Analiza SWOT podstawy programowej przedmiotów Podstawy przedsiębiorczości oraz Ekonomia w praktyce w zakresie zakładania działalności gospodarczej
|
|
- Aneta Urban
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Analiza SWOT podstawy programowej przedmiotów Podstawy przedsiębiorczości oraz Ekonomia w praktyce w zakresie zakładania działalności gospodarczej dr Wanda Nowara Poznań 2012
2 Spis treści Informacje o autorze... 3 Wstęp... 3 Podstawy przedsiębiorczości... 5 Ekonomia w praktyce Wnioski Bibliografia... 19
3 Informacje o autorze dr Wanda Nowara doktor nauk ekonomicznych, wieloletni adiunkt w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych w Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu oraz wykładowca w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu. Autor ponad 40 publikacji z zakresu ekonomii. Zainteresowania naukowe skupione wokół inwestycji zagranicznych, małych i średnich przedsiębiorstw, szoków technologicznych oraz upadłości przedsiębiorstw. Uczestnik wielu projektów badawczych, w tym czterech ministerialnych. Prowadzi wykłady i ćwiczenia z takich przedmiotów jak: międzynarodowe stosunki gospodarcze, biznes międzynarodowy, makroekonomia, finanse międzynarodowe, integracja europejska. Wstęp Niniejsza analiza stanowi jedno z działań w ramach projektu pt. PI Wyobraź sobie firmę - innowacyjny model kształtowania postaw przedsiębiorczych (numer UDA-POKL /11). Projekt realizowany jest przez Fundację Edukacji, Innowacji i Wdrażania Nowoczesnych Technologii w partnerstwie z, a współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem całego projektu jest opracowanie modelu kształtowania wśród uczniów postaw pro przedsiębiorczych. Projekt ma charakter projektu innowacyjnego w zakresie formuły przekazywania wiedzy, zakładającej wykorzystanie elementów fabularnych gier edukacyjnych (edurpg). Polega to na tym, iż uczestnicy prowadząc wirtualne firmy w kilkuosobowych zespołach konkurują i współpracują ze sobą według reguł zawartych w instrukcji tzw. mechanice gry. Narzędzie jest przewidziane do wykorzystania w ramach zajęć pozalekcyjnych. Projekt realizowany jest na terenie województwa wielkopolskiego i w zamierzeniach nowe narzędzie testowane będzie w dwóch rożnych podregionach: o najwyższym i najniższym współczynniku przedsiębiorczości (miasto Poznań i podregion pilski). Dążąc do opracowania nowego narzędzia zaplanowano analizę podstawy
4 programowej przedmiotów ekonomicznych jak również przeprowadzenie wywiadów z nauczycielami i uczniami czyli osobami najbardziej zainteresowanymi. Przedmiotem tej analizy są podstawy programowe dwóch przedmiotów - Podstawy przedsiębiorczości oraz Ekonomia w praktyce przewidzianych dla szkół ponadgimnazjalnych. Celem analizy jest wskazanie, w jakim stopniu przygotowują one do zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej uczniów liceów i techników. Skorzystano z heurystycznej techniki analitycznej SWOT, dobrze bowiem porządkuje ona informacje i pozwala na określenie aktualnej pozycji badanego przedmiotu i jej perspektyw, a wraz z tym najlepszej strategii postępowania. Zastosowano analizę normatywną, czyli stan obecny odnoszony jest do tego, co powinno być. Według raportu Międzynarodowej Organizacji Pracy 1 na koniec 2011 r. stopa bezrobocia wśród młodych ludzi, którzy nie skończyli jeszcze 25 lat, sięgała na całym świecie 12,6 procent. Liczba młodych osób pozostających bez pracy wynosiła 75 milionów, a co ważniejsze, bezrobocie wśród młodych na całym świecie rośnie nieprzerwanie od 5 lat. Ostatnie dane opublikowane przez Eurostat 2 pokazują, że najwyższe stopy bezrobocia wśród młodzieży w Unii Europejskiej były w Hiszpanii (50,5 proc.) i Grecji (50,4 proc.). W Polsce to 27 procent, czyli więcej niż średnia Unijna, która wynosi ponad 22 procent. W tym kontekście interesujące się wydaje zwrócenie uwagi na potrzebę rozwijania własnych firm wśród młodych osób. Jak wynika z badań Global Entrepreneurship Monitor (GEM) 3, Polacy relatywnie często zakładają własną działalność gospodarczą, przy czym nie wynika to z chęci do prowadzenia biznesu, ale z przymusu (ucieczka przed bezrobociem i biedą). Własny biznes z konieczności, a nie z chęci wykorzystania okazji, to mniejszy potencjał do rozwinięcia działalności na większą skalę i mniejsze szanse przetrwania na rynku. Z badań GEM wynika też, że kobiety niezbyt chętnie biorą się za biznes jest ich mniej, niż 30%, co stanowi jeden z najniższych wskaźników na świecie. Zeszłoroczne badania Komisji Europejskiej 4 wskazują na rosnące zainteresowanie biznesem wśród młodych Polaków. Wynika z nich, że aż sześciu na dziesięciu przed 25 rokiem życia chciałoby 1 Global Employment Trends for Youth 2012, International Labour Office, Geneva, May (dostęp 8 czerwca 2012) 3 D.Kelley, S.Singer, M.Herrington, The Global Entrepreneurship Monitor, 2011 Global Report, GEM ze_na_wlasny_biznes.html (dostęp 8 czerwca 2012)
5 prowadzić własną firmę 5. Zatem, z jednej strony, chęci są, ale z drugiej strony, trudno przewidzieć, ile z utworzonych przez młodych firm przetrwa na rynku dłużej niż rok. Ich słabością jest, bowiem brak doświadczenia, słaba znajomość rynku i ograniczony dostęp do kapitału. Należy pamiętać o tym, że aby rozwinąć swój biznes nie wystarczy tylko dobry pomysł, konieczne jest odpowiednie przygotowanie do prowadzenia firmy, znajomość przepisów i procedur oraz pozyskanie niezbędnego finansowania. Odpowiednie przygotowanie młody człowiek powinien nabyć podczas edukacji. Nie każdy jest przebojowy, ale prowadzenia biznesu można się nauczyć. Zmiana mentalności młodych osób powinna odbywać się w interesujący i przystępny sposób. Nacisk powinien być położony nie tylko na wiedzę ekonomiczną, ale także na praktyczne umiejętności umożliwiające młodym ludziom realizację przedsiębiorczych marzeń w Polsce. Każdy powinien wiedzieć jak prowadzić firmę. Podstawy przedsiębiorczości Podstawy przedsiębiorczości to przedmiot wprowadzony do nauczania w 2003 roku zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r., (Dziennik Ustaw z dnia 9 maja 2002 r.. Nr 51, poz. 458). Obecne jego cele i treści są zapisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17). Przedmiot według ustawodawcy miał za zadanie podniesienie świadomości ekonomicznej społeczeństwa. Trudno odpowiedzieć na pytanie czy zadanie to spełnił. Z jednej strony w ciągu paru lat stał się przedmiotem, którego dotyczą aż trzy olimpiady szkolne 6, liczne gry oraz konkursy w sumie około 70 inicjatyw 7. W ciągu tych paru lat przedsiębiorczość została również włączona do cyklu największych programów edukacyjnych w Polsce, takich jak Moje finanse, Ekonomia w szkole 5 Większe zainteresowanie samodzielną działalnością biznesową wykazali w całej Europie jedynie Belgowie, Łotysze i Litwini. 6 Są to: najstarsza z nich olimpiada ekonomiczna, olimpiada przedsiębiorczości i najmłodsza z nich olimpiada wiedzy o finansach. 7 (dostęp 8 czerwca 2012)
6 prowadzone przez Narodowy Bank Polski wspólnie z Fundacją Młodzieżowej Przedsiębiorczości oraz Szkolna internetowa gra giełdowa prowadzona przez działającą przy giełdzie Fundację Edukacji Rynku Kapitałowego. Z drugiej strony przez wielu (zwłaszcza uczniów) lekcje z podstaw przedsiębiorczości są traktowane jako zło konieczne i wciąż przedmiot ten nie zalicza się do przedmiotów maturalnych 8. Głównym celem wprowadzenia przedmiotu było wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności z zakresu podstaw ekonomii i funkcjonowania różnego typu instytucji związanych z gospodarką rynkową oraz kształtowanie szeroko rozumianej postawy przedsiębiorczości, w tym otwartości i kreatywności w realizowaniu własnej kariery zawodowej. Podstawy przedsiębiorczości to zatem przedmiot ogólny, kształcący w zakresie podstawowym i o wszechstronnym zasięgu. Przedsiębiorczość jest tu rozumiana szeroko, jako zdolność do doskonalenia własnych pomysłów, do dążenia do znalezienia najlepszego wyjścia z danej sytuacji, do rozwijania podjętych decyzji. Węższe rozumienie przedsiębiorczości w ujęciu przedmiotowym to podejmowanie inicjatywy w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy, zakładania przedsiębiorstw i przyczyniania się do rozwoju gospodarczego społeczeństwa, w którym żyje dana osoba 9. I takich aspiracji program podstawy przedsiębiorczości nie miał i nie ma. Obecna podstawa programowa przedmiotu określa cztery cele kształcenia w zakresie komunikacji i podejmowania decyzji, gospodarki i przedsiębiorstwa, planowania i kariery zawodowej oraz zasad etycznych, a także sześć obszarów treści nauczania i wymagań wobec ucznia. Są to: człowiek przedsiębiorczy; rynek cechy i funkcje; instytucje rynkowe; państwo, gospodarka; przedsiębiorstwo; rynek pracy. Mając na uwadze zakładanie własnej działalności gospodarczej jako pozytyw należy wymienić wśród celów kształcenia przede wszystkim umiejętność ucznia w wyjaśnianiu zasad 8 Z apelem o włączenie podstaw przedsiębiorczości do przedmiotów maturalnych zwróciła się do Ministerstwa Edukacji Narodowej Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Ma to służyć podniesieniu poziomu zajęć i przeszkolenie nauczycieli wykładających podstawy przedsiębiorczości. (dostęp 8 czerwca 2012) 9 W procesie tworzenia nowego przedsiębiorstwa podkreśla się kreatywność i innowację, umiejętność wykorzystywania pomysłów i okazji oraz ryzyko. Przedsiębiorcze działanie jest utożsamiane bezpośrednio z osobą przedsiębiorcy, który wyróżnia się dynamizmem, aktywnością, skłonnością do podejmowania ryzyka, umiejętnością przystosowywania się do zmieniających się warunków, postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem oraz innowacyjnością. Cechy charakterystyczne przedsiębiorczości to przede wszystkim ekspansywność i innowacyjność.
7 funkcjonowania przedsiębiorstwa i sporządzenia prostego biznesplanu (fragment celu II). Przydatna w prowadzeniu biznesu jest także umiejętność podejmowanie decyzji i ich ocena (fragment celu I). Wgłębiając się w treści nauczania bezpośrednio do przedsiębiorczości w znaczeniu węższym odnosi się 9 sformułowanych wymagań, a mianowicie, uczeń: 1. ZNA KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PLANOWANIA WŁASNYCH DZIAŁAŃ I INWESTOWANIA W SIEBIE; 2. PODEJMUJE RACJONALNE DECYZJE, OPIERAJĄC SIĘ NA POSIADANYCH INFORMACJACH, I OCENIA SKUTKI WŁASNYCH DZIAŁAŃ; 3. CHARAKTERYZUJE OTOCZENIE, W KTÓRYM DZIAŁA PRZEDSIĘBIORSTWO; 4. OMAWIA CELE DZIAŁANIA PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ SPOSOBY ICH REALIZACJI; 5. SPORZĄDZA PROJEKT WŁASNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA OPARTY NA BIZNESPLANIE; 6. ROZRÓŻNIA PODSTAWOWE FORMY PRAWNO-ORGANIZACYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA; 7. OPISUJE PROCEDURY I WYMAGANIA ZWIĄZANE Z ZAKŁADANIEM PRZEDSIĘBIORSTWA; 8. OMAWIA ETAPY REALIZACJI PROJEKTU ORAZ PLANUJE DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO JEGO REALIZACJI; 9. CHARAKTERYZUJE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SUKCES I NIEPOWODZENIE PRZEDSIĘBIORSTWA. Zagadnienia te należy zapisać jako mocną stronę programu w zakresie zakładania i prowadzenia własnej działalności. Równocześnie należy, jako słabą stronę podkreślić w większości teoretyczne podejście do zagadnień z wyjątkiem punktu 5 i ewentualnie 2. Wydaje się, że takie podejście jak również ilość zagadnień nie umożliwia nabycia umiejętności związanych z zakładaniem działalności gospodarczej. Ponieważ na cały przedmiot jest przewidzianych 60 godzin, a wszystkich sformułowanych wymagań jest 59, zatem średnio godzina lekcyjna przypada na realizację danego zagadnienia. Podczas 45 minut zajęć możliwe jest zaledwie poznanie elementów, z których składa się np. biznes plan czy procedura zakładania przedsiębiorstwa, natomiast nie pogłębienie wiedzy takie by napisać własny plan czy praktycznie dopełnić wszystkich formalności. Podstawy programowe skupiają się na przekazywaniu suchej wiedzy i nie ma czasu na zajęcia praktyczne, przynajmniej nie w zakresie zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej. Oczywiście realizacja podstaw programowych zależy od wybranego podręcznika, postawy nauczyciela oraz
8 przychylności dyrektora, który może przyznać dodatkowy czas na realizację zajęć w tzw. dodatkowych godzinach dyrektorskich. Zatem jako szanse i zagrożenia mogą pojawić się odpowiednio zajęcia praktyczne lub ich brak, ciekawa lub nudna forma prowadzenia lekcji, zachęta lub zniechęcenie do zadań domowych. Tracz i Rachwał 10 w swoich badaniach metod nauczania i środków dydaktycznych stosowanych przez nauczycieli podstaw przedsiębiorczości próbowali ustalić rodzaj i częstotliwość stosowania metod aktywizujących oraz rodzaju środków dydaktycznych najczęściej wykorzystywanych na lekcjach. Okazało się, że ponad 33% stosuje jakiekolwiek metody rzadko lub czasami, co tłumaczy małą liczbą godzin w ramowym programie nauczania. Za metody, które najlepiej służą realizacji celów i zadań nauczyciele najczęściej uważają gry dydaktyczne, wśród których najczęściej wskazywano burzę mózgów, dalej metoda projektów oraz metody dyskusji. Niestety nauczyciele nie dostrzegają wartości dydaktycznej metod praktycznych. Ze środków dydaktycznych wykorzystują najczęściej podręcznik (75%), zeszyt ćwiczeń (55%). Wracając do podstawy programowej za słabe strony przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości w kontekście zakładania i prowadzenia działalności gospodarczej, dodatkowo oprócz braku nacisku na umiejętności i wiedzę praktyczną oraz małą ilość czasu, należy uznać: 1. ZALEDWIE JEDEN PUNKT ZWIĄZANY ZE STWORZENIEM PROJEKTU WŁASNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA I BIZNESPLANU; 2. BRAK PODSTAW TEORETYCZNYCH DO WŁAŚCIWEGO STWORZENIA BIZNESPLANU; 3. BRAK ANALIZY RYNKU BADANIA RYNKU, NA KTÓRYM MA FUNKCJONOWAĆ PRZEDSIĘBIORSTWO, ANALIZY POTENCJALNYCH KONKURENTÓW, OKREŚLENIU POTENCJALNYCH SZANS I ZAGROŻEŃ WYNIKAJĄCYCH Z FUNKCJONOWANIA NA OKREŚLONYM OBSZARZE; 4. BRAK PODSTAW DO POZNANIA ORAZ SKUTECZNEGO STOSOWANIA DZIAŁAŃ MARKETINGOWO-SPRZEDAŻOWYCH; 5. BRAKI W ZAKRESIE ORGANIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA OKREŚLENIE ZASAD PRACY ORAZ WSPÓŁPRACY WEWNĄTRZ PRZEDSIĘBIORSTWA ORAZ Z JEGO OTOCZENIEM, ZARZĄDZANIE ZESPOŁEM, ROZWIĄZYWANIE KONFLIKTÓW; 10 M.Tracz, T.Rachwał, Metody nauczania i środki dydaktyczne stosowane przez nauczycieli podstaw przedsiębiorczości wyniki badań, w: Rola przedsiębiorczości w gospodarce opartej na wiedzy, red. Z.Zioło, T.Rachwał, Wydawnictwo Nowa Era, Kraków- Warszawa 2008, s (stan na 2 czerwca 2012 r.)
9 6. BRAK OCENY EFEKTÓW DZIAŁANIA FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA, WSKAZANIA MOCNYCH I SŁABYCH STRON PROJEKTU ORAZ REALNEJ OCENY PRZEDSIĘWZIĘCIA W WARUNKACH RYNKOWYCH; Wypunktowane braki nie oznaczają złej oceny przedmiotu jak całości, lecz słabości w zakresie umiejętności zakładania i prowadzenia własnej firmy. Należy jeszcze raz podkreślić, iż przedmiot Podstawy przedsiębiorczości nie ma za zadanie bezpośredniego przygotowania uczniów do prowadzenia własnej działalności, ale szerzej ma kształtować postawy szeroko rozumianej przedsiębiorczości oraz dostarczać podstawowej wiedzy ekonomicznej. Jest ona niezbędna również w prowadzeniu własnego biznesu, nie da się bowiem zarządzać firmą bez wiedzy nt funkcjonowania rynku czy instytucji rynkowych, jak również podstawowych zasad makroekonomii. Jako szanse należy wskazać przede wszystkim: 1. MOŻLIWOŚĆ PRZEPROWADZENIA PROJEKTU ZAKŁADANIA I PROWADZENIA WŁASNEGO BIZNESU PRZED WSZYSTKIM W OPARCIU O DUŻĄ PRACĘ WŁASNĄ ZARÓWNO NAUCZYCIELA I UCZNIA; 2. TWÓRCZE I AKTYWNE PODEJŚCIE NAUCZYCIELA DO PRZEDMIOTU; 3. CHĘCI UCZNIÓW ZAANGAŻOWANIA SIĘ W PONAD LEKCYJNE ZAJĘCIA I PRACE DOMOWE; 4. STAWIANIE UCZNIÓW W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH. Z kolei najważniejsze zagrożenia związane z przedmiotem to: 1. BRAK CZASU NA PRZEPROWADZENIE PROJEKTU; 2. BRAK KOMPETENCJI NAUCZYCIELA; 3. BRAK CHĘCI UCZNIÓW NIEWIDZĄCYCH BEZPOŚREDNICH KORZYŚCI; 4. POWIELANIE SCHEMATU: ZADANE, WYUCZONE, SPRAWDZONE; Jak już wspomniano wiele zależy od podręcznika i dobranego do niego zeszytu ćwiczeń. Obecnie dopuszczonych jest 6 podręczników 11, według starej podstawy programowej było ich 27 12, są to: 11 (dostęp 19 lipca 2012); 12 (dostęp 2 czerwca 2012)
10 Przedsiębiorczość na czasie. Podręcznik. Zakres podstawowy., K.Garbacik, M.Żmiejko, Wydawnictwo Szkolne PWN; Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych. P. Krzyszczyk, Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON; Krok w przedsiębiorczość. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, Z.Makieła, T. Rachwał, Nowa Era; Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych, J. Korba, Z. Smutek, Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON; Jak być przedsiębiorczym. Podręcznik podstaw przedsiębiorczości, M. Pietraszewski, K. Strzelecka, Wydawnictwo empi2 Mariana Pietraszewskiego; Ekonomia stosowana. Podręcznik do podstaw przedsiębiorczości, J.Neneman, H. Micińska, P. Miśkiewicz, J. Neneman, P. Różycki, Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości. Jedną z ciekawszych propozycji jest podręcznik Makieły i Rachwała wraz z ćwiczeniami, ale także tutaj brak jest miejsca na projekty, interakcje i rozwiązywanie problemów. Warto podkreślić, że słabe strony i zagrożenia jakościowo zdecydowanie przeważają mocne strony i szanse przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości w zakresie przygotowania do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Podsumowanie znajduje się w tabeli 1. Tabela 1. Najważniejsze elementy analizy SWOT podstawy programowej Podstawy przedsiębiorczości w kontekście zakładania działalności gospodarczej MOCNE STRONY (S) 9 punktów w programie związanych z przedsiębiorczością - uczeń: zna korzyści wynikające z planowania własnych działań i inwestowania w siebie; podejmuje racjonalne decyzje, opierając się na posiadanych informacjach, i ocenia skutki własnych działań; charakteryzuje otoczenie, w którym działa SŁABE STRONY (W) mała ilość godzin na przedmiot brak nacisku na umiejętności i wiedzę praktyczną, raczej podejście teoretyczne; braki w zawartości merytorycznej: zaledwie jeden punkt związany ze stworzeniem projektu własnego przedsiębiorstwa i biznesplanu; brak analizy rynku tj. badania rynku, na
11 przedsiębiorstwo; omawia cele działania przedsiębiorstwa oraz sposoby ich realizacji; sporządza projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie; rozróżnia podstawowe formy prawnoorganizacyjne przedsiębiorstwa; opisuje procedury i wymagania związane z zakładaniem przedsiębiorstwa; omawia etapy realizacji projektu oraz planuje działania zmierzające do jego realizacji; charakteryzuje czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa. którym ma funkcjonować przedsiębiorstwo; brak podstaw do poznania oraz skutecznego stosowania działań marketingowosprzedażowych; braki w zakresie organizacji przedsięwzięcia czyli określenie zasad pracy oraz współpracy wewnątrz przedsiębiorstwa oraz z jego otoczeniem, zarządzanie zespołem, rozwiązywanie konfliktów; brak oceny efektów działania czyli funkcjonowania przedsiębiorstwa, wskazania mocnych i słabych stron projektu oraz realnej oceny przedsięwzięcia w warunkach rynkowych; SZANSE (O) możliwość przeprowadzenia projektu zakładania i prowadzenia własnego biznesu w oparciu o dużą pracę własną zarówno nauczyciela i ucznia; twórcze i aktywne podejście nauczyciela do przedmiotu (liczne i ciekawe zajęcia praktyczne); chęci uczniów zaangażowania się w ponad ZAGROŻENIA (T) brak czasu na przeprowadzenie projektu zakładania i prowadzenia własnej firmy; brak kompetencji nauczyciela; brak lub nudne zajęcia praktyczne; brak chęci uczniów niewidzących bezpośrednich korzyści; powielanie schematu: zadane, wyuczone, sprawdzone; lekcyjne zajęcia i prace domowe; stawianie uczniów w sytuacjach problemowych; Źródło: opracowanie własne.
12 Ekonomia w praktyce Ekonomia w praktyce jest nowym przedmiotem ujętym w podstawie programowej, który po raz pierwszy wejdzie w życie w roku szkolnym 2012/2013 (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17). Ma on charakter uzupełniający. Treści zapisane w wymaganiach szczegółowych tego przedmiotu były dotychczas realizowane po części w niektórych szkołach w ramach zajęć dodatkowych lub przedmiotu podstawy przedsiębiorczości. Głównym celem tego przedmiotu jest samodzielne przygotowanie przez uczniów przedsięwzięcia o charakterze ekonomicznym od pomysłu, przez przygotowanie planu, wdrożenie go, aż do analizy efektów. Wszystkie wymienione działania powinny być realizowane w formie pracy zespołowej 13. Treści nauczania obejmują: 1. PLANOWANIE PRZEDSIĘWZIĘCIA UCZNIOWSKIEGO O CHARAKTERZE EKONOMICZNYM ZWŁASZCZA DOKONYWANIE WYBORU FORMY PRZEDSIĘWZIĘCIA; OKREŚLANIE ETAPÓW REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA I DZIELENIE JE NA ZADANIA CZĄSTKOWE; PROGNOZOWANIE EFEKTÓW FINANSOWYCH ORAZ POZAFINANSOWYCH Z UWZGLĘDNIENIEM KOSZTÓW I PRZYCHODÓW; 2. ANALIZĘ RYNKU W TYM BADANIA RYNKU, NA KTÓRYM BĘDZIE FUNKCJONOWAĆ PRZEDSIĘBIORSTWO; ANALIZOWANIE ZAGROŻEŃ I MOŻLIWOŚCI REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA; 3. ORGANIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘCIA PRZEDE WSZYSTKIM STOSOWANIE ZASAD ORGANIZACJI PRACY INDYWIDUALNEJ I ZESPOŁOWEJ; PRZYJMOWANIE ROLI LIDERA LUB WYKONAWCY; WSPÓŁPRACA W ZESPOLE; 4. OCENĘ EFEKTÓW DZIAŁANIA SZCZEGÓLNIE PREZENTOWANIE EFEKTÓW PRZEDSIĘWZIĘCIA; ANALIZOWANIE JEGO MOCNYCH I SŁABYCH STRON; OCENA MOŻLIWOŚCI REALIZACJI PRZEDSIĘWZIĘCIA O PODOBNYM CHARAKTERZE NA GRUNCIE REALNEJ GOSPODARKI RYNKOWEJ. 13 J. Korba, Komentarz do podstawy programowej przedmiotu Ekonomia w praktyce w: Podstawa programowa z komentarzami Tom 4. Edukacja historyczna i obywatelska w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum. (dostęp 2 czerwca 2012)
13 Mocne strony wynikające z wymienionej treści programowej to: 1. WPROWADZENIE W REALIA FUNKCJONOWANIA GOSPODARKI; 2. SKŁANIANIE DO SAMODZIELNEGO ZDOBYWANIA WIEDZY; 3. UMOŻLIWIANIE SAMODZIELNEGO PODEJMOWANIA DECYZJI DOTYCZĄCE RODZAJU I ZAKRESU PRZEDSIĘWZIĘĆ O CHARAKTERZE EKONOMICZNYM; 4. NABYWANIE UMIEJĘTNOŚCI SPRZYJAJĄCYCH POSTAWOM PRZEDSIĘBIORCZYM (KREATYWNOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, PODEJMOWANIE RYZYKA, ZDOLNOŚĆ DO PLANOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ I PROWADZENIE ICH DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONYCH CELÓW). Niestety można też zidentyfikować słabe strony podstawy programowej. Należą do nich: 1. BRAK WSKAZAŃ GDZIE SZUKAĆ FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA; 2. BRAK WSKAZANIA DOKUMENTÓW POTRZEBNYCH PRZY REJESTRACJI I ŚCIEŻKI DZIAŁANIA; 3. NIE ZWRACANIE UWAGI NA DOKUMENTOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW, EWIDENCJA VAT, ZUS); 4. BRAK ROZLICZENIA FINANSOWEGO; 5. PRZY ANALIZIE RYNKU NIE ZWRACANIE UWAGI NA JEGO SEGMENTACJĘ; 6. ZBYT MAŁO UWAGI POŚWIĘCONEJ PROMOWANIU PRODUKTU; 7. BRAK WSKAZANIA KORZYŚCI I ZAGROŻEŃ WYNIKAJĄCYCH Z SAMOZATRUDNIENIA. Na razie przewidziany jest jeden podręcznik do tego przedmiotu, który ukaże się w sierpniu nakładem wydawnictwa OPERON 14. Według dostępnego jedynie spisu treści trudno o rzetelne jego ocenienie, ale w stosunku do wskazanych braków w podstawie programowej uwzględnia rejestrację firmy krok po kroku jak również zajmuje się kwestią znalezienia pieniędzy na działalność. Prawdopodobnie jak zwykle wiele będzie zależało od nauczyciela, jego chęci, aktywności i wiedzy, a także możliwości, którymi będzie dysponował (dostęp 20 lipca 2012).
14 Szanse związane z Ekonomią w praktyce są szerokie, trudno jednak przewidzieć na ile zostaną wykorzystane. Najważniejsze szanse to 15 : 1. WSZECHSTRONNY ROZWÓJ OSOBOWOŚCI UCZNIA; 2. NAUKA WSPÓŁPRACY I WSPÓŁDZIAŁANIA; 3. WPROWADZENIE NOWYCH METOD NAUCZANIA CIEKAWYCH DLA UCZNIÓW; 4. NAUKA KONKURENCJI RYNKOWEJ; 5. INSPIRACJA DO PODJĘCIA INICJATYW EKONOMICZNYCH W DOROSŁYM ŻYCIU ZAWODOWYM; 6. ZADBANIE O TO, ABY WSZELKIE PROWADZONE PRZEZ UCZNIÓW DZIAŁANIA BYŁY ZGODNE Z OBOWIĄZUJĄCYMI PRZEPISAMI PRAWA; 7. KSZTAŁTOWANIE U UCZNIÓW POSTAW ETYCZNYCH; 8. TWORZENIE CZĘŚCIOWE KRYTERIÓW OCENIANIA PRZEZ UCZNIÓW, A PRZEZ TO PRZESUNIĘCIE PO CZĘŚCI NA ICH STRONĘ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA WŁASNE UCZENIE; 9. OCENIANIE UWZGLĘDNIAJĄCE AKTYWNOŚĆ UCZNIÓW NA ZAJĘCIACH, UMIEJĘTNOŚĆ WSPÓŁPRACY W GRUPIE, TWÓRCZEGO MYŚLENIA 16. Z kolei zagrożenia wynikające z Ekonomii w praktyce dotyczą przede wszystkim: 1. NUDNEJ FORMY ZAJĘĆ; 2. PRZETEORETYZOWANIA; 3. PROWADZENIA DZIAŁAŃ, KTÓRE NIE SĄ ZGODNE Z OBOWIĄZUJĄCYMI PRZEPISAMI PRAWA; 4. BRAK KONTROLI I OCENY POSTĘPÓW UCZNIÓW W TRAKCIE REALIZACJI WYBRANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA; 5. BRAK DIAGNOZY OSIĄGNIĘĆ UCZNIA; 6. BRAK MOTYWACJI DO POSZERZANIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI; 7. BRAK SAMOOCENY I OCENY CZŁONKÓW ZESPOŁU, W KTÓRYM PRACUJE UCZEŃ. 15 Przy równoległym prowadzeniu wraz z postawami przedsiębiorczości umiejętności praktyczne nabywane na ekonomii mogą być analizowane w całym zespole klasowym, dobrze by oba przedmioty były realizowane przez jednego nauczyciela. Najlepiej umiejscowić ekonomie po podstawach. 16 Ocena jest trudna ponieważ często istotniejsze jest samo działanie niż efekty. Ważne jest przede wszystkim zaangażowanie, innowacyjność, sztuka negocjacji, odpowiedzialność za realizację zadań.
15 Podsumowanie mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń znajduje się w tabeli 2. Tabela 2. Najważniejsze elementy analizy SWOT podstawy programowej Ekonomia w praktyce w kontekście zakładania działalności gospodarczej MOCNE STRONY (S) szerokie treści programowe: planowanie i organizowanie przedsięwzięcia, analiza rynku, ocena efektów działania; wprowadzenie w realia funkcjonowania gospodarki; wymuszanie samodzielnego zdobywania wiedzy; umożliwianie samodzielnego podejmowania decyzji; nabywanie umiejętności sprzyjających postawom przedsiębiorczym (kreatywność, innowacyjność, podejmowanie ryzyka); SZANSE (O) wszechstronny rozwój osobowości ucznia; nauka współpracy i współdziałania; wprowadzenie nowych metod nauczania ciekawych dla uczniów; nauka konkurencji rynkowej; inspiracja do podjęcia inicjatyw ekonomicznych w dorosłym życiu; SŁABE STRONY (W) braki w treściach programowych dotyczące: finansowania przedsięwzięcia, dokumentów potrzebnych przy rejestracji i ścieżki działania, dokumentowania działalności gospodarczej (podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja VAT, ZUS), rozliczenia finansowego, segmentacji rynku, promowania produktu (jest ale niewiele), korzyści i zagrożeń wynikających z samozatrudnienia; ZAGROŻENIA (T) nudna forma zajęć; przeteoretyzowanie; brak zgodności z obowiązującymi przepisami prawa; brak motywacji do poszerzania wiedzy i umiejętności; brak kontroli i oceny postępów uczniów; brak samooceny i oceny członków zespołu;
16 dbanie by wszelkie działania były zgodne z obowiązującymi przepisami prawa; kształtowanie u uczniów postaw etycznych; ocenianie uwzględniające aktywność, umiejętność współpracy w grupie, twórczego myślenia; Źródło: Opracowanie własne. Wnioski Wydaje się, że obecnie młodzi ludzie nie są zwykle dobrze przygotowani do zakładania i prowadzenia własnej działalności pomimo funkcjonowania w szkołach ponadgimnazjalnych przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości. Przedmiot ten bowiem nie umożliwia w skuteczny sposób pogłębienia wiedzy oraz umiejętności w tym zakresie. Wynika to przede wszystkim z jego teoretycznego charakteru oraz pobieżnego traktowania kwestii stricte przedsiębiorczości. Do tego dochodzi niewielka ilość godzin na realizację przedmiotu, co przekłada się zazwyczaj na brak ćwiczeń, przekazujących wiedze praktyczną oraz kształtujących odpowiednie umiejętności. Zatem wyraźnie istnieje potrzeba dodatkowego kształtowania postaw pro przedsiębiorczych wśród uczniów czyli takich, które po pierwsze zachęcały by do zakładania własnej działalności gospodarczej, po drugie, pokazywałyby jak założyć taką działalność w sensie prawnym i merytorycznym, po trzecie, pozwoliły by na utrzymanie się na rynku co oznacza dostarczenie odpowiedniego pakietu know-how w zakresie marketingu, sprzedaży, negocjacji oraz pozyskiwania kapitału. Aspiracje takie wydaje się mieć nowy przedmiot uzupełniający Ekonomia w praktyce. Jednakże program ten nie został dotychczas wdrożony, tak więc nie ma możliwości oceny jego
17 skuteczności i przydatności. Przyglądając się podstawie programowej Ekonomii w praktyce można wskazać szereg słabych stron i zagrożeń (wymienione w poprzednim punkcie). Równocześnie przedmiot ten ma wiele szans. Czy zostaną one wykorzystane zależy od pomysłu na przedmiot. Może nim być na przykład: własny biznes uczniowski gra edukacyjna: wirtualna firma na platformie edukacyjnej gra fabularna RPG Dwa pierwsze pomysły są już pilotażowo realizowane w ramach projektów unijnych. Są to Szkoła praktycznej ekonomii młodzieżowe mini przedsiębiorstwo 17 oraz Krok w przedsiębiorczość 18. Wszystkie trzy pomysły stwarzają możliwości nabycia ważnych umiejętności jak: podejmowania decyzji indywidualnych i grupowych, efektywnego współdziałania w zespole, dobrego planowania, racjonalnego gospodarowania własnymi zasobami, w tym finansowymi, określenia ryzyka gospodarczego. Umożliwiają także rozwijanie wiarygodności, uczciwości, odpowiedzialności za podejmowane decyzje i działania, wytrwałości w poszukiwaniu, odkrywaniu i dążeniu do wyznaczonych celów, kreatywności w rozwiązywaniu problemów, ciekawości poznawczej, kultury osobistej, szacunku dla innych ludzi, poczucia własnej wartości. Gra fabularna ma dodatkowo tę przewagę w stosunku do gry internetowej, że: nie wymaga dużych kosztów wdrożenia i rozwijania, przez co jest narzędziem o niskim koszcie; 17 (dostęp 12 czerwca 2012) 18 (dostęp 12 czerwca 2012)
18 nie powoduje alienacji i depersonalizacji; lepiej kształtuje zdolności w zakresie porozumiewania się oraz interpersonalne; nie wymaga zdolności informatycznych (co może być poczytane także, jako minus). Ponadto, metoda oparta na RPG, prócz przekazywania treści nauczania, posiadać może następujące zalety: być odzwierciedleniem prawdziwych sytuacji biznesowych, uczyć technik radzenia sobie w trudnych/zaskakujących sytuacjach, rozwijać wyobraźnię i myślenie strategiczne przez odgrywanie scen biznesowych, rozwijać rówieśniczą konkurencję i pracę zespołową, umożliwiać poznanie typów osobowości czy podstawy negocjacji (np. zachowanie, tembr głosu). Gry RPG umożliwiają zatem holistyczny rozwój kompetencji uczniów i dają możliwość skutecznego wykorzystaniu idei nauki przez zabawę. Wydaje się, że mogą być wykorzystane jako forma nauczania Ekonomii w praktyce, jak również jako oddzielny moduł przyczyniający się do nabycia praktycznych umiejętności umożliwiających młodym ludziom realizację przedsiębiorczych marzeń.
19 Bibliografia Gazeta Prawna nosc_gospodarcza_skad_biora_pieniadze_na_wlasny_biznes.html (dostęp 8 czerwca 2012) Global Employment Trends for Youth 2012, International Labour Office, Geneva, May 2012 Eurostat (dostęp 8 czerwca 2012) Kelley D., Singer S., Herrington M., The Global Entrepreneurship Monitor, 2011 Global Report, GEM 2011 Korba J., Komentarz do podstawy programowej przedmiotu Ekonomia w praktyce w: Podstawa programowa z komentarzami Tom 4. Edukacja historyczna i obywatelska w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum. edukacja-historyczna-i-obywatelska-w-szkole-podstawowej-gimnazjum-i-liceum- &catid=230%3aksztacenie-i-kadra-ksztacenie-ogolne-podstawa-programowa&itemid=290 (dostęp 2 czerwca 2012) Krok w przedsiębiorczość (dostęp 12 czerwca 2012) Ministerstwo Edukacji Narodowej (dostęp 2 czerwca 2012); (dostęp 2 czerwca 2012) OPERON (dostęp 20 lipca 2012). Polski portal edukacyjny
20 (dostęp 8 czerwca 2012) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r., (Dziennik Ustaw z dnia 9 maja 2002 r.. Nr 51, poz. 458) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) Rzeczpospolita html (dostęp 8 czerwca 2012) Szkoła praktycznej ekonomii (dostęp 12 czerwca 2012) Tracz M, Rachwał T., Metody nauczania i środki dydaktyczne stosowane przez nauczycieli podstaw przedsiębiorczości wyniki badań, w: Rola przedsiębiorczości w gospodarce opartej na wiedzy, red. Z.Zioło, T.Rachwał, Wydawnictwo Nowa Era, Kraków-Warszawa 2008, (stan na 2 czerwca 2012 r.).. (data i podpis autora opracowania)
PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU EKONOMIA W PRAKTYCE
PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU EKONOMIA W PRAKTYCE IV etap edukacyjny przedmiot uzupełniający Cele kształcenia wymagania ogólne Nabycie umiejętności przeprowadzenia kompletnej realizacji przedsięwzięcia:
Bardziej szczegółowoINNOWACJA MŁODZIEŻOWE MINIPRZEDSIĘBIORSTWO
INNOWACJA MŁODZIEŻOWE MINIPRZEDSIĘBIORSTWO Opracowała: mgr Małgorzata Bodak dla Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Marii Skłodowskiej-Curie w Strzelinie Założenia innowacji: Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo
Bardziej szczegółowoNazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości
Nazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości Rodzaj innowacji: programowa i metodyczna Etap kształcenia: IV etap edukacyjny Podstawa opracowania
Bardziej szczegółowoP ds d taw a w prze z d e s d ięb ę iorcz c o z ści
Reforma programowa kształcenia ogólnego Projekt zmian podstawy programowej z Podstaw przedsiębiorczości. MoŜliwości nauczania ekonomii w praktyce. (wrzesień 2008) Kielce listopad 2008 Nowy układ podstawy
Bardziej szczegółowoINNOWACYJNY MODUŁ PROGRAMOWY DLA PRZEDMIOTU PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
INNOWACYJNY MODUŁ PROGRAMOWY DLA PRZEDMIOTU PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Nazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości Rodzaj innowacji: programowa
Bardziej szczegółowoSzkoły ponadgimnazjalne, PODSTAWA PROGRAMOWA. Cele kształcenia wymagania ogólne
Strona1 Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, (str. 102 105) Załącznik nr 4 do: rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoPORADNICTWO ZAWODOWE W RAMACH PRZEDMIOTU WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
PORADNICTWO ZAWODOWE W RAMACH PRZEDMIOTU WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2001 roku 1 wprowadziło na III etapie edukacyjnym - gimnazjum- przedmiot wiedza
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZEDMIOTU EKONOMIA W PRAKTYCE
PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZEDMIOTU EKONOMIA W PRAKTYCE Beata Biedrzycka Przedmiotowe zasady oceniania z przedmiotu został opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 30.IV.2007
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu: Ekonomia w praktyce
Wymagania edukacyjne z przedmiotu: Ekonomia w praktyce Program: Jolanta Kijakowska, Program nauczania. Przedmiot uzupełniający. Ekonomia w praktyce Podręcznik: Waldemar Kotowski, Od oszczędzania do inwestowana
Bardziej szczegółowoEkonomia i finanse innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości
INFORMACJA DOTYCZĄCA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA PRODUKTU FINALNEGO Wstęp Możliwości wykorzystania produktu finalnego w szkołach ponadgimnazjalnych są szerokie. Produkt finalny zawiera bowiem uzupełniające
Bardziej szczegółowoMłodzież owa przedsiębi orczość
Młodzież owa przedsiębi orczość UE o przedsiębiorczości Inicjatywność i przedsiębiorczość to umiejętności niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w życiu społecznym i gospodarczym. Najlepiej kształtuje
Bardziej szczegółowoMłodzi Przedsiębiorczy program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej.
Młodzi Przedsiębiorczy program nauczania Ekonomii w praktyce w szkole ponadgimnazjalnej. Informacja dla rady pedagogicznej. Cel prezentacji. Zapoznanie nauczycieli z programem: Młodzi Przedsiębiorczy program
Bardziej szczegółowoProgram nauczania a podstawa programowa
Program nauczania a podstawa programowa Program nauczania Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo a podstawa programowa przedmiotu uzupełniającego ekonomia w praktyce Temat lekcji Treści z programu nauczania
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska ROK SZKOLNY 2014/15 (klasa II d) Temat (rozumiany
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II
Wymagania edukacyjne z przedmiotu uzupełniającego : ekonomia w praktyce dla klasy II Zagadnienia 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Konieczny (2) wie na czym polega metoda projektu?
Bardziej szczegółowoWymagania podstawowe (ocena dostateczne) Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Dział 1. Metoda projektu zasady pracy Uczeń: określa założenia
Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych autor mgr inż. Jolanta Kijakowska Temat (rozumiany jako lekcja) 1.1. Etapy projektu
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce
Wymagania edukacyjne przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce Temat (rozumiany jako lekcja) 1. Etapy projektu 2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) wie na
Bardziej szczegółowo2.2 Poznajcie mnie autoprezentacja mocnych stron
Rozkład materiału Program: Ekonomia Stosowana Podręcznik: praca zbiorowa, kierownik zespołu dr Jarosław Neneman, Ekonomia Stosowana", wyd. FMP, Warszawa Tematyka zajęć dydaktycznych Treści nauczania wymagania
Bardziej szczegółowoPodstawa programowa a program nauczania
Podstawa programowa a program nauczania Podstawa programowa przedmiotu uzupełniającego ekonomia w praktyce a program nauczania Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo Treści z podstawy programowej przedmiotu
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca
Wymagania edukacyjne przedmiotu: Ekonomia w praktyce Temat Wymagania - ocena dopuszczająca 1.1. Etapy projektu 1.2. Projekt badawczy, przedsięwzięcie wie na czym polega metoda projektu? wymienia etapy
Bardziej szczegółowoNowe liceum i technikum REFORMA 2019
Nowe liceum i technikum REFORMA 2019 Przedmiot: Zakres: PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI PODSTAWOWY Zasadnicza zmiana w stosunku do podstawy programowej z 2012 roku Większa szczegółowość i ilość treści, co
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne. Przedmiot: Ekonomia w praktyce
Szczegółowe wymagania edukacyjne Przedmiot: Ekonomia w praktyce ocena dopuszczająca uczeń ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra wyszukuje informacje niezbędne i dodatkowe dotyczące działalności
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy i rozwoju ZESPOŁU SZKÓŁ NR 2 W PUŁAWACH NA LATA
Koncepcja pracy i rozwoju ZESPOŁU SZKÓŁ NR 2 W PUŁAWACH NA LATA 2016-2021 Spis treści: Wprowadzenie... 3 Misja... 3 Wizja... 4 Diagnoza... 4 Zadania, działania do zrealizowania i planowane efekty w poszczególnych
Bardziej szczegółowoSTRATEGICZNY PLAN ROZWOJU SZKOŁY NA LATA
STRATEGICZNY PLAN ROZWOJU SZKOŁY NA LATA 2013 2020 Spis treści Wprowadzenie... 3 Misja... 4 Wizja... 5 Diagnoza... 6 Zadania, działania do zrealizowania i planowane efekty w poszczególnych obszarach...
Bardziej szczegółowoEKONOMIA W PRAKTYCE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
EKONOMIA W PRAKTYCE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Ocena dopuszczająca : Uczeń wie na czym polega metoda projektu, wymienia etapy realizacji projektu, wie co to jest kreatywność, wymienia znane
Bardziej szczegółowoFormularz dobrych praktyk. http://loxv.wroclaw.pl. Bogumiła Mandat. Joanna Brosiło. Dobre praktyki
Formularz dobrych praktyk Metryczka szkoły: Nazwa szkoły Adres (ulica, nr lokalu, kod pocztowy, miejscowość) Adres poczty elektronicznej Liceum Ogólnokształcące Nr XV im. mjr. Piotra Wysockiego ul. Wojrowicka
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z EKONOMII W PRAKTYCE W KLASIE II. Kontrakt z uczniami
NAUCZYCIEL BARBARA PAPUSZKA KONTRAKT NAUCZYCIEL UCZEŃ PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z EKONOMII W PRAKTYCE W KLASIE II Kontrakt z uczniami Nauczyciel na bieżąco stosuje ocenę, której celem jest uwidocznienie
Bardziej szczegółowoIV. Moduł: Narzędzia monitorowania podstawy programowej
IV. Moduł: Narzędzia monitorowania podstawy programowej Zasady tworzenia narzędzi monitorowania Punktem wyjścia do prawidłowego przeprowadzenia monitorowania musi być wyraźnie określony cel badania. monitorowanie
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z EKONOMII W PRAKTYCE w XIII LO w Białymstoku
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z EKONOMII W PRAKTYCE w XIII LO w Białymstoku System oceniania jest zgodny z rozporządzeniem MEN z dnia 30.04.2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania i klasyfikowania
Bardziej szczegółowoWYBÓR ZAWODOWY GIMNAZJALISTY. wyboru szkoły i zawodu?
WYBÓR ZAWODOWY GIMNAZJALISTY Jak przygotować dziecko do właściwego Jak przygotować dziecko do właściwego wyboru szkoły i zawodu? RYNEK PRACY XXI WIEKU Wymagania rynku pracy: Kształtowanie u uczniów umiejętności
Bardziej szczegółowoGimnazjum w ramach przedmiotu WOS Szkoła ponadgimnazjalna Podstawy biorczości. ci Szkoła ponadgimnazjalna Ekonomia
Agnieszka Mikina Gimnazjum w ramach przedmiotu WOS Szkoła ponadgimnazjalna Podstawy przedsiębiorczo biorczości ci Szkoła ponadgimnazjalna Ekonomia w praktyce zajęcia do wyboru Szczegółowe wymagania na
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA UCZNIÓW KL. VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 307 W WARSZAWIE W ROKU SZKOLNYM 2017/2018
PROGRAM ZAJĘĆ DORADZTWA ZAWODOWEGO DLA UCZNIÓW KL. VII SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 307 W 1. Podstawa prawna: - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania
Bardziej szczegółowoEdukacja przedsiębiorczości w polskim systemie edukacji
Edukacja przedsiębiorczości w polskim systemie edukacji Rafał Lew-Starowicz Gdańsk, 1.03.2019 Zmiany w polskim systemie edukacji są także wynikiem zmian w polskiej gospodarce Source: warszawa.eska.pl Podniesienie
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorczość z etwinning
Przedsiębiorczość z etwinning Seminarium szkoleniowo - kontaktowe Szczecin, 22-23 marca 2019 Jowita Królikowska I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka w Sieradzu Poznajmy się! - nauczyciel
Bardziej szczegółowoROCZNY PLAN DZIAŁAŃ (RPD)
ROCZNY PLAN DZIAŁAŃ (RPD) SZKOŁA PODSTAWOWA IM. INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ W PRZYBYNOWIE KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I NAUKOWO - TECHNICZNE Czas realizacji Data rozpoczęcia realizacji Data zakończenia realizacji
Bardziej szczegółowoGimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017.
1 Gimnazjum nr 44 im gen. Mariusza Zaruskiego nr 44 w Poznaniu Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów. Rok szkolny 2016/2017. 1. Program obejmuje ogół działań podejmowanych przez
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO ZESPOŁU SZKÓŁ MISTRZOSTWA SPORTOWEGO W GORZOWIE WLKP. I. Podstawy prawne programu Ustawa z dnia 14 grudnia 2016r. PRAWO OŚWIATOWE (Dz. U. z 2017r. poz. 59 z
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM ZAJĘĆ Z DORADZTWA ZAWODOWEGO W BRANŻOWEJ SZKOLE I STOPNIA W ZESPOLE SZKÓŁ OGRODNICZYCH W BIELSKU-BIAŁEJ
SZKOLNY PROGRAM ZAJĘĆ Z DORADZTWA ZAWODOWEGO W BRANŻOWEJ SZKOLE I STOPNIA W ZESPOLE SZKÓŁ OGRODNICZYCH W BIELSKU-BIAŁEJ OPRACOWAŁA: Alicja Nowak Doradca zawodowy Bielsko-Biała 2017 Cele programu Celem
Bardziej szczegółowoPodsumowanie nadzoru pedagogicznego 2013/2014. gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne
Podsumowanie nadzoru pedagogicznego 2013/2014 gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne Plan wystąpienia 1. Wyniki ewaluacji zewnętrznych (gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne); 2. Wyniki kontroli planowych (gimnazja,
Bardziej szczegółowoPLANOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ BIZNESPLAN MAŁEGO PRZEDSIĘBIORSTWA 1
Agnieszka Mikina Ośrodek Doradztwa Zawodowego ŁCDNiKP PLANOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ BIZNESPLAN MAŁEGO PRZEDSIĘBIORSTWA 1 IV etap edukacji Cele kształcenia Cel ogólny: przygotowanie uczniów/uczennic
Bardziej szczegółowoTREŚCI PROGRAMOWE MODUŁU INNOWACYJNEGO PROGRAM SZKOLENIA NAUCZYCIELI. Lp. Treści programowe Temat i zarys treści wykładów Liczba godzin Wykładowcy
TREŚCI PROGRAMOWE MODUŁU INNOWACYJNEGO PROGRAM SZKOLENIA NAUCZYCIELI Lp. Treści programowe Temat i zarys treści wykładów Liczba godzin Wykładowcy 1 Wykład metodyczny Platforma internetowa osią projektu
Bardziej szczegółowoPROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI. Geografia z wiedzą o społeczeństwie
Geografia, II stopień... pieczęć wydziału PROGRAM MODUŁU SPECJANOŚCI zatwierdzony przez Radę Wydziału dnia 21.09.2016. kod modułu Nazwa modułu specjalność Geografia z wiedzą o społeczeństwie Liczba punktów
Bardziej szczegółowoRealizacja projektów etwinning a nowa podstawa programowa
Europejski wymiar edukacji rola dyrektora szkoły w realizacji międzynarodowych projektów współpracy szkół Realizacja projektów etwinning a nowa podstawa programowa Warszawa, 5 listopada 2010 r. Iwona Moczydłowska,
Bardziej szczegółowoWstęp. Wewnątrzszkolny system doradztwa - jest to ogół działań podejmowanych szkołę w celu przygotowania
Wstęp Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1996r. Nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami), zobowiązuje placówki oświatowe do przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia
Bardziej szczegółowoZarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań
Zarządzanie talentami w polskich przedsiębiorstwach - wyniki badań Informacja o badaniu Pomimo trudnej sytuacji na rynku pracy, zarówno polskie jak i międzynarodowe przedsiębiorstwa coraz częściej dostrzegają
Bardziej szczegółowoRozwijanie kompetencji kluczowych uczniów. Wyzwania i możliwości tworzenia polityki edukacyjnej na poziomie jednostki samorządu terytorialnego
Rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów. Wyzwania i możliwości tworzenia polityki edukacyjnej na poziomie jednostki samorządu terytorialnego dr Olga Napiontek, Fundacja Civis Polonus Kompetencje kluczowe
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSYEM OCENIANIA Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM W PIEKARACH ŚLĄSKICH
PRZEDMIOTOWY SYSYEM OCENIANIA Z PODSTAW PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCYM W PIEKARACH ŚLĄSKICH 1. CELE KSZTAŁCENIA I. Komunikacja i podejmowanie decyzji. Uczeń wykorzystuje formy komunikacji
Bardziej szczegółowoPODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
Program rozwijania umiejętności uczniów szkół Polski Wschodniej Krystyna Ćwiąkała PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI AUTORSKI PROGRAM KSZTAŁTOWANIA KOMPETENCJI KLUCZOWYCH w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr
Bardziej szczegółowoRegulamin realizacji projektów edukacyjnych w Zespole Szkół w Rząsce- Gimnazjum im W. Rutkiewicz w Rząsce
Regulamin realizacji projektów edukacyjnych w Zespole Szkół w Rząsce- Gimnazjum im W. Rutkiewicz w Rząsce Podstawa prawna : Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 sierpnia 2010 zmieniające
Bardziej szczegółowoz zakresu doradztwa zawodowego
Program do zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w szkole podstawowej (klasy VII i VIII) opracowany przez doradcę zawodowego Szkoły Podstawowej nr 45 im. Janusza Korczaka w Sosnowcu Ewę Musiał 1 Współczesny
Bardziej szczegółowoInnowacyjny program nauczania matematyki dla liceów
Justyna Biernacka Konsultant ds. matematyki WODN w Skierniewicach Innowacyjny program nauczania matematyki dla liceów We wrześniu 2015 roku odbyła się VI Ogólnopolska Konferencja GeoGebry. Konferencja
Bardziej szczegółowoPROGRAM REALIZACJI WEWNĄTRZSZKOLNEGO SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
PROGRAM REALIZACJI WEWNĄTRZSZKOLNEGO SYSTEMU DORADZTWA ZAWODOWEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 PODSTAWA PRAWNA Rozporządzenie MEN z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego Ustawa z dnia 14
Bardziej szczegółowoAKADEMIA DLA MŁODYCH PRZEWODNIK TRENERA. PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI
PRACA ŻYCIE UMIEJĘTNOŚCI www.akademiadlamlodych.pl PODRĘCZNIK WPROWADZENIE Akademia dla Młodych to nowa inicjatywa mająca na celu wspieranie ludzi młodych w rozwijaniu umiejętności niezbędnych w ich miejscu
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na rok szkolny 2013/2014
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na rok szkolny 2013/2014 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o: Ustawę o systemie oświaty z dnia
Bardziej szczegółowoZasady oceniania z przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych
Zasady oceniania z przedmiotu uzupełniającego: Ekonomia w praktyce dla klas szkół ponadgimnazjalnych Temat (rozumiany jako lekcja) 1.1. Etapy realizacji projektu 1.2.Projekt badawczy, przedsięwzięcie Wymagania
Bardziej szczegółowoProgram Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo a podstawa programowa kształcenia w zawodach
Program Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo a podstawa programowa kształcenia w zawodach Program nauczania Młodzieżowe miniprzedsiębiorstwo do przedmiotu uzupełniającego ekonomia w praktyce może, po odpowiedniej
Bardziej szczegółowoPODSUMOWANIE NADZORU PEDAGOGICZNEGO WIELKOPOLSKIEGO KURATORA OŚWIATY W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 DELEGATURA W PILE
PODSUMOWANIE NADZORU PEDAGOGICZNEGO WIELKOPOLSKIEGO KURATORA OŚWIATY W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 DELEGATURA W PILE PLAN WYSTĄPIENIA 1) Wyniki ewaluacji zewnętrznych. 2) Wyniki kontroli planowych. 3) Wyniki
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy Gimnazjum im. Jana Dobrogosta Krasińskiego w Węgrowie na lata
Koncepcja pracy Gimnazjum im. Jana Dobrogosta Krasińskiego w Węgrowie na lata 2014-2017 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o następujące dokumenty: Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie
Bardziej szczegółowoOLIMPIADA INFORMATYCZNA GIMNAZJALISTÓW NARZĘDZIE PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
OLIMPIADA INFORMATYCZNA GIMNAZJALISTÓW NARZĘDZIE PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego IDEA OLIMPIADY INFORMATYCZNEJ GIMNAZJALISTÓW
Bardziej szczegółowoProgram doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej
1 Program doradztwa edukacyjnego i orientacji zawodowej dla uczniów Gimnazjum nr 44 im. gen. Mariusza Zaruskiego w Poznaniu w roku szkolnym: 2015/2016. 1. Program obejmuje ogół działań podejmowanych przez
Bardziej szczegółowoZasadnicza Szkoła Zawodowa (3 letnia) Klasa 2
Propozycja tematów zajęć z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego do realizacji na godzinach wychowawczych (zajęć przygotowujących uczniów do świadomego planowania dalszego kształcenia, ścieżki kariery
Bardziej szczegółowoPrzedmiot podstawy przedsiębiorczości w opinii uczniów i rodziców na przykładzie wybranych krakowskich szkół
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ A WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ EDUKACJA NR 1 KRAKÓW 2005 Edyta Osuch XXX Liceum Ogólnokształcące, Kraków Wiktor Osuch Zakład Dydaktyki Geografii Instytut Geografii
Bardziej szczegółowoZARYS WYTYCZNYCH/REKOMENDACJI
ZARYS WYTYCZNYCH/REKOMENDACJI dotyczących realizacji działania: Budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do uczenia się przez cale życie (w tym wspieranie
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na lata 2014-2017
KONCEPCJA PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Warszawie na lata 2014-2017 Koncepcja pracy szkoły została opracowana w oparciu o: Ustawę o systemie oświaty z dnia 7 września
Bardziej szczegółowoWDN Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli rok szkolny 2015/2016
WDN Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli rok szkolny 2015/2016 Przyjęty 27 sierpnia na posiedzeniu Rady Pedagogicznej wdrożony do realizacji w roku szkolnym 2015/2016 Poznań 2015 Wewnątrzszkolne Doskonalenie
Bardziej szczegółowoKLUB MŁODZI PRZEDSIĘBIORCY
KLUB MŁODZI PRZEDSIĘBIORCY Nasza szkoła, jako nowoczesna szkoła zawodowa, stara się wyposażyć swoich uczniów nie tylko w wiedzę i umiejętności pozwalające na uzyskanie pozytywnych wyników w egzaminach
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
KONCEPCJA PRACY LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. BOGUSŁAWA X W BIAŁOGARDZIE NA ROK SZKOLNY 2014/2015 opracowana na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Wartość projektu 1 595 279,00 zł 1486 1500 1000 500 875 Wartość planowana wskaźnika Wartość osiągniętego
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy placówki
Koncepcja pracy placówki Edukacja jest podstawowym prawem człowieka oraz uniwersalną wartością. [ ] powinna organizować się wokół czterech aspektów kształcenia, [...] uczyć się, aby wiedzieć, tzn. aby
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 w Krakowie im. ks. kard. Adama Stefana Sapiehy WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO I. Podstawowe akty prawne regulujące funkcjonowanie Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości na rok szkolny 2014/15 zgodny z:
Ewelina Cichoń-Kościelna Przedmiotowy system oceniania z przedmiotu podstawy przedsiębiorczości na rok szkolny 2014/15 zgodny z: Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dn. 30 kwietnia 2007r. w sprawie
Bardziej szczegółowoProgram szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning
Program szkoleń dla nauczycieli w formule blended learning Opracowanie: Eleonora Żmijowska-Wnęk Wrocław 2014 SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP... 3 2. CELE OGÓLNE SZKOLENIA... 4 3. METODY PRACY... 4 4. TREŚCI I PRZEWIDYWANE
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne i sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów z podstaw przedsiębiorczości
Wymagania edukacyjne i sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów z podstaw przedsiębiorczości Podstawy przedsiębiorczości - poziom podstawowy (klasa pierwsza) Cele kształcenia wymagania ogólne I. Komunikacja
Bardziej szczegółowo3. Krótki opis nowatorskich rozwiązań organizacyjnych oraz metodycznych:
Opis innowacji Zostać przedsiębiorczym program z program edukacyjny z multimedialnym pakietem dydaktycznym 1. Tytuł innowacji: Projekt Zostać przedsiębiorczym program edukacyjny z multimedialnym pakietem
Bardziej szczegółowo3. Ogólnopolski Dzień Przedsiębiorczości - program Fundacji Młodzieżowej Przedsiębiorczości KLUB MŁODZI PRZEDSIĘBIORCY
KLUB MŁODZI PRZEDSIĘBIORCY Nasza szkoła, jako nowoczesna szkoła zawodowa, stara się wyposażyć swoich uczniów nie tylko w wiedzę i umiejętności pozwalające na uzyskanie pozytywnych wyników w egzaminach
Bardziej szczegółowoWewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Strykowicach Górnych rok szkolny 2015/2016
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Publicznego Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Strykowicach Górnych rok szkolny 2015/2016 Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty
Bardziej szczegółowoPROJEKT PRACOWNI PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W MOJEJ SZKOLE
PROJEKT PRACOWNI PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W MOJEJ SZKOLE Opracowanie i skład komputerowy: mgr Jolanta Owsianny Bydgoszcz 2003r. SPIS TREŚCI 1.Założenia programowe przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości...3 2.
Bardziej szczegółowoLider projektu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Partner Gmina Miasta Toruń
Lider projektu Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Partner Gmina Miasta Toruń Program operacyjny RPKP Regionalny Program Operacyjny Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2014-2020 Oś priorytetowa
Bardziej szczegółowo[4ZKO/KII] Podstawy przedsiębiorczości z elementami prawa
[4ZKO/KII] Podstawy przedsiębiorczości z elementami prawa 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoPLAN NADZORU PEDAGOGICZNEGO DYREKTORA ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ NR 5 SPECJALNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013
PLAN NADZORU PEDAGOGICZNEGO DYREKTORA ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ NR 5 SPECJALNEJ W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 PODSTAWOWE KIERUNKI POLITYKI OŚWIATOWEJ PAŃSTWA W ROKU SZKOLNYM 2012/2013: Wzmacnianie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoZADANIA DLA ZESPOŁU UCZNIOWSKIEGO MODUŁ IX - ROZWIJANIE KOMPETENCJI I ZARZĄDZANIE TALENTAMI
ZADANIA DLA ZESPOŁU UCZNIOWSKIEGO MODUŁ IX - ROZWIJANIE KOMPETENCJI I ZARZĄDZANIE TALENTAMI Zadanie 1 SKALA SAMOOCENY UMIEJĘTNOŚCI Do tego zadania przypomnijcie sobie, co każdy z Was robił w Waszym zespole
Bardziej szczegółowoKoncepcja pracy. Zespołu Szkół Leśnych i Ekologicznych im. Stanisława Morawskiego w Brynku. na lata 2011-2016
Koncepcja pracy Zespołu Szkół Leśnych i Ekologicznych im. Stanisława Morawskiego w Brynku na lata 2011-2016 Podstawa prawna: Ustawa z dnia 7 września o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572
Bardziej szczegółowoINNOWACJA PEDAGOGICZNA organizacyjno-metodyczna
INNOWACJA PEDAGOGICZNA organizacyjno-metodyczna Małgorzata Lipińska Temat innowacji: OK zeszyt, czyli wiem, czego, po co i jak się uczyć na języku polskim. Data wprowadzenia: 12.09.2018 r. Data zakończenia:
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO Zespołu Szkół nr 60 w Warszawie
SZKOLNY PROGRAM DORADZTWA ZAWODOWEGO Zespołu Szkół nr 60 w Warszawie Obowiązujące akty prawne dotyczące udzielania uczniom pomocy w wyborze zawodu i kierunku kształcenia: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991r.
Bardziej szczegółowoWewnątrzszkolny System Doradztwa Edukacyjno Zawodowego
Wewnątrzszkolny System Doradztwa Edukacyjno Zawodowego Zespołu Szkoły Podstawowej i Przedszkola w Tumlinie Opracowała: Monika Lisowska I. PODSTAWA PRAWNA DOKUMENTY REGULUJĄCE ZAGADNIENIE OPIENTACJI I PORADNICTWA
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27. Szkolny program doradztwa zawodowego.
Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27 Szkolny program doradztwa zawodowego. Współczesny rynek edukacji i pracy charakteryzuje się ciągłymi zmianami. Globalizacja
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY URZĄD PRACY W RADOMIU
POWIATOWY URZĄD PRACY W RADOMIU BANK PROGRAMÓW GRUPOWYCH PORAD ZAWODOWYCH I GRUPOWEJ INFORMACJI ZAWODOWEJ 2014r. Bank Programów Porad Grupowych i Grupowych Informacji Zawodowych w Powiatowym Urzędzie Pracy
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy System Oceniania z matematyki klasy 4 6 Szkoły Podstawowej w Kluczewie. Przedmiotowy System Oceniania z matematyki jest zgodny z:
Przedmiotowy System Oceniania z matematyki klasy 4 6 Szkoły Podstawowej w Kluczewie Przedmiotowy System Oceniania z matematyki jest zgodny z: 1. Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia
Bardziej szczegółowoPolska szkoła liderem w walce z bezrobociem kształtowanie innowacyjnych postaw dzieci i młodzieży
Ogólnopolska Konferencja Samorządu i Oświaty EDUKACJA PRZYSZŁOŚCI Polska szkoła liderem w walce z bezrobociem kształtowanie innowacyjnych postaw dzieci i młodzieży mgr inż. Kazimierz Okraszewski Warszawa,
Bardziej szczegółowoInnowacje społeczne w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe PO KL Krajowa Instytucja Wspomagająca Łódź, 9 września 2013
Innowacje społeczne w obszarze Edukacja i szkolnictwo wyższe PO KL Krajowa Instytucja Wspomagająca Łódź, 9 września 2013 Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Bardziej szczegółowo3. Dostarczanie uczniom, rodzicom i nauczycielom informacji o uzdolnieniach, postępach i trudnościach
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA z zajęć technicznych kl. IV-VI Cele systemu oceniania 1. Pobudzanie uczniów do systematycznej pracy i rozwoju, wspieranie motywacji. 2. Wskazanie kierunku dalszej pracy przez
Bardziej szczegółowoI. Postanowienia ogólne
PROGRAM PRAKTYKI ZAWODOWEJ Studia I stopnia Kierunek: politologia Profil praktyczny I. Postanowienia ogólne 1 1. Praktyki zawodowe stanowią integralną część procesu kształcenia studentów na kierunku politologia.
Bardziej szczegółowoProgram adaptacyjny dla dzieci sześcioletnich uczęszczających Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Wyrzysku w roku szkolnym 2014/2015
Program adaptacyjny dla dzieci sześcioletnich uczęszczających Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Wyrzysku w roku m 2014/2015 1 I. WSTĘP Z odrobiną sukcesu, zachęty, zaufania W środowisku
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU PRACY SIECI WSPÓŁPRACY I SAMOKSZTAŁCENIA
Bezpośrednie wsparcie rozwoju szkół poprzez zmodernizowany system doskonalenia nauczycieli w powiecie gryfińskim UDA-POKL.03.05.00-00-219/12-00 SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU PRACY SIECI WSPÓŁPRACY I
Bardziej szczegółowoROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 1
ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI Anna Macko Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji WSPiZ im. L. Koźmińskiego ROZWÓJ INNOWACYJNOŚCI I AMBITNEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI 1 Ambitna przedsiębiorczość
Bardziej szczegółowoEwaluacja w nadzorze pedagogicznym. Kuratorium Oświaty, Delegatura w Suwałkach
Ewaluacja w nadzorze pedagogicznym Kuratorium Oświaty, Delegatura w Suwałkach Ewaluacja a kontrola Ewaluacja to praktyczne badanie oceniające przeprowadzone w szkole lub placówce, ewaluacja zewnętrzna
Bardziej szczegółowoPOWIATOWY URZĄD PRACY W RADOMIU
POWIATOWY URZĄD PRACY W RADOMIU BANK PROGRAMÓW GRUPOWYCH PORAD ZAWODOWYCH I GRUPOWEJ INFORMACJI ZAWODOWEJ 2013r. Bank Programów Porad Grupowych i Grupowych Informacji Zawodowych w Powiatowym Urzędzie Pracy
Bardziej szczegółowoDoradca zawodowy Beata Kapinos
Program realizacji Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego w Szkole Podstawowej nr 36 im. Narodów Zjednoczonej Europy w Tychach na rok szkolny 2018/2019 Doradca zawodowy Beata Kapinos 1 Podstawy
Bardziej szczegółowoInnowacyjność w szkole
Innowacyjność w szkole Inspiracje w prawie oświatowym Izabela Suckiel 26 marca 2019 Przepisy prawa oświatowego obligują przedszkola, szkoły i placówki do podejmowania innowacyjnych rozwiązań w pracy dydaktycznej,
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 109 im. Batalionów Chłopskich w Warszawie 1 Podstawa prawna: 1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (tekst jednolity Dz. U. z 1996r. Nr
Bardziej szczegółowo