WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE

Transkrypt

1 Nr 6 Rok 85 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ CZERWIEC 2017 Nie miłujmy słowem, ale czynem STOLICA APOSTOLSKA 78 ORĘDZIE OJCA ŚWIĘTEGO na I Światowy Dzień Ubogich XXXIII Niedziela Zwykła 19 listopada «Dzieci, nie miłujmy słowem i językiem, ale czynem i prawdą!» (1J 3, 18). Te słowa Apostoła Jana wyrażają nakaz, od którego żaden chrześcijanin nie może się uchylić. Powaga, z jaką umiłowany uczeń przekazuje aż do naszych czasów polecenie Jezusa, jest jeszcze bardziej podkreślona przez kontrast zachodzący pomiędzy pustymi słowami, które często znajdują się w naszych ustach, a konkretnymi faktami, z jakimi mamy się zmierzyć. Miłość nie pozwala sobie na wymówki: kto zamierza kochać tak, jak kochał Jezus, powinien postępować zgodnie z Jego przykładem, i to przede wszystkim wtedy, kiedy jest wezwany do okazania miłości ubogim. Sposób, w jaki kocha Syn Boży, jest dobrze znany i św. Jan jasno o tym pisze. Miłość Syna

2 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE Bożego opiera się na dwóch kolumnach: Bóg pierwszy nas umiłował (por. 1J 4, 10.19), dając całego siebie, również swoje życie (por. 1J 3, 16). Taka miłość nie może pozostać bez odpowiedzi. Mimo, iż została ona dana jednostronnie i nie domaga się niczego w zamian, miłość ta rozpala serca tak bardzo, że jeśli ktoś jej doświadczy, to czuje się wezwanym, aby ją odwzajemnić pomimo własnych ograniczeń i grzechów. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy łaska Boga, Jego miłość miłosierna, jest przyjęta, na ile jest to tylko możliwe, w naszym sercu tak, że porusza ona naszą wolę oraz uczucia, kierując je w stronę zarówno Boga samego, jak i bliźniego. W ten sposób miłosierdzie, które wypływa z serca Trójcy Świętej, może dotrzeć i poruszyć nasze życie, wzniecając współczucie oraz angażując nas w dzieła miłosierdzia przeznaczone dla braci i sióstr, którzy znajdują się w potrzebie. STOLICA APOSTOLSKA «Oto biedak zawołał, a Pan go usłyszał» (Ps 34[33], 7). Od zawsze Kościół rozumiał wagę tego wołania. Zaświadczają o tym już pierwsze strony Dziejów Apostolskich, gdy Piotr prosi o wybranie siedmiu mężów «pełnych Ducha i mądrości» (Dz 6, 3), aby zajęli się służbą ubogim. Z całą pewnością służba najbiedniejszym to jeden z pierwszych znaków, za pomocą którego wspólnota chrześcijańska pokazała się światu. Stało się tak dlatego, że wspólnota ta zrozumiała, iż życie uczniów Jezusa powinno wyrazić się poprzez braterstwo i solidarność w taki sposób, aby odpowiadały one głównemu nauczaniu Mistrza, który nazwał ubogich błogosławionymi i dziedzicami Królestwa Bożego (por. Mt 5, 3). «Sprzedawali majątki i dobra i rozdzielali je każdemu według potrzeby» (Dz 2, 45). To zdanie pokazuje, czym żywo przejmowali się pierwsi chrześcijanie. Ewangelista Łukasz, który pośród wszystkich świętych autorów najwięcej miejsca poświęca miłosierdziu, nie posługuje się żadną retoryką, kiedy opisuje zwyczaj dzielenia się pierwszej wspólnoty. Przeciwnie, opowiadając o tym, stara się przekazać słuchaczom w następnych pokoleniach, a zatem również i nam, abyśmy wspierali się w tym świadectwie i organizowali nasze działania na rzecz najbardziej potrzebujących. Tę samą naukę i z tą samą siłą przekazał nam Apostoł Jakub, który w swoim Liście używa równie mocnych i zdecydowanych wyrażeń: «Posłuchajcie, bracia moi umiłowani! Czy Bóg nie wybrał ubogich tego świata na bogatych w wierze oraz na dziedziców królestwa przyobiecanego tym, którzy Go miłują? Wy zaś odmówiliście ubogiemu poszanowania. Czy to nie bogaci uciskają was bezwzględnie i nie oni ciągną was do sądów? [ ] Jaki z tego pożytek, bracia moi, skoro ktoś będzie

3 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ utrzymywał, że wierzy, a nie będzie spełniał uczynków? Czy [sama] wiara zdoła go zbawić? Jeśli na przykład brat lub siostra nie mają odzienia lub brak im codziennego chleba, a ktoś z was powie im: Idźcie w pokoju, ogrzejcie się i najedzcie do syta! - a nie dacie im tego, czego koniecznie potrzebują dla ciała - to na co się to przyda? Tak też i wiara, jeśli nie byłaby połączona z uczynkami, martwa jest sama w sobie» (Jk 2, ). 3. Zdarzały się jednak chwile, w których chrześcijanie nie słuchali uważnie tego wezwania, zarażając się mentalnością światową. Duch Święty nie zaprzestał ich wzywać do tego, by trzymali wzrok utkwiony w tym, co jest istotne. On to powoływał wielu mężczyzn i wiele kobiet, którzy w różny sposób ofiarowali swe życie na służbę ubogim. Ileż to kart historii w ciągu tych 2000 lat zostało zapisanych przez chrześcijan, którzy z prostotą oraz pokorą, a także z wielkoduszną wyobraźnią miłości, służyli najbiedniejszym braciom! Wśród nich wybija się przykład Franciszka z Asyżu, który doczekał się licznych naśladowców wśród świętych mężczyzn i kobiet na przestrzeni wieków. On nie zadowolił się tylko przytuleniem i daniem jałmużny trędowatym, ale poszedł do Gubbio, aby zamieszkać razem z nimi. On sam widział w tym spotkaniu przełom dla swojego powołania: «gdy żyłem w grzechu, widok trędowatych wydawał mi się bardzo przykry, ale Pan sam zaprowadził mnie do nich, a ja zwróciłem się ku nim z miłością. To, co początkowo wydawało mi się przykre, zamieniło się w słodycz duszy i ciała» 1. Świadectwo to ukazuje przemieniającą siłę miłości oraz styl życia chrześcijańskiego. Nie powinniśmy myśleć o biednych jako o odbiorcach dobrych działań wolontariuszy, którzy czynią to raz na tydzień, czy też o doraźnych gestach dobrej woli z naszej strony, które mają na celu uspokojenie naszego sumienia. Takie doświadczenia, choć nieraz ważne i pożyteczne dla uwrażliwienia na potrzeby braci oraz dla ukazania niesprawiedliwości, które leżą u ich podstaw, powinny nas jednak prowadzić do prawdziwego spotkania z ubogimi, a także do dzielenia się, które powinno stać się stylem naszego życia. Modlitwa, postępowanie na drodze ucznia oraz nawrócenie znajdują w miłości wspólnej potwierdzenie swojej autentyczności ewangelicznej. Tam też właśnie rodzi się radość oraz pokój ducha, ponieważ dotyka się własną ręką Ciała Chrystusa. Jeśli chcemy naprawdę spotkać Chrystusa, to konieczne jest, abyśmy dotknęli się Jego Ciała w ranach ubogich, w odpowiedzi na Komunię sakramentalną STOLICA APOSTOLSKA 1 Testament św. Franciszka z Asyżu. 297

4 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE otrzymaną w Eucharystii. Ciało Chrystusa łamane podczas Świętej Liturgii pozwala nam się odnaleźć przez miłość wspólną w obliczach oraz w osobach najbiedniejszych braci i sióstr. Zawsze aktualne są słowa św. Biskupa Chryzostoma: «Jeśli chcecie uczcić Ciało Chrystusa, to nie lekceważcie Go dlatego, że jest nagie. Nie czcijcie Chrystusa Eucharystycznego jedwabnymi ozdobami zapominając o innym Chrystusie, który za murami kościoła jest nagi i cierpi z zimna» 2. Dlatego też jesteśmy wezwani do wyciągnięcia ręki do biednych, do spotkania się z nimi, popatrzenia im w oczy, przytulenia, aby poczuli ciepło miłości, która przełamuje krąg samotności. Ich ręka wyciągnięta w naszą stronę jest również zaproszeniem do wyjścia z naszych pewności i wygód, i do rozpoznania wartości, którą ubóstwo ma samo w sobie. STOLICA APOSTOLSKA 4. Nie zapominajmy, że dla uczniów Chrystusa ubóstwo jest przede wszystkim powołaniem do naśladowania Jezusa ubogiego. Jest podążaniem za Nim i z Nim, drogą, która prowadzi do szczęśliwości Królestwa niebieskiego (por. Mt 5, 3; Łk 6, 20). Ubóstwo oznacza serce pokorne, które potrafi zaakceptować siebie jako ograniczone i grzeszne stworzenie, aby pokonać pokusę własnej wszechmocy, która zwodzi nas fałszywą obietnicą nieśmiertelności. To właśnie ubóstwo stwarza warunki do nieskrępowanego przyjęcia odpowiedzialności osobistych oraz społecznych, pomimo własnych ograniczeń, zawierzając bliskości Boga i wsparciu Jego łaski. Tak rozumiane ubóstwo jest miarą, która pozwala ocenić poprawne wykorzystanie dóbr materialnych, a także umożliwia przeżywanie relacji i uczuć bez egoizmu oraz zaborczości 3. Życie św. Franciszka niech stanie się dla nas przykładem, świadectwem autentycznego ubóstwa. On to właśnie, ponieważ miał wzrok utkwiony w Chrystusie, potrafił rozpoznać Go w biednych. Jeśli wiec pragniemy ofiarować nasz udział w skutecznej przemianie historii, przyczyniając się do prawdziwego rozwoju, to konieczne jest, abyśmy wsłuchali się w wołanie ubogich i zajęli się podnoszeniem ich z marginesu. Przypominam jednocześnie ubogim, którzy żyją w naszych miastach i w naszych wspólnotach, aby nie stracili sensu ubóstwa ewangelicznego, którym naznaczone jest ich życie. 2 Por. Homilia in Matthaeum, n. 50,3-4, PG Por. KKK 2445.

5 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ 5. Znamy ogromne trudności współczesnego świata, które utrudniają zidentyfikowanie ubóstwa w jasny sposób. A jednak ono staje nam codziennie przed oczami, widoczne w obliczach tysięcy osób naznaczonych bólem, wykluczeniem, nadużyciem, przemocą, torturami i więzieniem, wojną, pozbawieniem wolności i godności, ignorancją i analfabetyzmem, brudem i chorobami, brakiem pracy, handlem ludźmi i niewolnictwem, wygnaniem i biedą, przymusowymi przesiedleniami. Ubóstwo ma oblicze kobiet, mężczyzn oraz dzieci wykorzystywanych do podłych interesów, podeptanych przez przewrotną logikę władzy i pieniądza. Jakąż to bezlitosną listę, a przecież nigdy niekompletną, form ubóstwa jesteśmy tu zmuszeni przedstawić, będących owocem niesprawiedliwości społecznej, biedy moralnej oraz chciwości nielicznych, a także ogólnej obojętności! Niestety, w naszych czasach, podczas gdy ukazuje się coraz bardziej ewidentne bezczelne bogactwo zgromadzone w rękach nielicznych uprzywilejowanych, któremu często towarzyszy bezprawie i agresywne wykorzystywanie godności ludzkiej, skandalem staje się rozprzestrzenianie się biedy na wielkie połacie społeczne na całym świecie. Wobec tego scenariusza nie można pozostać obojętnym albo, co gorsza, zrezygnowanym. Biedzie, która hamuje ducha inicjatywy tak wielu młodych ludzi, nie pozwalając im na znalezienie pracy; biedzie, która znieczula zmysł odpowiedzialności, doprowadzając do delegowania i szukania faworytyzmów; biedzie, która zatruwa źródła uczestnictwa i ogranicza przestrzenie profesjonalizmu, upokarzając w ten sposób zasługi tych, którzy pracują i produkują; wszystkim tym sytuacjom należy odpowiedzieć nową wizją życia i społeczeństwa. Wszyscy ci biedni jak zwykł mawiać Błogosławiony Paweł VI należą do Kościoła poprzez «prawo ewangeliczne» 4 i zobowiązują do opcji fundamentalnej na ich rzecz. Błogosławione zatem ręce, które otwierają się, by przyjąć biednych i pomóc im: to są ręce, które dają nadzieję. Błogosławione ręce, które pokonują bariery kultury, religii i narodu, wylewając oliwę pocieszenia na rany ludzkości. Błogosławione ręce, które się otwierają, nie prosząc nic w zamian, bez jeśli, bez ale i bez być może : to są ręce, które sprawiają, że na braci spływa Boże błogosławieństwo. STOLICA APOSTOLSKA 4 Przemówienie z okazji otwarcia II Sesji Soboru Watykańskiego II, 29 września

6 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 6. Na zakończenie Jubileuszu Miłosierdzia chciałem ofiarować Kościołowi Światowy Dzień Ubogich, aby wspólnoty chrześcijańskie na całym świecie stawały się coraz wyraźniejszym i konkretnym znakiem miłości Chrystusa do tych ostatnich i najbardziej potrzebujących. Pragnę, aby do całości obchodów innych Dni ustanowionych przez moich Poprzedników, które są już tradycją w życiu naszych wspólnot, był dołączony ten Dzień, jako znakomicie dopełniający je element ewangelicznego upodobania Jezusa w ubogich. Zapraszam cały Kościół, mężczyzn i kobiety dobrej woli, do spojrzenia w tym szczególnym dniu na tych wszystkich, którzy wyciągają ręce wołając o pomoc i przyzywając naszej solidarności. To są nasi bracia i nasze siostry, stworzeni i kochani przez tego samego Ojca Niebieskiego. Dzień ten powinien zwrócić uwagę wierzących, aby przeciwstawili się kulturze odrzucenia i marnotrawstwa, a uczynili kulturę spotkania swoim stylem życia. Jednocześnie chciałbym również poprosić wszystkich, niezależnie od przynależności religijnej, o otwarcie się na wspólnotę z biednymi i na każdą formę solidarności z nimi jako konkretny znak braterstwa. Bóg stworzył niebo i ziemię dla wszystkich, niestety ludzie wznieśli granice, mury i ogrodzenia, zdradzając pierwotny zamysł i dar przeznaczony dla ludzkości, z której nikt nie miał być wykluczony. STOLICA APOSTOLSKA 7. Pragnę, aby wspólnoty chrześcijańskie, w tygodniu poprzedzającym Światowy Dzień Ubogich, który w tym roku przypada na 19 listopada (XXXIII Niedziela Zwykła w ciągu roku), zaangażowali się w przygotowanie wielu momentów przyjacielskich spotkań, naznaczonych solidarnością i konkretną pomocą. Będzie można zaprosić ubogich oraz wolontariuszy do wspólnego uczestnictwa w Eucharystii podczas tejże niedzieli, tak aby jeszcze bardziej autentyczną stała się celebracja Uroczystości Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata, która przypadnie w kolejną niedzielę. Królowanie Chrystusa ukazuje się w pełni na Golgocie, kiedy to Niewinny jest przybity do krzyża, ubogi, nagi, pozbawiony wszystkiego, wciela i objawia pełnię miłości Boga. Jego totalne powierzenie się Ojcu, podczas gdy wyraża swoje zupełne ubóstwo, podkreśla moc tej Miłości, która go wskrzesi do nowego życia w dniu Paschy. W tę właśnie niedzielę poświęconą ubogim, jeśli w naszej okolicy żyją biedni, którzy potrzebują pomocy i opieki, zbliżmy się do nich: niech to będzie odpowiednia chwila na spotkanie Boga, którego szukamy. Jak uczy nas 300

7 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Pismo Święte (por. Rdz 18, 3-5; Hbr 13, 2), przyjmijmy ich jako uprzywilejowanych gości przy naszym stole, aby mogli się stać mistrzami, którzy pomogą nam żyć spójnie wiarą. Niech nam pokażą w sposób rzeczowy, a często i radosny, poprzez ich zaufanie i gotowość przyjęcia pomocy, jak bardzo decydujące znaczenie ma życie tym, co istotne oraz umiejętność zdania się na Opatrzność Bożą. 8. U podstaw wielu konkretnych inicjatyw, które będą realizowane w tymże Dniu, niech będzie zawsze modlitwa. Nie zapominajmy, że Ojcze nasz jest modlitwą ubogich. Prośba o chleb wyraża bowiem powierzenie Bogu podstawowych potrzeb naszego życia. To, czego Jezus uczył nas w tej modlitwie, wyraża i zawiera w sobie wołanie tego, kto cierpi z powodu niepewności egzystencji oraz braku tego, co konieczne. Uczniom, którzy prosili Go o to, by nauczył ich modlić się, odpowiedział słowami ubogich, którzy zwracają się do Jedynego Ojca, w którym wszyscy się rozpoznają jako bracia. Ojcze nasz jest modlitwą, która wyraża się w liczbie mnogiej: chleb, o który prosimy, jest nasz, a to pociąga za sobą umiejętność dzielenia się, udziału i wspólnej odpowiedzialności. W tejże modlitwie wszyscy rozpoznajemy potrzebę przezwyciężenia każdej formy egoizmu, aby dostąpić radości wzajemnego przyjęcia. 9. Proszę moich Współbraci Biskupów, Kapłanów oraz Diakonów którzy z powołania mają misję wspierania ubogich proszę osoby konsekrowane, grupy, stowarzyszenia i ruchy, oraz całą rzeczywistość wolontariatu, aby zaangażowali się w ten Światowy Dzień Ubogich tak, by stał się on tradycją oraz konkretnym wkładem na rzecz ewangelizacji współczesnego świata. Ten nowy, Światowy Dzień, niech się stanie silnym wezwaniem dla naszego wierzącego sumienia, abyśmy byli coraz bardziej przekonani do tego, że dzielenie się z biednymi pozwala nam zrozumieć Ewangelię w najgłębszej jej prawdzie. Biedni nie są problemem, ale zasobem, z którego możemy zaczerpnąć, aby przyjąć i żyć istotą Ewangelii. Z Watykanu, 13 czerwca 2017 r., we wspomnienie św. Antoniego z Padwy STOLICA APOSTOLSKA 301

8 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 79 Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2017 r. Misja w centrum wiary chrześcijańskiej Drodzy Bracia i Siostry! Również w tym roku Światowy Dzień Misyjny zwołuje nas wokół osoby Jezusa, pierwszego i największego głosiciela Ewangelii 1, który nieustannie posyła nas na przepowiadanie Ewangelii miłości Boga Ojca w mocy Duchach Świętego. Dzień ten zachęca nas do ponownego zastanowienia się nad misją w centrum wiary chrześcijańskiej. Kościół jest bowiem misyjny ze swej natury. Gdyby tak nie było, to nie byłby on Kościołem Chrystusa, ale stowarzyszeniem pośród wielu innych, które bardzo szybko wyczerpałoby swój cel i zanikło. Musimy zatem postawić sobie kilka pytań dotykających naszej chrześcijańskiej tożsamości i naszych obowiązków jako ludzi wierzących w świecie ogłupionym wieloma złudzeniami, zranionym wielkimi frustracjami i rozdartym wieloma bratobójczymi wojnami, które niesprawiedliwie uderzają zwłaszcza w niewinnych. Co jest podstawą misji? Co jest istotą misji? Jakie jest niezbędne nastawienie misji? STOLICA APOSTOLSKA Misja i przemieniająca mocy Ewangelii Chrystusa, Drogi, Prawdy i Życia 1. Misja Kościoła, skierowana do wszystkich ludzi dobrej woli, opiera się na przemieniającej mocy Ewangelii. Ewangelia jest Dobrą Nowiną, która niesie w sobie udzielającą się radość, ponieważ zawiera i oferuje nowe życie: życie Chrystusa Zmartwychwstałego, który przekazując swego Ducha ożywiającego, staje się dla nas Drogą, Prawdą i Życiem (por. J 14,6). Jest Drogą, która zaprasza nas do pójścia za Nim z ufnością i odwagą. Idąc za Jezusem jako Drogą, doświadczamy Prawdy i otrzymujemy Jego Życie, które jest pełną komunią z Bogiem Ojcem w mocy Ducha Świętego, który wyzwala nas od wszelkiej formy egoizmu i jest źródłem kreatywności w miłości Paweł VI, adhort. ap. Evangelii nuntiandi, 7.

9 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ 2. Bóg Ojciec pragnie tej egzystencjalnej transformacji swoich synów i córek; przemiany, która wyraża się jako cześć w Duchu i prawdzie (por. J 4,23-24), w życiu ożywianym przez Ducha Świętego, naśladując Jezusa Syna ku chwale Boga Ojca. Chwałą Boga jest żyjący człowiek 2. W ten sposób głoszenie Ewangelii staje się słowem żywym i skutecznym, które wypełnia to, co głosi (por. Iz 55,10-11), czyli Jezusa Chrystusa, który nieustannie staje się ciałem w każdej ludzkiej sytuacji (por. J 1,14). Misja to kairos Chrystusa 3. Zatem misją Kościoła nie jest upowszechnianie jakiejś ideologii religijnej, ani też propozycji wzniosłej etyki. Wiele ruchów w świecie potrafi wytworzyć wzniosłe ideały lub zasługujące na uwagę ekspresje etyczne. Jezus Chrystus poprzez misję Kościoła nadal głosi Ewangelię i działa, a zatem stanowi ona kairos, czas sprzyjający zbawieniu w dziejach. Przez głoszenie Ewangelii Jezus staje się ciągle na nowo nam współczesny, aby ci, którzy przyjmują Go z wiarą i miłością, doświadczali przemieniającej mocy Jego Ducha Zmartwychwstałego, który użyźnia to, co ludzkie i to, co stworzone, podobnie jak to czyni deszcz z ziemią. Jego zmartwychwstanie nie należy do przeszłości; zawiera żywotną siłę, która przeniknęła świat. Tam, gdzie wszystko wydaje się martwe, ze wszystkich stron pojawiają się ponownie kiełki zmartwychwstania. Jest to siła nie mająca sobie równych Zawsze pamiętamy, że U początku bycia chrześcijaninem nie ma decyzji etycznej czy jakiejś wielkiej idei, jest natomiast spotkanie z wydarzeniem, z Osobą, która nadaje życiu nową perspektywę, a tym samym decydujące ukierunkowanie 4. Ewangelia jest Osobą, która stale daje siebie i nieustannie zachęca tych, którzy ją przyjmują z wiarą pokorną i wyrażającą się w czynach, do dzielenia swojego życia poprzez rzeczywisty udział w Jego paschalnej tajemnicy śmierci i zmartwychwstania. W ten sposób Ewangelia staje się przez chrzest, źródłem nowego życia, wolnego od panowania grzechu, oświeconego i przekształconego przez Ducha Świętego. Przez bierzmowanie staje się umacniającym namaszczeniem, które dzięki temu samemu Duchowi Świętemu wskazuje nowe STOLICA APOSTOLSKA 2 Ireneusz, Adversus heareses IV, 20, 7. 3 Adhort. ap. Evangelii gaudium, Benedykt XVI, Enc. Deus caritas est,

10 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE drogi i strategie świadectwa i bliskości. A przez Eucharystię staje się pokarmem człowieka nowego, lekarstwem nieśmiertelności Świat potrzebuje przede wszystkim Ewangelii Jezusa Chrystusa. Poprzez Kościół kontynuuje On swoją misję Miłosiernego Samarytanina, opatrując krwawiące rany ludzkości, oraz misję Dobrego Pasterza, nieustannie poszukując tych, którzy się zagubili na drogach zagmatwanych i prowadzących do nikąd. Dzięki Bogu nie brakuje znaczących doświadczeń, które świadczą o przemieniającej mocy Ewangelii. Myślę o czynie tego studenta z plemienia Dinka, który za cenę własnego życia chroni mającego zostać zabitym studenta z plemienia Nuer. Myślę o owej celebracji eucharystycznej w Kitgum, w północnej Ugandzie, zroszonej wówczas krwią przez okrucieństwo grupy rebeliantów, gdy misjonarz kazał ludziom powtarzać słowa Jezusa na krzyżu: Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?, jako wyraz rozpaczliwego krzyku braci i sióstr ukrzyżowanego Pana. Celebracja ta była dla ludzi źródłem wielkiej pociechy i męstwa. Możemy też pomyśleć o wielu niezliczonych świadectwach, o tym, jak Ewangelia pomaga przezwyciężyć zamknięcia, konflikty, rasizm, trybalizm promując wszędzie i pośród wszystkich pojednanie, braterstwo i dzielenie się. STOLICA APOSTOLSKA Misja inspiruje duchowość nieustannego wyjścia, pielgrzymowani i wygnania 6. Misja Kościoła ożywiana jest duchowością nieustannego wychodzenia. Chodzi o wyjście z własnej wygody i zdobycie się na odwagę, by dotrzeć do wszystkich peryferii potrzebujących światła Ewangelii 6. Misja Kościoła pobudza postawę nieustannej pielgrzymki przez różne pustynie życia, poprzez różne doświadczenia głodu oraz pragnienia prawdy i sprawiedliwości. Misja Kościoła inspiruje doświadczenie ciągłego wygnania, aby człowiek spragniony nieskończoności poczuł swoją kondycję wygnańca zmierzającego do ostatecznej ojczyzny, umiejscowionego między już a jeszcze nie Królestwa Niebieskiego. 7. Misja mówi Kościołowi, że nie jest on celem samym w sobie, ale jest pokornym narzędziem i pośrednictwem Królestwa. Kościół autoreferencyjny, 5 Ignacy Antiochenski, List do Efezjan, 20, Adhort. ap. Evangelii gaudium, 20.

11 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ który lubuje się sukcesach doczesnych, nie jest Kościołem Chrystusa, Jego ciałem ukrzyżowanym i chwalebnym. Dlatego właśnie powinniśmy wybierać raczej Kościół poturbowany, poraniony i brudny, bo wyszedł na ulice, niż Kościół chory z powodu zamknięcia się i wygody kurczowego przywiązania do własnego bezpieczeństwa 7. Młodzi, nadzieja misji 8. Młodzi są nadzieją misji. Osoba Jezusa i głoszona przez Niego Dobra Nowina nadal fascynuje wielu ludzi młodych. Szukają oni dróg, na których można urzeczywistniać męstwo i porywy serca w służbie ludzkości. Wielu młodych ludzi ofiaruje swą solidarną pomoc wobec nieszczęść świata i podejmuje różne formy aktywnego działania i wolontariatu. [...] Jakie to piękne, że młodzi są «pielgrzymami wiary», szczęśliwi, że mogą nieść Jezusa na każdą ulicę, na każdy plac, w każdy zakątek ziemi! 8. Najbliższe Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, które odbędzie się w 2018 roku pod hasłem Młodzież, wiara i rozeznanie powołania, jawi się jako opatrznościowa okazja, by zaangażować ludzi młodych we wspólną odpowiedzialność misyjną, która potrzebuje ich bogatej wyobraźni i kreatywności. Posługa Papieskich Dzieł Misyjnych 9. Papieskie Dzieła Misyjne są cennym narzędziem, by wzbudzić w każdej wspólnocie chrześcijańskiej pragnienie wyjścia poza własne granice i ze swoich zabezpieczeń, aby wypłynąć na głębię i głosić Ewangelię wszystkim. Poprzez głęboką duchowość misyjną, którą trzeba żyć codziennie, stały trud formacyjny oraz animację misyjną, dzieci, młodzież, dorośli, rodziny, kapłani, zakonnicy i biskupi angażują się na rzecz rozwoju serca misyjnego w każdym z nich. Światowy Dzień Misyjny, promowany przez Dzieło Rozkrzewiania Wiary jest dobrą okazją, aby misyjne serce wspólnot chrześcijańskich brało udział poprzez modlitwę, świadectwo życia i wspólnotę dóbr w zaspokojeniu poważnych i wielkich potrzeb ewangelizacji. Prowadzić misję wraz z Maryją, Matką ewangelizacji STOLICA APOSTOLSKA 7 Tamże, Tamże,

12 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 10. Drodzy bracia i siostry, prowadźmy misję, czerpiąc natchnienie z Maryi, Matki ewangelizacji. Ona, pod natchnieniem Ducha Świętego przyjęła Słowo życia w głębi swej pokornej wiary. Niech Dziewica Maryja pomoże nam w wypowiedzeniu naszego tak wobec pilnej potrzeby, by Dobra Nowina Jezusa rozbrzmiewała w naszych czasach. Niech nam wyjedna nowy zapał, aby wszystkim zanieść Ewangelię życia, która zwycięża śmierć. Niech wstawia się za nami, byśmy mogli zyskać świętą śmiałość poszukiwania nowych dróg, aby do wszystkich dotarł dar zbawienia. Watykan, 4 czerwca 2017 Uroczystość Zesłania Ducha Świętego Franciszek EPISKOPAT POLSKI 80 Komunikat z 376. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski EPISKOPAT POLSKI W dniach 6 i 7 czerwca br. w Zakopanem w Księżówce odbyło się 376. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski. Obradami kierował abp Stanisław Gądecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski. W zebraniu wziął udział abp Salvatore Pennacchio, Nuncjusz Apostolski w Polsce. 1. W roku 100. rocznicy objawień fatimskich księża biskupi ponowili Akt Poświęcenia Kościoła w Polsce Niepokalanemu Sercu Maryi. Uroczystość miała miejsce dn. 6 czerwca br. w Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach w Zakopanem, podczas Mszy świętej, której przewodniczył abp Stanisław Gądecki, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, a homilię wygłosił bp Virgílio do Nascimento Antunes, biskup diecezji Coimbra, były rektor sanktuarium w Fatimie. W uroczystości uczestniczył Prezydent RP Andrzej Duda wraz z Małżonką Agatą Kornhauser-Duda oraz Premier Rządu RP Beata Szydło. 306

13 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Księża biskupi proszą, aby ten Akt został odnowiony w każdej diecezji, parafii i rodzinie dn. 8 września 2017 r. w święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. W ten sposób każdy osobiście będzie mógł poświęcić się Matce Bożej. 2. W 20. rocznicę pielgrzymowania Ojca Świętego Jana Pawła II do Zakopanego dn. 7 czerwca br. księża biskupi modlili się w kościele pw. Świętego Krzyża. Uroczystej Mszy świętej przewodniczył abp Marek Jędraszewski, metropolita krakowski, a homilię wygłosił kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski senior. Podczas Eucharystii biskupi wraz z duchowieństwem i wiernymi odmówili Akt Poświęcenia Rodzaju Ludzkiego Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. 3. Biskupi zapoznali się z projektem Wytycznych dotyczących duszpasterstwa małżeństw i rodzin przygotowanym przed Radę ds. Rodziny KEP. Zgodnie z zachętą papieża Franciszka wyrażoną w adhortacji Amoris laetitia rozważano m.in. kwestie towarzyszenia, rozeznawania i integrowania osób, które żyją w związkach niesakramentalnych. Stwierdzono, że w seminariach tam, gdzie tego jeszcze nie ma należy wprowadzić przedmiot przygotowujący alumnów do podjęcia posługi na rzecz małżeństw i rodzin. Także w formacji stałej kapłanów wielką wagę ma przygotowanie do kierownictwa duchowego małżeństw i rodzin oraz do posługi w sakramencie pojednania. Podkreślono jednocześnie potrzebę zaangażowania katolików świeckich w duszpasterstwo małżonków i rodziców. W ramach towarzyszenia osobom żyjącym w związkach niesakramentalnych zwrócono uwagę na potrzebę prowadzenie ich do prawdziwego nawrócenia, pojednania z małżonkiem sakramentalnym i dziećmi z tego związku. W kwestii przyjmowania sakramentów świętych przez osoby żyjące w związkach niesakramentalnych biskupi przypominają nauczanie św. Jana Pawła II, którego kontynuatorem jest obecny papież Franciszek. Po dyskusji projekt Wytycznych został skierowany do końcowej redakcji. Jednocześnie biskupi zachęcają do modlitwy za małżeństwa i rodziny. 4. Ważnym punktem zebrania plenarnego była prezentacja programu duszpasterskiego na lata oraz dyskusja nad jego założeniami. Nowy rok duszpasterski, który rozpocznie się podczas najbliższego adwentu będzie przeżywany pod hasłem: Duch, który umacnia miłość. EPISKOPAT POLSKI 307

14 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 5. W związku ze zmianami w polskim Kodeksie Karnym, Konferencja Episkopatu Polski znowelizowała Wytyczne, dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, tak aby odpowiadały obecnemu stanowi prawnemu w Polsce, z zachowaniem pełnej ochrony forum wewnętrznego. 6. Biskupi podtrzymują wołanie o pełną ochronę prawną dzieci poczętych jako konstytucyjne prawo do życia. Podczas zebrania plenarnego Konferencja Episkopatu Polski zapoznała się z obywatelską inicjatywą #ZatrzymajAborcję, mającą na celu większą ochronę życia dziecka poczętego w perspektywie powiększającego się zakresu eugeniki prenatalnej. Biskupi polecają modlitwie tę inicjatywę i popierają zbieranie podpisów. 7. Wobec trwającego kryzysu migracyjnego w Europie i obecności dużej społeczności migrantów ze Wschodu, głownie z Ukrainy, biskupi zachęcają do szukania odpowiedzi w Ewangelii na te wyzwania. Jednocześnie dziękują wszystkim, którzy okazują im różnego typu pomoc, a szczególnie tym, którzy oferują im zatrudnienie z zachowaniem przynależnych im praw pracowniczych. EPISKOPAT POLSKI 8. W roku Narodowego Kongresu Trzeźwości biskupi zapraszają na Narodową Pielgrzymkę na Jasną Górę, która odbędzie się czerwca br. Intencją pielgrzymki jest prośba o wolność w Chrystusie. Księża Biskupi dziękują nauczycielom i katechetom oraz pracownikom oświaty za pracę w minionym roku szkolnym i katechetycznym zapraszając ich na 80. już ogólnopolską pielgrzymkę nauczycieli na Jasna Górę w dniach 1-2 lipca. Na zbliżające się żniwa błogosławią także rolnikom, którzy będą się trudzić przy zbiorze plonów. Biskupi błogosławią Polakom w kraju i za granicą. Zachęcają do pielgrzymowania do sanktuariów, szczególnie na Jasną Górę, do Gietrzwałdu i Lichenia, które przeżywają swe jubileusze oraz do innych miejsc świętych. Wszystkim, a szczególnie dzieciom i młodzieży, życzą szczęśliwych i Bożych wakacji. 308

15 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Podpisali Pasterze Kościoła Katolickiego w Polsce Zakopane, 7 czerwca 2017 r. WPROWADZENIE 81 Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca posługiwania chorym i umierającym Chrystus otaczał wielką troską chorych w ich potrzebach cielesnych i duchowych oraz to samo polecił czynić swoim wiernym 1. Posyłając Apostołów polecił im uzdrawianie chorych (por. Mt 10,8). Polecenie to wypełnia Kościół zarówno przez opiekę, jaką otacza chorych, jak i przez modlitwę wstawienniczą, którą im towarzyszy (KKK 1509), a zwłaszcza udzielając sakramentu namaszczenia chorych. Katechizm Kościoła katolickiego zalicza namaszczenie chorych oraz sakrament pokuty i pojednania do sakramentów uzdrowienia. Chrystus, który przyszedł na świat, aby uleczyć całego człowieka, duszę i ciało; jest lekarzem, którego potrzebują chorzy (KKK 1503). Z woli Chrystusa Kościół mocą Ducha Świętego kontynuuje Jego dzieło zbawienia, które obejmuje także jego własne członki. Jest to celem dwóch sakramentów uzdrowienia: sakramentu pokuty i namaszczenia chorych (KKK 1421). Niebezpiecznie i ciężko chorzy potrzebują szczególnej łaski Bożej, aby nie upadli na duchu i nie zachwiali się w wierze. Dlatego w sakramencie namaszczenia Chrystus daje swoim wiernym, dotkniętym chorobą, potężną moc i obronę 2. Duszpasterze powinni pouczać wiernych o jego przeznaczeniu i skutkach 3, a wierni zachęcać chorych do wezwania kapłana i przyjęcia tego sakramentu. Chorzy zaś powinni przygotować się do jego przyjęcia przez dobre dyspozycje, z pomocą swego duszpasterza i całej wspólnoty kościelnej (KKK 1516). EPISKOPAT POLSKI 1 Sakramenty chorych nr 5. 2 Tamże. 3 Por. KL 73; KK

16 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE W nauczaniu o sakramencie namaszczenia chorych należy korzystać z teologicznego i pastoralnego wprowadzenia do rytuału Sakramenty chorych, Katechizmu Kościoła katolickiego o sakramentach uzdrowienia (KKK ) oraz na literaturze teologiczno-pastoralnej. Posługiwanie chorym i umierającym w ramach duszpasterstwa parafialnego oraz posługa kapelanów w szpitalach, obejmuje odwiedzanie i wspieranie ich modlitwą, zanoszenie Komunii św., udzielanie sakramentu pokuty i pojednania, sakramentu namaszczenia chorych i Wiatyku 4. RYTUAŁ SAKRAMENTY CHORYCH. OBRZĘDY I DUSZPASTERSTWO EPISKOPAT POLSKI Obrzędy związane z duszpasterstwem chorych i umierających zawiera rytuał Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo. Wydawnictwo św. Jacka: Katowice Jego część pierwsza poświęcona jest duszpasterstwu chorych i obejmuje: Odwiedzanie chorych (Rozdz. I); Komunię św. chorych (Rozdz. II), Obrzęd namaszczenia chorych (Rozdz. III) i Namaszczenie chorych w wielkim zgromadzeniu (Rozdz. IV). W części drugiej są obrzędy sprawowane w ramach duszpasterstwa umierających: Wiatyk (Rozdz. V); Udzielanie sakramentów choremu w bliskim niebezpieczeństwie śmierci (Rozdz. VI); Bierzmowanie w niebezpieczeństwie śmierci (Rozdz. VII) i Modlitwy przy konających (Rozdz. VIII). W części III zamieszczone są teksty do wyboru, z których należy korzystać stosownie do konkretnych warunków w posługiwaniu chorym. Myślą przewodnią rytuału jest takie duszpasterskie posługiwanie chorym, aby otrzymali od duszpasterza i wspólnoty parafialnej, na ile to jest możliwe, to wszystko co ich zdrowi bracia i siostry otrzymują w ramach zwyczajnego duszpasterstwa, uczestnicząc w liturgii w kościele parafialnym, lub innych miejscach wspólnej modlitwy. Wierni w czasie choroby nie mogą czuć się osamotnieni, lecz praktycznie powinni doświadczać tego, że za pośrednictwem i przez posługę duszpasterza oraz ich najbliższego 2 otoczenia, pozostają w żywej łączności z miejscową wspólnotą oraz z Chrystusem obecnym w Kościele. Dlatego rytuał zaleca posługiwanie chorym rozpoczynać od ich odwiedzania połączonego z krótką Por. Sakramenty chorych, Rozdział I-IV i V-VI.

17 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ liturgią słowa Bożego, udzielaniem sakramentu pokuty oraz zanoszenia im Komunii św. 5 i w odpowiednim czasie udzielaniem sakramentu namaszczenia chorych. Opieka duszpasterska nad chorymi, sprawowana według wskazań rytuału ma ożywiać w wiernych świadomość, że w stanie choroby są Chrystusowi Panu szczególnie bliscy. Jako członkowie Mistycznego Ciała Chrystusa tj. Kościoła spełniają w nim szczególne zadanie. Łącząc się z Chrystusem cierpiącym, uświęcają swoją chorobę i z modlitwy czerpią siłę do znoszenia cierpień 6. Przeżywane w tym duchu choroby i złączone z nią cierpienia przynoszą zbawienne owoce dla Kościoła i świata, a chorych przygotowują na spokojne przejście do Domu Ojca. ODWIEDZANIE CHORYCH I UDZIELANIE IM KOMUNII ŚWIĘTEJ Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Rytuale, duszpasterze powinni regularnie odwiedzać ciężko i obłożnie chorych, oraz osoby w podeszłym wieku, które nie mogą uczestniczyć w liturgii sprawowanej w kościele; wspierać ich modlitwą połączoną ze słowem Bożym, sakramentem pokuty i Komunią świętą. Osoby w podeszłym wieku lub złożone jakąś chorobą, jak również ci, którzy się nimi opiekują, mogą przyjąć Najświętszą Eucharystię, chociażby coś spożyli w ciągu godziny poprzedzającej (KPK kan ). Odwiedziny chorego w jego domu przez duszpasterzy przyczyniają się do tego, że obecność kapłana u chorego nie będzie się kojarzyć z jego bliską śmiercią, a jemu samemu ułatwią wybranie odpowiedniego czasu na przyjęcie sakramentu namaszczenia chorych. Duszpasterze powinni także modlitwą otaczać leżących w szpitalu swoich parafian, a także w miarę możliwości odwiedzać ich w szpitalu. W odwiedzaniu chorych duszpasterzy wspomagają osoby życia konsekrowanego, alumni seminariów duchownych, a także osoby świeckie czynne w parafialnej akcji charytatywnej. Odpowiednio przygotowane przez duszpasterzy mogą chorym czytać Pismo Święte i modlić się z nimi, a diakoni i akolici oraz ustanowieni przez biskupa nadzwyczajni szafarze Komunii św. zanosić im Eucharystię. Jeśli chory lub osoba w podeszłym wieku pragnie przyjąć sakrament pokuty i pojednania, informują o tym duszpasterzy. EPISKOPAT POLSKI 5 Por. I część rytuału. 6 Sakramenty chorych nr

18 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE W parafiach, na terenie których mieszkają kapłani emeryci i rezydenci, byłoby wskazane, aby jeżeli siły im na to pozwalają, w możliwym dla nich zakresie, służyli pomocą miejscowym duszpasterzom w odwiedzaniu chorych i osób starszych. SAKRAMENT NAMASZCZENIA CHORYCH EPISKOPAT POLSKI Przez namaszczenie chorych i modlitwę kapłana Kościół poleca chorych Chrystusowi, aby ich podźwignął i zbawił (por. Jk 5,14-15; KK 11). Sakrament ten udziela choremu łaski Ducha Świętego, która pomaga całemu człowiekowi do zbawienia, a mianowicie umacnia ufność w Bogu, uzbraja przeciw pokusom szatana i trwodze śmierci. Dzięki tej pomocy chory może nie tylko znosić dolegliwości choroby, ale także je przezwyciężać i odzyskać zdrowie, jeśli to jest pożyteczne dla zbawienia jego duszy 7. Według Katechizmu Kościoła katolickiego pierwszą łaską sakramentu namaszczenia chorych jest łaska umocnienia, pokoju i odwagi, by przezwyciężyć trudności związane ze stanem ciężkiej choroby lub niedołęstwem starości (KKK 1520). Chory dzięki łasce tego sakramentu przyczynia się do uświęcenia Kościoła i do dobra wszystkich ludzi, za których Kościół cierpi i ofiaruje się przez Chrystusa Bogu Ojcu (KKK 1522). Na społeczny i eklezjalny charakter namaszczenia chorych wskazuje zwyczaj gromadzenia się wiernych wokół chorego przyjmującego sakramenty święte. Ten 3 zwyczaj wspólnej modlitwy przy łóżku chorego należy podtrzymywać i do niego zachęcać. W katechezie oraz w przepowiadaniu podczas sprawowania liturgii należy pouczać wiernych, że namaszczenie chorych nie jest sakramentem dla umierających, ale przeznaczone jest dla tych, którzy znajdują się stanie ciężkiej i niebezpiecznej choroby. Należy także wskazywać na możliwość przyjęcia sakramentu namaszczenia chorych przez osoby w podeszłym wieku, choćby nie występowały u nich objawy rozpoznanej choroby 8. Należy zachęcać wiernych do noszenia symboli religijnych np. medalika, krzyżyka, (znaku religijnego w formie plakietki na szybie samochodu), które w razie wypadku byłyby znakiem ich wiary i przynależności do Kościoła a tym samym ułatwiały szafarzowi ewentualne udzielenie sakramentów w niebezpieczeństwie śmierci. Dobrym zwyczajem jest noszenie przez kierowców kartki z prośbą o wezwanie kapłana w razie poważnego wypadku i zagrożenia życia Tamże, 6. 8 Sakramenty chorych nr 11; por. KPK kan

19 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Doświadczenie potwierdza, że postawa człowieka wobec choroby i sakramentu namaszczenia wiąże się ściśle z całym jego dotychczasowym życiem religijnym. Wierni często przystępujący do sakramentu pokuty i Komunii świętej zwykle sami proszą o sakrament namaszczenie chorych. Natomiast ci, którzy zaniedbują praktyki religijne, zwłaszcza przyjmowanie sakramentów, wymagają najpierw ewangelizacji, aby doprowadzić ich do prawdziwego nawrócenia i rozumienia znaczenia sakramentów w czasie choroby i starości. Wiernych udających się na leczenie do szpitala, a zwłaszcza przed poważną operacją, należy zachęcać, aby, jeśli to możliwe, przyjęli sakrament pokuty i namaszczenia w swojej parafii. Jeśli tego nie uczynią w parafii, powinni o te sakramenty prosić kapelana szpitala. W ramach duszpasterstwa chorych rytuał przewiduje dwie formy udzielania sakramentu namaszczenia: 1) zwyczajną, kiedy namaszczenie zwykle poprzedza sakramentalna spowiedź chorego; 2) udzielanie sakramentu namaszczenia większej liczbie chorych, w czasie jednej celebracji, z udziałem wspólnoty parafialnej, także podczas Mszy św. Okazją do tego są rekolekcje, misje parafialne, okresowe dni chorych, pielgrzymki, wizytacje kanoniczne parafii. Kościół jednak określa, że w takiej wspólnotowej liturgii sakrament namaszczenia chorych mogą przyjąć tylko ciężko chorzy i osoby w podeszłym wieku, których siły opuszczają, również wtedy, gdy nie zagraża im niebezpieczna choroba 9. Nie można stosować kryterium wieku. Wszyscy proszący o sakrament powinni być odpowiednio przygotowani i wewnętrznie usposobieni (KPK kan. 1002), czyli w stanie łaski uświęcającej. Należy przy tym przypominać o możliwości powtarzania sakramentu namaszczenia wtedy, gdy chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachoruje lub jeśli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze (KPK kan ). Natomiast w bliskim niebezpieczeństwie śmierci udziela się w jednym obrzędzie trzech sakramentów w następującej kolejności: sakrament pokuty i pojednania (nawet tylko po ogólnej spowiedzi), namaszczenie chorych i Wiatyk. Jeśli nie ma czasu, aby udzielić tych sakramentów w podanej kolejności, należy najpierw umożliwić choremu odbycie sakramentalnej spowiedzi, w koniecznym wypadku nawet ogólnej, następnie udziela się Wiatyku [ ] dopiero jeśli czas pozwala należy udzielić świętego namaszczenia. Jeśli chory nie może przyjąć Komunii św. należy mu udzielić namaszczenia chorych 10. EPISKOPAT POLSKI 9 Sakramenty chorych nr Tamże

20 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE KOMU UDZIELA SIĘ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA? EPISKOPAT POLSKI Z wielką gorliwością i pilnością należy udzielać tego sakramentu wiernym, których życie jest zagrożone z powodu choroby lub podeszłego wieku 11. Namaszczenia chorych można udzielić wiernemu, który po osiągnięciu używania rozumu, z powodu choroby lub starości zaczyna znajdować się w niebezpieczeństwie (in periculo incipit versari) (KPK kan ). Przed operacją można udzielić namaszczenia chorych, jeżeli przyczyną operacji jest 4 niebezpieczna choroba 12. Osobom w podeszłym wieku, których siły opuszczają, można udzielić namaszczenia chorych również wtedy, gdy nie zagraża im niebezpieczna choroba 13. Dzieciom również należy udzielać namaszczenia chorych, jeżeli osiągnęły taki poziom umysłowy, że ten sakrament może im przynieść pokrzepienie 14. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, których życie jest poważnie zagrożone np. przez nieuleczalne choroby (np. nowotworowe). Odpowiednio przygotowane przez rodziców i kapłana mogą świadomie i owocnie przyjąć ten sakrament duchowego umocnienia. W razie wątpliwości, czy dzieci osiągnęły używanie rozumu należy udzielić sakramentu 15. Sakrament ten wolno powtórzyć, jeśli chory po wyzdrowieniu znowu ciężko zachoruje lub jeśli w czasie trwania tej samej choroby niebezpieczeństwo stanie się poważniejsze 16. Jednak nie należy udzielać go zbyt często, jeśli nie zachodzi prawdziwa konieczność. Chorym, którzy stracili przytomność lub używanie rozumu, należy udzielić sakramentu, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że jako wierzący prosiliby o to, gdyby byli przytomni 17. Sakramentu należy udzielić chorym, którzy będąc przytomni na umyśle przynajmniej pośrednio o niego prosili (KPK kan. 1006). W wątpliwości, czy chory osiągnął używanie rozumu, czy poważnie choruje albo czy rzeczywiście już umarł, należy udzielić tego sakramentu (KPK kan. 1005). 11 Sakramenty chorych nr 8; por. KL 73). 12 Sakramenty chorych nr Tamże Sakramenty chorych nr 12; por. KPK kan Sakramenty chorych nr 12; por. KPK kan KPK kan ; por. Sakramenty chorych nr Sakramenty chorych nr 14.

21 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Kapłan wezwany do chorego, który już umarł, niech błaga Boga, aby go uwolnił od grzechów i przyjął litościwie do swego Królestwa; namaszczenia natomiast niech nie udziela 18. Umarłym nie udziela się żadnego sakramentu. Nie wolno udzielać namaszczenia chorych tym, którzy uparcie trwają w jawnym grzechu ciężkim (KPK kan. 1007). NIGDY NIE UDZIELA SIĘ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA WA- RUNKOWO, tzn. używając formuły Jeśli żyjesz, lub podobnej, wyrażającej warunek. Jeśli kapłan ma przynajmniej moralną pewność, że chory jeszcze żyje, udziela mu sakramentu namaszczenia w zwykły sposób. Po publikacji KPK w 1983 r. wprowadzono zmiany w wydanych wcześniej księgach liturgicznych 19. W Rytuale Ordo unctionis infirmorum tytuł De unctione sub conditione należy zastąpić przez De unctione in dubio an infirmus adhuc vivat. Czyli zamiast Warunkowe udzielenie namaszczenia powinno być Namaszczenie w wątpliwości czy chory jeszcze żyje. Odnośna rubryka 20 powinna brzmieć: Jeśli kapłan ma wątpliwość, czy chory jeszcze żyje, udziela namaszczenia w ten sposób: Przy namaszczeniu czoła mówi: Przez to święte namaszczenie niech Pan w swoim nieskończonym miłosierdziu wspomoże ciebie łaską Ducha Świętego. Amen. Przy namaszczeniu rąk mówi: Pan, który odpuszcza ci grzechy, niech cię wybawi i łaskawie podźwignie. Amen. Zależnie od okoliczności może dodać modlitwę odpowiednią do stanu chorego 21. SZAFARZ SAKRAMENTU NAMASZCZENIA CHORYCH Namaszczenia chorych ważnie udziela każdy kapłan i tylko kapłan 22. Rytuał i Kodeks prawa kanoniczego mówią także o obowiązku i prawie udzielania namaszczenia chorych ciążącym na wszystkich kapłanach, którym zlecono duszpasterstwo w stosunku do wiernych, powierzonych ich pasterskiej trosce. Również każdy kapłan z uzasadnionej przyczyny może udzielić tego sakramentu (KPK kan ). Kapłani podróżujący mogą mieć przy sobie olej chorych, aby w razie konieczności mogli udzielić sakramentu namaszczenia chorych (por. KPK kan ). 18 Tamże 15. EPISKOPAT POLSKI 19 Variationes ad normam Codicis Iuris Canonici in Ordinem Unctionis infirmorum eorumque pastoralis curae. Notitiae 19:1983 s Sakramenty chorych nr Tamże KPK kan ; por. Sakramenty chorych nr

22 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE Ani diakoni ani wierni świeccy nie mogą być szafarzami tego sakramentu i jakiekolwiek działanie w tym kierunku stanowi symulację sakramentu. Doktryna ta jest definitive tenenda. Byłaby to symulacja udzielania sakramentu 23. WIATYK EPISKOPAT POLSKI Sakramentem umierających jest Komunia św. w formie Wiatyku, do którego przyjęcia zobowiązani są wszyscy ochrzczeni, którzy mogą przyjąć Eucharystię 24. Nawet jeśli tego dnia przyjęli już Komunię św. to jednak bardzo się zaleca, aby znalazłszy się w niebezpieczeństwie śmierci otrzymali ponownie Komunię św. (KPK kan ). Udzielania Wiatyku chorym nie należy zbytnio odkładać. Duszpasterze powinni czuwać nad tym, aby chorzy byli posileni wtedy, gdy są jeszcze w pełni świadomi 25. Do obowiązków duszpasterzy należy troska o to, aby wierni nie odkładali przyjęcia Wiatyku, lecz zostali nim pokrzepieni, dopóki mają pełną świadomość 26. Przede wszystkim do członków rodziny i opiekunów chorego należy powiadomienie chorego o zbliżającej się śmierci, aby sam prosił o Wiatyk i w czasie jego obrzędu odnowił chrzcielne wyznanie wiary. Jeżeli za zgodą ordynariusza, Wiatyku udziela się w czasie Mszy świętej, sprawowanej przy chorym, wówczas tak choremu, jak i uczestniczącym w liturgii udziela się Komunii świętej pod obiema postaciami. Gdyby chory, przy którym sprawuje się Mszę świętą nie mógł przyjąć Komunii świętej pod postacią chleba, udziela się mu jej pod postacią wina (kapłan, po przyjęciu Krwi Najświętszej pozostawia odrobinę w kielichu, którą następnie podaje choremu albo z kielicha albo łyżeczką, którą puryfikuje wodą i daje ją do wypicia choremu). 23 Congregatio pro Doctrina Fidei. Nota circa il ministro del Sacramento dell unzione degli infirmi (11 II 2005) podpisana przez Józefa kard. Ratzingera. Notitiae 41:2005 s Commento. Tamże s Sakramenty chorych nr 27, por. KPK kan Sakramenty chorych nr 27; por. KPK kan Sakramenty chorych nr 27.

23 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ ZAKOŃCZENIE Chrystus lekarz często żądał od chorych wiary (por. Mk 5,34.36; 9,23). Również Kościół wymaga od proszących o sakramenty ich osobistej wiary. Dlatego o sakrament namaszczenia sami chorzy powinni prosić i być do jego przyjęcia duchowo przygotowani i świadomie go przyjmować. Obowiązkiem szafarzy, przed ich udzieleniem jest ewangelizacja i katecheza, aby przyjmowali je z żywą wiarą i po odpowiednim przygotowaniu. W tym celu można wykorzystać czytania biblijne mówiące o uzdrowieniach dokonanych przez Chrystusa i Apostołów. Sakramenty Kościoła są bowiem dla wierzących, ich wiarę zakładają, wyrażają i umacniają. Udzielane są także w wierze Kościoła i przyczyniają się do duchowego wzrostu zarówno przyjmujących je jak i całego Kościoła. Kodeks prawa kanonicznego podkreśla, że wierni mają prawo otrzymywać od szafarzy sakramenty święte, jeśli rozumnie o nie proszą i są do nich odpowiednio przygotowani. Namaszczenia chorych udziela się tylko żyjącym, a jeśli stracili świadomość, tylko wtedy, gdy szafarz ma moralną pewność, że gdyby mogli, prosiliby o ten sakrament. Taka praktyka ma również duże znaczenie wychowawcze. Nie jest także przeciwna twierdzeniu, że sakramenty są dla ludzi, ale wskazuje, że zawsze chodzi o ludzi wierzących, którzy o nie proszą. Nie stwarza również wrażenia, że działają automatycznie, ale udzielane są wiernym odpowiednio dysponowanym do ich przyjęcia. Duszpasterze powinni również pamiętać, że Pan Bóg działa i zbawia nie tylko przez sakramenty, ale także w inny sposób może człowieka uwolnić od grzechów, np. przez akt żalu doskonałego. Niniejsza Instrukcja została zatwierdzona 7 czerwca 2017 r. podczas 376 Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski w Zakopanem. EPISKOPAT POLSKI 317

24 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE HOMILIE I LISTY ARCHIDIECEZJA KATOWICKA ARCYBISKUP WIKTOR SKWORC METROPOLITA KATOWICKI 82 List Metropolity Katowickiego do księży przed wakacjami ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 318 Drogi Księże! Bracie w kapłaństwie! Kończy się rok szkolny i katechetyczny. W związku z tym dziękuję za całoroczny trud pracy katechetycznej, formacyjnej i dydaktycznej. Dziękuję za wszelkiego rodzaju inicjatywy pastoralne. Przed nami czas urlopu wypoczynkowego. W naszych parafiach podczas ogłoszeń duszpasterskich przypominamy wiernym, by w wakacje nie zapominali o Bogu. Ten apel dotyczy przede wszystkim obecności na Mszach św. niedzielnych, jest także wezwaniem do przestrzegania Dekalogu i do zachowania pierwszego i najważniejszego przykazania miłości Boga i bliźniego. Wygłaszane apele nie dotyczą jedynie wiernych świeckich, ale także nas, ich duszpasterzy. Warto pamiętać nie tylko o sprawach obowiązkowych praktyk religijnych, ale przede wszystkim o tym, że także podczas urlopu jest się katolickim księdzem, któremu nie wszystko wolno i nie wszystko wypada. Wielu z nas podczas własnego urlopu podejmuje aktywność duszpasterską, zastępując kapłanów na placówkach jednoosobowych, w kraju czy zagranicą. Wielu podejmuje posługę, prowadząc rekolekcje, organizując wakacyjne wyjazdy dla poszczególnych grup dorosłych, dzieci i młodzieży. Wielu z nas towarzyszy tym grupom jako duchowi przewodnicy i świadkowie wiary. Dziękuję każdemu z osobna za wakacyjną posługę duszpasterską, w którą wpisuje się prowadzenie pielgrzymek do znanych sanktuariów. Bóg zapłać za trud pieszego pielgrzymowania do Częstochowy i do innych sanktuariów. Oby na tych szlakach nie zabrakło także Piekar Śląskich, gdzie 20 sierpnia przybędą parafialne grupy kobiet i dziewcząt, aby uczestniczyć w tradycyjnej pielgrzymce.

25 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Zaraz po miesiącach wakacyjnych, 2 września, odbędzie się nasza kapłańska, tradycyjna pielgrzymka: Dzień Modlitw o Uświęcenie Duchowieństwa. W roku 100. rocznicy objawień fatimskich spotkamy się w sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Turzy Śl. Będziemy tam wołać o dary Ducha Świętego na czas kolejnego roku szkolnego i duszpasterskiego. Zawierzymy Najświętszej Maryi Pannie naszą przyszłość i ponowimy akt poświęcenia Kościoła w Polsce Niepokalanemu Sercu Maryi. Już dzisiaj proszę o zarezerwowanie terminu i serdecznie zapraszam każdego prezbitera archidiecezji katowickiej niezależnie od sprawowanego urzędu, funkcji czy godności do udziału w pielgrzymce do śląskiej Fatimy. Zaproszenie to kieruję również do diakonów i alumnów naszego seminarium duchownego. Program pielgrzymki przedstawia się następująco: rozpoczęcie o godz procesją z domu katechetycznego do kościoła, podczas której odmówimy modlitwę różańcową (w razie deszczu gromadzimy się w kościele), konferencja ks. dr. Tomasza Wojtala, adoracja Najświętszego Sakramentu w ciszy, Eucharystia (obowiązują białe stuły), akt poświęcenia Kościoła w Polsce Sercu Maryi, agapa w domu katechetycznym. Na czas wakacyjnego wytchnienia i na drogę pielgrzymowania błogosławię. Wiktor Skworc ARCYBISKUP METROPOLITA KATOWICKI Katowice, 22 czerwca 2017 r. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 319

26 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 83 Predigt des Erzbischofs von Katowice Fulda, den ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 320 Liebe Brüder und Schwestern! 1. Zu Beginn möchte ich euch herzliche Grüße von der aus der Erzdiözese Katowice in Oberschlesien überbringen. Die Diözese zählt 1,5 Mio. Gläubige, die in ähnlichen Umständen leben, wie die Menschen im Ruhrgebiet. Nach dem politischen und gesellschaftlichen Umbruch in Polen im Jahr 1989 verlor Oberschlesien den Status als treibende Kraft in der Stahl- und Kohleindustrie. In einer von laufenden Veränderungen geprägten Welt änderten und ändern sich auch Schlesien und seine Bewohner ständig. Allerdings scheint es, als sei die Bindung an Werte, Familie und Kirche trotz all dieser Umbrüche konstant geblieben. Ausdruck dieser Verbundenheit sind beispielsweise Frauen- und Männerpilgerfahrten zum Wallfahrtsort der wundertätigen Muttergottes von Piekar unweit von Beuthen. Erst vor kurzem, am letzten Sonntag im Mai, endete die traditionelle Männerwallfahrt mit ca Teilnehmern verschiedenen Alters in Piekar. In meiner Ansprache an die Pilger kündigte ich an, dass ich am 5. Juni eine Predigt anlässlich der Feierlichkeiten zu Ehren des hl. Bonifatius in Fulda halten werde und bat die anwesenden Pilger, in ihrem Namen Grüße ausrichten zu dürfen. Wie aus einem Chor kam die Antwort in Form eines dreifachen Grüß Gott! Lassen Sie mich diesen Gruß wiederholen und mit einem Wunsch verbinden: Grüß Gott und Glück auf! Ich bin nicht zum ersten Mal in Ihrer schönen und geschichtsträchtigen Stadt. Bereits vielfach habe ich als Delegierter des polnischen Episkopats an Sitzungen der deutschen Bischofskonferenz teilgenommen. Nach meiner Ankunft in Fulda haben mich meine ersten Schritte immer in die Krypta geführt, in der der hl. Bonifatius bestattet wurde der Apostel Deutschlands. Brüder und Schwestern! 1. Die hiesige Diözesanzeitschrift hat mich nach der Verehrung des hl. Bonifatius in meiner Heimat gefragt. Ich muss eingestehen, dass er bei uns zwar nicht sehr bekannt ist, jedoch als Schutzheiliger zweier Diözesen fungiert und eine handgeschnitzte Figur des Heiligen im Sitzungssaal des polni-

27 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ schen Episkopats in Warschau steht. Diese Statue erinnert an den historischen Besuch von Kardinal Wyszyński und Kardinal Wojtyła in Fulda im Jahr Damals wurden Gastgeschenke ausgetauscht: die polnischen Bischöfe erhielten eine Schnitzfigur des hl. Bonifatius, die deutschen Amtsbrüder hingegen ein Gnadenbild der Muttergottes von Tschenstochau, das bis heute ganz in der Nähe von hier hängt im Sitzungssaal der deutschen Bischofskonferenz. Brüder und Schwestern! Im Geheimnis der communio sanctorum, der Gemeinschaft der Heiligen, sind uns die Heiligen und Seligen nah und bringen uns auch einander näher. Es gibt einige Persönlichkeiten in der Geschichte des Christentums, die die Beziehungen zwischen Menschen und Völkern stärken und bis heute großen Einfluss auf die europäische Kultur haben. Dazu zählen unter anderem der hl. Adalbert und die hl. Hedwig, der hl. Bruno von Querfurt und der hl. Bonifatius. Im 20. Jh. erweiterte sich der Kreis einen gemeinsamen Heiligen Maximilian Kolbe. Dank seines Wirkens entstand das Maximilian-Kolbe- -Werk, und in seinem Namen riefen die Bischofskonferenzen unserer beider Länder gemeinsam die Maximilian-Kolbe-Stiftung ins Leben. Das Ziel dieser Stiftung ist die Verkündigung der christlichen Vergebung, insbesondere in Osteuropa und auf dem Balkan, wo viele Menschen einander auch heute noch feindselig gegenüberstehen und eines inspirierenden Zeugnisses von Versöhnten sowie Mut zur Annahme der Herausforderung einer wahren Versöhnung bedürfen. Prophetischer Mut und ein durch das Evangelium inspirierter Visionsgeist wohnte auch den Bischöfen unserer beider Länder inne, was gegen Ende des II. Vatikanischen Konzils zum historischen Briefaustausch führte. Im Brief der polnischen Bischöfe fanden sich die wegweisenden Worte wieder: Wir vergeben und bitten um Vergebung! Im Jahr 2016 haben wir gemeinsam den 50. Jahrestag dieses Ereignisses gefeiert. Zu diesem Anlass trafen sich beide Bischofskonferenzen auf dem Berg Jasna Góra in Tschenstochau, um für den Frieden und die Versöhnung unter den Menschen zu beten. Zukunft gestalten aus dem Geist erfahrener Versöhnung. Gemeinsames Wort der polnischen und der deutschen Bischöfe aus dem Anlass des 50. Jahrestages der Briefwechsels In dem Brief haben wir u.a. geschrieben: Das Geschenk der Versöhnung, das wir empfangen haben, schärft unser Blick und lässt die Aufgaben besser erkennen, vor denen wir stehen. Den Kirchen in beiden Ländern ist es aufgetragen, die Zukunft aus dem Geist der erfahrenen Versöhnung zu gestalten Wir sind Christen, wir sind Polen und Deutsche, aber wir sind gemeinsam Europäer ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 321

28 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Brüder und Schwestern! Zweifellos verbinden und nähern uns die Heiligen, die unsere gemeinsame Geschichte mitgeprägt haben, nicht nur an, sondern stehen uns auch mit ihrer Hilfe zur Seite! Diese einzigartigen Persönlichkeiten sind wie Grundpfeiler, auf denen die Gegenwart ruht und die Zukunft aufbaut. Deshalb sollten wir heute mit Dankbarkeit an die ehrwürdigen Männer erinnern, die alle geehrt waren zu ihrer Zeit und ihr Ruhm blühte in ihren Tagen (vgl. Sir 44, 1;7); und an die ehrwürdigen Männer, deren Hoffnung nicht vergeht. Bei ihren Nachkommen bleibt ihr Gut, ihr Erbe bei ihren Enkeln (Sir 44, 10-11). Ja, wir sind ihnen Gedenken schuldig, aber das Gedenken verpflichtet auch! Im Geiste der Dankbarkeit und des Gefühls der Verpflichtung gedenken wir heute in Fulda dem hl. Bonifatius, genau wie wir in Gniezno dem hl. Adalbert durch eine alljährliche Pilgerfahrt an sein Grab unsere Ehre erweisen. 3. Es ist an dieser Stelle wohl unnötig, den Lebenslauf des hl. Bonifatius zu erwähnen. Diesen kennen wir alle gut und wissen, dass dieser fromme Mönch vor einer großen Ordens- und Kirchenlaufbahn stand er sollte seinerzeit das Amt des Abts übernehmen. Dann aber entschied er sich für eine andere Karriere und verschrieb sich ganz der Missionsarbeit. Er entschied sich für den Heiligen Geist oder vielleicht sollte man sagen, er reagierte mit Offenheit und Aufopferung auf das Wirken des Heiligen Geists, der ihn zu einem Werkzeug der Evangelisierung und des Aufbaus der Kirchenstrukturen in Deutschland machte. Dieser Heilige trug ursprünglich den Namen Winfried, bekannt aber ist er als Bonifatius. Es ließe sich die Frage aufwerfen, warum er eben unter diesem Namen als Heiliger in die Geschichte der Kirche und Europas einging und in unser dankbares Gedenken aufgenommen wurde. Der Name Bonifatius geht auf zwei lateinische Worte zurück bonum und facere Gutes tun. Brüder und Schwestern! Wir können also den Namen unseres Schutzheiligen, des Apostels Deutschlands, als Programm auffassen dieser Name verpflichtet uns Menschen, Gutes zu tun. Was heißt das, was bringt das mit sich? Bezugspunkt und Vorbild für uns Christen ist immer Jesus Christus selbst. In der Apostelgeschichte des Lukas steht geschrieben: Wie dieser umherzog und Gutes tat, denn Gott war mit ihm. (Apg 10, 38b). Wenn wir also auf das Leben Jesu schauen, uns mit ihm beschäftigen, uns ihm im Gebet hingeben und es ihm dann gleichtun, können auch wir Gutes tun. Dabei ist aber zu bedenken, dass dies nur dann Früchte trägt, wenn wir mit Gottes Gnade im Reinen sind und

29 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ wenn Gott mit uns ist. Denn nur dann öffnen wir uns Gott gegenüber und können mit Hingabe seine Eingebung für uns annehmen. Während des kürzlich zu Ende gegangenen Jahres der Barmherzigkeit Gottes hatten wir zahlreiche Gelegenheiten, uns konkrete Formen der Wohltätigkeit ins Gedächtnis zu rufen, die als Werke der Barmherzigkeit zusammengefasst wurden. Diese sind in der Frohen Botschaft des Evangeliums verwurzelt und gehen auf das Leben und Wirken unseres Herrn Jesus Christus zurück. Im Katechismus der katholischen Kirche sind sie als Liebestaten aufgeführt, durch die wir unserem Nächsten in seinen leiblichen und geistigen Bedürfnissen zuhilfe kommen (KKK 2447). Diese umfassen das Speisen der Hungernden, das Aufnehmen der Obdachlosen, das Bekleiden der Nackten, das Besuchen der Kranken und Gefangenen und das Begraben der Toten, aber auch das Lehren, Beraten, Trösten, Zurechtweisen, Verzeihen und geduldige Ertragen von Ungerechtigkeiten (vgl. KKK 2447). All dies stellt natürlich keine vollständige und erschöpfende Antwort auf die Frage dar, was es bedeutet, Gutes zu tun. Die Liste umfasst eher eine Sammlung von auf dem Evangelium basierenden Hinweisen, womit es sich lohnt zu beginnen, worauf besonders zu achten ist und womit die Gewissenserforschung beginnen sollte. [In unserer heutigen Lebensrealität lohnt es sich vielleicht ganz besonders, einige der eben aufgezählten Möglichkeiten, Gutes zu tun, genauer zu beleuchten: die Kranken besuchen, d.h. ihnen freundliches Interesse entgegen zu bringen, ihnen Zeit zu widmen und sie nicht nur der fachlichen Betreuung durch Ärzte und Pfleger zu überlassen, die trotz vollen Engagements für ihre Arbeit immer Fremde bleiben; die Toten bestatten mit der dem menschlichen Körper gebührenden Ehrfurcht und von Herzen kommenden Gebeten, auf Grundlage des Glaubens an die Auferstehung des Herrn, sowie mit mitfühlender Unterstützung der Trauernden; trösten und Stärke verleihen das heißt, sich zunächst für den Nächsten zu interessieren, um zu erkennen, dass dieser Hilfe benötigt, und dann die Mauer der Gleichgültigkeit und der Konzentration auf eigene Probleme und Sorgen zu durchbrechen; verzeihen beginnend bei uns nahestehenden Menschen, bei denen uns dies am schwersten fällt, wobei wir bedenken müssen, dass Verzeihen keine einmalige Sache, sondern oft ein langer Prozess ist, der nie für die Ewigkeit hält, sondern laufend erneuert werden muss.] Wir haben die Aufgabe, Gutes zu tun dazu sind wir berufen und als Christen eingeladen, als Anhänger Jesu Christi. Möge uns die Begegnung mit dem hl. Bonifatius hierbei helfen und uns mobilisieren. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 323

30 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE Es ist mir eine Herzensangelegenheit, an dieser Stelle der Kirche in Deutschland meinen Dank auszusprechen für das Gute, das dank der materiellen Unterstützung im Rahmen von Steuern und Spenden getan werden konnte, für Projekte wie Adveniat, Misereor und Renovabis, sowie das Bonifatiuswerk, das Ansgar-Werk, usw Für diese materielle Unterstützung der missionarischen Arbeit der Weltkirche hat die Kirche in Deutschland und haben die deutschen Katoliken ein ehrliches Vergelt s Gott verdient! Dies ist mit Sicherheit eine gute Tat im Sinne des hl. Bonifatius, des Apostels von Deutschland! Es liegt mir außerdem am Herzen, für die Unterstützung der Kirche in Polen und in ganz Osteuropa zu danken. Im Wissen um die Euch gebührende Dankbarkeit bemühen wir uns, die Kirche in Osteuropa und in der Tschechischen Republik sowie in der ganzen Welt ebenfalls materiell und personell zu unterstützen. Aktuell sind über polnische Missionare in allen Herren Ländern tätig. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 324 Brüder und Schwestern! Heute begegnen wir einem wahren Freund Jesu (vgl. Ev J 15, 14-16a; 18.20) unserem Schutzheiligen Bonifatius, der auf den Spuren des Evangeliums das tat, was ihm auferlegt wurde. Er bekehrte Menschen zum Evangelium, taufte und schuf diözesane Strukturen, damit das Evangelium systematisch und geordnet verkündet und die Sakramente der Kirche gespendet werden konnten. Ihm war bewusst, dass er auserwählt wurde und die Evangelisierung seine Lebensaufgabe war. Viele Jahrhunderte später erkennen wir, dass sein Wirken Früchte getragen hat und dass diese Früchte seiner Arbeit, Aufopferung und seines Martyriums auch heute noch andauern. Die Früchte seiner seelsorgerischen Arbeit dauern über die Jahrhunderte und Jahrtausende hinweg an. Wir glauben fest, dass dies auch in Zukunft so sein wird, und bitten heute ermuntert durch die Worte des Evangeliums den Vater im Namen seines Sohnes, uns zu segnen und uns den nötigen Mut für eine erfolgreiche apostolische Arbeit zu geben, die über Jahrhunderte hinweg Früchte trägt. Wir bitten zudem im Namen und mit der Fürsprache des hl. Bonifatius um die notwendige Unterstützung, Kraft und Begeisterung. Brüder und Schwestern! Das Beispiel des hl. Bonifatius veranschaulicht, wie viel tatsächlich von jedem einzelnen konkreten Menschen abhängt. Wie viel auch von jedem von uns hier Anwesenden abhängt. Das Schicksal des Evangeliums liegt in unseren Händen und Herzen Lasst uns also Gutes tun, denn das Gute ist der

31 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ praktische Prüfstein und die Erfüllung der Frohen Botschaft über den Herrn, der umherzog und Gutes tat Homilia Arcybiskupa Katowickiego Fulda, 5 czerwca 2017 roku 1. Drodzy Bracia i Siostry! Najpierw serdecznie was pozdrawiam od Kościoła, który jest na Górnym Śląsku, w Archidiecezji Katowickiej. Liczy ona 1,5 mln katolików, żyjących w warunkach podobnych do tych w Zagłębiu Ruhry. Po zmianach polityczno- -społecznych, które dokonały się w Polsce po 1989 roku, Górny Śląsk przestał być monolitem wyznaczanym przez produkcję stali i węgla. W świecie, w którym wszystko się zmienia, zmieniło się i nieustannie zmienia także oblicze śląskiej ziemi i jej mieszkańców. Jednak mimo tych zmian wydaje się, że trwałe pozostaje przywiązanie do wartości, do rodziny i do Kościoła. 2. Bracia i Siostry! Tutejszy tygodnik diecezjalny zadał mi pytanie o kult św. Bonifacego w moim ojczystym kraju. Muszę przyznać, że wprawdzie nie jest on u nas szeroko znany, jednak dwie diecezje mają go za swego patrona, a jego rzeźbiona figura znajduje się w sali obrad plenarnych Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie. Umieszczona tam figura św. Bonifacego przypomina historyczną wizytę kard. Stefana Wyszyńskiego i kard. Karola Wojtyły w 1978 roku w Fuldzie. Nastąpiła wtedy wymiana darów: biskupi polscy otrzymali rzeźbę św. Bonifacego, a biskupi niemieccy obraz Matki Bożej Częstochowskiej, który po dziś dzień znajduje się niedaleko stąd, w sali obrad Niemieckiej Konferencji Biskupów. Bracia i Siostry! W tajemnicy communio sanctorum, świętych obcowania, święci i błogosławieni łączą nas i zbliżają. Są takie postaci w historii chrześcijaństwa, które umacniają relacje między poszczególnymi ludźmi i między narodami, które wpływają po dziś dzień na europejską kulturę. Należą do nich między innymi św. Wojciech (Adalbert) i św. Jadwiga (Hedwig), św. Bruno z Kwerfurtu i św. Bonifacy. W XX wieku dołączył do nich nasz wspólny święty Maksymilian Kolbe. To on zainspirował powstanie Maximilian Kolbe Werk, pod jego patronatem Konferencje Biskupów naszych krajów powołały wspólnie Maximilian ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 325

32 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 326 Kolbe Stiftung. Celem tej fundacji jest rozszerzanie chrześcijańskiej kultury pojednania, przede wszystkim w Europie Wschodniej, na Bałkanach, gdzie ludzie trwają niepojednani i potrzebują inspirującego świadectwa pojednanych oraz odwagi do podjęcia wyzwania, jakim jest pojednanie. Profetyczna odwaga i inspirowana Ewangelią wizja towarzyszyła także biskupom naszych narodów, kiedy na zakończenie II Soboru Watykańskiego doprowadzili do historycznej wymiany listów. W liście biskupów polskich znalazły się znamienne słowa: przebaczamy i prosimy o przebaczenie! W roku 2016 wspólnie obchodziliśmy 50. rocznicę tego wydarzenia. Z tej okazji obie Konferencje Episkopatów spotkały się na Jasnej Górze w Częstochowie, aby się modlić o pokój i pojednanie w ludzkiej rodzinie. Zukunft gestalten aus dem Geist erfahrener Versöhnung. Gemeinsames Wort der polnischen und der deutschen Bischöfe aus dem Anlass des 50. Jahrestages der Briefwechsels In dem Brief haben wir u.a. geschrieben: Das Geschenk der Versöhnung, das wir empfangen haben, schärft unser Blick und lässt die Aufgaben besser erkennen, vor denen wir stehen. Den Kirchen in beiden Ländern ist es aufgetragen, die Zukunft aus dem Geist der erfahrenen Versöhnung zu gestalten Wir sind Christen, wir sind Polen und Deutsche, aber wir sind gemeinsam Europäer. 3. Bracia i Siostry! Niewątpliwie święci współkształtujący naszą historię nie tylko nas łączą i zbliżają, ale także nas wspomagają! To wspaniałe postacie podobne do filarów, na których opiera się teraźniejszość i buduje się przyszłość. Dlatego trzeba dziś wspominać z wdzięcznością mężów sławnych, którzy przez pokolenia byli wychwalani i stali się dumą swych czasów (por. Syr 44,1.7) i mężów pobożnych, których cnoty nie zostały zapomniane. Pozostały one z ich potomstwem, dobrym dziedzictwem są ich następcy (Syr 44,10-11). Tak, jesteśmy zobowiązani do pamięci, ale także ta pamięć zobowiązuje! W duchu wdzięczności i zobowiązania wspominamy dzisiaj w Fuldzie św. Bonifacego, tak jak w Gnieźnie wspominamy św. Wojciecha (Adalberta), co roku pielgrzymując do jego grobu. Myślę, że nie trzeba tutaj przywoływać życiorysu św. Bonifacego, bo znamy go i wiemy, że był pobożnym mnichem, przed którym otwierała się zakonna i kościelna kariera miał zostać opatem. Wybrał jednak inną karierę, poświęcając się dziełu misyjnemu. On wybrał czy też trzeba powiedzieć: z otwartością i oddaniem odpowiedział na działanie Ducha Świętego,

33 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ który uczynił Go narzędziem ewangelizacji i budowy struktur kościelnych w Niemczech. Ten wielki święty wcześniej nosił imię Winfryd. Dzisiaj jednak znamy go jako Bonifacego. Można postawić pytanie, dlaczego właśnie pod tym imieniem osiągnął świętość, przeszedł do historii Kościoła, historii Europy i zapisał się także w naszej wdzięcznej pamięci? Imię Bonifacy pochodzi od dwóch łacińskich słów bonum i facere czynić dobro. Bracia i Siostry! Zatem imię naszego patrona, Apostoła Niemiec, możemy odczytać jako program jest to imię, które zobowiązuje człowieka do tego, aby czynił dobro. Co to znaczy, na czym to polega? Punktem odniesienia, wzorcem dla nas chrześcijan jest zawsze osoba Jezusa Chrystusa. W Dziejach Apostolskich czytamy: Dlatego, że Bóg był z Nim, przeszedł On dobrze czyniąc (Dz 10,38b). Zatem wpatrując się w życie Jezusa, poznając je i kontemplując, a następnie naśladując, możemy i my czynić dobro. Pamiętajmy jednak, że będzie to owocne wtedy, gdy będziemy w tej kwestii współpracować z Bożą łaską, gdy Bóg będzie z nami, ponieważ się na Niego otworzymy i z oddaniem będziemy odpowiadać na Jego natchnienia. W niedawno przez nas przeżywanym Roku Miłosierdzia wielokrotnie mieliśmy okazję przypomnieć sobie konkretne formy czynienia dobra, które zostały skatalogowane w tzw. uczynki miłosierdzia. Są one zakorzenione w Dobrej Nowinie, w życiu i orędziu naszego Pana, a Katechizm Kościoła Katolickiego mówi o nich, że są dziełami miłości, przez które przychodzimy z pomocą naszemu bliźniemu w potrzebach jego ciała i duszy (KKK 2447). Polegają one na tym, aby nakarmić głodnych, bezdomnym dać dach nad głową, przyodziać nagich, odwiedzać chorych i więzionych, grzebać zmarłych, ale także na tym, aby pouczać, radzić, pocieszać, umacniać, przebaczać i cierpliwie znosić krzywdy (por. KKK 2447). To oczywiście nie jest kompletna i wyczerpująca odpowiedź na pytanie, co to znaczy czynić dobro. Jest to raczej zbiór inspirowanych Ewangelią podpowiedzi, od czego warto zaczynać, na co zwracać szczególną uwagę i z czego robić rachunek sumienia. Mamy czynić dobro do tego jesteśmy powołani i wezwani jako chrześcijanie, jako naśladowcy Jezusa Chrystusa. Niech spotkanie ze św. Bonifacym dopomaga nam w tym i nas do tego mobilizuje. W tym miejscu, z potrzeby serca, chcę wyrazić Kościołowi w Niemczech uznanie za dobro czynione dzięki środkom materialnym płynącym z podatku i ofiar, przeznaczanym na takie dzieła, jak: Adveniat, Misereor i Renovabis oraz inne, jak Bonifatiuswerk czy Ansgar-Werk Za to materialne wsparcie ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 327

34 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA misyjnego dzieła Kościoła w skali całego świata należy się Kościołowi niemieckiemu, katolikom niemieckim szczere Bóg zapłać! To na pewno dobry czyn, dokonywany w duchu św. Bonifacego, Apostoła Niemiec! Z potrzeby serca muszę też podziękować za pomoc Kościołowi w Polsce i w całej Europie Wschodniej. My, świadomi długu wdzięczności wobec was, staramy się również wspomagać materialnie i personalnie Kościół w Europie Wschodniej i w Republice Czeskiej, a także szerzej w całym świecie. Aktualnie ponad 2 tys. misjonarzy z Polski ewangelizuje w różnych krajach świata. Bracia i Siostry! Dziś spotykamy się z przyjacielem Jezusa (por. J 15,14-16a.18.20), naszym patronem św. Bonifacym, który zgodnie z Ewangelią czynił to, co mu zostało zlecone. Ewangelizował i chrzcił, tworzył diecezjalne struktury, aby Ewangelia była w sposób systematyczny i uporządkowany głoszona, a sakramenty Kościoła udzielane. On miał świadomość, że został wybrany i przeznaczony do dzieła ewangelizacji. Po wiekach możemy powiedzieć, że jego działalność przyniosła owoc i ten owoc jego pracy, poświęcenia i męczeństwa trwa. Trwa przez stulecia i tysiąclecia owoc jego posługi. Wierzymy, że będzie dalej trwał, bo dziś zachęceni słowami Ewangelii prosimy Ojca w imię Jego Syna, aby nam pobłogosławił, dał nam odwagę do skutecznego działania apostolskiego, które przynosi owoc trwający na wieki. Prosimy też w imię św. Bonifacego i za jego wstawiennictwem o potrzebną pomoc, siły i zapał. Bracia i Siostry! Przykład św. Bonifacego ukazuje nam, jak wiele zależy od jednego, konkretnego człowieka. Jak wiele zależy od każdego z nas, wszak losy Ewangelii są w naszych rękach i sercach Zatem czyńmy dobro, bo ono jest praktycznym sprawdzianem i wypełnieniem Dobrej Nowiny o Tym, który przeszedł, dobrze czyniąc 328

35 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ 84 Sacerdos in aeternum. Homilia Arcybiskupa Katowickiego Jubileusz 70-lecia kapłaństwa abp. Stanisława Szymeckiego Sokółka, 8 czerwca 2017 roku Święto Jezusa Chrystusa Najwyższego Kapłana 1. Przychodzę, Boże, pełnić Twoją wolę Te słowa często powracają w dzisiejszej liturgii słowa. Najpierw odnoszą się do Abrahama, który został poddany niezwykłej próbie wiary i posłuszeństwa. Miał złożyć swojego jedynego syna Izaaka na ofiarę Bogu. Abraham spełnił wolę Pana, który widząc jego wiarę i posłuszeństwo, oszczędził Izaaka. Kolejnym przykładem jest anonimowy bohater psalmu 40. Człowiek ów wie, że Bogu milsze jest posłuszeństwo Jego woli niż wszelkie ofiary i całopalenia: nie żądałeś całopalenia i ofiary za grzechy. Wtedy powiedziałem: Oto przychodzę. Abraham i bohater psalmu 40 kierują z kolei nasz wzrok na Jezusa idącego z uczniami do ogrodu oliwnego Getsemani przed swoją męką. Dzięki świadectwu św. Mateusza możemy być świadkami modlitwy Jezusa, który dwa razy powtarza: niech się stanie wola Twoja (por. Mt 26,36-42). To, co wykonali Abraham i bohater psalmu, było zapowiedzią najdoskonalszego posłuszeństwa woli Ojca, które okazał Jezus Umiłowani! Modlimy się dzisiaj w Sokółce, w miejscu eucharystycznego cudu (znaku), który kieruje nasze serca ku Chrystusowi Najwyższemu i Wiecznemu Kapłanowi, ofiarującemu się za nas aż do skończenia świata. W tajemnicy Eucharystii za każdym razem, kiedy ją ponawiamy przychodzi Jezus, aby pełnić wolę swojego Ojca, którą jest nasze zbawienie. Dla wykonania tej woli Chrystus powołał uczniów, aby owo eucharystyczne posłuszeństwo uobecniali w sakramencie ołtarza, a jednocześnie, aby sami przez słowo i czyn, w Duchu i prawdzie, w miłości do Boga i bliźnich byli świadkami posłuszeństwa Bogu w świecie, który bardziej ceni własną niż Bożą wolę. Do grona tych uczniów przed 70 laty Jezus powołał dostojnego Jubilata, księdza arcybiskupa Stanisława Szymeckiego. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 329

36 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 2. Czcigodny Księże Arcybiskupie! Wolę Bożą odkrywałeś najpierw w woli rodziców, którzy w 1931 roku zdecydowali opuścić rodzinny Śląsk i wyjechać za pracą i chlebem do Francji. Dla siedmioletniego chłopca była to podróż tak niezwykła jak dla Abrahama, który opuścił rodzinne Ur chaldejskie i udać się w nieznanym kierunku, wskazanym przez Boga. Musiałeś uwierzyć swoim rodzicom, że poprowadzą cię i twoje rodzeństwo bezpiecznie do nowej ziemi obiecanej, że znajdziesz tam dla siebie przestrzeń rozwoju, wzrastania i szczęścia. W przestrzeni nowej ojczyzny usłyszałeś słowa Jezusa: Pójdź za Mną!. Najpierw oznaczają one w życiu każdego powołanego, że trzeba coś opuścić, zostawić. Przede wszystkim swoje plany na życie, swoje projekty i marzenia, swoją wolę stanowienia siebie. Wezwanie Jezusa nie jest jednak wołaniem bezcelowym! Powołany wyrzeka się siebie, ale wybiera jednocześnie styl życia Jezusa, posłuszeństwo Jego woli, Jego projektowi, planowi zbawienia człowieka. Wstępując do francuskiego, a później polskiego seminarium duchownego w Paryżu, powiedziałeś, Księże Arcybiskupie, za psalmistą: Przychodzę, Boże, pełnić Twoją wolę. Wola Boża jest jedna, lecz człowiek może ją wypełniać w różnoraki sposób. Dla Ciebie Pan zaprojektował kapłaństwo, które z natury swej powinno być jest wskazywaniem na prymat Boga i wypełnianiem największego i pierwszego przykazania: Będziesz miłował Pana, Boga swego ; będziesz miłował swego bliźniego ; diliges! Dla każdego powołanego kamieniem milowym jego historii jest dzień święceń. Warto więc przypomnieć, że Arcybiskup Senior święcenia diakonatu przyjął z rąk nuncjusza apostolskiego Angelo Roncalliego, późniejszego papieża Jana XXIII, zaś 3 lipca 1947 roku święcenia kapłańskie przyjął z rąk abp. Paryża, kard. Emmanuela Suharda. Jednak Neoprezbiterowi nie była dana spokojna praca duszpasterska na francuskiej prowincji w diecezji Agen, gdyż już wcześniej usłyszał głośne wołanie z Polski (kard. A. Hlond) o księży, których kraj potrzebował po strasznym matyrologium duchowieństwa w okresie hitlerowskiej i sowieckiej okupacji. A zginęło wtedy trzy tysiące duchownych! W odpowiedzi na to wołanie nasz dzisiejszy Jubilat podjął konkretne kroki przewidziane przez prawo Kościoła. Napisał list do Kurii Katowickiej z prośbą o inkardynację do tej diecezji, skąd przed laty wraz z rodzicami wyjechał. W liście z datą 26 listopada 1946 roku napisał: Widząc potrzeby Polski, popro- 330

37 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ siłem ks. Biskupa z Agen o pozwolenie na powrót do Ojczyzny, na co ks. Biskup się zgodził. W kolejnym liście, z maja 1948 roku, wyraził swoją radość z przyjęcia w słowach: miło mi będzie powrócić do tego nieznanego, ale ukochanego kraju, na ten Śląsk, gdzie chcę pracować dla Boga i dusz. Dnia 5 sierpnia 1948 roku ks. Stanisław Szymecki jako repatriant powrócił w wagonie towarowym do Polski i wysiadł na dworcu w Katowicach. W lipcu 1949 roku otrzymał nominację na stanowisko kapelana i sekretarza bp. Stanisława Adamskiego. Doświadczył wraz z biskupem czteroletniego ( ) wygnania przez władze stalinowskie z diecezji katowickiej. 3. Zachowując w pamięci przesłanie dzisiejszej ewangelii, musimy stwierdzić, że był to dla młodego księdza trudny czas mocowania się z koniecznością przyjęcia Bożej woli; czas cichego kapłańskiego cierpienia, zwątpienia nawet i niepewności co do jutra; a może bardziej jeszcze czas przygotowania do następnych zadań, w które będzie wpisana kenoza tego, który z definicji jest alter Chrystus i dzieli z Nim wspólnotę losu w posiadłości zwanej Getsemani! Pewnie w czasie tych czteroletnich rekolekcji mocniej odżywały wspomnienia o pozostawionych we Francji rodzicach, rodzeństwie; wracały myśli o dniu święceń i o poważnych konsekwencjach czasem łatwo powtarzanej deklaracji: niech się stanie wola Twoja. Bo nadchodził czas jej kolejnych odsłon, odkrywania, bycia nieustannie w drodze do czasów i miejsc przez Bożą wolę i wolę kościelnych przełożonych wyznaczanych. A złożone w jedność bywają zaskakująco twórcze i nieprzewidywalne, co potwierdza bogaty życiorys naszego Arcybiskupa Jubilata. 4. Czcigodny arcybiskupie Stanisławie! Razem z Tobą pragniemy dziękować Bogu za wielkie rzeczy, które uczynił dla Ciebie, ustanawiając swym kapłanem, dając Ci pełnię kapłaństwa i swego Ducha; posyłając Ciebie na głoszenie dobrej nowiny ubogim. Wszędzie tam, gdzie zostałeś posłany, pełniłeś misję, analogicznie jak Syn posłany przez Ojca. Plony tej misji są już zapisane i opisane w miejscach Twojego dłuższego bądź krótszego zatrzymania, dlatego nie potrzeba ich tu szczegółowo przywoływać. Trzeba jedynie podkreślać, że Twoja misja była konsekwentnym realizowaniem hasła wybranego przy święceniach prezbiteratu i ponowionego przy ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 331

38 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 332 święceniach biskupich, w pamiętny dzień Niedzieli Palmowej 12 kwietnia 1981 roku, kiedy to w Kaplicy Sykstyńskiej Jan Paweł II uczynił Cię biskupem Kościoła i posłał z misją do Kielc; z misją: diliges! Wtedy to Papież i przyjaciel nowo kreowanego biskupa miał powiedzieć Księdzu Arcybiskupowi: Stasiu, teraz do roboty!. A tej zawsze było wiele do podjęcia i przed sakrą, i po jej otrzymaniu, kiedy Twoje prace i posługi były realizacją hasła: będziesz miłował. Kochałeś i budowałeś Kościół ludzkich serc, byłeś pasterzem bliskim i przygarniającym. W 1993 roku (w 69. roku życia) zostałeś ustanowiony przez Jana Pawła II arcybiskupem metropolitą białostockim. Ingres odbył się 5 czerwca 1993 roku, w drugą rocznicę pobytu Ojca Świętego w Białymstoku. Już na samym początku dałeś poznać, iż mimo przeżytych lat zdolność miłowania, umiejętność realizowania hasła diliges się nie wyczerpały. Umiłowałeś białostocką stację biskupiego posługiwania bardzo i miałeś tu dużo zrozumienia dla drugiego. Nie żałowałeś czasu, błogosławieństwa, uśmiechu, dobrego słowa i tego, co też charakterystyczne zatrzymania się przy człowieku, nachylenia ku bliźniemu! Abp Georges Gilson z grupy kontaktowej episkopatów Francji i Polski, po latach współpracy z Tobą, tak powiedział o Jubilacie: Jego życie jest przykładem jak można, nie zapominając o swych korzeniach, być otwartym i dzielić się kulturą, która często jest jak tkanina złożona z tysiąca różnokolorowych nici. W tym świadectwie o Jubilacie jest bardzo ważne słowo: kultura dzielić się kulturą; diliges, wyrażające się kulturą szacunkiem wobec drugiego człowieka. Arcybiskupie Stanisławie, byłeś mistrzem kultury słowa, stołu, relacji. Dziękujemy za to, że uczyłeś nas tego jako rektor śląskiego seminarium duchownego w Krakowie; że uczyłeś świadectwem, co konkretnie znaczy Twoje wymagające hasło; co znaczy dyspozycyjność dla kapłana, który idzie pełnić misję tam, gdzie jest posłany, nie pytając dlaczego. Ta lekcja była bardzo przydatna, bo czasy są takie, że nie tylko wikariuszy przenoszą. 5. Drogi Jubilacie! Jako znany formator duchownych, także osób konsekrowanych, pewnie zgodzisz się ze stwierdzeniem, że kapłan zwykle otrzymuje to, co daje. I Ty dzisiaj, arcybiskupie Stanisławie, otrzymujesz wdzięczność i miłość tych Kościołów, w których posługiwałeś; miłość wyrażaną modlitwą, obecnością, wdzięcznością i wsparciem.

39 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Drogi nasz Przyjacielu! Dziękujemy za to, co działo się przez Twoją 70-letnią służbę, za opatrywanie ludzkich zranień, za prowadzenie bliźnich do wolności dzieci Bożych (zob. Iz 61,1). Przez 70 lat Pan Cię podtrzymywał i prowadził, a Ty odpowiadałeś na Jego miłość, wiernie i wielkodusznie wypełniając dane Ci powołanie. Parafrazując słowa św. Pawła, możemy powiedzieć, że hojnie siałeś, postępując tak, jak nakazywało kapłańskie i pasterskie serce, nie żałując i nie czując się przymuszonym do służby Bogu i Kościołowi (por. 2 Kor 9,6-7). Ta hojność znajduje swoje odzwierciedlenie w liczbie lat przepracowanych winnicy Pana! Są one również odpowiedzią Pana żniwa na pełne miłości posługiwanie pasterskie sługi wiernego, arcybiskupa seniora Stanisława, który wziął sobie do serca wezwanie skierowane do uczniów: czuwajcie i módlcie się! Za dar Twojego hojnego serca pragniemy razem z Tobą dziękować Bogu i prosić Pana żniwa, aby zlał na Ciebie całą obfitość łaski, tak byś mając wszystkiego i zawsze pod dostatkiem, bogaty był we wszystkie dobre uczynki. Ten zaś, który daje nasienie siewcy, i chleba dostarczy ku pokrzepieniu, i ziarno rozmnoży, i zwiększy plon sprawiedliwości (por. 2 Kor 9,8.10). Niech Boże błogosławieństwo pomnaża owoce pasterskiego posługiwania arcybiskupa Stanisława. Niech odpłata za nie będzie hojna, na miarę Boga, który jest Miłością i na naszą miłość odpowiada darem samego Siebie na życie i na wieczność! Arcybiskupie Stanisławie jesteś sacerdos in aeternum. Amen. 85 Bóg Ojciec, Syn i Duch Święty pracuje nad człowiekiem Homilia Arcybiskupa Katowickiego 95 lat Izby Rzemieślniczej w Katowicach Uroczystość Najświętszej Trójcy, 11 czerwca 2017 roku 1. W niedzielę, po zakończeniu okresu wielkanocnego, czcimy Boga w tajemnicy Trójcy Przenajświętszej. Skupia się w niej, jak w soczewce, światło Bożego objawienia, czyli tego, co sam Bóg mówi nam o Sobie, o swym wewnętrznym życiu, które daje światu i człowiekowi, o życiu płynącym nieprzerwanym strumieniem od Ojca i Syna, i Ducha Świętego. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 333

40 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA W czytaniu z Księgi Wyjścia słyszymy relację ze spotkania Mojżesza z Bogiem na górze Synaj. Przewodnik wędrującego z Egiptu ludu Izraela właśnie otrzymał od Boga tablice kamienne z zapisem Dekalogu. Mojżesz doświadcza obecności Boga w jedności Jego działania, które w dostępnym nam etapie dziejów zbawienia najpełniej wyraża się w miłosierdziu, największym jak przypomniała nam św. Faustyna przymiocie Bożym. Zatem Pan Bóg Ojciec, Syn i Duch Święty jest miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność. Św. Jan Paweł II podkreślił te cechy Boga w Jego działaniu wobec człowieka i świata w encyklice Dives in misericoridia. Bóg bogaty w miłosierdzie objawił się najpełniej w Jezusie Chrystusie Synu Bożym, posłanym dla zbawienia człowieka w mocy Ducha Świętego. Mojżesz poprosił Boga, by przeszedł pośród swego ludu: Jest to wprawdzie lud o twardym karku, ale przebaczysz winy nasze i grzechy nasze i uczynisz nas swoim dziedzictwem. Mojżesz zapowiadał Chrystusa, w którym Ojciec pełen miłosierdzia zstąpił na ziemię, zamieszkał wśród ludzi i w dziele odkupienia oraz w zesłaniu Ducha napełnił nas swoim miłosierdziem: Tak Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne. Albowiem Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony (J 3,16). 2. Piękne i pełne nadziei słowa zapisane w Ewangelii św. Jana. Jezus przyszedł rzeczywiście do ludu o twardym karku, ludu, który Go odrzucił. Pan znalazł jednak tych, co w Niego uwierzyli i uczynił zeń nowy lud swój Kościół. Kościół zaś stał się narzędziem Bożego zmiłowania, sakramentem Jego miłosierdzia. Św. Jan podkreśla dziś konieczność wiary jako warunek udziału w bogactwie Bożego miłosierdzia: Kto wierzy w Niego, nie podlega potępieniu; a kto nie wierzy, już został potępiony, bo nie uwierzył w imię Jednorodzonego Syna Bożego. Na początku dziejów Kościoła niektórym tak trudno było przyjąć tajemnicę Boga w Trójcy Świętej Jedynego, że kwestionowali ją w różnym stopniu. Ostatecznie objawiona prawda o Bogu w Trzech Osobach utrwaliła się w chrześcijańskich symbolach wiary, m.in. w naszym Credo, które w uroczystej formie odmawiamy lub śpiewamy podczas Mszy św. niedzielnej i świątecznej. 334

41 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ 3. Pewnie mógłby ktoś powiedzieć: «I po co te wszystkie komplikacje? Czy nie wystarczy wierzyć w Boga nie przejmując się rozróżnieniami? Co to wszystko zmienia?». Może byłoby i prościej. Nie byłoby prościej, bo jednak rozumienie Boga wpływa na życie człowieka, który przecież na Jego obraz został stworzony. Bóg jest doskonałą wspólnotą miłujących się Osób, z których każda oddaje siebie do końca pozostałym. Wspólnota ta nie zamyka się we własnym szczęściu i doskonałości, ale pragnie rozlewać miłość na inne istoty, które dlatego stwarza. Ten wzór pozostaje ciągle wyzwaniem dla ludzi samotnych, podzielonych, skłóconych. Miłować innych aż po dar z życia; nie próbować ich posiadać, ani posługiwać się nimi dla własnych korzyści. Nie bać się, że przez służbę innym coś się utraci, że sił zabraknie, że się na końcu zostanie samym, porzuconym i wykorzystanym... Drodzy! Wspólnoty rodzinne, społeczne, narodowe nie są doskonałe. Może nigdy na tej ziemi nie będą. Ale trzeba ufać, że Bóg, który jest wspólnotą Ojca i Syna, i Ducha Świętego, kiedyś, na końcu ludzkiego życia lub na końcu czasów, dopuści wszystkich do udziału w tej wspólnocie. Wówczas każdy człowiek odnajdzie pełną jedność także z wszystkimi braćmi i siostrami 1. Pamiętajmy, że Bóg Ojciec, Syn i Duch Święty pracuje nad człowiekiem, aby bardziej był, aby stawał się tym, kim Bóg go w swym planie zbawienia zamierzył. 4. I z tej optymistycznej perspektywy patrzymy dziś na Was drodzy rzemieślnicy zrzeszeni w katowickiej Izbie Rzemieślniczej, która świętuje 95 lat istnienia, tworzący wspólnotę ludzi pracy. Niezwykle interesująca jest historia słowa rzemiosło. Jego pierwotną i ostateczną podstawą był czasownik podpierać, podtrzymywać. Rzemieślnik to ten, który swoją pracą podtrzymywał od wieków byt swój i swojej rodziny, a także społeczności, której służył dziełami swych rąk. W pewien sposób uczestniczył i nadal uczestniczy w stwórczym działaniu Boga, a poprzez pracę i jej dzieła wypełnia pierwsze przykazanie Stwórcy czyńcie sobie ziemię poddaną. 1 Ks. Grzegorz Strzelczyk, ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 335

42 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 336 Słowo rzemiosło odwołuje się także do rzeczownika ręka, wszak dzieła rzemieślnika to owoce pracy jego rąk. Te ręce nie zagarniają, lecz wytwarzają, dzielą między innych efekty żmudnej roboty, będącej połączeniem myśli, zaangażowania i fizycznego wysiłku. Stąd rzemiosło nazywa się też rękodzielnictwem! I w tym wyraża się jakieś przedziwne podobieństwo do Boga, który dzieli się z nami swoją miłością, troską podtrzymuje nas w istnieniu, karmi, odziewa i prowadzi ku Sobie w pielgrzymce wiary. Kiedy modlimy się z rzemieślnikami i za nich, trzeba też przywołać osobę Syna Bożego, Jezusa Chrystusa, który był cieślą, pracował własnymi rękoma razem ze św. Józefem. Jezus był więc rzemieślnikiem i poprzez fizyczną pracę nadał jej nową, odkupieńczą godność i takiż sens. Przykład pracy Jezusa ma nam unaocznić jej niejako uświęcający charakter. Jeśli praca służy naszemu rozwojowi, jeśli dzięki niej coraz bardziej stajemy się ludźmi, jeśli wypełniamy nasze powołanie to ma ona walor uszlachetniający człowieka! Praca rzemieślnika nigdy nie jest automatyczna choć nawet w rzemiośle coraz częściej pomagają maszyny i automaty bo człowiek nie jest bezmyślną maszyną. Działa pod wpływem myśli, sfery duchowej. Kiedy trzeba było przygotować Arkę Przymierza, Bóg powołał do tej pracy wybranych ludzi rzemieślników i ukazał im w duchowy sposób wzór, który później mieli wykonać, pracując w drewnie, złocie i szlachetnych kamieniach, a także w purpurze. W ten sposób praca rzemieślnika, zwłaszcza ta, która służy rzeczom Bożym, w szczególny sposób jest wykonywana pod wpływem Ducha. Drodzy Rzemieślnicy! Dziękujemy za pracę waszych rąk, za nieustanne naśladowanie Boga poprzez twórczą pracę. Jak wiemy została ona uświęcona przez samego Syna Bożego, a gdy wykonywana jest w Duchu Świętym przynosi właściwy pożytek wszystkim, służy, staje się niemal charyzmatem. I służy też wszystkim, których zatrudniacie, stając się pracodawcami dla pracobiorców. Katolicka nauka społeczna zawsze uznawała za swoje podstawowe zadanie regulowanie relacji między tymi grupami na fundamencie wzajemnego respektowania obowiązków i praw. Pracodawcy i pracobiorcy mają względem siebie powinności, choćby te zapisane w umowie o pracę i w regulaminie pracy. Tam jednak nie wszystko da się ująć i trzeba się odwoływać do uprzednich względem nich, fundamentalnych zasad etyki i chrześcijańskiej moralności. Przypomnę choćby tylko te zapisane na kamiennych tablicach, które otrzymał Mojżesz w Dekalogu! Podnosicie odpowiedzialność gospodarczą i ekologiczną. Ta ostatnia jawi się dziś jako szczególne wyzwanie dla świata i człowieka. Szanujcie

43 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ dzieło stworzenia, jakim jest świat, bo przecież nie można go jedynie eksploatować, nie licząc się z jego prawami i koniecznością przekazania go przyszłym pokoleniom. Drodzy Rzemieślnicy! Pasterskie spotkania z wami, prowadzone z wami rozmowy przynaglają do przypomnienia rządzącym o odpowiedzialności w kwestii tego pracodawcy, któremu na imię rzemieślnik czy przedsiębiorca. Do państwa należy stworzenie poczucia bezpieczeństwa w zakresie gwarancji indywidualnej wolności i własności, stabilności i jasności prawa oraz sprawnych służb publicznych, zwłaszcza podatkowych. Niestabilność prawa, nękanie rzemieślników kontrolami, dowolność w interpretacji prawa i rozporządzeń, nie służą przedsiębiorczości i podejmowaniu ryzyka działalności gospodarczej. Trzeba ubolewać z wami, że wciąż nie doszło do uchwalenia i kluczowej ustawy określanej pompatycznie konstytucja biznesu. Udało się natomiast uchwalić i częściowo wdrożyć pakiet 100 zmian dla firm, co trzeba zauważyć. Niech rządzący nie szczędzą wysiłku, by umożliwić wszystkim prowadzącym działalność gospodarczą wykorzystanie tej szansy, jaką stwarza członkostwo w Unii Europejskiej. W tym miejscu, poniekąd dla przestrogi, przytoczę słowa jednego ze znanych polskich może nie tyle rzemieślników, ile przedsiębiorców: Unia Europejska to wielki rynek i wielka szansa. Tam wygrywają najlepsi. Ale nasi przedsiębiorcy nie będą mieli w tej grze żadnych szans, jeśli będą mieli założone dyby, zresztą polskie, a nie unijne (R. Kluska). Czas najwyższy, aby w naszym kraju przywrócić wolność gospodarczą i ukrócić dolegliwość państwowej biurokracji, która się wyalienowała i zatraciła poczucie społecznej służby czas na to został już dawno przekroczony. Drodzy! Jako chrześcijanie jesteśmy z natury optymistami i wierzymy, że sprawy zamierzają w dobrym kierunku Niech Bóg w Trójcy Świętej Jedyny błogosławi waszej Izbie i każdemu z was, waszym rękom, waszym planom i waszej pracy, i waszym pracownikom. Szczęść Boże i Amen! ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 337

44 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 86 Jako dobry chleb dla innych Homilia Arcybiskupa Katowickiego Boże Ciało 2017 ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Dziś, w czwartek, 60 dni od Wielkiego Czwartku, kiedy przeżywaliśmy tajemnice Wieczernika, przeżywamy uroczystość Ciała i Krwi Pańskiej. W tym dniu wspólnota stołu eucharystycznego przekształca się we wspólnotę wędrującego Ludu Bożego. Właśnie ten fakt nadaje dzisiejszej uroczystości szczególne znaczenie i blask. Można powiedzieć, że Kościół wychodzi dziś do ludzi, do świata z tym, co ma najcenniejszego: z Jezusem Chrystusem, naszą Paschą, który jest Chlebem! W liturgii Uroczystości Ciała i Krwi Pańskiej wyraża się w sposób istotny relacja Kościoła do świata. Procesja Bożego Ciała to nie widowisko, nie manifestacja, a ręka Kościoła z Chlebem na dłoni, wyciągnięta do wszystkich, zaproszenie skierowane do każdego człowieka, do migrantów i uchodźców również. W tej sprawie pouczył nas jednoznacznie św. Jan Paweł II: Każdy musi przyczyniać się do rozwoju dojrzałej kultury otwartości, która ma na uwadze jednakową godność każdej osoby i należytą solidarność z najsłabszymi, domaga się uznania podstawowych praw każdego migranta. Do władz publicznych należy sprawowanie kontroli nad ruchami migracyjnymi, z uwzględnieniem wymogów dobra wspólnego. Przyjmowanie migrantów winno zawsze odbywać się w poszanowaniu prawa, a zatem, gdy to konieczne, towarzyszyć mu musi stanowcze tłumienie nadużyć. Chrystus, a za nim Kościół, dobrze wie, że bez chleba nie można żyć. Chleb jest potrzebny człowiekowi i ludzkości, aby żyć i wzrastać, aby odnawiać życie. Ta prawda odnosi się nie tylko do życia doczesnego, ale także wiecznego. 2. Dzisiaj Chrystus Eucharystyczny razem z nami przemierza ulice naszych miast, osiedli, wiosek i zagród. Przechodzi naszymi ulicami, które na co dzień tętnią życiem, mija kamienice, bloki mieszkalne, zakłady pracy, sklepy, wystawy z bogatą ofertą dóbr materialnych.

45 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ W przestrzeni publicznej rozlega się wołanie Jezusa: Pozwólcie Mi wejść w wasze życie, w wasz świat. Żyjcie Mną, a będziecie żyli prawdziwie. Boże Ciało przypomina przede wszystkim o wydarzeniu Paschy i ją uobecnia. Każda forma spotkania z Eucharystią jest powrotem do Wieczernika, do uobecniania tajemnicy męki, śmierci i zmartwychwstania naszego Pana Jezusa Chrystusa. Głosimy wtedy, że Chrystus umarł, Chrystus zmartwychwstał, Chrystus powróci. 3. Idźcie i głoście to słowa Zmartwychwstałego polecającego uczniom, aby szli i głosili Dobrą Nowinę. Już od XXI wieków to polecenie jest wykonywane aż do świadectwa krwi. Idźcie i głoście to hasło trwającego roku liturgicznego. Dziś niejako Chrystus przejmuje zadanie swoich uczniów, sam, osobiście wychodzi z Wieczernika, aby głosić siebie, prawdę: Oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata. Drodzy! Dziś szliśmy od kościoła Mariackiego w procesji, aby świadczyć o obecności Zbawiciela, który obiecał, że będzie z nami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata. I jest z nami w Eucharystii, w co wierzymy i potwierdzamy stanowczym: Amen. Zawsze, kiedy celebrujemy Eucharystię wielką tajemnicę naszej wiary Chrystus jest z nami pod postaciami Chleba i Wina, które Duch Święty przemienia w Ciało i Krew Chrystusa, sprawiając, że w naszym wieczerniku jest Pan. Spotkanie z Nim jest za każdym razem darem, który przyjmujemy, aby nas przemieniał, jak przemienia i buduje nas Chleb. Za chwilę usłyszmy słowa: Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata. Błogosławieni, którzy zostali wezwani na Jego ucztę. Bracia i Siostry! Jesteście błogosławieni: usłyszeliście zaproszenie na ucztę Baranka i przyszliście. Za chwilę zasiądziemy do uczty i będziemy spożywali Ciało Chrystusa, aby potem tym spotkaniem żyć i ewangelizować; to znaczy przekazywać prawdę, że Jezus żyje. Kto przyjmuje Jezusa, trwa z Nim w komunii, przyjmuje też Jego słowa i czyny, ostatecznie przemienia się w Niego. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 339

46 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 340 Mamy uczestnictwo w Nim, a On w nas. Na tym polega proces stawania się chrześcijaninem, winniśmy się do Niego upodobnić. W tym trwającym całe życie procesie stajemy się dziećmi Bożymi; dojrzałymi ludźmi, synami Bożymi, ostatecznie mieszkańcami domu Ojca. Bracia i Siostry! Kto uczestniczy w Eucharystii, powinien się stawać jak eucharystyczny chleb i pozwolić się spożywać przez wszystkie ludzkie biedy i nędze, duchowe i materialne. Do takiej postawy przekonuje nas wierny sługa Eucharystii brat Albert, dobry jak chleb. Drodzy! Wybrał nas Pan, abyśmy byli dobrym chlebem dla innych, dla bliźnich, jako udzielająca się miłość, mocą Eucharystii. To, że dziś razem z Chrystusem szliśmy przez nasze miasto, jest równocześnie społeczną deklaracją. Bo w centrum tej procesji jest wieczernik i ołtarz, na którym dokonuje się przemiana. To tu powinna się rozpoczynać i nasza przemiana, stawanie się Kościołem, Mistycznym Ciałem Chrystusa! Zatem, Bracia i Siostry, idźcie i głoście! Kto spożywa ten Chleb, będzie żył na wieki! 87 Niech Rybnik staje się coraz bardziej civitas Dei! Homilia Arcybiskupa Katowickiego Rybnik, św. Antoniego z Padwy 18 czerwca 2017 roku 1. Duch Boży prowadzi nas dzisiaj na pustynię, pod górę Synaj. Właśnie tam rozbili obóz Izraelici, którzy opuścili Egipt i zmierzają do ziemi obiecanej patriarchom przez Boga. Pan przez Mojżesza przypomina Izraelitom, że wyzwolił ich z rąk faraona, przeprowadził przez Morze Czerwone ku wolności przymierza. Bóg porównuje się do orła, który przeniósł na swych skrzydłach Izraela jak pisklęta. Opieka Boga, Jego czułość i miłość są zarazem tęsknotą za ludzką miłością Izraela, która ma się wyrażać w posłuszeństwie i strzeżeniu przymierza: Teraz, jeśli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego przymierza,

47 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ będziecie szczególną moją własnością pośród wszystkich narodów, gdyż do Mnie należy cała ziemia. Lecz wy będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym (Wj 19,6a). Wyrazicielem Bożej tęsknoty za ludzką miłością i wiernością był Mojżesz, który przekazywał ludowi wszystkie słowa Pańskie. To zadanie, choć jakże w odmiennej sytuacji, wypełnił św. Antoni z Padwy. Papież Grzegorz IX, kiedy wysłuchał kazania Antoniego, nazwał go Arką Testamentu. To określenie pomaga nam odkryć, jak bardzo bliski jest naszemu patronowi Mojżesz i każdy, kto zgodnie z powołaniem przekazywał ludziom słowo Boże. Antoni nie głosił siebie, własnej mądrości, lecz wiernie oddawał się posłudze przepowiadania Ewangelii, nowego prawa i nowego przymierza w Chrystusie. Dążył do tego samego, co Mojżesz aby słuchacze kazań stawali się królestwem kapłanów i ludem świętym. Bóg naprawdę hojnie sieje swoje słowo. Obyśmy je przyjmowali i wydawali owoce jako duchowni i wierni świeccy, jako ochrzczeni i powołani do świętości, do czynienia swego życia ofiarą dla Boga i bliźnich, do zachowywania przyjaźni z Bogiem i trwania w stanie łaski. 2. Pustynia, przez którą szedł Izrael do ziemi mlekiem i miodem płynącej, przybierała w dziejach zbawienia bardzo różną postać. Wszak całe dzieje chrześcijaństwa, Kościoła można przyrównać do wędrówki przez pustynię, choć zmienił się cel drogi, z doczesnego stał się wieczny. W czasach Antoniego pustynia stała się bardziej wewnętrznym pejzażem ludzkiego serca. Ludzie błądzili w wierze, czemu próbował zaradzić i to skutecznie swoimi kazaniami Antoni, zwłaszcza wobec zwolenników sekty katarów. Kościoły nie mogły pomieścić słuchaczy franciszkanina, tak że musiał przemawiać na placach. Wielu zaś poruszonych jego żarliwością i treścią przepowiadanego słowa wracało do Kościoła. Antoni znał również i to wewnętrzne pustynnienie ludzkiego serca, które powoduje grzech. Dlatego nieustannie nawoływał do walki ze skłonnościami do chciwości, pychy, nieczystości i do praktykowania cnót ubóstwa i ofiarności, pokory i posłuszeństwa oraz czystości. Na początku XIII wieku, gdy rozwijały się miasta i rozkwitał handel, wzrastała też liczba osób niewrażliwych na potrzeby bliźnich. Z tego powodu Antoni wielokrotnie napominał wiernych, by myśleli o prawdziwym bogactwie, bogactwie serca, które sprawiając, że człowiek staje się dobry i sprawiedliwy, pozwala gromadzić to, co jest skarbem w niebie. «O bogacze wzywał ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 341

48 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA stańcie się przyjaciółmi (...) biednych, przyjmijcie ich do swoich domów: to oni, ubodzy, przyjmą was później do wiecznych mieszkań, gdzie panuje pokój ze swoim pięknem, ufność i bezpieczeństwo, obfitość i spokój wiecznej sytości» 1. Dziś również nie brakuje błędnego tłumaczenia naszej wiary, chrześcijanie padają ofiarami sekt, poddają się wtórnemu pogaństwu, a najczęściej popadają w obojętność i mówią: mnie to już nie obchodzi. A ten, kogo nie obchodzi, odchodzi czego jesteśmy świadkami. 3. W dzień parafialnego odpustu, kiedy uświadamiamy sobie na nową relację z patronem, św. Antonim, może on pytać o stan wiary tutejszych parafian, o stan naszej wiary czy i jak ją rozwijamy, jak przekazujemy wiarę, jak pomnażamy ten skarb? A możemy to czynić przez rozważanie Pisma Świętego, dobrą lekturę duchową, korzystanie z bogatej oferty pism katolickich, audycji radiowych czy programów telewizyjnych, a także niezmiernie bogatej propozycji pogłębienia wiary, którą daje Internet. I tu hojnie sieje Bóg. Św. Jan Paweł II uczył, że dzisiaj, jak nigdy dotąd, ludzie mają możliwość słuchania słowa Bożego, które rzeczywiście rozgłaszane jest na dachach świata. Możemy stwierdzić, iż spełnia się polecenia Zmartwychwstałego: Idźcie i głoście!. Rzeczywiście wspólnota uczniów Jezusa, Kościół, rośnie i rozwija się, głosi Ewangelię we wszystkich językach świata, afrykańskich narzeczy nie wyłączając. Z drugie strony serce może pustynnieć także przez nieczułość, oziębłość na sprawy bliźnich. Antoni dawał przykład i nawoływał, by ludzkie serca otwarte były na miłość Boga, by kochały mocą tej miłości ludzi biednych i potrzebujących. I dziś możemy to czynić indywidualnie, ale i systemowo przez działalność stowarzyszeń, fundacji, w naszym Kościele przez Caritas, a idąc dalej na przykład prześladowanym wojną w Syrii przez program Rodzina Rodzinie. W tym miejscu warto podkreślić znaczenie wolontariatu, który z wolna rozwija się w naszym kraju. Cieszy każda inicjatywa społeczna czy kościelna, która uruchamia dobrą wolę dzieci, młodzieży, dorosłych, by oddawali swój czas cierpiącym, chorym, ubogim, rodzinom. Wolontariat, na przykład w Szkolnych Kołach Caritas, niech będzie konkretną odpowiedzią wobec dramatu pustynnienia tylu serc. Pustynnieje i nasza ziemia nasz wspólny dom. Pamiętajmy, ziemia z jej bogactwami nie jest dziełem człowieka i do niego nie należy: Pańska jest ziemia Benedykt XVI, Św. Antoni z Padwy, Audiencja generalna, 10 lutego 2010 r.

49 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ i to, co ją napełnia (Ps 24,1). Panowanie człowieka nad ziemią i jej zasobami nie ma charakteru absolutnego, ma być raczej odpowiedzialną służbą. Jednocześnie człowiek staje się stróżem swego brata (Rdz 4,9), także tego, który kiedyś będzie ziemię zamieszkiwał. Bracia i Siostry! Wszystko jest ze sobą powiązane. Dlatego konieczne jest połączenie troski o ziemię, o środowisko tu w Rybniku i w okręgu rybnickim szczególnie troski o jakość powietrza ze szczerą miłością do człowieka. Nie możemy popełniać grzechów ekologicznych i przyczyniać do ekologicznych katastrof, bo zawsze ich skutki zwracają się również przeciwko tym, którzy je popełniają. 4. Jezus nowy Mojżesz przyszedł, aby objawić ludziom do końca miłość Boga. Ewangelista zapisał, że nasz Pan, widząc tłumy, litował się nad nimi, bo byli znękani i porzuceni jak owce niemające pasterza. Ponad dwanaście wieków później takie tłumy widział Antoni. Nasz patron należał do tych, których Chrystus powołał, aby zajmowali się ludźmi jako troskliwi pasterze. W Antonim Jezus brał na swe ramiona zagubionych w wierze, zatwardziałych w grzechach i prowadził ich do pojednania z Bogiem. Przemieniał ludzkie serca zasypane piaskiem zła, samotności i opuszczenia w kwitnące oazy łaski. Dziś Jezus posyła nas Idźcie i głoście abyśmy byli Jego głosem w świecie, Jego listem do świata. Jezus nas posyła, abyśmy nie lękając się wilków troszczyli się o zbawienie świata, żyjąc święcie jak Antoni, dając przykład miłości, gorliwości, czułości i bliskości, zwłaszcza wobec najbardziej potrzebujących. Takie świadectwo potrzebne jest wszędzie, także w tym mieście, któremu św. Antoni patronuje od dziesięciu lat. Niech Rybnik się staje coraz bardziej civitas Dei miastem Bożym w rozumieniu św. Augustyna, tym bardziej że dziś wasze miasto otrzymuje sztandar, na którym wyhaftowano herb miasta, symbol ryby. Drodzy! Ryba u początku Kościoła stała się znakiem rozpoznawczym chrześcijan. A to dlatego, że starogrecka nazwa ryby słowo ichtys składa się z 5 liter, które rozwinięte w wyrazy dały możliwość określenia całej prawdy Jezusa Chrystusa, co brzmi: Jezus Chrystus Boga Syn Zbawiciel. Słowo określające rybę stało się więc pierwszym, symbolicznym credo; zawierało syntezę wiary pierwszych chrześcijan, którzy się rozpoznawali i komunikowali znakiem ryby. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 343

50 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE Bracia i Siostry! Pozostaje mi życzyć, aby mieszkańcy miasta, którego symbolem jest ryba, byli chrześcijanami, by budowali civitas Dei miasto Boże gdzie panuje duch Ewangelii Chrystusa: duch służby, miłości i miłosierdzia. Miasto, w którym szanuje się człowieka i dzieło stworzenia; nasz wspólny dom, całe dzieło stworzenia, świat. Niech jeszcze raz na koniec wybrzmią tu pełne optymizmu słowa z I czytania: Teraz, jeśli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego przymierza, będziecie szczególną moją własnością pośród wszystkich narodów, gdyż do Mnie należy cała ziemia. Lecz wy będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym (Wj 19,6a). Nich się tak stanie za przyczyną św. Antoniego i przez jego możne wstawiennictwo. Amen. 88 ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 344 Okazujcie się sługami Boga przez wszystko! Homilia Arcybiskupa Katowickiego WŚSD, 20 czerwca 2017 roku 1. Właściwie dziś w dniu zakończenia roku formacji i roku akademickiego wystarczy powtórzyć słowa św. Pawła z I czytania, aby przesłanie na wakacje było jasne: Bracia, napominamy was, abyście nie przyjmowali na próżno łaski Bożej. Skoro Apostoł Narodów wypowiada takie słowa, to znaczy, że spotkał się ze zjawiskiem przyjmowania Bożej łaski na próżno. To znaczy jak? Sięgnijmy do słownika Władysława Kopalińskiego: na próżno znaczy: bezskutecznie, bezowocnie. To słownikowe ujęcie ułatwia nam zrozumienie napomnienia św. Pawła, który równocześnie daje pozytywna wykładnię skutecznego przyjmowania łaski Bożej, uzdalniającą do okazywania się sługami Boga przez wszystko. Przez: wielką cierpliwość wśród utrapień, przeciwności i ucisków; przez czystość i umiejętność; przez wielkoduszność, łagodność i miłość nieobłudną; przez głoszenie prawdy i moc Bożą; przez oręż sprawiedliwości Te Pawłowe słowa, drodzy Alumni, to program na czas waszych wakacji, wypełnionych obficie łaską Bożą!

51 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Będzie to bowiem dla was czas pracowity, gdyż okres wakacji, urlopów to w naszej archidiecezji czas intensywnej pracy duszpasterskiej; czas towarzyszenia dzieciom, młodzieży i dorosłym, którzy przeżywają swoje wakacje jako czas z Bogiem, dla Którego nieraz w ciągu roku pracy i nauki nie mieli zbyt wiele czasu. Bardzo was proszę, jako ludzi Boga, abyście im z radością towarzyszyli jako świadkowie, którzy nie przyjmowali łaski Bożej na próżno. Idźcie tam, gdzie zostaniecie posłani i głoście Dobrą Nowinę! 2. Szczególną łaską, którą otrzymujemy w czasie każdej Eucharystii, jest karmienie się Bożym słowem i Ciałem Chrystusa. Dzisiejsza Ewangelia poucza, że uczniowie Jezusa, jeśli rzeczywiście są Jego świadkami muszą być powściągliwi, po prostu powinni inaczej reagować na prowokacje i przemoc! Dlaczego uczeń Chrystusa powinien pohamować pierwszy odruch, którym chciałby odpowiedzieć na obrazę, oddać, zemścić się? Odpowiedź na to pytanie jest biblijnie prosta: tylko w taki sposób możemy być synami Ojca niebieskiego, który sprawia, że słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi, i On zsyła deszcz na sprawiedliwych i niesprawiedliwych. Drodzy! Ewangelia wyraźnie mówi, że uczniowie Chrystusa powinni być inni; muszą iść pod prąd. Najpierw jednak Jezus nawiązuje do prawa odwetowego (ius talionis), które w naszych oczach wydaje się być prawem okrutnym: oko za oko, ząb za ząb. Jednak jak twierdzą historycy prawa, ius talionis był porządkującym krokiem w kierunku ustanowienia kodeksu karnego wobec bezprawia, jakie wyrządzali (wyrządzają) mściciele krwi (wynajęci mordercy). Ewangeliczne przesłanie skierowane do uczniów Jezusa jest oczywiste: wobec zła, jakie ktoś nam wyrządza, nie tylko nie należy stosować prawa odwetu, ale nawet mija się z celem dochodzenie swych praw (na drodze sądowej). Jezus zaleca odmienny sposób reagowania na doznaną krzywdę. Uczniów Jezusa, należących do Królestwa Bożego, winno cechować postępowanie oparte na przykazaniu miłości nieprzyjaciół, na cierpliwości i wybaczaniu aż 77 razy. Trzeba też zauważyć, że zło potraktowane w sposób zalecany przez Jezusa niejako kończy swój żywot nie wywołuje reakcji zła, nie pomnaża zła. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 345

52 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE Ostatecznie dzisiejsza ewangelia kończy się zachętą do czynienia dobra: Daj temu, kto cię prosi. I nie odwracaj się od tego, kto chce pożyczyć od ciebie. I w tych wypadkach Jezus zaleca postawę pełną wyrozumiałej miłości i serce szeroko otwarte na potrzeby bliźnich. Takim zasadniczo innym postępowaniem, bez przemocy uczeń Chrystusa ewangelizuje. Jest to też droga osiągania świętości i doskonałości, bo jest staraniem o realizację wezwania, które może już się wam tak opatrzyło, że go nie dostrzegacie: Bądźcie doskonali jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski. Weźmijcie te słowa jak program na całe wakacje. Pamiętajcie, byście łaski Bożej nie przyjmowali na próżno. Nie wystawiajcie powołania na próbę! Z każdego zagrożenia jakie się może w czasie wakacji pojawić wychodźcie zwycięsko w duchu zaleceń, jakie daje podarowane wam na drogę Boże słowo. Okazujcie się sługami Boga przez wszystko, byście nie skompromitowali Tego, który was powołuje! A ten czas upragniony, dzień wakacji, niech będzie dla was dniem zbawienia. Amen. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Chwalmy Pana za to, co uczynił nam i katechizowanym! Homilia Arcybiskupa Katowickiego Msza św. z udziałem dyrektorów wydziałów katechetycznych 22 czerwca 2017 roku 1. Najstarszym tekstem biblijnym, jaki ofiaruje nam dzisiaj Kościół, jest psalm 111. Bohater psalmu oznajmia, iż pragnie chwalić Pana. Chce to czynić z całego serca, można powiedzieć totalnie wszak serce wyraża osobę, nie tylko jej uczucia, lecz myśli i poruszenia woli. Psalmista mówi o woli dziękczynienia tak w wymiarze osobistym, jak i wspólnotowym, liturgicznym, na zgromadzeniu. Postawa psalmisty naprowadza nas na jeden z zasadniczych zadań katechezy ma ona prowadzić człowieka na różnych etapach jego życia do przyjęcia postawy wdzięczności, dziękczynienia, wychwalania i wielbienia Boga.

53 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ W skrócie można powiedzieć, że katecheza ma prowadzić do adoracji. Poznanie wiary ma prowadzić do uwielbienia Boga, tak w modlitwie osobistej, jak i w liturgii Kościoła. Przedmiotem modlitwy dziękczynnej są idąc dalej duktem wyznaczonym przez psalmistę dzieła Pana, który sprawił, że trwa pamięć Jego cudów. I tak psalm 111 staje się hymnem na cześć Przymierza, tej głębokiej więzi, która łączy Boga z Jego ludem i z którą wiążą się różne zachowania i gesty 1. Słowa psalmu nawiązują do wielkiego wydarzenia: Wyjścia, do wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej, do cudownego towarzyszenia idącym przez posiadłości pogan ku ziemi obiecanej, wreszcie do pokarmu z nieba, który Pan dał pielgrzymom. Stąd kolejny wniosek: katecheza ma głęboki wymiar paschalny, jest rozpamiętywaniem wielkich rzeczy, które Bóg uczynił nam przez Jezusa Chrystusa i które stale czyni, karmiąc nas chlebem niebieskim, Eucharystią. 2. Dzisiejsza ewangelia, w której Jezus uczy modlitwy Ojcze nasz, każe nam zaakcentować jedno z zadań katechezy, a mianowicie wychowanie do modlitwy. Katecheza nie jest tylko wykładem doktryny chrześcijańskiej, lecz używając pojęć z dziedziny akustyki efektem echa, czyli odpowiedzi katechizowanego na głos nauczyciela wiary, rozmową ucznia z tym, który przekazuje mu prawdę o Bogu, człowieku i świecie. Ten responsoryjny efekt powinien znaleźć swój wyraz w nauce modlitwy, w której katechizowany wchodzi w dialog z Bogiem, słucha Go i odpowiada jak echo na głos Pana rozlegający się w jego sercu. Wychowanie do modlitwy napotyka w dzisiejszych czasach na szczególną trudność, bowiem w wielu domach ludzi ochrzczonych zanikła praktyka modlitwy. A wiemy, że bez modlitwy nie ma prawdziwego i autentycznego życia chrześcijańskiego. Kiedy katecheza jest przeniknięta klimatem modlitwy, wtedy praktykowanie całego życia chrześcijańskiego osiąga swoją głębię (DK 27). Mamy świadomość, że wprowadzanie katechizowanych w szkole w praktykę modlitwy codziennej nie osiągnie spodziewanych owoców bez praktykowania modlitwy w domach, w rodzinach, dlatego tak ważna jest niejako uprzedzająca nauka modlitwy rodziców w ramach katechezy parafialnej, poprzez inicjowanie grup modlitewnych choć to trudne, bo współcześni nam brat czy siostra nie mają potrzeby proszenia Boga o cokolwiek, są syci, obojętni. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 1 Benedykt XVI, Katecheza na temat Ps

54 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE A jednak rodzice, którzy się modlą, będą najlepszymi nauczycielami modlitwy dla swoich dzieci; będą wprowadzając dzieci w świat modlitwy wspólnotowej, liturgicznej Kościoła mistagogami. I nikt ich nie zastąpi. ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Przez dokonującą się reformę powracamy do czasu, kiedy katechizowani byli obecni aż do ukończenia 8-letniej szkoły podstawowej w parafii. Ich obecność na miejscu to dobro, które w przyszłości trzeba lepiej wykorzystywać. Oczywiście należy unikać błędu skupiania się tylko na katechezie uczniów, jak to ma nieraz miejsce podczas przygotowania do I spowiedzi, Komunii św. czy bierzmowania. Katecheza parafialna nie może pomijać rodziców, którzy są na takich spotkaniach, więcej to oni są poniekąd głównymi adresatami takiej katechezy i im należy poświęcać jak najwięcej czasu, aby później, w domach, z większą uwagą poświęcali się duchowemu przygotowaniu swoich dzieci do przyjęcia sakramentów chrześcijańskiej inicjacji. Dotyczy to również przygotowania do przyjęcia sakramentu bierzmowania, który według najnowszej instrukcji KEP będzie udzielany na zakończenie VIII klasy. Instrukcja ta mówi, iż w ciągu całego cyklu przygotowań powinno się odbyć przynajmniej 5 spotkań z rodzicami kandydatów do bierzmowania (nr 11). To po części novum, ponieważ obecnie czas formacji parafialnej był skupiony na młodych, choć na okazyjne spotkania zapraszało się także rodziców. Mamy nadzieję, że nowe programy parafialnej formacji położą nacisk na spotkania z rodzicami, aby katechizować ich samych, przypominać im o bierzmowaniu, które przyjęli i zadaniach, jakie z niego wypływają w kontekście życia osobistego, rodzinnego i społecznego. 5. Współczesna katecheza bardzo często korzysta z tak zwanych środków bogatych, którymi są m.in. multimedia. To z pewnością efekt towarzyszenia młodzieży, która posługuje się coraz częściej nowoczesną techniką przekazu, by komunikować o sobie, nawiązywać relacje, poznawać otaczający ją świat. Nie możemy jednak zapominać, że najważniejsze są środki ubogie, do których należy modlitwa, tak osobista, jak i wspólnotowa. Radość modlitwy rozbudziło przygotowanie do Światowych Dni Młodzieży i same Dni. Niezwykłym doświadczeniem jak mówią sami młodzi była cisza podczas adoracji w Brzegach, kiedy milionowa rzesza adorowała z papieżem Franciszkiem Jezusa w Najświętszym Sakramencie.

55 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Młodzi naprawdę pragną spotkania z Bogiem w przestrzeni modlitwy, adoracji, uwielbienia. Katecheza parafialna powinna im to umożliwiać, do tego prowadzić. Tym, czego zwłaszcza młodzi pragną, jest również wspólnota. Prowadzenie katechizowanych do życia w różnych wspólnotach, począwszy od rodzinnej przez parafialną, lokalną, do kościelnej i narodowej (kontekst 100-lecia odzyskania niepodległości), jest kolejnym z podstawowych zadań katechezy. Przypomina o tym wymowa dzisiejszej ewangelii. Św. Cyprian w traktacie o Modlitwie Pańskiej uczy, iż Chrystus, Nauczyciel pokoju i jedności, nie chce, abyśmy modlili się prywatnie i osobno, to znaczy, aby każdy modlił się tylko za siebie. Nie mówimy: «Ojcze mój, który jesteś w niebie», albo «Chleba mojego powszedniego daj mi dzisiaj». Nikt też nie prosi o odpuszczenie swoich wyłącznie win ani nie błaga, by tylko on sam nie był poddawany pokusie oraz został uwolniony od złego. Nasza modlitwa podkreśla Cyprian jest publiczna i wspólnotowa. Kiedy się więc modlimy, nie modlimy się za kogoś jednego, ale za cały lud, ponieważ jako cały lud stanowimy jedno. Zobaczmy, jak nauka modlitwy prowadzi do budowania wspólnoty już na płaszczyźnie ducha, w izdebce serca. Jak pomaga realizować wszystkie cele i zadania katechezy i to w najbardziej ubogi, prosty sposób. Nauka modlitwy uświadamia modlącym się, że należą do jednego ludu Bożego, a to otwiera katechizowanych na uczestnictwo w misji Kościoła. Drodzy! Coraz popularniejszy jest w szkołach różnego rodzaju wolontariat i dobrze, że tak się dzieje. W pragnienie dzieci i młodych, by nieść komuś bezinteresowną pomoc, warto zaszczepić to podstawowe zadanie, które wyraża hasło obecnego roku duszpasterskiego Idźcie i głoście!. Wspaniale czynią to Kolędnicy Misyjni, Szkolne Koła Caritas, w których obok wolontariatu ważna jest formacja duchowa, modlitewna, aby pomaganie stawało się coraz bardziej ewangelizacją przez miłość miłosierną, a nie tylko pobożną filantropią. Drodzy Bracia! W przestrzeni katechezy szkolnej i parafialnej wiele od was zależy. Za przykładem św. Pawła wybrzmiał tu mocno fragment z jego listu do Koryntian głosicie bezinteresownie słowo Boże, jesteście odpowiedzialni za jego katechetyczny przekaz, ufając, że cała nagroda jest u Pana, bo dokonaliście wiele! ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 349

56 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE W tym duchu patrzymy na kończący się rok szkolny. Najpierw z wdzięcznością chwalimy Pana za to, co uczynił nam i katechizowanym w tym błogosławionym czasie! Dziękujmy Mu za kolejny rok ewangelizacji. Pamiętajmy, że my nie tylko motywujemy siewców sami też siejemy, ufając, że ostatecznie Pan daje wzrost. Dlatego całą naszą ufność składamy w ręce Chrystusa, którego miłość, łaskawość, miłosierdzie są najpiękniejszą nagrodą katechety i wszystkich za katechezę odpowiedzialnych. Warto, byście zawsze mieli tego świadomość! Amen. 90 Łódź Kościoła jest równocześnie szalupą ratunkową Homilia Arcybiskupa Katowickiego Paniowy, z okazji 260-lecia istnienia kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła 25 czerwca 2017 roku ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Łatwo wyobrażamy sobie, co działo się w łodzi, w której apostołowie wraz z Jezusem płynęli po jeziorze, gdy nadeszła gwałtowna burza. Strach, niepokój, gwałtowne i nieuporządkowane ruchy, bezradność w oczach i gestach I słowa pełne wyrzutu skierowane do Jezusa: Nic Cię nie obchodzi, że giniemy?. Dobrze rozumiemy zachowanie i reakcję uczniów Chrystusa, rozumiemy tym bardziej, że i my jesteśmy w podobnej sytuacji. Rzec by można, że i my znajdujemy się w tej samej łodzi. Albowiem łódź miotana falami jeziora Genezaret przedstawia nas łódź Kościoła, w którą raz po raz uderzają złowrogie fale. A niejednemu wydaje się, że łódź ta zostanie zatopiona i rozbita. Tymczasem łódź Kościoła płynie nadal w kierunku drugiego brzegu. Żadne nawałnice, fale, burze i sztormy nie są w stanie jej zniszczyć. Na początku głoszenia Dobrej Nowiny jeden z cesarzy rzymskich kazał wybić medal z napisem: Na pamiątkę zgładzenia chrześcijan. Podczas Rewolucji Francuskiej krzyczano: Zniszczymy Kościół!. Sami jeszcze dobrze pamiętamy wysiłki, jakie niedawno podejmowano, by w naszej Ojczyźnie usunąć z serc ludzi wiarę w Chrystusa, a ze społeczeństwa religię. Dziś, aby osiągnąć ten sam cel, podejmuje się działania w białych rękawiczkach, aby Kościół przynajmniej we-

57 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ wnętrznie rozbić, pozbawić go wiarygodności i skompromitować. Ostatecznie jednak wszystkie te uderzenia w łódź Kościoła są bezskuteczne Kościół nie osiadł i nie osiądzie ani na dnie, ani na mieliźnie. Ma bowiem zapewnienie samego Jezusa, że bramy piekielne go nie przemogą! Czyż dowodem na to nie są dzieje tutejszej parafii, istniejącej już w XIII wieku, i kościoła parafialnego, liczącego 260 lat? Istotnie tutejsza parafia i ten materialny kościół mogą być jednym z wielu dowodów na trwałość Kościoła zbudowanego na skale wiary Piotra. 2. Możemy dziś, stając zadziwieni dziejami tej parafii i kościoła, postawić pytanie o tajemnicę trwania tej wspólnoty mimo różnych okoliczności, o których mówi nam historia. To samo pytanie możemy odnieść do całego Kościoła możemy pytać o tajemnicę trwania, przetrwania i odradzania się Kościoła. Kościół trwa choć zmienia się świat, dlatego że na łodzi Kościoła jest Jezus Chrystus hodie et semper. Jest zawsze, nawet wówczas, gdy wydaje się nam, że śpi, że jest nieobecny i obojętny na to, co się na tej łodzi dzieje! Jakże wam brak wiary? tak zwrócił się Jezus w dramatycznych okolicznościach do obecnych w łodzi apostołów. Tak mówi i do nas, kiedy wątpimy w Jego obecność i wszechmoc. Tak mówi do nas, kiedy zdają się brać górę beznadziejność, zwątpienie, strach, niepewność o Kościół i świat. A przecież wiemy: gdzie jest wiara, tam jest Chrystus we wspólnocie i w parafialnym wieczerniku; gdzie On, tam jest pokój i bezpieczeństwo, radość i nadzieja, których nie są w stanie uśmiercić żadne wewnętrzne czy zewnętrzne burze. Z całą pewnością byli świadomi tej podstawowej prawdy wasi przodkowie, którzy przez wieki troszczyli się o ducha wiary w tej łodzi, która nosi nazwę Paniowy. Dziś wspólnie składamy dziękczynienie Bogu za wszystkich świadków wiary, którzy zanim poprzedzili nas do wieczności, pozostawili tutaj trwałe dziedzictwo wiary. Składamy na ołtarzu modlitwy dziękczynne i błagalne za zmarłych duszpasterzy, siostry zakonne i wiernych świeckich z tej parafii. Dziękujemy za tych, być może znanych nam dobrze i bliskich, którzy żyli w tej parafii nie tylko dla siebie, lecz dla Tego, który za nich umarł i zmartwychwstał (2 Kor 5,15). Dziękujemy Bogu, że mimo różnych nawałnic zachowali wiarę i tym samym ochronili łódź parafialną od zagłady. Osobiście dziękuję za pochodzącego stąd śp. bpa Józefa Kurpasa, którego zachowuję we wdzięcznej pamięci! ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 351

58 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Drodzy Bracia i Siostry! Obchodząc uroczystość 260-lecia parafialnego kościoła, nie możemy jednak spoglądać wyłącznie w przeszłość. Wszak czas płynie do przodu trzeba wzrok kierować na teraźniejszość i ku przyszłości po to, aby nie zmarnować tego bogatego dziedzictwa wiary. Trzeba po prostu przypatrzeć się dobrze tej parafialnej łodzi, aby dziś i jutro wobec nadchodzących sztormów nie uległa rozpadowi, aby Kościół się rozwijał. Trzeba, innymi słowy, zatroszczyć się o to, aby zawsze był na niej obecny Jezus. Albowiem może się niestety i tak zdarzyć, że człowiek lub jakaś grupa osób wypłynie na głębokie wody bez Jezusa, zdana tylko i wyłącznie na własne siły. Co mamy czynić, aby zawsze w tej parafialnej łodzi był Jezus Chrystus, nasz Ukrzyżowany i Zmartwychwstały Pan? Najpierw trzeba dbać o obecność i przekazywanie w parafii słowa Bożego. Wszak Chrystus obecny jest pośród swoich uczniów poprzez czytane i przepowiadane słowo Boże. Zwróćmy uwagę, że apostołowie dopiero wtedy uspokoili się i przekonali, że Jezus naprawdę czuwa, gdy przemówił najpierw do wichru: Milcz, ucisz się!, a potem do nich: Czemu tak bojaźliwi jesteście?. Nie były to słowa rzucane na wiatr. Wicher się uspokoił, a apostołowie już nie myśleli o przeżytym niebezpieczeństwie, tylko rozmyślali o Jezusie i Jego potędze pytali samych siebie, kimże On jest. Chrystus obecny jest we wspólnocie parafialnej poprzez słowo Boże, zarówno to czytane w ramach liturgii, jak i to czytane w domowym zaciszu. Serdecznie was do takiej lektury zachęcam, do wspólnotowego czytania Pisma Świętego. Dobrze to zrozumiał św. Hieronim i dlatego mówił, że nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa. Konieczne jest więc poznanie i przyjęcie słowa Bożego, bo tylko z tego ziarna rodzi się wiara. Wiara z kolei prowadzi do sakramentów świętych. To drugi sposób objawiania się obecności Chrystusa w naszym życiu i zarazem drugi sposób umacniania naszej wiary. Spośród siedmiu sakramentów świętych Chrystus obecny jest w sposób najbardziej widoczny w Eucharystii: Oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata. Pamiętajmy, że Kościół żyje dzięki Eucharystii. Dzięki Eucharystii żyje i buduje się także parafia. Eucharystia gromadzi wiernych parafii, pogłębiając ich więź tak z Bogiem, jak i między sobą, jest źródłem komunii. Jeśli parafia ma pulsować Bożym życiem, Eucharystia musi znaleźć się w centrum życia parafialnego. Wiedzieli o tym doskonale pierwsi chrześcijanie, tworzący pierwsze parafie pierwsze gminy

59 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ chrześcijańskie. Msza św. stanowiła centrum ich życia. Czyż nie wiecie, że nie ma chrześcijanina bez Mszy św. i Mszy św. bez chrześcijanina? tak z wiarą i odwagą mówili chrześcijanie Kartaginy, skazani na karę śmierci za uczestniczenie w Eucharystii. A jeśli Eucharystia, to również i niedziela. Pamiętaj, abyś dzień święty święcił to przykazanie jest Boże i nie wolno go lekceważyć! Niech niedziela Dzień Pański uświęcany będzie nadal obecnością na Eucharystii, która buduje wspólnotę, komunię z Bogiem i ludźmi. To właśnie wspólnota jest trzecim sposobem objawiania się obecności Jezusa w parafialnym życiu. O uczniach Chrystusa w pierwszych wiekach chrześcijaństwa często mówiono: patrzcie, jak oni się miłują. Zadaniem, jakie stoi przed wami, jest kształtowanie takiego właśnie klimatu w parafii. A troska o kult i Bożą świątynię winna iść w parze z troską o drugiego człowieka, albowiem Jezus mówił wyraźnie: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40). A zatem oblicze Chrystusa winniśmy dostrzegać nie tylko w Eucharystii, ale i w obliczach tych współczesnych najmniejszych, czyli żyjących w nędzy duchowej i w materialnym ubóstwie. Miłość wobec bliźnich, wrażliwość na ludzką biedę to niewątpliwie najbardziej skuteczne formy ewangelizacji, to najbardziej przekonujące znaki i dowody naszej chrześcijańskiej wiarygodności. Miłość miłosierna to zadanie dla wszystkich, nie tylko dla parafialnego oddziału Caritas. Stańcie przy nich ze słowem solidarności i pocieszenia, z materialnym darem serca. 4. Drodzy Bracia i Siostry! Pozostając przy obrazie Kościoła łodzi zauważamy, że także i tu, w Paniowach, są opuszczający łódź parafii i Kościoła. Pociąga ich żywioł wolności i królestwo dóbr materialnych. Wielu nawet nie wie, kiedy staje się niewolnikami rzeczy, a wkrótce potem rozbitkami, dryfującymi w oceanie problemów. Co z nimi? Drodzy pamiętajcie łódź Kościoła jest równocześnie szalupą ratunkową! Wszystkim zagubionym rzucamy koła ratunkowe i wyciągamy do nich ręce, aby ponownie znaleźli bezpieczne schronienie w łodzi Kościoła. Los rozbitków nie może nam być obojętny! Także tych, którzy przez Morze Śródziemne dryfują ku Europie! Doskonale wiemy, iż jednym z warunków przetrwania na statku czy łodzi w ekstremalnie trudnych warunkach jest solidarność wszystkich płynących oraz zachowanie porządku, połączone z podporządkowaniem się kapitanowi ARCHIDIECEZJA KATOWICKA 353

60 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE czy sternikowi. W przeciwnym wypadku pojawia się chaos i panika, które utrudniają podejmowanie właściwych decyzji. Podobnie jest w życiu wspólnoty parafialnej, na której czele stoi proboszcz; podobnie na czele wspólnoty diecezjalnej na czele stoi biskup; a na czele wspólnoty całego Kościoła pierwszy sternik, następca św. Piotra, papież Franciszek. Dostrzeżenie w następcach apostołów i ich pomocnikach prezbiterach i diakonach drugiego Chrystusa, a w ich posłudze działania naszego Zbawiciela, to kolejna gwarancja bezpieczeństwa łodzi Kościoła. Drodzy Bracia i Siostry! Niech Chrystus będzie z wami, niech czuwa w łodzi waszego parafialnego kościoła, abyście razem dopłynęli do celu, do portu zbawienia, do domu naszego Ojca w niebie. Powierzam was parafię i ten parafialny kościół opiece Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Amen. KOMUNIKATY I ZARZĄDZENIA ARCHIDIECEZJA KATOWICKA Komunikat Metropolity Katowickiego w sprawie centralnej procesji Bożego Ciała w Katowicach Bracia i Siostry! Drodzy Mieszkańcy Katowic! W najbliższy czwartek, 15 czerwca, przeżywać będziemy Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Z tej okazji zapraszam wiernych mieszkających w śródmieściu Katowic, należących do parafii: Chrystusa Króla, Niepokalanego Poczęcia NMP, Przemienienia Pańskiego, Świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz parafii wojskowej św. Kazimierza, do udziału w centralnej procesji eucharystycznej miasta Katowice. Procesja wyruszy z kościoła Mariackiego o godz Przejdziemy ulicami: Mariacką, Francuską, Jagiellońską do Placu Miarki, następnie Wita Stwosza i Powstańców do katedry. Na zakończenie uroczystości w katedrze zostanie odprawiona Msza św. o godz Do udziału w tej szczególnej modlitwie zapraszam wszystkich mieszkańców wymienionych katowickich parafii; rodziców, młodzież, dzieci pod

61 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ opieką dorosłych, a zwłaszcza dzieci pierwszokomunijne oraz wiernych należących do kościelnych stowarzyszeń i ruchów, poczty sztandarowe i członków służby liturgicznej. Zewnętrznym świadectwem naszej wiary i świętowania niech stanie się udekorowanie okien domów i mieszkań na trasie procesji. Uczyńmy uroczystość Bożego Ciała publicznym wyznaniem naszej wiary w Boga obecnego z nami w Eucharystii i dajmy wyraz temu, że mieszkańcy metropolitalnego miasta Katowice należą do Civitas Dei, do Miasta Bożego, i pielgrzymują do niego mocą Eucharystii. Wszystkim zgromadzonym na niedzielnej Eucharystii udzielam pasterskiego błogosławieństwa: w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Katowice, r. VA I 7795/17 Wiktor Skworc ARCYBISKUP METROPOLITA KATOWICKI SPRAWY PERSONALNE Zwolnienia z funkcji: ks. Andrzej Morawski 92 PERSONALIA Czerwiec 2017 Kapelan szpitalny w ośrodku Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz Schorzeń Sutka w Katowicach - Piotrowicach SPRAWY PERSONALNE 355

62 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VARIA 93 Misje ad gentes w duszpasterstwie Kościoła w Polsce Abp Wiktor Skworc Metropolita Katowicki VA R I A Organizatorom sympozjum nt. Świeccy a misje gratuluję podjętej inicjatywy. Jako pasterz Kościoła Katowickiego ciągle stawiam sobie pytanie, jak w Kościele obudzić tego śpiącego olbrzyma, jakim są świeccy. To cały czas nieodkryty dla Kościoła potencjał. Świeccy mają ogromne kompetencje, nie tylko w wymiarze życia społecznego, politycznego czy kulturalnego, ale także doświadczenie wspólnot i nowych ruchów, co pokazuje, ile mogą wnieść w Kościół powszechny. Pięćdziesiąt lat pracy Komisji Episkopatu Polski ds. Misji, za które dziękujemy, pokazują, ile udało się w tym czasie dokonać, aby uaktywnić wiernych świeckich i pomóc im odkryć swoje miejsce w Kościele. Temu wszakże służyć ma duszpasterstwo prowadzone w parafiach, aby pokazać wiernym świeckim, iż nie mają być tylko odbiorcami, konsumentami parafii, ale również mają tworzyć wspólnotę parafialną i brać odpowiedzialność za nią i za Kościół powszechny, na miarę możliwości. Stąd temat, który mam zaprezentować: Misje ad gentes w duszpasterstwie Kościoła w Polsce doskonale wpisuje się w problematykę budzenia świadomości odpowiedzialności osób świeckich za Kościół, który jak wynika z nakazu misyjnego Chrystusa posłany jest do całego świata. 1. Idźcie i głoście Kościół nie jest celem samym w sobie. Nie jest kresem dróg Bożych. Jest znakiem i narzędziem nadchodzącego Królestwa Bożego. Jak czytamy w Lumen gentium: jest mesjanicznym ludem Bożym (LG 9). Ta mesjańska natura Kościoła doskonale wyraża się w nakazie misyjnym, aby iść do wszystkich narodów i głosić Ewangelię oraz chrzcić. Nakaz misyjny występuje w zakończeniu wszystkich Ewangelii. Szczególnie silny nacisk kładzie nań Ewangelia Mateusza, gdzie czytamy: Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem (Mt 28,19n). Podobnie u św. Łukasza: Wy 356

63 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ jesteście świadkami (Łk 24,47n; por. Dz 1,8). U św. Marka, według uzupełniającego rozdziału uczniowie posłani są na cały świat i do wszelkiego stworzenia (Mk 16,15). Ewangelista Jan włącza nakaz misyjny w swą teologię misji i posłannictwa: Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam (J 20,21). Tych kilka słów, które w każdym przypadku znajdują się na eksponowanym miejscu, ukazuje dobitnie, że Kościół ziemski ze swej natury jest misyjny (AG 2). Jest Kościołem misyjnym albo nie jest już Kościołem Jezusa Chrystusa 1. Wnikliwa lektura świętych tekstów może pokazać nam, że świadectwo Biblii jest bardziej zróżnicowane. Stary Testament nie zna jeszcze misji, zna jednak perspektywę uniwersalną. Już Abraham zostaje powołany, aby być błogosławieństwem dla wszystkich narodów (Rdz 12,3 i in.). Prorocy oczekują, że w czasach mesjańskich nastąpi pielgrzymka narodów na górę Syjon (Iz 2,1-5; Mi 4,1-3) oraz zdarzy się powszechne wylanie Ducha (Jl 3,1-5). Jezus podejmuje wszystkie te motywy. Jest On wprawdzie świadomy tego, że jest posłany tylko do zagubionych dzieci Izraela i również swych uczniów posyła tylko do nich (Mt 10,5; 15,24), jednak u tych, którzy nie byli Żydami, Jezus znajduje wielokrotnie wiarę, jakiej nie znalazł w Izraelu. W spotkaniu z setnikiem z Kafarnaum (Mt 8,3-13), z Syrofenicjanką (Mk 7,24-30) i podobnie według Ewangelii Jana z Grekami (J 12,20) widać wyraźnie, że także ci, którzy nie byli Żydami, zwracają się do Jezusa, szukając u Niego pomocy, i pomoc tę otrzymują. W ten sposób Jezus odrzuca ciasną, narodową czy wręcz nacjonalistyczną interpretację potomstwa Abrahama (Mt 3,9; 8,11; J 8,30-47) i przewiduje nadchodzącą pielgrzymkę narodów, a tym samym udział w obietnicach dla Izraela także tych, którzy nie są Żydami (Mt 8,11) 2. Pośród niełatwych, wewnętrznych sporów, które znamy z przekazu Dziejów Apostolskich, doszło w okresie popaschalnym do decyzji na korzyść misji wśród pogan (Dz 10n; Ga 2). Piotr sam poszedł pierwszy tą drogą, ale to przede wszystkim Paweł uważa siebie za apostoła pogan (Rz 11,13; por. Rz 1,5; Ga 1,16; 2,7-9). A zatem również poganie mają udział w obietnicach Izraela (Rz 11,1-21). Dla Apostoła Pawła ostateczną racją tego stanu rzeczy jest to, że zmartwychwstały Jezus jako nowy Adam jest nie tylko głową Kościoła, lecz także głową ludzkości (Rz 5,14; 1 Kor 15,45). VA R I A 1 Por. W. Kasper, Kościół katolicki. Istota - rzeczywistość - posłannictwo, Kraków 2014, s Tamże, s

64 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A Jak Bóg Ojciec posłał swojego Syna Jezusa Chrystusa dla zbawienia całej ludzkości, a Ojciec i Syn posyłają Ducha Świętego, tak Bóg w Trójcy Jedyny posyła Kościół. Wysyłanie przez Kościół misjonarzy odzwierciedla Boże posłania. Kościół darowany został światu, by stanowić znak i narzędzie zbawienia. Misje ad gentes sytuują się zatem w centrum historii zbawienia. 2. Misyjna natura Kościoła Zdarza się, że często słyszymy i nawet powtarzamy, że Kościół z natury swej jest misyjny, ale wydaje się, że niezupełnie zdajemy sobie sprawę z treści tego stwierdzenia. Misyjność wynika z natury to znaczy jest tak przypisana Kościołowi, że gdyby ją zatracił, stałby się tylko jedną z organizacji w służbie człowiekowi. Kościół to nie tylko organizacja, ale wspólnota, w której otrzymujemy zbawienie, która żyje wiarą i tę wiarę z woli Chrystusa niesie na krańce ziemi, co więcej, Kościół uobecnia tajemnice zbawienia. Św. Jan Paweł II w Redemptoris missio napisał, że tylko w wierze misje znajdują zrozumienie i oparcie (RMs 4). Z tych słów wyraźnie wynika, iż u źródeł otwartości wspólnoty parafialnej czy jednostki na Kościół powszechny jest wiara. Nie można inaczej patrzeć na misje ad gentes jak tylko w perspektywie wiary. Misji więc nie możemy sprowadzić do gestu pomocy humanitarnej, który jest wynikiem ludzkiego uczucia czy też poczucia międzyludzkiej solidarności i sprawiedliwości. Stąd nasz obowiązek misyjny nie wyczerpuje się w geście złożenia ofiary na tacę w Niedziele Misyjną. Często w tym dorównują nam, a nawet prześcigają nas niewierzący, otwierając swoje kieszenie i przekazując swój grosz na dobry cel. Misje ad gentes to stały niepokój, że inni nie mieli jeszcze szansy usłyszenia Dobrej Nowiny, ułożenia swego życia według Chrystusowej nauki. Misje mamy pojąć i przyjąć jako zadanie ze względu na Chrystusa żyjącego w nas i zbawiającego wszystkich ludzi, o których zbawienie mamy się troszczyć, a nawet jak nauczał św. Jan Paweł II niepokoić: Nie możemy być spokojni, gdy pomyślimy o milionach naszych braci i sióstr, tak jak my odkupionych krwią Chrystusa, którzy żyją nieświadomi Bożej miłości. Dla każdego wierzącego, tak jak i dla całego Kościoła, sprawa misji winna być na pierwszym miejscu, ponieważ dotyczy wiecznego przeznaczenia ludzi i odpowiada tajemniczemu i miłosiernemu planowi Bożemu (RMs 86). Jeśli więc misji nie pojmiemy ze względu na Chrystusa i przez Niego objawioną miłość, będziemy ciągle mówić o kryzysach, zahamowaniu i niepowodzeniach na polu misyjnym. Miłość Boga, objawiona nam w Chrystusie, jest moto- 358

65 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ rem działania misyjnego. Otwarcie się na Chrystusa jest prawdziwym wyzwoleniem napisał św. Jan Paweł II w Redemptoris missio (RMs 11). To właśnie Chrystus objawia w pełni człowieka samemu człowiekowi, objawia mu ostateczną godność, powołanie i transcendentną wartość samego człowieczeństwa; wyzwala z lęku doczesnego i wiecznego; obdarza pokojem. Trzeba więc, by chrześcijanie uświadomili sobie, iż znajdują się w sytuacji uprzywilejowanej, która ich wzywa do odpowiedzialności. Misje ad gentes to otwarcie prowadzące do wyzbycia się wizji swojego, lokalnego Kościoła, swego Zgromadzenia czy Instytutu jako najbardziej godnego uwagi i zachwytu miejsca stabilizacji, potrzebującego sił duchowych i materialnych. Każde skupienie uwagi na sobie i swoich potrzebach, wsobność, nie jest postawą misyjną, a co za tym idzie chrześcijańską. W orędziu na Niedzielę Misyjną w roku 1991 św. Jan Paweł II napisał: Żadna wspólnota chrześcijańska nie spełni wiernie swojego zadania, jeśli nie będzie wspólnotą misyjną. Albo będzie wspólnotą misyjną, albo przestanie być nawet wspólnotą chrześcijańską, ponieważ chodzi tu o dwa aspekty tej samej rzeczywistości. Papież stawia swego rodzaju alternatywę: albo albo. Albo wspólnota będzie zainteresowana misjami i wówczas będzie odzwierciedlać ducha prawdziwie chrześcijańskiego otwarcia, albo misje odsunie na dalszy plan i wówczas nie przysługuje jej prawo określania siebie jako w pełni chrześcijańskiej. Nie można więc być Kościołem Chrystusa, zaniedbując równocześnie Jego nakaz otwarcia się na pogan. Dlatego w sposób zdecydowany w tym samym orędziu na Niedzielę Misyjną Ojciec Święty zapewnia: Chrześcijanin zamknięty w sobie jest niejako przeciwieństwem misji. Jeśli jego wiara jest mocna, będzie się pogłębiała i musi się otworzyć na potrzeby misji. Stwierdzenie to dotyczy nie tylko jednostki, ale całej wspólnoty chrześcijańskiej. Papież zwraca się przecież do każdego z nas, którzy mamy być żywymi, licznymi kamieniami w budowaniu jednego Chrystusowego Ciała. Co więcej, w tym wzajemnym otwarciu ma uczestniczyć nie tylko wspólnota stojąca na nogach, czyli nieborykająca się z zasadniczymi trudnościami, ale każda wspólnota, którą tworzymy. W misyjność mają być zaangażowane wszystkie Kościoły, nie tylko te, które w obiegowej opinii mogą sobie na to pozwolić. Dlatego, aby niejako rozwiać wszelką wątpliwość, które wspólnoty chrześcijańskie są odpowiedzialne za misje, św. Jan Paweł II w orędziu na Niedzielę Misyjną w roku 1992 przypomina, że żadna parafia, nawet ta, która po ludzku rzecz biorąc sama potrzebuje pomo- VA R I A 359

66 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A 360 cy, nie jest zwolniona z misyjnej współpracy. Duch prawdziwego otwarcia i odpowiedzialności za misje ad gentes to duch dawania ze swego ubóstwa. Trzeba stanowczo odrzucić myślenie, że kiedy u nas nie będzie braków personalnych ani kłopotów ekonomicznych, kiedy będziemy syci, to wtedy będziemy wysyłać na misje i wspomagać je. Nie wolno przy tym zapominać, że wszyscy mamy jedno, fundamentalne narzędzie działania i oddziaływania, a jest nim modlitwa w intencjach misyjnych Kościoła. Trzeba też zauważyć, że nadzieja i perspektywy nowej ewangelizacji nie mogą być hamulcem dla działalności pierwszej ewangelizacji wśród pogan. Niestety, błędnie rozumiane pojęcie nowej ewangelizacji zdaje się kierować siły pastoralne na problemy własnego podwórka. Tłumaczenie, że mamy misje u siebie, jest uchylaniem się od odpowiedzialności wynikającej z faktu, że jesteśmy Kościołem Chrystusa. Papież zdaje się być świadom tego błędnego wśród chrześcijan przekonania i wyjaśnia w Redemptoris missio, że właśnie nowa ewangelizacja ludów chrześcijańskich znajduje natchnienie i oparcie w oddaniu się działalności misyjnej (RMs 2). To stwierdzenie Ojca Świętego jest znamienne. Jest to bardzo ważna nauka szczególnie dzisiaj, gdy mówimy o nowej ewangelizacji spoganiałego świata. Mówimy, że misje mamy u siebie, w naszych miastach czy za wschodnią granicą i chętnie byśmy zastąpili działalność misyjną Kościoła właśnie troską o wtórnych pogan, którzy żyją wśród nas czy blisko nas. Papież mówi co innego. Upomina, że powodzenie nowej ewangelizacji zależy właśnie od naszego zaangażowania w ewangelizację ludów pogańskich. Z doświadczenia wynika też, że osoby zaangażowane w misje ad gentes w czasie urlopu w kraju czy po powrocie skutecznie prowadzą animację misyjną i są równie skuteczne w nowej ewangelizacji. 3. Duszpasterski wymiar misji ad gentes Po tym biblijno-teologicznym przedłożeniu, które wydawało się konieczne do przypomnienia principiów, przejdźmy teraz do aspektu pastoralnego misji ad gentes. Ten aspekt został mocno wyakcentowany w zaleceniach Soboru Watykańskiego II, który w zakresie animacji i współpracy misyjnej w dekrecie Ad gentes stawia przed duszpasterzami następujące zadania: Kapłani w pracy duszpasterskiej będą obudzać i podtrzymywać wśród wiernych gorliwość do ewangelizacji świata, pouczając ich przez katechizację i kazania o obowiązkach Kościoła głoszenia narodom Chrystusa; ukazując rodzinom chrześcijańskim konieczność i zaszczyt pielęgnowania powołań misyjnych

67 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ wśród swych synów i córek; podtrzymując w młodzieży szkolnej i w stowarzyszeniach katolickich zapał misyjny, tak by z nich wyrośli przyszli zwiastunowie Ewangelii. Niech uczą wiernych modlić się za misje i niech się nie wstydzą prosić ich o jałmużnę, stawszy się niejako żebrakami dla Chrystusa i zbawienia dusz (DM 39). Trudno nie wspomnieć dokumentów zapomnianego II Synodu Plenarnego, a w nim dokumentu noszącego tytuł Misyjny adwent nowego tysiąclecia, w którym jest wiele aktualnych wskazań do podjęcia w skali Kościoła w Polsce, jak i w poszczególnych Kościołach lokalnych. W tym dokumencie mocno wybrzmiało wezwanie do współpracy misyjnej. Wskazał on również na uprzywilejowana rolę Papieskich Dzieł Misyjnych (PDM), które winny być dziełami biskupa, który je popiera, bo liczy się z ich papieskim charakterem. Dokument wskazuje też na odpowiedzialność osób i instytucji za misje i ostatecznie wzywa do świadomej refleksji, iż nadszedł moment zaangażowania wszystkich sił kościelnych ( ) w misję wśród narodów (RMs 53). Trzeba przyznać, że misje ad gentes są obecne w pracy duszpasterskiej Kościoła w Polsce. To nie znaczy, że już wszystko co możliwe zostało w tym wymiarze uczynione. Ciągle stanowią wyzwanie dla pracy duszpasterskiej, stając się w ten sposób niejednokrotnie inspiracją do różnych pastoralnych działań. W duszpasterskiej działalności i to trzeba jasno powiedzieć wyróżniają się Papieskie Dzieła Misyjne: Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary (1822); Papieskie Dzieło Misyjne Dzieci (1843), Papieskie Dzieło Świętego Piotra Apostoła (1889) oraz Papieska Unia Misyjna Duchowieństwa (1916). W ramach Konferencji Episkopatu Polski od 50 lat działa Komisja ds. Misji, która wydatnie przyczynia się do propagowania świadomości misyjnej w duszpasterstwie parafialnym Kościoła w Polsce poprzez różnego rodzaju wydawnictwa i akcje animacyjne. W diecezjach funkcjonują referaty i biura misyjne oraz powoływane są różnego rodzaju gremia, jak chociażby Rady Misyjne, Delegaci Biskupi ds. Misji czy też w poszczególnych dekanatach referenci misyjni, a nawet funkcjonują wikariusze biskupi ds. misji. W seminariach duchownych oraz na wydziałach teologicznych wyższych uczelni, a także w szkołach organizowane są koła i ogniska misyjne. Bardzo cenną inicjatywą było powołanie Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie, które służy przygotowaniu nowych misjonarzy duchownych i świeckich do podjęcia pracy ewangelizacyjnej w krajach misyjnych. Z uznaniem trzeba zauważyć, iż problematyka misyjna poruszana jest w programach duszpasterskich, katechetycznych i homiletycznych. A Dyrek- VA R I A 361

68 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A 362 tor PDM jest konsultorem Komisji Duszpasterstwa KEP. W Kościołach lokalnych organizowane są przedsięwzięcia mające na celu rozbudzenie świadomości misyjnej wszystkich wiernych. Kalendarz liturgiczny Kościoła w Polsce jest bogaty w różnego rodzaju wydarzenia o charakterze misyjnym. Pomocą w tym względzie jest wydane w 2001 roku Liturgiczne vademecum misyjne, dedykowane duszpasterzom. Ten obszerny zbiór misyjnych materiałów liturgicznych na cały rok wskazuje, jak bogate są możliwości misyjnego wymiaru duszpasterstwa. Na szczególną uwagę w ciągu roku liturgicznego zasługuje obchodzony w przedostatnią niedzielę października w całym Kościele Światowy Dzień Misyjny. Ma on na celu uwrażliwienie wiernych na tematykę misyjną, modlitwę w intencji misji oraz zebranie środków materialnych na misje do dyspozycji Stolicy Apostolskiej. Bogato duszpastersko wykorzystywany w Polsce jest Tydzień Misyjny po Niedzieli Misyjnej, zarezerwowany dla Papieskich Dzieł Misyjnych. W wymiarze Kościoła powszechnego warto również wspomnieć o Światowym Dniu Modlitw o Powołania przypadającym na IV Niedzielę Wielkanocną, zwaną Niedzielą Dobrego Pasterza. Ta niedziela rozpoczyna tydzień modlitw o powołania do służby Bożej, gdzie mocno akcentowany jest również misyjny wymiar pracy kapłańskiej, zakonnej czy też misyjnego posłania osób świeckich. Bardzo wydatnie do misyjnej animacji w duszpasterstwie Kościoła w Polsce przyczyniły się cztery Krajowe Kongresy Misyjne, w których brali udział kapłani, osoby konsekrowane i rzesze ludzi świeckich, przenosząc kongresowe misyjne doświadczenie do swoich wspólnot i przestrzeni, w których na co dzień funkcjonują. Dokładna analiza kalendarza liturgicznego pozwala zauważyć, iż jest wiele okazji w ciągu roku do wprowadzenia tematyki misyjnej w duszpasterstwie zwyczajnym, bez mnożenia dodatkowych nabożeństw czy akcji. Do takich szczególnych okoliczności, które często są okazją do misyjnej refleksji, należą na przykład: Dzień Trędowatych, Dzień Chorego, Wspomnienie Misjonarzy-męczenników, Misyjny Dzień Chorych czy Dzień Modlitwy za Kościół w Chinach. Często nabożeństwa majowe czy październikowe stają się okazją do budzenia misyjnej świadomości modlitwy za tych, którzy jeszcze nie słyszeli o Chrystusie. W ramach Białego Tygodnia jest organizowany dla dzieci pierwszokomunijnych jeden dzień o tematyce misyjnej, gdzie dzieci modlitwą i ofiarą mogą wesprzeć swoich rówieśników z krajów misyjnych. Kościół w Polsce stara się włączać w duszpasterstwo misyjne dzieci, dlatego rokrocznie organizowany jest Misyjny Dzień Dzieci. Ten dzień został

69 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ ustanowiony dla rozbudzenia ducha misyjnego oraz idei PDMD wśród dzieci na 196. zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski, 21 września 1983 roku. Po raz pierwszy w naszym kraju obchodzono go 8 stycznia 1984 roku. Dzieci w Polsce świętują go w samą uroczystość Objawienia Pańskiego. Cel tego święta najlepiej ukazuje Jan Paweł II, który mówił: ( ) aby Światowy Dzień Misyjny Dzieci szczęśliwie wyznaczony w okresie Bożego Narodzenia i Objawienia Pańskiego, był dla dzieci, dla ich wychowawców, a pragnąłbym w tym gronie widzieć wielu dorosłych młodzieńców, a nawet dla ich rodzin doroczną okazją odnowy w duchu solidarności ludzkiej i chrześcijańskiej, owocnej, obustronnej, coraz lepiej przemyślanej 3. W kontekście angażowania dzieci w misyjne duszpasterstwo coraz większą popularnością cieszy się akcja kolędników misyjnych. Zaproponowana i przygotowana w 1993 roku przez centralę krajową PDM w Warszawie, w niektórych diecezjach podejmowana jest z roku na rok w sposób coraz bardziej zorganizowany. Całe przedsięwzięcie ma przede wszystkim nastawienie duszpasterskie, przynoszące skutek nie tylko wśród tych, do których przychodzą kolędnicy, ale i wśród nich samych. Propozycję dla duszpasterskiego zaangażowania młodych stanowi Szkoła Animacji Misyjnej popularna zwłaszcza w diecezji tarnowskiej, która przygotowuje misyjnych animatorów spośród młodzieży oraz osób dorosłych, które pragną pogłębić osobistą formację misyjną oraz zaangażować się w ramach parafii i diecezji w misyjne apostolstwo i duszpasterstwo. W ramach budzenia świadomości misyjnej wśród dorosłych należy wymienić Żywy Różaniec. Paulina Jaricot, tworząc w 1822 roku dzieło uniwersalnej pomocy misjom, pod nazwą Dzieła Rozkrzewiania Wiary, w cztery lata później stworzyła wielkie zaplecze modlitewne w postaci Róż Żywego Różańca. Zapragnęła uczynić różaniec modlitwą wszystkich i otoczyć nią cały świat. Sama uważała się za pierwszą zapałkę, którą Bóg się posłużył, by rozpalić wielki ogień. Paulina postanowiła przyjąć ten sam sposób, który był skuteczny przy organizowaniu Dzieła Rozkrzewiania Wiary. Jednakże w miejsce dziesiątek wprowadziła piętnastki tyle, ile było tajemnic różańcowych. Każda z osób piętnastki zobowiązywała się do odmawiania dziesiątka różańca dziennie i do rozważania otrzymanej w drodze losowania tajemnicy. Po ogłoszeniu przez VA R I A 3 Por. K. Kozdrój SNMP, Podarować dzieciom miłość dzieci. ABC animacji misyjnej dzieci, Missio-Polonia 2004, s

70 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A Jana Pawła II tajemnic światła Żywy Różaniec Misyjny gromadzi 20 członków. W skład dwudziestki wchodzą różni ludzie, jak to określiła Paulina: dobrzy, przeciętni oraz inni, którzy mają jedynie dobrą wolę. Tych ludzi łączy jednak coś więcej niż zgodność charakterów i wzajemna sympatia jednoczą ich pragnienia i intencje. W ten sposób Żywy Różaniec osiąga wspaniałą wartość wszyscy modlą się o czyjeś nawrócenie, o łaskę bardzo komuś potrzebną, a przede wszystkim w intencjach misji. Tak więc różaniec jednoczy serca. I stopniowo członkowie stają się zjednoczeni w modlitwie ze wszystkimi ludami świata. Ma on kluczowe znaczenie w duszpasterstwie ludzi dorosłych, ale również wśród ludzi starych i cierpiących, którzy swoją samotność i cierpienie wraz z modlitwą różańcową ofiarują w intencji misji i misjonarzy. Trzeba jeszcze przywołać Dzieło Pomocy Ad Gentes, utworzone przez Konferencję Episkopatu Polski w 2006 roku na podobieństwo misyjnych struktur pomocowych, działających w innych Kościołach lokalnych np. w Niemczech. Powstanie funduszu misyjnego postulował II Synod. Celem Ad Gentes jest wspieranie polskich misjonarzy w realizacji ich misji, a więc wspieranie ich działalności ewangelizacyjnej, charytatywnej i edukacyjnej na terenach misyjnych. Do zadań działa należy również animacja i edukacja misyjna. Dzieło Ad Gentes dysponuje funduszami zbieranymi w parafiach całego kraju w II Niedzielę Wielkiego Postu. Nawet ta forma przyczynia się do animacji wiernych do działania na rzecz dzieła misyjnego Kościoła. To tylko niektóre akcenty oddziaływania misji ad gentes, jakie są obecne w duszpasterstwie Kościoła w Polsce. To oddziaływanie odbywa się także poprzez bogatą ofertę czasopism misyjnych dostępnych na rynku wydawniczym, jak również poprzez programy telewizyjne i filmy o treści misyjnej przeznaczone dla szerokiego grona odbiorców, od dzieci począwszy. Zaprezentowane formy misji ad gentes w duszpasterstwie Kościoła w Polsce bardzo cieszą, ale mamy również świadomość, że są parafie, a nawet diecezje, gdzie ta świadomość misyjna jest jeszcze na niskim poziomie i pomimo szerokiego spektrum możliwości nie w pełni wykorzystywana. Niewątpliwie kluczem do sprawy jest misyjne przebudzenie niektórych duszpasterzy oraz przekonywanie biskupów diecezjalnych, że najlepszą posługą wobec własnych diecezjan jest budzenie w nich poczucia odpowiedzialności za dzieło ewangelizacji, kształtowanie w nich postaw ochoczego wspierania misji, gotowości udziału w misji Kościoła poprzez hojne dary duchowe i materialne. 364

71 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Do budzenia świadomości misyjnej należy jeszcze bardziej wykorzystać uroczystość Objawienia Pańskiego od niedawna dzień wolny od pracy, wywalczony jako taki przez nasze społeczeństwo. Odbywające się w tym dniu Orszaki Trzech Króli wnoszą idee misyjne w przestrzeń społecznego oddziaływania, co jest formą misyjnej animacji. Duch Święty przynagla nas wszystkich do głoszenia wielkich dzieł Bożych w świecie. Apostoł Narodów napisał o sobie: Nie jest dla mnie powodem do chluby to, że głoszę Ewangelię. Świadom jestem ciążącego na mnie obowiązku. Biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii (1 Kor 9,16). Właściwie prowadzona działalność duszpasterska spełnia swoje zadanie, kiedy wszyscy ochrzczeni, od dzieci począwszy, nie wyłączając osób starych i chorych (Apostolstwo Chorych), mają Pawłowe serce misyjne i powtarzają z przekonaniem zawołanie: biada mi, gdybym nie brał udziału w misji Kościoła ad gentes. Warszawa, 20 czerwca 2017 r. 94 Misjonarze miłosierdzia Arcybiskup Damian Zimoń Sokółka Archidiecezja Białostocka 8 czerwca 2017 roku Arcybiskup Edward, Metropolita Białostocki, zaprosił nas na święto Jezusa Chrystusa Najwyższego i Wiecznego Kapłana. Święto niedawno ustanowione za pontyfikatu Benedykta XVI. Atmosferę tego święta ukazują nam teksty liturgiczne ze Mszy św. i z Brewiarza, a także Litania do Chrystusa Kapłana i Żertwy. Są tam takie wezwania: Jezu, Kapłanie wielki, z ludzi wzięty, dla ludzi ustanowiony; Jezu, Kapłanie wierny, miłosierny, któryś umiłował nas i obmył z grzechów Krwią swoją. VA R I A I. Przybywam razem z arcybiskupem Wiktorem na jubileusz 70-lecia kapłaństwa arcybiskupa Stanisława Szymeckiego, emerytowanego metropolity białostockiego. Dziękujemy za zaproszenie. Cieszymy się, że w tej radości możemy uczestniczyć tu, na gościnnej ziemi białostockiej. 365

72 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A Mam wygłosić konferencję: Jak dzisiaj być kapłanem?. Papież Franciszek często zabiera głos na tematy kapłańskie, również w swoich codziennych homiliach w kaplicy św. Marty na Watykanie. Po raz pierwszy w historii papież przemawia w czasie każdej Mszy św. i my możemy śledzić jego myśli w audycjach Radia Watykańskiego czy w Internecie. Św. Jan Paweł II zapraszał nas na codzienne Eucharystie w kaplicy, ale nigdy wtedy nie przemawiał. Ojciec św. Franciszek od początku swojego pontyfikatu wzywa do ukazywania miłosiernego oblicza Boga. Taki był główny cel Roku Jubileuszowego Jeśli mamy skutecznie przepowiadać prawdę o Bożym miłosierdziu, musimy sami najpierw dobrze rozumieć, o czym mówimy. Bywa bowiem tak, że pewne słowa w kościelnym przepowiadaniu ulegają inflacji. Są używane tak często i nieraz tak nieprecyzyjnie, że gubią swoje prawdziwe znaczenie. Czym zatem jest miłosierdzie Boże? Jest to miłość Boża, która ogarnia ludzi zranionych przez zło, grzech, chorobę, samotność, rozpacz, śmierć. Jednak miłosierdzie Boga względem człowieka zawiera w sobie podwójną dynamikę. Obrazowo mówiąc, jest to ruch w dół i ruch w górę. Pierwszy jest ruch w dół, czyli zejście na poziom ludzkiego grzechu, cierpienia, duchowej lub materialnej biedy. Drugi jest ruch w górę, czyli podnoszenie z upadku, przywracanie do życia, przebaczenie grzechów, uzdrowienie, konkretna materialna pomoc, prostowanie krętych dróg. To są dwie strony tej samej prawdy objawionej w Piśmie Świętym. I dlatego nie wolno ich oddzielać. Tę podwójną aktywność Bożego miłosierdzia widać w życiu Jezusa. Najbardziej w tajemnicy paschalnej. Krzyż to zejście Boga w ludzkiej postaci na samo dno grzechu, bólu, samotności i śmierci. Św. Jan Paweł II uczy, że Krzyż stanowi najgłębsze pochylenie się Bóstwa nad człowiekiem Krzyż stanowi jakby dotknięcie odwieczną miłością najboleśniejszych ran ziemskiej egzystencji człowieka (Encyklika Dives in misericordia, 8). Jednak krzyż prowadzi do zmartwychwstania. Jezus idzie do mrocznej krainy śmierci, by człowieka stamtąd wybawić, czyli pociągnąć ze sobą ku pełni życia, która jest w Trójjedynym Bogu. Miłosierdzie pochyla się nad człowiekiem nie tylko po to, żeby mu współczuć. Ono wyprowadza ze śmierci do życia, które nazywamy zbawieniem. 366 Kościół jest zbudowany na przebaczeniu Kiedy po zmartwychwstaniu Jezus ukazuje się uczniom w Wieczerniku, daje im misję, a wraz z nią moc Ducha Świętego. Dzięki niej możliwe jest zadanie: Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym za-

73 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ trzymacie, są im zatrzymane (J 21,23). Całą misję Kościoła, a także posługę kapłańską, można i trzeba widzieć jako posługę przebaczania, rozdzielania zbawczych owoców Misterium Paschalnego, leczenia serc Bożym Miłosierdziem. Żaden człowiek nie ma sam z siebie władzy odpuszczania grzechów. Tylko Bóg przebacza, ale czyni to przez pośrednictwo Kościoła, wspólnoty grzeszników, którzy sami potrzebują przebaczenia i szukają go. Ewangelia ukazuje św. Piotra jako wzór ucznia, który przygotowuje się do roli pasterza. Wielokrotnie gorzko przekonał się, jak bardzo jest słaby, zdany na Boże miłosierdzie. Na przykład wtedy, gdy zafascynowany Panem, kroczy po wodzie, ale już po chwili zaczyna tonąć i woła: Panie, ratuj mnie! (por. Mt 14,29-31). Ta scena powinna nas inspirować. Jak często każdy z nas woła dokładnie tak samo: Panie, ratuj mnie!. Ciągle toniemy i potrzebujemy, żeby On nas uratował. Tylko dzięki temu możemy być szafarzami Bożego miłosierdzia. Warto zobaczyć też siebie w historii Piotra, gdy tuż po wyznaniu wiary w Jezusa zasłużył na twarde słowa Pana: Zejdź Mi z oczu, szatanie! Jesteś Mi zawadą, bo myślisz nie na sposób Boży, lecz ludzki (Mt 16,23). Historia Kościoła, papiestwa, kapłaństwa, historia powołania każdego z nas to kontynuacja tego samego dramatu. Kiedy w naszej posłudze myślimy za bardzo po ludzku, kiedy chcemy upominać Jezusa, zamiast Go słuchać, stajemy się skałą zgorszenia. Możemy nawet jak Piotr wyprzeć się Mistrza. On jednak nigdy się nas nie wypiera A Pan obrócił się i spojrzał na Piotra. Wspomniał Piotr na słowo Pana, jak mu powiedział: «Dziś, zanim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz». Wyszedł na zewnątrz i gorzko zapłakał (Łk 2,61-62). Piotr staje się skałą Kościoła właśnie wtedy, gdy widzi, że sam z siebie nic nie potrafi. Płacze, bo w oczach Jezusa dostrzega przebaczenie i nadzieję. Staje się misjonarzem miłosierdzia wtedy, gdy rozumie, że jest zdany całkowicie na Boże zmiłowanie. Misjonarzowi miłosierdzia nie wystarczy samo tylko intelektualnie poprawne podejście do miłosierdzia Bożego. Konieczne jest osobiste nawrócenie. Uznanie własnej niemocy, szczere wyznanie grzechów, płacz nad swoją zdradą i spojrzenie w oczy miłosiernego Pana. Taką była droga Piotra, taka jest i nasza droga. VA R I A Kochani Bracia Kapłani! Wszyscy bez wyjątku jesteśmy grzesznikami. Historia naszego powołania i naszej posługi jest naznaczona słabością i grzechem. Jesteśmy całkowi- 367

74 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE cie zdani na Boże miłosierdzie. Brama Miłosierdzia, która symbolizuje przebite włócznią Serce Jezusa, jest otwarta także dla nas, kapłanów. Musimy zapłakać nad swoimi grzechami. Znaleźć odwagę, by zerwać z nałogami, z grzesznymi przyzwyczajeniami czy wręcz z podwójnym życiem. Przyznajmy, że i my, księża, bywamy marnotrawnymi synami, którzy roztrwonili w znacznej części majątek swojego powołania. Papież Franciszek często nazywa po imieniu księżowskie grzechy. W ten sposób głosi prawdę, która wyzwala, choć bywa trudna do przyjęcia. Jesteśmy przyzwyczajeni, by napominać innych. Musimy jednak umieć najpierw sami przyjąć braterskie napomnienie. Jako kapłani ponosimy większą odpowiedzialność za nasze grzechy: Komu wiele dano, od tego wiele wymagać się będzie (Łk 12,48). One bowiem stają się powodem zgorszenia, dziś tak chętnie nagłaśnianego przez media. W niektórych sytuacjach konieczny może być publiczny akt skruchy i przeproszenia. VA R I A Posługa spowiednika Rok Miłosierdzia był wielką szansą, by odnowić sprawowanie sakramentu pokuty i pojednania. Zróbmy wszystko, co możliwe, by zachęcić wiernych do spowiedzi. W wielu kościołach w Polsce działa tzw. stały konfesjonał. Dziękujemy wszystkim spowiednikom, którzy podejmują tę trudną, ale piękną posługę. Prosimy, aby ten dobry zwyczaj się upowszechniał, a jeśli nie jest to możliwe w takiej formie, aby kapłani dawali wiernym więcej okazji do spowiedzi. Nasi wierni niezwykle sobie cenią możliwość spowiedzi bez pośpiechu i poza Mszą św. Warto także organizować nabożeństwa pokutne połączone z indywidualną spowiedzią. Konieczna jest także katecheza dla dorosłych przypominająca warunki dobrej spowiedzi, gdyż ona jest jedną z najbardziej dostępnych bram do Bożego miłosierdzia. Warto jednak przypomnieć, że prymat miłosierdzia nie oznacza pobłażliwości dla grzechu. Troska o zbawienie człowieka jest czymś innym niż troska o jego aktualne samopoczucie czy komfort psychiczny. Spowiednik jako szafarz Kościoła w sprawowaniu sakramentu pokuty winien wiernie stosować się do nauki Magisterium i norm wydanych przez kompetentną władzę (KPK kan ). Należy pamiętać, że chodzi tu o konkretne normy wynikające z wiary, która działa przez miłość (Ga 5, 6). Jeśli zatem spowiednik musi w pewnych sytuacjach powiedzieć penitentowi trudną prawdę albo odmówić rozgrzeszenia, powinien to uczynić w taki sposób, by ów człowiek nawet w tych bolesnych słowach potrafił zobaczyć miłosierdzie Boże. Miłosierdzie bez prawdy 368

75 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ stałoby się czczym sentymentalizmem. Jednak prawda winna być przekazywana z miłością i pokorą. Chcemy również zwrócić waszą uwagę na to, że wielu wiernych potrzebuje duchowej rozmowy poza spowiedzią. Nie żałujcie na to czasu! Nawet jeśli rozmowa taka nie może zakończyć się sakramentalnym rozgrzeszeniem, ważne jest samo słuchanie, duchowa porada i zachęta do chrześcijańskiego życia. A także błogosławieństwo człowieka, a nie grzechu, o czym wspomina papież Franciszek w swojej ostatniej książce (Miłosierdzie to imię Boga. Rozmowa z Andreą Torniellim, Kraków 2016, s. 39). Uczynki wobec ciała i ducha W przypowieści o miłosiernym Samarytaninie uderza obojętność kapłana i lewity. Być może obaj spieszyli się na służbę w świątyni? Chodzi wprawdzie o osoby związane z kultem Starego Przymierza, jednak kryje się tu przestroga także dla kapłanów Jezusa Chrystusa. Jeżeli w naszym życiu pojawia się postawa niewrażliwości na ludzką biedę, to cała nasza posługa przy ołtarzu staje się niewiarygodna. Służba Bogu i służba człowiekowi są czymś nierozłącznym. Ten sam Chrystus, którego dotykamy na ołtarzu, żyje w głodnych, spragnionych, nagich, chorych, więzionych czy bezdomnych. Obok posługi Słowa i sakramentów działalność charytatywna należy do pierwotnej misji Kościoła. Drodzy Księża! Nie pozwólmy, by ktokolwiek z potrzebujących ludzi, których mijamy, stał się wyrzutem sumienia z powodu naszej obojętności. Papież Franciszek nawołuje nas do kultury spotkania i bliskości. Jest ona naśladowaniem czułej miłości Dobrego Pasterza. Nieraz apelujemy do innych o ofiarność pytajmy także samych siebie o naszą gotowość do dzielenia się z innymi. Papież apeluje, byśmy nie zapominali również o uczynkach miłosierdzia względem ducha: wątpiącym dobrze radzić, nieumiejętnych pouczać, grzeszących upominać, strapionych pocieszać, urazy chętnie darować, krzywdy cierpliwie znosić, modlić się za żywych i umarłych. W Polsce na ogół z dużą wrażliwością traktuje się kwestię miłosierdzia w kontekście dobra fizycznego i materialnego innych. Natomiast często pomija się milczeniem duchową odpowiedzialność za innych. Nade wszystko nam, kapłanom, powinno leżeć mocno na sercach nie tylko cielesne zdrowie braci i sióstr, ale także zdrowie ich duszy, ze względu VA R I A 369

76 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE na nasze ostateczne przeznaczenie. Duchowa bieda jest bardzo konkretną niedolą i dotyka często tych, którym materialnie niczego nie brakuje. Mamy być dusz-pasterzami. Niech więc miłosierdzie oznacza dla nas także wychodzenie ku tym, którzy żyją w nędzy duchowej. VA R I A 370 II. Kapłan w życiu publicznym Pragniemy poruszyć jeszcze jeden temat, który leży nam mocno na sercu. Chodzi o obecność księdza w przestrzeni publicznej. Niepokoją takie sytuacje, w których ksiądz czy grupa księży manifestuje, w mniej lub bardziej aluzyjny sposób, stanowisko różne od nauczania Kościoła w ważnych kwestiach dotyczących moralności osobistej i społecznej. Tego typu wystąpienia są chętnie nagłaśniane przez media. Powoduje to zamęt wśród wiernych, którzy oczekują jasnej oceny pewnych zjawisk społecznych w świetle katolickiej wiary i moralności. A przecież wskazanie na moralne zło np. ideologii gender, sztucznego zapłodnienia in vitro, zabijania nienarodzonych jest naszym wspólnym pasterskim obowiązkiem zarówno biskupów, jak i księży. Dlatego żadne okoliczności nie mogą nas zwolnić z tego obowiązku. Domaga się tego sam Chrystus, żyjący i nauczający w swoim Kościele. W medialnej przestrzeni wzrasta też ciągle znaczenie Internetu, który daje ogromne możliwości komunikowania się, zdobywania informacji, wpływania na sposób myślenia i postawy milionów ludzi. W tym globalnym środowisku rozwijają się coraz to nowe formy komunikacji, takie jak Facebook czy Twitter. Stwarza to wiele szans i równie wiele zagrożeń. Zaciera się granica między sferą prywatną a publiczną, między nadawcą a odbiorcą informacji, między prawdą a fałszem. Przestrzeń wirtualna jest dziś miejscem, w którym wielu ludzi żyje bardziej aktywnie niż w realnym świecie. Dotyczy to zwłaszcza ludzi młodych. Trzeba dziękować tym kapłanom, którzy traktują Internet jako przestrzeń do dawania świadectwa, przestrzeń ewangelizacji czy katechezy. Jednocześnie prosimy wszystkich kapłanów o odpowiedzialność za słowa i obrazy, które zamieszczają w sieci. Jesteśmy duchownymi także w świecie wirtualnym. Opinie, które publikujemy w Internecie, są zawsze opiniami księdza, czyli urzędowego reprezentanta Kościoła. W jakimś sensie zawsze angażują autorytet Kościoła. Dlatego Benedykt XVI zwracał uwagę na konieczność wypracowania chrześcijańskiego stylu obecności w świecie cyfrowym (Orędzie papieża Benedykta XVI na 45. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu). Dotyczy to nie tylko zamieszczania treści religijnych, ale

77 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ i tego, co w ogóle umieszczamy na własnym profilu cyfrowym. Księża powinni być tu aktywni wyłącznie jako ludzie Chrystusa. Niech normą negatywną tej aktywności będzie Pawłowe biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii (1 Kor 9,16), a normą pozytywną różnorakie świadectwo dawane Chrystusowi, który jest drogą, prawdą i życiem (por. J 14,6). Każdy ksiądz jako obywatel naszego kraju ma prawo do swoich poglądów politycznych, udziału w wyborach oraz zabierania głosu w debacie publicznej, zwłaszcza w kwestiach moralnych. Jednak każda publiczna aktywność księdza wymaga roztropnego odróżnienia polityki jako troski o dobro wspólne od zaangażowania w konkretne polityczne projekty. Rezygnujemy z tej ostatniej aktywności w imię pierwszeństwa naszej kościelnej misji. Bezpośredni udział w bieżącej polityce pozostaje domeną katolików świeckich. Oczywiście w codziennych, konkretnych sytuacjach to rozróżnienie bywa trudne, zwłaszcza w sytuacji ostrych sporów politycznych, angażujących ludzkie emocje. Niemniej posłannictwo księdza jest uniwersalne, czyli skierowane do każdej strony politycznego sporu. Dla nas każdy człowiek jest przede wszystkim umiłowanym dzieckiem Boga. Pamiętajmy, że zadaniem duszpasterzy jest przede wszystkim budzenie sumień i ich formowanie. Trzeba na nowo wnikliwie przemyśleć i przemodlić nauczanie Kościoła dotyczące moralności osobistej i społecznej. I nigdy nie zapominać o modlitwie osobistej i publicznej za wszystkich naszych rodaków, niezależnie od ich politycznych poglądów. Drodzy Bracia Kapłani! Polecimy się Maryi, Matce Miłosierdzia. Wzywajmy orędownictwa wielkich apostołów miłosierdzia Bożego: św. siostry Faustyny i św. Jana Pawła II. 95 Śp. Jerzy Nyga pogrzeb Homilia ks. prałata Stefana Wylężka, Rektora PMK w Anglii i Walii VA R I A 2 Kor 4,18 5,9; Mt 13,1-9 Panie Boże! Wspieraj mnie w dobrym postanowieniu i Twej świętej służbie. Spraw, bym dziś, teraz, doskonale zaczął, bo niczym jest, co dotąd uczyniłem. 371

78 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A 372 Księże Arcybiskupie! Drogie Siostry i Drodzy Bracia! Przytoczyłem ten cytat zaczerpnięty z książki O naśladowaniu Chrystusa Tomasza a Kempis, bo była ona naszą lekturą duchową, kiedy przygotowywaliśmy się do kapłaństwa w seminarium. Była również lekturą ks. Jerzego, kiedy przyjmował święcenia kapłańskie, i ten cytat umieścił na swoim obrazku prymicyjnym. Taki tekst, takie zawołanie na początku posługi kapłańskiej, to program na całe życie. Panie Boże! Wspieraj mnie Drogi Jerzy, wszyscy tu obecni w kościele przyszli ze względu na Ciebie: parafianie z Bierunia Starego, parafianie parafii, w których posługiwałeś, najbliższa rodzina, przyjaciele, współbracia w kapłaństwie. Zgromadziłeś nas tutaj po raz ostatni w tym kościele pw. św. Bartłomieja. Patrzymy na tę trumnę, która zawiera Twoje ciało. Patrzymy na księgę liturgiczną i na kielich. Ale Ty jesteś z nami i kolejny raz nas gromadzisz. Tyle razy gromadziłeś ludzi, to było twoje powołanie prezbitera: gromadzić być razem aby modlić się, zastanowić się, działać. To było Twoje powołanie prezbitera, i to była łaska Twojego życia: przyciągać ludzi. Nie byłeś pustelnikiem, byłeś pasterzem dla ludu. Jesteśmy tutaj, by zaświadczyć, że byłeś dobrym pasterzem. Jesteśmy tutaj, by się zatrzymać w pędzie naszego codziennego życia, aby przyjąć dziedzictwo, dziedzictwo moralne, które nam zostawiłeś. Śmierć bliskiego nam człowieka skłania zawsze do stawiania podstawowych i najważniejszych pytań dotyczących naszego życia i tego, co nas z tym człowiekiem łączyło i co ciągle trwa. Oczywiście wolelibyśmy patrzeć na Ciebie naszymi ludzkimi oczami i smutek nas ogarnia, ponieważ odszedłeś z horyzontu tych oczu. Wszystko wraca w naszej pamięci: Twój sposób przyjmowania ludzi na probostwie, Twoje zaangażowanie w różnych dziełach archidiecezji, Twój uśmiech, Twoja dobroć i jowialność, Twoja delikatność i stanowczość. Jak bardzo będzie nam Ciebie brakować! Należałeś do naszego życia i dla wielu z nas od jakże długiego czasu. Okresy życia, radosne i smutne, dzieliłeś z nami i tak wiele siałeś: słów, ciszy, obecności, modlitwy, uścisku dłoni, rady. W okresie wielkanocnym czytamy w liturgii słowa księgę Dziejów Apostolskich, życie młodego Kościoła, bo Kościół zawsze jest młody. Wczorajsze słowa św. Pawła tak bardzo odnoszą się do Twojego życia: Lecz ja zgoła nie cenię sobie życia, bylebym tylko dokończył biegu i posługiwania, które otrzymałem od Pana Jezusa: bylebym dał świadectwo o Ewangelii łaski Bożej (Dz 20,24). Ci, którzy sieją we łzach, zbierają w radości. Potrafiłeś odnaleźć w ludziach tyle czułości, potrafiłeś zasiać tyle przyjaźni, szacunku, szczęścia i od-

79 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ wagi. Parafia to Twoje żniwo, pole, które uprawiałeś. Niech Pan będzie błogosławiony, że dał nam Jerzego! I niech Pan pozwoli nam również siać w każdym czasie i na wszystkich terenach bez zniechęcenia, bo życie, mówi nam Jezus, jest silniejsze od kamienia, silniejsze od śmierci. Życie wypływa z rąk Bożych, z niewyczerpanego źródła, i płynie wolno, ale pewnie jak piękna rzeka do wielkości Boga, do życia wiecznego, do ponownego spotkania z naszym Ojcem. To była Twoja wiara, jak solidne drzewo zasadzone i zakorzenione w ziemi, liście ofiarowujące słońcu. Wiara w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego i Syna Człowieczego, z nas i z Boga. Chciałbym, abyśmy wszyscy przyjęli to dziedzictwo: nigdy nie oddzielać nieba i ziemi, tego, co rzeczywiste i idealne, Boga i ludzi. Szczególnie my, uczniowie Chrystusa, którzy wierzymy we Wcielenie Boga. Bez miłości życia religia staje się bigoterią, a nawet fanatyzmem. Bez miłości nieba, miłości Boga miłość ziemska jest płaskim i smutnym materializmem. Psalmista w psalmie 116,12-13, modli się: Cóż oddam Panu za wszystko, co mi wyświadczył? Podniosę kielich zbawienia i wezwę imienia Pańskiego. Ten kielich zbawienia podnosiłeś codziennie. I czasem wydaje się, że ta pierwsza odpowiedź, kiedy Pan wzywa, jest spontaniczna, jest prosta, jest radosna, jest jasna. Ale potem trzeba odpowiedzieć dalej, kiedy przyjdzie zniechęcenie, kiedy przyjdą trudności, kiedy przyjdzie choroba. Podnosiłeś kielich zbawienia w tej wspólnocie, która nazywa się archidiecezja katowicka, przez 61 lat. Posługiwałeś ludowi Bożemu w wielu parafiach. My też dzisiaj podnosimy kielich zbawienia i dziękujemy Ci za twoją obecność, za Twoje powołanie, za Twoje świadectwo. Kiedy Pan powołuje, nie mamy żadnych innych możliwości, aby coś zabezpieczyć sobie. Jedyne zabezpieczenie to Boża Opatrzność i Boże Miłosierdzie. Patrzyliśmy na Twoją posługę szczególnie ja od mojej młodości, aż po Twoją chorobę ostatnich lat. Byłeś wikarym w naszej parafii przez 5 lat. Kończyłem wtedy szkołę podstawową i rozpoczynałem naukę w liceum. To dzięki rozmowom z Tobą i wspólnym wędrowaniu razem z innymi rówieśnikami powołanie do służby kapłańskiej mogło dojrzewać. A kiedy otrzymałem świecenia kapłańskie, zawsze miałeś czas dla młodego kapłana, który przyjeżdżał do Załęża i prosił o poradę i dzielenie się swoim doświadczonym stażem kapłańskim. Abraham Joshua Heschel, urodzony w Polsce żydowski myśliciel, cytował często chasydzkie powiedzenie: są trzy formy opłakiwania zmarłego, jedna doskonalsza od drugiej: VA R I A 373

80 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE VA R I A łzy ta stoi najniżej milczenie ta jest lepsza i pieśń ta jest najdoskonalsza. Sposób, w jaki człowiek wychodzi na spotkanie śmierci, jest oznaką tego, w jaki sposób wyszedł na spotkanie życia. Pamiętajcie przede wszystkim o tym, że musicie budować swe życie tak, jakby to było dzieło sztuki. Jak opłakiwać zmarłego kapłana łzami, milczeniem czy pieśnią? Podnosimy kielich zbawienia. Kiedy kapłan odchodzi, to kapłan przyzywa, przyzywa innych, którzy chcą i mogą odpowiedzieć na jego miejsce. Bo Pan powołuje, a kapłan wskazuje, bo to jest droga, którą Pan prowadzi swój lud poprzez swoich przewodników. Chrystus jest tutaj i mówi do nas o życiu, o świetle, o nowym narodzeniu. Słucham, chcę się wsłuchać w ten głos, chcę, by przeszyło mnie to słowo, jedyne, najważniejsze dla mnie. Bóg zna nasz smutek i Jego cierpliwość Siewcy jest olbrzymia niech nie ustaje w sianiu ziarna Słowa. Wierzę, że Słowo to znajdzie w nas żyzną ziemię, cząsteczkę wiary, porcjunkulę jak mówił św. Franciszek z Asyżu aby się zakorzenić i przynieść owoc. Największym Bożym darem nie jest zdrowie, ani długie życie, ani ładna pogoda, ani jakiekolwiek tak zwane powodzenie czy pomyślność. Największym Bożym darem jest Objawienie, które dał nam Jezus i które dociera do nas mocą Ducha Świętego. Poznanie Boga i upodobnienie się do Niego to największe bogactwo człowieka. Nie mówimy Ci żegnaj, mówimy Ci do widzenia, do zobaczenia w domu Ojca. Bądź tam radosny i szczęśliwy. My też, idąc tą drogą, chcemy dojść do Pana i Ciebie spotkać, abyśmy teraz już razem w domu Ojca podnosili kielich zbawienia. Jerzy, uproś nam tę łaskę: niech pokój Boży nas przeniknie i przyniesie pociechę. Niech również w nas życie będzie najsilniejsze. 374

81 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ Spis treści STOLICA APOSTOLSKA 78 Orędzie Ojca Świętego na I Światowy Dzień Ubogich XXXIII Niedziela Zwykła 19 listopada Orędzie na Światowy Dzień Misyjny 2017 r. Misja w centrum wiary chrześcijańskiej EPISKOPAT POLSKI 80 Komunikat z 376. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski 81 Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca posługiwania chorym i umierającym ARCHIDIECEZJA KATOWICKA ARCYBISKUP WIKTOR SKWORC METROPOLITA KATOWICKI HOMILIE I LISTY 82 List Metropolity Katowickiego do księży przed wakacjami 83 Predigt des Erzbischofs von Katowice, Fulda, den Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Fulda, 5 czerwca 2017 roku 84 Sacerdos in aeternum. Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Jubileusz 70-lecia kapłaństwa abp. Stanisława Szymeckiego, Sokółka, 8 czerwca 2017 roku 85 Bóg Ojciec, Syn i Duch Święty pracuje nad człowiekiem, Homilia Arcybiskupa Katowickiego, 95 lat Izby Rzemieślniczej w Katowicach, Uroczystość Najświętszej Trójcy, 11 czerwca 2017 roku 86 Jako dobry chleb dla innych, Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Boże Ciało Niech Rybnik staje się coraz bardziej civitas Dei! Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Rybnik, św. Antoniego z Padwy, 18 czerwca 2017 roku 88 Okazujcie się sługami Boga przez wszystko! Homilia Arcybiskupa Katowickiego, WŚSD, 20 czerwca 2017 roku VA R I A 375

82 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE 89 Chwalmy Pana za to, co uczynił nam i katechizowanym! Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Msza św. z udziałem dyrektorów wydziałów katechetycznych, 22 czerwca 2017 roku 90 Łódź Kościoła jest równocześnie szalupą ratunkową, Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Paniowy, z okazji 260-lecia istnienia kościoła pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 25 czerwca 2017 roku KOMUNIKATY I ZARZĄDZENIA 91 Komunikat Metropolity Katowickiego w sprawie centralnej procesji Bożego Ciała w Katowicach PERSONALIA 92 Personalia - Czerwiec 2017 VARIA 93 Misje ad gentes w duszpasterstwie Kościoła w Polsce, Abp Wiktor Skworc, Metropolita Katowicki 94 Misjonarze miłosierdzia, Arcybiskup Damian Zimoń, Sokółka Archidiecezja Białostocka, 8 czerwca 2017 roku 95 Śp. Jerzy Nyga pogrzeb, Homilia ks. prałata Stefana Wylężka, Rektora PMK w Anglii i Walii SPIS TREŚCI 376

83 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ USTANOWIENIE PROBOSZCZÓW I ADMINISTRATORÓW PARAFII SPIS TREŚCI 377

84 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE USTANOWIENIE SPIS ŚWIECKICH TREŚCI LEKTORÓW SŁOWA BOŻEGO 378

85 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ WRĘCZENIE NAGRÓD W KONKURSIE KRONIKA RODZINNEJ NIEDZIELI SPIS TREŚCI 379

86 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE JUBILEUSZ ABP. SPIS SZYMECKIEGO TREŚCI 380

87 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ 20-LECIE DOMU ŚW. JÓZEFA SPIS TREŚCI 381

88 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE PIELGRZYMKA SPIS DZIECI TREŚCI KOMUNIJNYCH DO KATOWICKIEJ KATEDRY 382

89 ORGAN URZĘDOWY ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ DZIEŃ SKUPIENIA DLA TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ SEMINARIUM SPIS TREŚCI 383

90 WIADOMOŚCI ARCHIDIECEZJALNE PROCESJA BOŻEGO SPIS TREŚCI CIAŁA ULICAMI KATOWIC 384