Rewolucja? Ewolucja? Stagnacja? Uwstecznianie się? Kilka słów o podstawie programowej z 2017 roku

Transkrypt

1 Rewolucja? Ewolucja? Stagnacja? Uwstecznianie się? Kilka słów o podstawie programowej z 2017 roku Dr hab. prof. UŁ Robert Zakrzewski Zakład Dydaktyki i Popularyzacji Nauki, Wydział Chemii, Uniwersytet Łódzki

2 W polskim prawie oświatowym obowiązkowy na danym etapie edukacyjnym zestaw treści nauczania oraz umiejętności (określony merytorycznie zespół obligatoryjnych zagadnień), które muszą być uwzględnione w programie nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Podstawa programowa a program nauczania Podstawa programowa Podstawę programową dla wszystkich rodzajów szkół ogłasza minister odpowiedzialny za oświatę i wychowanie.

3 W polskim systemie oświaty program nauczania to opis sposobu realizacji celów i zadań ustalonych w podstawie programowej lub innych zadań wspomagających realizację tych celów. Podstawa programowa a program nauczania Program nauczania może obejmować wszystkie przedmioty związane z edukacją realizowaną w szkole odpowiedniego typu i szczebla, ale może również dotyczyć tylko jednego przedmiotu kształcenia. Program nauczania

4 Rodzaje programów nauczania: Program liniowy każda następna część materiału jest dalszym ciągiem poprzedniej, dlatego uczeń danych treści uczy się tylko raz. Podstawa programowa a program nauczania Program nauczania Program spiralny jest pewnym ulepszeniem programu liniowego. Różni się od niego tym, że do tych samych treści wraca się na coraz wyższych poziomach, rozszerzając ich zakres. Program koncentryczny te same cykle materiału wracają 2 lub więcej razy w odstępach paruletnich, co umożliwia uczniom coraz głębsze ich poznanie.

5 Podstawa programowa a program nauczania Podstawa programowa Podstawa programowa - należy przez to rozumieć obowiązkowe zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, opisane w formie ogólnych i szczegółowych wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności, które powinien posiadać uczeń po zakończeniu określonego etapu edukacyjnego, oraz zadania wychowawcze szkoły, uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz umożliwiające ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych; (UoSO)

6 Godziny w cyklu Nowa szkoła Stara szkoła Gimnazjum Szkoła podstawowa Liceum podstawa Nowe liceum podstawa Liceum rozszerzenie Nowe liceum rozszerzenie Klasa 7 Klasa 1 Klasa 8 Klasa Klasa 3 Klasa 1 1 Klasa 2 Klasa Klasa 4

7 Chemia jest przedmiotem eksperymentalnym, duży nacisk położony jest na umiejętności związane z projektowaniem i przeprowadzaniem doświadczeń chemicznych. Interpretacja wyników doświadczenia i formułowanie wniosków na podstawie przeprowadzonych obserwacji ma służyć wykorzystaniu zdobytej wiedzy do identyfikowania i rozwiązywania problemów. Komentarz do nowej podstawy programowej Opanowanie przez uczniów zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej wymagań szczegółowych zapewni im zdobycie wszystkich potrzebnych kompetencji kluczowych, które wykorzystają w dalszej edukacji.

8 Wymagania ogólne I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych; ocenia wiarygodność uzyskanych danych; konstruuje wykresy, tabele i schematy na podstawie dostępnych informacji

9 Wymagania ogólne II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych; zna związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne; II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg prostych procesów chemicznych; wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne; respektuje podstawowe zasady ochrony środowiska; wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną; wykorzystuje wiedzę do rozwiązywania prostych problemów chemicznych; stosuje poprawną terminologię; wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych. wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.

10 Wymagania ogólne III. Opanowanie czynności praktycznych. III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne; Uczeń bezpiecznie posługuje się prostym sprzętem laboratoryjnym i podstawowymi odczynnikami chemicznymi; projektuje i przeprowadza proste doświadczenia chemiczne; rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia; przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

11 Nazwy tytułów działów 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa materii 3. Reakcje chemiczne 4. Powietrze i inne gazy 5. Woda i roztwory wodne 6. Kwasy i zasady 7. Sole 8. Węgiel i jego związki z wodorem 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym 1. Substancje i ich właściwości. 2. Wewnętrzna budowa materii 3. Reakcje chemiczne 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze 5. Woda i roztwory wodne 6. Wodorotlenki i kwasy 7. Sole 8. Związki węgla z wodoremwęglowodory 9. Pochodne węglowodorów 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym

12 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1) opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów, np.: soli kuchennej, cukru, mąki, wody, węgla, miedzi, cynku, żelaza; wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji; 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1) opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów, np.: soli kuchennej, cukru, mąki, wody, węgla, glinu, miedzi, cynku, żelaza; projektuje i przeprowadza doświadczenia, w których bada wybrane właściwości substancji;

13 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 2) rozpoznaje znaki ostrzegawcze (piktogramy) stosowane przy oznakowaniu substancji niebezpiecznych; wymienia podstawowe zasady bezpiecznej pracy z odczynnikami chemicznymi;

14 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 3) opisuje stany skupienia materii; 3) tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji, rozpuszczania, mieszania, zmiany stanu skupienia; tłumaczy, na czym polegają zjawiska dyfuzji, rozpuszczania, zmiany stanu skupienia; planuje doświadczenia potwierdzające ziarnistość materii;

15 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 7) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych; 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 4) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych;

16 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 8) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu). 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 5) sporządza mieszaniny i dobiera metodę rozdzielania składników mieszanin (np.: sączenie, destylacja, rozdzielanie cieczy w rozdzielaczu); wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie;

17 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 4) wyjaśnia różnice pomiędzy pierwiastkiem a związkiem chemicznym; 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 6) opisuje różnice między mieszaniną a związkiem chemicznym lub pierwiastkiem;

18 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 5) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości; 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 7) klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale; odróżnia metale od niemetali na podstawie ich właściwości;

19 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 6) posługuje się symbolami (zna i stosuje do zapisywania wzorów) pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 8) posługuje się symbolami pierwiastków i stosuje je do zapisywania wzorów chemicznych: H, C, N, O, Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, K, Ca, Fe, Cu, Zn, Br, Ag, Sn, I, Ba, Au, Hg, Pb;

20 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 2) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość. 1. Substancje i ich właściwości. Uczeń: 9) przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość i objętość.

21 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 1) posługuje się pojęciem pierwiastka chemicznego jako zbioru atomów o danej liczbie atomowej Z;

22 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 2) opisuje i charakteryzuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); definiuje elektrony walencyjne; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 2) opisuje skład atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony); na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym określa liczbę powłok elektronowych w atomie oraz liczbę elektronów zewnętrznej powłoki elektronowej dla pierwiastków grup i ; określa położenie pierwiastka w układzie okresowym (numer grupy, numer okresu);

23 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa i masowa; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 3) ustala liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie na podstawie liczby atomowej i masowej; stosuje zapis Z A E;

24 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 5) definiuje pojęcie izotopu, wymienia dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie; wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 4) definiuje pojęcie izotopu; opisuje różnice w budowie atomów izotopów, np. wodoru; wyszukuje informacje na temat zastosowań różnych izotopów;

25 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 6) definiuje pojęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego); 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 5) stosuje pojęcie masy atomowej (średnia masa atomów danego pierwiastka, z uwzględnieniem jego składu izotopowego);

26 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 1) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka metal lub niemetal); 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 6) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka metal lub niemetal);

27 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 4) wyjaśnia związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów i liczbą elektronów walencyjnych; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 7) wyjaśnia związek między podobieństwem właściwości pierwiastków należących do tej samej grupy układu okresowego oraz stopniową zmianą właściwości pierwiastków leżących w tym samym okresie (metale niemetale) a budową atomów;

28 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 7) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2 itp.; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 8) opisuje, czym różni się atom od cząsteczki; interpretuje zapisy, np.: H 2, 2H, 2H 2 ;

29 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 8) opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 9) opisuje funkcję elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów; stosuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązań (kowalencyjne, jonowe) w podanych substancjach;

30 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 9) na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych); 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 10) na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H 2 O, HCl, NH 3, CH 4 opisuje powstawanie wiązań chemicznych; zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek; zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek;

31 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 10) definiuje pojęcie jonów i opisuje jak powstają; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 11) stosuje pojęcie jonu (kation i anion) i opisuje, jak powstają jony; zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S; opisuje powstawanie wiązania jonowego; określa ładunek jonów metali (np.: Na, Mg, Al) oraz niemetali (np.: O, Cl, S); opisuje powstawanie wiązań jonowych (np.: NaCl, MgO);

32 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 11) porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia); 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 12) porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatura topnienia i temperatura wrzenia, przewodnictwo ciepła i elektryczności);

33 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 12) definiuje pojęcie wartościowości jako liczby wiązań, które tworzy atom, łącząc się z atomami innych pierwiastków; odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru); 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 13) określa na podstawie układu okresowego wartościowość (względem wodoru i maksymalną względem tlenu) dla pierwiastków grup: 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17.;

34 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 13) rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków; 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 14) rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków;

35 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 14) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości. 2. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń: 15) ustala dla związków dwupierwiastkowych (np. tlenków): nazwę na podstawie wzoru sumarycznego, wzór sumaryczny na podstawie nazwy, wzór sumaryczny na podstawie wartościowości, wartościowość na podstawie wzoru sumarycznego.

36 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 1) opisuje różnice w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną;. 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 1) opisuje i porównuje zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących w otoczeniu człowieka; projektuje i przeprowadza doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną; na podstawie obserwacji klasyfikuje przemiany do reakcji chemicznych i zjawisk fizycznych.

37 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 2) opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 2) podaje przykłady różnych typów reakcji (reakcja syntezy, reakcja analizy, reakcja wymiany); wskazuje substraty i produkty; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski;

38 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 2) opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 3) zapisuje równania reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej i jonowej; dobiera współczynniki stechiometryczne, stosując prawo zachowania masy i prawo zachowania ładunku dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski;

39 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 3) definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne (jako reakcje, którym towarzyszy wydzielanie się energii do otoczenia, np. procesy spalania) i reakcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu pieczenie ciasta); 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 4) definiuje pojęcia: reakcje egzotermiczne i reakcje endotermiczne; podaje przykłady takich reakcji;

40 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 5) wskazuje wpływ katalizatora na przebieg reakcji chemicznej; na podstawie równania reakcji lub opisu jej przebiegu odróżnia reagenty (substraty i produkty) od katalizatora;

41 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 6) oblicza masy cząsteczkowe pierwiastków występujących w formie cząsteczek i związków chemicznych; dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy.

42 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 4) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych; 3. Reakcje chemiczne. Uczeń: 7) dokonuje prostych obliczeń związanych z zastosowaniem prawa stałości składu i prawa zachowania masy. stosuje do obliczeń prawo stałości składu i prawo zachowania masy (wykonuje obliczenia związane ze stechiometrią wzoru chemicznego i równania reakcji chemicznej).

43 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(iv); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów; 4) pisze równania reakcji otrzymywania: tlenu, wodoru i tlenku węgla(iv) (np. rozkład wody pod wpływem prądu elektrycznego, spalanie węgla); 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 1) projektuje i przeprowadza doświadczenie polegające na otrzymaniu tlenu oraz bada wybrane właściwości fizyczne i chemiczne tlenu; odczytuje z różnych źródeł (np.: układu okresowego pierwiastków, wykresu rozpuszczalności) informacje dotyczące tego pierwiastka; wymienia jego zastosowania; pisze równania reakcji otrzymywania tlenu oraz równania reakcji tlenu z metalami i niemetalami;

44 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 2) opisuje właściwości fizyczne oraz zastosowania wybranych tlenków (np.: tlenku wapnia, tlenku glinu, tlenków żelaza, tlenków węgla, tlenku krzemu(iv), tlenków siarki);

45 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 3) wskazuje przyczyny i skutki spadku stężenia ozonu w stratosferze ziemskiej; proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej ;

46 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 7) opisuje rdzewienie żelaza i proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających w swoim składzie żelazo przed rdzewieniem; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 4) wymienia czynniki środowiska, które powodują korozję; proponuje sposoby zabezpieczania produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem;

47 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(iv); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów; 9) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające wykryć CO 2 w powietrzu wydychanym z płuc; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 5) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenku węgla(iv) oraz funkcję tego gazu w przyrodzie; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać oraz wykryć tlenek węgla(iv) (np. w powietrzu wydychanym z płuc); pisze równania reakcji otrzymywania tlenku węgla(iv) (np.: reakcja spalania węgla w tlenie, rozkład węglanów, reakcja węglanu wapnia z kwasem solnym);

48 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) opisuje obieg tlenu w przyrodzie; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 6) opisuje obieg tlenu i węgla w przyrodzie;

49 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla(iv); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 7) projektuje i przeprowadza doświadczenie polegające na otrzymaniu wodoru oraz bada wybrane jego właściwości fizyczne i chemiczne; odczytuje z różnych źródeł (np.: układu okresowego pierwiastków, wykresu rozpuszczalności) informacje dotyczące tego pierwiastka; wymienia jego zastosowania; pisze równania reakcji otrzymywania wodoru oraz równania reakcji wodoru z niemetalami; opisuje właściwości fizyczne oraz zastosowania wybranych wodorków niemetali (amoniaku, chlorowodoru, siarkowodoru);

50 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) wykonuje lub obserwuje doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza; 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 8) projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną; opisuje skład i właściwości powietrza;

51 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 9) opisuje właściwości fizyczne gazów szlachetnych; wyjaśnia, dlaczego są one bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania;

52 4. Powietrze i inne gazy. Uczeń: 2) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza; planuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami. 4. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń: 10) wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza; wymienia sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami.

53 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie; 2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny; 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 1) opisuje budowę cząsteczki wody oraz przewiduje zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie; 2) podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, oraz przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które z wodą tworzą koloidy i zawiesiny; 3) projektuje i przeprowadza doświadczenia dotyczące rozpuszczalności różnych substancji w wodzie;

54 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 3) planuje i wykonuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie; 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 4) projektuje i przeprowadza doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie;

55 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym; 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 5) definiuje pojęcie rozpuszczalność; podaje różnice między roztworem nasyconym i nienasyconym;

56 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze; 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 6) odczytuje rozpuszczalność substancji z tabeli rozpuszczalności lub z wykresu rozpuszczalności; oblicza masę substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze;

57 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 6) prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość; oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności); 5. Woda i roztwory wodne. Uczeń: 7) wykonuje obliczenia z zastosowaniem pojęć: rozpuszczalność, stężenie procentowe (procent masowy), masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu, gęstość roztworu (z wykorzystaniem tabeli rozpuszczalności lub wykresu rozpuszczalności).

58 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 1) definiuje pojęcia: wodorotlenku, kwasu; rozróżnia pojęcia wodorotlenek i zasada; zapisuje wzory sumaryczne najprostszych wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH) 2, Al(OH) 3 i kwasów: HCl, H 2 SO 4, H 2 SO 3, HNO 3, H 2 CO 3, H 3 PO 4, H 2 S; 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 1) rozpoznaje wzory wodorotlenków i kwasów; zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH) 2, Al(OH) 3, Cu(OH) 2 i kwasów: HCl, H 2 S, HNO 3, H 2 SO 3, H 2 SO 4, H 2 CO 3, H 3 PO 4 oraz podaje ich nazwy;

59 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 2) opisuje budowę wodorotlenków i kwasów;

60 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 3) planuje i/lub wykonuje doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek, kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH) 2, Al(OH) 3, HCl, H 2 SO 3 ); zapisuje odpowiednie równania reakcji; 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 2) projektuje i przeprowadza doświadczenia, w wyniku których można otrzymać wodorotlenek (rozpuszczalny i trudno rozpuszczalny w wodzie), kwas beztlenowy i tlenowy (np. NaOH, Ca(OH) 2, Cu(OH) 2, HCl, H 3 PO 4 ); zapisuje odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej;

61 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 4) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów; 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 3) opisuje właściwości i wynikające z nich zastosowania niektórych wodorotlenków i kwasów (np. NaOH, Ca(OH) 2, HCl, H 2 SO 4 );

62 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 5) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów; definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa); 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 4) wyjaśnia, na czym polega dysocjacja elektrolityczna zasad i kwasów; definiuje pojęcia: elektrolit i nieelektrolit; zapisuje równania dysocjacji elektrolitycznej zasad i kwasów (w formie stopniowej dla H 2 S, H 2 CO 3 ); definiuje kwasy i zasady (zgodnie z teorią Arrheniusa); rozróżnia pojęcia: wodorotlenek i zasada;

63 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 6) wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników; 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 5) wskazuje na zastosowania wskaźników, np.: fenoloftaleiny, oranżu metylowego, uniwersalnego papierka wskaźnikowego; rozróżnia doświadczalnie roztwory kwasów i wodorotlenków za pomocą wskaźników;

64 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 7) wymienia rodzaje odczynu roztworu i przyczyny odczynu kwasowego, zasadowego i obojętnego; 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 6) wymienia rodzaje odczynu roztworu; określa i uzasadnia odczyn roztworu (kwasowy, zasadowy, obojętny);

65 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 8) interpretuje wartość ph w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); wykonuje doświadczenie, które pozwoli zbadać ph produktów występujących w życiu codziennym człowieka (żywność, środki czystości itp.); 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 7) posługuje się skalą ph; interpretuje wartość ph w ujęciu jakościowym (odczyn kwasowy, zasadowy, obojętny); przeprowadza doświadczenie, które pozwoli zbadać ph produktów występujących w życiu codziennym człowieka (np.: żywności, środków czystości);

66 6. Kwasy i zasady. Uczeń: 9) analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; 10) proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie. 6. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń: 7) analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie.

67 7. Sole. Uczeń: 1) wykonuje doświadczenie i wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (np. HCl + NaOH); 7. Sole. Uczeń: 1) projektuje i przeprowadza doświadczenie oraz wyjaśnia przebieg reakcji zobojętniania (HCl + NaOH); pisze równania reakcji zobojętniania w formie cząsteczkowej i jonowej;

68 7. Sole. Uczeń: 2) pisze wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczanów(vi), azotanów(v), węglanów, fosforanów(v), siarczków; tworzy nazwy soli na podstawie wzorów i odwrotnie; 7. Sole. Uczeń: 2) tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli: chlorków, siarczków, azotanów(v), siarczanów(iv), siarczanów(vi), węglanów, fosforanów(v) (ortofosforanów(v)); tworzy nazwy soli na podstawie wzorów; tworzy i zapisuje wzory sumaryczne soli na podstawie nazw;

69 7. Sole. Uczeń: 4) pisze równania reakcji otrzymywania soli (reakcje: kwas + wodorotlenek metalu, kwas + tlenek metalu, kwas + metal, wodorotlenek metalu + tlenek niemetalu); 7. Sole. Uczeń: 3) pisze równania reakcji otrzymywania soli (kwas + wodorotlenek (np. Ca(OH) 2 ), kwas + tlenek metalu, kwas + metal (1. i 2. grupy układu okresowego), wodorotlenek (NaOH, KOH, Ca(OH) 2 ) + tlenek niemetalu, tlenek metalu + tlenek niemetalu, metal + niemetal) w formie cząsteczkowej;

70 7. Sole. Uczeń: 3) pisze równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej wybranych soli; 7. Sole. Uczeń: 4) pisze równania dysocjacji elektrolitycznej soli rozpuszczalnych w wodzie;

71 7. Sole. Uczeń: 5) wyjaśnia pojęcie reakcji strąceniowej; projektuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymywać sole w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w sposób cząsteczkowy i jonowy; na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków wnioskuje o wyniku reakcji strąceniowej; 7. Sole. Uczeń: 5) wyjaśnia przebieg reakcji strąceniowej; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymywać substancje trudno rozpuszczalne (sole i wodorotlenki) w reakcjach strąceniowych, pisze odpowiednie równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej; na podstawie tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków przewiduje wynik reakcji strąceniowej;

72 7. Sole. Uczeń: 6) wymienia zastosowania najważniejszych soli: węglanów, azotanów(v), siarczanów(vi), fosforanów(v) i chlorków. 7. Sole. Uczeń: 6) wymienia zastosowania najważniejszych soli: chlorków, węglanów, azotanów(v), siarczanów(vi) i fosforanów(v) (ortofosforanów(v)).

73 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 2) definiuje pojęcia: węglowodory nasycone i nienasycone; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 1) definiuje pojęcia: węglowodory nasycone (alkany) i nienasycone (alkeny, alkiny);

74 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 3) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów trzech kolejnych alkanów) i układa wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne alkanów; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 2) tworzy wzór ogólny szeregu homologicznego alkanów (na podstawie wzorów kolejnych alkanów) i zapisuje wzór sumaryczny alkanu o podanej liczbie atomów węgla; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) alkanów o łańcuchach prostych do pięciu atomów węgla w cząsteczce; podaje ich nazwy systematyczne;

75 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 4) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania)alkanów na przykładzie metanu i etanu; 5) wyjaśnia zależność pomiędzy długością łańcucha węglowego a stanem skupienia alkanu; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 3) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne alkanów; wskazuje związek między długością łańcucha węglowego a właściwościami fizycznymi w szeregu alkanów (gęstość, temperatura topnienia i temperatura wrzenia);

76 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 4) obserwuje i opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (reakcje spalania)alkanów na przykładzie metanu i etanu; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 4) obserwuje i opisuje właściwości chemiczne (reakcje spalania) alkanów; pisze równania reakcji spalania alkanów przy dużym i małym dostępie tlenu; wyszukuje informacji na temat zastosowań alkanów i je wymienia;

77 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 6) podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów; podaje zasady tworzenia nazw alkenów i alkinów w oparciu o nazwy alkanów; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 5) tworzy wzory ogólne szeregów homologicznych alkenów i alkinów (na podstawie wzorów kolejnych alkenów i alkinów); zapisuje wzór sumaryczny alkenu i alkinu o podanej liczbie atomów węgla; tworzy nazwy alkenów i alkinów na podstawie nazw odpowiednich alkanów; rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) alkenów i alkinów o łańcuchach prostych do pięciu atomów węgla w cząsteczce;

78 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 7) opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 6) na podstawie obserwacji opisuje właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie, przyłączanie bromu) etenu i etynu; wyszukuje informacje na temat ich zastosowań i je wymienia;

79 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 8) zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu; opisuje właściwości i zastosowania polietylenu.; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 7) zapisuje równanie reakcji polimeryzacji etenu; opisuje właściwości i zastosowania polietylenu;

80 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 8) projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 8) projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych;

81 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 1) wymienia naturalne źródła węglowodorów; 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 9) wymienia naturalne źródła węglowodorów;

82 8. Węgiel i jego związki z wodorem. Uczeń: 8. Związki węgla z wodorem węglowodory. Uczeń: 10) wymienia nazwy produktów destylacji ropy naftowej, wskazuje ich zastosowania.

83 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 1) tworzy nazwy prostych alkoholi i pisze ich wzory sumaryczne i strukturalne; 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 1) pisze wzory sumaryczne, rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) i strukturalne alkoholi monohydroksylowych o łańcuchach prostych zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce; tworzy ich nazwy systematyczne; dzieli alkohole na mono- i polihydroksylowe;

84 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 2) bada właściwości etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania alkoholu etylowego na organizm ludzki; 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 2) bada wybrane właściwości fizyczne i chemiczne etanolu; opisuje właściwości i zastosowania metanolu i etanolu; zapisuje równania reakcji spalania metanolu i etanolu; opisuje negatywne skutki działania metanolu i etanolu na organizm ludzki;

85 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 3) zapisuje wzór sumaryczny i strukturalny glicerolu; bada i opisuje właściwości glicerolu; wymienia jego zastosowania; 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 3) zapisuje wzór sumaryczny i półstrukturalny (grupowy) propano-1,2,3-triolu (glicerolu); bada jego właściwości fizyczne; wymienia jego zastosowania;

86 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 4) podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie i wymienia ich zastosowania; pisze wzory prostych kwasów karboksylowych i podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne; 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 4) podaje przykłady kwasów organicznych występujących w przyrodzie (np.: kwas mrówkowy, szczawiowy, cytrynowy) i wymienia ich zastosowania; rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) i strukturalne kwasów monokarboksylowych o łańcuchach prostych zawierających do pięciu atomów węgla w cząsteczce oraz podaje ich nazwy zwyczajowe i systematyczne;

87 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 5) bada i opisuje właściwości kwasu octowego (reakcja dysocjacji elektrolitycznej, reakcja z zasadami, metalami i tlenkami metali); 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 5) bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne kwasu etanowego (octowego); pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji tego kwasu z wodorotlenkami, tlenkami metali, metalami; bada odczyn wodnego roztworu kwasu etanowego (octowego); pisze równanie dysocjacji tego kwasu;

88 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi; tworzy nazwy estrów pochodzących od podanych nazw kwasów i alkoholi; planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; 7) opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań; 9. Pochodne węglowodorów. Uczeń: 6) wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji; zapisuje równania reakcji między kwasami karboksylowymi (metanowym, etanowym) i alkoholami (metanolem, etanolem); tworzy nazwy systematyczne i zwyczajowe estrów na podstawie nazw odpowiednich kwasów karboksylowych (metanowego, etanowego) i alkoholi (metanolu, etanolu); planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie; opisuje właściwości estrów w aspekcie ich zastosowań.

89 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 8) podaje nazwy wyższych kwasów karboksylowych nasyconych (palmitynowy, stearynowy) i nienasyconych (oleinowy) i zapisuje ich wzory; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 1) podaje nazwy i rysuje wzory półstrukturalne (grupowe) długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych (kwasów tłuszczowych) nasyconych (palmitynowego, stearynowego) i nienasyconego (oleinowego);

90 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 9) opisuje właściwości długołańcuchowych kwasów karboksylowych; projektuje doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 2) opisuje wybrane właściwości fizyczne i chemiczne długołańcuchowych kwasów monokarboksylowych; projektuje i przeprowadza doświadczenie, które pozwoli odróżnić kwas oleinowy od palmitynowego lub stearynowego;

91 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 10) klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 3) opisuje budowę cząsteczki tłuszczu jako estru glicerolu i kwasów tłuszczowych; klasyfikuje tłuszcze pod względem pochodzenia, stanu skupienia i charakteru chemicznego; opisuje wybrane właściwości fizyczne tłuszczów; projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające odróżnić tłuszcz nienasycony od nasyconego;

92 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 11) opisuje budowę i właściwości fizyczne i chemiczne pochodnych węglowodorów zawierających azot na przykładzie amin (metyloaminy) i aminokwasów (glicyny); 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 4) opisuje budowę i wybrane właściwości fizyczne i chemiczne aminokwasów na przykładzie kwasu aminooctowego (glicyny); pisze równanie reakcji kondensacji dwóch cząsteczek glicyny;

93 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 12) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 5) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające w wyniku kondensacji aminokwasów;

94 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 13) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO 4 ) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych;; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 6) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO 4 ) i chlorku sodu; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wymienia czynniki, które wywołują te procesy; projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające wykryć obecność białka za pomocą stężonego roztworu kwasu azotowego(v) w różnych produktach spożywczych;

95 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 14) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 7) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów (węglowodanów); klasyfikuje cukry na proste (glukoza, fruktoza) i złożone (sacharoza, skrobia, celuloza);

96 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 6) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania; 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 8) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne glukozy i fruktozy; wymienia i opisuje ich zastosowania;

97 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 16) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych); 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 8) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje wybrane właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania;

98 9. Pochodne węglowodorów. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 17) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; podaje wzory sumaryczne tych związków; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych. 10. Substancje chemiczne o znaczeniu biologicznym. Uczeń: 9) podaje przykłady występowania skrobi i celulozy w przyrodzie; podaje wzory sumaryczne tych związków; wymienia różnice w ich właściwościach fizycznych; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające wykryć obecność skrobi za pomocą roztworu jodu w różnych produktach spożywczych.

99 Czasowniki operacyjne

100 Polska Akademia Umiejętności brak informacji na temat udziału światła słonecznego w procesach chemicznych informacje na ten temat mogą nauczyciele uwzględniać w trakcie omawiania syntezy węglowodanów /fotosynteza/. Będą one również wprowadzane na kolejnym etapie w trakcie omawiania właściwości węglowodorów. braku informacji na temat właściwości wody jest to wymaganie ujęte w punkcie 1.1) oraz 5.1) braku informacji na temat zastosowań wodoru jest to wymaganie ujęte w punkcie 4.7) braku wymagań dotyczących racjonalnej gospodarki wodą. -każdy nauczyciel przedmiotów przyrodniczych (przyrody, biologii, geografii, chemii) będzie musiał wspominać na swoich zajęciach.

101 Społeczne Towarzystwo Oświatowe Brak odmian alotropowych węgla -ich wprowadzenie wymaga odpowiedniego przygotowania teoretycznego (hybrydyzacja, oddziaływania międzycząsteczkowe).

102 wnioski

103 Dziękuję za uwagę

104 Układ Dwa elementy zawartości z grafiką SmartArt Grupa A Zadanie 1 Zadanie 2 Grupa B Zadanie 1 Zadanie 2 Grupa C Zadanie 1 Tutaj dodaj pierwszy punktor Tutaj dodaj drugi punktor Tutaj dodaj trzeci punktor

105

106

107

108