Warszawa, ul. Nowogrodzka 62a Warszawa tel. (22)

Transkrypt

1 Raport z badania dotyczącego zamówień publicznych z zastosowaniem klauzul społecznych realizowanych przez gminy / miasta / powiaty województwa mazowieckiego w 2017 roku Warszawa, ul. Nowogrodzka 62a Warszawa tel. (22) Projekt Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu 1

2 Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej ul. Nowogrodzka 62A Warszawa [22] facebook.com/ekonomiaspolecznanamazowszu/ Jednostka Organizacyjna Samorządu Województwa Mazowieckiego Redakcja i opracowanie merytoryczne: Wydział ds. Ekonomii Społecznej i Projektów Zewnętrznych Nadzór merytoryczny: Elżbieta Bogucka Z-ca Dyrektora Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej Dokument powstał w ramach projektu pn. Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej i Samorządu Wojewódzwa Mazowieckiego. ul. Nowogrodzka 62a Warszawa tel. (22) Projekt Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu 2

3 Spis treści 1. Podstawy prawne i definicje związane z zamówieniami publicznymi społecznie odpowiedzialnymi Akty prawne Społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne oraz klauzule społeczne 5 2. Metodologia badania 9 3. Wyniki badania Informacje dotyczące aktów prawa miejscowego / regulaminów / zarządzeń w zakresie stosowania klauzul społecznych Klauzule społeczne w 2017 r Porównanie klauzul społecznych w latach Bariery i potrzeby w zakresie stosowania klauzul społecznych w jst Wnioski i rekomendacje Załączniki 27 Pismo przewodnie 28 Ankieta za 2017 rok 29 3

4 4

5 1. Podstawy prawne i definicje związane z zamówieniami publicznymi odpowiedzialnymi społecznie 1.1. Akty prawne Podstawowy akt prawny systemu zamówień publicznych w Polsce to ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 1579, 2018) Społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne oraz klauzule społeczne Społecznie Odpowiedzialne Zamówienia Publiczne odnoszą się do etapów zamówień publicznych, które uwzględniają jeden lub kilka następujących aspektów: promocja godnej pracy, poszanowanie praw człowieka i prawa pracy, wsparcie społecznego włączenia (w tym osób niepełnosprawnych) ekonomia społeczna i MSP, promocja równych szans oraz zasady,,dostępny i przeznaczony dla wszystkich, włączenie zrównoważonych kryteriów wraz z uwzględnieniem kwestii uczciwego i etycznego handlu przy poszanowaniu zasad traktatowych i dyrektyw w sprawie zamówień publicznych. 1 Klauzule społeczne w szerokim znaczeniu oznaczają rozwiązania umożliwiające uwzględnianie istotnych aspektów społecznych przy realizacji zamówienia publicznego. Jak z tego wynika pojęcie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych jest szersze niż pojęcie klauzul społecznych. Klauzule są bardzo istotnym instrumentem umożliwiającym wprowadzenia w życie aspektów społecznych w zamówieniach publicznych. Sposób uwzględnienia aspektów społecznych w praktyce może różnić się w zależności od rodzaju zamówienia. Obowiązujące przepisy pozwalają na określenie wymagań dotyczących warunków realizacji zamówienia w sposób, który umożliwia odniesienie się do kwestii społecznych. Co do zasady zastosowanie tego przepisu będzie jednak łatwiejsze w przypadku zamówień na roboty budowlane oraz usługi ze względu na ich charakter. Zamawiający mogą też zdecydować się na zakup usług i dóbr, które zaspokajają konkretne potrzeby określonych grup społecznych (np. osób pokrzywdzonych i dotkniętych społecznym wykluczeniem, osób niepełnosprawnych). Komunikat Komisji KOM (2001) 566 dot. ustawodawstwa Wspólnoty w dziedzinie zamówień publicznych oraz możliwości zintegrowanego społecznego podejścia do zamówień. 2 Zrównoważone zamówienia publiczne to najogólniej mówiąc taki sposób organizacji postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, który uwzględnia aspekty środowiskowe i/lub społeczne, co przekłada się na charakter udzielanego zamówienia, przy jednoczesnym zapewnieniu celowego, racjonalnego i oszczędnego wydatkowania środków publicznych. W definicji tej mieszczą się więc 1 [dostęp r.] 2 Tamże. 5

6 zarówno tzw. zielone zamówienia publiczne jak również społeczne bądź inaczej - społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne. 3 W zamówieniach publicznych rekomenduje się stosowanie klauzul społecznych, które dają możliwość preferowania podmiotów działających w obszarze ekonomii społecznej. Zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia wymagania związane z realizacją zamówienia dotyczące stosowania klauzul społecznych wynikające z Prawa zamówień publicznych. W polskim pawie zamówień publicznych znajdują się zapisy umożliwiające uwzględnianie kwestii społecznych. Poniżej dokonano prezentacji klauzul i aspektów społecznych zawartych w ustawie Prawo zamówień publicznych: Klauzula zastrzeżona Art. 22 ust. 2 umożliwia zamawiającemu zastrzeżenie w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie zakłady pracy chronionej oraz inni wykonawcy, których działalność, lub działalność ich wyodrębnionych organizacyjnie jednostek, które będą realizowały zamówienie, obejmuje społeczną i zawodową integrację osób będących członkami grup społecznie marginalizowanych, w szczególności: 1. osób niepełnosprawnych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. poz. 721, z późn. zm.) 2. bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645, 691 i 868); 3. osób pozbawionych wolności lub zwalnianych z zakładów karnych, o których mowa w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 557, z późn. zm.)), mających trudności w integracji ze środowiskiem; 4. osób z zaburzeniami psychicznymi w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2016 r. poz. 546); 5. osób bezdomnych w rozumieniu ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163, z późn. zm.) 6. osób, które uzyskały w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680, z 2013 r. poz. 1650, z 2014 r. poz. 1004, z 2015 r. poz oraz z 2016 r. poz. 783); 7. osób do 30. roku życia oraz po ukończeniu 50. roku życia, posiadających status osoby poszukującej pracy, bez zatrudnienia; 8. osób będących członkami mniejszości znajdującej się w niekorzystnej sytuacji, w szczególności będących członkami mniejszości narodowych i etnicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 573 oraz z 2016 r. poz. 749). Zgodnie z art. 22 ust. 2a ustawy, który jest przepisem komplementarnym w stosunku do przepisu art. 22 ust. 2 ustawy zamawiający określa minimalny procentowy wskaźnik zatrudnienia osób należących do jednej lub więcej kategorii, o których mowa w ust. 2, nie mniejszy niż 30%, osób zatrudnionych przez zakłady pracy chronionej lub wykonawców albo ich jednostki, o których mowa w ust Tamże. 6

7 Klauzula zatrudnieniowa Art. 29 ust. 3a zobowiązuje zamawiającego do określenia w opisie przedmiotu zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Art. 29 ust. 4 umożliwia zamawiającemu zawarcie w opisie przedmiotu zamówienia wymagań związanych z realizacją zamówienia, które mogą obejmować aspekty gospodarcze, środowiskowe, społeczne, związane z innowacyjnością lub zatrudnieniem, w szczególności dotyczące zatrudnienia: 1. bezrobotnych w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy; 2. młodocianych, o których mowa w przepisach prawa pracy, w celu przygotowania zawodowego; 3. osób niepełnosprawnych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych; 4. innych osób niż określone w pkt 1, 2 lub 3, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r. poz. 225 i 1211 oraz z 2015 r. poz i 1567) lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Art. 29 ust. 5 oraz 6 stanowią, że w przypadku zamówień przeznaczonych do użytku osób fizycznych, w tym pracowników zamawiającego, zobowiązuje się zamawiającego do opisu przedmiotu zamówienia z uwzględnieniem wymagań w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych lub projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników. W przypadku gdy przedmiotowe wymagania wynikają z aktu prawa Unii Europejskiej, przedmiot zamówienia, w zakresie projektowania z przeznaczeniem dla wszystkich użytkowników, opisuje się przez odesłanie do tego aktu. Art. 91 ust. 1 wskazuje, że zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Kryteriami oceny ofert są cena lub koszt albo cena lub koszt i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, wśród których mogą znaleźć się aspekty społeczne, w tym integracja zawodowa i społeczna osób, o których mowa w art. 22 ust. 2, dostępność dla osób niepełnosprawnych lub uwzględnianie potrzeb użytkowników. Zamówienia na usługi społeczne i inne szczególne usługi Art. 138p stanowi, że w przypadku specjalnego reżimu zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi zamawiający może zastrzec w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia na usługi zdrowotne, społeczne oraz kulturalne objęte kodami CPV , , , , , , , , , , , , , od do , , , , , określonymi we Wspólnym Słowniku Zamówień, mogą ubiegać się wyłącznie wykonawcy, którzy spełniają łącznie następujące warunki: 1. celem ich działalności jest realizacja zadań w zakresie użyteczności publicznej związanej ze świadczeniem tych usług oraz społeczna i zawodowa integracja osób, o których mowa w art. 7

8 22 ust. 2; 2. nie działają w celu osiągnięcia zysku, przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników; 3. struktura zarządzania nimi lub ich struktura własnościowa opiera się na współzarządzaniu w przypadku spółdzielni, akcjonariacie pracowniczym lub zasadach partycypacji pracowników, co wykonawca określa w swoim statucie; 4. w ciągu ostatnich 3 lat poprzedzających dzień wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia na usługi społeczne nie udzielono im zamówienia na podstawie tego przepisu przez tego samego zamawiającego. W przypadku udzielenia zamówienia na wskazane powyżej usługi społeczne, kulturalne i zdrowotne podmiotowi realizującemu cel społeczny, umowa w sprawie zamówienia publicznego nie może zostać zawarta na okres dłuższy niż 3 lata. W prawie zamówień publicznych aspekty społeczne można również uwzględnić: w opisie przedmiotu zamówienia, jako odpowiedź na potrzeby osób będących odbiorcami robót, dostaw lub usług będących przedmiotem zamówienia (art. 289 oraz art. 30 PZP) w opisie przedmiotu zamówienia, jako warunek zapewnienia przez wykonawców przestrzegania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony zdrowia na etapie realizacji zamówienia (art. 29 oraz art. 31 Pzp) w ramach formułowania podmiotowych warunków udziału w postępowaniu (art.22 ust.1 pkt. 2 i 3 Pzp) w ramach poza cenowych kryteriów oceny ofert, jako kryteria udzielenia zamówienia o charakterze społecznym (art. 19 ust. 2 oraz art. 5 ust. 1 Pzp w przypadku usług nie priorytetowych) jako jeden z elementów wykorzystywanych do badania oferty pod kątem rażąco niskiej ceny (art. 90 Pzp) 4 Ważnym narzędziem promowania podmiotów ekonomii społecznej w ubieganiu się o realizację zamówień publicznych są także następujące zapisy: art. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych 5. Mówi on, że jednostka sektora finansów publicznych udzielając zamówienia, które nie podlega ze względu na jego wartość ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.8)), może zastrzec, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie spółdzielnie socjalne, działające na podstawie ustawy lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z uwzględnieniem przepisów art. 44 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Wymagane jest zgodnie z nim aby informacja o zastrzeżeniu, znalazła się we wniosku o uruchomienie procedury udzielenia zamówienia publicznego oraz w odpowiednich dokumentach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. art. 67, ust. 1, pkt. 12, 13, 14 ustawy prawo zamówień publicznych tzw. in house. 4 Podręcznik stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych:, Tomasz Schimanek, Barbara Kunysz-Syrytczyk, Wyd. Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych Dz. U nr 94 poz. 651 z późn. zm. 8

9 2. Metodologia badania Ankieta została przekazana wraz z pismem przewodnim do wszystkich urzędów gmin, miast oraz starostw powiatowych województwa mazowieckiego. Odpowiedzi otrzymano głównie poprzez pocztę elektroniczną. Termin badania r. Zwrot ankiet z: gmin 71,2% powiatów 91,9% miast na prawach powiatu 100% Łączny zwrot ankiet 79,8% Ankieta wraz z pismem przewodnim znajdują się w załączeniu. 9

10 10

11 3. Wyniki badania 3.1. Informacje dotyczące aktów prawa miejscowego / regulaminów / zarządzeń w zakresie stosowania klauzul społecznych Pierwsza część ankiety dotyczyła weryfikacji czy dana jednostka samorządu terytorialnego posiada w swoich dokumentach wewnętrznych zapisy dotyczące klauzul społecznych. Respondenci poproszeni zostali o przeanalizowanie aktów prawa miejscowego samorządu terytorialnego, a także regulaminów zamówień publicznych poniżej i powyżej 30 tys. euro w zakresie stosowania klauzul społecznych. Akt prawa miejscowego samorządu w zakresie stosowania klauzul społecznych posiadał 1 samorząd m. st. Warszawa. Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości nie przekraczającej kwoty Euro posiadało 7 samorządów, a zapisy w regulaminie przekraczającym kwotę Euro zawarło również 7 samorządów. Tab. 1 Zestawienie informacji dotyczące aktów prawa miejscowego / regulaminów w zakresie stosowania klauzul społecznych w podziale na gminy, powiaty i miasta na prawach powiatu. - Liczba gmin Liczba powiatów Liczba miast na prawach powiatu * Akt prawa miejscowego samorządu w zakresie stosowania klauzul społecznych Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości nie przekraczającej kwoty Euro Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości przekraczającej kwotę Euro ** 5 0 1** Źródło: opracowanie własne MCPS. * Do miast na prawach powiatu zalicza się Ostrołękę, Płock, Radom, Siedlce, Warszawę. ** W ramach m. st. Warszawy zapisy potwierdziły 2 dzielnice. Tym samym w łącznej liczbie samorządów są one liczone podwójnie. Tab. 2 Zestawienie samorządów, które posiadają zapisy dotyczące klauzul społecznych w akcie prawa miejscowego samorządu oraz regulaminach zamówień publicznych. Akt prawa miejscowego Regulamin < 30 tys. euro Regulamin > 30 tys. euro 1. Warszawa 1. Czernice Borowe 1. Brwinów 2. Łąck 2. Łąck 3. Powiat makowski 3. Płońsk 4. Płońsk 4. Przasnysz 5. Urząd Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy 5. Raszyn 11

12 Akt prawa miejscowego Regulamin < 30 tys. euro Regulamin > 30 tys. euro 6. Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy 6. Urząd Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy 7. Ząbki 7. Urząd Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy Źródło: opracowanie własne MCPS. 12

13 Mapa nr 1 - Akt prawa miejscowego samorządu w zakresie stosowania klauzul społecznych Mapa nr 2 - Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości nie przekraczającej kwoty Euro Mapa nr 3 - Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości nie przekraczającej kwoty Euro Źródło: opracowanie własne MCPS. Źródło: opracowanie własne MCPS. Źródło: opracowanie własne MCPS. 13

14 14

15 3.2. Klauzule społeczne w 2017 r. Druga część ankiety dotyczyła badania zastosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych prowadzonych w 2017 r. Jednostki samorządu terytorialnego zostały poproszone o podanie liczby postępowań, w których zastosowano: klauzulę zastrzeżeniową zgodnie z art. 22 ust. 2 i 2a ustawy Prawo Zamówień Publicznych klauzulę zatrudnieniową zgodnie z art. 29 ust. 4, 5 i 6 ustawy Prawo Zamówień Publicznych dodatkową punktację premiującą społeczne kryteria podczas wyboru oferty klauzulę zawartą w ustawie o spółdzielniach socjalnych. W 2017 r. przeprowadzono: 5 zamówień publicznych z zastosowaniem klauzuli zastrzeżeniowej; 162 zamówień publicznych z zastosowaniem klauzuli zatrudniowej; 37 zamówień publicznych z zastosowaniem dodatkowej punktacji, uwzględniającą aspekty społeczne; 1 zamówienie publiczne z zastosowaniem art. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych Łącznie 205 postępowań z klauzulami społecznymi przeprowadzono w 24 samorządach. Po 1 zamówieniu publicznym zrealizowała spółdzielnia socjalna i zakład aktywności zawodowej. Tab. 3 Liczba zamówień publicznych z zastosowaniem klauzul społecznych w podziale na gminy, powiaty i miasta na prawach powiatu. Rodzaj zastosowanej klauzuli Ilość postępowań w gminach Ilość postępowań w powiatach Ilość postępowań w miastach na pr. pow. klauzula zastrzeżeniowa klauzula zatrudnieniowa dodatkowa punktacja uwzględniająca społ. kryterium oceny art. 15a ust. o sp. socj Źródło: opracowanie własne MCPS. Tab. 4 Zestawienie samorządów, które zrealizowały zamówienia publiczne z zastosowaniem klauzuli społecznej w 2017 r. klauzula zastrzeżeniowa Gmina Powiat Ilość postępowań [5] 1. - Sierpecki 1 2. Warszawa (Urząd Miasta, Dzielnica Bemowo) Warszawa 4 15

16 klauzula zatrudnieniowa Gmina Powiat Ilość postępowań [162] 1. Brwinów pruszkowski 3 2. Czarnia ostrołęcki 1 3. Jastrzębia radomski Kluczbork żuromiński 2 5. Nowy Dwór Mazowiecki nowodworski Odrzywół przysuski 1 7. Pruszków pruszkowski Raciąż płoński 2 9. Rusinów przysuski Sochocin płoński Suchożebry siedlecki powiat przasnyski Warszawa - Urząd Miasta - Dzielnica Mokotów, Wawer, Wilanów Warszawa 77 dodatkowa punktacja uwzględniająca społ. kryterium oceny Gmina Powiat Ilość postępowań [37] 1. Ciechanów ciechanowski 5 2. Jastrzębia radomski 1 3. Pruszków pruszkowski 1 4. Urząd Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy Warszawa 1 5. Żuromin żuromiński otwocki wołomiński 27 Art. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych Gmina Powiat Ilość postępowań [1] 1. Warszawa Warszawa Źródło: opracowanie własne MCPS. 1 16

17 Mapa nr 5 Samorządy woj. mazowieckiego, które zastosowały klauzule społeczne w 2017 r. Źródło: opracowanie własne MCPS. Tab. 5 Zestawienie dziedzin realizacji zamówień publicznych z zastosowaniem aspektów społecznych Rodzaj zamówienia Usługi budowlane, remontowe, przebudowy, aranżacje - ulice, domy, chodniki, place zabaw itp. Usługi komunalne - sprzątanie zimowe, letnie, dbanie o miejską zieleń, konserwacja, wywóz nieczystości Usługi gastronomiczne, catering - spotkania, konferencje, wyżywienie w podmiotach świadczących pomoc społeczną Liczba zamówień Procent zamówień % 23 12% 12 6% Usługi ochrony 8 4% 17

18 Rodzaj zamówienia Liczba zamówień Procent zamówień Usługi sprzątania 6 3% Zakup wyposażenia 5 3% Projektowanie 5 3% Aktywizacja mieszkańców 3 2% Usługi transportowe 2 1% Usługi finansowe 1 0,5% Ochrona zwierząt 1 0,5% Usługi elektryczne 1 0,5% Źródło: opracowanie własne MCPS. 18

19 3.3. Porównanie klauzul społecznych w latach Porównanie zamówień publicznych w latach nie może być jednoznaczne ze względu na zmiany w Prawie zamówień publicznych, które miały miejsce w 2016 r. Wśród działań propagujących klauzule społeczne należy podkreślić opracowanie zaleceń oraz aktów prawa miejscowego przez administrację publiczną. Poniżej przytoczono 3 dokumenty promujące stosowanie zamówień publicznych odpowiedzialnych społecznie wraz z ostatnimi aktualizacjami. Akty prawa miejscowego dot. klauzul społecznych: Zalecenia Rady Ministrów w sprawie stosowania przez administrację rządową klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, przyjęte przez Radę Ministrów r. - Rekomendacje Ministra Pracy i Polityki Społecznej standardy współpracy jednostek samorządu terytorialnego ze spółdzielniami socjalnymi w zakresie realizacji usług społecznych użyteczności publicznej (w interesie ogólnym), z dnia r. Uchwała Nr 1473/92/15 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie Polityki stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych udzielanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie i wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne oraz Uchwała 793/248/17 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 06 czerwca 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie Polityki stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych udzielanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie i wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne. Zarządzenie Nr 1243/2015 r. Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 1 września 2015 r. w sprawie stosowania klauzul społecznych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w Urzędzie m.st. Warszawy i wybranych jednostkach organizacyjnych m.st. Warszawy oraz Zarządzenie Nr 24/2018 r. Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 10 stycznia 2018 r. zmieniające zarządzenie w sprawie stosowania klauzul społecznych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego w Urzędzie m.st. Warszawy i wybranych jednostkach organizacyjnych m.st. Warszawy. Poniżej zaprezentowano porównanie wyników z badania za 2015, 2016 i 2017 rok. Zanotowano wzrost liczby samorządów stosujących klauzule społeczne. Dalej mało popularnym rozwiązaniem jest zastosowanie art. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych oraz klauzuli zastrzeżeniowej. Wzrasta liczba samorządów i postępowań, w których zasowano klauzulę zatrudnieową oraz dodatkową punktację, uwzględniającą społeczne kryteria oceny ofert. Tab. 6 Liczba samorządów stosujących klauzule społeczne w 2015 i 2016 r. wraz ze wskazaniem skali zmian. Rodzaj zastosowanej klauzuli Zmiana do poprzedniego roku 2017 Zmiana do poprzedniego roku klauzula zastrzeżeniowa % 3 0% klauzula zatrudnieniowa % % dodatkowa punktacja uwzględniająca społ. kryterium oceny % % 19

20 Rodzaj zastosowanej klauzuli Zmiana do poprzedniego roku 2017 Zmiana do poprzedniego roku art. 15a ust. o sp. socj % % Liczba samorządów % % Źródło: opracowanie własne MCPS. W 2015 r. 4 samorządy zastosowały klauzule społeczne, w razy więcej 16 samorządów. W roku samorządy zrealizowały zamówienia publiczne odpowiedzialne społecznie. Tab. 7 Liczba postępowań z zastosowaniem aspektów społecznych w latach Rodzaj zastosowanej klauzuli Zmiana do poprzedniego roku 2017 Zmiana do poprzedniego roku klauzula zastrzeżeniowa % 5 0% klauzula zatrudnieniowa % ,5% dodatkowa punktacja uwzględniająca społ. kryterium oceny % % art. 15a ust. o sp. socj % % Źródło: opracowanie własne MCPS. W 2015 r. samorządy zastosowały klauzule społeczne w 11 postępowaniach, w 2016 w 105 postępowaniach, a w 2017 roku w 205 zamówieniach publicznych. Poniżej porównanie map z samorządami, które zastosowały klauzule społeczne w latach

21 Mapa nr 6 Samorządy woj. mazowieckiego, które zastosowały klauzule społeczne w 2015 r. Mapa nr 7 Samorządy woj. mazowieckiego, które zastosowały klauzule społeczne w 2016 r. Źródło: opracowanie własne MCPS. Źródło: opracowanie własne MCPS. 21

22 Mapa nr 8 Samorządy woj. mazowieckiego, które zastosowały klauzule społeczne w 2017 r. Źródło: opracowanie własne MCPS. 22

23 3.4. Bariery i potrzeby w zakresie stosowania klauzul społecznych w jst Ostatnia część ankiety dotyczyła wskazania czynników, które przyczyniłyby się do powszechnego stosowania przez samorządy klauzul społecznych w zamówieniach publicznych. Wśród głównych postulatów znalazły się: 1. Zwiększenie wiedzy na temat stosowania klauzul społecznych poprzez możliwość udziału w spotkaniach z ekspertami, szkoleniach, seminariach. 2. Możliwość korzystania z porad prawnych, konsultacji, interpretacji prawnych na temat klauzul społecznych przygotowywanych przez wyspecjalizowaną jednostkę. 3. Uproszczenie procedur związanych ze stosowaniem klauzul społecznych. 4. Dostępność do katalogu usług i produktów oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej. Poniżej zaprezentowane jest pełne zestawienie danych zebranych w ramach ankiety. Respondenci mogli zaznaczyć dowolną liczbą odpowiedzi. Tab. 7 Zestawienie odpowiedzi nt. czynników wpływających na stosowanie klauzul społecznych w woj. mazowieckim. Co przyczyniłoby się do powszechnego stosowania przez samorządy klauzul społecznych w zamówieniach publicznych? 1. zwiększenie wiedzy na temat stosowania klauzul społecznych poprzez możliwość udziału w spotkaniach z ekspertami, szkoleniach, seminariach. 2. możliwość korzystania z porad prawnych, konsultacji, interpretacji prawnych na temat klauzul społecznych przygotowywanych przez wyspecjalizowaną jednostkę. Suma odpowiedzi uproszczenie procedur związanych ze stosowaniem klauzul społecznych dostępność do katalogu usług i produktów oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej. 5. wypracowanie uregulowań dotyczących stosowania klauzul społecznych w wewnętrznych regulaminach i procedurach samorządu. 6. większa aktywność i zaangażowanie PES w zdobywanie zleceń poprzez udział w procedurach, w których są stosowane klauzule społeczne. 7. przyjęcie uchwały zobowiązujące samorząd i jego jednostki do stosowania klauzul i uwzględniania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych inne, jakie? 4 Brak wiedzy nt. klauzul w urzędzie pracy, co zaburza realizację klauzuli społecznej przez Wykonawcę zamówienia publicznego. Część umów / zamówień publicznych nie pozwala na zastosowanie klauzul społecznych. Ujednolicenie stanowiska KIO przy stosowaniu klauzul społecznych. Wypracowanie jednolitych uregulowań dotyczących stosowania klauzul społecznych przez jednostki samorządowe 23

24 24

25 4. Wnioski i rekomendacje 4.1. Wnioski 1. Zestawienie informacji dotyczące aktów prawa miejscowego i regulaminów w zakresie stosowania klauzul społecznych, że znikomy odsetek samorządów zawarł takie zapisy w dokumentach wewnętrznych, lokalnych. Dla części samorządów jest to formalny bodziec zobowiązujący do prowadzenia odpowiedzialnych społecznie zamówień publicznych. 2. Zmalał odsetek ankiet zwróconych prze JST- w 2017 roku 63%, za lata wypełnioną ankietę przesłało 79,8%. Jednostek samorządu terytorialnego. 3. Zanotowano wzrost liczby samorządów stosujących klauzule społeczne w latach : a. klauzula zastrzeżeniowa [wzrost o 300% w 2016 r.; bez zmian w 2017 r.] b. klauzula zatrudnieniowa [wzrost o 125% w 2016 r.; wzrost o 78% w 2017 r.] c. dodatkowa punktacja uwzględniająca społ. kryterium oceny [wzrost o 600% w 2016 r.; wzrost o 17% w 2017 r.] d. art. 15a ust. o spółdzielniach socjalnych [wzrost o 100% w 2017 r.] 4. W 2015 r. 4 samorządy zastosowały klauzule społeczne, w razy więcej 16 samorządów, w 2017 roku 24 jednostki samorządu terytorialnego. Następuje powolny wzrost samorządów realizujących społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne. 5. Dalej najważniejszym czynnikiem wpływającym na stosowanie klauzul i aspektów społecznych jest podnoszenie kwalifikacji pracowników JST poprzez udział w szkoleniach, seminariach oraz korzystaniem z wiedzy eksperckiej w zakresie zamówień publicznych Rekomendacje Rekomendacje wynikają z powyższych wniosków oraz przede wszystkim z omówienia barier i potrzeb w zakresie stosowania klauzul społecznych. Opis czynników wpływających na stosowanie klauzul społecznych zawarto w ramach analizy odpowiedzi udzielanych na ankiety. Poniżej zaprezentowano czynniki przeformułowane na rekomendacje. Główne rekomendacje 1. Zwiększenie wiedzy na temat stosowania klauzul społecznych poprzez organizację tematycznych spotkań z ekspertami, szkolenia i seminaria. 2. Zapewnieni dostępności do porad prawnych, konsultacji, interpretacji prawnych na temat klauzul społecznych przygotowywanych przez wyspecjalizowaną jednostkę. 3. Zapewnienie dostępności do katalogu usług i produktów oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej. 4. Wypracowanie uregulowań dotyczących stosowania klauzul społecznych w wewnętrznych regulaminach i procedurach samorządu. 5. Większa aktywność i zaangażowanie PES w zdobywanie zleceń poprzez udział w procedurach, w których są stosowane klauzule społeczne. 6. Zachęcanie od przyjęcia uchwały zobowiązujące samorząd i jego jednostki do stosowania klauzul społecznych i uwzględniania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych. 7. Zachęcanie od opracowania regulaminów zamówień publicznych, zobowiązujących samorząd i jego jednostki do stosowania klauzul społecznych i uwzględniania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych. Główne działania powinny skupiać się wokół 3 aspektów: PROMOCJA EDUKACJA WSPÓŁPRACA 25

26 26

27 5. Załączniki: 1. Pismo przewodnie. 2. Ankieta za 2017 rok. 27

28 Załącznik nr 1 - Pismo przewodnie 28

29 Załącznik nr 2 - Ankieta za lata ANKIETA DOTYCZĄCA ZAMÓWIEŃ Z ZASTOSOWANIEM KLAUZUL SPOŁECZNYCH REALIZOWANYCH PRZEZ GMINĘ / MIASTO / POWIAT W ROKU 2017 Organizator badania: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej - jednostka organizacyjna Samorządu Województwa Mazowieckiego, w ramach projektu pn. "Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu" Osoba do kontaktu: Krzysztof Pilecki, tel. [22] wew. 45, krzysztof.pilecki@mcps-efs.pl I. Dane instytucji wypełniającej ankietę Dane instytucji (nazwa, adres, telefon, ) / ewentualnie pieczęć instytucji II. Informacje dotyczące uchwał / regulaminów / zarządzeń w zakresie stosowania klauzul społecznych Uchwała samorządu w zakresie stosowania klauzul społecznych Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości nie przekraczającej kwoty Euro Zapis dotyczący stosowania klauzul społecznych w Regulaminie zamówień publicznych o wartości przekraczającej kwotę Euro Tak Proszę podać rok ustanowienia uchwały: Nie Tak Nie Tak Nie 29

30 III. Informacje dotyczące zamówień z zastosowaniem klauzul społecznych w gminie/mieście, powiecie w 2017 roku Przedmiot zamówienia Rodzaj zastosowanej klauzuli Rodzaj procedury, w wyniku której udzielono zamówienia Lp. kod CPV (klasa) krótki opis przedmiotu zamówienia klauzula zastrzeżeniowa (art. 22 ust. 2 ustawy PZP) klauzula zatrudnieniowa (art.29.ust.4 ustawy PZP) Zastosowana dodatkowa punktacja uwzględniająca społeczne kryterium oceny art. 15a ustawy o spółdzielniach socjalnych 6 postępowanie przetargowe w oparciu o ustawę PZP 7 zamówienie poniżej progu zgodnie z art.4 ust.8 ustawy PZP (pon euro) tzw. in house 8 Jeśli zamówienie udzielono podmiotowi ekonomii społecznej proszę o wpisanie właściwego symbolu PES Proszę wpisać X w odpowiedniej kolumnie 6 art. 15a Ustawy o spółdzielniach socjalnych mówi, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wyłącznie spółdzielnie socjalne. 7 Proszę wpisać odpowiedni skrót: PN przetarg nieograniczony, PO przetarg ograniczony, NzO negocjacje z ogłoszeniem, NbO negocjacje bez ogłoszenia, DK dialog konkurencyjny, ZWR zamówienie z wolnej ręki z wyłączeniem art. 67 ust 1, pkt 12,13,14 ustawy prawo zamówień publicznych, ZOC zapytanie o cenę, PI- partnerstwo innowacyjne, LE licytacja elektroniczna 8 Zgodnie z art. 67, ust. 1, pkt 12, 13, 14 ustawy prawo zamówień publicznych. 9 Proszę wpisać odpowiedni skrót: Sp.S. spółdzielnia socjalna, ZAZ zakład aktywności zawodowej, CIS centrum integracji społecznej, SNP spółka z o. o. non-profit, NGO organizacja pozarządowa (stowarzyszenie lub fundacja) 30

31 IV. Co Państwa zdaniem przyczyniłoby się do powszechnego stosowania przez samorządy klauzul społecznych w zamówieniach publicznych? 1. zwiększenie wiedzy na temat stosowania klauzul społecznych poprzez możliwość udziału w spotkaniach z ekspertami, szkoleniach, seminariach, 2. większa aktywność i zaangażowanie PES w zdobywanie zleceń poprzez udział w procedurach, w których są stosowane klauzule społeczne, 3. dostępność do katalogu usług i produktów oferowanych przez podmioty ekonomii społecznej, 4. uproszczenie procedur związanych ze stosowaniem klauzul społecznych, 5. wypracowanie uregulowań dotyczących stosowania klauzul społecznych w wewnętrznych regulaminach i procedurach samorządu, 6. możliwość korzystania z porad prawnych, konsultacji, interpretacji prawnych na temat klauzul społecznych przygotowywanych przez wyspecjalizowaną jednostkę, 7. przyjęcie uchwały zobowiązujące samorząd i jego jednostki do stosowania klauzul i uwzględniania aspektów społecznych w zamówieniach publicznych 8. inne, jakie? (osoba wypełniająca ankietę: imię, nazwisko, funkcja, telefon, ). Data 31

32 Dane techniczne Kolory numery RGB Ramka uwag, podsumowań