warrantów (na temat ww. rodzajów subskrypcji, zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym). Za akcje obejmowane przez posiadaczy

Transkrypt

1 Emisja warrantów subskrypcyjnych przy podwyższeniu kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego oraz przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego Warranty subskrypcyjne mogą być emitowane w związku z obydwoma szczególnymi trybami podwyższenia kapitału zakładowego, tj. podwyższenia go w granicach kapitału docelowego (zobacz wyjaśnienie: Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego) oraz gdy podwyższenie to ma charakter warunkowy (zobacz wyjaśnienie: Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego). Od czasu nowelizacji kodeksu spółek handlowych - ustawą z dnia 12 grudnia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U r. Nr 229 poz. 2276) - w ramach upoważnienia zarządu spółki do podwyższenia kapitału zakładkowego w granicach kapitału docelowego, można uprawnić zarząd do emisji warrantów subskrypcyjnych (art kodeksu spółek handlowych); na temat tego upoważnienia oraz instytucji kapitału docelowego, zobacz wyjaśnienie: Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego). Warrant subskrypcyjny jest papierem wartościowym (imiennym lub na okaziciela) inkorporującym: - prawo do objęcia akcji albo - prawo zapisu na akcje, z wyłączeniem prawa poboru (art kodeksu spółek handlowych). Przyznanie zarządowi ww. upoważnienia (co następuje w drodze statutu spółki lub na mocy uchwały walnego zgromadzenia zmieniającej ten statut; zobacz wyjaśnienie: Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego) stanowi wyjątek od zasady, zgodnie z którą emisja warrantów subskrypcyjnych wymaga uchwały walnego zgromadzenia (art. 393 pkt 5 in fine kodeksu spółek handlowych). Jeżeli emitowanie tych papierów wartościowych odbywać się ma w związku ze stosowaniem instytucji kapitału docelowego, wówczas decyzja o takiej emisji należy wyłącznie do zarządu, pod warunkiem oczywiście, iż w upoważnieniu zarządu zamieszczone zostało stosowne uprawnienie (zob. wyżej). Gdy warranty subskrypcyjne emitowane są w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego, treścią inkorporowanego w nich uprawnienia jest prawo pierwszeństwa dokonania zapisu na akcje nowej emisji (zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym) jednakże z terminem wykonania prawa zapisu upływającym nie później niż okres, na który zostało udzielone upoważnienie (upoważnienie zarządu do podwyższenia kapitału zakładkowego w granicach kapitału docelowego); zob. art kodeksu spółek handlowych. Oznacza to, że w przypadku warrantów emitowanych przez zarząd, termin wykonania inkorporowanego w nim prawa nie może być dłuższy niż termin obowiązywania tego upoważnienia (czyli na okres nie dłuższy niż 3 lata; zob. art kodeksu spółek handlowych oraz Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego); jeśli warranty subskrypcyjne emitowane są na mocy uchwały walnego zgromadzenia, wówczas termin wykonania prawa z warrantu może być dłuższy (nie może on jednak wynosić więcej niż 10 lat; art pkt 4 kodeksu spółek handlowych). Wykonanie prawa zapisu na akcje przez posiadaczy warrantów subskrypcyjnych następuje w drodze subskrypcji zamkniętej lub otwartej. O tym która z nich zostanie zastosowana, decyduje zarząd spółki. Instytucja subskrypcji prywatnej nie ma w tym przypadku zastosowania z oczywistych względów - oferta objęcia akcji składana w jej ramach kierowana jest do jednego, indywidualnie oznaczonego adresata; nie ma zatem sensu emitowanie

2 warrantów (na temat ww. rodzajów subskrypcji, zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym). Za akcje obejmowane przez posiadaczy warrantów, osoby te powinny wnieść wkłady do spółki w stosownej wysokości (zob. wyjaśnienie: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Posiadacz warrantu subskrypcyjnego uzyskuje pewność, iż w przypadku realizacji podwyższenia kapitału zakładowego zaoferowane zostaną mu akcje nowej emisji - w pierwszej kolejności (tj. z pominięciem osób, które nie posiadają takiego papieru wartościowego) oraz po cenie emisyjnej ustalonej w dacie emisji warrantów lub według sposobu ustalonego na tę datę. Dopiero brak skorzystania przez posiadaczy tych papierów wartościowych z prawa objęcia akcji nowej emisji, upoważnia zarząd do zaoferowania ich objęcia innym osobom. Warrant subskrypcyjny (także ten emitowany na mocy uprawnienia zarządu) powinien określać liczbę akcji, które na niego przypadają (zob. art pkt 3 kodeksu spółek handlowych). Informacja taka powinna znaleźć się także już w uchwale zarządu o emisji warrantów subskrypcyjnych. Uchwała ta powinna obejmować także informacje określające uprawnionych do objęcia warrantów subskrypcyjnych, cenę emisyjną takiego warrantu (lub sposób jej ustalenia) - jeżeli wskazane papiery wartościowe mają być emitowane odpłatnie, a także termin wykonania prawa z warrantu (z zastrzeżeniem dokonanym wyżej); zob. art pkt 1, 2, 4 kodeksu spółek handlowych. Warranty subskrypcyjne mogą być przyznawane (odpłatnie lub nieodpłatnie; zob. art pkt 2 kodeksu spólek handlowych) zarówno dotychczasowym akcjonariuszom, jak i osobom spoza spółki. Zasadą jest, iż przyznanie tych papierów powinno nastąpić na rzecz akcjonariuszy. Prawo poboru stosować należy także do emisji papierów wartościowych inkorporujących prawo zapisu na akcje (zob. art kodeksu spółek handlowych). Prawo poboru może jednak zostać wyłączone również w omawianym przypadku. Wyłączenie to powinno nastąpić w trybie określonym w art. 447 kodeksu spółek handlowych (na temat tego trybu, zobacz wyjaśnienie: Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego). Celem przyznania zarządowi uprawnienia do emisji warrantów subskrypcyjnych - przy podwyższeniu kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego - jest w szczególności zabezpieczenie realizacji realnego podwyższenia kapitału zakładowego przez ów zarząd (czyli w granicach kapitału docelowego); emisja tych papierów wartościowych - oraz oczywiście ich przyznanie określonym osobom (zob. wyżej) - pozwala także na wyznaczenie zakresu podmiotowego przyszłych subskrybentów akcji nowej emisji (zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym). Jednym z celów warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego jest przyznanie praw do objęcia akcji przez posiadaczy warrantów subskrypcyjnych (zob. art pkt 2 kodeksu spółek handlowych). W tym przypadku decyzja o emisji takich papierów wartościowych podejmowana jest w drodze uchwały walnego zgromadzenia (art. 393 pkt 5 kodeksu spółek handlowych). Uchwała ta powinna określać: 1) uprawnionych do objęcia warrantów subskrypcyjnych; 2) cenę emisyjną lub sposób jej ustalenia, jeżeli warranty subskrypcyjne mają być emitowane odpłatnie; 3) liczbę akcji przypadających na jeden warrant subskrypcyjny oraz 4) termin wykonania prawa z warrantu, z tym że nie może on być dłuższy niż 10 lat (art kodeksu spółek handlowych). Jeżeli emisja warrantów subskrypcyjnych następuje w związku z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego, treścią inkorporowanego w nim uprawnienia może być zarówno prawo do zapisu na akcje nowej emisji, jak i prawo do objęcia takich akcji. W każdym przypadku posiadacz warrantu, obejmując akcje nowej emisji, ma obowiązek

3 wniesienia odpowiedniego wkładu (pieniężnego lub niepieniężnego) na ich pokrycie (zobacz wyjaśnienie: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Celem uprawnionego z tytułu warrantu jest przystąpienie do spółki jako jej (nowego) akcjonariusza bądź zwiększenie jego udziału w spółce (zwiększenie reprezentowanego przezeń kapitału zakładowego). Wykonanie przez uprawnionego jego prawa z warrantu (czyli złożenie zapisu na akcje lub złożenie oświadczenia o objęciu akcji; zob. art kodeksu spółek handlowych) musi nastąpić w terminie określonym w uchwale walnego zgromadzenia o emisji warrantów subskrypcyjnych, który nie może wynosić dłużej niż 10 lat (zob. wyżej). Bezskuteczny upływ tego terminu oznacza wygaśnięcie prawa z warrantu. Jako że w ramach jednego warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego możliwe jest przyznanie takiego prawa podmiotom należącym tylko do jednej z kategorii osób, którym będzie miało zostać przyznane prawo objęcia akcji (zob. art kodeksu spółek handlowych oraz Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego), posiadacze warrantów subskrypcyjnych uzyskują pewność, iż będą one osobami, które na zasadzie wyłączności uzyskają udział w kapitale zakładowym spółki (względnie zwiększą ten udział). Autor: Konrad Kohutek Funkcja banku-reprezentanta Bank - reprezentant spełnia funkcję ochronną wobec obligatariuszy. Zakres tej funkcji wyznaczają przepisy ustawy o obligacjach oraz postanowienia umowy o reprezentację, która powinna określać szczegółowo uprawnienia i obowiązki banku-reprezentanta wobec emitenta oraz obowiązki wobec obligatariuszy, jak również obowiązki emitenta wobec bankureprezentanta (art. 32 ust. 1). Sama ustawa o obligacjach zawiera minimalny zakres tych obowiązków, natomiast w umowie o reprezentację mogą być one skonkretyzowane lub rozszerzone (zob. też Umowa o reprezentację). Na zasadach określonych w ustawie o obligacjach i w umowie o reprezentację, bank - reprezentant występuje jako ustawowy przedstawiciel obligatariuszy (art. 30). Działalność banku-reprezentanta polega na wykonywaniu różnego rodzaju usług, na które składają się czynności faktyczne i czynności prawne dokonywane w imieniu obligatariuszy. Czynności faktyczne mają przed wszystkim na celu analizowanie aktualnej sytuacji ekonomicznej emitenta oraz informowanie o niej obligatariuszy. Czynności prawne zmierzają do spowodowania prawidłowego wykonania przez emitenta jego zobowiązań wynikających z obligacji wobec obligatariuszy. Czynności te nie mają charakteru nadzorczego, bowiem bank - reprezentant nie może bezpośrednio wpływać na działalność emitenta. Przy wykonywaniu swoich czynności bank-reprezentant obowiązany jest do najwyższej staranności zawodowej, co oznacza podwyższenie wymagań w stosunku do podmiotów profesjonalnie zajmujących się działalnością gospodarczą, wynikających z postanowień art k.c. Funkcje obligacji Dla emitenta obligacje spełniają funkcję pożyczkową, uzyskuje on bowiem tą drogą określone środki finansowe. Najczęściej przeznacza je na określone przedsięwzięcie inwestycyjne. Tym samym obligacje umożliwiają mu rozwój i dokonanie restrukturyzacji. Dla obligatariusza obligacje pełnią funkcję lokacyjną. Inwestuje on w obligacje określone środki pieniężne w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. Ponadto obligacje jako papiery wartościowe pełnią funkcję obiegową, płatniczą i gwarancyjną. Funkcja obiegowa polega na możliwości przeniesienia obligacji na inny podmiot (w odniesieniu do obligacji imiennych przez przelew - art. 921[8] k.c., w przypadku obligacji na okaziciela przez wydanie dokumentu obligacji - art. 921[12] k.c. W przypadku

4 obligacji zdematerializowanych, umowa zobowiązująca do przeniesienia wynikających z niej praw, przenosi te prawa z chwilą dokonania w ewidencji zapisu wskazującego osobę nabywcy i liczbę nabytych obligacji. Podmiotami uprawnionymi do prowadzenia takiej ewidencji są: Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., firmy inwestycyjne i banki (art. 5a ust. 3 i ust. 4 ustawy o obligacjach). Funkcja płatnicza wyraża się w możliwości pokrycia przez obligatariusza swojego zobowiązania względem innego podmiotu za pomocą obligacji. Funkcja gwarancyjna przejawia się w zaliczeniu określonych podmiotów do potencjalnych emitentów obligacji oraz w zastosowaniu zabezpieczenia obligacji. Autor: Ireneusz Weiss Klasyfikacja obligacji Klasyfikację obligacji można oprzeć na różnych kryteriach, co powoduje zastosowanie do poszczególnych rodzajów obligacji różnych przepisów prawa wywołujących określone konsekwencje prawne. Można wyróżnić, ze względu na: 1) źródło regulacji prawnej - obligacje podlegające przepisom ustawy o obligacjach i obligacje wyłączone spod jej działania, do których odnoszą się przepisy innych ustaw, 2) miejsce emisji obligacji - obligacje krajowe i obligacje zagraniczne, których rodzajem są Euroobligacje, 3) sposób oznaczenia obligatariusza - obligacje imienne i obligacje na okaziciela, 4) przedmiot praw ucieleśnionych w obligacji - obligacje zawierające wierzytelności pieniężne, wierzytelności niepieniężne i wierzytelności mieszane, 5) sposób oprocentowania - obligacje o stałym, zmiennym i zerowym oprocentowaniu, 6) termin wykupu - obligacje krótko-, średnio- i długoterminowe, 7) możliwość dokonania zmiany treści obligacji - obligacje konwersyjne i obligacje o zmiennej treści, 8) występowanie zabezpieczenia - obligacje całkowicie zabezpieczone, częściowo zabezpieczone i niezabezpieczone, 9) zastosowany tryb emisji - obligacje emitowane w trybie subskrypcji publicznej i w trybie niepublicznym, 10) rodzaj obrotu do którego są wprowadzane - obligacje przeznaczone do obrotu publicznego i obligacje przeznaczone do obrotu prywatnego, 11) źródło pokrycia zobowiązań - obligacje ogólne pokrywane z ogólnych dochodów emitenta i obligacje przychodowe pokrywane z dochodu, jaki przynosi przedsięwzięcie finansowane przez emisję tych obligacji. Autor: Ireneusz Weiss Możliwości i problemy emisji obligacji przychodowych w Polsce Nowelizacja ustawy z dnia z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.jedn.: Dz.U r. Nr 120 poz. 1300), która miała miejsce w 2001 r. wprowadziła możliwość emitowania obligacji przychodowych. Emitentami tych papierów mogą być: 1) jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego, miasto stołeczne Warszawa; 2) spółki akcyjne albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w których podmiot, o którym mowa w pkt 1, posiada taką liczbę akcji albo udziałów, która zapewnia mu więcej niż 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników, o ile

5 jedynym przedmiotem działalności spółki jest zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej; 3) spółka akcyjna albo spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której jedynym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego, związkiem jednostek samorządu terytorialnego lub miastem stołecznym Warszawa i która zadania te będzie wykonywać co najmniej przez okres równy okresowi zapadalności obligacji; 4) spółka akcyjna, która na podstawie upoważnienia ustawowego lub na podstawie koncesji albo zezwolenia wykonywać będzie zadania z zakresu użyteczności publicznej albo świadczyć usługi w zakresie transportu lub komunikacji oraz utrzymania i rozwoju infrastruktury komunikacyjnej lub transportowej co najmniej przez okres równy okresowi zapadalności obligacji (art. 23 a ust 2 ustawy o obligacjach). Obligacje przychodowe zostały w ustawie zdefiniowane jako papiery, w których emitent ogranicza swoją odpowiedzialność za zobowiązania do kwoty przychodów lub wartości majątku przedsięwzięcia (art. 8 ust 2 ustawy o obligacjach). Wobec tych przychodów obligatariusz ma prawo pierwszeństwa do zaspokojenia swoich roszczeń przed innymi wierzycielami emitenta: 1) z całości albo z części przychodów lub z całości albo części majątku przedsięwzięć, które zostały sfinansowane ze środków uzyskanych z emisji obligacji, lub 2) z całości albo z części przychodów z innych przedsięwzięć określonych przez emitenta (art. 23 a ust 1). W art. 23 b ustawy o obligacjach, określone są szczegółowo zasady gospodarowania tym wydzielonym strumieniem przychodów. I tak muszą one wszystkie wpływać na rachunek bankowy, przeznaczony do dokonywania wypłat środków w celu zaspokojenia roszczeń obligatariuszy. Z tego rachunku nie można dokonywać innych wypłat, chyba, że występują nadwyżki ponad kwotę wystarczającą do zaspokojenia zobowiązań wobec obligatariuszy przez kolejnych 12 miesięcy. Co więcej taka możliwość musi być podana w warunkach emisji. Powyższa konstrukcja sprawia, że nie istnieje możliwość wydzielenia z przychodów przyjętych w emisji obligacji, funduszy operacyjnego i rezerwowego (zobacz wyjaśnienie: Obligacje przychodowe, dla kogo i po co?). Oczywiście emitent może tworzyć takie fundusze, ale wobec zgromadzonych tam środków nie będzie obligatariuszowi służyło prawo pierwszeństwa. Tak więc polskie przepisy ograniczają bezpieczeństwo długu wynikającego z obligacji przychodowych, a zatem jedną z podstawowych zalet tych papierów na rynkach rozwiniętych. Emitent obligacji przychodowych jest obowiązany informować obligatariuszy o stanie wydzielonego rachunku, na który spływają zabezpieczające ich przychody (wpływach i wydatkach z tego rachunku), a także o strukturze przychodów z przedsięwzięcia oraz o kosztach na jego utrzymanie (art. 23 a ust 5 ustawy o obligacjach). Jeśli emitentem obligacji przychodowych jest spółka akcyjna czy z ograniczoną odpowiedzialnością, jej dług nie będzie oczywiście włączony do limitów długu jednostki samorządu. Ustawa o obligacjach wprowadziła również zwolnienie z limitów dla samorządu jako emitenta obligacji przychodowych (art. 23 b ust 7 ustawy o obligacjach), z tym, że dotyczy to jedynie limitu obsługi długu- 15% (zobacz wyjaśnienie: Ustawowe ograniczenia dla stosowania instrumentów dłużnych przez polskie samorządy). W ustawie nie wspomina się zwolnieniu z kolejnego istotnego limitu - a więc ograniczeniu ogólnej kwoty zadłużenia jednostki samorządu do 60% jej dochodów.

6 Obligacje przychodowe, dla kogo i po co? W wielowiekowej historii obligacji komunalnych jako pierwsze formy, pojawiły się instrumenty podobne do dzisiejszych obligacji przychodowych. Obligacje te dają zabezpieczenie obligatariuszowi jego długu, nie w całym majątku emitenta komunalnego, ale w strumieniu określonych jego dochodów (przychodów). Dochody te, stanowią źródło spłaty obligacji. Przykładem takiej operacji może być dług zaciągnięty w formie wpisu do księgi długów w 1270 r. przez miasto Genue, który zabezpieczony był dochodami miasta z kopalni soli. Dopiero znacznie później (około XIX w.) pojawiły się emisje papierów komunalnych, oparte na całym majątku czy budżecie samorządu- zwane obligacjami ogólnymi (general bonds). Popularność obligacji przychodowych jest i dziś znaczna, na przykład na rynku amerykańskim (niewątpliwie największym rynku obligacji na świecie) obligacje przychodowe stanowią niemal 2/3 wszystkich emisji komunalnych. Ta popularność wynika z tego, że obligacje przychodowe uważa się za znacznie bezpieczniejsze niż obligacje ogólne. Majątek jednostki samorządu nie stanowi dobrego zabezpieczenia jej długu, najczęściej ma on niewielką lub trudną do oszacowania wartość rynkową (bo jak np. dokonać wyceny rur kanalizacyjnych albo ulicy), przy tym nawet gdyby wartość taka istniała, większość majątku jest ściśle związana z funkcjonowaniem samorządu, a więc po prostu nie może być mu zabrana. Podobnie zabezpieczenie na całym budżecie samorządu może okazać się problematyczne do wyegzekwowania. Samorząd niezależnie od stopnia swojej wypłacalności musi funkcjonować, a więc pożyczkodawca na uzyskanie zwrotu swojej wierzytelności musi czekać, aż samorząd wypełni swoje podstawowe funkcje publiczne. Dodatkowo cały budżet jest narażony na ryzyko zmian w zarządzaniu samorządem choćby związanych z cyklem elekcyjnym (zobacz wyjaśnienie: Zdolność kredytowa jednostki samorządu terytorialnego). Tymczasem źródła przychodów samorządowych - podatki, a szczególnie przychody ze świadczonych usług komunalnych, są pewnym i stosunkowo stabilnym źródłem środków finansowych. Jest przecież mało prawdopodobnym, aby nagle wszyscy odbiorcy tych usług zaprzestali wnoszenia za nie opłat i zrezygnowali, np. z korzystania z miejskiej wody czy kanalizacji. Należy przy tym zaznaczyć, że emitentem obligacji przychodowych najczęściej nie jest sama jednostka samorządu, a przedsiębiorstwo wykonujące usługi komunalne. Warto dodać, że w tym przypadku dług będzie wprawdzie długiem komunalnym, ale nie będzie wchodził w ograniczenia i limity długu, nakładane na zadłużenie samorządów. Ta cecha stała się drugą, obok bezpieczeństwa, przyczyną rozwoju obligacji przychodowych np. na rynku amerykańskim. Zaczęto nawet tworzyć dla tego celu specjalne podmioty (spółki specjalnego przeznaczenia), często wspólnie z podmiotami prywatnymi aby te cechy obligacji przychodowych wykorzystać (zobacz wyjaśnienie: Partnerstwo publiczno prywatnego jako forma realizacji zadań samorządów). Należy oczywiście zabezpieczyć się przed ewentualnymi opóźnieniami w spłatach oraz zjawiskami nieprzewidzianymi (jak klęski żywiołowe). Przede wszystkim należy jednak zapewnić sprawne bieżące dzianie finansowanemu z obligacji przychodowych przedsięwzięciu. W tym celu, ze strumienia przychodów wydziela się tzw. fundusz operacyjny. Dopiero w drugiej kolejności tworzy się fundusz obsługi długu, a więc ten z którego następują spłaty zobowiązań wobec obligatariuszy. Wreszcie tworzony jest tzw. fundusz rezerwowy (na nieprzewidziane wydarzenia, remonty). Stworzenie takich trzech funduszy staje się dodatkowym zabezpieczeniem wierzytelności obligatariuszy, a jednocześnie nadaje sens ekonomiczny finansowanemu przedsięwzięciu. Autor: Agnieszka Kopańska Pojęcie i cechy obligacji

7 Pojęcie obligacji określone zostało w przepisie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.jedn.: Dz. U r. Nr 120 poz. 1300), który stanowi, że: obligacja jest emitowanym w serii papierem wartościowym, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Z definicji obligacji wynikają następujące jej cechy: 1) obligacje są papierami wartościowymi ucieleśniającymi określone prawa majątkowe. Posiadanie obligacji, jako papieru wartościowego stanowi niezbędną przesłankę istnienia i wykonywania tych praw; 2) obligacje emitowane są w seriach, przez co art. 4 ust. 1a ustawy o obligacjach rozumie papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na określoną liczbę równych jednostek; 3) wierzytelności ucieleśnione w obligacji polegają na spełnieniu przez emitenta określonego świadczenia. Świadczenia te mogą mieć charakter pieniężny, niepieniężny bądź mieszany; 4) emitent, który doprowadził do skutecznej emisji obligacji, staje się dłużnikiem obligatariuszy, którzy te obligacje nabyli. Zobowiązanie emitenta powstaje przez wystawienie dokumentu obligacji, a w przypadku zastosowania przez emitenta zdematerializowanej formy obligacji powstaje z chwilą dokonania zapisu w ewidencji i przysługuje osobie w niej wskazanej. Podmiotami upoważnionymi do prowadzenia takiej ewidencji są Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., firmy inwestycyjne i banki (art. 5a ust. 1-3). Z obligacji wynika dla obligatariusza roszczenie względem emitenta o spełnienie powyższych świadczeń. W przypadku, gdyby emitent nie zaspokoił tego roszczenia dobrowolnie, obligatariusz może domagać się zaspokojenia swojego roszczenia, tak jak każdy wierzyciel, na drodze przymusowej z majątku emitenta, a w przypadku obligacji zabezpieczonych, ponadto od innych podmiotów lub z określonych rzeczy w zależności od formy zastosowanego zabezpieczenia. Autor: Ireneusz Weiss Przedmiot praw ucieleśnionych w obligacji Przedmiotem praw ucieleśnionych w obligacji są świadczenia, do których spełnienia emitent zobowiązał się w obligacji. Świadczenia te mogą mieć charakter pieniężny, niepieniężny lub mieszany. Świadczenia pieniężne obejmują należność główną polegającą na wykupie obligacji oraz należności uboczne, które stanowią oprocentowanie lub dyskonto będące różnicą pomiędzy wartością nominalną obligacji a jej niższą w tym przypadku ceną emisyjną. Jako zawierające świadczenie niepieniężne ustawa o obligacjach unormowała obligacje partycypacyjne, obligacje zamienne, obligacje z prawem pierwszeństwa i obligacje przychodowe. Obligacje partycypacyjne polegają na przyznaniu obligatariuszowi praw do udziału w zysku emitenta. W takim przypadku szczegółowe warunki i zasady udziału w zysku powinny być określone w warunkach emisji, a tekst tych warunków powinien być złożony w sądzie rejestrowym, właściwym dla emitenta. Jeżeli emitentem jest spółka akcyjna lub spółka z o.o. wzmianka o takim prawie obligatariuszy podlega wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego. Rozporządzenie zyskiem przez emitenta w sposób sprzeczny z warunkiem emisji jest nieskuteczne wobec obligatariuszy (art. 19 ust. 3 ustawy o obligacjach). Wpis do rejestru podyktowany jest tu ochroną interesów obligatariuszy i oznacza zmianę zasad podziału zysku pomiędzy wspólników czy akcjonariuszy.

8 Emisja obligacji zamiennych na akcje jest możliwa tylko wtedy, gdy statut spółki akcyjnej to przewiduje (art. 20 ust. 1). W braku takiego postanowienia statutu konieczna jest w tym celu odpowiednia jego zmiana. W obligacjach zamiennych ucieleśnione jest prawo obligatariusza do uzyskania od emitenta, w zamian za te obligacje, określonej ilości jego akcji, a jeśli z tego nie skorzysta - prawo żądania od emitenta odpowiedniego świadczenia pieniężnego. Obligatariuszowi służy zatem wybór pomiędzy tymi świadczeniami. Obligatariusze, dokonując zakupu obligacji zamiennych, liczą na wzrost ceny rynkowej akcji emitenta w stosunku do ich ceny emisyjnej, a dokonując wyboru pomiędzy zamianą obligacji na akcje a świadczeniem pieniężnym, kierują się ceną rynkową akcji emitenta w terminie zamiany. Z kolei spółka akcyjna emitując obligacje zamienne uzyskuje środki finansowe, które może od razu przeznaczyć na działalność inwestycyjną, a następnie - zamieniając obligacje na akcje - nie musi zwracać obligatariuszom pożyczonych od nich środków finansowych wraz z oprocentowaniem. Podwyższony kapitał akcyjny będzie faktycznie pokryty dokonanymi wcześniej wpłatami obligatariuszy. Emisja obligacji zamiennych wymaga podjęcia przez walne zgromadzenie akcjonariuszy uchwały o emisji obligacji zamiennych i o podwyższeniu kapitału akcyjnego z równoczesnym pozbawieniem dotychczasowych akcjonariuszy przysługującego im, na mocy art k.s.h.,prawa pierwszeństwa do nabycia akcji nowej emisji w całości lub w odpowiedniej części. Uchwała o emisji obligacji zamiennych powinna określać w szczególności: 1) zakres przyznawanego prawa oraz warunki jego realizacji, w tym rodzaj akcji wydawanych w zamian za obligacje, 2) sposób przeliczenia obligacji na akcje, z tym jednak, że na każdy jeden złoty wartości nominalnej obligacji może przypadać najwyżej jeden złoty wartości nominalnej akcji, 3) maksymalną wysokość podwyższenia kapitału akcyjnego w drodze zamiany obligacji na akcje (art. 20 ust. 4). Określenie maksymalnej wysokości podwyższenia kapitału akcyjnego stanowi odstępstwo od ogólnej zasady wyrażonej w art k.s.h. że podwyższenie kapitału akcyjnego następuje o określoną kwotę. Unormowanie to podyktowane jest tym, że nie wiadomo z góry, w jaki sposób zachowają się obligatariusze, którym przysługuje prawo wyboru pomiędzy zamianą obligacji na akcje albo wykupem obligacji. Nie wiadomo więc, ile obligacji przedstawią do zamiany na akcje. Obligacje zamienne nie mogą być emitowane poniżej wartości nominalnej i nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą (art. 20 ust. 2), co zapewnia realne podwyższenie kapitału akcyjnego przy zamianie obligacji na akcje, a tym samym chroni przed naruszeniem art k.s.h. Uchwała o emisji obligacji zamiennych podlega zgłoszeniu do Krajowego Rejestru Sądowego, a wzmianka o uchwale wskazująca maksymalną wysokość podwyższenia kapitału akcyjnego podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, przy czym data przydziału i wydania obligacji nie może być wcześniejsza niż data wpisu (art. 20 ust. 3). Obligatariusze wykonują uprawnienie do zamiany obligacji na akcje przez złożenie oświadczenia w terminach określonych w warunkach emisji. Oświadczenie takie wywołuje skutek prawny przydziału akcji i podwyższenia kapitału akcyjnego (art. 21 ust. 1), a podwyższenie kapitału akcyjnego w wyniku tego oświadczenia uważa się za dokonane przez wniesienie wkładu pieniężnego (art. 21 ust. 3). Zarząd spółki ma obowiązek wydać obligatariuszowi akcje w ciągu tygodnia od złożenia powyższego oświadczenia (art. 21 ust. 4). Podwyższenie kapitału akcyjnego, do którego doszło w następstwie złożenia oświadczenia, zarząd spółki zgłasza do sądu rejestrowego celem zaktualizowania wpisu w rejestrze handlowym co najmniej jeden raz w roku w terminie 30 dni od dnia zakończenia

9 roku kalendarzowego, a w przypadku spółki publicznej w terminie tygodnia, po upływie każdego miesiąca, w którym było złożone powyższe oświadczenie (art. 21 ust. 5). Obligacje z prawem pierwszeństwa uprawniają obligatariuszy oprócz innych świadczeń (najczęściej pieniężnych) do subskrybowania akcji spółki z pierwszeństwem przed jej akcjonariuszami. Tak jak w przypadku emisji obligacji zamiennych, emisja obligacji z prawem pierwszeństwa wymaga podwyższenia kapitału akcyjnego, a jeśli akcjonariuszom służy prawo poboru do objęcia nowych akcji, uchwała o emisji powinna to prawo wyłączyć w takiej części, która umożliwi realizację powyższego prawa przysługującego obligatariuszom (art. 23). Uchwała powinna określać liczbę akcji przypadających na jedną obligację oraz cenę emisyjną akcji lub sposób jej ustalenia, a także termin wygaśnięcia uprawnień obligatariuszy wynikających z przyznanego prawa pierwszeństwa (art. 22 ust. 2 i 3). Inaczej niż w obligacjach zamiennych realizacja tego świadczenia nie wyłącza świadczenia pieniężnego, ale wymaga pokrycia jego ceny. W obligacjach przychodowych emitent przyznaje obligatariuszowi prawo do zaspokojenia swoich roszczeń z pierwszeństwem przed innymi jego wierzycielami: 1) z całości albo części przychodów lub z całości albo części majątku przedsięwzięć, które zostały sfinansowane ze środków uzyskanych z emisji obligacji lub 2) z całości albo z części przychodów z innych przedsięwzięć określonych przez emitenta (art. 23a ust. 1). Emitent określa w treści obligacji rodzaj i cel przedsięwzięcia (przedsięwzięć może być więcej niż jedno), sposób obliczenia dochodów z przedsięwzięcia i wskazywać, do jakiej części przychodów z przedsięwzięcia lub majątku z przedsięwzięcia służy obligatariuszom prawo pierwszeństwa do zaspokojenia ich roszczeń przed innymi wierzycielami emitenta (art. 23a ust. 3 i 4). Z zastrzeżeniem art. 37b ust. 3 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U r Nr 110 poz. 1192), wszystkie przychody z przedsięwzięcia powinny wpływać na rachunek bankowy przeznaczony wyłącznie do gromadzenia i dokonywania wypłat obligatariuszom (art. 23b ust. 1), a emitent nie może dokonywać wypłat z tego rachunku na zaspokojenie innych celów (art. 23b ust. 2), poza kwotą przewyższającą realizację roszczeń obligatariuszy (art. 23b ust. 3). Naruszenie powyższych obowiązków i zakazów zagrożone jest odpowiedzialnością karną (art. 40a). Ustawa o obligacjach zawiera szereg postanowień mających na celu ochronę interesów obligatariuszy, które nakładają na emitentów obligacji przychodowych obowiązki o charakterze sprawozdawczo-informacyjnym, co do przychodów z przedsięwzięcia (art. 23a ust. 5 i 6), zakaz zbywania lub obciążania składników majątkowych przedsięwzięcia (art. 23a ust. 7), wyłączenie wierzytelności tworzących te przychody z zabezpieczenia zastawem oraz cesji (art. 23a ust. 8), wyłączenie z egzekucji prowadzonej przeciwko emitentowi środków zgromadzonych na rachunku do wysokości kwoty zobowiązania emitenta wobec obligatariuszy (art. 23b ust. 4), co obejmuje również składniki majątkowe przedsięwzięcia (art. 23b ust. 5). Specjalne postanowienia chronią również interesy obligatariuszy obligacji przychodowych w postępowaniu upadłościowym lub likwidacyjnym dotyczącym emitenta (art. 23c). Zakres podmiotowy emitentów obligacji przychodowych jest ograniczony ściśle do podmiotów wymienionych w art. 23a ust. 2. Są to więc jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i miasto stołeczne Warszawa, a także spółki akcyjne i spółki z o.o. działające w zakresie użyteczności publicznej i zaspokajania społecznych potrzeb lokalnych oraz koncesjonariusz jeżeli spełniają warunki wymienione w art. 23a ust. 2. Emitent może również przewidzieć w obligacjach inne jeszcze, oprócz unormowanych w ustawie o obligacjach, świadczenia niepieniężne przysługujące obligatariuszom. Mogą to być

10 np. prawa do uzyskania przez obligatariusza towarów lub usług z działalności gospodarczej emitenta, uzyskanej czy rozwiniętej dzięki emisji obligacji. Autor: Ireneusz Weiss Przyczyny wprowadzenia instytucji banku-reprezentanta Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120 poz. 1300) wprowadziła instytucję tzw. banku-reprezentanta, aby zapewnić szczególną ochronę interesów obligatariuszy nabywających obligacje emitowane w trybie subskrypcji publicznej, dopuszczonych do publicznego obrotu. Emitent takich obligacji obowiązany był ustanowić bank - reprezentanta jeszcze przed rozpoczęciem emisji obligacji, zawierając z nim umowę o reprezentację obligatariuszy wobec emitenta, zwaną umową o reprezentację (art. 29 ust. 1 w pierwotnym brzmieniu). Nowelizacja ustawy o obligacjach z dnia 29 czerwca 2000 r. (Dz. U. Nr 60 poz. 702) jako zasadę przyjęła fakultatywny charakter tej instytucji, ustalając, iż emitent może przed rozpoczęciem emisji obligacji zawrzeć z bankiem umowę o reprezentację obligatariuszy wobec emitenta. Równocześnie przewidziano wyjątek od tej zasady, przyjmując jedynie obligatoryjne zastosowanie powyższej instytucji przez emitenta w przypadku zabezpieczenia emisji poręczeniem lub gwarancją Skarbu Państwa, gdy liczba nabywców obligacji jest wyższa niż 15 (art. 29 ustawy o obligacjach w aktualnym brzmieniu). Realizacja praw ucieleśnionych w obligacji Prawom przysługującym obligatariuszom z obligacji odpowiada po stronie emitenta obowiązek spełnienia odpowiednich świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych, do czego zobowiązał się w obligacji oraz do wykonania innych obowiązków przewidzianych w ustawie o obligacjach, w szczególności obowiązków informacyjno-publikacyjnych oraz obowiązków wynikających z obligacji przychodowych, których naruszenie powoduje odpowiedzialność karną emitenta przewidzianą w art. 40 i 40a. W przypadku obligacji emitowanych w trybie emisji zamkniętej, ja Treść i forma obligacji Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o obligacjach obligacja powinna zawierać w szczególności: 1) powołanie podstawy prawnej emisji, 2) nazwę (firmę) i siedzibę emitenta, miejsce i numer wpisu do właściwego rejestru albo wskazanie jednostki samorządu terytorialnego, związku tych jednostek lub miasta stołecznego Warszawy, będących emitentem, 3) nazwę obligacji i cel jej wyemitowania, jeżeli jest określony, 4) wartość nominalną i numer kolejny obligacji, 5) opis świadczeń emitenta, ze wskazaniem w szczególności wysokości tych świadczeń lub sposobu ich ustalenia, terminów, sposobów i miejsc ich spełniania, 6) przy obligacji imiennej oznaczenie obligatariusza, 7) ewentualny zakaz lub ograniczenie zbywania obligacji imiennej, 8) datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, terminy jego wypłat i miejsce płatności, jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie oraz warunki wykupu, 9) zakres i formę zabezpieczenia albo informację o jego braku, 10) miejsce i datę wystawienia obligacji, 11) podpisy osób uprawnionych do zaciągnięcia zobowiązań w imieniu emitenta, które mogą być odtworzone sposobem mechanicznym.

11 Poprzedzenie powyższego wyliczenia określeniem w szczególności oznacza, że obligacja oprócz podanych wyżej elementów o charakterze obligatoryjnym, może zawierać inne jeszcze elementy fakultatywne. Do obligacji dołącza się arkusz kuponowy oprocentowania, jeśli warunki emisji to przewidują, oraz arkusz wykupu obligacji (art. 5 ust. 4). W przypadku obligacji zdematerializowanych, wynikające z nich prawa powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji, do której prowadzenia uprawniony jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, firmy inwestycyjne i banki, i przysługują osobie wskazanej jako posiadacz obligacji. Prawa przysługujące obligatariuszowi i obowiązki emitenta określone są wówczas w warunkach emisji (art. 5a ust. 1-3 i art. 5b ustawy o obligacjach). Aktualne do: Udział banku w obsłudze procesu emisyjnego obligacji subskrybowanych publicznie i znajdujących się w obrocie publicznym W powyższym trybie emisji obligacji obowiązkowe pośrednictwo domów maklerskich lub zrównanych z nimi banków prowadzących działalność maklerską, ustawa - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi przewiduje w odniesieniu do: 1) wystąpienia do Komisji Papierów Wartościowych i Giełd z wnioskiem o uzyskanie zgody na dopuszczenie obligacji do obrotu publicznego (art. 68 ust. 1). Obowiązkowe pośrednictwo ma zagwarantować należyte przygotowanie wniosku, zgodnie z wymogami wynikającymi z art. 68; 2) oferowania obligacji w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, o ile czynność ta mieści się w zakresie zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd udzielonego takim podmiotom na prowadzenie działalności maklerskiej (art. 30 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 30 ust. 1 i art. 32); 3) obrotu obligacjami na wtórnym krajowym (giełdowym lub pozagiełdowym) oraz zagranicznym rynku regulowanym (art. 30 ust. 2 pkt 3, ust. 2a pkt 1), o ile mieszczą się w zakresie objętym zezwoleniem na prowadzenie działalności maklerskiej. Poza powyższymi czynnościami emitent teoretycznie może wykonywać pozostałe czynności sam. W praktyce, ze względu na brak profesjonalnego przygotowania emitent zleca wykonywanie również i tych czynności (np. analizę zasadności przeprowadzenia emisji obligacji i opracowywania jej programu, opracowanie prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego i ich skrótów, doradztwo w zakresie określenia ceny emisyjnej i ustalenia terminu rozpoczęcia subskrypcji, wykonywanie obowiązków informacyjnopublikacyjnych, dokonanie zabezpieczeń obligacji, zawarcia umów o subemisję inwestycyjną i usługową, zawarcie umowy z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych, umowy z bankiem-reprezentantem) innym podmiotom według swego wyboru, w tym bankom, które gwarantują prawidłową ich realizację i wysoki poziom usług. Może to być bank prowadzący działalność maklerską i rachunki papierów wartościowych, który obok czynności wymagających jego obowiązkowego pośrednictwa, obejmuje całość czynności procesu emisyjnego na podstawie kompleksowej umowy, zawierającej także pośrednictwo w realizacji zobowiązań emitenta, wynikających z obligacji. Do czynności tych znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy umowy zlecenia, o świadczenie usług, o dzieło, komisu i umowy rachunku bankowego. Autor: Ireneusz Weiss

12 Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego Istotą warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego jest podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały (o podwyższeniu), z zastrzeżeniem, iż osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonają to prawo na warunkach określonych w tej uchwale oraz w trybie określonym ustawą (art kodeksu spółek handlowych); prawo to wykonane zostanie dopiero po zarejestrowaniu uchwały o podwyższeniu. Podwyższenie to ma zatem charakter abstrakcyjny (tylko księgowy ), jako że w momencie jego skuteczności (czyli wpisu do rejestru; zob. art kodeksu spółek handlowych) nie dochodzi jeszcze do objęcia akcji (zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym); tym samym nie dochodzi tu do realnego przysporzenia majątkowego na rzecz spółki w postaci wniesienia wkładów na pokrycie objętych akcji (zobacz wyjaśnienie: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Warunek wskazanego przysporzenia (efektywnego zwiększenia majątku spółki) spełniony jest dopiero w razie objęcia akcji przez uprawnionych (zob. niżej). Instytucja warunkowego podwyższania kapitału zakładowego może być stosowana tylko w odniesieniu do ograniczonego kręgu podmiotów. Chodzi tu o osoby, którym przysługują uprawnienia wynikające z następujących papierów wartościowych: - obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa (odnośnie do realizacji tych praw, zobacz: Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji) albo - warrantów subskrypcyjnych, o których mowa w art kodeksu spółek handlowych (o warrantach tych, zobacz: Emisja warrantów subskrypcyjnych), albo - o osoby będące pracownikami, członkami zarządu lub rady nadzorczej, którym przysługują wobec spółki wierzytelności z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku tej spółki lub spółki zależnej (art kodeksu spółek handlowych); o prawach tych osób, zob. niżej. Uchwała walnego zgromadzenia o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego może zostać powzięta w celu przyznania wyłącznie wyżej wymienionym osobom praw do objęcia akcji. Dokonanie podwyższenia warunkowego na rzecz innych osób nie jest dopuszczalne. Jednocześnie z treści art kodeksu spółek handlowych (posłużenie się spójnikiem albo ) wynika, iż w ramach jednego warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego możliwe jest przyznanie takich praw podmiotom należącym wyłącznie do jednej ze wspomnianych wyżej kategorii osób. Wymienieni wyżej pracownicy spółki lub członkowie jej zarządu (rady nadzorczej) pokrywają objęte akcje wkładem niepieniężnym - w postaci przysługującej im wobec spółki wierzytelności (która w wyniku jej wniesienia do spółki ulega wygaśnięciu); w tym przypadku dochodzi do konwersji zadłużenia spółki na udział w jej kapitale zakładowym. Objęcie to następuje z zachowaniem warunków obowiązujących przy wnoszeniu wkładów niepieniężnych (zob. art kodeksu spółek handlowych oraz Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji; Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Wartość nominalna warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego nie może przekraczać kwoty stanowiącej dwukrotności kapitału zakładowego z chwili podejmowania uchwały o warunkowym podwyższeniu (art kodeksu spółek handlowych). Poza powyższymi ograniczeniami, przewidziano także inne warunki proceduralne obowiązujące przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Odnoszą się one do uchwały walnego zgromadzenia (dotyczącej tego podwyższenia). Należą do nich: - zaostrzona większość głosów wymaganych do podjęcia tej uchwały; wynosi ona trzy czwarte głosów, przy obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, a w odniesieniu do spółki publicznej, reprezentujących co najmniej jedną trzecią kapitału zakładowego (art , w zw. z art zd.1 i 2 kodeksu spółek handlowych);

13 - konieczność umotywowania tej uchwały (art , w zw. z art zd. 3 kodeksu spółek handlowych); - wymóg ogłoszenia tej uchwały przez zarząd najpóźniej w terminie 6 tygodni od dnia wpisu do rejestru warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); ogłoszenie to następuje w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 5 3 kodeksu spółek handlowych). Uchwała walnego zgromadzenia w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego powinna określać w szczególności: - wartość nominalną warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego; - cel warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, zatem określenie czy operacja ta następuje w związku z emisją obligacji (zamiennych lub z prawem pierwszeństwa) czy warrantów subskrypcyjnych czy też w związku z konwersją zadłużenia spółki (lub spółki zależnej) wobec jej pracowników lub członków organów menedżerskich na podwyższony kapitał tej spółki (zob. wyżej); - termin wykonania prawa objęcia akcji emitowanych w związku z warunkowym podwyższeniem; - określenie grona osób uprawnionych do objęcia akcji (art kodeksu spółek handlowych). Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje w celu przyznania praw do objęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa, wówczas podwyższenie to powinno nastąpić z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach; t. jedn.: Dz.U r. Nr 120 poz (zob. Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji). Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego podlega - analogicznie jak zwykłe podwyższenie - zgłoszeniu do rejestru. Dokonanie tego zgłoszenia należy do zarządu (art kodeksu spółek handlowych). Zgłoszenie to powinno być złożone na urzędowym formularzu (zobacz wyjaśnienie: Zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego). Do formularza tego należy dołączyć: - uchwałę w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego; - ogłoszenie i wzór zapisu, jeżeli podwyższenie kapitału nastąpiło w drodze subskrypcji zamkniętej albo otwartej (zobacz wyjasnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym); - dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane; - sprawozdanie zarządu i opinię biegłego rewidenta, jeżeli objęcie akcji następuje w zamian za wkłady niepieniężne (zobacz wyjasnienie: Sprawozdanie założycieli; wycena wkładów niepieniężnych); - uchwałę walnego zgromadzenia w sprawie emisji warrantów subskrypcyjnych, jeżeli warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego uchwalone zostało w celu określonym w art pkt 3 kodeksu spółek handlowych (czyli w celu przyznania praw do objęcia akcji przez posiadaczy tych warrantów; zobacz wyjasnienie: Emisja warrantów subskrypcyjnych). Na zarządzie ciąży obowiązek ogłoszenia (w Monitorze Sądowym i Gospodarczym; zob. art. 5 3 kodeksu spółek handlowych) uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego najpóźniej w terminie 6 tygodni od dnia wpisu do rejestru warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); wymóg takiego ogłoszenia nie obowiązuje odnośnie do uchwały o zwykłym podwyższeniu kapitału zakładowego. Niewywiązanie się przez zarząd z ww. obowiązku nie powoduje nieważności uchwały o ogłoszeniu oraz nie pozbawia skuteczności operacji podwyższenia; może jednak rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą członków tego organu wobec spółki (na zasadzie art. 483 kodeksu spółek handlowych). Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego staje się skuteczne w dacie jego wpisu do rejestru (art kodeksu spółek handlowych, w zw. z art kodeksu spółek

14 handlowych). Od tej daty możliwe jest obejmowanie akcji w podwyższonym (jakkolwiek dopiero abstrakcyjnie, księgowo ; zob. wyżej) kapitale zakładowym. Objęcie to następuje przez osoby uprawnione - określone w uchwale walnego zgromadzenia o podwyższeniu (zob. art pkt 4 kodeksu spółek handlowych) w drodze pisemnego oświadczenia na formularzach przygotowanych przez spółkę (art zd. 1 kodeksu spółek handlowych). Do oświadczeń tych stosuje się regulacje dotyczące zapisów na akcje (o regulacjach tych, zob. Objęcie akcji w kapitale zakładowym); art. 437 kodeksu spółek handlowych, w zw. z art zd. 2 kodeksu spółek handlowych. Po zarejestrowaniu warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego zarząd wydaje dokumenty akcji osobom uprawnionym wskazanym w uchwale o podwyższeniu. W przypadku gdy akcje spółki są dopuszczone do publicznego obrotu (mają postać zdematerializowaną), zamiast wydania dokumentów akcji dokonuje się stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych (rachunku tych akcji), z uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi (art kodeksu spółek handlowych) - czyli przede wszystkim przepisów zawartych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183 poz. 1538). Wydanie dokumentów akcji (dokonanie stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych) może nastąpić wyłącznie na rzecz tych akcjonariuszy, którzy w pełni wnieśli wkłady (art kodeksu spółek handlowych); dokumenty akcji wydane z naruszeniem tego wymogu (względnie wydane osobom nieuprawnionym) są nieważne (art kodeksu spółek handlowych). W przypadku obejmowania akcji w warunkowo podwyższonym kapitale zakładowym wyłączono zatem stosowanie odstępstwa od zasady jednoczesności gromadzenia kapitału zakładowego (odstępstwa te wprowadzają art i 4 kodeksu spółek handlowych; na ich temat: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). W dacie wydania dokumentów akcji lub - w przypadku, gdy akcje są dopuszczone do publicznego obrotu - w dacie dokonania stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych (rachunku tych akcji) zachodzą dwa istotne skutki prawne: - po pierwsze następuje nabycie praw z akcji oraz - po drugie następuje podwyższenie kapitału zakładowego spółki o sumę równą wartości nominalnej akcji objętych na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); tzw. realne podwyższenie kapitału zakładowego. Dla powstania obu z ww. skutków nie jest konieczne dokonanie stosownego zgłoszenia do rejestru. Dopiero zatem w ww. dacie dochodzi do realnego (bezwarunkowego) podwyższenia kapitału zakładowego, tj. pokrytego - w pełni (zob. wyżej) - wkładami wniesionymi przez osoby obejmujące akcje (przed tą datą podwyższenie kapitału miało charakter tylko abstrakcyjny, warunkowy ; zob. wyżej). Wkładami tymi są np. obligacje, czy też wierzytelności wobec spółki, o których mowa w art kodeksu spółek handlowych (zob. wyżej). Oczywiście ww. objęcie akcji (i nabycie wynikających z nich praw) nie musi obejmować całej wartości nominalnej warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (objętych może być np. tylko taka część akcji, których suma wartości nominalnych równa będzie tylko połowie kwoty warunkowo podwyższanego kapitału). Pozostała część może zostać obejmowana w późniejszym czasie. Stąd też na zarząd spółki nałożono obowiązek zgłaszania do sądu rejestrowego - w terminie 30 dni po upływie każdego roku kalendarzowego - wykazu akcji objętych w danym roku (tj. ubiegłym roku kalendarzowym) celem uaktualnienia wpisu kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych). Jednakże w przypadku spółki publicznej zarząd ma obowiązek dokonywania tego zgłoszenia znacznie częściej, gdyż w terminie tygodnia po upływie każdego kolejnego miesiąca, licząc od dnia dokonania pierwszego zapisu na rachunku papierów wartościowych - rachunku akcji (zapisu zastępującego wydanie dokumentu akcji; zob. wyżej)); jeżeli w danym miesiącu nie

15 wydano akcji w trybie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, zarząd także ma obowiązek zawiadomienia o tym sądu rejestrowego (art kodeksu spółek handlowych). Do składanego zgłoszenia zarząd powinien dołączyć wykaz osób, które wykonały prawo objęcia akcji. Wykaz powinien zawierać nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) akcjonariuszy, liczbę objętych przez nich akcji oraz wartość wniesionych przez każdego akcjonariusza wkładów; do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie zarządu, że akcje zostały wydane akcjonariuszom, którzy wnieśli pełne wkłady (art kodeksu spółek handlowych). Podkreślenia wymaga, iż ww. zgłoszenia dokonywane przez zarząd mają charakter tylko deklaratoryjny. Ich celem jest aktualizacja danych w rejestrze na temat ilości akcji objętych w ramach warunkowo podwyższonego kapitału zakładowego. Prawa z akcji wydanych w ramach podwyższenia powstają już w dacie wydania dokumentów akcji (dokonania stosownego zapisu na rachunku tych akcji; zob. wyżej). Walne zgromadzenie zachowuje swe uprawnienie do (zwykłego) podwyższenia kapitału zakładowego oraz na warunkach obowiązujących w tym trybie (zobacz:zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego) niezależnie od korzystania przez zarząd z uprawnień przyznanych mu w przepisach o warunkowym podwyższeniu tego kapitału (art. 454 kodeksu spółek handlowych). Autor: Konrad Kohutek Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego Istotą warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego jest podjęcie przez walne zgromadzenie uchwały (o podwyższeniu), z zastrzeżeniem, iż osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonają to prawo na warunkach określonych w tej uchwale oraz w trybie określonym ustawą (art kodeksu spółek handlowych); prawo to wykonane zostanie dopiero po zarejestrowaniu uchwały o podwyższeniu. Podwyższenie to ma zatem charakter abstrakcyjny (tylko księgowy ), jako że w momencie jego skuteczności (czyli wpisu do rejestru; zob. art kodeksu spółek handlowych) nie dochodzi jeszcze do objęcia akcji (zobacz wyjaśnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym); tym samym nie dochodzi tu do realnego przysporzenia majątkowego na rzecz spółki w postaci wniesienia wkładów na pokrycie objętych akcji (zobacz wyjaśnienie: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Warunek wskazanego przysporzenia (efektywnego zwiększenia majątku spółki) spełniony jest dopiero w razie objęcia akcji przez uprawnionych (zob. niżej). Instytucja warunkowego podwyższania kapitału zakładowego może być stosowana tylko w odniesieniu do ograniczonego kręgu podmiotów. Chodzi tu o osoby, którym przysługują uprawnienia wynikające z następujących papierów wartościowych: - obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa (odnośnie do realizacji tych praw, zobacz: Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji) albo - warrantów subskrypcyjnych, o których mowa w art kodeksu spółek handlowych (o warrantach tych, zobacz: Emisja warrantów subskrypcyjnych), albo - o osoby będące pracownikami, członkami zarządu lub rady nadzorczej, którym przysługują wobec spółki wierzytelności z tytułu nabytych uprawnień do udziału w zysku tej spółki lub spółki zależnej (art kodeksu spółek handlowych); o prawach tych osób, zob. niżej. Uchwała walnego zgromadzenia o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego może zostać powzięta w celu przyznania wyłącznie wyżej wymienionym osobom praw do objęcia akcji. Dokonanie podwyższenia warunkowego na rzecz innych osób nie jest dopuszczalne.

16 Jednocześnie z treści art kodeksu spółek handlowych (posłużenie się spójnikiem albo ) wynika, iż w ramach jednego warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego możliwe jest przyznanie takich praw podmiotom należącym wyłącznie do jednej ze wspomnianych wyżej kategorii osób. Wymienieni wyżej pracownicy spółki lub członkowie jej zarządu (rady nadzorczej) pokrywają objęte akcje wkładem niepieniężnym - w postaci przysługującej im wobec spółki wierzytelności (która w wyniku jej wniesienia do spółki ulega wygaśnięciu); w tym przypadku dochodzi do konwersji zadłużenia spółki na udział w jej kapitale zakładowym. Objęcie to następuje z zachowaniem warunków obowiązujących przy wnoszeniu wkładów niepieniężnych (zob. art kodeksu spółek handlowych oraz Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji; Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego). Wartość nominalna warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego nie może przekraczać kwoty stanowiącej dwukrotności kapitału zakładowego z chwili podejmowania uchwały o warunkowym podwyższeniu (art kodeksu spółek handlowych). Poza powyższymi ograniczeniami, przewidziano także inne warunki proceduralne obowiązujące przy warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego. Odnoszą się one do uchwały walnego zgromadzenia (dotyczącej tego podwyższenia). Należą do nich: - zaostrzona większość głosów wymaganych do podjęcia tej uchwały; wynosi ona trzy czwarte głosów, przy obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, a w odniesieniu do spółki publicznej, reprezentujących co najmniej jedną trzecią kapitału zakładowego (art , w zw. z art zd.1 i 2 kodeksu spółek handlowych); - konieczność umotywowania tej uchwały (art , w zw. z art zd. 3 kodeksu spółek handlowych); - wymóg ogłoszenia tej uchwały przez zarząd najpóźniej w terminie 6 tygodni od dnia wpisu do rejestru warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); ogłoszenie to następuje w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 5 3 kodeksu spółek handlowych). Uchwała walnego zgromadzenia w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego powinna określać w szczególności: - wartość nominalną warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego; - cel warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, zatem określenie czy operacja ta następuje w związku z emisją obligacji (zamiennych lub z prawem pierwszeństwa) czy warrantów subskrypcyjnych czy też w związku z konwersją zadłużenia spółki (lub spółki zależnej) wobec jej pracowników lub członków organów menedżerskich na podwyższony kapitał tej spółki (zob. wyżej); - termin wykonania prawa objęcia akcji emitowanych w związku z warunkowym podwyższeniem; - określenie grona osób uprawnionych do objęcia akcji (art kodeksu spółek handlowych). Jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego następuje w celu przyznania praw do objęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa, wówczas podwyższenie to powinno nastąpić z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach; t. jedn.: Dz.U r. Nr 120 poz (zob. Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji). Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego podlega - analogicznie jak zwykłe podwyższenie - zgłoszeniu do rejestru. Dokonanie tego zgłoszenia należy do zarządu (art kodeksu spółek handlowych). Zgłoszenie to powinno być złożone na urzędowym

17 formularzu (zobacz wyjaśnienie: Zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego). Do formularza tego należy dołączyć: - uchwałę w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego; - ogłoszenie i wzór zapisu, jeżeli podwyższenie kapitału nastąpiło w drodze subskrypcji zamkniętej albo otwartej (zobacz wyjasnienie: Objęcie akcji w kapitale zakładowym); - dowód zatwierdzenia zmiany statutu przez właściwy organ władzy publicznej, jeżeli do zmiany statutu takie zatwierdzenie jest wymagane; - sprawozdanie zarządu i opinię biegłego rewidenta, jeżeli objęcie akcji następuje w zamian za wkłady niepieniężne (zobacz wyjasnienie: Sprawozdanie założycieli; wycena wkładów niepieniężnych); - uchwałę walnego zgromadzenia w sprawie emisji warrantów subskrypcyjnych, jeżeli warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego uchwalone zostało w celu określonym w art pkt 3 kodeksu spółek handlowych (czyli w celu przyznania praw do objęcia akcji przez posiadaczy tych warrantów; zobacz wyjasnienie: Emisja warrantów subskrypcyjnych). Na zarządzie ciąży obowiązek ogłoszenia (w Monitorze Sądowym i Gospodarczym; zob. art. 5 3 kodeksu spółek handlowych) uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego najpóźniej w terminie 6 tygodni od dnia wpisu do rejestru warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); wymóg takiego ogłoszenia nie obowiązuje odnośnie do uchwały o zwykłym podwyższeniu kapitału zakładowego. Niewywiązanie się przez zarząd z ww. obowiązku nie powoduje nieważności uchwały o ogłoszeniu oraz nie pozbawia skuteczności operacji podwyższenia; może jednak rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą członków tego organu wobec spółki (na zasadzie art. 483 kodeksu spółek handlowych). Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego staje się skuteczne w dacie jego wpisu do rejestru (art kodeksu spółek handlowych, w zw. z art kodeksu spółek handlowych). Od tej daty możliwe jest obejmowanie akcji w podwyższonym (jakkolwiek dopiero abstrakcyjnie, księgowo ; zob. wyżej) kapitale zakładowym. Objęcie to następuje przez osoby uprawnione - określone w uchwale walnego zgromadzenia o podwyższeniu (zob. art pkt 4 kodeksu spółek handlowych) w drodze pisemnego oświadczenia na formularzach przygotowanych przez spółkę (art zd. 1 kodeksu spółek handlowych). Do oświadczeń tych stosuje się regulacje dotyczące zapisów na akcje (o regulacjach tych, zob. Objęcie akcji w kapitale zakładowym); art. 437 kodeksu spółek handlowych, w zw. z art zd. 2 kodeksu spółek handlowych. Po zarejestrowaniu warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego zarząd wydaje dokumenty akcji osobom uprawnionym wskazanym w uchwale o podwyższeniu. W przypadku gdy akcje spółki są dopuszczone do publicznego obrotu (mają postać zdematerializowaną), zamiast wydania dokumentów akcji dokonuje się stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych (rachunku tych akcji), z uwzględnieniem przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi (art kodeksu spółek handlowych) - czyli przede wszystkim przepisów zawartych w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183 poz. 1538). Wydanie dokumentów akcji (dokonanie stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych) może nastąpić wyłącznie na rzecz tych akcjonariuszy, którzy w pełni wnieśli wkłady (art kodeksu spółek handlowych); dokumenty akcji wydane z naruszeniem tego wymogu (względnie wydane osobom nieuprawnionym) są nieważne (art kodeksu spółek handlowych). W przypadku obejmowania akcji w warunkowo podwyższonym kapitale zakładowym wyłączono zatem stosowanie odstępstwa od zasady jednoczesności gromadzenia kapitału zakładowego (odstępstwa te wprowadzają art i 4 kodeksu spółek handlowych; na ich temat: Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego).

18 W dacie wydania dokumentów akcji lub - w przypadku, gdy akcje są dopuszczone do publicznego obrotu - w dacie dokonania stosownego zapisu na rachunku papierów wartościowych (rachunku tych akcji) zachodzą dwa istotne skutki prawne: - po pierwsze następuje nabycie praw z akcji oraz - po drugie następuje podwyższenie kapitału zakładowego spółki o sumę równą wartości nominalnej akcji objętych na podstawie uchwały o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych); tzw. realne podwyższenie kapitału zakładowego. Dla powstania obu z ww. skutków nie jest konieczne dokonanie stosownego zgłoszenia do rejestru. Dopiero zatem w ww. dacie dochodzi do realnego (bezwarunkowego) podwyższenia kapitału zakładowego, tj. pokrytego - w pełni (zob. wyżej) - wkładami wniesionymi przez osoby obejmujące akcje (przed tą datą podwyższenie kapitału miało charakter tylko abstrakcyjny, warunkowy ; zob. wyżej). Wkładami tymi są np. obligacje, czy też wierzytelności wobec spółki, o których mowa w art kodeksu spółek handlowych (zob. wyżej). Oczywiście ww. objęcie akcji (i nabycie wynikających z nich praw) nie musi obejmować całej wartości nominalnej warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego (objętych może być np. tylko taka część akcji, których suma wartości nominalnych równa będzie tylko połowie kwoty warunkowo podwyższanego kapitału). Pozostała część może zostać obejmowana w późniejszym czasie. Stąd też na zarząd spółki nałożono obowiązek zgłaszania do sądu rejestrowego - w terminie 30 dni po upływie każdego roku kalendarzowego - wykazu akcji objętych w danym roku (tj. ubiegłym roku kalendarzowym) celem uaktualnienia wpisu kapitału zakładowego (art kodeksu spółek handlowych). Jednakże w przypadku spółki publicznej zarząd ma obowiązek dokonywania tego zgłoszenia znacznie częściej, gdyż w terminie tygodnia po upływie każdego kolejnego miesiąca, licząc od dnia dokonania pierwszego zapisu na rachunku papierów wartościowych - rachunku akcji (zapisu zastępującego wydanie dokumentu akcji; zob. wyżej)); jeżeli w danym miesiącu nie wydano akcji w trybie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego, zarząd także ma obowiązek zawiadomienia o tym sądu rejestrowego (art kodeksu spółek handlowych). Do składanego zgłoszenia zarząd powinien dołączyć wykaz osób, które wykonały prawo objęcia akcji. Wykaz powinien zawierać nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) akcjonariuszy, liczbę objętych przez nich akcji oraz wartość wniesionych przez każdego akcjonariusza wkładów; do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie zarządu, że akcje zostały wydane akcjonariuszom, którzy wnieśli pełne wkłady (art kodeksu spółek handlowych). Podkreślenia wymaga, iż ww. zgłoszenia dokonywane przez zarząd mają charakter tylko deklaratoryjny. Ich celem jest aktualizacja danych w rejestrze na temat ilości akcji objętych w ramach warunkowo podwyższonego kapitału zakładowego. Prawa z akcji wydanych w ramach podwyższenia powstają już w dacie wydania dokumentów akcji (dokonania stosownego zapisu na rachunku tych akcji; zob. wyżej). Walne zgromadzenie zachowuje swe uprawnienie do (zwykłego) podwyższenia kapitału zakładowego oraz na warunkach obowiązujących w tym trybie (zobacz:zwykłe podwyższenie kapitału zakładowego) niezależnie od korzystania przez zarząd z uprawnień przyznanych mu w przepisach o warunkowym podwyższeniu tego kapitału (art. 454 kodeksu spółek handlowych). Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego związane z emisją obligacji Jednym z celów, dla których może zostać przeprowadzona operacja warunkowego podwyższania kapitału zakładowego, jest przyznanie praw do objęcia akcji przez obligatariuszy obligacji zamiennych lub obligacji z prawem pierwszeństwa (zob. art

19 pkt 1 kodeksu spółek handlowych oraz Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego). Jeżeli podwyższenie to następuje we wskazanym celu, wówczas może ono zostać przeprowadzone tylko z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t. jedn.: Dz. U r. Nr 120 poz. 1300; dalej u.oblig.); art kodeksu spółek handlowych. Obligacjami zamiennymi są obligacje uprawniające do objęcia akcji emitowanych przez spółkę w zamian za te obligacje. Mogą one być emitowane przez spółkę tylko w przypadku, gdy statut przewiduje taką możliwość (art. 20 ust. 1 u.oblig.). Nie mogą ponadto być emitowane poniżej ich wartości nominalnej i nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą (art. 20 ust. 2 u. oblig.). Wiąże się to z tym, iż obligacje te podlegają zamianie ( konwersji ) na akcje nowej emisji (zob. niżej). Decyzja o emisji takich obligacji należy wyłącznie do walnego zgromadzenia (art. 393 pkt 5 kodeksu spółek handlowych), które podejmuje w tej materii stosowną uchwałę (większością trzy czwarte głosów; zob. art kodeksu spółek handlowych). Uchwała ta powinna określać w szczególności: 1) zakres przyznawanego prawa oraz warunki jego realizacji, w tym rodzaj akcji wydawanych w zamian za obligacje (chodzi tu o akcje wyemitowane w związku z warunkowym podwyższeniem kapitału zakładowego). Termin zamiany obligacji na akcje nie może być dłuższy niż termin wykupu obligacji; uchwała o emisji obligacji może jednak określić krótszy termin (art. 20 ust. 5 u.oblig.); 2) sposób przeliczenia obligacji na akcje, z tym jednak, że na każdy jeden złoty wartości nominalnej obligacji może przypadać najwyżej jeden złoty wartości nominalnej akcji, 3) maksymalną wysokość podwyższenia kapitału akcyjnego w drodze zamiany obligacji na akcje (art. 20 ust. 4 u.oblig.); 4) próg emisji, czyli minimalna liczba obligacji, których subskrybowanie jest wymagane dla dojścia emisji do skutku - o ile spółka próg taki określiła w warunkach emisji (art. 13 ust. 1 u.oblig.); o warunkach tych, zob. niżej. Zgodnie z art. 23 u. oblig. w drodze powyższej uchwały powinno nastąpić także wyłączenie prawa poboru objęcia nowych akcji przez dotychczasowych akcjonariuszy - w zakresie niezbędnym do wykonania uprawnień obligatariuszy. Wyłączenia tego należy dokonać z zachowaniem odrębnych przepisów, czyli przede wszystkich wymogów zawartych w art kodeksu spółek handlowych (o wymogach tych, zobacz wyjaśnienie: Podwyższenie kapitału zakładowego w granicach kapitału docelowego). Uchwała walnego zgromadzenia o emisji obligacji zamiennych (art. 393 pkt 5 kodeksu spółek handlowych) poprzedzać będzie uchwałę w sprawie warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego. Ta druga jest bowiem podejmowana już w celu przyznania praw do objęcia akcji przez obligatariuszy z ww. obligacji (zob. art pkt 1 kodeksu spółek handlowych oraz Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego). Obligacje te muszą zatem być już istniejącymi (wyemitowanymi) i objętymi papierami wartościowymi. Uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego powinna zatem być podjęta nie tyle po samej uchwale w sprawie emisji obligacji zmiennych, ale po tym jak cały proces tej emisji doszedł do skutku. Ma to miejsce w przypadku objęcia choćby jednej obligacji, chyba że ich emitent (tu: spółka akcyjna) określił w warunkach emisji minimalną liczbę obligacji, których subskrybowanie (objęcie) jest wymagane dla dojścia emisji do skutku (próg emisji; zob. tez wyżej). Uchwała o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych w zamian za te obligacje, podlega zgłoszeniu do rejestru. W rejestrze tym dokonuje się wzmianki o tej uchwale wraz ze wskazaniem maksymalnej wysokości podwyższenia kapitału zakładowego (art. 20 ust. 3 u.oblig.) Emisja obligacji - podobnie jak emisja akcji - może być przeprowadzana zarówno w trybie oferty publicznej (w takim przypadku zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 29

20 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych; Dz. U. Nr 184 poz. 1539; dalej, u.of.publ.; zobacz też Objęcie akcji w kapitale zakładowym), jak i poza tym trybem (zob. art. 9 u.oblig.). Na spółce emitującej obligacje ciąży obowiązek sporządzenia warunków emisji. W dokumencie tym należy określić szczegółowo: 1) termin, w jakim zamiana (obligacji na akcje) będzie dopuszczalna, 2) sposób przeliczenia obligacji na akcje, 3) sposób postępowania w przypadku przekształcenia lub likwidacji emitenta lub zmiany wartości nominalnej akcji przed dniem, gdy roszczenie do zamiany stanie się wymagalne, 4) informację o obowiązku zgłoszenia przez obligatariuszy Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz innym organom zamiaru nabycia akcji w drodze zamiany obligacji na akcje oraz o skutkach jego niedopełnienia, wynikających z właściwych przepisów prawa. Obowiązek zgłoszenia temu Prezesowi powstaje w przypadku określonym w art. 13 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U r. Nr 50 poz. 331); obowiązek zgłoszenia innym organom obowiązuje np. w przypadku zamiaru nabycia akcji banku (organem takim jest tu Komisja Nadzoru Bankowego, której zezwolenie jest wymagane na takie nabycie; zob. art. 25 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe; t. jedn.: Dz. U r. Nr 72 poz. 665). W przypadku gdy emisja odbywa się w ramach oferty publicznej emitent powinien także sporządzić prospekt emisyjny (w sposób określony w art. 21 i n. u.of.publ.) lub memorandum informacyjne (art. 38 u.of.publ.). Jak już wskazano, uchwała o warunkowym podwyższeniu kapitału zakładowego przez spółkę powinna zostać podjęta po dojściu do skutku emisji obligacji. Od daty rejestracji tej uchwały (zob. art. 20 ust. 3 u. oblig.) możliwe jest dokonywanie zamiany obligacji na akcje. Następuje to w drodze oświadczeń składanych przez obligatariusza spółce w formie pisemnej (art. 20 ust. 7 u.oblig.) - na formularzach przygotowanych przez spółkę (zob. art kodeksu spółek handlowych). Objęcie akcji w podwyższonym kapitale zakładowym przez posiadaczy obligacji zamiennych następuje w trybie uregulowanym w art kodeksu spółek handlowych (na ten temat zobacz: Warunkowe podwyższenie kapitału zakładowego). Objęcie to następuje w zamian za wkład obligatariusza polegający na realizacji przysługującego mu wobec spółki prawa inkorporowanego w jego obligacjach. Wkładem tym jest wierzytelność jaką ma on w stosunku do spółki (jego dłużnika) z tytułu wyemitowanej przez nią obligacji (zob. art. 4 ust. 1 u.oblig.). Skutkiem pokrycia akcji obejmowanych przez obligatariusza w podwyższonym kapitale zakładowym jest zatem zamiana (konwersja) wierzytelności jaka przysługuje mu w stosunku do spółki (emitenta obligacji) na akcje tej spółki; obligatariusz staje się tym samym akcjonariuszem spółki. Wskazana konwersja stanowi wprawdzie wkład niepieniężny; jednakże - na mocy art kodeksu spółek handlowych - do wkładów wnoszonych przez obligatariuszy obligacji zamiennych wyłączono stosowanie przepisów dotyczących wkładów niepieniężnych. Wyłączenie to ma istotne korzyści praktyczne dla (byłych) obligatariuszy - akcjonariuszy z tytułu objętych akcji. W szczególności ich wkłady nie podlegają konieczności zbadania przez biegłych rewidentów (zob. art. 312 kodeksu spółek handlowych oraz Wnoszenie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego), a akcje wydawane w zamian za te obligacje nie muszą być akcjami imiennymi (zob. art kodeksu spółek handlowych); mogą być akcjami na okaziciela i jednocześnie wobec akcji tych nie obowiązują ograniczenia w zakresie rozporządzenia nimi (ograniczena te ustanawia art kodeksu spółek handlowych). Ponadto - zgodnie z art kodeksu spółek handlowych - w przypadku warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego w celu oferowania akcji obligatariuszom obligacji