NOWOCZESNE FINANSE SENIORA. Miejscowości i data warsztatu

Transkrypt

1 NOWOCZESNE FINANSE SENIORA Miejscowości i data warsztatu

2 PLAN WARSZTATU 1. O projekcie Nowoczesne i bezpieczne finanse seniora 2. Podstawy bankowości internetowej w praktyce 3. Zarządzanie finansami domowymi z wykorzystaniem komputera 4. Pułapki w umowach finansowych kredyty, pożyczki, inwestycje 5. Podsumowanie 6. Ciekawe strony internetowe

3 O PROJEKCIE NOWOCZESNE I BEZPIECZNE FINANSE SENIORA 1. Projekt jest realizowany przez Ogólnopolską Federację Stowarzyszeń UTW - został dofinansowany ze środków Narodowego Banku Polskiego, 2. Okres realizacji: 1 grudnia 2012 do 31 października 2013r. 3. Główne działania w projekcie: a) przygotowanie i przeprowadzenie cyklu 60 wykładów pt. BEZPIECZNE finanse seniora oraz 120 warsztatów komputerowych pt. NOWOCZESNE finanse seniora dla grupy UTW na terenie Polski; b) utworzenie i prowadzenie punktu informacyjno doradczego Bezpieczne finanse seniora ; c) przygotowanie, wydanie i dystrybucja do UTW na terenie Polski 6 wydań newslettera pt. Niezbędnik finansowy seniora. 4. WIĘCEJ INFORMACJI:

4 O PROJEKCIE NOWOCZESNE I BEZPIECZNE FINANSE SENIORA INFOLINIA PUNKTU INFORMACYJNO - DORADCZEGO (BEZPŁATNA dla połączeń z telefonów stacjonarnych) federacjautw@interia.eu

5 PODSTAWY BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ W PRAKTYCE

6 Co to jest bankowość internetowa? (Inaczej: bankowość elektroniczna, homebanking, e-banking) jest to jedna z form całodobowej działalności bankowej, polegającej na umożliwieniu przez bank swoim klientom przeprowadzania określonych operacji na ich rachunkach bankowych przez Internet, najczęściej klient może sprawdzać stan lokat i rachunków rozliczeniowych, dokonywać przelewów i wnioskować o kredyt, a także spłacać zadłużenie karty kredytowej.

7 KRÓTKA HISTORIA BANKOWOŚCI INTERNETOWEJ bankowość internetowa zrodziła się w grudniu 1994 roku w Stanach Zjednoczonych, pierwszym w pełni wirtualnym bankiem na świecie został Security First Network Bank z Atlanty - 18 października 1995 roku rozpoczął świadczenie usług bankowych przez Internet, w Polsce prekursorem e-bankowości był Powszechny Bank Gospodarczy z Łodzi, który 14 października 1998 roku uruchomił pierwszy wirtualny oddział dla klientów indywidualnych i małych firm (później włączony do PeKaO S.A.), w 2000 r. w Polsce powstał mbank - pierwszy całkowicie internetowy bank, który nie ma oddziałów terenowych, obecnie bankowość internetową ma w swojej ofercie każdy bank.

8 KONTO INTERNETOWE - zalety niskie koszty - większość e - kont nic nie kosztuje bądź ich prowadzenie wiąże się z symbolicznymi opłatami, bezpłatne przelewy, wygoda - dostęp do konta mamy w każdym czasie i z każdego miejsca - wystarczy mieć komputer z dostępem do Internetu, bezpieczeństwo środków jak na zwykłym koncie (zaawansowane procedury ochronne wewnątrz banku, hasła, loginy, kody do przelewów itp., oczywiście musimy przestrzegać elementarnych zasad bezpieczeństwa),

9 KONTO INTERNETOWE - zalety oszczędność czasu (nie musimy stać w kolejce w oddziale banku po wydruk komputerowy, możemy złożyć on line wniosek kredytowy, założyć lokatę), szybkie zakupy przez Internet również w dni wolne od pracy, dzięki możliwości łatwego sprawdzania historii rachunku czuwamy nad wydatkami.

10 Zakładamy konto internetowe Przed dokonaniem decyzji, w jakim banku założyć konto internetowe, powinniśmy odpowiedzieć sobie na kilka ważnych pytań: jak często wykonujemy przelewy, czy wykonujemy przelewy za granicę, czy chcemy na koncie przechowywać większe sumy przez dłuższy czas, jak często podejmujemy gotówkę, czy przy obsłudze rachunku chcielibyśmy korzystać z telefonu, Znając odpowiedzi na w/w pytania możemy porównać ofertę rynkową w szczególności pod kątem naszych oczekiwań i wybrać ten bank, który z punktu widzenia właśnie naszych oczekiwań jest najbardziej atrakcyjny. Po zawarciu umowy na prowadzenie e konta otrzymujemy wielocyfrowy login, hasło pierwszego logowania, kartę kodów.

11 ĆWICZENIE nr 1 1/ Praca indywidualna z wykorzystaniem komputera. 2/ Proszę zalogować się na stronie i kliknąć w zakładkę SYMULATOR BANKU, 3/ Ćwiczenie polega na założeniu i obsłudze podstawowych funkcji fikcyjnego konta internetowego. 4/ Czas ok. 45 min.

12 BEZPIECZEŃSTWO starannie przechowujmy login i hasło do konta oraz kartę kodów jednorazowych (najlepiej w różnych miejscach), zainstalujmy na komputerze legalne oprogramowanie antywirusowe (antywirus, firewall), nie korzystajmy z przypadkowych komputerów (np. w kawiarenkach internetowych), ostrożnie podchodźmy do korespondencji mailowej - szczególnie tej, w której bank zaleca nam szybkie zalogowanie się na koncie np. w celu sprawdzenia nowych usług itp., nie otwierajmy linków oraz załączników, które otrzymaliśmy z nieznanego pochodzenia, nie udostępniajmy nikomu hasła i PIN-u do konta,

13 BEZPIECZEŃSTWO pamiętajmy, że pracownik banku nigdy nie zapyta nas o login i hasło do konta (pracownik może jedynie zapytać o hasło ustalone do kontaktów telefonicznych), jeżeli zauważymy coś podejrzanego podczas logowania się do konta, nie logujmy się, nie zapamiętujmy w przeglądarce loginów i haseł, upewnijmy się że połączenie z bankiem jest szyfrowane (w pasku dialogowym adres strony powinien zawierać protokół https i ikonkę kłódki), systematycznie aktualizujmy nasze oprogramowanie.

14 CECHY BEZPIECZNEGO HASŁA DO KONTA INTERNETOWEGO Bezpieczne hasło: składa się z co najmniej 8 znaków, zawiera kombinację wielkich i małych liter, cyfr oraz symboli, jest łatwe do zapamiętania przez użytkownika a trudne do odgadnięcia przez inne osoby, nie zawiera całego wyrazu słownikowego, różni się znacznie od poprzednio używanych haseł, nie zawiera powtórzeń znaków (np ) lub ich sekwencji (np ).

15 ZAKUPY W SIECI po znalezieniu interesującego nas towaru koniecznie zweryfikujmy sprzedawcę (sprawdźmy czy podaje adres siedziby, NIP, REGON, nr wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub KRS), nie dajmy się zmylić sklepom, które tylko z nazwy podobne są do sklepu powszechnie znanego i polecanego, nie podawajmy sprzedawcy nr naszej karty ani kodów zabezpieczających, nie odpowiadajmy na maile i sms-y z prośbą o podanie loginu, hasła czy danych karty (często są to podchwytliwe wiadomości z prośbą o sms-ową weryfikację nr karty itp.), pamiętajmy, żeby sprawdzić czy połączenie jest zaszyfrowane (https), pamiętajmy, że sklep w którym dokonujemy zakupów, nie otrzymuje naszych pełnych danych bankowych - ich przetworzenie następuje na specjalnie do tego celu stworzonym serwerze centrum rozliczeniowego,

16 ZAKUPY W SIECI nie każda karta nadaje się do zakupów w Internecie, nadają się do tego tylko te, które nie wymagają każdorazowej kontroli stanu naszego konta, zasadniczo do e - zakupów nadają się tzw. karty wypukłe, istnieją również karty, które przeznaczone są tylko do zakupów w Internecie (karty wirtualne), karta wirtualna polega na tym, że nasz bank (jeśli ma taką ofertę) otwiera nam specjalny rachunek, na który przelewamy wyliczone środki na dane zakupy (w razie próby oszustwa nasze straty są minimalne, gdyż środki na ten rachunek przelewamy tylko w razie potrzeby), procedury płacenia kartą kredytową w sieci mogą być różne w zależności od operatora.

17 ZAKUPY W SIECI procedura autoryzacji wybieramy towar w sklepie internetowym, klikamy na opcje płatności za pomocą karty, zostajemy przekierowani na zaszyfrowaną stronę agenta rozliczeniowego np. Polcard (dzięki temu sklep nie otrzymuje żadnych danych o naszej karcie a jedynie wynik autoryzacji), na w/w stronie podajemy nr karty, jej datę ważności, a także coraz częściej kod CVV2 (dodatkowy kod, przypominający nieco kod PIN) oraz imię, nazwisko i adres zamieszkania właściciela karty, po wpisaniu w/w danych wciskamy OK - tym samym rozpoczynając proces autoryzacji naszego zakupu, następnie centrum autoryzacyjne wysyła zapytanie do organizacji kartowej (np. dla kart Visa jest to Visanet),

18 ZAKUPY W SIECI procedura autoryzacji zapytanie w uproszczeniu wygląda tak: klient Damian Czerwony dokonuje zakupu na kwotę 200 zł kartą o numerze , transakcja ma miejsce w sklepie internetowym taca.pl, czy ta transakcja może zostać autoryzowana, następnie organizacja kartowa (np. Visanet) wysyła zapytanie do naszego banku czy posiadamy wolne środki na dokonanie oznaczonej transakcji (środki na koncie, ewentualnie niewykorzystany kredyt), jeśli mamy zdolność płatniczą bank rezerwuje środki, przekazuje tę wiadomość do Visanet, Visanet do centrum autoryzacyjnego, a centrum autoryzacyjne do sklepu, cała w/w procedura trwa kilka minut, w 2010 r. Polacy zrobili w Internecie zakupy na kwotę 3,4 mld euro ( zakupy online robiło prawie 47 % osób korzystających z Internetu (TNS OBOP r.).

19 ZARZĄDZANIE FINANSAMI DOMOWYMI Z WYKORZYSTANIEM KOMPUTERA

20 BUDŻET DOMOWY co to jest? jest to zestawienie planowanych dochodów i wydatków oraz zasoby pieniężne, którymi dysponuje gospodarstwo; jest to również plan na przyszłość, ponieważ tworząc nasz budżet, musimy uwzględniać zarówno plany krótkoterminowe (np. najbliższy tydzień czy miesiąc), jak i plany długoterminowe, (np. kolejne półrocze lub rok, bądź dłużej); można go prowadzić w zeszycie albo w programie komputerowym; zapisujemy w nim wszystkie dochody i wydatki z danego okresu rozliczeniowego, a następnie sumujemy poszczególne pozycje i wyciągamy wnioski;

21 BUDŻET DOMOWY co to jest? narzędzie to ma na celu pokazanie nam w jakich pozycjach wydajemy za dużo, gdzie możemy zaoszczędzić, a także trzyma w ryzach nasze pieniądze i wydatki; jeśli więc na podstawie budżetu w danym miesiącu obliczyliśmy, że na żywność wydaliśmy 500 zł i po analizie rachunków uznaliśmy, że nie poczyniliśmy zbytecznych zakupów, to wiemy, że w kolejnym miesiącu musimy też co najmniej 500 złotych odłożyć na żywność, a resztę możemy przeznaczyć na inne wydatki lub oszczędności; prowadzenie budżetu wymaga konsekwencji.

22 DLACZEGO WARTO PROWADZIĆ BUDŻET DOMOWY? zwiększa naszą świadomość finansową i jednocześnie ogranicza niepewność jutra poprzez planowanie i monitorowanie wydatków; zwiększa kontrolę nad wydatkami (np. pokazuje ile wydajemy, ile mamy na nieplanowane wydatki); pokazuje strukturę naszych wydatków, a tym samym pozwala wyeliminować te zbędne i nieprzemyślane; pozwala podejmować lepsze decyzje (np. odłożyć zakup rzeczy, która nie jest nam w danej chwili niezbędna, na czas gdy będziemy mieć mniej innych ważniejszych zakupów);

23 DLACZEGO WARTO PROWADZIĆ BUDŻET DOMOWY? wskazuje obszary, w których możemy dokonać najmniej bolesnych cieć wydatków; ułatwia oszczędzanie; często chroni nas przed kupowaniem na kredyt (czyli dodatkowymi kosztami z tym związanymi); ułatwia finansowanie i realizowanie naszych celów finansowych (wyjazd na wakacje, zakup samochodu, ślub dziecka, remont domu itp.); pozwala łatwiej przejść sytuacje kryzysowe (fundusz na nagłe wydatki).

24 BUDŻET DOMOWY kilka uwag planowania powinniśmy się uczyć od najmłodszych lat (to wtedy jak mieszkamy jeszcze z rodzicami mamy większe możliwości oszczędzania i racjonalizowania wydatków); budżet powinny planować zarówno osoby młode jak i starsze; planowanie wymaga silnej woli, systematyczności i konsekwencji; skrupulatnie prowadzony budżet niemal zawsze zaskakuje i przynosi pozytywne efekty (wyżej omówione).

25 JAK TWORZYMY BUDŻET DOMOWY? budżet tworzymy w formie pisemnej (w zeszycie bądź arkuszu kalkulacyjnym), gdyż nie jesteśmy w stanie zapamiętać każdego wydatku czy zaplanowanej czynności; nie wyrzucamy naszych rachunków (paragonów, faktur); wszystkie nasze dochody i wydatki zapisujemy w poszczególnych kategoriach (żywność, paliwo, naprawy samochodu, czynsz, opłaty za media, przyjemności itp.); na koniec okresu rozliczeniowego (np. miesiąca) sumujemy koszty w poszczególnych kategoriach; a następnie analizujemy, czy w którejś kategorii nie wydajemy za dużo (czy nie pojawiają się zbędne koszty), gdzie możemy zaoszczędzić;

26 JAK TWORZYMY BUDŻET DOMOWY? wizualnie budżet może wyglądać bardzo różnie (tabelka, słupki, poszczególne wydatki na osobnych stronach itp.); najbardziej praktyczny/przejrzysty wydaje się budżet w formie dwóch tabelek (jedna dla przychodów, druga dla wydatków); PRZYCHODY podzielić możemy na: stałe (emerytura męża, renta żony itp.), sezonowe (zbiór truskawek, grzybów, pomoc sąsiadom przy żniwach itp.), dodatkowe (darowizny, spadek, itp.);

27 JAK TWORZYMY BUDŻET DOMOWY? WYDATKI powinniśmy dzielić bardziej szczegółowo: codzienne (żywność, środki czystości, paliwo), cykliczne (telefon, woda, ogrzewanie, wywóz śmieci, prąd), sezonowe (podręczniki dla dzieci/wnuków, odzież na zimę, zakup opału), okazjonalne (wydatki świąteczne, urodziny), nagłe (awaria sprzętu AGD, zakup leków, uszkodzony dach), inne (związane np. z rozrywką i przyjemnościami).

28 ĆWICZENIE nr 2 Praca indywidualna na komputerze. Prezentacja narzędzia informatycznego Budżet domowy przygotowanego na cele warsztatu. Proszę wpisać w budżet domowy pozycje przychodów i wydatków wymienione w materiałach, które Państwo otrzymaliście. Czas: ok 30 min.

29 WNIOSKI PŁYNĄCE Z BUDŻETU po kilku miesiącach zapisywania, dokonując analizy wpisów, dostrzeżemy ich cykliczność; cykliczność budżetu pozwoli nam przyjąć racjonalne założenia na przyszłość, zredukować zbędne wydatki, wyeliminować złe nawyki; Przykład: zbyt wysokie rachunki za energię elektryczną (wniosek: wyłączanie urządzeń elektrycznych, z których w danej chwili nie korzystamy, zakup energooszczędnych żarówek, korzystanie ze sprzętów AGD w sposób efektywny czyli np. włączamy pralkę/zmywarkę tylko, gdy jest pełna);

30 WNIOSKI PŁYNĄCE Z BUDŻETU konsekwentnie prowadzony plan finansowy pozwoli nam po pewnym czasie określić, czy założony cel finansowy zostanie przez nas osiągnięty i kiedy tak się stanie (np. zakup samochodu), czy do jego zrealizowania wystarczą oszczędności, czy też trzeba będzie się zastanowić nad ewentualnym kredytem.

31 PUŁAPKI W UMOWACH FINANSOWYCH kredyty, pożyczki, inwestycje

32 Na czym polega istota kredytu? kredyt to przekazanie środków pieniężnych przez bank (kredytodawcę) klientowi (kredytobiorcy) lub na wskazany przez klienta rachunek (np. sprzedawcy towaru, wykonawcy usługi), kredytu może udzielać tylko bank, środki przeznaczane na kredyt nie są własnością banków, lecz pochodzą z depozytów powierzonych im przez klientów,

33 Na czym polega istota kredytu? kredyt jest co do zasady odpłatny (prowizja, odsetki), umowy kredytowe regulowane są przez prawo bankowe oraz ustawę o kredycie konsumenckim, co do zasady kredyt udzielany jest na ściśle określony cel, umowa kredytu musi być zawarta na piśmie, rodzaje: hipoteczny, inwestycyjny, konsolidacyjny, konsumpcyjny itp.

34 Na czym polega istota pożyczki? pożyczka to przekazanie środków pieniężnych przez instytucję lub osobę fizyczną, pożyczki mogą być udzielane co do zasady przez każdego (m.in.: banki, parabanki, osoby fizyczne), środki przeznaczone na pożyczkę są co do zasady własnością pożyczkodawcy,

35 Na czym polega istota pożyczki? pożyczki są często nieodpłatne (np. nieoprocentowane pożyczki w rodzinie), umowa pożyczki regulowana jest przez ustawę Kodeks cywilny, pożyczki co do zasady nie są udzielane na określony cel, do ważności umowy pożyczki nie jest wymagana żadna szczególna forma, w przypadku jednak, gdy jej wartość przekracza 500 złotych powinna być sporządzona na piśmie dla celów dowodowych (art kc).

36 Co zrobić, gdy nagle potrzebujemy pieniędzy? zastanówmy się czy wydatek, na który brakuje nam środków jest konieczny, jeśli uznamy, że wydatek jest konieczny, to starajmy się w pierwszej kolejności pożyczyć pieniądze od kogoś z rodziny/znajomego, jeśli nikt z rodziny nie może nam pożyczyć, pożyczajmy w bankach, natomiast instytucje parabankowe traktujmy jako ostateczność, porównajmy ofertę różnych banków, czytajmy uważnie regulaminy, tabele opłat i prowizji, porównajmy całkowite koszty kredytów w różnych bankach (suma wszystkich kosztów z odsetkami, prowizjami i opłatami),

37 Co zrobić, gdy nagle potrzebujemy pieniędzy? ustalmy dokładną sumę którą potrzebujemy, nie bierzmy kredytu z nadwyżką (narażamy się niepotrzebnie na dodatkowe koszty), sprawdźmy, jakie dokumenty będą potrzebne do ustalenia naszej zdolności kredytowej, dowiedzmy się, czy istnieje możliwość negocjowania warunków umowy, sprawdźmy, jaka jest wysokość opłat związanych ze zmianą warunków umowy (np. wcześniejsza spłata, wydłużenie okresu kredytowania itp.), CZYTAJMY UMOWY PRZED ICH PODPISANIEM!!!

38 USTAWA O KREDYCIE KONSUMENCKIM najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie kredytu konsumenckiego jest ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126 poz. 715), przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi,

39 USTAWA O KREDYCIE KONSUMENCKIM Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności: a) umowę pożyczki; b) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego; a zatem przepisy w/w ustawy znajdują zastosowanie również do pożyczek udzielanych m.in. przez parabanki.

40 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? imię, nazwisko i adres konsumenta oraz imię, nazwisko (nazwę) i adres (siedzibę) kredytodawcy i pośrednika kredytowego; rodzaj kredytu; czas obowiązywania umowy; całkowitą kwotę kredytu;

41 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? terminy i sposób wypłaty kredytu; stopę oprocentowania kredytu oraz warunki jej zmiany; rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;

42 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejności zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy; w przypadku umowy o kredyt konsumencki zawartej na czas określony, informację o prawie do otrzymania, na wniosek, w każdym czasie bezpłatnego harmonogramu spłaty;

43 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? zestawienie zawierające terminy i zasady płatności odsetek oraz wszelkich innych kosztów kredytu, w przypadku gdy kredytodawca lub pośrednik kredytowy udziela karencji w spłacie kredytu; informację o innych kosztach, które konsument zobowiązany jest ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki na jakich koszty te mogą ulec zmianie;

44 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu; skutki braku płatności rat kredytowych; informację o konieczności poniesienia opłat notarialnych, o ile wystąpią w ramach konkretnej umowy;

45 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? sposób zabezpieczenia i ubezpieczenia spłaty kredytu, jeżeli konkretna umowa je przewiduje; termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5 w/w ustawy, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym;

46 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem; informację o prawie kredytodawcy do zastrzeżenia w umowie prowizji za dokonanie spłaty kredytu przed terminem i zasady ustalenia wysokości tej prowizji;

47 CO POWINNA OKREŚLAĆ UMOWA O KREDYT KONSUMENCKI? warunki wypowiedzenia umowy; informację o możliwości korzystania z pozasądowego rozstrzygania sporów oraz zasadach dostępu do tej procedury, jeżeli takie prawo przysługuje konsumentowi; wskazanie organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów.

48 POŻYCZASZ PIENIĄDZE zwróć szczególną uwagę na wysokość oprocentowania i jego konstrukcję, wysokość prowizji i opłat dodatkowych (ubezpieczenia, opłaty za doradztwo, koszty wyceny nieruchomości, koszty monitów np. za opóźnienie), wysokość przyszłych opłat np. za wydanie różnego rodzaju zaświadczeń, dodatkowe opłaty, które bank może pobierać np. za nieterminową spłatę (poza odsetkami karnymi), za gotówkowe wypłaty bądź spłaty kredytu itp.,

49 POŻYCZASZ PIENIĄDZE zwróć szczególną uwagę na możliwość wcześniejszej spłaty kredytu i koszty z tym związane (optymalnym rozwiązaniem jest brak kosztów związanych z wcześniejszą spłatą, często jednak jest to związane z opłatami, w takiej sytuacji dobrze, gdy wysokość prowizji z tego tytułu jest określona w umowie - wtedy mamy gwarancję jej stałości; jeżeli opłata jest określona w tabeli opłat i prowizji to może ona ulegać zmianie - najczęściej podwyższeniu - a bank ma jedynie obowiązek nas o tym powiadomić), ewentualne koszty związane z przewalutowaniem kredytu walutowego (istotne, czy opłata z tego tytułu zapisana jest w umowie, czy tylko w tabeli opłat i prowizji),

50 POŻYCZASZ PIENIĄDZE zwróć szczególną uwagę na zabezpieczenie kredytu - w umowie oprócz ustanowienia np. hipoteki może znajdować się klauzula umożliwiająca bankowi żądanie dodatkowego zabezpieczenia w przypadku spadku wartości naszego zabezpieczenia, np. domu: a) jeżeli podpiszemy takie zobowiązanie, w momencie bessy na rynku nieruchomości, bank może domagać się zwiększenia wartości zabezpieczenia kredytu - klient zmuszony jest wtedy np. do ustanowienia hipoteki na kolejnej nieruchomości, b) jeżeli nie posiadamy dodatkowej nieruchomości, a umowa daje bankowi taką możliwość, bank może nawet zażądać natychmiastowej spłaty części kredytu, c) regulacje dotyczące wysokości zabezpieczenia kredytu są często przemycane przez banki w różnego rodzaju regulaminach,

51 POŻYCZASZ PIENIĄDZE zwróć szczególną uwagę na... możliwość pojawienia się w Twojej umowie NIEDOZWOLONYCH KLAUZUL UMOWNYCH

52 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE niedozwolone klauzule umowne - to postanowienia umowy, które nie zostały uzgodnione z konsumentem indywidualnie, kształtując jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy; konsument, który stwierdza, iż w doręczonym mu projekcie umowy znajdują się postanowienia niedozwolone, powinien zwrócić przedsiębiorcy uwagę na ten fakt - w przypadku, gdy nie wyraża on zgody na zmianę kwestionowanych punktów umowy najlepiej jej nie zawierać, jeśli umowa, którą już podpisaliśmy, zawiera niedozwolone postanowienia to - zgodnie z zasadami określonymi w kodeksie cywilnym - takie klauzule nie wiążą nas z mocy prawa,

53 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE jeżeli przedsiębiorca nie uzna postulatów co do nieważności niektórych zapisów zawartej umowy, konsumentowi przysługuje uprawnienie zwrócenia się do sądu powszechnego o uznanie danego postanowienia za niewiążące, np.: jeżeli chcemy odstąpić od umowy, a w jej warunkach znajduje się postanowienie wykluczające taką możliwość lub przewidujące rażąco wygórowaną karę, to możemy powołać się na niedozwolony charakter postanowienia umownego i jeżeli przedsiębiorca nie uwzględni naszych racji, dochodzić swych roszczeń sądownie,

54 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE kontrole wzorców stosowanych w umowach z konsumentami przez przedsiębiorców przeprowadza Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), w wyniku kontroli - w razie stwierdzenia niedozwolonych klauzul - Prezes UOKiK kieruje stosowne pozwy do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK),

55 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do Rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKiK - od tego momentu ich stosowanie w obrocie z konsumentami staje się zakazane, warto wspomnieć, że prawo składania pozwów do SOKiK przysługuje również miejskim (powiatowym) rzecznikom konsumentów, a także organizacjom pozarządowym oraz konsumentom,

56 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - REJESTR -

57 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - PRZYKŁADY - Kredytobiorcy służy prawo odstąpienia od niniejszej Umowy, jeżeli Bank nie udostępni środków z tytułu kredytu w terminie 3 dni od dnia spełnienia przez Kredytobiorcę warunków określonych w niniejszej Umowie ( ). W przypadku, gdy Kredytobiorca odstąpi od niniejszej Umowy z powodów określonych w ust.1, umowa uważana jest za niezawartą, a Bank zwróci Kredytobiorcy zapłaconą prowizję przygotowawczą Banku, pomniejszoną o opłatę za rozpatrzenie wniosku - konsument nie może ponosić negatywnych skutków niewywiązania się banku z umowy, w takim przypadku ma prawo odstąpić od umowy; bank jest profesjonalistą i wymaga się od niego rzetelnego działania a tym samym niedopuszczalne jest by kredytobiorca, ponosił dodatkowe koszty, za działania zawinione przez bank,

58 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - PRZYKŁADY - Bank może podwyższyć oprocentowanie uchwałą zarządu, jeśli uzasadnia to (...) zmiana kosztów działalności banku lub zmiany w przepisach prawa takie określenie przyczyny zmiany oprocentowania najczęściej oznacza, że bank będzie dokonywał zmian dowolnie (korzystniejszy jest zapis warunkujący zmiany oprocentowania kredytu na skutek zmian stóp procentowych na rynku międzybankowym np. od zmian 3-miesięcznej stopy WIBOR) Bank może wypowiedzieć umowę z powodu (...) i innych ważnych przyczyn - oznacza to, iż bank posiada jednostronne uprawnienie do interpretowania ważnych powodów, a w konsekwencji może to spowodować, że z punktu widzenia banku każda przyczyna wypowiedzenia umowy może stać się ważna,

59 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - PRZYKŁADY - Bank ma prawo zastrzec kartę lub odmówić jej wznowienia z ważnych powodów. Za ważne powody uważa się w szczególności naruszenie przez klienta postanowień umowy lub innych umów kredytu zawartych lub administrowanych przez bank, albo w przypadku podejrzenia pojawienia się nieuprawnionych operacji - uwagi j/w Umowa rozwiązuje się w przypadku braku płatności kolejnej raty - taki zapis może spowodować, że nawet najmniejsze opóźnienie w płatności, np. z powodu braku środków na koncie przy poleceniu przelewu spowoduje, iż bank zażąda spłaty całości kredytu,

60 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - PRZYKŁADY - (...) w takim przypadku termin, w którym kredytobiorca ma prawo odstąpić od umowy, biegnie od dnia otrzymania przez kredytobiorcę umowy, a jeżeli dnia tego nie można ustalić, od dnia przypadającego 7 dni po wysłaniu egzemplarza umowy do kredytobiorcy - w przedmiotowej klauzuli bank przerzucał na konsumenta ryzyko wykazania, że umowa została mu doręczona; sąd wskazał, że konsument nie ma obowiązku monitorowania okoliczności, czy bank wysłał do niego umowę czy też nie, przerzucanie na niego ryzyka wykazania, że umowa została mu doręczona godzi w dobre obyczaje i rażąco narusza interesy konsumenta,

61 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - PRZYKŁADY - kredytobiorca zobowiązany jest do informowania banku o istotnych decyzjach i faktach mających wpływ na jego sytuację prawną, ekonomiczną i finansową, a w szczególności o zmianie banku, w którym prowadzi rachunki bankowe - sąd stwierdził, że prowadzenie przez konsumenta rachunku bieżącego w banku udzielającym kredytu nie jest okolicznością niezbędną do monitorowania spłaty kredytu, dlatego też zmiana banku, w którym konsument prowadzi rachunek nie jest istotną okolicznością, która wpływa na ocenę jego zdolności kredytowej,

62 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - GDZIE SZUKAĆ POMOCY - miejscy/powiatowi rzecznicy konsumentów, Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, poradnie udzielające bezpłatnych porad prawnych i obywatelskich, Punkt Informacyjno Doradczy Bezpieczne finanse seniora

63 NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE - GDZIE SZUKAĆ POMOCY - w celu uzyskania danych teleadresowych do najbliższego miejscowo podmiotu udzielającego wsparcia konsumentom można skorzystać z wyszukiwarki instytucji udzielających takiej pomocy dostępnej na stronie: wybierając zagadnienie, którego dotyczy problem, a następnie województwo i miasto zamieszkania, uzyskuje się adresy do najbliższego rzecznika konsumentów oraz innych instytucji świadczących pomoc konsumencką w danym regionie,

64 ĆWICZENIE nr 3 1. Proszę podzielić się na 3-4 grupy. 2. Proszę przeczytać otrzymany wzór umowy kredytu konsumenckiego i zaznaczyć co najmniej 5 zapisów niekorzystnych dla kredytobiorcy. 3. Czas: ok min.

65 ĆWICZENIE nr 4 1. Praca indywidualna przy komputerze. 2. Proszę załogować się na stronie edytowy.html 3. Ćwiczenie polega na przeprowadzeniu symulacji spłat kredytów różnej wysokości w różnych okresach kredytowania. 4. Czas: ok min.

66 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO POŻYCZANIA PIENIĘDZY * 1/ SPRAWDŹ WIARYGODNOŚĆ FIRMY Listę podmiotów objętych nadzorem finansowym można znaleźć na stronie: lub na stronie internetowej kampanii: a także sprawdzić pod bezpłatnym numerem infolinii: * opracowano na podstawie portalu

67 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO POŻYCZANIA PIENIĘDZY 2/ POLICZ CAŁKOWITY KOSZT POŻYCZKI sprawdź, jaka jest całkowita kwota do zapłaty - każdy podmiot udzielający pożyczki zobowiązany jest do poinformowania o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania pożyczki (RRSO) oraz o całkowitej kwocie do zapłaty, jeśli masz kłopoty z uzyskaniem takiej informacji, możesz samodzielnie policzyć koszt pożyczki za pomocą kalkulatora dostępnego np. na stronie internetowej:

68 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO POŻYCZANIA PIENIĘDZY 3/ DOKŁADNIE PRZECZYTAJ UMOWĘ Należy zwrócić szczególną uwagę na to: czy całkowity koszt pożyczki (RRSO) nie jest znacznie wyższy niż inne oferty na rynku, czy firma wymaga wniesienia wysokiego zabezpieczenia pożyczki zanim pożyczka zostanie udzielona - brak terminowej spłaty pożyczki może się wiązać z utratą zabezpieczenia, którego wartość najczęściej znacznie przewyższa kwotę zadłużenia,

69 PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZNEGO POŻYCZANIA PIENIĘDZY 3/ DOKŁADNIE PRZECZYTAJ UMOWĘ czy zapisy umowy uprawniają firmę do wyznaczenia zabezpieczenia w przyszłości, wedle uznania firmy, czy pojawiają się dodatkowe opłaty zapisane w umowie, np. za rozpatrzenie wniosku, za wydanie decyzji, prowizje, opłaty za wizyty przedstawiciela pożyczkodawcy w domu, ubezpieczenia jeśli tak, to policz je, suma tych opłat może znacznie podwyższać koszt pożyczki (być może firma w ogóle nie zamierza udzielić pożyczki, a jedynie pobrać opłaty ponoszone przez klienta z góry!).