Fale uderzeniowe. Anna Durkalec 06 stycznia 2010
|
|
- Bronisław Karpiński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Fale uderzeniowe Anna Durkalec 06 stycznia 2010 Streszczenie Fale uderzeniowe odgrywają kluczową role w wielu zagadnieniach astrofizyki. Ta praca przedstawia podstawowe własności fal uderzeniowych propagujących się w gazie doskonałym. Na początku następuje krótki opis czym jest fala uderzeniowa i jak jej pojawienie się wpływa na ośrodek w którym się rozchodzi. W następnych rozdziałach za pomocą prostych relacji wyprowadzona zostaje Adiabata Hugoniota, a nastepnie przdstawione jest za pomocą współczynników ciśnienia, gęstości i temperatury jak zmieniają sie parametry gazu po przejściu zaburzenia. Na koniec dyskutowane są własności silnych fal uderzeniowych. anna.durkalec@uj.edu.pl 1
2 Spis treści 1 Wstęp 3 2 Czym jest fala uderzeniowa? 4 3 Relacje zaburzenia (szoku) 5 4 Adiabata Hugoniota 8 5 Współczynniki ciśnenia, gęstości i temperatury 10 6 Przybliżenie silnych szoków 12 7 Podsumowanie 15 2
3 1 Wstęp Fale uderzeniowe pojawiają się wszędzie tam gdzie miały miejsce eksplozje, gdzie gaz przepływa przez przeszkody lub tam gdzie jakieś ciało porusza się w ośrodku wypełnionym gazem. Tak więc odgrywają kluczową rolę w wielu różnych dziedzinach astrofizyki. Skoro tak, to użyteczne okazuje się wyprowadzenie kilku ich podstawowych własności, ponieważ znajdują one zastosowanie w takich zagadnieniach, jak np: formowanie się gwiazd w spiralnych ramionach galaktyk, badanie prędkości wypływu materii z młodych gwiazd, badanie własności pozagalaktycznych radioźródeł, a nawet badanie wpływu wiatru słonecznego na pole magnetyczne Ziemi. Podstawową własnością fali uderzeniowej jest to, że propaguje się ona z prędkością większą niż prędkość dźwięku dla danego ośrodka. Tak więc rejon przed falą uderzeniową nie otrzymuje żadnej informacji o nadchodzącym zaburzeniu, ponieważ fala dźwiękowa jest wolniejsza. Zagadnienie jakim jest opis fal uderzeniowych jest bardzo obszernym tematem. W tej pracy zajmiemy się wyprowadzeniem kilku użytecznych relacji dla fal uderzeniowych rozchodzących się w gazie doskonałym. 3
4 2 Czym jest fala uderzeniowa? Na początek rozważymy zaburzenia ciśnienia o małej amplitudzie względnej p /p 1 rozchodzące się w jednorodnym ośrodku gazowym (o gęstości ρ) z prędkoscią dźwięku c s, która jest dana wyrażeniem c 2 s = dp dρ. (1) Jeżeli czas trwania takiego zaburzenia jest krótki w stosunku do czasu chłodzenia sprężonej wówczas jednostki objętości gazu, możemy założyć, że zmiany sa adiabatyczne. Co oznacza, że p = Kρ γ. (2) Gdzie γ = c p /c v to współczynnik cieplny, natomiast K to pewna stała. Możemy więc, wykorzystując powyższe dwie zależności, obliczyć c 2 s = γkρ γ 1 = γkρ γ ρ 1 = γ p ρ. (3) Wykorzystując równanie stanu gazu doskonałego w postaci p = ρrt µ (4) Gdzie R to stała gazowa, T - temperatura, natomiast µ to masa przypadająca na czątkę gazu w jednostkach masy wodoru. Możemy dalej rozwinąc wyrażenie (3) c 2 s = γkρ γ 1 = γkρ γ ρ 1 = γ p ρ = γrt µ. (5) Idąc dalej. Jeżeli możemy założyć, że energia pobrana w czasie ściskania gazu jest natychmiast oddawana do otoczenia, to wówczas możemy założyć, że temperatura w czasie procesu nie ulega zmianie. Dla przemiany izotermicznej (dt/dρ = 0) mamy c 2 s = p ρ + p dt T dρ = RT µ. (6) Izotermiczna prędkość dźwięku może byc zatem obliczona z adiabatycznej prędkości dźwięku przez podstawienie γ = 1. Dla zaburzeń ciśnienia w środowisku międzygwiazdowym, tych związanych np. z rozchodzeniem się w przestrzeni odrzuconej otoczki po wybuchu supernowej, albo ekspansji rejonu H II do otaczjącego środowiska, prędkości 4
5 Rysunek 1: Formowanie się fali uderzeniowej rozchodzenia się takiego zaburzenia często znacznie przekraczają prędkość dźwięku w danym ośrodku i nie możemy ich dłużej przybliżać jako względnie małych p /p 1. W ogólnym przypadku silnych perturbacji cisnienia okazuje się, że nie możemy mówić o jednakowej propagacji prędkości wzdłuż całej perturbacji: c s wzrasta wraz ze wzrastającą gęstością. Zaobserwowano, że punkty na profilu zaburzenia dla których ρ jest wyższe poruszają się szybciej (Rysunek 1), a części przekroju oznaczające wzrost ciśnienia stają się stopniowo coraz bardziej strome. To co pokazane jest jako skok (pik) nazywamy falą uderzeniową lub frontem fali uderzeniowej. Im większa początkowa dawka energii (np. silna eksplozja) tym wyższy skok w profilach ciśnienia i gęstości i tym bardziej prędkość U frontu przekracza prędkosć dźwięku w niezaburzonym środowisku. 3 Relacje zaburzenia (szoku) W dalszej części zastosujemy proste przybliżenie zagadnienia rozwoju i propagacji fali uderzeniowej. Mamy do dyspozycji jednorodny gaz znajdujący się w spoczynku w ograniczonej przestrzeni. W pewnym momencie czasu płaski tłok zaczyna poruszać się przez ten gaz ze stałą prędkością. Rozwija się front fali uderzeniowej, który porusza się z prędkością różną od prędkości tłoka. Rozróżniać będziemy dwa regiony przed i za frontem fali uderzeniowej. Region przed falą uderzeniową jest niezaburzony. Znajduje się w nim gaz w stanie spoczynku o temperaturze T 1, gęstości ρ 1 i ciśnieniu p 1. Natomiast za falą uderzeniową gaz porusza się z prędkością większyą niż prędkość dźwięku, a jego temperatura, gęstość i ciśnienie wynoszą odpowiednio T 2, ρ 2 i p 2. Sam front falowy porusza się z prędkością U (Rysunek 2). Wygodnie jest jednak przejść do układu odniesienia poruszającego się z prędkością rozchodzenia się szoku U, w którym front fali uderzeniowej znaj- 5
6 Rysunek 2: Fala uderzeniowa propagująca się przez gaz z prędkością U. Rysunek 3: Przepływ gazu przez front fali uderzeniowej w układzie odniesienia związanym z poruszającym sie szokiem. duje się w spoczynku (Rysunek 3). Wówczas obserwujemy przepływ niezburzonego gazu przez front. Najpierw z prędkością v 1 = U przed frontem fali uderzeniowej, a po przejściu przez front z prędkością v 2. Ilościowe relacje pomiędzy ciśnieniem, gęstością i temperaturą przed i 6
7 za szokiem mogą być obliczone bez wchodzenia w szczegóły procesów jakie zachodzą w czasie przejścia fali uderzeniowej. Gaz przechodzący przez front falowy szoku można opisać wykorzystując proste zasady zachowania. 1. Zasada zachowania masy, z której wynika ρ 1 v 1 = ρ 2 v 2. (7) 2. Zasada zachowania energii. Strumień energii tj. ilośc energii przechodzącej w danej jednostce czasu przez daną jednostkę powierzchni równolegle do v 1 nie ulega zmianie. Jednym z podstawowych wyników dynamiki płynów jest to, że strumień energii wzdłuż płaszczyzny normalnej do wektora v opisywany jest równaniem: ρv( 1 2 v2 + w) (8) Gdzie w to entalpia na jednostkę masy, dana wzorem w = ε m + pv (9) ε m to energia wewnętrzna na jednostkę masy, natomiast V = ρ 1 to objętość na jenostkę masy. Rozważamy tylko płaskie fale uderzeniowe prostopadłe do v 1 i v 2 więc ostatecznie, korzystając ze wzoru (8), możemy zapisać relację obrazującą niezmienność strumienia energii. ρ 1 v 1 ( 1 2 v2 1 + w 1) = ρ 2 v 2 ( 1 2 v2 2 + w 2). (10) 3. Zasada zachowania pędu. Strumień pędu przy przejściu przez szok nie ulega zmianie. Dla frontu falowego prostopadłego do wektora prędkości gazu strumień pędu dany jest wzorem: p + ρv 2, (11) więc następująco możemy zapisać zasadę zachowania strumienia pędu p 1 + ρ 1 v 2 1 = p 2 + ρ 2 v 2 2. (12) Te trzy relacje (7), (10) oraz (12) są często nazywane relacjami szoku (zaburzenia) dla adiabatycznej fali uderzeniowej. 7
8 4 Adiabata Hugoniota Dla uproszczenia będziemy rozważać falę uderzeniową rozchodzącą się w gazie doskonałym. Wówczas możnemy zapisać wzór na entalpię: w = γpv (γ 1), (13) gdzie γ to współczynnik cieplny. Definiujemy strumień masy na jednostkę powierzchni jako Wiedząc, że V = 1, możemy zapisać ρ j = ρ 1 v 1 = ρ 2 v 2. (14) j = 1 V 1 v 1 = 1 V 2 v 2 (15) Jednocześnie przekształcając relację (12) otrzymujemy p V 1 v 2 1 = p V 2 v 2 2 (16) Co daje, p 1 + V 1 V 2 1 v 2 1 = p 2 + V 2 v 2 V 2 2. (17) 2 Przekształacjąc otrzymujemy relację p 1 + j 2 V 1 = p 2 + j 2 V 2 (18) j 2 = (p 2 p 1 ) (V 1 V 2 ). (19) Poniżej opiszemy sposób w jaki można otrzymać wyrażenie na różnicę prędkości za i przed frontem falowym. Wykorzystując relację (14) przekształcamy równość (12) do postaci: Co daje, p 1 + jv 1 = p 2 + jv 2. (20) j = (p 2 p 1 ) (v 1 v 2 ). (21) Podstawiając równanie (21) do (19) otrzymujemy równość: (p 2 p 1 ) 2 (v 1 v 2 ) = (p 2 p 1 ) 2 (V 1 V 2 ). (22) 8
9 Ostatecznie róznica prędkości wynosi: v 1 v 2 = [(p 2 p 1 )(V 1 V 2 )] 1 2. (23) Następnym krokiem jest znalezienie zależności V 2 /V 1 w funkcji p 1 i p 2 dla gazu doskonałego. Zaczynamy od zasady zachowania strumienia energii (równanie (10)). Skoro z równania (7) wiemy, że ρ 1 v 1 = ρ 2 v 2 to aby zalezność (10) była spełniona wyrażenia w nawiasach muszą być sobie równe. w v2 1 = w v2 2 (24) Korzystając z równania (15) możemy zapisać, że v 2 = j 2 V 2. Wówczas, Podstawiając (19) otrzymamy: Upraszczając do postaci w j2 V 2 1 = w j2 V 2 2 (25) w (p 2 p 1 ) 2 (V 1 V 2 ) V2 1 = w (p 2 p 1 ) 2 (V 1 V 2 ) V2 2. (26) (w 1 w 2 ) (p 2 p 1 )(V 1 V 2 ) = 0 (27) oraz podstawiając wzór na entalpię (13), uzyskujemy ostatecznie zależność pomiędzy p i V gazu po obu stronach frontu fali uderzeniowej. Wiedząc, że V = ρ 1 możemy zapisać, V 2 V 1 = p 1(γ + 1) + p 2 (γ 1) p 1 (γ 1) + p 2 (γ + 1). (28) ρ 2 ρ 1 = V 2 V 1 = p 1(γ + 1) + p 2 (γ 1) p 1 (γ 1) + p 2 (γ + 1). Ta relacja jest zwana adiabatą Hugoniota. Od razu możemy również uzyskać stosunek temperatur T 2 /T 1 wykorzystując równanie stanu gazu doskonałego p 1 V 1 /T 1 = p 2 V 2 /T 2. T 2 = p 2 V 2 = p 2 p 1 (γ + 1) + p 2 (γ 1) T 1 p 1 V 1 p 1 p 1 (γ 1) + p 2 (γ + 1) (29) 9
10 5 Współczynniki ciśnenia, gęstości i temperatury Przekształcając zalezność (28) do postaci: V 2 = p 1(γ + 1) + p 2 (γ 1) p 1 (γ 1) + p 2 (γ + 1) V 1 (30) a następnie podstawiając ją do równania (19) możemy wyeliminować wielkość V 2 z wyrażenia na gęstość strumienia j: j 2 = (γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 2V 1 (31) Pamiętając, że v 2 = j 2 V 2 (patrz równanie (15)) oraz wykorzystując powyższą zależność możemy obliczyć prędkości gazu przed v 1 i za v 2 frontem falowym. v 2 1 = j2 V 2 1 = V 1 2 [(γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 ] (32) v 2 2 = j2 V 2 2 = V2 2 2V 1 [(γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 ]. (33) Z równania (33) możemy wyeliminować V 2 podstawiając zależność (30). Wówczas uzyskamy następujący wynik: v 2 2 = V 1 2 [(γ + 1)p 1 + (γ 1)p 2 ] 2 (γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 (34) Wygodnie jest wyprowadzić współczynniki ciśnienia, gęstości i temperatury wykorzystując liczbę Macha M 1, która jest definiowana nastepująco: M 1 = v 1 c s (35) Gdzie c s to prędkosć dźwięku w niezaburzonym gazie, c s = (γp 1 /ρ 1 ) 2 1 (patrz wzór (3)). Przez proste podstawienie możemy obliczyć kwadrat liczby Macha. M 2 1 = v2 1 c 2 1 = v 2 1 (γp 1 )/ρ 1 = v2 1 γp 1 V 1. (36) Następnie podstawiając wyrażenie na kwadrat prędkości v 2 1 (32) otrzymamy: M 2 1 = (γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 2γp 1. (37) Co po prostych przekształceniach da nam współczynnik ciśnienia: 10
11 p 2 = 2M2 1γ (γ 1) p 1 γ + 1 (38) Podobnie możemy uzyskać stosunek gęstości. Przekształcając (7) otrzymujemy związek pomiędzy stosnkiem gęstości gazu, a stosunkiem jego prędkosci: ρ 2 ρ 1 = v 1 v 2. (39) Podstawiając wyrażenia na prędkości v 1 i v 2 (odpowiednio przekształcone równania (32) i (34)) dostajemy: ρ 2 ρ 1 = v 1 v 2 = (γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 (γ + 1)p 1 + (γ 1)p 2. (40) Możemy przedstawić powyższy związek w inny sposób. Wykorzystajmy liczbę Macha, przekształcając równanie (37) do postaci (γ 1)p 1 +(γ+1)p 2 = 2M 2 1 γp 1 i podstawiając je do zależności (40). Wówczas otrzymamy ρ 2 ρ 1 = 2M 2 1 γp 1 (γ + 1)p 1 + (γ 1)p 2 = 1 (γ+1) 2M 2 1 γ + (γ 1)p 2 2M 2 1 γp 1 Podstawiając (38) uzyskujemy współczynnik gęstości. (41) ρ 2 ρ 1 = (γ + 1) (γ 1) + 2/M 2 1 Na koniec podstawiając do równania (29) zależność (38) otrzymamy (42) T 2 = 2γM2 1 (γ 1) p 1 (γ + 1) + p 2 (γ 1) T 1 (γ + 1) p 1 (γ 1) + p 2 (γ + 1). (43) Wykonując podobny zabieg jak przy wyprowadzaniu współczynnika gęstości t.j podstawiając wyrażenie (γ 1)p 1 + (γ + 1)p 2 = 2M 2 1 γp 1 do powyższej równości dostajemy T 2 = 2γM2 1 (γ 1) p 1 (γ + 1) + p 2 (γ 1) T 1 (γ + 1) 2M 2 1 γp 1 [ = 2γM2 1 (γ 1) (γ + 1) (γ + 1) 2M 2 1 γ + (γ 1)p ] 2 2M 2 1 γp. (44) 1 Nastepnie podstawiając równanie (38) oraz upraszczając wyrażenie otrzymujemy współczynnik temperatury 11
12 T 2 = [2γM2 1 (γ 1)][M2 1 (γ 1) + 2] T 1 M 2 1 (γ +. (45) 1)2 6 Przybliżenie silnych szoków Teraz, po wyprowadzeniu wszyskich zależności, warto przyjrzeć się im gdy mamy do czynienia z bardzo silnym szokiem, tzn gdy liczba Macha przyjmuje duże wartości, M 1 1. Wówczas interesujące nas współczynniki ciśnienia, gęstości i temperatury (odpowiednio (38),(42) i (46)) przyjmują postać: W wyrażeniu (38) człon (γ 1)/(γ + 1) jest pomijalnie mały w stosunku do pierwszego członu zawierającego bardzo duża liczbę Macha podniesioną do kwadratu. Więc możemy zapisać p 2 p 1 = 2γM2 1 γ + 1. (46) Stosunek gęstości (42) zawiera człon 2/M 2 1. Przy naszym załozeniu staje się on pomijalnie mały. Więc zależność przyjmuje postać ρ 2 ρ 1 = γ + 1 γ 1. (47) Po wykonaniu obliczeń człony, które nie zawierają liczby Macha pomijamy, ponieważ ich wartości są niewelkie w porównaniu do liczby Macha. W pozostałych członach ta liczba znajduje się w mianowniku, więc one również nie odgrywają roli. Ostatecznie po eliminacji pozostaje tylko jeden człon, który przy założeniu silnego szoku jest znaczący T 2 = 2γM2 1 (γ 1). (48) T 1 (γ + 1) 2 Powyższe wyniki pokazują nam, że dla bardzo silnych fal uderzeniowych różnica temepratur i ciśnień przed i za frontem fali uderzeniowej jest bardzo duża, przy skończonej gęstości gazu. Czyli ukazują jak skutecznie silne szoki mogą podgrzewać gaz do bardzo wysokich temperatur. Taki efekt można zaobserwować na przykład w pozostałościach po supernowch. Ich granice są wyznaczone przez rozchodzącą się falę uderzeniową powstałą po wybuchu supernowej. Fala ta oddziałuje z materią międzygwiazdową powodując jej 12
13 Rysunek 4: Pozostałość Supernowej Keplera (SN 1604) obserwowana teleskopem VLA. Rysunek 5: Łukowy szok obserwowany Teleskopem Hubblea w Magławicy Oriona. podgrzanie. Na zdjęciach obszary gorącego gazu widoczne są jako stosunkowo cienka sferyczna otoczka wokół centralnego punktu niegdyś zajmowanego przez gwiazdę (Rysunek 4). Nie tylko w supernowych obserwujemy fale uderzeniwe. Silne szoki możemy również obserwować w miejscach gdzie gaz i pył niesione przez wiatr gwiazdowy zwalniają do prędkości poddźwiękowej. Powstała wówczas fala uderzeniowa (szok końcowy) ma charakterystyczny łukowy kształt (Rysunek 5). Innym przykładem są tzw. obiekty Herbriga-Haro (Rysunek 6). Są to mgławicopodobne struktury tworzące się na końcach dżetów wytwarzanych przez bardzo młode gwiazdy. Materiał wyrzucony w dwóch kierunkach zderza się z ośrodkiem międzygwiazdowym powodując powstanie fali uderzeniowej, która podgrzewa gaz do temperatur rzędu K. Podobny efekt obserwujemy w radiogalaktykach (Rysunek 7). Na końcach Rysunek 6: Obiekt Herbiga-Haro HH47, zdjęcie wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble a. 13
14 dżetów, w miejscu gdzie wyrzucona materia zaczyna oddziaływać z ośrodkiem międzygwiazdowym, tworzą się obszary gorącego gazu tzw. gorące plamy. Jednak największa zaobserwowana fala uderzeniowa powstała w wyniku zde- Rysunek 7: Radiogalaktyka Cygnus A z widocznymi gorącymi plamai obserwowana teleskopem VLA. rzenia galaktyk w grupie galaktyk zwanych Kwinetem Stephena (Rysunek 8). W układzie tym jedna galaktyka NGC 7318b przechodzi z prędkością ok miliona km/h przez centralne regiony 4 innych galaktyk (NGC 7317, NGC 7318b i NGC 7319). Podgrzany przez falę uderzeniową gaz świeci w zakresie rentgenowskim, co jest widoczne na obrazie w postaci błękitnej smugi. Obszar ten jest większy niż Droga Mleczna. Rysunek 8: Fala uderzeniowa powstała w wyniku zderzenia galaktyk obserwowana przez telekop Chandra. 14
15 7 Podsumowanie Przy przejściu przez szok zachodzą skomplikowane procesy fizyczne. Aby jednak je zrozumieć wystarczająca jest prosta postać adiabaty Hugoniota. Tak więc, co dokładnie dzieje się na froncie fali uderzeniowej? Okazuje się, że gdy niezaburzony gaz przechodzi przez front szoku jest zarówno podgrzewany jak i przyspieszany za pośrednictwem lepkości atomów lub molekuł. Można wykazać, że przyspieszenie i podgrzewanie gazu odbywa się na obszarze rzędu drogi swobodnej atomów, molekuł lub jonów gazu. Ma to swoje fizyczne uzasadnienie ponieważ tylko tak energia i pęd mogą być przenoszone pomiędzy molekułami gazu. Tak więc front fali uderzeniowej jest bardzo cienki (rzędu 10 5 pc dla gęstości 10 3 cm 3 ), a podgrzewanie na tym krótkim dystansie bardzo silne. Tak podgrzane obszary możemy obserwować np. w pozostałościach po supernowych, w obietktach Herbiga-Haro, w galaktykach aktywnych oraz w wyniku zderzeń galaktyk. 15
16 Literatura [1] Scheffler H. Elsässer H. Physics of the Galaxy and Interstellar Matter, chapter 6, Springer-Verlang (1982). [2] Zel dovich Ya. B., Raizer Yu. P. Physics of shock waves and hightemperature hydrodynamic phenomena, chapter 2, Academic Press (2002). [3] Courant R., Friedrichs K. O. Supersonic flow and shock waves,springer (1999). [4] Raymond J. C., ApJS, 39:1-27 (1979) [5] Mc.Kee Ch. F., Hollenbach D. J., Ann. Rev. Astron. Astrophys., 18: (1980) 16
Rozważmy nieustalony, adiabatyczny, jednowymiarowy ruch gazu nielepkiego i nieprzewodzącego ciepła. Mamy następujące równania rządzące tym ruchem:
WYKŁAD 13 DYNAMIKA MAŁYCH (AKUSTYCZNYCH) ZABURZEŃ W GAZIE Rozważmy nieustalony, adiabatyczny, jednowymiarowy ruch gazu nielepkiego i nieprzewodzącego ciepła. Mamy następujące równania rządzące tym ruchem:
Bardziej szczegółowoRozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni. Dla próżni równania Maxwella w tzw. postaci różniczkowej są następujące:
Rozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni Dla próżni równania Maxwella w tzw postaci różniczkowej są następujące:, gdzie E oznacza pole elektryczne, B indukcję pola magnetycznego a i
Bardziej szczegółowoAerodynamika I Podstawy nielepkich przepływów ściśliwych
Aerodynamika I Podstawy nielepkich przepływów ściśliwych żródło:wikipedia.org Podstawy dynamiki gazów Gaz idealny Zbiór chaotycznie poruszających się cząsteczek w którym cząsteczki oddziałują na siebie
Bardziej szczegółowoAerodynamika I. wykład 3: Ściśliwy opływ profilu. POLITECHNIKA WARSZAWSKA - wydz. Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa A E R O D Y N A M I K A I
Aerodynamika I Ściśliwy opływ profilu transoniczny przepływ wokół RAE-8 M = 0.73, Re = 6.5 10 6, α = 3.19 Ściśliwe przepływy potencjalne Teoria pełnego potencjału Wprowadźmy potencjał prędkości (zakładamy
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12
Podstawowe pojęcia Masa atomowa (cząsteczkowa) - to stosunek masy atomu danego pierwiastka chemicznego (cząsteczki związku chemicznego) do masy 1/12 atomu węgla 12 C. Mol - jest taką ilością danej substancji,
Bardziej szczegółowoPrzegląd termodynamiki II
Wykład II Mechanika statystyczna 1 Przegląd termodynamiki II W poprzednim wykładzie po wprowadzeniu podstawowych pojęć i wielkości, omówione zostały pierwsza i druga zasada termodynamiki. Tutaj wykorzystamy
Bardziej szczegółowoProjekt Inżynier mechanik zawód z przyszłością współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zajęcia wyrównawcze z fizyki -Zestaw 4 -eoria ermodynamika Równanie stanu gazu doskonałego Izoprzemiany gazowe Energia wewnętrzna gazu doskonałego Praca i ciepło w przemianach gazowych Silniki cieplne
Bardziej szczegółowoTermodynamika. Część 12. Procesy transportu. Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ
Termodynamika Część 12 Procesy transportu Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Zjawiska transportu Zjawiska transportu są typowymi procesami nieodwracalnymi zachodzącymi w przyrodzie. Zjawiska te polegają
Bardziej szczegółowo- Strumień mocy, który wpływa do obszaru ograniczonego powierzchnią A ( z minusem wpływa z plusem wypływa)
37. Straty na histerezę. Sens fizyczny. Energia dostarczona do cewki ferromagnetykiem jest znacznie większa od energii otrzymanej. Energia ta jest tworzona w ferromagnetyku opisanym pętlą histerezy, stąd
Bardziej szczegółowoWykład 9: Fale cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 9: Fale cz. 1 dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Klasyfikacja fal fale mechaniczne zaburzenie przemieszczające się w ośrodku sprężystym, fale elektromagnetyczne
Bardziej szczegółowo5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych.
5. Fale mechaniczne 5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych. Ruch falowy jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Spotkałeś się z pewnością w życiu codziennym z takimi pojęciami
Bardziej szczegółowoPodstawowe prawa opisujące właściwości gazów zostały wyprowadzone dla gazu modelowego, nazywanego gazem doskonałym (idealnym).
Spis treści 1 Stan gazowy 2 Gaz doskonały 21 Definicja mikroskopowa 22 Definicja makroskopowa (termodynamiczna) 3 Prawa gazowe 31 Prawo Boyle a-mariotte a 32 Prawo Gay-Lussaca 33 Prawo Charlesa 34 Prawo
Bardziej szczegółowoZderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną
Zderzenie galaktyki Andromedy z Drogą Mleczną Katarzyna Mikulska Zimowe Warsztaty Naukowe Naukowe w Żninie, luty 2014 Wszyscy doskonale znamy teorię Wielkiego Wybuchu. Wiemy, że Wszechświat się rozszerza,
Bardziej szczegółowoWykład 3. Entropia i potencjały termodynamiczne
Wykład 3 Entropia i potencjały termodynamiczne dr hab. Agata Fronczak, prof. PW Wydział Fizyki, Politechnika Warszawska 1 stycznia 2017 dr hab. A. Fronczak (Wydział Fizyki PW) Wykład: Elementy fizyki statystycznej
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki wykład 7
Podstawy fizyki wykład 7 Dr Piotr Sitarek Katedra Fizyki Doświadczalnej, W11, PWr Drgania Drgania i fale Drgania harmoniczne Siła sprężysta Energia drgań Składanie drgań Drgania tłumione i wymuszone Fale
Bardziej szczegółowoChłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 3
Chłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 3 dr hab. nż. Bartosz Zajączkowski bartosz.zajaczkowski@pwr.edu.pl Politechnika Wrocławska Wydział Mechaniczno-Energetyczny Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn
Bardziej szczegółowoPrędkość fazowa i grupowa fali elektromagnetycznej w falowodzie
napisał Michał Wierzbicki Prędkość fazowa i grupowa fali elektromagnetycznej w falowodzie Prędkość grupowa paczki falowej Paczka falowa jest superpozycją fal o różnej częstości biegnących wzdłuż osi z.
Bardziej szczegółowonieciągłość parametrów przepływu przyjmuje postać płaszczyzny prostopadłej do kierunku przepływu
CZĘŚĆ II DYNAMIKA GAZÓW 4 Rozdział 6 Prostoadła fala 6. Prostoadła fala Podstawowe własności: nieciągłość arametrów rzeływu rzyjmuje ostać łaszczyzny rostoadłej do kierunku rzeływu w zbieżno - rozbieżnym
Bardziej szczegółowoMAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA. Zadania MODUŁ 11 FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY
MODUŁ MAGNETYZM, INDUKCJA ELEKTROMAGNETYCZNA OPRACOWANE W RAMACH PROJEKTU: FIZYKA ZAKRES ROZSZERZONY WIRTUALNE LABORATORIA FIZYCZNE NOWOCZESNĄ METODĄ NAUCZANIA. PROGRAM NAUCZANIA FIZYKI Z ELEMENTAMI TECHNOLOGII
Bardziej szczegółowoAerodynamika I. wykład 2: 2: Skośne fale uderzeniowe iifale rozrzedzeniowe. POLITECHNIKA WARSZAWSKA - wydz. Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa
Aerodynamika I Skośne fale uderzeniowe i fale rozrzedzeniowe naddźwiękowy przepływ w kanale dla M = 2 (rozkład liczby Macha) 19 maja 2014 Linie Macha Do tej pory, rozważaliśmy problemy dynamiki gazu, które
Bardziej szczegółowoWykład 1 i 2. Termodynamika klasyczna, gaz doskonały
Wykład 1 i 2 Termodynamika klasyczna, gaz doskonały dr hab. Agata Fronczak, prof. PW Wydział Fizyki, Politechnika Warszawska 1 stycznia 2017 dr hab. A. Fronczak (Wydział Fizyki PW) Wykład: Elementy fizyki
Bardziej szczegółowoFUNKCJA LINIOWA - WYKRES
FUNKCJA LINIOWA - WYKRES Wzór funkcji liniowej (Postać kierunkowa) Funkcja liniowa jest podstawowym typem funkcji. Jest to funkcja o wzorze: y = ax + b a i b to współczynniki funkcji, które mają wartości
Bardziej szczegółowoZasada zachowania pędu
Zasada zachowania pędu Zasada zachowania pędu Układ izolowany Układem izolowanym nazwiemy układ, w którym każde ciało może w dowolny sposób oddziaływać z innymi elementami układu, ale brak jest oddziaływań
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 12 ENTROPIA I NIERÓWNOŚĆ THERMODYNAMICZNA 1/10
WYKŁAD 12 ENROPIA I NIERÓWNOŚĆ HERMODYNAMICZNA 1/10 ENROPIA PŁYNU IDEALNEGO W PRZEPŁYWIE BEZ NIECIĄGŁOŚCI Załóżmy, że przepływ płynu idealnego jest gładki, tj. wszystkie pola wielkości kinematycznych i
Bardziej szczegółowolim Np. lim jest wyrażeniem typu /, a
Wykład 3 Pochodna funkcji złożonej, pochodne wyższych rzędów, reguła de l Hospitala, różniczka funkcji i jej zastosowanie, pochodna jako prędkość zmian 3. Pochodna funkcji złożonej. Jeżeli funkcja złożona
Bardziej szczegółowoChłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 4
Chłodnictwo i Kriogenika - Ćwiczenia Lista 4 dr hab. inż. Bartosz Zajączkowski bartosz.zajaczkowski@pwr.edu.pl Politechnika Wrocławska Wydział Mechaniczno-Energetyczny Katedra Termodynamiki, Teorii Maszyn
Bardziej szczegółowoPrzemiany termodynamiczne
Przemiany termodynamiczne.:: Przemiana adiabatyczna ::. Przemiana adiabatyczna (Proces adiabatyczny) - proces termodynamiczny, podczas którego wyizolowany układ nie nawiązuje wymiany ciepła, lecz całość
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej
Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski
Bardziej szczegółowoTermodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju
Wykład II Przejścia fazowe 1 Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Woda występuje w trzech stanach skupienia jako ciecz, jako gaz, czyli para wodna, oraz jako ciało stałe, a więc lód.
Bardziej szczegółowoKrótki przegląd termodynamiki
Wykład I Przejścia fazowe 1 Krótki przegląd termodynamiki Termodynamika fenomenologiczna oferuje makroskopowy opis układów statystycznych w stanie równowagi termodynamicznej bądź w stanach jemu bliskich.
Bardziej szczegółowoFala jest zaburzeniem, rozchodzącym się w ośrodku, przy czym żadna część ośrodka nie wykonuje zbyt dużego ruchu
Ruch falowy Fala jest zaburzeniem, rozchodzącym się w ośrodku, przy czym żadna część ośrodka nie wykonuje zbyt dużego ruchu Fala rozchodzi się w przestrzeni niosąc ze sobą energię, ale niekoniecznie musi
Bardziej szczegółowoWstęp. Ruch po okręgu w kartezjańskim układzie współrzędnych
Wstęp Ruch po okręgu jest najprostszym przypadkiem płaskich ruchów krzywoliniowych. W ogólnym przypadku ruch po okręgu opisujemy równaniami: gdzie: dowolna funkcja czasu. Ruch odbywa się po okręgu o środku
Bardziej szczegółowo3. FUNKCJA LINIOWA. gdzie ; ół,.
1 WYKŁAD 3 3. FUNKCJA LINIOWA FUNKCJĄ LINIOWĄ nazywamy funkcję typu : dla, gdzie ; ół,. Załóżmy na początek, że wyraz wolny. Wtedy mamy do czynienia z funkcją typu :.. Wykresem tej funkcji jest prosta
Bardziej szczegółowo5. Ruch harmoniczny i równanie falowe
5. Ruch harmoniczny i równanie falowe 5.1. Mamy dwie nieważkie sprężyny o współczynnikach sprężystości, odpowiednio, k 1 i k 2. Wyznaczyć współczynnik sprężystości układu tych dwóch sprężyn w przypadku,
Bardziej szczegółowoZasady oceniania karta pracy
Zadanie 1.1. 5) stosuje zasadę zachowania energii oraz zasadę zachowania pędu do opisu zderzeń sprężystych i niesprężystych. Zderzenie, podczas którego wózki łączą się ze sobą, jest zderzeniem niesprężystym.
Bardziej szczegółowoPrędkośd rozchodzenia się sprężystych fal podłużnych w ciałach stałych, cieczach i
1 S t r o n a 6. Prędkośd rozchodzenia się sprężystych fal podłużnych w ciałach stałych, cieczach i gazach. Prawo Hooke a: Siła sprężystości: F Xsp = k. 0) Co do wartości bezwzględnej jest ona równa (lub
Bardziej szczegółowoCZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA. Szczególna teoria względności. Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 2013)
CZAS I PRZESTRZEŃ EINSTEINA Szczególna teoria względności Spotkanie II ( marzec/kwiecień, 013) u Masa w szczególnej teorii względności u Określenie relatywistycznego pędu u Wyprowadzenie wzoru Einsteina
Bardziej szczegółowoCzym jest prąd elektryczny
Prąd elektryczny Ruch elektronów w przewodniku Wektor gęstości prądu Przewodność elektryczna Prawo Ohma Klasyczny model przewodnictwa w metalach Zależność przewodności/oporności od temperatury dla metali,
Bardziej szczegółowok + l 0 + k 2 k 2m 1 . (3) ) 2 v 1 = 2g (h h 0 ). (5) v 1 = m 1 m 1 + m 2 2g (h h0 ). (6) . (7) (m 1 + m 2 ) 2 h m ( 2 h h 0 k (m 1 + m 2 ) ω =
Rozwiazanie zadania 1 1. Dolna płyta podskoczy, jeśli działająca na nią siła naciągu sprężyny będzie większa od siły ciężkości. W chwili oderwania oznacza to, że k(z 0 l 0 ) = m g, (1) gdzie z 0 jest wysokością
Bardziej szczegółowo18. Siły bezwładności Siła bezwładności w ruchu postępowych Siła odśrodkowa bezwładności Siła Coriolisa
Kinematyka 1. Podstawowe własności wektorów 5 1.1 Dodawanie (składanie) wektorów 7 1.2 Odejmowanie wektorów 7 1.3 Mnożenie wektorów przez liczbę 7 1.4 Wersor 9 1.5 Rzut wektora 9 1.6 Iloczyn skalarny wektorów
Bardziej szczegółowoQ t lub precyzyjniej w postaci różniczkowej. dq dt Jednostką natężenia prądu jest amper oznaczany przez A.
Prąd elektryczny Dotychczas zajmowaliśmy się zjawiskami związanymi z ładunkami spoczywającymi. Obecnie zajmiemy się zjawiskami zachodzącymi podczas uporządkowanego ruchu ładunków, który często nazywamy
Bardziej szczegółowoPodstawy Akustyki. Drgania normalne a fale stojące Składanie fal harmonicznych: Fale akustyczne w powietrzu Efekt Dopplera
Jucatan, Mexico, February 005 W-10 (Jaroszewicz) 14 slajdów Podstawy Akustyki Drgania normalne a fale stojące Składanie fal harmonicznych: prędkość grupowa, dyspersja fal, superpozycja Fouriera, paczka
Bardziej szczegółowoFUNKCJA LINIOWA - WYKRES. y = ax + b. a i b to współczynniki funkcji, które mają wartości liczbowe
FUNKCJA LINIOWA - WYKRES Wzór funkcji liniowej (postać kierunkowa) Funkcja liniowa to funkcja o wzorze: y = ax + b a i b to współczynniki funkcji, które mają wartości liczbowe Szczególnie ważny w postaci
Bardziej szczegółowoFal podłużna. Polaryzacja fali podłużnej
Fala dźwiękowa Podział fal Fala oznacza energię wypełniającą pewien obszar w przestrzeni. Wyróżniamy trzy główne rodzaje fal: Mechaniczne najbardziej znane, typowe przykłady to fale na wodzie czy fale
Bardziej szczegółowoFale elektromagnetyczne w dielektrykach
Fale elektromagnetyczne w dielektrykach Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Krótka historia odkrycia
Bardziej szczegółowoFale akustyczne. Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość. ciśnienie atmosferyczne
Fale akustyczne Jako lokalne zaburzenie gęstości lub ciśnienia w ośrodkach posiadających gęstość i sprężystość ciśnienie atmosferyczne Fale podłużne poprzeczne długość fali λ = v T T = 1/ f okres fali
Bardziej szczegółowoM10. Własności funkcji liniowej
M10. Własności funkcji liniowej dr Artur Gola e-mail: a.gola@ajd.czest.pl pokój 3010 Definicja Funkcję określoną wzorem y = ax + b, dla x R, gdzie a i b są stałymi nazywamy funkcją liniową. Wykresem funkcji
Bardziej szczegółowoOd Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich. Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Od Wielkiego Wybuchu do Gór Izerskich Tomasz Mrozek Instytut Astronomiczny UWr Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie Góry Izerskie
Bardziej szczegółowoWykład FIZYKA I. 11. Fale mechaniczne. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak
Wykład FIZYKA I 11. Fale mechaniczne Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/fizyka1.html FALA Falą nazywamy każde rozprzestrzeniające
Bardziej szczegółowoDRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI
DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI Procesy odwracalne i nieodwracalne termodynamicznie, samorzutne i niesamorzutne Proces nazywamy termodynamicznie odwracalnym, jeśli bez spowodowania zmian w otoczeniu możliwy
Bardziej szczegółowoAKUSTYKA. Matura 2007
Matura 007 AKUSTYKA Zadanie 3. Wózek (1 pkt) Wózek z nadajnikiem fal ultradźwiękowych, spoczywający w chwili t = 0, zaczyna oddalać się od nieruchomego odbiornika ruchem jednostajnie przyspieszonym. odbiornik
Bardziej szczegółowoZadania treningowe na kolokwium
Zadania treningowe na kolokwium 3.12.2010 1. Stan układu binarnego zawierającego n 1 moli substancji typu 1 i n 2 moli substancji typu 2 parametryzujemy za pomocą stężenia substancji 1: x n 1. Stabilność
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej
LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie metody
Bardziej szczegółowoWszechświat w mojej kieszeni. Wszechświat mgławic. Grażyna Stasińska. Nr. 1. Obserwatorium paryskie ES 001
Wszechświat w mojej kieszeni Wszechświat mgławic Nr. 1 ES 001 Grażyna Stasińska Obserwatorium paryskie Każdy z nas obserwował nocą gwiazdy. Wyglądają one odizolowane w ciemnościach nieba! Ale jest to tylko
Bardziej szczegółowoZasada działania maszyny przepływowej.
Zasada działania maszyny przepływowej. Przyrost ciśnienia statycznego. Rys. 1. Izotermiczny schemat wirnika maszyny przepływowej z kanałem miedzy łopatkowym. Na rys.1. pokazano schemat wirnika maszyny
Bardziej szczegółowoOPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki
OPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki c Adam Bechler 006 Instytut Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego Równania (3.7), pomimo swojej prostoty, nie posiadają poza nielicznymi przypadkami ścisłych rozwiązań,
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA. Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami
WYKŁAD 2 TERMODYNAMIKA Termodynamika opiera się na czterech obserwacjach fenomenologicznych zwanych zasadami Zasada zerowa Kiedy obiekt gorący znajduje się w kontakcie cieplnym z obiektem zimnym następuje
Bardziej szczegółowoWykład 9: Fale cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 9: Fale cz. 1 dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ Klasyfikacja fal fale mechaniczne zaburzenie przemieszczające się w ośrodku sprężystym, fale elektromagnetyczne
Bardziej szczegółowoRodzaje fal. 1. Fale mechaniczne. 2. Fale elektromagnetyczne. 3. Fale materii. dyfrakcja elektronów
Wykład VI Fale t t + Dt Rodzaje fal 1. Fale mechaniczne 2. Fale elektromagnetyczne 3. Fale materii dyfrakcja elektronów Fala podłużna v Przemieszczenia elementów spirali ( w prawo i w lewo) są równoległe
Bardziej szczegółowoFale mechaniczne i akustyka
Fale mechaniczne i akustyka Wstęp: siła jako element decydujący o rodzaju ruchu Na pierwszym wykładzie, dynamiki Newtona omawiając II zasadę dr d r F r,, t = m dt dt powiedzieliśmy, że o tym, jakim ruchem
Bardziej szczegółowoDźwięk. Cechy dźwięku, natura światła
Dźwięk. Cechy dźwięku, natura światła Fale dźwiękowe (akustyczne) - podłużne fale mechaniczne rozchodzące się w ciałach stałych, cieczach i gazach. Zakres słyszalnej częstotliwości f: 20 Hz < f < 20 000
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA. przykłady zastosowań. I.Mańkowski I LO w Lęborku
TERMODYNAMIKA przykłady zastosowań I.Mańkowski I LO w Lęborku 2016 UKŁAD TERMODYNAMICZNY Dla przykładu układ termodynamiczny stanowią zamknięty cylinder z ruchomym tłokiem, w którym znajduje się gaz tak
Bardziej szczegółowoFala elektromagnetyczna o określonej częstotliwości ma inną długość fali w ośrodku niż w próżni. Jako przykłady policzmy:
Rozważania rozpoczniemy od ośrodków jednorodnych. W takich ośrodkach zależność między indukcją pola elektrycznego a natężeniem pola oraz między indukcją pola magnetycznego a natężeniem pola opisana jest
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 5 RÓWNANIE EULERA I JEGO CAŁKI PIERWSZE 1/14
WYKŁAD 5 RÓWNANIE EULERA I JEGO CAŁKI PIERWSZE /4 RÓWNANIE EULERA W Wykładzie nr 4 wyprowadziliśmy ogólne r-nie ruchu płynu i pokazaliśmy jego szczególny (de facto najprostszy) wariant zwany Równaniem
Bardziej szczegółowo= = Budowa materii. Stany skupienia materii. Ilość materii (substancji) n - ilość moli, N liczba molekuł (atomów, cząstek), N A
Budowa materii Stany skupienia materii Ciało stałe Ciecz Ciała lotne (gazy i pary) Ilość materii (substancji) n N = = N A m M N A = 6,023 10 mol 23 1 n - ilość moli, N liczba molekuł (atomów, cząstek),
Bardziej szczegółowo1. PIERWSZA I DRUGA ZASADA TERMODYNAMIKI TERMOCHEMIA
. PIERWSZA I DRUGA ZASADA ERMODYNAMIKI ERMOCHEMIA Zadania przykładowe.. Jeden mol jednoatomowego gazu doskonałego znajduje się początkowo w warunkach P = 0 Pa i = 300 K. Zmiana ciśnienia do P = 0 Pa nastąpiła:
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Fizyka Poziom rozszerzony. Listopad 2015
kod wewnątrz Zadanie 1. (0 1) KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Fizyka Poziom rozszerzony Listopad 2015 Vademecum Fizyka fizyka ZAKRES ROZSZERZONY VADEMECUM MATURA 2016 Zacznij przygotowania
Bardziej szczegółowoLaboratorium komputerowe z wybranych zagadnień mechaniki płynów
FORMOWANIE SIĘ PROFILU PRĘDKOŚCI W NIEŚCIŚLIWYM, LEPKIM PRZEPŁYWIE PRZEZ PRZEWÓD ZAMKNIĘTY Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia będzie analiza formowanie się profilu prędkości w trakcie przepływu płynu przez
Bardziej szczegółowoCiało doskonale czarne absorbuje całkowicie padające promieniowanie. Parametry promieniowania ciała doskonale czarnego zależą tylko jego temperatury.
1 Ciało doskonale czarne absorbuje całkowicie padające promieniowanie. Parametry promieniowania ciała doskonale czarnego zależą tylko jego temperatury. natężenie natężenie teoria klasyczna wynik eksperymentu
Bardziej szczegółowoPodstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Teoria kinetyczna INZYNIERIAMATERIALOWAPL. Kierunek Wyróżniony przez PKA
Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Teoria kinetyczna Kierunek Wyróżniony rzez PKA 1 Termodynamika klasyczna Pierwsza zasada termodynamiki to rosta zasada zachowania energii, czyli ogólna reguła
Bardziej szczegółowoFUNKCJA KWADRATOWA. Zad 1 Przedstaw funkcję kwadratową w postaci ogólnej. Postać ogólna funkcji kwadratowej to: y = ax + bx + c;(
Zad Przedstaw funkcję kwadratową w postaci ogólnej Przykład y = ( x ) + 5 (postać kanoniczna) FUNKCJA KWADRATOWA Postać ogólna funkcji kwadratowej to: y = ax + bx + c;( a 0) Aby ją uzyskać pozbywamy się
Bardziej szczegółowo2.6.3 Interferencja fal.
RUCH FALOWY 1.6.3 Interferencja fal. Pojęcie interferencja odnosi się do fizycznych efektów nie zakłóconego nakładania się dwóch lub więcej ciągów falowych. Doświadczenie uczy, że fale mogą przebiegać
Bardziej szczegółowoWykład Temperatura termodynamiczna 6.4 Nierówno
ykład 8 6.3 emperatura termodynamiczna 6.4 Nierówność Clausiusa 6.5 Makroskopowa definicja entropii oraz zasada wzrostu entropii 6.6 Entropia dla czystej substancji 6.8 Cykl Carnota 6.7 Entropia dla gazu
Bardziej szczegółowo4.3 Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2)
Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2)185 4.3 Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2) Celem ćwiczenia jest wyznaczenie prędkości dźwięku w powietrzu
Bardziej szczegółowoKINEMATYKA I DYNAMIKA CIAŁA STAŁEGO. dr inż. Janusz Zachwieja wykład opracowany na podstawie literatury
KINEMATYKA I DYNAMIKA CIAŁA STAŁEGO dr inż. Janusz Zachwieja wykład opracowany na podstawie literatury Funkcje wektorowe Jeśli wektor a jest określony dla parametru t (t należy do przedziału t (, t k )
Bardziej szczegółowoMECHANIKA PŁYNÓW Płyn
MECHANIKA PŁYNÓW Płyn - Każda substancja, która może płynąć, tj. pod wpływem znikomo małych sił dowolnie zmieniać swój kształt w zależności od naczynia, w którym się znajduje, oraz może swobodnie się przemieszczać
Bardziej szczegółowoOBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH. Opracował. Dr inż. Robert Jakubowski
OBLICZENIA SILNIKA TURBINOWEGO ODRZUTOWEGO (rzeczywistego) PRACA W WARUNKACH STATYCZNYCH DANE WEJŚCIOWE : Opracował Dr inż. Robert Jakubowski Parametry otoczenia p H, T H Spręż sprężarki, Temperatura gazów
Bardziej szczegółowoTermodynamika. Część 4. Procesy izoparametryczne Entropia Druga zasada termodynamiki. Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ
Termodynamika Część 4 Procesy izoparametryczne Entropia Druga zasada termodynamiki Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Pierwsza zasada termodynamiki procesy kwazistatyczne Zgodnie z pierwszą zasadą termodynamiki,
Bardziej szczegółowo1 Płaska fala elektromagnetyczna
1 Płaska fala elektromagnetyczna 1.1 Fala w wolnej przestrzeni Rozwiązanie równań Maxwella dla zespolonych amplitud pól przemiennych sinusoidalnie, reprezentujące płaską falę elektromagnetyczną w wolnej
Bardziej szczegółowoFale dźwiękowe. Jak człowiek ocenia natężenie bodźców słuchowych? dr inż. Romuald Kędzierski
Fale dźwiękowe Jak człowiek ocenia natężenie bodźców słuchowych? dr inż. Romuald Kędzierski Podstawowe cechy dźwięku Ze wzrostem częstotliwości rośnie wysokość dźwięku Dźwięk o barwie złożonej składa się
Bardziej szczegółowoFIZYKA Podręcznik: Fizyka i astronomia dla każdego pod red. Barbary Sagnowskiej, wyd. ZamKor.
DKOS-5002-2\04 Anna Basza-Szuland FIZYKA Podręcznik: Fizyka i astronomia dla każdego pod red. Barbary Sagnowskiej, wyd. ZamKor. WYMAGANIA NA OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ DLA REALIZOWANYCH TREŚCI PROGRAMOWYCH Kinematyka
Bardziej szczegółowoEwolucja w układach podwójnych
Ewolucja w układach podwójnych Tylko światło Temperatura = barwa różnica dodatnia różnica równa 0 różnica ujemna Jasnośd absolutna m M 5 log R 10 pc Diagram H-R Powstawanie gwiazd Powstawanie gwiazd ciśnienie
Bardziej szczegółowoDrania i fale. Przykład drgań. Drgająca linijka, ciało zawieszone na sprężynie, wahadło matematyczne.
Drania i fale 1. Drgania W ruchu drgającym ciało wychyla się okresowo w jedną i w drugą stronę od położenia równowagi (cykliczna zmiana). W położeniu równowagi siły działające na ciało równoważą się. Przykład
Bardziej szczegółowoKinetyczna teoria gazów Termodynamika. dr Mikołaj Szopa Wykład
Kinetyczna teoria gazów Termodynamika dr Mikołaj Szopa Wykład 7.11.015 Kinetyczna teoria gazów Kinetyczna teoria gazów. Termodynamika Termodynamika klasyczna opisuje tylko wielkości makroskopowe takie
Bardziej szczegółowoRÓWNANIA MAXWELLA. Czy pole magnetyczne może stać się źródłem pola elektrycznego? Czy pole elektryczne może stać się źródłem pola magnetycznego?
RÓWNANIA MAXWELLA Czy pole magnetyczne może stać się źródłem pola elektrycznego? Czy pole elektryczne może stać się źródłem pola magnetycznego? Wykład 3 lato 2012 1 Doświadczenia Wykład 3 lato 2012 2 1
Bardziej szczegółowoSpalanie detonacyjne - czy to się opłaca?
Spalanie detonacyjne - czy to się opłaca? Mgr inż. Dariusz Ejmocki Spalanie Spalanie jest egzotermiczną reakcją chemiczną syntezy, zdolną do samoczynnego przemieszczania się w przestrzeni wypełnionej substratami.
Bardziej szczegółowoOptyka. Wykład V Krzysztof Golec-Biernat. Fale elektromagnetyczne. Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017
Optyka Wykład V Krzysztof Golec-Biernat Fale elektromagnetyczne Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład V Krzysztof Golec-Biernat Optyka 1 / 17 Plan Swobodne równania Maxwella Fale elektromagnetyczne
Bardziej szczegółowoFunkcja liniowa - podsumowanie
Funkcja liniowa - podsumowanie 1. Funkcja - wprowadzenie Założenie wyjściowe: Rozpatrywana będzie funkcja opisana w dwuwymiarowym układzie współrzędnych X. Oś X nazywana jest osią odciętych (oś zmiennych
Bardziej szczegółowob) Wybierz wszystkie zdania prawdziwe, które odnoszą się do przemiany 2.
Sprawdzian 8A. Gaz doskonały przeprowadzono ze stanu P do stanu K dwoma sposobami: i, tak jak pokazano na rysunku. Poniżej napisano kilka zdań o tych przemianach. a) Wybierz spośród nich wszystkie zdania
Bardziej szczegółowoFizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej
Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej Wykład II Podstawowe definicje cd. Podstawowe idealizacje termodynamiczne I i II Zasada termodynamiki Proste przemiany termodynamiczne PRZYPOMNIENIE Z OSTATNIEGO
Bardziej szczegółowoFale elektromagnetyczne
Fale elektromagnetyczne Ryszard J. Barczyński, 2017 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Krótka historia odkrycia fali elektromagnetycznej
Bardziej szczegółowoTermodynamika Część 7 Trzecia zasada termodynamiki Metody otrzymywania niskich temperatur Zjawisko Joule'a Thomsona Chłodzenie magnetyczne
Termodynamika Część 7 Trzecia zasada termodynamiki Metody otrzymywania niskich temperatur Zjawisko Joule'a Thomsona Chłodzenie magnetyczne Janusz Brzychczyk, Instytut Fizyki UJ Postulat Nernsta (1906):
Bardziej szczegółowoKinematyka płynów - zadania
Zadanie 1 Zadane jest prawo ruchu w zmiennych Lagrange a x = Xe y = Ye t 0 gdzie, X, Y oznaczają współrzędne materialne dla t = 0. Wyznaczyć opis ruchu w zmiennych Eulera. Znaleźć linię prądu. Pokazać,
Bardziej szczegółowoLaboratorium komputerowe z wybranych zagadnień mechaniki płynów
ANALIZA PRZEKAZYWANIA CIEPŁA I FORMOWANIA SIĘ PROFILU TEMPERATURY DLA NIEŚCIŚLIWEGO, LEPKIEGO PRZEPŁYWU LAMINARNEGO W PRZEWODZIE ZAMKNIĘTYM Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia będzie obserwacja procesu formowania
Bardziej szczegółowoRuch falowy. Parametry: Długość Częstotliwość Prędkość. Częstotliwość i częstość kołowa MICHAŁ MARZANTOWICZ
Ruch falowy Parametry: Długość Częstotliwość Prędkość Częstotliwość i częstość kołowa Opis ruchu falowego Równanie fali biegnącej (w dodatnim kierunku osi x) v x t f 2 2 2 2 2 x v t Równanie różniczkowe
Bardziej szczegółowoWażną rolę odgrywają tzw. funkcje harmoniczne. Przyjmujemy następującą definicję. u = 0, (6.1) jest operatorem Laplace a. (x,y)
Wykład 6 Funkcje harmoniczne Ważną rolę odgrywają tzw. funkcje harmoniczne. Przyjmujemy następującą definicję. e f i n i c j a Funkcję u (x 1, x 2,..., x n ) nazywamy harmoniczną w obszarze R n wtedy i
Bardziej szczegółowoFizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w poprzednim odcinku 1 Wzorce sekunda Aktualnie niepewność pomiaru czasu to 1s na 70mln lat!!! 2 Modele w fizyce Uproszczenie problemów Tworzenie prostych modeli, pojęć i operowanie nimi 3 Opis ruchu Opis
Bardziej szczegółowoMECHANIKA 2. Zasady pracy i energii. Wykład Nr 12. Prowadzący: dr Krzysztof Polko
MECHANIKA 2 Wykład Nr 12 Zasady pracy i energii Prowadzący: dr Krzysztof Polko WEKTOR POLA SIŁ Wektor pola sił możemy zapisać w postaci: (1) Prawa strona jest gradientem funkcji Φ, czyli (2) POTENCJAŁ
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład nr 26 Przepływy w przewodach zamkniętych II
J. Szantyr Wykład nr 6 Przepływy w przewodach zamkniętych II W praktyce mamy do czynienia z mniej lub bardziej złożonymi rurociągami. Jeżeli strumień płynu nie ulega rozgałęzieniu, mówimy o rurociągu prostym.
Bardziej szczegółowo