Odlewnictwo jest technologią zajmującą się formowaniem wyrobów przez wprowadzenie ciekłego metalu do formy.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Odlewnictwo jest technologią zajmującą się formowaniem wyrobów przez wprowadzenie ciekłego metalu do formy."

Transkrypt

1 Odlewnictwo jest technologią zajmującą się formowaniem wyrobów przez wprowadzenie ciekłego metalu do formy. Proces powstawania odlewu w dowolnej formie odlewniczej można podzielić na cztery etapy: - wypełnienie formy metalem, - stygnięcie ciekłego metalu, - krzepnięcie odlewu, - stygnięcie odlewu w stanie stałym. Doprowadzenie metalu do wnęki formy Forma jest wypełniana metalem poprzez system kanałów zwany układem wlewowym. Funkcje układu wlewowego: - usuwanie żużla i wtrąceń niemetalicznych z ciekłego metalu, - zapewnienie spokojnego wypełniania formy, - oddziaływanie na przebieg krzepnięcia metalu. Układ wlewowy: 1 - zbiornik wlewowy, 2 - wlew główny, 3 - belka żużlowa. 4 - wlew doprowadzający Odwzorowanie kształtów Formy Metal, który ma jeszcze zdolność do płynięcia w formie, może nie odtworzyć dokładnie takich drobnych jej szczegółów, jak ostre krawędzie, naroża, wnęki itp. Zdolność metalu do odwzorowania kształtów formy jest związana ze zwilżalnością formy metalem, określaną przez kąt zwilżania. Kąt ten zależy od wartości napięć międzyfazowych o na granicach faz występujących w formie. Kąt zwilżania form przez większość stopów technicznych zawiera się pomiędzy 90 a 180. Stygnięcie ciekłego metalu i krzepniecie odlewu Po zakończeniu wypełniania formy metalem ma on najczęściej temperaturę wyższą od temperatury likwidusu (początku krzepnięcia). W formie metal stygnie początkowo do temperatury likwidusu, a potem do temperatury solidusu (koniec krzepnięcia). Podczas stygnięcia i krzepnięcia odlewu jego temperatura nie jest jednakowa we wszystkich punktach. Są miejsca, które ze względu na swoją objętość stygną wolniej niż inne. Z tego powodu nie jest możliwe określenie momentu początku lub końca krzepnięcia dla całego odlewu. Można to zrobić jedynie dla konkretnego punktu w odlewie. Na omawianym etapie tworzenia się odlewu w formie zachodzą zjawiska istotne ze względu na przyszłe właściwości odlewu. Są to: - zjawiska na granicy metal-forma prowadzące do tworzenia warstwy wierzchniej odlewu, zwanej też naskórkiem odlewniczym, - tworzenie się pierwotnej krystalicznej struktury odlewu, - reakcje i procesy fizyczne prowadzące do wydzielania się zanieczyszczeń niemetalicznych w odlewach, - zjawiska skurczowe związane ze stygnięciem i zmianą stanu skupienia metalu. Tworzenie się warstwy wierzchniej odlewu Do warstwy wierzchniej odlewu zalicza się zarówno warstwę metalowo-cera-miczną powstałą na powierzchni odlewu na skutek reakcji fizykochemicznych zachodzących w układzie ciekły metal-forma w czasie stygnięcia i krzepnięcia odlewu, jak i przypowierzchniową warstwę metaliczną grubości około 1,5 mm, wyraźnie różniącą się od głębszych warstw odlewu. Warstwę wierzchnią odlewu charakteryzują następujące elementy: - chropowatość powierzchni, - skład chemiczny (mineralogiczny), - struktura metalograficzna, - powierzchniowe wady odlewnicze, które niekiedy występują. Chropowatość powierzchni odlewu zależy przede wszystkim od wielkości ziarna i jednorodności osnowy (piasku) masy formierskiej. Im większe ziarno, tym większa chropowatość powierzchni odlewu. Duży wpływ na chropowatość powierzchni odlewu ma stopień zagęszczenia masy formierskiej. Wzrost stopnia zagęszczenia masy utrudnia penetrację ciekłego metalu w głąb masy, a tym samym zwiększa gładkość powierzchni odlewu. Z kolei penetracja ciekłego metalu w przestrzenie międzyziarnowe masy formierskiej zależy od wielu innych czynników: temperatury, napięć międzyfazowych, ciśnienia metalostatycznego itd. Struktura metalograficzna warstwy przypowierzchniowej odlewu może się znacznie różnić od struktury głębszych warstw odlewu. Wynika to ze zróżnicowanych warunków krystalizacji tworzywa odlewniczego. Typowym przykładem odmienności struktury (i właściwości) warstw wierzchnich są tzw. zabielenia odlewów z żeliwa szarego, czyli występowanie części węgla w postaci cementytu zamiast grafitu. Tworzenie się wtrąceń niemetalicznych w odlewach Wtrącenia niemetaliczne w skrzepniętym odlewie to pęcherze gazowe oraz wtrącenia niemetaliczne stałe. W ciekłym metalu zanieczyszczenia te mogą występować albo w zawiesinie, albo w roztworze. W pierwszym przypadku podczas krzepnięcia zawieszone w ciekłym metalu cząstki tworzą w skrzepłym metalu tzw. egzogeniczne wtrącenia niemetaliczne.

2 W drugim przypadku może nastąpić albo bezpośrednie wydzielenie z metalu rozpuszczonych zanieczyszczeń, albo zapoczątkowanie reakcji chemicznych pomiędzy zanieczyszczeniem a składnikiem metalu, prowadzących do wydzielania się zanieczyszczenia lub jego związku. Rozpuszczalność zanieczyszczenia w metalu maleje ze spadkiem jego temperatury, szczególnie podczas krzepnięcia. Spadek rozpuszczalności prowadzi do wydzielania się zanieczyszczenia, co szczególnie intensywnie zachodzi w czasie krzepnięcia. Jeżeli zanieczyszczeniem jest gaz, np. wodór, to powoduje on powstanie w odlewie porów gazowych; jeżeli zanieczyszczenie ma postać ciekłą lub stałą, jak np. siarczki w stopach żelaza, to powstają tzw. endogeniczne wtrącenia niemetaliczne. Na skutek zmiany temperatury zmieniają się warunki równowagi chemicznej pomiędzy rozpuszczonymi w ciekłym metalu zanieczyszczeniam. a składmkam. metalu. Dochodzi wówczas do reakcji: AZ + B >> BZ + A, gdzie: A - podstawowy metal (lub składnik stopu), B - celowo wprowadzony dodatek, Z - zanieczyszczenie. Tworzenie się pierwotnej struktury odlewu Przez pojęcie struktury stopu rozumie się: - rodzaje występujących w niej faz, - rozdrobnienie poszczególnych faz, - ich kształt, - wzajemne usytuowanie faz w masie metalu. Struktura pierwotna odlewu jest to struktura, jaką ma metal bezpośrednio po skrzepnięciu. Podczas stygnięcia po skrzepnięciu w niektórych stopach, np. w stopach żelaza, mogą zachodzić przemiany w stanie stałym, a w efekcie może powstać zupełnie nowa budowa materiału. Pewne ślady struktury pierwotnej, np. rozkład zanieczyszczeń, pozostają nadal w materiale i mogą istotnie oddziaływać na jego właściwości. Stopy, w których nie występują przemiany w stanie stałym, zachowują strukturę pierwotną aż do osiągnięcia temperatury otoczenia i struktura ta decyduje o ich właściwościach. Skurcz metalu i jego etapy Metal odlany do formy odlewniczej stygnie od temperatury zalewania do temperatury otoczenia. W tym czasie zmniejsza się jego objętość, co jest związane zarówno ze spadkiem temperatury, jak i ze zmianą stanu skupienia, a także z wydzielaniem się nowych faz i przemianami alotropowymi. Ta zmiana objętości nosi nazwę skurczu. Całkowity skurcz metalu może być podzielony na trzy etapy: - skurcz przegrzania (w stanie ciekłym) zachodzący pomiędzy temperaturą zalewania a temperaturą likwidusu, - skurcz krzepnięcia zachodzący pomiędzy temperaturą likwidusu i solidusu, - skurcz w stanie stałym zachodzący podczas stygnięcia odlewu od temperatury solidusu do temperatury otoczenia. Wartość skurczu metali może być określana liniowo lub objętościowo, przy czym jest ona podawana w procentach. I tak, skurcz objętościowy określa się jako miara objętościowa jest zazwyczaj stosowana do podawania wartości skurczu! przegrzania i krzepnięcia lub obu tych wartości łącznie. Miara liniowa służy natomiast do podawania wartości skurczu w stanie stałym. Nie należy jednak identyfikować skurczu objętościowego lub liniowego z jakimkolwiek etapem skurczu, ponieważ terminy te określają tylko sposób pomiaru skurczu, a nie przemiany za-j chodzące podczas jego powstawania. Tworzenie sie jamy skurczowej w odlewie Podczas stygnięcia metalu w stanie ciekłym i jego krzepnięcia zmniejsza się jego objętość. Ciepło z metalu jest odprowadzane przez powierzchnię styku metalu z formą. Zatem jako pierwsza krzepnie powierzchnia odlewu, a jego wnętrze pozostaje ciekłe. Tam też w końcowej fazie krzepnięcia lokalizuje się pustka powstała na skutek skurczu metalu i braku zasilania. Pustka ta może przyjmować różne formy i nosi nazwę jamy skurczowej. Objętość jamy skurczowej. Jej objętość zależy od: wartości skurczu przegrzania, na który z kolei wpływają rodzaj stopu i stopień jego przegrzania, czyli różnica między temperaturą odlewania a temperaturą likwidusu, wartości skurczu krzepnięcia, który jest właściwością tworzywa odlewniczego Postać jamy skurczowej w odlewie. Obserwacja rzeczywistych odlewów pozwala stwierdzić, że pustki w odlewach, będące skutkiem skurczu metalu w stanie ciekłym oraz skurczu krzepnięcia, mogą występować w postaci skoncentrowanej i rozproszonej. Skoncentrowaną jamę skurczową stanowi pusta przestrzeń w części odlewu, która krzepnie jako ostatnia, lub tzw. obciągnięcie, czyli wklęsłość na zewnętrznej powierzchni odlewu. Obciągnięcie tworzy się wtedy, gdy powstającą pustkę wewnątrz odlewu oddziela od ścianki zewnętrznej cienka, będąca w stanie plastycznym warstewka metalu. Postać rozproszona to znaczna ilość drobnych pustek, czasem trudno dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem, zlokalizowanych w całej lub części objętości odlewu. Postać taka jest nazywana porowatością lub mikroporowatością skurczową (rzadzizną skurczową). W rzeczywistości prawie nigdy nie występuje tylko jedna z wymienionych postaci pustek skurczowych. Zazwyczaj część całkowitej objętości pustek występuje w postaci skoncentrowanej, a część w postaci rozproszonej. Można zatem mówić o skłonności do tworzenia jednej z omówionych postaci jamy skurczowej. Skłonność ta zależy przede wszystkim od:

3 - sposobu krystalizacji metalu, - intensywności wydzielania się gazów podczas krzepnięcia metalu. Można wyróżnić dwa podstawowe sposoby krystalizacji metalu, czyli procesu narastania fazy stałej w objętości fazy ciekłej. Są to krystalizacja warstwowa i objętościowa. Jama skurczowa występująca w dowolnej postaci w odlewie dyskwalifikuje go pod względem użytkowym. Powstawaniu jam zapobiega się przez odpowiednie sterowanie krzepnięciem odlewu. Ma ono na celu spowodowanie jednego z dwóch sposobów krzepnięcia odlewów: jednoczesnego lub kierunkowego. Krzepnięcie jednoczesne i kierunkowe odlewów nie ma związku z przedstawionymi przypadkami krystalizacji objętościowej i warstwowej. Krzepniecie jednoczesne i kierunkowe Krzepnięcie jednoczesne zachodzi wówczas, gdy wszystkie części odlewu stygną i krzepną równocześnie, tak że początek krzepnięcia na powierzchni ścianek odlewu i koniec w środku tychże ścianek następują w tym samym czasie we wszystkich częściach odlewu. Uzyskanie jednoczesnego krzepnięcia zapewniają przede wszystkim dwa czynniki: 1) właściwa konstrukcja odlewu, cechująca się równomierną grubością ścianek i brakiem węzłów cieplnych, oraz 2) konstrukcja formy odlewniczej, pozwalająca na wyrównanie czasów krzepnięcia części odlewu o różnej grubości. Drugi sposób uzyskiwania krzepnięcia jednoczesnego polega na: - doprowadzeniu układu wlewowego do miejsc o małym przekroju; uzyskuje się przez to przegrzanie formy i wyższą temperaturę metalu w tych miejscach, co umożliwia wyrównanie czasu krzepnięcia cienkiego przekroju z czasem krzepnięcia pozostałych części odlewu; - stosowaniu materiałów formy o różnych właściwościach termofizycznych lub tzw. ochładzalników; są to metalowe części formy ceramicznej, przy czym ochładzalniki znajdujące się na zewnątrz odlewu noszą nazwę zewnętrznych, a znajdujące się wewnątrz odlewu i ulegające z nim stopieniu - wewnętrznych; Krzepnięcie kierunkowe rozpoczyna się w częściach o najmniejszym przekroju, następnie obejmuje części coraz grubsze i kończy się w części najgrubszej, stanowiącej tzw. nadlew. Nadlew nie jest częścią użytkową odlewu, jest odcinany po skrzepnięciu odlewu, a w czasie krzepnięcia pełni funkcję zbiornika uzupełniającego ubytki objętości metalu związane ze skurczem przegrzania i krzepnięcia. Podczas prawidłowego krzepnięcia cała objętość jamy skurczowej powinna się znaleźć w nadlewie. Drugi to właściwy sposób odlewania, polegający przede wszystkim na: - doprowadzeniu metalu do lub w pobliże nadlewu, który w czasie krzepnięcia odlewu powinien być jego częścią o najwyższej temperaturze, - stosowaniu materiałów formy o zróżnicowanych właściwościach termofizycznych lub ochładzalników. Nadlewy i ich rodzaje. Jak już powiedziano poprzednio, nadlewy są to zbiorniki ciekłego metalu, z których jest uzupełniany ubytek objętości metalu związany z krzepnięciem odlewu. Zabieg ten nosi nazwę zasilania odlewu. Nadlewy muszą zatem krzepnąć jako ostatnie części odlewu. Muszą także się znajdować w pobliżu zasilanego węzła cieplnego. Ze względu na położenie względem odlewu rozróżnia się nadlewy górne i boczne; ze względu na konstrukcję nadlewy dzieli się na zakryte i odkryte. Nadlewy wykonywane w tej samej masie formierskiej co pozostałe części formy i bez zastosowania dodatkowych zabiegów zwiększających ich skuteczność noszą nazwę zwykłych. Poza tym stosuje się nadlewy w otulinach termoizolacyjnych lub egzotermicznych, pozwalających na zmniejszenie ich objętości w stosunku do nadlewów zwykłych, oraz nadlewy ciśnieniowe. Rys Różne rodzaje nadlewów: górne (a, b, d-h), boczne (c, i), odkryte (a, b. c), zwykłe (a, c. d), w otulinie (b, f), z rdzeniem atmosferycznym (f, g, i), z nabojem gazotwórczym (h), łatwo oddzielane (e, f, h); I - odlew, 2 - nadlew, 3 - otulina termoizolacyjna lub egzotermiczna, 4 - przepona rdze-niowa. 5 - rdzeń atmosferyczny, 6 - nabój gazowy, 7 -jama skurczowa Wybór rodzaju nadlewów, obliczanie ich objętości i wymiarów oraz zasady ich rozmieszczania w formie zostaną tu pominięte z tych samych powodów, dla których uprzednio pominięto obliczanie wymiarów układów wlewowych. Stygnięcie odlewu od temperatury solidusu do temperatury otoczenia Stygnięciu odlewu w stanie stałym towarzyszy zmniejszanie się jego objętości. Skurcz odlewu nie odbywa się jednak swobodnie. Czynnikami wpływającymi na ten skurcz, oprócz rozszerzalności termicznej, są: mechaniczne hamowanie skurczu, wynikające z oporów spowodowanych różną rozszerzalnością cieplną formy i metalu, - cieplne hamowanie skurczu, związane z nierównomiernym stygnięciem i co za tym idzie, nierównomiernym kurczeniem się części odlewu, - przemiany fazowe w stanie stałym, którym towarzyszą zmiany objętości metalu związane z przebudową sieci krystalicznej. Wymienione czynniki powodują: - zmiany wymiarów liniowych odlewu; różnią się one od zmian wynikających z iloczynu średniego współczynnika rozszerzalności liniowej i różnicy temperatury solidusu i otoczenia; zmiany te muszą być uwzględnione podczas konstruowania modeli lub form metalowych;

4 - powstawanie naprężeń w odlewach; naprężenia te mogą prowadzić do odkształceń odlewów, a nawet do ich pękania w różnych fazach stygnięcia lub w czasie obróbki, lub eksploatacji. Skurcz odlewniczy Skurcz odlewniczy jest wartością technologiczną uwzględniającą wymienione uprzednio czynniki wpływające na skurcz. Określa on zmiany wymiarów liniowych odlewu, o które należy go powiększyć podczas konstruowania modeli lub form. Jest on wyznaczony doświadczalnie i określony z zależności: S V= (V 1*V 2)/V 1 *100% - skurcz objętościowy S L= (L 1*L 2)/L 1 *100% - skurcz liniowy gdzie: L r -długość pomiarowa modelu lub formy próbnej, L 0 - długość pomiarowa odlewu próbnego. Wartość skurczu odlewniczego zależy od rodzaju metalu, z którego jest wytwarzany odlew, oraz od rodzaju formy, w której jest wykonywany. Naprężenia odlewnicze Naprężenia odlewnicze tworzą się przede wszystkim w czasie stygnięcia odlewu. Ze względu na przyczyny naprężenia dzieli się na: - skurczowe, powstałe na skutek mechanicznego hamowania skurczu, - cieplne, powstałe w wyniku cieplnego hamowania skurczu, - strukturalne, wywołane przemianami fazowymi. Całkowita wartość naprężeń w odlewach stanowi sumę wyżej wymienionych naprężeń składowych. Podział naprężeń ze względu na obszar, w którym są one równoważne: - naprężenia I rodzaju równoważne w obszarach zbliżonych do wymiarów odlewu, zwane też naprężeniami makroskopowymi; są one przyczyną odkształceń i pęknięć w odlewach - noszą nazwę naprężeń własnych w odlewach lub naprężeń odlewniczych; - naprężenia II rodzaju równoważne w objętości kryształów, - naprężenia III rodzaju równoważne w obszarach sieci krystalicznej. Naprężenia II i III rodzaju wpływają na właściwości mechaniczne tworzywa. Skłonność do tworzenia się naprężeń odlewniczych zależy od właściwości tworzywa oraz rodzaju formy odlewniczej. Ze stopów odlewniczych największą skłonność do tworzenia naprężeń odlewniczych wykazuje staliwo. Większe naprężenia wykazują także odlewy wykonywane w formach metalowych. METODY WYTWARZANIA ODLEWÓW Podstawą klasyfikacji odlewów są rodzaje form, wjakich odlewy te powstają. O doborze metody wytwarzania odlewu decydują jego cechy oraz charakter jego produkcji. Spośród licznych cech odlewu decydujące znaczenie mają: - materiał odlewu, - wielkość odlewu, określona jego masą lub gabarytami, - wymagana minimalna grubość ściany odlewu, - wymagana dokładność wykonania odlewu, - wymagana chropowatość powierzchni odlewu. Do drugiej grupy można zaliczyć: - seryjność produkcji odlewu, - wymaganą wydajność produkcji, - koszt oprzyrządowania, - warunki związane ze środowiskiem pracy i środowiskiem zewnętrznym odlewni, - cenę odlewu. WYKONYWANIE ODLEWÓW W FORMACH JEDNORAZOWYCH Forma jednorazowa jest wykonana z masy ceramicznej, zwanej formierską. Po zalaniu metalem i jego skrzepnięciu jest niszczona w celu wyjęcia z niej odlewu. Do wytwarzania formy służy zestaw przyrządów zwany oprzyrządowaniem modelowym, za pomocą którego odwzorowuje się w masie formierskiej kształt wnęki formy. Forma może być wykonana w skrzynce formierskiej lub bez niej, jako tzw. forma bezskrzynkowa, w niektórych przypadkach zwana samonośną. Masy formierskie i rdzeniowe Jednorazowe formy i rdzenie odlewnicze wytwarza się z mas formierskich i rdzeniowych. Masy te są mieszaninami różnych materiałów, dobranych w odpowiednich proporcjach i przerobionych w celu uzyskania wymaganych właściwości użytkowych. O przydatności mas do wytwarzania form lub rdzeni przeznaczonych do różnych tworzyw odlewniczych decydują ich właściwości, określone za pomocą standardowych i specjalnych metod badań laboratoryjnych i technologicznych. Składniki mas formierskich i rdzeniowych można podzielić na trzy grupy: osnowę, materiały wiążące, dodatki uszlachetniające. Osnowę mas formierskich stanowią piaski (np. kwarcowe, chromitowe, cyrkonowe) lub inne sypkie materiały syntetyczne (np. korund, karborund, magnezyt) o różnym stopniu ogniotrwałości (od 1350 C do ponad 2000 C) i różnej ziarnistości. Materiały wiążące są to substancje naturalne lub sztuczne, które charakteryzują się właściwościami umożliwiającymi wiązanie ziaren osnowy. Do grupy materiałów wiążących można zaliczyć gliny i materiały ilaste (bentonity) oraz różnego rodzaju spoiwa, przy czym wiązanie osnowy przez spoiwa może zachodzić w wyniku: wysychania krzepnięcia reakcji chemicznej lub polimeryzacji

5 Dodatki uszlachetniające są wprowadzane w celu poprawienia różnych właściwości mas formierskich, takich jak: właściwości wpływające na jakość powierzchni odlewów, właściwości termofizyczne masy, przepuszczalność, wybijal-ność itp. Skutecznym środkiem przeciwdziałającym powstawaniu przypaleń masy do odlewów i poprawiającym jakość powierzchni odlewów są różne postacie węgla (grafit, pył węglowy, pył koksowy, sadza lub substancje będące nośnikiem tzw. węgla błyszczącego). Przepuszczalność, podatność i wybijalność mas może być poprawiona przez dodanie drobnych trocin lub torfu. W odlewnictwie magnezu i jego stopów stosuje się nieorganiczne dodatki zabezpieczające przed zapaleniem się ciekłego metalu podczas odlewania do form piaskowych. Są nimi siarka, kwas borowy i sole amonowe. W celu zmiany właściwości termofizycznych mas (pojemności i przewodności cieplnej, współczynnika akumulacji ciepła itp.) można wprowadzać dodatki zwiększające te parametry, np. różnego rodzaju cząstki metalowe (śruty, opiłki, wióry), lub zmniejszające je, np. keramzyt lub mikrosfery. Skrzynki i narzędzia formierskie Większość piaskowych form odlewniczych wytwarza się w skrzynkach formierskich. Stanowią one zewnętrzną obudowę ograniczającą gabaryty formy i umożliwiającą: - prawidłowe zagęszczenie masy formierskiej, - dokładne złożenie połówek (lub więcej części) formy odlewniczej oraz - transport formy odlewniczej. Wytwarzanie rdzeni W produkcji odlewów rdzenie stanowią części formy odlewniczej odtwarzające z reguły wewnętrzne kształty odlewu. Ze względu na to, iż w trakcie zalewania formy rdzenie są otoczone ze wszystkich stron ciekłym metalem, ich właściwości muszą być lepsze niż formy. Do szczególnie istotnych właściwości rdzeni zalicza się: gazotwórczość, przepuszczalność, wytrzymałość na ściskanie, zginanie, rozciąganie, podatność, wybijalność. Formy piaskowe zwykłej dokładności Formowanie ręczne Formowanie ręczne jest to taki sposób wytwarzania form odlewniczych, podczas którego wszystkie czynności (lub zdecydowana ich większość) składające się na powstanie formy są wykonywane ręcznie. Można je prowadzić w gruncie lub w skrzynkach formierskich. Wybór techniki formowania zależy od budowy modelu, jego wielkości i stopnia skomplikowania. Formowanie maszynowe Klasyfikacji maszyn formierskich można dokonać, stosując różne kryteria: wielkości, wydajności, sposobu oddzielania modelu od formy, napędu, rodzaju wykorzystywanych mas formierskich itp. Jednak ponieważ zdecydowanie najbardziej praco- i energochłonne jest zagęszczanie masy formierskiej, jako podstawę klasyfikacji formowania maszynowego wybrano sposób mechanizacji tego procesu. Schemat procesu formowania z obieraniem"; a) ustawienie na płycie modelowej skrzynki formierskiej i modelu lub jego części, modeli wlewów doprowadzających i pokrycie ich oddzielaczem, b) wypełnienie skrzynki formierskiej najpierw przesianą przez sito masą przymodelową, a następnie masą wypełniającą, staranne jej zagęszczenie i usunięcie nadmiaru oraz wykonanie kanałów odpowietrzających, c) obrócenie powstałej połówki formy o 180 i jeśli jest to konieczne, wykonanie obrania, czyli usunięcie masy uniemożliwiającej wyjęcie modelu lub zamontowanie rdzenia, d) ustawienie z użyciem sworzni ustalających drugiej skrzynki formierskiej, a także pozostałych części modelu oraz modeli belki żużlowej, wlewu głównego i przelewu bądź nadlewu, pokrycie oddzielaczem, e) zasypanie i zagęszczenie drugiej połówki formy, wykonanie kanałów odpowietrzających i zbiornika wlewowego, f) rozłożenie połówek formy, wyjęcie modeli oraz wykończenie układu wlewowego, oczyszczenie formy i zamontowanie rdzeni, jeśli są konieczne, g) złożenie formy i jej sklamrowanie lub obciążenie, a następnie zalanie ciekłym metalem, h) po ostygnięciu wybicie odlewu z formy Zagęszczanie masy przez prasowanie. Prasowanie jest realizowane w różnych wariantach, zależnych od konstrukcji zespołów prasujących, kinematyki współpracujących elementów lub mediów roboczych. Wspólną cechą wszystkich rozwiązań jest stosunkowo wolne przemieszczanie się cząstek masy zarówno względem siebie, jak i względem stałych punktów odniesienia (ścianek modelu, skrzynek itp.) podczas procesu zagęszczania. Zagęszczanie masy przez wstrząsanie. Zagęszczanie masy formierskiej przez wstrząsanie następuje pod wpływem wielokrotnego poddawania cząstek masy, znajdujących się w skrzynce formierskiej, ruchom posuwisto-zwrotnym z gwałtownym wyhamowaniem, w wyniku czego sumują się siły bezwładności cząstek masy. Częstotliwość wstrząsania skrzynki z masą formierską wynosi od kilku do kilkunastu herców.

6 Zagęszczanie masy przez wibracje. W metodzie tej do zagęszczenia masy wykorzystuje się drgania o częstotliwości 60^-100 Hz i amplitudzie 0,5-r0,7 mm. Czas zagęszczania wynosi na ogół 10 s. Metoda ta jest przeznaczona do zagęszczania form średnich i dużych, wykonanych z mas o dużej płynności, czyli samo-utwardzalnych mas sypkich i ciekłych. Zagęszczanie masy przez narzucanie. Narzucanie łączy dwie czynności wypełniania i zagęszczania masy. Metoda ta polega na rzucaniu małych porcji masy z dużą prędkością (około 30 m/s) na model, a potem na wcześniej ukształtowaną masę. Służy do tego urządzenie zwane narzucarką. Łopatki osadzone na obracającym się wale głowicy narzucarki odcinają porcje podawanej spulchnionej masy i rzucają do formy (rys. 3.33). Energia kinetyczna danej porcji jest zamieniana na pracę potrzebną do zagęszczenia tej porcji, co następuje przy jej wyhamowaniu na powierzchni modelu lub poprzednio ułożonej warstwie. Mieszarko-nasypywarka jest maszyną przeznaczoną do podawania do formy lub rdzennicy masy chemo-utwardzalnej o krótkim czasie utwardzania. Jej podstawowym zespołem jest zespół mieszający o ruchu ciągłym. Jest on wyposażony w dozowniki składników sypkich (np. piasku) i ciekłych. W początkowym etapie jest mieszany piasek wraz ze spoiwem, a następnie są dodawane utwardzacze. Tak przygotowana masa jest sypana do formy lub rdzennicy. Nadmuchiwanie masy. Nadmuchiwanie masy stosuje się głównie do wykonania rdzeni. W tym celu do komory wypełnionej masą rdzeniową i znajdującej się nad rdzennicą wprowadza się nagle sprężone powietrze, które tworząc zawiesinę z masą rdzeniową, przenosi ją do wnęki rdzennicy. Ziarna masy rdzeniowej osiadają we wnęce rdzennicy, a powietrze uchodzi przez otwory odpowietrzające. Wstrzeliwanie masy. Wstrzeliwanie mas, podobnie jak wdmuchiwanie, stosuje się głównie do wytwarzania rdzeni. Działanie strzelarki polega na wrzuceniu masy rdzeniowej ze zbiornika do rdzennicy pod naporem nagłego uderzenia sprężonego powietrza. Masa rdzeniowa jest zagęszczana w rdzennicy pod wpływem dużej prędkości strumienia masy oraz pod wpływem ciśnienia powietrza. W odróżnieniu jednak od nadmuchiwarek nie powstaje tu powietrzna zawiesina masy rdzeniowej, a sprężone powietrze działa jak tłok. Zagęszczanie masy metodą impulsową. Formowanie impulsowe polega na zagęszczaniu masy falą sprężonego powietrza (0,4+0,6 MPa), wywołaną nagłym otwarciem zaworu o dużym przekroju (rys. 3.37). Zawór ten, zwany impulsowym, łączy dwie przestrzenie: głowicę impulsową (o wyższym ciśnieniu) i skrzynkę formierską z nadstawką (o niższym ciśnieniu). Po otwarciu zaworu impulsowego następuje nagły wzrost ciśnienia w nadstawce nad powierzchnią masy i powoduje jej zagęszczenie. Zagęszczanie masy metodą eksplozyjną. Zagęszczanie eksplozyjne polega na działaniu fali ciśnieniowej, wytworzonej przez gwałtowne spalanie mieszanki gazów palnych (propanu, butanu, gazu ziemnego) z powietrzem nad powierzchnią masy (rys. 3.38). Powstająca fala ciśnieniowa (0,4-^0,5 MPa) zagęszcza masę w taki sam sposób jak w formierce impulsowej. Mechanizacja i automatyzacja produkcji odlewów w formach piaskowych W poprzednim podrozdziale omówiono mechanizację zagęszczania masy formierskiej. W celu poprawienia jakości odlewów oraz przyspieszenia ich produkcji mechanizuje się i automatyzuje również pozostałe czynności związane z wytwarzaniem form, a w konsekwencji odlewów. Do czynności tych zaliczamy: dostarczanie na stanowisko formierskie masy formierskiej i pustych skrzynek, ustawianie skrzynek na formierce, napełnianie ich masą formierską, wyjmowanie modelu, odbiór gotowych form, składanie i obciążanie form, transport form i ich zalewanie, wybijanie odlewów. Inna grupa automatycznych linii formierskich jest oparta na zasadzie formowania bezskrzynkowego z pionowym podziałem formy. Istota działania linii tego typu na przykładzie automatu formierskiego DISAMATIC. W automacie tym porcja masy formierskiej jest wstrzeliwana między dwie płyty modelowe, a następnie dodatkowo zagęszczana przez doprasowanie. Powstaje w ten sposób dwustronny segment, którego jedna strona odtwarza lewą stronę wnęki formy, a druga prawą stronę kolejnej wnęki formy. Po złożeniu kolejnych segmentów uzyskujemy całą formę. Następnie pakiet jest skokowo przesuwany i są dokładane kolejne segmenty, tworzące szereg form z pionową płaszczyzną podziału, zalewanych sukcesywnie metalem w miarę przesuwania się pakietu. Formy piaskowe dokładne Formowanie w rdzeniach Formowanie w rdzeniach stosuje się w przypadku wykonywania odlewów o bardzo skomplikowanych kształtach, gdy wszystkie jego powierzchnie mają liczne wgłębienia i występy, a zaformowanie modelu w masie uniemożliwiłoby wyjęcie go. Metoda pełnej formy (z wypalanym modelem) Wytwarzanie odlewów metodą pełnej formy rozpoczyna się od wykonania jednorazowego modelu ze spienionego polistyrenu (styropianu). Modele te otrzymuje się analogicznie jak inne elementy z tego tworzywa - przez kształtowanie w specjalnych formach za pomocą spieniania granulowanego polistyrenu lub wycinanie ręczne z gotowych płyt styropianowych. Metoda ta umożliwia uzyskanie dowolnie skomplikowanych kształtów odlewu, może być stosowana do produkcji jednostkowej, w tym wykonywania prototypów. Po wykonaniu modelu pokrywa się go powłoką ochronną i umieszcza w skrzynce, gdzie obsypuje się go masą samoutwardzalną lub suchym piaskiem pozbawionym lepiszcza, który w celu zagęszczenia i osiągnięcia pożądanej sztywności poddaje się wibracji. Następnie forma jest zalewana. Podczas

7 zalewania styropianowy model ulega stopieniu, a następnie zgazowaniu, metal natomiast wypełnia wnękę, odwzorowując kształt modelu. Formowanie próżniowe Zasada formowania próżniowego polega na wiązaniu ziaren czystego piasku kwarcowego za pomocą sil wywołanych stanem trójosiowego ściskania. Stan ten powstaje w wyniku różnicy ciśnień: atmosferycznego oraz obniżonego, panującego w objętości piasku ukształtowanej według modelu i zamkniętej w plastikowej, termoplastycznej (termokurczliwej) folii. Formy półprecyzyjne Formy skorupowe Formy skorupowe składają się z dwóch lub więcej części (skorup). Części formy są wykonywane z piasku kwarcowego otoczonego żywicą termoutwardzalną. Masę taką nasypuje się na płytę modelową podgrzaną do temperatury C. W wyniku nagrzewania żywica topi się i spaja ziarna piasku. Po s usuwa się nadmiar masy przez obrócenie płyty modelowej o 180. Na płycie powstaje cienka warstwa masy, którą utwardza się w piecu w temperaturze około 350 C. Po wyjęciu z pieca zdejmuje się utwardzoną skorupę i łączy z wykonanymi analogicznie pozostałymi częściami formy przez: sklejenie, skręcenie lub klamrowanie. Przed zalaniem formy skorupowe często obsypuje się dodatkowo piaskiem. Istnieją dwie odmiany wykonywania form skorupowych: C (Croninga) i D (Dieterta). W metodzie C grubość skorupy zależy od czasu przetrzymania masy formierskiej na podgrzanej płycie modelowej, na której jest umieszczony zbiornik z masą. W metodzie D grubość skorupy jest ściśle uzależniona od przestrzeni między płytą modelową a profilowaną podkładką między które jest wdmuchiwany bądź wstrzeliwany piasek otaczany. Zaletą odlewania do form skorupowych jest duża gładkość powierzchni i dokładność wymiarowa, możliwość wykonania odlewów cienkościennych oraz zmniejszenie braków wskutek stabilizacji procesu. Wadą natomiast jest duży koszt piasku otaczanego i problemy z utylizacją masy. Metodą formowania skorupowego otrzymuje się również rdzenie wewnątrz puste. Formowanie metodą Shawa Masa do wytwarzania form metodą Shawa składa się z materiału ogniotrwałego, np. silimanitu, i ciekłego spoiwa, to jest zhydrolizowanego krzemianu etylu rozpuszczonego w alkoholu etylowym. Masę o konsystencji śmietany wlewa się do skrzynki, w której jest umieszczony model, w taki sposób, aby pokryć go cienką warstwą tej masy. Po krótkim czasie masa uzyskuje konsystencję elastycznej gumy, co umożliwia wyjęcie modelu. Następnie formy się zapala, a później wypala w temperaturze ]000 C, w wyniku czego w objętości formy powstaje siatka drobnych pęknięć zwiększająca przepuszczalność formy i uodporniająca ją na zmiany dylatacyjne. Zaletą metody Shawa jest możliwość stosowania modeli z różnych tworzyw i o bardzo skomplikowanych kształtach, bez nachyleń lub nawet z odwrotnymi nachyleniami płaszczyzn prostopadłych do płaszczyzny podziału formy. Odlewy wykonane tą metodą charakteryzują się dużą dokładnością i gładką powierzchnią przy stosunkowo dużej masie. Formy precyzyjne Do precyzyjnych metod wykonywania odlewów należy metoda wytapianych modeli. Formy tą metodą wytwarza się z użyciem modeli i układu wlewowego wykonanych z materiałów łatwo topliwych w specjalnych matrycach, przy czym matryce muszą być wykonane bardzo starannie i charakteryzować się dużą gładkością pracujących powierzchni. Modele, wytworzone najczęściej metodą wtryskiwania, łączy się w zestawy, tzw. choinki, na które nakłada się kilka warstw rzadkiej masy ceramicznej, składającej się z pyłu kwarcowego i spoiwa w postaci krzemianu etylu lub krzemianu sodu. Każdą warstwę masy posypuje się suchym piaskiem lub zanurza w piasku poddanym fluidyzacji w specjalnych zbiornikach. Twardnienie warstwy następuje w wyniku hydrolizacji krzemianu etylu lub rozkładu szkła wodnego z użyciem salmiaku. Następnie modele wytapia się w gorącej wodzie, autoklawach bądź w suszarni. Formy umieszcza się w blaszanej skrzynce i obsypuje suchym piaskiem kwarcowym lub szamotem, a następnie wyżarza w temperaturze C. Zabiegi te są konieczne dla ostatecznego związania materiałów formy oraz usunięcia z jej wnęki resztek masy modelowej. Tak przygotowaną formę zalewa się ciekłym metalem. Temperatura zalewanej formy zależy od charakterystyki wykonywanych w niej odlewów: im wyższa jest temperatura odlewanego tworzywa, a odlew bardziej skomplikowany i cienkościenny, tym wyższa jest temperatura formy. Po ostygnięciu metalu odlewy się wybija, rozkruszając ceramiczną skorupę, i oczyszcza, a następnie odcina poszczególne odlewy od układu wlewowego. Odlewy wytworzone tą metodą mają zazwyczaj niewielkie rozmiary i charakteryzują się bardzo dobrą jakością, szczególnie dużą dokładnością wymiarową, a także skomplikowanym kształtem. Czynniki decydujące o dokładności odlewów wykonanych w formach jednorazowych Na dokładność odlewów wykonanych w formach jednorazowych wpływa kilka czynników technologicznych. Do najważniejszych należą: oprzyrządowanie modelowe, skład, sposób przygotowania i właściwości mas, wykonanie form i rdzeni oraz ich montaż, zalewanie form i stygnięcie odlewów, wykończenie odlewów. WYKONYWANIE ODLEWÓW W FORMACH TRWAŁYCH Formy trwałe są wykonywane z różnego typu stopów metali: żeliwa, stali konstrukcyjnej, stali narzędziowej, rzadziej z miedzi technicznej i jej stopów oraz aluminium technicznego i jego stopów. Formy te służą do wielokrotnego napełniania ciekłym metalem, przy czym liczba napełnień zależy od wielu czynników, głównie od tworzywa, z którego forma jest wykonana, oraz metalu, z jakiego wytwarza się odlew, i może dochodzić nawet do miliona. Odlewanie kokilowe Odlewanie kokilowe jest to odlewanie grawitacyjne do form trwałych zwanych kokilami. Kokile dzielą się na ręczne,

8 zmechanizowane i obsługiwane przez kokilarki. Zależnie od skomplikowania odlewu kokile są budowane jako niedzielone lub dzielone, przy czym powierzchnie podziału mogą być usytuowane pionowo lub poziomo. W kokilach stosuje się dwie grupy rdzeni: metalowe, często dzielone, oraz piaskowe. Ponieważ tworzywo, z którego są wykonane formy trwałe, jest nieprzepuszczalne, podczas konstruowania tych form należy zaprojektować specjalne rowki na podziale formy lub korki odpowietrzające celem odprowadzenia gazów z wnęki formy i uniknięcia wad odlewniczych. temperatura formy czy ciekłego metalu może spowodować, iż metal zakrzepnie nie wypełniwszy całkowicie wnęki formy. Dotyczy to zwłaszcza odlewów o cienkich ściankach i skomplikowanym kształcie. Odlewać tą metodą można zarówno metale nieżelazne, jak i żeliwo czy staliwo, choć to ostatnie odlewa się rzadko z powodu wysokiej temperatury topienia, która powoduje znaczne zużywanie się form kokilowych, a także dużej minimalnej grubości ścianki odlewu i dużych naprężeń (szczególnie w odlewach o skomplikowanych kształtach) występujących na skutek braku podatności formy. Odlewy wykonane tą metodą charakteryzują się dobrą jakością powierzchni i drobnoziarnistą strukturą krystaliczną a co za tym idzie, dobrymi właściwościami mechanicznymi. Wadą tej metody jest brak możliwości uzyskania cienkościennych odlewów i występowanie wydzieleń cementytu podczas odlewania żeliwa. Odlewanie pod ciśnieniem Odlewanie pod ciśnieniem znane jest w trzech odmianach: - odlewania ciśnieniowego, którego podstawowym celem jest uzyskanie odlewów o cienkich ściankach, - odlewania niskociśnieniowego, które umożliwia osiągnięcie dużego uzysku metalu, większego niż przy odlewaniu kokilowym, z zachowaniem zalet tej metody, - prasowania metalu w stanie ciekłym, umożliwiającego otrzymanie-odlewu o zwartej strukturze dzięki utrzymywaniu krzepnącego metalu pod ciśnieniem. Odlewanie ciśnieniowe Odlewanie ciśnieniowe polega na wtłaczaniu ciekłego metalu pod wysokim ciśnieniem do formy metalowej. Tak wysokie ciśnienie uzyskuje się w specjalnych maszynach. Zależnie od rodzaju komory ciśnienia maszyny te dzieli się na zimno- i gorącokomorowe. Drugim zespołem, oprócz zespołu tłoczącego, maszyny ciśnieniowej jest zespół zwierający formę. Wartość siły zwierającej formę wynika z iloczynu powierzchni rzutu odlewu na płaszczyznę podziału formy i ciśnienia wtrysku metalu. Siła ta wynosi od kilkuset do kilku tysięcy megagramów i jest wartością charakterystyczną maszyny. Odlewanie w maszynach zimnokomorowych. Maszyny te mogą mieć pionową bądź poziomą komorę prasowania. W maszynach zimnokomorowych metal jest wlewany łyżką do komory. Po uruchomieniu tłoka prasującego metal jest wtłaczany wlewem dyszowym do wnęki formy, gdzie krzepnie. Wyjęcie odlewu następuje po odcięciu nadmiaru zakrzepniętego metalu i otwarciu formy. Odlewy są wypychane z formy za pomocą wypychaczy. Maszyny zimnokomorowe są stosowane przede wszystkim do odlewania stopów aluminium i mosiądzu. Odlewanie w maszynach gorącokomorowych. W maszynach gorącokomoro-wych komora prasowania jest zanurzona w tyglu z ciekłym metalem, a metal do wnęki formy jest wtłaczany za pomocą tłoka prasującego, napędzanego hydraulicznie. Przy uniesionym w górne położenie tłoku prasującym ciekły metal samoczynnie przepływa utworzoną szczeliną z tygla do komory i wypełnia ją. Przemieszczenie tłoka ku dołowi zamyka otwór wlotowy. Następnie tłok wywiera nacisk na metal zamknięty w komorze, co powoduje przetłaczanie metalu do wnęki formy. W wyniku odlewania ciśnieniowego uzyskuje się odlewy o dużej gładkości powierzchni i dokładności wymiarów, dzięki czemu można wyeliminować prawie całkowicie obróbkę skrawaniem. Metodę tę wykorzystuje się głównie do odlewania metali nieżelaznych mających niską temperaturę topienia. Wartość ciśnień uniemożliwia również stosowanie rdzeni piaskowych, a co za tym idzie, ogranicza możliwość wykonywania bardziej skomplikowanych odlewów. Odlewanie niskociśnieniowe W przypadku odlewania niskociśnieniowego wartość ciśnienia wynosi około 0,01-0,07 MPa. Sposób odlewania jest podobny do odlewania w maszynach ciśnieniowych z gorącą komorą. Ponieważ jednak ciśnienie na metal jest wywierane nie przez tłok, lecz przez sprężony gaz, ma ono mniejszą wartość. Dzięki temu oprócz rdzeni metalowych można stosować również rdzenie piaskowe o skomplikowanych kształtach. Możliwość zasilania krzepnącego odlewu ciekłym metalem bezpośrednio przez rurę wlewową wpływa na zmniejszenie wielkości nadlewów, a to powoduje znaczny wzrost uzysku, dochodzący do 90%. Odlewy otrzymane tą metodą mają parametry zbliżone do odlewów kokilowych, przy czym koszty wykonania odlewu są mniejsze nawet o 50%. Prasowanie ciekłego metalu W metodzie odlewania z prasowaniem w stanie ciekłym odlew jest wykonywany w formie metalowej - matrycy o budowie zbliżonej do matryc stosowanych w odróbce plastycznej. Przygotowana porcja ciekłego metalu jest dokładnie odmierzona. Po zalaniu formy następuje prasowanie ciekłego, a następnie krzepnącego metalu za pomocą stempla, który zarazem nadaje kształt górnej, często wydrążonej części odlewu. Ciśnienie prasowania jest zbliżone do wartości stosowanych przy odlewaniu ciśnieniowym. Omawiana technologia umożliwia wytwarzanie wyrobów bardzo dobrej jakości (brak porowatości, drobnoziarnista struktura, dokładność wymiarowa i gładkość powierzchni) z dowolnych materiałów. Wykonywanie odlewów w formach wirujących Odlewanie w formach wirujących polega na wykorzystaniu siły odśrodkowej, działającej na metal w wyniku wirowania formy, do kształtowania odlewu lub wypełniania formy. Odlewanie odśrodkowe W odlewaniu odśrodkowym oś odlewu pokrywa się z osią wirowania formy. Zewnętrzna powierzchnia odlewu przyjmuje w tym przypadku kształt formy, a powierzchnia wewnętrzna jest powierzchnią swobodną i kształtuje się w wyniku działania siły odśrodkowej na poszczególne cząstki krzepnącego metalu swobodnie wlewanego do wirującej formy. Metoda ta jest stosowana najczęściej do odlewania rur, tulei cylindrowych itp.

9 Odlewanie półodśrodkowe W odlewaniu półodśrodkowym, podobnie jak w odlewaniu odśrodkowym, oś odlewu pokrywa się z osią wirowania formy, ale odlew ma skomplikowany kształt, a powierzchnię wewnętrzną odtwarzają rdzenie ustawione w wirującej formie. Tym sposobem są odlewane duże koła zębate, koła jezdne itp. Odlewanie pod ciśnieniem odśrodkowym W odlewaniu pod ciśnieniem odśrodkowym odlew jest odtwarzany we wnękach kilku form rozłożonych wokół wlewu głównego, który stanowi oś wirowania całego układu. Metoda ta jest stosowana nie tylko do wypełniania form trwałych, ale także ceramicznych, najczęściej precyzyjnych. Odlewanie ciągle i pólciągłe Metoda ta może być także stosowana do odlewania wałków, rur, prętów o różnych kształtach oraz blach ze wszystkich tworzyw odlewniczych. USUWANIE ODLEWÓW Z FORM, ICH OCZYSZCZANIE I WYKAŃCZANIE Usuwanie odlewów z formy ceramicznej, zwane też wybijaniem, polega na zniszczeniu tej ostatniej. Przebieg tego zabiegu oraz rodzaj urządzeń służących do jego realizacji zależą od typu formy oraz wielkości odlewu. Duże odlewy wybija się najczęściej z użyciem suwnicy, która może być wyposażona w zawiesie wibracyjne. Z form mniejszych, które mogą być transportowane na stanowisko wybijania, odlewy usuwa się: - na kratach wstrząsowych, - przez statyczne wypchnięcie z formy, - w obrotowych bębnach, - metodą impulsową wykorzystującą sprężone powietrze jako czynnik wypychający masę ze skrzynki formierskiej. Następnym zabiegiem jest usunięcie ceramicznych rdzeni z wnętrza odlewu. Może się to odbywać: - metodą wibracyjną, - za pomocą strumienia wody o dużym ciśnieniu, - metodą elektrohydrauliczną, wykorzystującą wyładowania elektryczne w wodzie, w której jest zanurzony odlew. Po wybiciu odlewów z formy konieczne jest oczyszczenie ich powierzchni przede wszystkim z resztek masy formierskiej lub pokryć ochronnych form metalowych. Odlewy oczyszcza się przede wszystkim następującymi sposobami: - w bębnach obrotowych w przypadku drobnych odlewów o prostych kształtach, najczęściej z metali nieżelaznych; - metodą strumieniową, w której czynnikiem czyszczącym jest śrut wyrzucany odśrodkowo przez wirniki; sposób ten jest stosowany w oczyszczarkach o różnej konstrukcji dostosowanej do wielkości i kształtu odlewów; - strumieniem wody wyrzucanym z dyszy pod ciśnieniem MPa z prędkością dochodzącą do 150 m/s, niekiedy z kilkuprocentowym dodatkiem środka ściernego, np. piasku; - chemicznie lub elektrochemicznie; - z użyciem wibracji lub ultradźwięków. Po oczyszczeniu powierzchni odlewy poddaje się zabiegom wykańczania, do których należą: - oddzielenie układu wlewowego, nadlewów i usunięcie zalewek, - wykończenie powierzchni, - naprawa wad, - obróbka cieplna, - antykorozyjne zabezpieczenie powierzchni. TECHNOLOGICZNOŚĆ KONSTRUKCJI ODLEWÓW Technologiczność konstrukcji odlewu musi być brana pod uwagę na wszystkich etapach projektowania, a szczególnie podczas: doboru materiału odlewu, doboru metody odlewania, kształtowania odlewu. Dobór materiału odlewu Dobierając materiał odlewu, bierze się pod uwagę jego właściwości mechaniczne, fizyczne, chemiczne, technologiczne, a wśród nich odlewnicze. Właściwości podstawowych tworzyw odlewniczych są omawiane w ramach przedmiotu materiałoznawstwo. Kształtowanie odlewu ze względu na wykonanie i jakość form jednorazowych Kształt odlewu umożliwiający prawidłowe wypełnianie formy metalem Kształtowanie odlewu umożliwiające prawidłowe krzepniecie Kształtowanie odlewów ze względu na naprężenia, odkształcenia i pęknięcia Konstrukcja odlewów ze względu na pracochłonność ich oczyszczania

Odlewnictwo / Marcin Perzyk, Stanisław Waszkiewicz, Mieczysław Kaczorowski, Andrzej Jopkiewicz. wyd. 2, 4 dodr. Warszawa, 2015.

Odlewnictwo / Marcin Perzyk, Stanisław Waszkiewicz, Mieczysław Kaczorowski, Andrzej Jopkiewicz. wyd. 2, 4 dodr. Warszawa, 2015. Odlewnictwo / Marcin Perzyk, Stanisław Waszkiewicz, Mieczysław Kaczorowski, Andrzej Jopkiewicz. wyd. 2, 4 dodr. Warszawa, 2015 Spis treści Przedmowa 11 1. Podstawy procesów odlewniczych 13 1.1. Istota

Bardziej szczegółowo

PROJEKT - ODLEWNICTWO

PROJEKT - ODLEWNICTWO W celu wprowadzenia do produkcji nowego wyrobu konieczne jest opracowanie dokumentacji technologicznej, w której skład wchodzą : rysunek konstrukcyjny gotowego wyrobu, rysunek koncepcyjny sposobu odlewania,

Bardziej szczegółowo

Techniki wytwarzania - odlewnictwo

Techniki wytwarzania - odlewnictwo Techniki wytwarzania - odlewnictwo Główne elementy układu wlewowego Układy wlewowe Struga metalu Przekrój minimalny Produkcja odlewów na świecie Odbieranie ciepła od odlewów przez formę Krystalizacja Schematyczne

Bardziej szczegółowo

PL B1. Kanał odpowietrzający odlewnicze formy piaskowe oraz sposób odpowietrzenia odlewniczych form piaskowych

PL B1. Kanał odpowietrzający odlewnicze formy piaskowe oraz sposób odpowietrzenia odlewniczych form piaskowych RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228533 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 414627 (51) Int.Cl. B22C 9/02 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 30.10.2015

Bardziej szczegółowo

ODLEWNICTWO CIŚNIENIOWE METALI I FORMOWANIE WTRYSKOWE TWORZYW SZTUCZNYCH

ODLEWNICTWO CIŚNIENIOWE METALI I FORMOWANIE WTRYSKOWE TWORZYW SZTUCZNYCH ODLEWNICTWO CIŚNIENIOWE METALI I FORMOWANIE WTRYSKOWE TWORZYW SZTUCZNYCH Zbigniew Bonderek, Stefan Chromik Kraków 2006 r. WYDAWNICTWO NAUKOWE AKAPIT Recenzenci: Prof. Dr hab. Inż. Józef Dańko Prof. Dr

Bardziej szczegółowo

Zadanie egzaminacyjne

Zadanie egzaminacyjne Zadanie egzaminacyjne Przygotuj uproszczoną dokumentację technologiczną wykonania odlewu łącznika przedstawionego na rysunku 1 (oznaczenie rysunku WP-48-2011/3). Dokumentacja składa się z: tabeli obliczeń

Bardziej szczegółowo

ODLEWNICTWO Casting. forma studiów: studia stacjonarne. Liczba godzin/tydzień: 2W, 1L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

ODLEWNICTWO Casting. forma studiów: studia stacjonarne. Liczba godzin/tydzień: 2W, 1L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: kierunkowy obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Lab. Poziom studiów: studia I stopnia ODLEWNICTWO Casting forma studiów: studia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

Odlewnicze procesy technologiczne Kod przedmiotu

Odlewnicze procesy technologiczne Kod przedmiotu Odlewnicze procesy technologiczne - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Odlewnicze procesy technologiczne Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-TM-P-01_15 Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika

Bardziej szczegółowo

Specjalne metody odlewania

Specjalne metody odlewania Specjalne metody odlewania Odlewanie skorupowe Formowanie skorupowe polega na nasypaniu lub nadmuchaniu na gorącą (250-300 C) metalow ą płytę modelową masy zawierającej piasek kwarcowy z ziarnami powleczonymi

Bardziej szczegółowo

PL B1. HAPAX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Jawor, PL BUP 02/10

PL B1. HAPAX SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Jawor, PL BUP 02/10 PL 215553 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215553 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 385603 (51) Int.Cl. B22D 15/00 (2006.01) B22C 9/28 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe

Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy

Bardziej szczegółowo

Tematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy

Tematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy Tematy Prac Inżynierskich y 2014-2015 Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta Temat pracy Opiekun pracy Miejsce praktyki 1 Badania procesu wysychania nowych powłok ochronnych metodą rezystancyjną 2 Marta Zmarzła

Bardziej szczegółowo

Naprężenia i odkształcenia spawalnicze

Naprężenia i odkształcenia spawalnicze Naprężenia i odkształcenia spawalnicze Cieplno-mechaniczne właściwości metali i stopów Parametrami, które określają stan mechaniczny metalu w różnych temperaturach, są: - moduł sprężystości podłużnej E,

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób i urządzenie do wykonywania odlewów o strukturze tiksotropowej ze stopów wysokotopliwych, zwłaszcza żeliwa

PL B1. Sposób i urządzenie do wykonywania odlewów o strukturze tiksotropowej ze stopów wysokotopliwych, zwłaszcza żeliwa PL 220046 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220046 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 399770 (22) Data zgłoszenia: 03.07.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Tytuł: Odlewanie kokilowe Autor: Ismena Bobel Miejscowość: Krosno Kategoria: Materiałoznawstwo, Inżynieria wytwarzania

Tytuł: Odlewanie kokilowe Autor: Ismena Bobel Miejscowość: Krosno Kategoria: Materiałoznawstwo, Inżynieria wytwarzania Tytuł: Odlewanie kokilowe Autor: Ismena Bobel Miejscowość: Krosno Kategoria: Materiałoznawstwo, Inżynieria wytwarzania Kokila jest to forma trwała, metalowa, zalewana grawitacyjnie. Suma wnęki kokili pokryta

Bardziej szczegółowo

2. Metoda impulsowa pomiaru wilgotności mas formierskich.

2. Metoda impulsowa pomiaru wilgotności mas formierskich. J. BARYCKI 2 T. MIKULCZYŃSKI 2 A. WIATKOWSKI 3 R. WIĘCŁAWEK 4 1,3 Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Elementów i Układów Pneumatyki 2,4 Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej Zaprezentowano

Bardziej szczegółowo

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Krzepnięcie przemiana fazy ciekłej w fazę stałą Krystalizacja przemiana

Bardziej szczegółowo

Dane potrzebne do wykonania projektu z przedmiotu technologia odlewów precyzyjnych.

Dane potrzebne do wykonania projektu z przedmiotu technologia odlewów precyzyjnych. Dane potrzebne do wykonania projektu z przedmiotu technologia odlewów precyzyjnych. 1. Obliczanie elementów układu wlewowo zasilającego Rys 1 Elemety układu wlewowo - zasilającego gdzie: ZW zbiornik wlewowy

Bardziej szczegółowo

Metalurgia - Tematy Prac magisterskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych

Metalurgia - Tematy Prac magisterskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych Metalurgia - Tematy Prac magisterskich - Katedra, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych 2015-2016 Tematy Prac magisterskich Technologii Formy 2015-2016 Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta Temat

Bardziej szczegółowo

Wytwarzanie i przetwórstwo polimerów!

Wytwarzanie i przetwórstwo polimerów! Wytwarzanie i przetwórstwo polimerów! Łączenie elementów z tworzyw sztucznych, cz.2 - spawanie dr in. Michał Strankowski Katedra Technologii Polimerów Wydział Chemiczny Publikacja współfinansowana ze środków

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Nowych Technologii i Chemii KATEDRA ZAAWANSOWANYCH MATERIAŁÓW I TECHNOLOGII

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Nowych Technologii i Chemii KATEDRA ZAAWANSOWANYCH MATERIAŁÓW I TECHNOLOGII WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Nowych Technologii i Chemii KATEDRA ZAAWANSOWANYCH MATERIAŁÓW I TECHNOLOGII Metody wytwarzania odlewów stopów żelaza i metali nieżelaznych W 3: Wykonanie formy Metody

Bardziej szczegółowo

PL B1. W.C. Heraeus GmbH,Hanau,DE ,DE, Martin Weigert,Hanau,DE Josef Heindel,Hainburg,DE Uwe Konietzka,Gieselbach,DE

PL B1. W.C. Heraeus GmbH,Hanau,DE ,DE, Martin Weigert,Hanau,DE Josef Heindel,Hainburg,DE Uwe Konietzka,Gieselbach,DE RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 204234 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 363401 (51) Int.Cl. C23C 14/34 (2006.01) B22D 23/06 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 18 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie procesu odlewniczego Oznaczenie kwalifikacji: M.37 Numer

Bardziej szczegółowo

PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) ( 1 3 ) B1 B22D 27/11 B22D 18/02

PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) ( 1 3 ) B1 B22D 27/11 B22D 18/02 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 187462 (21) Numer zgłoszenia: 330694 (22) Data zgłoszenia: 04.01.1999 ( 1 3 ) B1 (51 ) Int.Cl.7 B22D 27/11

Bardziej szczegółowo

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG

Technologie wytwarzania. Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Opracował Dr inż. Stanisław Rymkiewicz KIM WM PG Technologie wytwarzania Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki

Bardziej szczegółowo

Magazynowanie cieczy

Magazynowanie cieczy Magazynowanie cieczy Do magazynowania cieczy służą zbiorniki. Sposób jej magazynowania zależy od jej objętości i właściwości takich jak: prężność par, korozyjność, palność i wybuchowość. Zbiorniki mogą

Bardziej szczegółowo

OCENA STANU FORM WILGOTNYCH I SUSZONYCH METODĄ ULTRADŹWIĘKOWĄ. J. Zych 1. Wydział Odlewnictwa Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie

OCENA STANU FORM WILGOTNYCH I SUSZONYCH METODĄ ULTRADŹWIĘKOWĄ. J. Zych 1. Wydział Odlewnictwa Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie SUSZONYCH METODĄ ULTRADŹWIĘKOWĄ J. Zych 1 Wydział Odlewnictwa Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie 1. Wprowadzenie Stan formy odlewniczej przygotowanej do zalewania to zespół cech, opisujących

Bardziej szczegółowo

PL B1. LESZCZYŃSKA FABRYKA POMP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Leszno, PL BUP 05/14

PL B1. LESZCZYŃSKA FABRYKA POMP SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Leszno, PL BUP 05/14 PL 220397 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220397 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 400432 (22) Data zgłoszenia: 17.08.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta

Lp. Nazwisko i Imię dyplomanta Metalurgia - Tematy Prac inżynierskich - Katedra, y, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych 05-06 Tematy Prac Inżynierskich y 05-06 3 5 Zespół dwuosobowy 6 Badania procesu wysychania nowych powłok ochronnych

Bardziej szczegółowo

4. FORMOWANIE RĘCZNE PRZY UŻYCIU MODELU NIEDZIELONEGO, DZIELONEGO I UPROSZCZONEGO

4. FORMOWANIE RĘCZNE PRZY UŻYCIU MODELU NIEDZIELONEGO, DZIELONEGO I UPROSZCZONEGO 4. FORMOWANIE RĘCZNE PRZY UŻYCIU MODELU NIEDZIELONEGO, DZIELONEGO I UPROSZCZONEGO 4.1. Cel ćwiczenia Praktyczne zapoznanie się z wykonywaniem form piaskowych przy użyciu modelu niedzielonego, dzielonego

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Użytkowanie maszyn i urządzeń do wykonywania odlewów Oznaczenie kwalifikacji: M.04

Bardziej szczegółowo

Pytania na egzamin Kierunek Mechatronika sem. 1, przedmiot Metalurgia i Odlewnictwo

Pytania na egzamin Kierunek Mechatronika sem. 1, przedmiot Metalurgia i Odlewnictwo 1. Wymienić metody odlewania i podać charakterystyczne cechy odlewów: stop, wielkość odlewu, grubość ścianki odlewu, chropowatość powierzchni. Metoda Seryjność produkcji Odlewane stopy Chropowat ość RA

Bardziej szczegółowo

PL B1. Reaktor do wytwarzania żeliwa wysokojakościowego, zwłaszcza sferoidalnego lub wermikularnego BUP 17/12

PL B1. Reaktor do wytwarzania żeliwa wysokojakościowego, zwłaszcza sferoidalnego lub wermikularnego BUP 17/12 PL 220357 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220357 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 393911 (51) Int.Cl. C21C 1/10 (2006.01) B22D 27/20 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) WYCISKANIE

Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) WYCISKANIE Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) 865-1124 WYCISKANIE Proces wyciskania polega na tym, że metal zamknięty w pojemniku jest wyciskany przez

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI)

MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) MATERIAŁY SPIEKANE (SPIEKI) Metalurgia proszków jest dziedziną techniki, obejmującą metody wytwarzania proszków metali lub ich mieszanin z proszkami niemetali oraz otrzymywania wyrobów z tych proszków

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Samochodowych

Zespół Szkół Samochodowych Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: OTRZYMYWANIE STOPÓW ŻELAZA Z WĘGLEM. 2016-01-24 1 1. Stopy metali. 2. Odmiany alotropowe żelaza. 3.

Bardziej szczegółowo

Metody łączenia metali. rozłączne nierozłączne:

Metody łączenia metali. rozłączne nierozłączne: Metody łączenia metali rozłączne nierozłączne: Lutowanie: łączenie części metalowych za pomocą stopów, zwanych lutami, które mają niższą od lutowanych metali temperaturę topnienia. - lutowanie miękkie

Bardziej szczegółowo

MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA METODY FORMOWANIA PODCIŚNIENIOWEGO

MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA METODY FORMOWANIA PODCIŚNIENIOWEGO MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA METODY FORMOWANIA PODCIŚNIENIOWEGO MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA METODY FORMOWANIA PODCIŚNIENIOWEGO Marcin ŚLAZYK 1 Roman WRONA 2 1. Istota procesu formowania podciśnieniowego Metoda

Bardziej szczegółowo

Wykaz norm będących w zakresie działalności Komitetu Technicznego KT 301 ds. Odlewnictwa aktualizacja na dzień

Wykaz norm będących w zakresie działalności Komitetu Technicznego KT 301 ds. Odlewnictwa aktualizacja na dzień Wykaz norm będących w zakresie działalności Komitetu Technicznego KT 301 ds. Odlewnictwa aktualizacja na dzień 15.12.2016 Numer PN Odlewy PN-EN 1559-1:2011P PN-EN 1559-1:2011E PN-EN 1559-2:2014-12E PN-EN

Bardziej szczegółowo

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. I. Wyżarzanie

OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA. Cz. I. Wyżarzanie OBRÓBKA CIEPLNA STOPÓW ŻELAZA Cz. I. Wyżarzanie Przemiany przy nagrzewaniu i powolnym chłodzeniu stali A 3 A cm A 1 Przykład nagrzewania stali eutektoidalnej (~0,8 % C) Po przekroczeniu temperatury A 1

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE METOD ORAZ KRYTERIÓW SELEKCJI MAS ZUŻYTYCH PODCZAS WYBIJANIA ODLEWÓW W WARUNKACH TYPOWEJ ODLEWNI Józef Dańko, Rafał Dańko, Jan Lech

OPRACOWANIE METOD ORAZ KRYTERIÓW SELEKCJI MAS ZUŻYTYCH PODCZAS WYBIJANIA ODLEWÓW W WARUNKACH TYPOWEJ ODLEWNI Józef Dańko, Rafał Dańko, Jan Lech OPRACOWANIE METOD ORAZ KRYTERIÓW SELEKCJI MAS ZUŻYTYCH PODCZAS WYBIJANIA ODLEWÓW W WARUNKACH TYPOWEJ ODLEWNI Józef Dańko, Rafał Dańko, Jan Lech Lewandowski Dane ogólne Przez selekcję odniesioną do mas

Bardziej szczegółowo

Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych

Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra Tworzyw Formierskich, Technologii Formy, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych Metalurgia - Tematy Prac Inżynierskich - Katedra, y, Odlewnictwa Metali Nieżelaznych 2016-2017 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 Nazwisko i Imię dyplomanta Temat pracy Badania stanu powierzchni surowej odlewów przemysłowych

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 166501 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 294586 (22) Data zgłoszenia: 14.05.1992 (51) IntCl6: B22D 27/13 B22D

Bardziej szczegółowo

GNIAZDO FORMIERSKIE Z WIELOZAWOROWĄ GŁOWICĄ IMPULSOWĄ

GNIAZDO FORMIERSKIE Z WIELOZAWOROWĄ GŁOWICĄ IMPULSOWĄ GNIAZDO FORMIERSKIE Z WIELOZAWOROWĄ GŁOWICĄ IMPULSOWĄ Tadeusz Mikulczyński Zdzisław Samsonowicz Mirosław Ganczarek *Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji Politechniki Wrocławskiej Janusz Polański

Bardziej szczegółowo

Opisy efektów kształcenia dla modułu

Opisy efektów kształcenia dla modułu Karta modułu - Projektowanie form dla odlewnictwa artystycznego i precyzyjnego 1 / 5 Nazwa modułu: Projektowanie form dla odlewnictwa artystycznego i precyzyjnego Rocznik: 2012/2013 Kod: OM-2-212-s Punkty

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Inżynieria Materiałowa] Studia I stopnia Przedmiot: Metalurgia i technologie odlewnicze Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM 1 N 0 6-0_0 Rok: I Semestr:

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE Stal jest to stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2% obrobiona cieplnie i przerobiona plastycznie Stale ze względu na skład chemiczny dzielimy głównie na: Stale węglowe Stalami węglowymi nazywa się

Bardziej szczegółowo

Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy

Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy Lab.7. Wpływ parametrów wytłaczania na właściwości mechaniczne folii rękawowej Spis treści 1. Cel ćwiczenia i zakres pracy.. 2 2. Definicje i pojęcia podstawowe 2

Bardziej szczegółowo

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał

Statyka Cieczy i Gazów. Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał Statyka Cieczy i Gazów Temat : Podstawy teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał 1. Podstawowe założenia teorii kinetyczno-molekularnej budowy ciał: Ciała zbudowane są z cząsteczek. Pomiędzy cząsteczkami

Bardziej szczegółowo

PRACA DYPLOMOWA W BUDOWIE WKŁADEK FORMUJĄCYCH. Tomasz Kamiński. Temat: ŻYWICE EPOKSYDOWE. dr inż. Leszek Nakonieczny

PRACA DYPLOMOWA W BUDOWIE WKŁADEK FORMUJĄCYCH. Tomasz Kamiński. Temat: ŻYWICE EPOKSYDOWE. dr inż. Leszek Nakonieczny Politechnika Wrocławska - Wydział Mechaniczny Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji PRACA DYPLOMOWA Tomasz Kamiński Temat: ŻYWICE EPOKSYDOWE W BUDOWIE WKŁADEK FORMUJĄCYCH Promotor: dr inż. Leszek

Bardziej szczegółowo

Klasa I II III IV I II I II I II I II

Klasa I II III IV I II I II I II I II Typ szkoły: technikum - 4-letni okres nauczania /1/ Zawód: Technik odlewnik; symbol 311705 Podbudowa programowa: gimnazjum Kwalifikacje: K1 - Użytkowanie maszyn i urządzeń do wykonywania odlewów (M.4.)

Bardziej szczegółowo

Fizyczne podstawy technologii materiałowych laboratorium WIMiC, AGH. Formowanie metali metodą odlewania

Fizyczne podstawy technologii materiałowych laboratorium WIMiC, AGH. Formowanie metali metodą odlewania Fizyczne podstawy technologii materiałowych laboratorium WIMiC, AGH Ćwiczenie nr 6 Formowanie metali metodą odlewania Zagadnienia do przygotowania: 1. Metody kształtowania tworzyw metalicznych 2. Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

Nowa ekologiczna metoda wykonywania odlewów z żeliwa sferoidyzowanego lub wermikularyzowanego w formie odlewniczej

Nowa ekologiczna metoda wykonywania odlewów z żeliwa sferoidyzowanego lub wermikularyzowanego w formie odlewniczej PROJEKT NR: POIG.01.03.01-12-061/08 Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne Nowa ekologiczna metoda wykonywania odlewów z żeliwa sferoidyzowanego lub

Bardziej szczegółowo

Sołidification of Metais and Ałloys, No.27, l 996 Kr1.epnięcie Metali i Stopów, Nr 27, 19% PAN- Oddzial Katowice PL ISSN

Sołidification of Metais and Ałloys, No.27, l 996 Kr1.epnięcie Metali i Stopów, Nr 27, 19% PAN- Oddzial Katowice PL ISSN 27/5 Sołidification of Metais and Ałloys, No.27, l 996 Kr1.epnięcie Metali i Stopów, Nr 27, 19% PAN- Oddzial Katowice PL ISSN 0208-9386 WPL YW PARAMETRÓW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA JAKOŚĆ WYROBÓW ZE STOPU AMIO

Bardziej szczegółowo

URZĄDZENIE DO ODŚRODKOWEGO ODLEWANIA LOT - 8

URZĄDZENIE DO ODŚRODKOWEGO ODLEWANIA LOT - 8 mgr inż. Walerian Soliński, mgr inż. Wiesław Orzechowski, mgr inż. Irena Izdebska - Szanda, - TECHNICAL Nowa Sól - MAHLE KROTOSZYN, Krotoszyn - Instytut Odlewnictwa - Kraków 1. Wstęp. Odlewanie odśrodkowe

Bardziej szczegółowo

Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould

Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould gaz gaz gaz gaz gaz gaz 1. wtrysk tworzywa 2. wtrysk gazu 3. faza docisku 4. ewentualny dodatkowy wtrysk tworzywa Wtrysk z tłokiem gazowym

Bardziej szczegółowo

METALE LEKKIE W KONSTRUKCJACH SPRZĘTU SPECJALNEGO - STOPY MAGNEZU

METALE LEKKIE W KONSTRUKCJACH SPRZĘTU SPECJALNEGO - STOPY MAGNEZU METALE LEKKIE W KONSTRUKCJACH SPRZĘTU SPECJALNEGO - STOPY MAGNEZU 1 Gliwice, 2016-03-10 Dlaczego stopy magnezu? 12 10 Gęstość, g/cm 3 8 6 4 2 0 Zalety stopów magnezu: Niska gęstość właściwa stopów; Wysokie

Bardziej szczegółowo

MASZYNY ODLEWNICZE Casting machines and mechanisms PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

MASZYNY ODLEWNICZE Casting machines and mechanisms PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek: Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Rodzaj zajęć: Wyk., Sem. MASZYNY ODLEWNICZE Casting machines and mechanisms Poziom studiów: studia II stopnia

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób badania procesu wysychania samoutwardzalnych mas formierskich lub rdzeniowych

PL B1. Sposób badania procesu wysychania samoutwardzalnych mas formierskich lub rdzeniowych RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228373 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 399867 (22) Data zgłoszenia: 09.07.2012 (51) Int.Cl. G01N 27/04 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Spawanie szyn Błędy spawalnicze i ich przyczyny. M. Palka Warszawa

Spawanie szyn Błędy spawalnicze i ich przyczyny. M. Palka Warszawa Spawanie szyn Błędy spawalnicze i ich przyczyny Przyczyny błędów spawalniczych są zróżnicowane. Najczęściej jest to kilka różnych błędów występujących w jednym procesie (spoinie) Przyczyny można podzielić

Bardziej szczegółowo

WPL YW SPOSOBU DOPROW ADZENIA CIEKLEGO MET ALU DO FORMY MET AL OWEJ NA ELIMINACJĘ POROWATOŚCI TESTOWYCH ODLEWÓW

WPL YW SPOSOBU DOPROW ADZENIA CIEKLEGO MET ALU DO FORMY MET AL OWEJ NA ELIMINACJĘ POROWATOŚCI TESTOWYCH ODLEWÓW 43/64 Solidification of Metais and Alloys, Year 2000, Volume 2, Book No. 43 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 2000, Rocznik 2, Nr 43 P AN -Katowice PL ISSN 0208-9386 WPL YW SPOSOBU DOPROW ADZENIA CIEKLEGO

Bardziej szczegółowo

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym?

Sonochemia. Schemat 1. Strefy reakcji. Rodzaje efektów sonochemicznych. Oscylujący pęcherzyk gazu. Woda w stanie nadkrytycznym? Schemat 1 Strefy reakcji Rodzaje efektów sonochemicznych Oscylujący pęcherzyk gazu Woda w stanie nadkrytycznym? Roztwór Znaczne gradienty ciśnienia Duże siły hydrodynamiczne Efekty mechanochemiczne Reakcje

Bardziej szczegółowo

Przy prawidłowej pracy silnika zapłon mieszaniny paliwowo-powietrznej następuje od iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej.

Przy prawidłowej pracy silnika zapłon mieszaniny paliwowo-powietrznej następuje od iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej. TEMAT: TEORIA SPALANIA Spalanie reakcja chemiczna przebiegająca między materiałem palnym lub paliwem a utleniaczem, z wydzieleniem ciepła i światła. Jeżeli w procesie spalania wszystkie składniki palne

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2 INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2 BADANIA ODPORNOŚCI NA KOROZJĘ ELEKTROCHEMICZNĄ SYSTEMÓW POWŁOKOWYCH 1. WSTĘP TEORETYCZNY Odporność na korozję

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie procesu odlewniczego Oznaczenie kwalifikacji: M.37 Numer

Bardziej szczegółowo

Temat ćwiczenia. Pomiary otworów na przykładzie tulei cylindrowej

Temat ćwiczenia. Pomiary otworów na przykładzie tulei cylindrowej POLITECHNIKA ŚLĄSKA W YDZIAŁ TRANSPORTU Temat ćwiczenia Pomiary otworów na przykładzie tulei cylindrowej I Cel ćwiczenia Zapoznanie się z metodami pomiaru otworów na przykładzie pomiaru zuŝycia gładzi

Bardziej szczegółowo

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA

MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA WYKŁAD 3 Stopy żelazo - węgiel dr inż. Michał Szociński Spis zagadnień Ogólna charakterystyka żelaza Alotropowe odmiany żelaza Układ równowagi fazowej Fe Fe 3 C Przemiany podczas

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA PIASKOWYCH FORM ODLEWNICZYCH

TECHNOLOGIA PIASKOWYCH FORM ODLEWNICZYCH TECHNOLOGIA PIASKOWYCH FORM ODLEWNICZYCH FORMOWANIE Z MODELU NATURALNEGO (BEZ ZNAKÓW RDZENIOWYCH) LUB WŁAŚCIWEGO (ZE ZNAKAMI RDZENIOWYMI) Opracował: dr inż. Jerzy St. Kowalski Kraków 2006 r Dane ogólne

Bardziej szczegółowo

TERMOFORMOWANIE OTWORÓW

TERMOFORMOWANIE OTWORÓW TERMOFORMOWANIE OTWORÓW WIERTŁA TERMOFORMUJĄCE UNIKALNA GEOMETRIA POLEROWANA POWIERZCHNIA SPECJALNY GATUNEK WĘGLIKA LEPSZE FORMOWANIE I USUWANIE MATERIAŁU LEPSZE ODPROWADZENIE CIEPŁA WIĘKSZA WYDAJNOŚĆ

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe

WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium CSe WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ im. prof. Meissnera w Ustroniu WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ WPŁYW RODZAJU MASY OSŁANIAJĄCEJ NA STRUKTURĘ, WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE I ODLEWNICZE STOPU Remanium

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne

Wprowadzenie. - Napęd pneumatyczny. - Sterowanie pneumatyczne Wprowadzenie Pneumatyka - dziedzina nauki i techniki zajmująca się prawami rządzącymi przepływem sprężonego powietrza; w powszechnym rozumieniu także technika napędu i sterowania pneumatycznego. Zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Metalurgia Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych Rok akademicki 2016/2017

Metalurgia Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych Rok akademicki 2016/2017 Metalurgia Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych Rok akademicki 0/0 Pracownia Maszyn Odlewniczych i Konstrukcji Odlewów Madej Kamil Badanie wpływu parametrów I i II fazy odlewania

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Dużych Odkształceń Plastycznych CWS

Laboratorium Dużych Odkształceń Plastycznych CWS Laboratorium Dużych Odkształceń Plastycznych CWS W Katedrze Przeróbki Plastycznej i Metaloznawstwa Metali Nieżelaznych AGH utworzono nowoczesne laboratorium, które wyposażono w oryginalną w skali światowej

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH I EKSPLOATACYJNYCH MATERIAŁY REGENERACYJNE Opracował: Dr inż.

Bardziej szczegółowo

Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych

Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych Tematy Prac Magisterskich Katedra Inżynierii Procesów Odlewniczych 2014-2015 Pracownia Mechanizacji, Automatyzacji i Projektowania Odlewni Lp. Nazwisko i Imię Temat pracy Opiekun pracy Miejsce 1 Mariusz

Bardziej szczegółowo

Przykładowy szkolny plan nauczania* /modułowe kształcenie zawodowe/

Przykładowy szkolny plan nauczania* /modułowe kształcenie zawodowe/ Przykładowy szkolny plan nauczania* /modułowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa - 3-letni okres nauczania Zawód: Operator maszyn i urządzeń odlewniczych; symbol 812107 Podbudowa

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób wytwarzania kompozytów gradientowych na osnowie metalowej poprzez odlewanie w polu elektromagnetycznym

PL B1. Sposób wytwarzania kompozytów gradientowych na osnowie metalowej poprzez odlewanie w polu elektromagnetycznym PL 216806 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 216806 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 390252 (22) Data zgłoszenia: 22.01.2010 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

1. PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI ODLEWU

1. PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI ODLEWU 1.1. Cel ćwiczenia 1. PRZYGOTOWANIE PRODUKCJI ODLEWU Zapoznanie się z metodami wykonywania odlewów, zasadami poprawnej konstrukcji odlewów, a w szczególności z zasadami zapobiegania powstawania jam skurczowych

Bardziej szczegółowo

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie

σ c wytrzymałość mechaniczna, tzn. krytyczna wartość naprężenia, zapoczątkowująca pękanie Materiały pomocnicze do ćwiczenia laboratoryjnego Właściwości mechaniczne ceramicznych kompozytów ziarnistych z przedmiotu Współczesne materiały inżynierskie dla studentów IV roku Wydziału Inżynierii Mechanicznej

Bardziej szczegółowo

Naprawy spękań i inne aspekty utrzymanie dróg betonowych i asfaltowych

Naprawy spękań i inne aspekty utrzymanie dróg betonowych i asfaltowych Naprawy spękań i inne aspekty utrzymanie dróg betonowych i asfaltowych 1 OAT w Europie 2 Wybrane dylematy Zarządcy drogi Środki finansowe... Wzmocnienie i przebudowa na krótkim odcinku sieci? Naprawy cząstkowe

Bardziej szczegółowo

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ

CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ Ciepło i temperatura Pojemność cieplna i ciepło właściwe Ciepło przemiany Przejścia między stanami Rozszerzalność cieplna Sprężystość ciał Prawo Hooke a Mechaniczne

Bardziej szczegółowo

SKURCZ BETONU. str. 1

SKURCZ BETONU. str. 1 SKURCZ BETONU str. 1 C7 betonu jest zjawiskiem samoistnym spowodowanym odkształceniami niewynikającymi z obciążeń mechanicznych. Zachodzi w materiałach o strukturze porowatej, w wyniku utarty wody na skutek

Bardziej szczegółowo

SEPARATOR POWIETRZA. LECHAR www.lechar.com.pl. Art. SPR2. Przeznaczenie i zastosowanie

SEPARATOR POWIETRZA. LECHAR www.lechar.com.pl. Art. SPR2. Przeznaczenie i zastosowanie Przeznaczenie i zastosowanie Wykorzystywany jest do ciągłego usuwania powietrza nagromadzonego w obwodach hydraulicznych systemów grzewczych i chłodzących. Wydajność pracy separatora SPR2 jest bardzo wysoka.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU I POWOLNYM CHŁODZENIU STALI 3.

PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU I POWOLNYM CHŁODZENIU STALI 3. PODSTAWY OBRÓBKI CIEPLNEJ STOPÓW ŻELAZA WYŻARZANIE 1. POJĘCIA PODSTAWOWE 2. PRZEMIANY PRZY NAGRZEWANIU I POWOLNYM CHŁODZENIU STALI 3. WYŻARZANIE 1. POJĘCIA PODSTAWOWE Definicja obróbki cieplnej Dziedzina

Bardziej szczegółowo

Wstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych...

Wstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych... Spis treści Wstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych... 1. Spoiwa mineralne... 1.1. Spoiwa gipsowe... 1.2. Spoiwa wapienne... 1.3. Cementy powszechnego użytku... 1.4. Cementy specjalne...

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT ODLEWNICTWA, Kraków, PL BUP 03/13

PL B1. INSTYTUT ODLEWNICTWA, Kraków, PL BUP 03/13 PL 216942 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 216942 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 395800 (51) Int.Cl. B22C 5/00 (2006.01) B22C 5/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PROCESU ZAPEŁNIENIA WNĘKI CIEKŁYM STOPEM W METODZIE PEŁNEJ FORMY.

ANALIZA PROCESU ZAPEŁNIENIA WNĘKI CIEKŁYM STOPEM W METODZIE PEŁNEJ FORMY. 0/40 Solidification of Metals and Alloys, Year 999, Volume, Book No. 40 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 999, Rocznik, Nr 40 AN Katowice L ISSN 008-9386 ANALIZA ROCESU ZAEŁNIENIA WNĘKI CIEKŁYM STOEM W

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO Instytut Mechaniki Środowiska i Informatyki Stosowanej PRACOWNIA SPECJALISTYCZNA INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ Nr ćwiczenia TEMAT: Wyznaczanie porowatości objętościowej przez zanurzenie

Bardziej szczegółowo

1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386

1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386 33/32 Solidiiikation of Metllls and Alloys, No. 33, 1997 1\:r.o:cpnięcie Metali i Stopów, Nr 33, 1997 PAN- Oddzial Katowice l' L ISSN 0208-9386 KONCEPCJA STEROWANIA PROCESEM MECHANICZNEJ REGENERACJI OSNOWY

Bardziej szczegółowo

PRASA FILTRACYJNA. płyta. Rys. 1 Schemat instalacji prasy filtracyjnej

PRASA FILTRACYJNA. płyta. Rys. 1 Schemat instalacji prasy filtracyjnej PRASA FILTRACYJNA Podstawy procesu filtracji Podstawy procesu filtracji obowiązujące dla przystępujących do tego ćwiczenia podane są w instrukcji do ćwiczenia " Filtracja prowadzona przy stałej różnicy

Bardziej szczegółowo

PL B1. Urządzenie ręczne z elektrycznie napędzanym narzędziem i elektropneumatycznym mechanizmem uderzeniowym

PL B1. Urządzenie ręczne z elektrycznie napędzanym narzędziem i elektropneumatycznym mechanizmem uderzeniowym RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203191 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 356629 (51) Int.Cl. B25D 17/22 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 14.10.2002

Bardziej szczegółowo

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA

Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby

Bardziej szczegółowo

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: Zasadnicza Szkoła Zawodowa - 3-letni okres nauczania /1//2/ Zawód: operator maszyn i urządzeń odlewniczych; symbol 812107

Bardziej szczegółowo

FABRYKA MASZYN BUDOWLANYCH "BUMAR" Sp. z o.o. Fabryka Maszyn Budowlanych ODLEWY ALUMINIOWE

FABRYKA MASZYN BUDOWLANYCH BUMAR Sp. z o.o. Fabryka Maszyn Budowlanych ODLEWY ALUMINIOWE Fabryka Maszyn Budowlanych BUMAR Sp. z o.o. ul. Fabryczna 6 73-200 CHOSZCZNO ODLEWY ALUMINIOWE 1.PIASKOWE DO 100 KG 2.KOKILOWE DO 30 KG 3.CISNIENIOWE DO 3 KG 1. Zapewniamy atesty i sprawdzenie odlewów

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała

Bardziej szczegółowo

Temat: Badanie Proctora wg PN EN

Temat: Badanie Proctora wg PN EN Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Technologia robót drogowych Temat: Badanie wg PN EN 13286-2 Celem ćwiczenia jest oznaczenie maksymalnej gęstości objętościowej szkieletu gruntowego i wilgotności optymalnej

Bardziej szczegółowo

Tematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy

Tematy Prac Inżynierskich Pracownia Technologii Formy Tematy Prac Inżynierskich Technologii Formy 2013-2014 Lp. Nazwisko i Imię Temat pracy Promotor pracy Miejsce praktyki 1 Parametry technologiczne piaskowej formy, a Dr inż. Jan Mocek podatność na zabielenia

Bardziej szczegółowo

Poliamid (Ertalon, Tarnamid)

Poliamid (Ertalon, Tarnamid) Poliamid (Ertalon, Tarnamid) POLIAMID WYTŁACZANY PA6-E Pół krystaliczny, niemodyfikowany polimer, który jest bardzo termoplastyczny to poliamid wytłaczany PA6-E (poliamid ekstrudowany PA6). Bardzo łatwo

Bardziej szczegółowo