już otwarta wydarzeń TĘŻNIA SOLANKOWA INWESTYCJE Jedyne takie uzdrowisko ZABEZPIECZAMY, CHRONIMY Kopalnia podziemia, miasto i środowisko

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "już otwarta wydarzeń TĘŻNIA SOLANKOWA INWESTYCJE Jedyne takie uzdrowisko ZABEZPIECZAMY, CHRONIMY Kopalnia podziemia, miasto i środowisko"

Transkrypt

1 grudzień 2014 Biuletyn Informacyjny Kopalni Soli Wieliczka TĘŻNIA SOLANKOWA już otwarta Jedyne takie uzdrowisko ZABEZPIECZAMY, CHRONIMY podziemia, miasto i środowisko INWESTYCJE NA POWIERZCHNI Kopalnia wydarzeń

2 Wywiad z dr. hab. inż. Kajetanem d Obyrnem Prezesem Zarządu Kopalni Soli Wieliczka SA ZACHOWAĆ TO, co najcenniejsze Redakcja: Tradycja i zabytkowość zazwyczaj nie idą w parze z nowoczesnością. Na przykładzie kopalni wyraźnie jednak widać, że w dobie cyfryzacji i nowych technologii one bez siebie nie mogą istnieć Kajetan d Obyrn: Owszem. Wielicka kopalnia, najstarsze polskie przedsiębiorstwo, to równocześnie nowocześnie zarządzana firma, która na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat wdrożyła i stosuje szereg cyfrowych i innowacyjnych rozwiązań. Pozwalają one nam efektywniej działać, chronić bezcenny zabytek, ale też skutecznie i bezpiecznie zarządzać solnym przedsiębiorstwem. Mamy dzisiaj nowe technologie (rozumiane m.in. w kategorii wynalazczości i nie stosowanych do tej pory rozwiązań), ale też nowe media i multimedia, wiedzę, doświadczenie, odpowiednie zasoby ludzkie oraz jeden główny cel: zachować to, co pod ziemią najcenniejsze. Dlaczego nie łączyć tego wszystkiego razem? Red.: Jakie są zakresy takich działań? K.O.: Pierwszy obszar związany jest z zabezpieczaniem i techniczną stroną funkcjonowania kopalni w zastosowaniu wielu rozwiązań technologicznych i cyfrowych pod ziemią byliśmy pionierem. Drugi - dotyczy wdrażania nowoczesnych technik w turystyce i biznesie. Zastosowane rozwiązania multimedialne i on-line pozwalają nam wychodzić naprzeciw oczekiwaniom turystów, którzy przyjeżdżają do kopalni z 180 krajów, jak również rozwijać działalność biznesową i uzdrowiskową. Najnowszym przykładem zastosowania nowych technologii jest projekt uszczelniania szybu Kościuszko: na te potrzeby powstała, zaawansowana technologicznie receptura iniektu, który zatłaczany jest nowatorską metodą wokół szybu, a cały proces włączony jest w system monitoringu, który pozwala na bieżąco śledzić wpływ prowadzonych działań iniekcyjnych na rurę szybową. W planach mamy KOPALNIA NA LIŚCIE 25 THINGS WE LOVE ABOUT POLAND OPUBLIKOWANEJ PRZEZ CNN W zestawieniu znalazło się 25 miejsc i powodów, za które najbardziej Polskę i Polaków kochają obcokrajowcy. kolejne nowatorskie projekty. Aplikujemy o środki w ramach największego programu badawczo - rozwojowego Komisji Europejskiej Horyzont W ramach konsorcjum siedmiu instytucji z pięciu krajów Europy staramy się o granty na stworzenie kompleksowej technologii pozwalającej na skanowanie, digitalizację, a następnie udostępnienie w formie cyfrowej zabytkowych obiektów. Technologia ta ma zapewnić precyzyjne odwzorowanie obiektu, niemożliwe do osiągnięcia znanymi do tej pory technikami. Zachowanie bezcennego zabytku wymaga bowiem ciągłego rozwoju i poszukiwania nowych bezpiecznych, często nowatorskich rozwiązań, a my nie zamierzamy osiąść na przysłowiowych laurach. Red.: Wdrożenie takich rozwiązań to lata przyszłe, a jak wyglądał rok 2014 w kopalni? Kajetan d Obyrn: W sferze turystycznej to przede wszystkim rekordowa liczba zwiedzających, do końca listopada podziemia zwiedzało już ponad 1,22 mln gości. Po górniczym zabezpieczeniu otworzyliśmy cztery dodatkowe komory: dwie multimedialne na Trasie Turystycznej i dwie lecznicze w uzdrowisku. Ten rok to także ponad trzysta imprez i wydarzeń, w których uczestniczyło prawie 30 tysięcy osób, ponad tysiąc dziennikarzy pod ziemią i 1,3 mln wizyt na stronie (o 13% więcej niż przed rokiem). Szerokie spektrum prac górniczych w podziemiach kopalni, a na powierzchni modernizacja infrastruktury i największa na południu Polski tężnia solankowa, która pozwala nam rozwijać działalność leczniczą na powierzchni. Lecznictwo obok turystyki jest drugim ważnym filarem naszych działań udostępniających. Red.: Czy pod względem zabezpieczania wyrobisk działo się równie dużo? K.O.: Działania w sferze ochrony oraz bezpieczeństwa kopalni i ludzi prowadzone były na wielu płaszczyznach, w kilku kierunkach. Po pierwsze to kontynuacja likwidacji wyrobisk niezabytkowych podsadzką hydrauliczną. W tym roku udało się zasypać piaskiem rekordową ilość pustek: 115 tys. m³, z czego 80% to komory w rejonie wschodnim niezabytkowym (tam w tym roku wypełniono piaskiem ponad 40 komór). Po drugie zatłaczanie mieszanin uszczelniających m.in. w celu ochrony kopalni przed dopływem wód pozazłożowych. Iniektem wypełniono w tym roku około 4 tys. m³ pustek w różnych rejonach kopalni. Działania te były możliwe dzięki wykonaniu szeregu prac przygotowawczych: przebudów, wierceń, zamontowaniu kilometrów rurociągów: podsadzkowych, iniekcyjnych, odpowietrzających. Wreszcie po trzecie, i najważniejsze, to zabezpieczanie wyrobisk zabytkowych. Każde takie miejsce ma swoją historię, wartość, cel i przeznaczenie, a wybór kolejności prowadzenia prac to wypadkowa pomiarów geologicznych, geodezyjnych, analiz geomechanicznych i prac badawczych. Prace trwały w kilkunastu komorach m.in. Margielnik, Geramb, Gaisrück, Wessel, Żralski, Maria Teresa II (górna), kaplicy św. Kingi. Zabezpieczaliśmy chodniki na kilku poziomach, a na III trwały przygotowania do odtworzenia transportu szynowego, który przyczyni się m.in. do poprawy efektywności prowadzenia prac górniczych. Red.: Brzmi imponująco, dotyczy przecież prac pod ziemią. Tam każdy zabezpieczony metr to efekt współdziałania i pracy wielu ludzi, różnych specjalizacji. Czy rok 2015 zapowiada się równie pracowicie jak obecny? K.O.: W 2015 roku planujemy likwidację ponad 130 tys. m³ pustek poeksploatacyjnych (podsadzką hydrauliczną, urobkiem z przebudów wyrobisk, iniektami), wykonanie prawie 2 km otworów wiertniczych, i montaż ponad 5 km rurociągów iniekcyjnych i podsadzkowych, przebudowę prawie 2,2 km wyrobisk chodnikowych, szybików i pochylni. Zabezpieczane będzie 15 wyrobisk, kontynuowane prace górnicze związane z odtworzeniem transportu szynowego i uruchomieniem kolejki na poziomie III, modernizowane linie kablowe, instalacje i infrastruktura pod ziemią oraz na powierzchni. Szereg prac dotyczyć będzie szybów górniczych. Rozpoczniemy przebudowę szybu Paderewski, modernizowana będzie stacja wentylatorów głównego przewietrzania przy szybie Kościuszko, a także stacja klimatyzacji (wraz z rozdzielnią zasilającą w energię elektryczną) przy szybie Daniłowicz. Ta ostatnia inwestycja pozwoli nam na jeszcze większą ochronę najcenniejszych miejsc poprzez zapewnienie odpowiedniej wilgotności i temperatury powietrza w zabytkowej części kopalni. Ã 2

3 WYSOKIE STĘŻENIE zdrowia Z daleka przypomina zamek lub prehistoryczne grodzisko. Gdy podejdziemy bliżej, zobaczymy, że to masywna konstrukcja wypełniona gałązkami tarniny, po których spływa słona woda. Tężnia to wprawdzie nie warowny gród, ale śmiało można nazwać ją twierdzą. Chroni bowiem zdrowie i wzmacnia odporność, a powstały wokół niej mikroklimat to naturalne lecznicze inhalatorium. W XIX wieku Wieliczka była uzdrowiskiem na europejskim poziomie. Kuracjusze korzystali z dobrodziejstw solankowych kąpieli, zaś twórca dobrze prosperującego Zakładu Kąpielowego, lekarz salinarny doktor Feliks Boczkowski mógł śmiało marzyć o dalszym rozwoju oferty leczniczej. Trudna rzeczywistość Polski rozbiorowej rozwiała te nadzieje, niemniej idea uzdrowiska przetrwała i znalazła godnego realizatora w osobie profesora Mieczysława Skulimowskiego. Współcześnie sanatoryjne tradycje Wieliczki kontynuuje Uzdrowisko Kopalnia Soli Wieliczka, zaś tężnia solankowa stanowi kolejny ważny krok w przywróceniu miastu leczniczego charakteru. Z czego to jest zrobione? Wielicką tężnię zbudowano z drewna modrzewiowego. Materiał wybrano nieprzypadkowo, bowiem modrzew jest niezwykle trwały w suchych warunkach jego drewno może przetrwać nawet 1800 lat, zaś w wodzie ok Jako jedyne nie gnije w morskiej wodzie. Modrzewiową konstrukcję wyłożono wiązkami tarniny. Tarnina, czyli dzika śliwa to ciernisty krzew występujący niemal w całej Europie. Tworzy gęste zarośla, dostarcza twardego drewna. Z myślą o tężni tarninę ścina się w określonej porze roku gdy opadną z niej liście, a soki odpłyną do korzeni. PRZY BUDOWIE WIELICKIEJ TĘŻNI PRACOWAŁO PRZEZ PONAD ROK KILKADZIESIĄT OSÓB. W LICZBACH KONSTRUKCJA PREZENTUJE SIĘ NASTĘPUJĄCO: m² - teren inwestycji m² powierzchnia zabudowy 9 m wysokość konstrukcji 22,5 m wysokość ośmiokątnej wieży, z której roztacza się piękny widok na tereny kopalni m³ - kubatura obiektu 275 m³ - pojemność zbiorników solankowych ok. 500 m³ - tyle zużyto drewna modrzewiowego kl. C m³ - kubatura konstrukcji żelbetowej m² - powierzchnia tarninowej elewacji 100 tylu turystów i kuracjuszy może jednocześnie przebywać w otoczeniu tężni i na jej dziedzińcu; udostępnione będą też mury tężni i pomost widokowy Jak to działa? Zasada działania tężni jest bardzo prosta. Cały sekret kryje się w jej specyficznej konstrukcji, a celem całego procesu jest uzyskanie co najmniej 16% roztworu NaCl w wodzie. Solanka ulega zagęszczeniu, gdy spływa po tarninie i rozbija się o poszczególne jej gałązki - częściowo paruje, nasycając powietrze wokół budowli solnym aerozolem. Odznacza się ona szczególnymi walorami zdrowotnymi, ponieważ jego cząsteczki mają znaczną zdolność penetracji poprzez błony śluzowe układu oddechowego oraz skórę. Pod drewnianą konstrukcją murów i wieży tężni znajduje się misa żelbetowa zbierająca solankę, z której jest ona odprowadzana grawitacyjnie do podziemnego zamkniętego zbiornika zlokalizowanego pod wieżą obok pompowni. - Z zbiornika podziemnego solanka jest pompowana do systemu koryt drewnianych zlokalizowanych na koronie muru i na podeście wieży, skąd poprzez drewniane kurki spływa do mniejszych koryt, posiadających nacięcia, umożliwiające równomierne rozprowadzenie solanki na ułożone pod nimi krzaki tarniny. Strugi solanki ściekają po gałązkach tarniny, na których rozbijają się na krople tworząc leczniczy areozol - wyjaśnia Adam Suślik Dyrektor Pionu Infrastruktury Kopalni Soli Wieliczka SA. - Słońce i wiatr potęgują oddziaływanie tężni - dodaje zaraz potem. W wielickiej tężni płynie oczywiście wielicka solanka. Pod koniec ubiegłego roku słona woda pochodząca z dwóch podziemnych wypływów na poziomie VI i VII otrzymała świadectwo leczniczej wody mineralnej ze wskazaniem do użycia m.in. w inhalacjach. Kto i dlaczego powinien wybrać się do tężni? Inhalacje przy tężni zalecane są osobom cierpiącym na nawracające lub przewlekłe choroby dróg oddechowych. Ulgę poczują zatem pacjenci z nieżytem nosa, stanem zapalnym zatok przynosowych, nieżytem krtani, w stanach po terapii ostrych GOŚCIE Legendarny brytyjski aktor MICHAEL YORK powiedział o kopalni: - Skarb, z którego bije niezwykła moc. BUSINESS INNOVATION AWARD Kopalnia otrzymała tę nagrodę za zabezpieczanie i zachowanie unikatowych w skali światowej wyrobisk górniczych przy jednoczesnym wykorzystaniu potencjału turystycznego obiektu. 3

4 ZABEZPIECZAMY Tężnia - plac budowy Konstrukcję wypełniono wiązkami tarniny Do zabezpieczania i troski o zachowanie bezcennego dziedzictwa górnicy podchodzą bardzo ambitnie. Kilkaset osób pracujących pod ziemią i centrum dowodzenia na powierzchni, podsadzka, iniekcje, kotwienie, przebudowy i obudowy, prace służące utrzymaniu ruchu obiektu... Mamy o czym pisać, a zatem i w tym numerze Solanki udajemy się śladem górników do miejsc ich pracy. infekcji dróg oddechowych. Solny aerozol ułatwia też usuwanie wydzieliny u osób chorych np. na zapalenie oskrzeli, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc czy astmę oskrzelową. Do tężni warto się udać również będąc zdrowym. Inhalacje pomagają bowiem oczyścić drogi oddechowe - na skutek znacznego zanieczyszczenia powietrza zbiera się w nich bowiem szereg pyłów o różnym, często potencjalnie niebezpiecznym składzie. Najlepszy efekt leczniczy osiągniemy przebywając w odległości nie mniejszej niż 30 m, zaś zalecany czas trwania inhalacji wynosi pół godziny. Inhalacje przy tężni warto uzupełnić szybkim marszem lub spacerem po alejkach. Można też wejść na zadaszone pomosty lub wieżę, z których rozpościera się piękny widok na okolicę. A jeśli chcemy po prostu odpocząć i odetchnąć zdrowym powietrzem wokół tężni oraz na jej dziedzińcu nie brakuje ławek. Bilety do tężni można nabyć w kasie znajdującej przy wejściu, a także w kasach w nadszybiu szybu Daniłowicza i szybu Regis oraz w Krakowie w Biurze Promocji przy ul. Wiślnej. Dostępne są w postaci jednorazowych wejściówek, a także karnetów i w pakietach ze zwiedzaniem Trasy Turystycznej i Trasy Górniczej. Ã Około 60 m pod powierzchnią Na poziomie I w rejonie Trasy Turystycznej zabezpieczano chodnik KUCHNIA udało się przebudować aż 68m tego wyrobiska. Prowadzono też prace w mocno zaciśniętym działaniem górotworu chodniku ŚWIĘTO- SŁAWSKIE. Górnicy przebudowali go na odcinku 45 m, na 2015 rok pozostało im jeszcze drugie tyle pracy. Działania te są związane z odwodnieniem i ochroną tego rejonu przed dopływem wód pozazłożowych to jest jeden cel. Drugi z kolei to cel komunikacyjny: związany z potrzebą posiadania połączenia rejonu centralnego kopalni z północną granicą złoża (na powierzchni rejon torów kolejowych), czyli chodnikiem Bąkle, gdzie w dalszym etapie działań prowadzone będzie uszczelnianie górotworu stanowiące najskuteczniejszą barierę dla wody wyjaśnia Dariusz Wojciechowski, członek Zarządu ds. Technicznych Kopalni Soli Wieliczka SA. Z kolei zabezpieczanie poprzeczni POWROŹNIK ma na celu udostępnienie rejonu południowego kopalni na poziomie I, co posłuży stabilizacji górotworu w tym rejonie oraz ochronie powierzchni. To właśnie w tym wyrobisku w 1723 roku po raz pierwszy pod ziemią urządzono warsztat powroźniczy, w którym przerabiano stare zużyte liny na mniejsze wyroby powroźnicze (stąd nazwa poprzeczni). Powroźnik jest przebudowywany (w tym roku na odcinku ok. 50 m) celem dojścia do południowej granicy złoża (rejon Stoku pod Baranem) i znajdujących się w tym rejonie komór Raba i Hoenig. Tam docelowo trzeba będzie przeprowadzić prace iniekcyjne, które są niezwykle istotne z punktu widzenia ochrony tego obszaru. W Powroźniku przebudowa polega m.in. na wymianie drewnianej obudowy i doprowadzeniu wyrobiska do pierwotnych wymiarów. Prowadzona jest z najwyższą dbałością o szczegóły: te elementy obudowy, które są w dobrym stanie technicznym są zachowane, ponownie montowane, a tylko te uszkodzone wymieniane. Ten rejon jest niezwykle cenny nie tylko z uwagi na historyczny charakter, ale i piękne odsłonięcia geologiczne i ilustrację wielu technik górniczych. Od 90 do 125 m Na poziomie drugim wyższym prace (kotwienie i wymianę obudowy) prowadzono w samym sercu kopalni tj. KAPLICY ŚW. KINGI. Kopalnia zaktualizowała pro- I MIEJSCE W PLEBISCYCIE WIELKIE ODKRYWANIE MAŁOPOLSKI Głosami czytelników w kategorii Atrakcja turystyczna zwyciężyła Trasa Turystyczna z multimedialną ekspozycją w komorach Lill Górna i Kazanów. Wyróżnienie w kategorii baza noclegowa otrzymały Hotel Grand Sal, pokoje gościnne w Młynie Solnym, komory Słowackiego i Stajnia Gór Wschodnich. GOŚCIE AL BANO CARRISI spodziewał się zobaczyć po prostu jakąś kopalnię. Zwiedzanie Trasy Turystycznej pozwoliło mu jednak jakąś zamienić na wyjątkową. Tak się zachwycił podziemiami, że omal nie spóźnił się na telewizyjny wywiad na żywo 4

5 Prace górnicze w poprzeczni Kaniów i przyszły dworzec podziemnej kolejki Urobek z przebudowy służy do podsadzania, trafia na tzw. wysypkę na poziomie IV W okolicach zespołu komór Żralski trwa przebudowa chodnika Zespół komór Geramb - budowa kasztu jekt zabezpieczenia południowego ociosu zgodnie z sugestiami Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, uzyskała jego pozytywną opinię i prace w komorze wznowiono. Nieopodal kaplicy prowadzono z kolei prace w podłużni KRÓL SASKI. To jedna z głównych dróg wentylacyjnych (i komunikacyjnych) z rejonu Trasy Turystycznej, której przebudowa umożliwi dalsze prace zabezpieczająco-udostępniające w kierunku szybu Kościuszko. Koniec roku to finalizacja prac przy przebudowie podłużni RARAŃCZA (prowadzonych w latach ) na II niższym poziomie. Połączyła ona rejon Trasy Turystycznej z poprzecznią Karolina na Trasie Górniczej i trasą Tajemnice Wielickiej Kopalni rok to także zakończenie prac w znajdującej się nad komorą Maria Teresa II (wysoka) komorze MARIA TE- RESA II (górna). Rejon górnej komory wymagał zabezpieczenia górniczego i tzw. doiniekowania. Całość prac prowadzona była w trzech etapach od 2010 roku. W ostatnim, zakończonym w tym roku, zatłoczono w sumie 180 ton spoiw mineralnych o znacznym stopniu spieniania. - Z uwagi na występujące w dalszym ciągu wypływy w stropie komory planowane jest jeszcze wykonanie dodatkowo trzech otworów drenujących z komory z zabudową pakerów ze stali nierdzewnej, dzięki czemu możliwe będzie odprowadzanie wycieku wody do sieci odwadniania kopalni. Planuje się też w komorze Maria Teresa II zabudowę aparatury pomiarowej, która będzie trójosiowo przekazywać informacje o pracy górotworu. Komora będzie powtórnie włączona do Trasy Górniczej wyjaśnia Adam Bromowicz, Główny Inżynier i I Zastępca Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego Kopalni Soli Wieliczka SA. Komory GERAMB to pięć połączonych solnymi filarami wyrobisk o łącznej powierzchni ok m². Znajdują się one nad kompleksem komór Witos Górny i Witolda Budryka. Konieczność ich zabezpieczenia wynikła z analiz geomechanicznych. Zabezpieczanym szybikiem z poziomu II niższego docieramy do stropu komory WARSZAWA (na międzypoziom Kazanów). Z uwagi na dużą ilości wydarzeń i imprez w Warszawie prace prowadzone są w górnej części szybiku jest on obudowywany drewnem. Zabezpieczenie go nie jest łatwe, albowiem (co ciekawe) ten 14-metrowy szybik nie ma pionowego ułożenia. Odchylenie wlotu i wylotu to ok. 2 m tak został po prostu wydrążony. Należy go wyprostować, poszerzyć i zabezpieczyć zakończenie prac nastąpi w przyszłym roku. W II połowie tego roku rozpoczęto zabezpieczenie zespołu komór ŻRALSKI wraz z chodnikiem dojściowym do komór Freitag i Seeling. To komory znajdujące się w bezpośredniej bliskości Trasy Turystycznej, w sąsiedztwie komory Słowackiego, po drodze do szybu Kościuszko. Na Trasie Górniczej z kolei po aktualizacji projektu technicznego rejonu obelisku w komorze FRANCISZKA KAROLA wznowiono prace tj. kotwienie, wykonanie betonowego zbrojenia fundamentu i zabudowę muru z kostki solnej. Zakończenie prac planowane jest na połowę przyszłego roku. TURYSTYKA w liczbach * aż tylu turystów spodziewamy się w tym roku w podziemiach wielickiej kopalni. Milionowy gość przekroczył solne progi już we wrześniu br. Porównując rok 2014 do 2013: 6% - o tyle wzrosła liczba zwiedzających. Tym samym już w listopadzie 2014 okazał się być lepszy od rekordowego, czyli % - tylu więcej Polaków przemierzało solne szlaki, podziwiając narodowy skarb. 10% - o tyle więcej było dzieci z kraju. Bogaty wachlarz propozycji dla dzieci, podziemny plac zabaw, nowości - kopalnia to miejsce przyjazne najmłodszym. 6% - to wzrost liczby gości zagranicznych z Europy. Kopalnia od bardzo dawna należy do polskich must see, które trzeba zobaczyć przynajmniej raz w życiu. 32% - aż o tyle więcej do Kopalni Soli Wieliczka przyjechało obywateli Niemiec. Pod względem liczby odwiedzin pierwsza piątka krajów zagranicznych to w tym roku: Brytyjczycy, Niemcy, Włosi, Francuzi, Hiszpanie. Kolejne miejsca zajęli turyści z Korei, USA, Rosji, Norwegii i Węgier. 6% - to także liczba obrazująca wzrost liczby przyjazdów młodzieży z zagranicy. Tak dobry wynik udało się osiągnąć m.in. młodym turystom z Norwegii, Czech i Izraela. Prawie 180 to liczba krajów, z których przyjechali do nas goście. Przybywali nawet z tak odległych zakątków świata jak Malediwy, Mauretania, Laos, Peru, Seszele, Vanuatu, Trynidad i Tobago. *planowa liczba gości do końca 2014 roku AMBASADOR POLSKIEJ GOSPODARKI W KATEGORII MARKA EUROPEJSKA Nagroda przyznana kopalni za europejską jakość usług i produktów. 5

6 CHRONIMY podziemia, miasto GOŚCIE CHRISTINA MAGNUSON, siostra króla Szwecji Karola XVI Gustawa na Trasie Turystycznej ze zdumieniem odkrywała, jak wiele niezwykłych miejsc może znajdować się we wnętrzu ziemi. W kaplicy św. Kingi trwa zabezpieczanie i odtwarzanie dawnego wyglądu południowego ociosu Przebudowa szybiku nad komorą Warszawa 135 m i głębiej III poziom, rejon uzdrowiska i komora WESSEL to już zaawansowanie prac w 50%. Istnieje duża szansa, że prace w wyrobisku zakończone będą w roku Projekt obejmuje zabezpieczenie metodą kotwową i ujęcie wycieku solanki. W boczne ociosy i filary wprowadzonych zostało ok 13 km kotew, filary poddano ankrowaniu. W połowie listopada otrzymaliśmy potwierdzenie z NFOŚiGW, iż wniosek o przydzielenie dotacji na prace zaplanowane w 2015 roku w tej komorze został pozytywnie rozpatrzony. Dotyczył on także komory SAURAU, której zabezpieczanie również będzie dofinansowane z tego funduszu powiedział nam Jarosław Chwałek, Kierownik Działu Planowania Kopalni Soli Wieliczka SA. W tej ostatniej, znajdującej się w ekspozycji muzealnej, komorze planowane są: wymiana drewnianej obudowy, kotwienie, zabezpieczenie siatką z tworzyw sztucznych. 135 m pod ziemią, jak na niższych poziomach tzw. funkcyjnych prowadzone były intensywne prace związane z techniczną stroną funkcjonowania kopalni. W ramach prac elektrycznych w tym roku zmodernizowana została sieć rozdzielcza w rejonie poziomu III i IV, wymienione zostały linie kablowe oraz zainstalowany został nowoczesny osprzęt rozdzielczy. Wymieniona została instalacja oświetleniowa w rejonie komory przepompowni na poziomie VIII oraz całkowicie zmieniliśmy sieć rozdzielczą i oświetleniową w komorze przepompowni sanitarnej na poz. VI. Do komory tej zostało doprowadzona dodatkowa linia zasilająca stanowiąca rezerwowe zasilanie z rozdzielni Galicja na poz. III wyjaśnia Piotr Szpak Kierownik Działu Elektrycznego Kopalni Soli Wieliczka SA. Z kolei w ramach prac górniczych na poziomie IV wydrążono pochylnię o długości ok. 35 m do pola Jakubowice umożliwi ona w dalszej kolejności zabezpieczanie zespołu komór JAKU- BOWICE, zlokalizowanego od poziomu I do IV, w rejonie wschodnim zabytkowym (pomiędzy szybami Regis i Wilson). Z kolei wykonana na odcinku 60 m na IV poziomie wymiana torowiska w podłużni RITTINGER związana jest kolejką do transportu towarowego, która funkcjonuje na odcinku ok. 3 km. - W 2015 planuje się likwidację ładowni akumulatorów lokomotyw typu LDAG we wschodnim rejonie kopalni i przeniesienie jej w nowe miejsce: na skrzyżowanie podłużni Rittinger z poprzecznią Kaczwiński, w miejsce gdzie obecnie zlokalizowany jest warsztat dla naprawy lokomotyw. Tamta ładownia z uwagi na zakończenie likwidacji niezabytkowych wyrobisk we wschodnim rejonie w roku 2016 ulegnie likwidacji, a LDAG-i baterie ładować będą na miejscu, w rejonie centralnym wyjaśnia Adam Bromowicz. Warto też opowiedzieć o projekcie odtworzenia transportu szynowego na poziomie III. Etap I tego projektu to lata Jak wyjaśnił nam Sławomir Stoch, Nadsztygar Górniczy Kopalni Soli Wieliczka SA i Kierownik tego projektu: - W tym roku prowadzone są prace zabezpieczające w chodniku PISTEK, podłużni HAUER, poprzeczni KANIÓW oraz komorach: GALICJA I i II, AGENORA GOŁUCHOWSKIEGO. W tych wyrobiskach prowadzona jest zabudowa nowego torowiska. W przyszłym roku planujemy zakup lokomotyw i wozów transportowych wraz z adaptacją pomieszczeń na ładownię i zajezdnię. Wykonane zostaną sieci teletechniczne, elektryczne, oświetlenie dworców i sygnalizacja. Ã 6 KAJETAN D OBYRN OSOBOWOŚCIĄ TURYSTYKI 2014 Tytuł przyznany prezesowi zarządu Kopalni Soli Wieliczka SA w plebiscycie Gazety Krakowskiej Wielkie Odkrywanie Małopolski. GOŚCIE PIOTR KUPICHA, leader zespołu Feel o wielickiej kopalni: - Niesamowite dziedzictwo naszej kultury. Coś nadzwyczajnego! Polecić? Za mało powiedziane. To trzeba zobaczyć!

7 i środowisko - Dzięki aktywnemu pozyskiwaniu dodatkowego finansowania (obok dotacji budżetowej i środków własnych) prace górnicze mogą być prowadzone na szerszą skalę. Ważnym zewnętrznym źródłem finansowania prac służących ochronie środowiska pod ziemią i na powierzchni jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który w ostatnich latach wsparł finansowo aż 5 ważnych projektów mówi Tomasz Jachna, Członek Zarządu ds. Ekonomiczno-Finansowych Kopalni Soli Wieliczka S.A. Zachód, czyli jeszcze o Baryczy Choć projekt likwidacji kopalni otworowej w BARYCZY zakończono w roku ubiegłym, na potwierdzenie tzw. efektu ekologicznego poczekać musieliśmy do roku bieżącego. Oznacza to, iż założony cel, czyli likwidacja 118 tys. m³ pustek i 148 otworów wiertniczych (stanowiących potencjalne możliwości wystąpienia zawałów i niekontrolowanych dopływów wód do wyrobisk, źródeł wypływu solanki i zanieczyszczenia wód powierzchniowych), wraz z rekultywacją terenów o pow. 62 ha, został osiągnięty i potwierdzony stosowną dokumentacją. Latem br. ustawiono tam pomnik w kształcie trójnoga (charakterystycznego urządzenia dla kopalni w Baryczy używanego do otworowej eksploatacji złoża soli). Projekt dofinansowany został z NFOŚiGW. Naocznym najlepszym dowodem, iż środowisko naturalne w tym rejonie powróciło do stanu sprzed czasów eksploatacji jest fakt, iż już w 2011 roku Staw Szlachetny i potok Malinówka opanowało żeremie bobrów. Ten projekt miał na celu większą ochronę przed wodą zasadniczego złoża soli, w którym jest zlokalizowana część zabytkowej kopalni. - Dzięki szczelnemu zlikwidowaniu wyrobisk na poziomach V i VI, i tym samym odbudowie górotworu na styku kopalnia Barycz podziemne wyrobiska Kopalni Soli Wieliczka, odległość pomiędzy kopalniami, która wcześniej wynosiła 200 m (zgodnie z zarządzeniami urzędów górniczych) poszerzona została do 700 m, zapewniając jeszcze większą ochronę wyrobisk podziemnych wyjaśnia Jan Kucharz, Starszy Inspektor Nadzoru ds. Górniczych Kopalni Soli Wieliczka SA. W centrum (uwagi) i kopalni Węzeł iniekcyjny przy szybie Kościuszko, który powstał na potrzeby wyżej opisanej szczelnej likwidacji sprawdza się przy pracach zabezpieczających m.in. w pobliżu sławnej Miny. Tu, na IV poziomie, kluczowa jest wodoszczelna likwidacja poprzeczni DUNAJEWSKI i STRZELECKI wraz z łączącym je chodnikiem natryskowym. Dunajewskiego uszczelniono mieszaniną iniekcyjną w objętości 307 m³, Strzeleckiego w objętości 251 m³, a chodnik natryskowy: 387 m³ iniektu. Proces iniekowania w tych miejscach poprzedził montaż 2 tam oraz rurociągów doprowadzających iniekt i odpowietrzających likwidowane wyrobiska łącznej długości ponad 360 m. Cały projekt realizowany od 2013 roku przy dofinansowaniu Od spągu po strop, czyli budowa kasztu w komorze Margielnik z NFOŚiGW obejmuje także działania na poziomie III i związany jest również z doszczelnieniem otworów popiołowych X-1, X-2, X-3, poprzeczni KOER- BER i LEBZELTERN oraz pochylni (pomiędzy poz. IIn Kazanów i poziomem III). Otwory te i znajdujące się pod nimi wyrobiska trzeba trwale wypełnić iniektem. W ramach tegorocznych działań w tym rejonie znalazły się: przebudowa CHODNIKA PO- PIOŁOWEGO na odcinku prawie 80 m do skrzyżowania z poprzecznią Koerber i przebudowa tej poprzeczni do pochylni łączącej ją z poprzecznią Lebzeltern na poziomie II niższym (wraz z wybudowaniem tamy iniekcyjnej). Do końca roku powinno udać się także zabudować w tych wyrobiskach rurociągi iniekcyjne i odpowietrzające, tak aby całość zadania uszczelniania tego rejonu mieszaninami iłowo-cementowymi zakończyć w I połowie 2015 r. Kolejny, realizowany z udziałem środków NFOŚiGW projekt związany jest z ochroną górotworu w rejonie 3 komór: MARGIELNIK, WOJ- TAROWICE i LISZKI. W tym roku zakończono likwidację przez podsadzenie dwóch ostatnich z wymienionych wyrobisk zatłaczając (bezpośrednio z powierzchni) 743 m³ iniektu. Z kolei Margielnik to chyba najczęściej wymieniana na łamach Solanki komora, która etapami od 2012 r. zabezpieczana jest obudową kotwową oraz podporową (drewnianą). Ten rok to sumarycznie 15,8 km zainstalowanych kotew i 12 zbudowanych drewnianych kasztów (dotąd 553 m³ obudowy w formie kasztów w tym roku i 1471 m³ od początku zabezpieczania). Koniec 2014 roku to także rozpoczęcie II etapu prac związanych z likwidacją IX POZIOMU kopalni (wraz z międzypoziomem Kawecki). Najniższy, usytuowany na głębokości 327 m chodnik to wypełnione solanką wyrobisko chodnikowe o długości 2015 m, które należy trwale zlikwidować metodą iniekcji wszystko to dla jeszcze większej ochrony kopalni przed dopływem wód w tym rejonie. Rozpoczęte w IV kwartale 2013 roku prace obejmują przebudowę chodników na poz. VII i VIII. W przebudowanych wyrobiskach zostaną wykonane stanowiska wiertnicze, z których będą odwiercone do wyrobisk poziomu IX otwory iniekcyjne. Systemem rurociągów do najniżej położonych w kopalni miejsc tłoczony będzie iniekt (do roku 2017 docelowo około 10 tys. m³ zaczynów uszczelniających). Całość projektu to prawie 20 mln złotych, a w jego ramach zabezpieczana jest także komora GAISRÜCK na poziomie III), którą ze względu na zastosowane tam obudowy drewniane porównać można do komory Drozdowice III. To typowy plac budowy wypełniony rusztowaniami ułatwiającymi montaż kotew w tym roku zamontowanych ma być ich w sumie m. Na wschód od Wilsona Ten rok to także intensywne prace we wschodnim niezabytkowym rejonie kopalni, których efektem jest likwidacja przez podsadzenie 90 tys. m³ pustek. Aby osiągnąć ten wynik trzeba było przebudować ponad 1,2 km wyrobisk oraz zamontować ponad 3,6 km rurociągów pod podsadzkę co wiązało się również z wywierceniem łącznie ponad 1,5 kilometra otworów doprowadzających piasek z solanką do najwyższych miejsc likwidowanych wyrobisk. Na wschodzie na IV poziomie, przy północnej granicy złoża, w dwóch chodnikach prowadzono też prace iniekcyjne w sumie wtłoczono w ich rejonie ponad 850 m³ mieszanin uszczelniających. Do końca roku powinny też zakończyć się prace przy likwidacji komory W-63 w poprzeczni Zabawa na poziomie III, która pochłonie ok. 2,5 tys. iniektu). Prace przygotowawcze do prowadzenia iniekcji na obu wymienionych poziomach objęły wiercenie otworów pod iniekcję o łącznej długości ponad 250 m oraz montaż ponad kilometr rurociągów do transportu mieszaniny iniekcyjnej i odpowietrzania iniekowanych wyrobisk. - Z uwagi na prowadzone prace zabezpieczające związane z likwidacją wyrobisk w tym rejonie zmieniony został układ zasilania oraz zlikwidowana została rozdzielnia SN 3kV IV Wschód na poziomie IV. Działania te mają decydujące znaczenie dla prowadzonych prac zabezpieczających w rejonie wschodnim kopalni dodaje Piotr Szpak. Ã LIDER MARKI MAŁOPOLSKIEJ W PLEBISCYCIE DZIENNIKA POLSKIEGO Kopalnia znalazła się w gronie najlepszych firm regionu. 7

8 W DÓŁ I W GÓRĘ transport pionowy w dawnej kopalni O ciężkiej i monotonnej pracy zwykło się mówić, że to harówka jak w kieracie. Trafne, choć bardziej zasadne dzisiaj niż w czasach sprzed pary i elektryczności. Dawni górnicy z pewnością zgodziliby się, że kierat to urządzenie wielce użyteczne, oszczędzające czas i siły, pozwalające wydobywać więcej soli i docierać w jej poszukiwaniu coraz głębiej. Kierat drewniany spiżem obity bardzo silnie Cztery konie dokoła bez ustanku obraca Lina straszliwie długa i gruba na nim wisi, Ona na światło dzienne bogactw wyciąga wiele napisał w XVI wieku Adam Schroetter. Najpewniej oglądał kierat typu polskiego Pierwszą tego rodzaju maszynę ustawiono w roku 1442 nad szybem Seraf. Na urządzenie składały się: poziome koło zębate z pionowym wałem oraz czterema ramionami pociągowymi, poziomy wał linowy, bęben linowy, koło szczeblowe, zębato-szczeblowa przekładnia trybowa oraz jednoszczękowy hamulec. Była to masywna duża konstrukcja zwykle z drewna dębowego. Wały robiono z drewna bukowego, osadzano na żelaznych czopach i wzmacniano stalowymi obręczami. Machinę poruszały cztery pary koni. Przy jego pomocy można było podnieść ładunek o wadze 2 ton z głębokości do 80 m. W XVII wieku koszt kieratu polskiego - materiałów oraz robocizny, wynosił 658 zł 25 gr, czyli ok. 330 beczek soli. Kieraty polskie obsługujące szyby dzienne były zwykle większe od urządzeń pracujących pod ziemią (pojawiły się tam dopiero w XVII wieku). Wymiary kieratu zamontowanego nad szybem Daniłowicza wynosiły odpowiednio: ok. 5,94 m długość ramion do zaprzęgania koni, ok. 4,53 m długość promienia koła palczastego (zębatego), ok. 2,26 m promień koła trybowego (szczeblowego), ok. 0,42 promień wału linowego. Saskie i węgierskie Z połowy XVIII wieku pochodzi informacja, że nad szybem Regis pracował kierat, w którym lina aż na drugą kondygnacyją dolną dosięga i z drugiej kondygnacyi za jednym zawodem sól wyciąga. Maszynę wyposażono w wał pionowy oraz hamulce wzorowane na tych montowanych w holenderskich wiatrakach. W kieracie chodziło 6 par koni. Dzięki ruchomym samlom zwierzęta przy zmianie kierunku obrotu można było przeprowadzać bez konieczności wyprzęgania. Określenie saski w odniesieniu do kieratu ukuto od nazwy epoki, w której został wprowadzony, czyli okresu rządów saskiej dynastii Wettinów. Jedno urządzenie tego typu zastępowało pracę aż ośmiu kieratów polskich. Kierat saski wyposażono w pionowy wał linowy (posiadał dwa bębny), wsporczą konstrukcję nadszybową i hamulec. Jednorazowo maszyna mogła udźwignąć 2 tony ładunku. Dwa koła kierunkowo-nośne zwane kunsztami konstruktorzy umieścili bezpośrednio nad obsługiwanym przez machinę wyrobiskiem pionowym. Rozwiązanie to umożliwiło odsunięcie 8

9 ciężkiej części kieratowej od szybu lub szybiku. Pod ziemią pierwszy kierat typu saskiego zamontowano w roku 1789 nad szybikiem Mirów. Kierat węgierski to w zasadzie ulepszony saski. Charakteryzował się lżejszą konstrukcją i podnosił ciężar powyżej 2 ton z głębokości przekraczającej 300 m. Podniesione ramiona urządzenia ułatwiały trybarzom przechodzenie z końmi podczas zmiany kierunku pracy. Wielicki wynalazek Jak wspomnieliśmy, najstarsza z konstrukcji, czyli kierat polski, pod ziemię zawitała dopiero w XVII stuleciu. Na dodatek była to machina i kosztowna, i znacznych rozmiarów. Pomysłowi wieliccy górnicy w XVI wieku wspomogli się zatem mniejszym, poręczniejszym urządzeniem tzw. kieratem wielickim, który wywodził się od krzyża ręcznego. Kieraty wielickie z powodzeniem stosowano w wielickiej kopalni przez 300 lat. Można je uznać za prototyp późniejszych kieratów z wałem pionowym. Miał zatem kierat wielicki pionowy wał linowy wycięty z twardego drewna dębowego, kunszt oraz cztery bukowe ramiona nazywane piórami oraz hamulec. Lina nawijała się na bęben zwój przy zwoju była jedna, zatem po rozładowaniu urobku, trzeba było wyprzęgać konie i ją odwijać. Kieraty i nie tylko Przez kolejne stulecia w Kopalni Soli Wieliczka udoskonalano urządzenia służące do transportu pionowego. Należy jednak pamiętać, że nie była to liniowa ewolucja kieraty polskie pracowały bowiem zgodnie obok saskich i węgierskich aż do pojawienia się maszyn parowych. Podobnie rzecz się miała ze znacznie starszymi, prostszymi, ale niezmiennie skutecznymi wynalazkami, z których część była stawiana jeszcze nad studniami solankowymi. Na powierzchni ostatni kierat konny rozebrano w Wieliczce w roku Pierwsze urządzenia mechaniczne w wielickich podziemiach pojawiły się prawdopodobnie u schyłku XIV wieku. Powszechnie stosowanym urządzeniem do transportu pionowego był haspel, to jest kołowrót z poziomym wałem linowym. Górnicy wprawiali go w ruch za pomocą korby lub pionowych krzyży. Hasple sprawdzały się nawet w XIX wieku przy transporcie niewielkich brył soli. Do transportu pionowego stosowano też pamiętające wiek XIV i XV koła szczeblowe oraz koła deptakowe (deptaki, dreptaki). Zwano je po prostu rotae ( koła ). Poruszały się dzięki sile ludzkich mięśni rąk lub nóg. Można je było zobaczyć nawet na początku XVIII wieku. Mówiono o nich koła staroświeckie. Pracę dawnym górnikom z pewnością ułatwił krzyż ręczny z pionowym wałem zamocowanym w stropie i spągu. Informacja o krzyżu znalazła się już w opisie kopalni z roku 1518 bardziej w kontekście transportu pochylnianego oraz poziomego, niemniej nie można wykluczyć, że służył również do przemieszczania urobku czy materiałów w pionie. Powyższe rozważania oczywiście nie wyczerpały zagadnienia transportu w wielickiej kopalni. O samym transporcie w pionie można napisać znacznie więcej. Do tematu wrócimy zatem w kolejnych wydaniach Solanki. Ã Rys. Wojciech Markowski 9

10 NOWOŚCI, czyli garść ciekawostek naukowo-technicznych Ankrowanie solnego filaru w komorze Wessel Nowe technologie Projekt uszczelniania szybów górniczych realizowany obecnie przy szybie Kościuszko to dowód na to, że wielicka kopalnia śmiało sięga po nowe technologie. W tym przypadku mamy do czynienia z nowatorstwem w dwóch aspektach: w zakresie receptury stosowanych zaczynów uszczelniających oraz technologii ich zatłaczania do górotworu. cementowego, a podwyższona odporność na korozję chemiczną opóźnia i spowalnia proces degradacji kamienia cementowego. Drugą innowacją jest sam proces zatłaczania mieszanin uszczelniających do otoczenia szybu. Przy szybie Kościuszko po raz pierwszy w kopalni Wieliczka zastosowana została metoda jet-grouting, w której zaczyn iniekcyjny jest nie tylko materiałem wypełniającym, ale również czynnikiem roboczym. Zaczyn jest tłoczony pod ciśnieniem ok. 25,0 MPa (~250 atm) i wydajnością ok 100 dm³/min., do specjalnych porcelanowych dysz znajdujących się na końcu przewodu wiertniczego, a te dzięki niewielkiemu przekrojowi poprzecznemu nadają zaczynowi prędkość, która pozwala na rozbijanie cząstek gruntu i mieszanie go z iniektem. Obracając i podnosząc przewód ści udzielać licencji innych kopalniom. W samej Unii Europejskiej jest prawie 200 obiektów górniczych, na całym świecie znacznie więcej zapewnia Krzysztof Brudnik Kierownik Działu Geologicznego Kopalni Soli Wieliczka SA. Ankrowanie W budownictwie ankrowanie stosowane jest m.in. w miejscach pękania ścian celem ich zespolenia ze sobą. W wielickiej kopalni po raz pierwszy zastosowano je do spięcia filarów solnych w komorze Wessel. Jest to metoda nieco inna od kotwienia choć pojęcia te stosowane są często zamiennie. Szkłoepoksydowe kotwy osadza się na kleju w górotworze - ankry to podobne pręty, ale poprowadzone na przestrzał filara i zakończone niczym śruba nakrętką. Naprzemianległe, wzdłuż i w poprzek takiego filara scalają spękaną caliznę solną. Spoiwa mineralne Rys. M. Źróbek, Dział Geologiczny Kopalni Soli Wieliczka SA Skład zaczynu uszczelniającego (iniektu) został odpowiednio dobrany przez naukowców z Akademii Górniczo- Hutniczej w Krakowie. Nie było to łatwe zadanie, oznaczało wiele miesięcy żmudnej pracy specjalistów z Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu oraz Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki. Opracowanie składu iniektu wymagało wielu obliczeń i badań w warunkach laboratoryjnych. Należało tak dobrać składniki, aby skuteczność przenikania iniektu w głąb górotworu była jak najlepsza a długość utrzymywania się efektów uszczelniania jak najdłuższa. Iniekt musi być bowiem idealnie dopasowany do otoczenia szybu, który będzie uszczelniany: panujących tam warunków geologiczno-górniczych, technicznych, litologicznych wyjaśnia prof. dr hab. inż. Stanisław Stryczek z Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH, dodając: - Dzięki odpowiedniemu połączeniu cementu portlandzkiego CEM I 42,5R, mielonego granulowanego żużla wielkopiecowego oraz pyłu fluidalnego ze spalania węgla kamiennego, udało się nam uzyskać kamień cementowy o dobrych parametrach wytrzymałościowych, odporny na korozję chemiczną i o znacznie mniejszej przepuszczalności płynów. Obniżona przepuszczalność ogranicza migrację agresywnej chemicznie solanki w przestrzeń porową kamienia wiertniczy podczas tłoczenia wytwarza się kolumny cemento-gruntu, które wykonane obok siebie tworzą zamkniętą przegrodę wokół rury szybowej. Przegroda wykonana w ten sposób zatrzymuje wodę dopływającą do szybu oraz stabilizuje górotwór w strefach występowania upłynnionego gruntu zdradza tajniki nowej metody prof. dr hab. inż. Andrzej Gonet, Dziekan Wydziału Wiertnictwa, Nafty i Gazu AGH. Metoda jet - grouting posiada również inne zalety: pozwala na szybsze wykonywanie prac niż za pomocą dotychczas stosowanej klasycznej metody iniekcji. Wywiera też mniejszy nacisk na rurę szybową, dzięki czemu jest bezpieczniejsza dla konstrukcji szybu. Potwierdza to system monitoringu zamontowany w szybie Kościuszko, którego zadaniem jest bieżąca kontrola procesu uszczelniania. -Uszczelnienie tego szybu wpłynie na poprawę bezpieczeństwa zabytkowych wyrobisk oraz przebywających w nich ludzi. Tę innowacyjną, opatentowaną, technologię planujemy też zastosować przy innych szybach wymagających ochrony przed dopływem wód powierzchniowych i podziemnych, a w przyszło- Górnicy wciąż eksperymentują poszukując mniej energo- i czasochłonnych materiałów. W komorze Maria Teresa II (górna) zastosowali kolejną nowość: spoiwa mineralne. Są lżejsze od iniektu, zatłaczane bezpośrednio na miejscu, szybko się spieniają (zatłaczane adibet i ekopiany mają współczynnik spieniania 3,5). Dzięki tym własnościom udało się tylko w tym roku w około trzy miesiące wypełnić 630 m³ pustych koniecznych do zapełnienia przestrzeni. Zastosowane spoiwa mają jeszcze jedną ważną cechę: doprowadzona do wyrobiska solanka (jako medium transportowe spoiw w głąb górotworu) nie wymaga odprowadzania zastyga w uszczelnianym rejonie wraz z spienionymi materiałami. To nie koniec nowości Kopalnia rozważa także zastosowanie, zamiast dotychczas używanych siatek metalowych, trałowych i siatek Hucka, równie wytrzymałych certyfikowanych siatek na bazie bazaltu lub innych tworzyw sztucznych. Siatki stosowane są w wyrobiskach celem dodatkowego wzmocnienia ich ociosów i stropów. Nowe siatki na bazie bazaltu są elastyczne, mają kolor soli, a co najważniejsze są łatwe w transporcie i zabudowie. Mają szansę zaistnieć w Wieliczce przy przebudowie chodników, w komorach i przy odsłonięciach skał płonnych (iłowce i mułowce mają bowiem tendencje do odpadania pod wpływem wilgoci), przekładając się na bezpieczeństwo, ekonomiczność i ergonomiczność stosowanych rozwiązań objaśnia Dariusz Wojciechowski. Ã 10

11 Kiedyś solne rzeźby poświęcone były wyłącznie tematyce sakralnej - górnicy wykuwali postaci świętych patronów, a nawet całe kaplice. Obecnie podziemia pełne są również rzeźb świeckich, w których zaklęta jest niezwykła historia wielickiej kopalni. Mało kto wie jednak, że w soli powstają także rzeźby nietypowe, na pierwszy rzut oka zupełnie z kopalnią nie związane - wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju, solne arcydzieła. Zdobią Trasę Turystyczną, trafiają do wyjątkowych gości zwiedzających podziemia, a także do firmowych sklepów kopalni. Rzeźbienie w soli to w Kopalni Soli Wieliczka wielowiekowa tradycja. Współczesnych g ó r n i kó w - r z e ź b i a r z y na co dzień można spotkać w pracowni mieszczącej się w budynku dawnej parowozowni. To tu, w kilku pomieszczeniach po sufit wypełnionych młotkami, dłutami i innymi drobiazgami niezbędnymi artystom, powstają prawdziwe solne dzieła sztuki. Wszyscy zaczynali podobnie od pracy w kopalni, która okazała się inspiracją wyzwalającą rzeźbiarski talent. Sól to materiał wdzięczny, acz kapryśny. Jest niejednolita w barwie i strukturze, krucha, a jej obróbka wymaga wiedzy i doświadczenia. Nie każda jej bryła nadaje się na rzeźbę. Górnicy-rzeźbiarze wykorzystują urobek pozyskany w wyniku przebudów chodników, prac zabezpieczających i renowacyjnych. Zanim przystąpię do pracy, najpierw obrabiam bryłę soli w wyobraźni, widzę ją przestrzennie i wiem, jaki chcę uzyskać efekt końcowy mówi Piotr Starowicz, górnik od wielu lat tworzący w wielickiej soli. Największą sztuką jest kreatywne poszukiwanie i myśle- nie jak ograć konkretny kawałek, czyli w jaki sposób wykorzystać i wyeksponować naturalne walory soli, z której powstanie rzeźba. Co można stworzyć z soli? Niemal wszystko postać św. Kingi, św. Jana Pawła II, Skarbnika czy krasnala, a także piłkę, samochód ciężarowy, bukiet kwiatów, butelkę coca-coli, rakietki do ping-ponga, rewolwer, rower, sowę, pióro, lampę w stylu Tiffany. Solne dzieła trafiają do wyjątkowych osób i we wszystkie zakątki świata. Figurę Ganeśa, hinduskiego bóstwa z głową słonia ambasador Polski w Indiach wręczył gwiazdorowi Bollywood Amitabhowi Bachchanowi. Piłkarze reprezentacji Włoch do swej ojczyzny zabrali solne korki, a triumfatorzy rajdu samochodowego kierownice. Latem w podróż na Daleki Wschód wyruszyła solna św. Kinga. Dwumetrowa figura trafiła do tokijskiego Muzeum Soli. To największa jak dotąd rzeźba, którą stworzyłem wyjaśnia jej autor Marek Stachura. Trwające trzy miesiące rzeźbienie poprzedziły prace przygotowawcze. Przede wszystkim trzeba było znaleźć odpowiedni blok soli. Nie tylko duży, ale też taki, która nada się do rzeźbienia, jednobarwny i pozbawiony przerostów mówi pan Marek. Ostatecznie rzeźba powstała z dwóch bloków soli, które łącznie ważyły ponad dwie tony. Olbrzymie CUDA z SOLI rozmiary to nie lada wyzwanie, jednak największą trudnością dla rzeźbiarza są twarze. To sztuka, którą opanowuje się najdłużej podkreśla Marek Stachura. Równie wielkiej precyzji wymagają dłonie, powinny być dokładnie odwzorowane, zakończone smukłymi palcami. Twarz i dłonie po nich zwykle ludzie oceniają rzeźby dodaje. Wieliccy górnicy rzeźbiarze są również twórcami jednej z bocznych kaplic w Sanktuarium Jana Pawła II w Krakowie. Inspiracji dostarczyła najpiękniejsza spośród świątyń wielickiej kopalni kaplica św. Kingi. Od podstaw trzeba było stworzyć w formie tryptyków sześć płaskorzeźb wzorowanych na tych z wielickich podziemi. Prace trwały ponad pół roku i wymagały zarówno doskonałej logistyki, precyzji, umiejętności technicznych, jak i zmysłu estetycznego oraz precyzyjnego zaplanowania kompozycji. Każdy element musiał być dokładnie przemyślany, tak by poszczególne części tworzyły spójną całość. Ã GOŚCIE Bokser PRZEMYSŁAW SALETA o zawodzie górnika: - Praca ciężka, stanowiąca wyzwanie, ale również ciekawa. Jestem pełen podziwu dla ludzi, którzy to robią. Naprawdę trzeba być twardym i mieć spory hart ducha, żeby codziennie zjeżdżać pod ziemię i tutaj pracować. 25/25 LAT: MARKI DLA POLSKI Zestawienie przygotował branżowy magazyn Brief w ten sposób uhonorował osoby, firmy, miejsca oraz przedsięwzięcia, które najsilniej budują markę Polski na rynku międzynarodowym. 11

12 INWESTYCJE NA POWIERZCHNI Siła pierwszego wrażenia jest ogromna. Dla turysty przybywającego do Wieliczki składa się na nie też otoczenie kopalni. Działa już tężnia, rozbudowuje się hotel, remontowane są budynki, wypiękniał Park św. Kingi. GOŚCIE BENEDICT CUMBERBATCH i goście Off Plus Camera. Benedict to twarz współczesnego Sherlocka Holmesa. Aktor zagrał też m.in. w Zniewolonym, Piątej władzy, Czasie wojny i najnowszym Star Treku. Nowoczesność i bezpieczeństwo Bezpieczeństwo obiektu, turystów i pracowników wymaga niezawodnego zasilania w energię elektryczną. W lipcu tego roku główna stacja transformatorowo-rozdzielcza (GSTR) kopalni została podłączona docelową linią kablową do stacji energetycznej GPZ Bieżanów oznacza to Wymiana zbiorników przy warzelni trzecie, niezależne zasilanie urządzeń i obiektów zakładu górniczego. Z terenów kopalni znikają przemysłowe lampy. Zastępują je eleganckie i stylowe nawiązujące do oświetlenia z początku XX wieku. Charakteru nabrało też ogrodzenie przy ulicy Jana Matejki. Na odcinku od budynku markowni do wyjazdu na drogę pożarową siatka druciana ustąpiła ogrodzeniu profilowanemu z elementów stalowych. Słupki wykonano z czerwonej cegły klinkierowej. Do budynku nadszybia szybu Daniłowicza prowadzą nowe schody. Wymieniono ich konstrukcję oraz okładzinę. Stopnie wiodą wprost do głównego wejścia, z którego korzystają m.in. znane osobistości zwiedzające wielicką kopalnię. Ochrona wód, produkcja soli - W 2014 roku kontynuowane były prace związane z rozdziałem kanalizacji sanitarnej i burzowej oraz budową sieci wodociągowej. Sieć kanalizacji sanitarnej na terenie kopalni została skierowana za pośrednictwem oddzielnych kolektorów do kanalizacji miejskiej i dalej do oczyszczalni ścieków - ma to niebagatelne znaczenie dla ochrony wód powierzchniowych - wyjaśnia Adam Suślik, Dyrektor Pionu Infrastruktury Kopalni Soli Wieliczka SA. Ten rok to także przedłużenie certyfikatu ISO dla Zakładu Utylizacji Wód Zasolonych (na lata ). Działalność prośrodowiskowa to bowiem ważny aspekt działalności solnego przedsiebiorstwa. - Z wyrobisk kopalni do warzelni przesłano blisko 116 tys. m³ wód zasolonych o średnim nasyceniu ok. 126 g/l NaCl. Wyprodukowaliśmy z nich ok. 12 tys. ton soli warzonej oraz 7500 m³ solanki nasyconej na potrzeby prac podsadzkowych i iniekcyjnych. W ramach prac inwestycyjnych przy warzelni kontynuowaliśmy wymianę starych wyeksploatowanych, mocno skorodowanych, zbiorników wód zasolonych - mówi Andrzej Dudczak, Kierownik Działu Utylizacji Wycieków Kopalni Soli Wieliczka. SA. Rozbudowa hotelu Wiosną 2014 roku ruszyła rozbudowa Hotelu Grand Sal o nowe skrzydło wraz z przewiązką. Dobudowana część swą formą będzie nawiązywać do już istniejącego budynku. Wykonano już roboty ziemne, zabezpieczenie skarpy od strony południowej, wykopy pod fundamenty oraz stabilizację gruntu. Obecnie trwają prace budowlane ścian nowo wznoszonego budynku (zbrojenie, betonowanie, izolowanie). Wykonano też rozbiórkę części dawnego budynku mieszkalnego. - Docelowo do dyspozycji gości oddanych będzie Hotel Grand Sal po rozbudowie - wizualizacja ODZNAKA ZA ZASŁUGI DLA TURYSTYKI Nadana przez ministra sportu i turystyki w uznaniu zasług dla rozwoju polskiej turystyki oraz umacnianiu współpracy międzynarodowej w tej dziedzinie. 21 komfortowych, klimatyzowanych pokoi, w tym 20 dwuosobowych. Obecnie czterogwiazdkowy Hotel Grand Sal ma 19 pokoi i jeden apartament - po rozbudowie ich liczba wzrośnie do 41. Po zakończeniu inwestycji hotel będzie dysponował w sumie 85 miejscami noclegowymi, a jego powierzchnia użytkowa powiększy się o ponad m² - mówi Marian Leśny, Prezes Zarządu Kopalni Soli Wieliczka Trasa Turystyczna. W ramach działań dla biznesu powstanie sala też konferencyjna z zapleczem, dzięki czemu możliwa będzie organizacja kongresów, koncertów, i innych wydarzeń wymagających eleganckiej oprawy. Ã 12

13 Jedyne takie uzdrowisko Można śmiało powiedzieć, że historia zatoczyła koło. To właśnie w Wieliczce narodziła i rozwijała się idea leczenia pod ziemią, stąd przez dziesiątki lat rozprzestrzeniała się na cały świat, by i tutaj zgromadzić lekarzy, naukowców, managerów z kilkunastu krajów celem wymiany wiedzy, dyskusji i prezentacji osiągnięć w leczeniu podziemnym mikroklimatem. Spotkali się oni w Wieliczce w październiku na Międzynarodowym Sympozjum Speleoterapii. Uczą się od nas Uczestnicy konferencji z Polski, Ukrainy, Niemiec, Włoch, Rumunii, USA i Kanady zgodnie potwierdzają: Wieliczka jest liderem i wzorem, który adaptujemy do panujących w naszych krajach i ośrodkach leczniczych warunków. Prezentowane w komorze Drozdowice prace i prelekcje dotyczyły wielu aspektów: począwszy od zagadnień związanych z badaniem klimatu podziemnych wyrobisk poprzez ocenę wpływu speleoterapii i subterraneoterapii na stan zdrowia po wykorzystanie soli i solanki do leczenia w warunkach naziemnych. Istotne różnice Podziemne sympozjum było sposobnością do zetknięcia się trzech nurtów działalności leczniczej: subterraneoterapii, czyli leczenia w kopalniach, speleoterapii, tj. leczenia w jaskiniach cechujących się stabilnym mikroklimatem i czystym powietrzem oraz haloterapii, czyli terapii z wykorzystaniem generatorów tzw. suchego aerozolu solnego. Speleoterapia definiowana jest czasem szerzej (jako leczenie zarówno w jaskiniach i kopalniach), a haloterapia to po prostu próba odtwarzania elementów wspomnianych dwóch podziemnych metod na powierzchni. Subterraneoterapia i speleoterapia mają długą historię i tradycję, z kolei ta ostatnia dziedzina narodziła się w ostatnich latach, intensywnie rozwija w wielu krajach, szczególnie tam gdzie brak kopalń i jaskiń w ogóle, bądź takich o odpowiednich warunkach klimatycznych do leczenia. Nie do skopiowania O leczniczym mikroklimacie kopalni rozmawiano w komorze Drozdowice IV Próby odtworzenia właściwości bioklimatycznych komór podziemnych do warunków naziemnych podejmowane są już od ponad 20 lat, od czasu gdy jak grzyby po deszczu powstawały groty solne. Badania przeprowadzone przez polskich naukowców dowodzą, że w grotach zbudowanych z płyt solnych możliwe jest uzyskanie jedynie śladowych ilości aerozolu solnego (mg NaCl/m³): prawie dwudziestokrotnie mniej niż w tężniach solankowych i prawie pięćdziesiątkrotnie mniej niż w komorach solnych wielickiej kopalni*. Nie mogą one zatem być uznawane za obiekty lecznicze. Próbą zwiększenia stężeń jest instalacja w grotach i komorach leczniczych urządzeń generujących stężony solny aerozol, na których bazuje haloterapia. Istotnym jest fakt, wielokrotnie podnoszony przez naukowców na konferencji, iż sam aerozol solny to tylko jeden z czynników, które oddziałują na organizm człowieka w przestrzeniach podziemnych. Ogromne znaczenie mają też: stabilność warunków środowiska, różnice w składzie chemicznym powietrza podziemnych wyrobisk i na powierzchni (minimalne lecz istotnie wpływające na mechanizm oddychania człowieka), a także izolacja od najczęściej występujących alergenów wziewnych, jonizacja, brak zanieczyszczeń chemicznych i smogu elektromagnetycznego. Mikroklimatu Wieliczki nie da się w pełni odtworzyć na powierzchni. W dokumencie końcowym konferencji określono kryteria, jakie muszą spełniać ośrodki świadczące usługi zdrowotne w ramach subterraneoterapii i metod pochodnych. Wyznaczył on także aktualne kierunki działania Międzynarodowej Komisji Speleoterapii. XV Międzynarodowe Sympozjum Speleoterapii nie było jedynym wydarzeniem o charakterze naukowym i uzdrowiskowym w tym roku w podziemiach kopalni. Byliśmy także współorganizatorem zorganizowanej również w październiku konferencji pulmonologicznej Advances in Pneumology, którą poświęcono najnowszym osiągnięciom związanym z badaniami układu oddechowego. Badania w Wieliczce Uzdrowisko kopalni prowadzi równolegle kilka projektów badawczych. Jeden we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim pt.: Mechanizm subterraneoterapii w leczeniu chorób układu oddechowego, drugi z Uniwersytetem Pedagogicznym pt.: Ocena skuteczności subterraneoterapii w leczeniu schorzeń traktu głosowego poprzez analizę laryngograficzną (obejmuje ocenę funkcji krtani i strun głosowych pacjentów leczonych w wielickiej kopalni przy użyciu najnowocześniejszych metod diagnostycznych), a trzeci ze Szpitalem Uniwersyteckim Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum pt.: Monitoring biologiczny w Uzdrowisku Kopalnia Soli Wieliczka (obejmuje regularne analizy stężenia ziaren pyłku, zarodników grzybów, alergenu roztoczy oraz badania bakteriologiczne przy zastosowaniu trzech metod badawczych). Wyniki tych ostatnich badań potwierdzają m.in. iż w szczycie sezonu pylenia zawartość pyłku roślin w powietrzu kopalnianym utrzymuje się na stałym, bardzo niski poziomie, a ilość alergenu roztoczy jest tysiąckrotnie niższa niż normy dla pomieszczeń zamkniętych**. Ã * Balneologia Polska, 2/2009 ** Acta Balneologica 3/2013 MEDAL EUROPEJSKI Wyróżnienie przyznawane w dowód uznania za wkład w rozwój gospodarki kontynentu. 13

14 Kopalnia wydarzeń Podobno wszelkich zabaw podstawę sól na świecie stanowi, bez żartu słonego chęć zabawy ustaje. Tak twierdził XVI-wieczny poeta Adam Schroetter i nie mylił się ani trochę, o czym najlepiej świadczy liczba imprez i wydarzeń, które odbyły się w ostatnich miesiącach w wielickiej kopalni. Od stycznia do końca października było ich ponad 300. Koncert wśród soli kanonizacyjnej, natomiast w kopalni w kaplicy św. Kingi ku czci Jana Pawła II zaprezentowano spektakl teatralno muzyczny Co może jeden człowiek. W roli księdza Twardowskiego wystąpił znakomity Jan Nowicki. Jesienią górnicy uczcili XIV Dzień Papieski w Centrum Jana Pawła II w Łagiewnikach wzięli udział w uroczystej liturgii, której przewodniczył kardynał Stanisław Dziwisz. 1 czerwca kopalnia oraz Park św. Kingi znalazły się we władaniu najmłodszych. Dzień Dziecka obfitował w atrakcje - podziemne i naziemne. Z myślą o rodzinach wielodzietnych kopalnia przystąpiła do rządowego programu Karta Dużej Rodziny. Posiadaczom karty przysługuje 30% zniżki na zwiedzanie Trasy Turystycznej. W czerwcu podziemna baza uzdrowiskowa powiększyła się o dwie komory. Jednej, oznaczonej dotąd na mapach jedynie numerem, nadano nazwę jej patronem został prekursor wielickiego Początek roku tradycyjnie już należał do artystów operowych, którzy skradli serce publiczności podczas wspaniałego Koncertu Noworocznego. Był Verdi, był Moniuszko, a także przedwojenne piosenki i melodie znane z czarnobiałych filmów. Wraz z nastaniem wiosny wśród soli rozkwitły malarstwo i rzeźba. W komorze Drozdowice III swoje prace zaprezentowało 18 uzdolnionych polskich artystów. Wystawę zorganizowano w ramach XVII Salonu Sztuki Stowarzyszenia Twórczego POLART. Wiosna nie mogła się również obyć bez Festiwalu Misteria Paschalia. W Wielką Sobotę w kaplicy św. Kingi rozbrzmiała Missa Cantilena. W kwietniu uroczyście rozpoczęliśmy sezon Nie zabrakło dni otwartych dla branży turystycznej, było też otwarcie nowych komór. Trasa Turystyczna wzbogaciła się o multimedialną ekspozycję w komorach Lill Górna i Kazanów. Mapping, kino 5d, interaktywne stanowiska opowiadają o soli, która jest nie Podziemny turniej tańca tylko przyprawą, ale też cennym surowcem przemysłowym, minerałem, niezbędnym do życia związkiem chemicznym, materiałem dla rzeźbiarzy, wreszcie symbolem znanym wszystkim kulturom świata bodaj od prehistorii wyjaśnia Marian Leśny, Prezes Zarządu Kopalni Soli Wieliczka Trasa Turystyczna. Mijający rok upływał pod znakiem kanonizacji Papieża Polaka. Wieliccy górnicy udali się z pielgrzymką do Watykanu i uczestniczyli w mszy Komora Feliksa Boczkowskiego lecznictwa doktor Feliks Boczkowski. Komora Boczkowskiego służy do wypoczynku, podczas którego można w pełni chłonąć zdrowe kopalniane powietrze. Sąsiadująca z nią komora Smok to miejsce ćwiczeń oraz inhalacji. CERTYFIKAT JAKOŚCI TRIPADVISOR Jeden z największych i najpopularniejszych portali turystycznych po raz kolejny uhonorował wielicką kopalnię certyfikatem najwyższej jakości. Taki certyfikat otrzymał też Hotel Grand Sal. XU JIAN, chiński ambasador po zwiedzeniu kopalni powiedział: - Wspaniałe miejsce, ogromna praca wielu pokoleń górników. GOŚCIE 14

15 Kamil Stoch oblężony przez media Ćwiczenia w komorze Smok GOŚCIE Dwukrotny mistrz olimpijski KAMIL STOCH: Byłem już kilka razy w kopalni, każda wizyta robi na mnie duże wrażenie. Jestem pełen podziwu dla ludzi, którzy zostawili nam ten skarb. Milionowa turystka na Trasie Górniczej W mediach ilość informacji Przez całe wakacje na Rynku Głównym w Krakowie można było spotkać św. Kingę, soliludka, średniowiecznego górnika oraz górnika rzeźbiarza. Niezwykłe postaci z historii i legend pojawiły się w związku z Letnią Akcją Promocyjną Kopalni Soli Wieliczka. Lato to również Dni św. Kingi. Górnicy uczcili swoją patronkę tradycyjną podziemną mszą św. Odbyli też doroczną pielgrzymkę do jej grobu w Starym Sączu. Po modlitwie przyszedł czas na Głosy z podziemi, czyli koncert w ramach festiwalu World Art Underground. 24 lipca odbył się też wernisaż fotografii Bogumiła Krużla oraz specjalny pokaz filmu Sól. W komorze Lill Górna wyświetlono niezwykłą krótkometrażową produkcję zdjęcia do niej w większości powstały w wielickiej kopalni. Film wyemitowały telewizje: norweska i brytyjska, a główna bohaterka Soli zagrała w tym roku w znanej produkcji Gra o tron. W sierpniu po raz kolejny solne progi przekroczyli uczestnicy i organizatorzy Tour de Pologne. Na podziemnej gali nie zabrakło triumfatora wyścigu czyli Rafała Majki. Zabytkowe podziemia wyraźnie przyciągają mistrzów we wrześniu w komorze Kazanów dwukrotny złoty medalista z Soczi Kamil Stoch poprowadził zajęcia dla dzieci uczniów wielickich szkół oraz podopiecznych Fundacji Sportowcy Dzieciom. Bardzo uroczyście Kopalnia Soli Wieliczka powitała milionowego turystę roku Turystę, a właściwie turystkę, bowiem szczęście uśmiechnęło się do Indiry Draper. Pani Draper mieszka w kanadyjskim Edmonton, do Polski zaś wybrała się na rodzinne spotkanie ślub i wesele. Jako posiadaczka specjalnego voucheru z pewnością wróci jeszcze do wielickiej kopalni. Jesień powitaliśmy koncertem stanowiącym część jubileuszowych Krakowskich Zaduszek Jazzowych. Potem zrobiło się w kopalni bardziej sportowo, a to za sprawą turnieju tańca towarzyskiego Salt Cup. W grudniu w podziemiach pojawią się bokserzy, którzy skrzyżują rękawice na niezwykłym ringu w komorze Warszawa mówi Prezes Marian Leśny. Rok 2014 kończy się powoli - przed nami jego szampański finał. Tegoroczny Sylwester w wielickiej kopalni upłynie w gorących rytmach brazylijskiej samby. Ã Ilość informacji w mediach o Kopalni Soli Wieliczka w latach * ILOŚĆ INFORMACJI O KOPALNI SOLI WIELICZKA * dane do 30 XI * ILOŚĆ INFORMACJI O INNYCH KOPALNIACH Monitoring mediów pozwala nie tylko lepiej dbać o wizerunek przedsiębiorstwa, zwiększać efektywność działań, ale także lepiej poznać otoczenie biznesowe firmy. Kopalnia pomiar efektywności działań public relations poprzez tzw. press clipping prowadzi już od dekady. W tym czasie liczba informacji o kopalni w prasie i internecie wzrosła aż 7-krotnie: średnio z 2 dziennie w 2004 roku aż do 15 dziennie w Widoczny jest też trend spadkowy prasy w kierunku internetu. Trudno się temu dziwić, w czasach gdy świat coraz bardziej się cyfryzuje, a social media to społeczna epidemia... Przywołane dane dotyczą polskiej prasy i internetu. Tymczasem do wielickiej kopalni licznie ściągają również dziennikarze z zagranicy. Wszystkich przedstawicieli mediów w tym roku było w podziemiach już ponad tysiąc. Przyjeżdżają do nas z krajów sąsiednich, np. ZDF (jedna z największych niemieckich stacji telewizyjnych), przyjeżdżają z całej Europy w mijającym roku gościliśmy m.in. irlandzkie BBC One (pół miliona widzów). Sława Kopalni Soli Wieliczka dociera daleko na zachód, np. do Brazylii, z której do kopalni przybyła TV Globo (30 mln widzów), dociera też na Daleki Wschód - do kopalni często i chętnie zaglądają ekipy pracujące dla japońskiego giganta medialnego TBS (np. Fuji TV 10 mln widzów). Latem wśród soli powstawały zdjęcia do bollywoodzkiego filmu Bangistan. 15

16 HASŁO PIONOWO POZIOMO KRZYŻÓWKA Najbardziej na wschód wysunięty szyb wielickiej kopalni. Wybito go w XVI wieku. Zasypany przez Austriaków. 3. Komora eksploatowana na mokro. 5. Urokliwe miejsce. 6. Choroba, która w XIV wieku pochłonęła 1/3 mieszkańców Europy. 7. Północne wzgórze pogórza wielickiego. Znajduje się na nim obelisk upamiętniający walki na tym terenie podczas I wojny światowej. 10. Drzewo liściaste. Rosło w mioceńskim lesie, rośnie również w naszych ogrodach. 11. Narodowość milionowej turystki roku Turystyczny lub na misia. 15. Józef Markowski dla Tomasza Markowskiego to starszy 17. Szekspirowski bohater. Jego losy sfilmowano w wielickiej kopalni na potrzeby teatru telewizji. 20. Jest nim każdy turysta i uczestnik podziemnych imprez. 21. Podczas meczu. Wywołuje entuzjazm i głośną radość kibiców. 25. Paschalia. Znany krakowski festiwal muzyki dawnej. Wielkosobotni koncert odbywa się w kaplicy św. Kingi. 27. Można znaleźć ją w stajni, a niektórym wystaje z butów. 28. Jedyne podziemne w Polsce. Znajduje się na III poziomie Kopalni Soli Wieliczka. 29. Lista potraw w restauracji. 30. Znajduje się w komorze Lill Górna. Można zobaczyć w nim film 5D. 33. World. Wybierano ją m.in. w wielickiej kopalni. 34. Często pisze o kopalni. 36. Może być z marmuru, brązu, spiżu lub soli. 37. Dobrotliwy smok z książek Beaty Kołodziej. 38. Los lub zapłata. 39. Sceniczne dzieło muzyczne lub przeglądarka internetowa. 40. Rodzaj soli tworzącej charakterystyczne oczka w oprawie innych skał. 42. Relacja, opowieść, a także dokument z roku 1518 poświęcony kopalniom soli w Wieliczce i Bochni. 43. Rzemieślnik w dawnych czasach w kopalni niezbędny. Podkuwał konie, wyrabiał i ostrzył górnicze narzędzia. 47. Pierwsza bożonarodzeniowa msza. Ta odprawiana w Kopalni Soli Wieliczka jest pierwszą w całej Polsce - rozpoczyna wigilijny poranek. 49. von Lilienbach. Naczelnik wielickiej kopalni w XIX wieku, założyciel górniczej orkiestry. 50. Sylwestrowy albo przewodnicki. 51. Na Trasie Górniczej początkujący górnik , 1817, 2014, 55. Nie rzucim ziemi lub w dawnych czasach nazwa grupy górników. 56. Rudzielec z lasu albo mistrz ceremonii podczas Karczmy Górniczej. 57. Ciepła wełna na czapkę. 60. Był nim Słowacki, poeta patronujący jednej z komór w wielickiej kopalni oraz całemu III poziomowi. 61. Nazwa festiwalu World Underground. Festiwal odbywa się w wielickiej kopalni z okazji Dni św. Kingi. 62. Wojciech Długosz. Był nim dla twórcy podziemnego muzeum Alfonsa Długosza. 63. Ujednolicony w mundurze górniczym. 64. Osoba oprowadzająca po podziemnych trasach. 66. Kamil. Dwukrotny złoty medalista z Soczi. Trenował z dziećmi w komorze Kazanów. 67. Unosi się nad dachem warzelni. 70. Wodna lub wentylacyjna. 72. Może być przewodnicka. Może też być miejscem wypoczynku w Parku św. Kingi lub przy tężni. 73. Najczęściej wynajmowana komora imprezowa w wielickiej kopalni. 75. Nazwisko górnika- -rzeźbiarza, twórcy m.in. solnego krzyża z kaplicy św. Kingi. 76. W książce albo Pojawiło się w Krakowie na billboardach reklamowało latem Kopalnię Soli Wieliczka. 82. Popularny taniec latynoamerykański. Można tańczyć go również pod ziemią. 84. Spotkanie w większym gronie. Prezentacje, panele dyskusyjne. Bywa też pokojowa lub prasowa. 89. Na przykład na bungee w komorze Stanisława Staszica. 91. Splatano z niego liny używane w kopalni. 92. Nazwa komory i międzypoziomu w wielickiej kopalni. 93. Przysmak łasuchów. Czekoladowa specjalność Restauracji Grand Sal. 95. Mobilna albo do naszycia. 96. Jedna z komór włączonych w czerwcu do podziemnego Uzdrowiska. 98. Na przykład Szlachetny w Baryczy. 99. Pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Wzbogaca się nim sól warzoną York. Legendarny brytyjski aktor, który zwiedzał Trasę Turystyczną Obowiązkowy taniec na tegorocznym Sylwestrze w Kopalni Soli Wieliczka Benedict. Aktor, gość festiwalu Off Plus Camera 2014, współczesne wcielenie Sherlocka Holmesa Nagroda Krakowskiej Izby Turystyki lub najsłynniejszy podróżnik starożytności Hotel Grand 110. Szyb, w którym turyści rozpoczynają zwiedzanie Trasy Górniczej Lecznicze, sportowe, relaksujące. Znajdują się w ofercie Uzdrowiska Pionowe wyrobisko górnicze łączące poziomy kopalni Nazwa firmowego sklepu kopalni, który znajduje się w budynku szybu Daniłowicza Była tam kopalnia otworowa Balowa lub konferencyjna Jedna z komór w podziemnej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich. Prezentowany jest w niej kierat z wałem poziomym Można z niego pleść liny Znak firmowy Jest nim Solanka Może być pocztowy lub mailowy Widokowy lub Gór Wschodnich Doroczny krakowski festiwal muzyki jazzowej. Jeden z jego koncertów odbywa się w wielickiej kopalni Dopływ Wisły. W położonych nad tą rzekach miejscowościach Nisko i Ulanów znajdowały się składy solne Na przykład mineralna Komora Witosa. Ulubione miejsce zabaw najmłodszych turystów Chrzciciel lub Długosz, który jako pierwszy spisał legendę o św. Kindze W dawnych czasach górnik transportujący na swych barkach sól Inaczej górnicza marka. Może też być wyznacznikiem charakteru Polski i amerykański generał, wódz powstania z roku 1794 oraz patron jednego z szybów wielickiej kopalni Stopnie w kopalni lub stare buty Szubert. Był pierwszym fotografem, który zrobił zdjęcia w wielickiej kopalni Rzemieślnik trudniący się m.in. wyrobem siodeł i uprzęży Pierwsze ułożono w wielickiej kopalni w roku Zwierzchnik Dar dla bractwa kopaczy. Symbolizował obfitość. 1. Może być podróżna, przytroczona do siodła. 2. Nazwa pierwszego poziomu wielickiej kopalni. 4. Jest nim metan. 8. Małopolska Organizacja Turystyczna. 9. Do króla wasza królewska 12. Sołtysie lub zębate. 13. Sechlońska. Małopolski specjał, który można znaleźć m.in. w deserze serwowanym w Restauracji Grand Sal. 14. Liściasty, iglasty, mieszany. Dostarczał surowca do zabezpieczania kopalni. 15. Podobno aż tyle trzeba zjeść soli, żeby naprawdę kogoś dobrze poznać. 16. Śmiertelny wróg myszy. 18. Biała. Zły duch sprowadzający górników na manowce. 19. Panaceum. 21. Wyszukiwarka internetowa. 22. Miasto, w którym odbywają się międzynarodowe targi Tour Salon. 23. Materiał, z którego prehistoryczne ludy wyrabiały naczynia do warzenia soli z solanek. 24. Manarow. Rosyjski astronauta, rekordzista w przebywaniu w przestrzeni kosmicznej. Zwiedzał wielicką kopalnię. 25. Wskazuje drogę na Trasie Górniczej. 26. Pływa po jeziorku w komorze Józefa Piłsudskiego. 28. Uniwersytet Jagielloński. 31. Nazwisko brytyjskiego księcia, który zwiedzał wielicką kopalnię. 32. Leczniczy i unikatowy. Dzięki niemu w podziemnych komorach może działać uzdrowisko. 35. Specjalna budowla służąca do inhalacji. 36. Tour. Największy wyścig kolarski w Polsce. Jego uroczysta gala finałowa tradycyjnie od lat odbywa się w Kopalni Soli Wieliczka. 40. Nazwa największej komory imprezowej w wielickiej kopalni. 41. Ozdoba Parku św. Kingi. Kiedyś ciągnęła wagony załadowane solą. 44. Ollins. Autorytet w dziedzinie nowoczesnego marketingu, zwiedzał kopalnię. 45. Stulecie lub banknot. 46. Niezbędna do ładowania soli do kopalnianych wózków. 48. Bywa, że odczuwają go początkujący przewodnicy. 50. Pod antresolą w komorze Warszawa. 52. Baśniowa opowieść, na przykład o pierścieniu św. Kingi. 54. Zdobią górnicze czako. 58. Sprawdzian. 59. Produkowały ją krakowskie zakłady Solvay. 64. W Hotelu Grand Sal lub w Młynie Solnym. 65. Znajdują się w kaplicy św. Kingi i są świadectwem obecności świętych Kingi i Jana Pawła II. 68. Saski lub Kazimierz Wielki. 69. Wytrawne, półwytrawne, słodkie. 71. Mielono w nim sól. 74. Mieszkanie dla koni, np. w komorze Fortymbark. 77. Może być boczny. 78. Feliks. Prekursor wielickiej balneologii. 79. Aleksander I Romanow. Władca Rosji, który zwiedził wielicką kopalnię. 81. Z szacunkiem o Skarbniku. 82. Bajkowa kraina, którą zwiedzają w kopalni najmłodsi turyści. 83. Narzędzie pracy rzeźbiarza. 84. Pielęgnują urodę, powstają na bazie soli. 85. Dużej Rodziny. Obowiązuje w wielickiej kopalni. 86. Można zażywać ich przy tężni solankowej. 87. Patronka górników. 88. W niej można kupić bilety na zwiedzanie podziemnych tras. 90. Męskie imię i nazwa chodnika w Kopalni Soli Wieliczka. 93. Turystyczna lub Górnicza. 94. Witos. Patron jednej z komór na Trasie Turystycznej. 97. Otacza na powierzchni zabudowania kopalni Słona woda Cztery podstawowe kolory farb drukarskich Inaczej kask Przeznaczenie Gałęzie dzikiej śliwy, którymi wypełnia się ściany tężni Powstała w nim wielicka sól Muszą je zdać wszyscy przewodnicy oprowadzający po kopalni Podwyższenie, na którym występują artyści Drogi, trasy Kosmetyk z dodatkiem solanki idealny pod prysznic Zdrowy pod ziemią w komorach Juliusza Słowackiego i Stajnia Gór Wschodnich Trend W wielickiej kopalni zawsze taka sama Choroba leczona w podziemnym sanatorium Można rozegrać go na murawie bądź w komorze Warszawa Tradycyjna polska zupa. Cieszy się uznaniem gości korzystających z usług podziemnej gastronomii Temperatura zamarzania wody Bogactwo wielickiej ziemi Pieczeniowy lub boloński Boża.. Jeden z szybów wielickiej kopalni Nieporozumienie, niezgoda Nie można go zatrzymać. Wpływa na stan zachowania zabytków Jedna z atrakcji dawnej trasy turystycznej Jest nim Skarbnik Dawny szyb wielickiej kopalni. Powstał w XV wieku. Nazywano go również Bednarką W Stajni Gór Wschodnich lub w komorze Słowackiego Symbol chemiczny chloru Muzyka popularna. Rozwiąż krzyżówkę i wygraj nagrody! Dla pierwszych 6 osób, które 9 grudnia o godzinie 9.00 zadzwonią pod numer telefonu i podadzą prawidłowe hasło, przygotowaliśmy podwójne bilety na zwiedzanie Trasy Turystycznej lub Trasy Górniczej (do wyboru) oraz solne upominki WYDAWCA: Kopalnia Soli Wieliczka S.A., Kopalnia Soli Wieliczka Trasa Turystyczna Sp. z o.o. tel.: , , pr@kopalnia.pl,

Kopalnia możliwości. Oferta Kopalni Soli Wieliczka

Kopalnia możliwości. Oferta Kopalni Soli Wieliczka Kopalnia możliwości Oferta Kopalni Soli Wieliczka » Zwiedzanie kopalni oferty dla grup» Szczęść Boże szlak pielgrzymkowy» Tajemnice wielickiej kopalni» zwiedzanie tematyczne» oferta dla dzieci» nowość:

Bardziej szczegółowo

Podziemne dziedzictwo

Podziemne dziedzictwo Podziemne dziedzictwo wymaga nieustannej troski Z dr. inż. Kajetanem d'obyrnem, prezesem zarządu Kopalni Soli Wieliczka SA, rozmawia Anna Biedrzycka zdjęcia: Rafał Stachurski Kopalnia Soli Wieliczka, działająca

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego

Sprawozdanie ze stażu naukowo-technicznego dr inż. Edyta Brzychczy mgr inż. Aneta Napieraj Katedra Ekonomiki i Zarządzania w Przemyśle Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Sprawozdanie

Bardziej szczegółowo

Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Marek Zawartka, Arkadiusz Grządziel

Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Marek Zawartka, Arkadiusz Grządziel Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Marek Zawartka, Arkadiusz Grządziel Wykonane w czerwcu 2012r kontrole stanu obmurza szybu Kazimierz I przy pomocy kamer, wykazały wystąpienie dopływu wody (oszacowane

Bardziej szczegółowo

SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA

SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA I Opis techniczny 1. Podstawa pracowania... 2 2. Przedmiot i zakres inwestycji... 2 3. Stan istniejący zagospodarowania terenu... 2 4. Przydatność gruntu dla celów budowlanych...

Bardziej szczegółowo

Szczęść Boże. Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną

Szczęść Boże. Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną Szczęść Boże Kopalnia Soli Wieliczka - trasy turystyczne związane z turystyką religijną Kajetan d Obyrn Prezes Zarządu Kopalni Soli Wieliczka SA Kraków, 14.06.2012 Geneza turystki pielgrzymkowej w wielickiej

Bardziej szczegółowo

INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW ROZWIDLEŃ WYROBISK KORYTARZOWYCH**** 1. Wprowadzenie

INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW ROZWIDLEŃ WYROBISK KORYTARZOWYCH**** 1. Wprowadzenie Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3 2007 Tadeusz Rembielak*, Jan Krella**, Janusz Rosikowski**, Franciszek Wala*** INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW ROZWIDLEŃ WYROBISK KORYTARZOWYCH****

Bardziej szczegółowo

PL B1. Kubański Andrzej,Sosnowiec,PL BUP 12/02

PL B1. Kubański Andrzej,Sosnowiec,PL BUP 12/02 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)194188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 344125 (51) Int.Cl. E21F 15/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 24.11.2000

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA ZDROWIA

I N F O R M A C J A BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA ZDROWIA I N F O R M A C J A BEZPIECZEŃSTWO I OCHRONA ZDROWIA OBIEKT położony w : Dominikowice gm.gorlice dz.nr 520/3, 521/4, 519 PROJEKT dotyczy lokalizacji :. Inwestor: Projektant: Budowa wielofunkcyjnego boiska

Bardziej szczegółowo

Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów

Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów Prof. dr hab. inż. Jan Palarski Instytut Eksploatacji Złóż Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów Przedmiot LIKWIDACJA KOPALŃ I WYROBISK GÓRNICZYCH 1. Wymień czynniki,

Bardziej szczegółowo

Kolumny Jet Grouting JG. Kolumny Jet Grouting JG. Opis

Kolumny Jet Grouting JG. Kolumny Jet Grouting JG. Opis Kolumny Jet Grouting JG Kolumny Jet Grouting JG Strona główna Wzmacnianie gruntu Technologie Kolumny Jet Grouting JG Metoda iniekcji strumieniowej JET GROUTING umożliwia polepszenie parametrów mechanicznych

Bardziej szczegółowo

ZABEZPIECZENIE SZYBIKA KOERBER W KOPALNI SOLI WIELICZKA JAKO WAŻNEGO POŁĄCZENIA MIĘDZYPOZIOMOWEGO

ZABEZPIECZENIE SZYBIKA KOERBER W KOPALNI SOLI WIELICZKA JAKO WAŻNEGO POŁĄCZENIA MIĘDZYPOZIOMOWEGO Dzieje górnictwa element europejskiego dziedzictwa kultury, 5 pod red. P.P. Zagożdżona i M. Madziarza, Wrocław 2013 stan techniczny wyrobisk górniczych, zabezpieczenie górnicze, wyrobiska zabytkowe, Kopania

Bardziej szczegółowo

INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW WYROBISK KORYTARZOWYCH JAKO SPOSÓB ZAPOBIEGANIA OBWAŁOM SKAŁ I SKUTKOM TYCH OBWAŁÓW

INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW WYROBISK KORYTARZOWYCH JAKO SPOSÓB ZAPOBIEGANIA OBWAŁOM SKAŁ I SKUTKOM TYCH OBWAŁÓW Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005 Tadeusz Rembielak*, Lech Mielniczuk**, Janusz Rosikowski**, Józef Rusinek**, Franciszek Wala*** INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU PODCZAS PRZEBUDÓW WYROBISK

Bardziej szczegółowo

Koncepcja przesyłu ścieków sanitarnych z gminy Czernica do kanalizacji MPWiK we Wrocławiu 1

Koncepcja przesyłu ścieków sanitarnych z gminy Czernica do kanalizacji MPWiK we Wrocławiu 1 II. CZĘŚĆ KONSTRUKCYJNA 1. Zakres opracowania. W zakresie konstrukcji budowlanych koncepcja przewiduje budowę lub przebudowę następujących obiektów: adaptację osadników wielolejowych na zbiorniki retencyjne

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE WSPÓŁFINANSOWANIE PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ

INWESTYCJE WSPÓŁFINANSOWANIE PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ INWESTYCJE WSPÓŁFINANSOWANIE PRZEZ NARODOWY FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Na kampusie Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej została zrealizowana renowacja i termomodernizacja

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY WYMIANA FRAGMENTU OGRODZENIA TERENU KOMPLEKSU PAŁACOWO-PARKOWEGO 1. STAN ISTNIEJĄCY Zakres niniejszego opracowania obejmuje fragmenty ogrodzenia działek nr 6/10 oraz 873/2, należących do

Bardziej szczegółowo

LINIE TRAMWAJOWE. Budowa linii tramwajowej KST, etap II B (ul. Lipska - ul. Wielicka)

LINIE TRAMWAJOWE. Budowa linii tramwajowej KST, etap II B (ul. Lipska - ul. Wielicka) S - 1 LINIE TRAMWAJOWE S-1.2 Budowa linii tramwajowej KST, etap II B (ul. Lipska - ul. Wielicka) Budowa linii tramwajowej na odcinku ul. Lipska - ul. Wielicka o długości ok. 1,4 km (podwójnego toru), w

Bardziej szczegółowo

PRZYCIĄGNIJ TURYSTÓW PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ!

PRZYCIĄGNIJ TURYSTÓW PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ! PRZYCIĄGNIJ TURYSTÓW PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ! OFERUJEMY BUDOWĘ PROFESJONALNYCH TĘŻNI SOLANKOWYCH Zdrowa i estetyczna strefa relaksu dla Twoich gości Modna atrakcja turystyki zdrowotnej Budowa i utrzymanie

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY. 1. Lokalizacja

OPIS TECHNICZNY. 1. Lokalizacja BRANŻA: D R O G I OPIS TECHNICZNY Do projektu wykonawczego dla przebudowy budynków XXXIX L.O. im. Lotnictwa Polskiego wraz z budową krytej pływalni, sali sportowej i parkingów zewnętrznych w Warszawie

Bardziej szczegółowo

KLIMATYZACJA CENTRALNA LGOM. SYSTEMY CENTRALNEJ KLIMATYZACJI ZAPROJEKTOWANE I ZBUDOWANE PRZEZ PeBeKa S.A. DLA KGHM POLSKA MIEDŹ S.A.

KLIMATYZACJA CENTRALNA LGOM. SYSTEMY CENTRALNEJ KLIMATYZACJI ZAPROJEKTOWANE I ZBUDOWANE PRZEZ PeBeKa S.A. DLA KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Przedsiębiorstwo Budowy Kopalń PeBeKa S.A. jest jedną z czołowych spółek w branży budowlanej w Polsce. Funkcjonuje w ramach grupy kapitałowej KGHM Polska Miedź S.A., jednego z największych producentów

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Domy parterowe czy z poddaszem? Działka, koszty, powierzchnia

Dom.pl Domy parterowe czy z poddaszem? Działka, koszty, powierzchnia Domy parterowe czy z poddaszem? Działka, koszty, powierzchnia Parter czy poddasze? Kiedy warto budować domy parterowe, a kiedy lepszym rozwiązaniem jest poddasze użytkowe? Który typ zabudowy będzie tańszy

Bardziej szczegółowo

PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU

PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU Dla: Rozbudowa Stacji Uzdatniania Wody w Łukanowicach - BUDOWA DWUKOMOROWEGO OSADNIKA POKOAGULACYJNEGO WRAZ Z INSTALACJAMI TECHNOLOGICZNYMI I ELEKTRYCZNYMI NA DZ. NR 386/16

Bardziej szczegółowo

Informacja w zakresie prowadzonych inwestycji przez Zakład Komunalny w Halinowie w latach 2013-2014:

Informacja w zakresie prowadzonych inwestycji przez Zakład Komunalny w Halinowie w latach 2013-2014: Informacja w zakresie prowadzonych inwestycji przez Zakład Komunalny w Halinowie w latach 2013-2014: Rozbudowa oraz przebudowa Stacji Uzdatniania Wody w Wielgolesie Duchnowskim Od listopada 2013 roku trwa

Bardziej szczegółowo

Tężnia Solankowa. Przyjdź, poczuj, oddychaj i sięgnij po zdrowie. w Parku Wodnym Siedlce. Informator

Tężnia Solankowa. Przyjdź, poczuj, oddychaj i sięgnij po zdrowie. w Parku Wodnym Siedlce. Informator Tężnia Solankowa w Parku Wodnym Siedlce Przyjdź, poczuj, oddychaj i sięgnij po zdrowie Informator Rozprowadzona specjalnymi rurkami solanka spływa swobodnie po gałązkach, a ruch powietrza powoduje jej

Bardziej szczegółowo

W POSTĘPOWANIU O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO PROWADZONYM W TRYBIE PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO. NA ROBOTY BUDOWLANE pn.:

W POSTĘPOWANIU O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO PROWADZONYM W TRYBIE PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO. NA ROBOTY BUDOWLANE pn.: Część III : OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA W POSTĘPOWANIU O UDZIELENIE ZAMÓWIENIA PUBLICZNEGO PROWADZONYM W TRYBIE PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO NA ROBOTY BUDOWLANE pn.: Wykonanie dwóch nowych studni wierconych

Bardziej szczegółowo

: ul. G. Narutowicza 11/12; Gdańsk. Inwestor : Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12; Gdańsk

: ul. G. Narutowicza 11/12; Gdańsk. Inwestor : Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12; Gdańsk Obiekt : Budynki Wydziału Chemicznego POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ Adres : ul. G. Narutowicza 11/12; 80-952 Gdańsk Inwestor : Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12; 80-952 Gdańsk Tytuł : PROJEKT WYKONAWCZY

Bardziej szczegółowo

PROJEKT KONCEPCYJNY ILUMINACJI I OŚWIETLENIA WYROBISK MUZEUM ŻUP KRAKOWSKICH POPRZECZNIA RARAŃCZA KOMORA KIERATOWA WNĘKA PRZY POPRZECZNI RARAŃCZA

PROJEKT KONCEPCYJNY ILUMINACJI I OŚWIETLENIA WYROBISK MUZEUM ŻUP KRAKOWSKICH POPRZECZNIA RARAŃCZA KOMORA KIERATOWA WNĘKA PRZY POPRZECZNI RARAŃCZA 1 PROJEKT KONCEPCYJNY ILUMINACJI I OŚWIETLENIA WYROBISK MUZEUM ŻUP KRAKOWSKICH POPRZECZNIA RARAŃCZA KOMORA KIERATOWA WNĘKA PRZY POPRZECZNI RARAŃCZA ARCH. MIROSŁAW SULMA KRAKÓW 04.2013 2 Założenia koncepcyjne.

Bardziej szczegółowo

Zintegrowany System Transportu Zbiorowego w aglomeracji krakowskiej POIiŚ 7.3-7

Zintegrowany System Transportu Zbiorowego w aglomeracji krakowskiej POIiŚ 7.3-7 Zintegrowany System Transportu Zbiorowego w aglomeracji krakowskiej POIiŚ 7.3-7 Projekt ubiega się o finansowanie przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura

Bardziej szczegółowo

ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ Zabezpieczenia przeciwpożarowe Kopalni Soli Wieliczka Solna perła Agnieszka Wójcik

ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ Zabezpieczenia przeciwpożarowe Kopalni Soli Wieliczka Solna perła Agnieszka Wójcik ROZPOZNAWANIE ZAGROŻEŃ Zabezpieczenia przeciwpożarowe Kopalni Soli Wieliczka Solna perła Agnieszka Wójcik Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie czynny bez przerwy

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIAR WYKONAWCA : INWESTOR : Dokument został opracowany przy pomocy programu NORMA PRO

PRZEDMIAR WYKONAWCA : INWESTOR : Dokument został opracowany przy pomocy programu NORMA PRO UMCS W LUBLINIE PL. M.C. SKŁODOWSKIEJ NAZWA INWESTYCJI : Wymiana rur przykanalika kanalizacji sanitarnej w DS. "Babilon" ADRES INWESTYCJI : 0-06 Lublin ul. Idziego Radziszewskiego 7 INWESTOR : Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Planowane zadania: 1. Budynek główny:

Planowane zadania: 1. Budynek główny: Projekt Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego dawnej Ordynacji Łańcuckiej poprzez prace remontowo-konserwatorskie oraz wykreowanie nowych przestrzeni ekspozycyjnych w budynku Zamku oraz zabytkowym Parku

Bardziej szczegółowo

1. Wstęp Podstawa opracowania. Projekt architektoniczno konstrukcyjny przebudowy wejścia do budynku. Zlecenie Inwestora. Warunki przebudowy przy

1. Wstęp Podstawa opracowania. Projekt architektoniczno konstrukcyjny przebudowy wejścia do budynku. Zlecenie Inwestora. Warunki przebudowy przy PROJEKT WYKONAWCZY PRZEBUDOWY PRZYŁĄCZY KANALIZACYJNYCH PRZEBUDOWA WEJŚCIA DO BUDYNKU ZSP Nr 2 W MYSŁOWICACH PRZY UL. POCZTOWEJ 20 Spis zawartości 1. Wstęp 1.1. Podstawa opracowania 1.2. Przedmiot, zakres

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE 2013. Urząd Miasta Bielsk Podlaski

INWESTYCJE 2013. Urząd Miasta Bielsk Podlaski INWESTYCJE 2013 Urząd Miasta Bielsk Podlaski SPIS TREŚCI Wstęp... Uzbrojenie terenów inwestycyjnych części obszaru objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego ograniczonego ulicami Białowieską,

Bardziej szczegółowo

Rozwój prac projektowych przemysłowego systemu wydobywania konkrecji z dna Oceanu Spokojnego poprzez realizację projektów badawczo-rozwojowych

Rozwój prac projektowych przemysłowego systemu wydobywania konkrecji z dna Oceanu Spokojnego poprzez realizację projektów badawczo-rozwojowych Rozwój prac projektowych przemysłowego systemu wydobywania konkrecji z dna Oceanu Spokojnego poprzez realizację projektów badawczo-rozwojowych prof. dr hab. inż. Tadeusz Szelangiewicz przygotowanie prezentacji:

Bardziej szczegółowo

BIURO PROJEKTÓW BUDOWNICTWA KOMUNALNEGO we Wrocławiu Spółka z o.o Wrocław, ul. Opolska lok.1

BIURO PROJEKTÓW BUDOWNICTWA KOMUNALNEGO we Wrocławiu Spółka z o.o Wrocław, ul. Opolska lok.1 BPBK BIURO PROJEKTÓW BUDOWNICTWA KOMUNALNEGO we Wrocławiu Spółka z o.o. 52-010 Wrocław, ul. Opolska 11-19 lok.1 Znak rej.: S66-2/2010 Zleceniodawca (Inwestor): Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Żyrardów

Bardziej szczegółowo

Do użytku oddano obwodnicę Buska-Zdroju w ciągu drogi wojewódzkiej nr 973. W

Do użytku oddano obwodnicę Buska-Zdroju w ciągu drogi wojewódzkiej nr 973. W Obwodnica Buska-Zdroju już otwarta 1 31 października 2014 Obwodnica Buska-Zdroju już otwarta Do użytku oddano obwodnicę Buska-Zdroju w ciągu drogi wojewódzkiej nr 973. W Tekst pochodzi ze strony www.sejmik-kielce.pl

Bardziej szczegółowo

Mapa lokalizacji wyrobiska do przebudowy oraz zakres robót Mapa zagrożeń

Mapa lokalizacji wyrobiska do przebudowy oraz zakres robót Mapa zagrożeń Spis treści: 1. Wstęp 2. Zakres robót górniczych 3. Warunki geologiczne 4. Zaburzenia geologiczne i warunki hydrogeologiczne 5. Charakterystyka występujących zagrożeń naturalnych 6. Wyposażenie wyrobiska

Bardziej szczegółowo

Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A.

Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A. Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A. Zmiany wielkości kopalni Bogdanka O.G. Ludwin 78,7 km 2 O.G. Puchaczów V 73,4 km 2 O.G. razem 161,5 km 2 O.G. Stręczyn 9,4 km 2 1 Czynne wyrobiska

Bardziej szczegółowo

Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Informacja dotycząca bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Niniejsza informacja została opracowana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej

Bardziej szczegółowo

Katalog turystyczny WAWEL CUP 37.

Katalog turystyczny WAWEL CUP 37. Katalog turystyczny Przyjazd na Wawel Cup to dla wielu aktywny wypoczynek oraz możliwość poznania atrakcji turystycznych i przyrodniczych naszego regionu. Specjalnie dla naszych gości z zagranicy (i nie

Bardziej szczegółowo

Centrum Spotkań Mieszkańców przed Dworcem Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce

Centrum Spotkań Mieszkańców przed Dworcem Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce Nazwa pomysłu Centrum Spotkań Mieszkańców przed Dworcem Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce Nazwa Dzielnicy Strzemieszyce Wielkie Lokalizacja realizacji pomysłu (wraz z załączoną mapką) Teren położony przed

Bardziej szczegółowo

Biuro Projektów Budownictwa Drogowego

Biuro Projektów Budownictwa Drogowego Biuro Projektów Budownictwa Drogowego Piotr Kowal 23-200 Kraśnik, ul. Koszarowa 8/29 81/8252235 603708021 USŁUGI: 1. Projekty budowlane 2. Nadzory inwestorskie 3. Kosztorysy 4. Zastępstwo inwestorskie

Bardziej szczegółowo

Strategia zabezpieczenia Kopalni Soli Wieliczka

Strategia zabezpieczenia Kopalni Soli Wieliczka Mat. Symp., str.311-317 Andrzej GONET, Stanisław STRYCZEK Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Adam BROMOWICZ, Adam SUŚLIK Kopalnia Soli Wieliczka Wieliczka Strategia zabezpieczenia Kopalni Soli Wieliczka

Bardziej szczegółowo

Architecture. Samodzielny Montaż Trwałość i Ekologia Uniwersalność Zastosowań. minigabiony W Y P E Ł N I O N E K A M I E N I E M

Architecture. Samodzielny Montaż Trwałość i Ekologia Uniwersalność Zastosowań. minigabiony W Y P E Ł N I O N E K A M I E N I E M Architecture Samodzielny Montaż Trwałość i Ekologia Uniwersalność Zastosowań minigabiony W Y P E Ł N I O N E K A M I E N I E M GABIONY inne niż wszystkie minigabiony Przedstawiamy jedyną w swoim rodzaju

Bardziej szczegółowo

Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków **

Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków ** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 3/1 2009 Tadeusz Rembielak*, Jacek Kudela**, Janusz Rosikowski***, Franciszek Wala**** INIEKCYJNE WZMACNIANIE GÓROTWORU POPRZEDZAJĄCE PRZEBUDOWĘ ROZWIDLENIA WYROBISKA

Bardziej szczegółowo

(OR-KA II, III, IV, VII).

(OR-KA II, III, IV, VII). Projekt Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego dawnej Ordynacji Łańcuckiej poprzez prace remontowo-konserwatorskie oraz wykreowanie nowych przestrzeni ekspozycyjnych w budynku Zamku oraz zabytkowym Parku

Bardziej szczegółowo

Powstanie, struktura i zadania Oddziału CZOK.

Powstanie, struktura i zadania Oddziału CZOK. Powstanie, struktura i zadania Oddziału CZOK. Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK), powołany został Uchwałą Nr 1/00 Zarządu Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A., z dnia 22.08.2000 roku. SRK S.A. powstała

Bardziej szczegółowo

SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA

SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA SPIS ZAWARTOŚCI OPRACOWANIA I Opis techniczny 1. Podstawa pracowania... 2 2. Przedmiot i zakres inwestycji... 2 3. Stan istniejący zagospodarowania terenu... 2 4. Przydatność gruntu dla celów budowlanych...

Bardziej szczegółowo

Restrukturyzacja Kopalni Soli Bochnia

Restrukturyzacja Kopalni Soli Bochnia Mat. Symp. str. 597 603 Jerzy FREUDENHEIM, Tomasz MIGDAS Kopalnia Soli Bochnia, Bochnia Restrukturyzacja Kopalni Soli Bochnia Bochnia jest jednym z najstarszych miast w Małopolsce. Jej rodowód miejski

Bardziej szczegółowo

Wodospusty winylowe Unikatowy produkt opracowany przez polskich inżynierów Technologia chroniona patentem nr P

Wodospusty winylowe Unikatowy produkt opracowany przez polskich inżynierów Technologia chroniona patentem nr P Lekka, oszczędna i łatwa w eksploatacji alternatywa dla tradycyjnych rozwiązań odprowadzających wody opadowe z korony dróg. Unikatowy produkt opracowany przez polskich inżynierów Technologia chroniona

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE NA TERENIE MIASTA I GMINY SZCZAWNICA W 2009 R.

INWESTYCJE NA TERENIE MIASTA I GMINY SZCZAWNICA W 2009 R. INWESTYCJE NA TERENIE MIASTA I GMINY SZCZAWNICA W 2009 R. 1. Rozbudowa i modernizacja ujęć i stacji uzdatniania wody dla miasta 1. Rozbudowa modernizacja ujęć i stacji uzdatniania wody dla miasta Szczawnica

Bardziej szczegółowo

PRACOWNIA PROJEKTOWA PROFIL mgr inż. Izabela Frąckiewicz SZPITAL MAZOWIECKI W GARWOLINIE SP. Z O.O.

PRACOWNIA PROJEKTOWA PROFIL mgr inż. Izabela Frąckiewicz SZPITAL MAZOWIECKI W GARWOLINIE SP. Z O.O. PRACOWNIA PROJEKTOWA PROFIL IZABELA FRACKIEWICZ PRACOWNIA PROJEKTOWA PROFIL mgr inż. Izabela Frąckiewicz ul. 1 Maja 7a lok. 209 tel./fax. 24 365 66 11 NIP: 774 124 50 00 09-402 Płock tel.kom. 693 137 985

Bardziej szczegółowo

Iniekcja rurociągowa i otworowa nowoczesnym sposobem zabezpieczania kopalń

Iniekcja rurociągowa i otworowa nowoczesnym sposobem zabezpieczania kopalń Mat. Symp., str.319-325 Andrzej GONET, Stanisław STRYCZEK Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków Iniekcja rurociągowa i otworowa nowoczesnym sposobem zabezpieczania kopalń Streszczenie Obecnie coraz to więcej

Bardziej szczegółowo

DOŚWIADCZENIA AGH W BADANIU I ZABEZPIECZANIU PODZIEMI KRAKOWA

DOŚWIADCZENIA AGH W BADANIU I ZABEZPIECZANIU PODZIEMI KRAKOWA Antoni Tajduś, Tadeusz Mikoś, Janusz Chmura DOŚWIADCZENIA AGH W BADANIU I ZABEZPIECZANIU PODZIEMI KRAKOWA Historia i tradycje ratowania podziemnych obiektów zabytkowych w Krakowie i innych miastach przez

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT Lokalizacja ul. Zegrzyńska 38 Legionowo Inwestor Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ul. Podlesna 61, 01-671 Warszawa AUTOR OPRACOWANIA Sierpień

Bardziej szczegółowo

PROGRAM FUNKCJONALNO - UŻYTKOWY

PROGRAM FUNKCJONALNO - UŻYTKOWY PROGRAM FUNKCJONALNO - UŻYTKOWY Nazwa zamówienia: zaprojektowanie i budowa studni głębinowej na terenie stacji uzdatniania wody w Baciutach gmina Turośń Kościelna Adres obiektu: Baciuty gmina Turośń Kościelna

Bardziej szczegółowo

prof. dr hab. inż. M. Jacek Łączny dr inż. Krzysztof Gogola Główny Instytut Górnictwa Zakład Terenów Poprzemysłowych i Gospodarki Odpadami GIG

prof. dr hab. inż. M. Jacek Łączny dr inż. Krzysztof Gogola Główny Instytut Górnictwa Zakład Terenów Poprzemysłowych i Gospodarki Odpadami GIG Przesłanki i propozycja założeń do regionalnej strategii ochrony powierzchni Górnośląskiego Zagłębia Węglowego poprzez likwidację pustek po płytkiej eksploatacji górniczej prof. dr hab. inż. M. Jacek Łączny

Bardziej szczegółowo

Zagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren.

Zagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren. Zagłębie Ruhry Zagłębie Ruhry Zagłębie Ruhry jak to mówią Niemcy Ruhrpott, jest mieszaniną wszystkiego i wszystkich. Jest położone nad rzeką Ruhrą, a także w pobliżu rzeki Ren. Region zachodnich Niemiec,

Bardziej szczegółowo

Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku

Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku Leszek Kotlewski Relikty studzienki rewizyjnej zdroju przy pomniku Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryte podczas badań archeologicznych w 2002 roku Rocznik Toruński 30, 209-216 2003 ROCZNIK TORUŃSKI TOM

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY do projektu Remont zbiorników wody pitnej w miescowości Szczepów. Spis treści

OPIS TECHNICZNY do projektu Remont zbiorników wody pitnej w miescowości Szczepów. Spis treści Spis treści 1. INWESTOR... 2 2. ZAKRES ROBÓT BUDOWY REMONTU ZBIORNIKÓW WODY PITNEJ W MIEJSCOWOŚCI SZCZEPÓW... 2 3. WSKAZANIE ELEMENTÓW ZAGOSPODAROWANIA TERENU, KTÓRE MOGĄ STWARZAĆ ZAGROŻENIE BEZPIECZEŃSTWA

Bardziej szczegółowo

Spis treści 1. PODSTAWA OPRACOWANIA 2. ZAKRES ROBÓT BUDOWLANYCH. 2.1. Szczegółowy zakres i kolejność realizacji robót instalacyjnych

Spis treści 1. PODSTAWA OPRACOWANIA 2. ZAKRES ROBÓT BUDOWLANYCH. 2.1. Szczegółowy zakres i kolejność realizacji robót instalacyjnych Spis treści 1. PODSTAWA OPRACOWANIA 2. ZAKRES ROBÓT BUDOWLANYCH 2.1. Szczegółowy zakres i kolejność realizacji robót instalacyjnych 2.2. Szczegółowy zakres i kolejność robót budowlanych 3.WYKAZ ISTNIEJĄCYCH

Bardziej szczegółowo

Numer ZakresOpracowania NazwaBranży Data Ilość

Numer ZakresOpracowania NazwaBranży Data Ilość 105-0629 Numer ZakresOpracowania NazwaBranży Data Ilość 827 PT na budowę magazynu część architektoniczna architektura 1959 2 828 Obliczenia statyczne do projektu budowy magazynu konstrukcyjno-budowlana

Bardziej szczegółowo

Rewitalizacja Parku Miejskiego w Przemyślu

Rewitalizacja Parku Miejskiego w Przemyślu Rewitalizacja Parku Miejskiego w Przemyślu www..pl Wojciech Błachowicz Zastępca Prezydenta Miasta Przemyśla w w w. p r z e m y s l. p l Historia Parku Miejskiego w Przemyślu Jeden z najokazalszych i najpiękniejszych

Bardziej szczegółowo

OPIS DO PROJEKTU BUDOWLANEGO PRZEBUDOWA STACJI UZDATNIANIA WODY W SZCZUTOWIE

OPIS DO PROJEKTU BUDOWLANEGO PRZEBUDOWA STACJI UZDATNIANIA WODY W SZCZUTOWIE OPIS DO PROJEKTU BUDOWLANEGO PRZEBUDOWA STACJI UZDATNIANIA WODY W SZCZUTOWIE I. DANE OGÓLNE 1. Nazwa i adres obiektu budowlanego Przedmiotem opracowania jest projekt budowlany przebudowy Stacji Uzdatniania

Bardziej szczegółowo

WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI

WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI PROGRAM WSTĘP DO REWITALIZACJI OBSZAROWEJ CENTRUM ŁODZI PROGRAM REMONTOWY DLA NIERUCHOMOŚCI GMINNYCH ZLOKALIZOWANYCH W STREFIE WIELKOMIEJSKIEJ ŁODZI NA LATA 2011-2014 OBSZAR DZIAŁANIA Programem objęty

Bardziej szczegółowo

ŚRODOWISKO ŚLĄSKIE. www.wfosigw.katowice.pl. NR 57 (listopad 2007 r.)

ŚRODOWISKO ŚLĄSKIE. www.wfosigw.katowice.pl. NR 57 (listopad 2007 r.) ŚRODOWISKO ŚLĄSKIE NR 57 (listopad 2007 r.) Chrońmy klimat... str. 3 Stacje benzynowe po nowemu... str. 3 Kwiaty zamiast śmieci... str. 4 Będzie jaśniej w Popowie... str. 5 Laboratorium na miarę czasów...

Bardziej szczegółowo

Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach)

Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach) Nowa funkcja w starych murach rewitalizacja terenów fortecznych jako szansa na rozwój i promocję regionu (na wybranych przykładach) Ewa Wojtoń Instytut Dziedzictwa Europejskiego, Międzynarodowe Centrum

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJA: Przebudowa ul. 3 Maja wraz z budową wydzielonego oświetlenia ulicznego. Adres: ul. Kościuszki Myszków, tel.

INWESTYCJA: Przebudowa ul. 3 Maja wraz z budową wydzielonego oświetlenia ulicznego. Adres: ul. Kościuszki Myszków, tel. Al. Wojciecha Korfantego 81, 40-160 Katowice Tel: 0-32 259 27 41, Fax: 0-32 259 274 42 INWESTYCJA: Przebudowa ul. 3 Maja wraz z budową wydzielonego oświetlenia ulicznego. Inwestor: GMINA MYSZKÓW Adres:

Bardziej szczegółowo

TOM II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA (OPZ) Strona 1 z 5

TOM II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA (OPZ) Strona 1 z 5 TOM II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA (OPZ) Strona 1 z 5 I. Określenie przedmiotu zamówienia: Modernizacja przepompowni ścieków PS 2 ul. Przemysłowa w Koninie. II. Zakres rzeczowy robót: 1. Wykonanie przebudowy

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY KONSTRUKCJA ŚCIANY OPOROWEJ

OPIS TECHNICZNY KONSTRUKCJA ŚCIANY OPOROWEJ OPIS TECHNICZNY dot: Projektu remontu konstrukcji ściany oporowej oraz wykonania tymczasowych zasieków na terenie koksowni w Bytomiu przy ul. Konstytucji 61 przedmiot: KONSTRUKCJA ŚCIANY OPOROWEJ Inwestor:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Opis techniczny

Spis treści. Opis techniczny Spis treści I Opis techniczny 1. Podstawa opracowania 2. Przedmiot Inwestycji 3. Istniejący stan zagospodarowania działki 4. Projektowane zagospodarowanie działki 5. Parametry techniczne i przeznaczenie

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA

REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA 1 Postanowienia ogólne 1. Regulamin zwiedzania Kopalni Soli Wieliczka i Podziemnej Ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka określa zasady zwiedzania tych

Bardziej szczegółowo

I Projekt zagospodarowania terenu

I Projekt zagospodarowania terenu SPIS ZAWARTOŚCI PROJEKTU BUDOWLANEGO - ZAMIENNEGO I Projekt zagospodarowania terenu 1. PODSTAWA PRAWNA I FORMALNA 1.1. Podstawa opracowania 1.2. Uprawnienia i wpisy do Izb Budowlanych Projektantów 2. PROJEKT

Bardziej szczegółowo

1. Wprowadzenie. Tadeusz Rembielak*, Leszek Łaskawiec**, Marek Majcher**, Zygmunt Mielcarek** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005

1. Wprowadzenie. Tadeusz Rembielak*, Leszek Łaskawiec**, Marek Majcher**, Zygmunt Mielcarek** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005 Górnictwo i Geoinżynieria Rok 29 Zeszyt 3/1 2005 Tadeusz Rembielak*, Leszek Łaskawiec**, Marek Majcher**, Zygmunt Mielcarek** INIEKCYJNE USZCZELNIANIE I WZMACNIANIE GÓROTWORU PRZED CZOŁEM PRZEKOPU ŁĄCZĄCEGO

Bardziej szczegółowo

SPIS ZAWARTOŚCI I. CZĘŚĆ OPISOWA CZĘŚĆ RYSUNKOWA

SPIS ZAWARTOŚCI I. CZĘŚĆ OPISOWA CZĘŚĆ RYSUNKOWA SPIS ZAWARTOŚCI I. CZĘŚĆ OPISOWA 1. Opis techniczny. 2. Tabela objętości robót ziemnych ul. Elbląska. 3. Tabela objętości humusu ul. Elbląska. 4. Wykaz robót na zjazdach ul. Elbląska. 5. Wykaz współrzędnych

Bardziej szczegółowo

! # %!& # ( ) &%! # % & # & ( # %,#. #&/. 0 1) #) (! & ) %+% &(, ( ( )(. (!2302# &,#. #&/. 0 45( & 2# 1) %6&4 . #&/. 7 (1 ( &) & )!

! # %!& # ( ) &%! # % & # & ( # %,#. #&/. 0 1) #) (! & ) %+% &(, ( ( )(. (!2302# &,#. #&/. 0 45( & 2# 1) %6&4 . #&/. 7 (1 ( &) & )! ! # %!& # ( ) &%! # % & # & ( + # %,#. #&/. 0 1) #) (! & ) %+% &(, ( ( )(. (!2302# &,#. #&/. 0 45( & /!/ 2# 1) %6&4 /!/. #&/. 7 (1 ( &) & )! +%% &(, ( ( ),# &) 8 /!/ Przedmiot opracowania Nr rys. Nr str.

Bardziej szczegółowo

Kosztorys ślepy / Przedmiar robót

Kosztorys ślepy / Przedmiar robót Kosztorys ślepy / Przedmiar robót Sieć kanalizacji sanitarnej oraz sieć wodociągowa Obiekt Budowa REJON UL. WYZWOLENIA W ŻORACH, NR DZIAŁEK: 2031/114, 2089/115, 1640/176. Inwestor Przedsiębiorstwo Wodociągów

Bardziej szczegółowo

Dom.pl Zobacz, jak kolor elewacji zmienia dom piętrowy

Dom.pl Zobacz, jak kolor elewacji zmienia dom piętrowy Zobacz, jak kolor elewacji zmienia dom piętrowy Domy piętrowe na stałe wpisały się w krajobraz polskich miast. Te wybudowane w zeszłym stuleciu, "domy kostki" nie urozmaicały miejskiej zabudowy. Wyróżniały

Bardziej szczegółowo

Maxi Plus DORW / 5

Maxi Plus DORW / 5 Instrukcje montażu i instalacji Filtr ziemny Maxi Plus Maxi Plus DORW2107 07.01.2010 1 / 5 1. Obszar zastosowania Filtr wstępny Maxi Plus instalowany jest pod powierzchnią gruntu i ma za zadanie oczyszczać

Bardziej szczegółowo

ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS ROZRUCHU ŚCIANY 375 W KWK PIAST NA DRODZE INIEKCYJNEGO WZMACNIANIA POKŁADU 209 PRZED JEJ CZOŁEM****

ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS ROZRUCHU ŚCIANY 375 W KWK PIAST NA DRODZE INIEKCYJNEGO WZMACNIANIA POKŁADU 209 PRZED JEJ CZOŁEM**** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 3/1 2009 Tadeusz Rembielak*, Jacek Kudela**, Jan Krella**, Janusz Rosikowski***, Bogdan Zamarlik** ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS ROZRUCHU ŚCIANY 375 W KWK PIAST

Bardziej szczegółowo

Głowno Wakepark. Jarosław Wygoda Szymon Pilch

Głowno Wakepark. Jarosław Wygoda Szymon Pilch Głowno Wakepark Jarosław Wygoda Szymon Pilch Szanowni Państwo, W niniejszej prezentacji przedstawiamy naszą wizję zagospodarowania terenu zbiornika Mrożyczka. Zamierzamy stworzyć w tym miejscu nowoczesny

Bardziej szczegółowo

Beton - skład, domieszki, właściwości

Beton - skład, domieszki, właściwości Beton - skład, domieszki, właściwości Beton to najpopularniejszy materiał wykorzystywany we współczesnym budownictwie. Mimo, że składa się głównie z prostych składników, warto pamiętać, że produkcja mieszanki

Bardziej szczegółowo

Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców. Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców czerwca 2018

Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców. Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców czerwca 2018 Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców 1 26 czerwca 2018 Rewitalizacje oraz poprawa warunków życia mieszkańców W Dwikozach, Solcu-Zdroju, Opatowcu marszałek Adam Jarubas podpisał umowy na

Bardziej szczegółowo

PLAN ZAMÓWIEŃ 2019 r. - DOSTAWY

PLAN ZAMÓWIEŃ 2019 r. - DOSTAWY PLAN ZAMÓWIEŃ 2019 r. - DOSTAWY planowany termin I. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE 1 dostawa słuchawek 2 piasek podsadzkowy (na 2 lata ) Modernizacja Głównej stacji transformatorowo rozdzielczej 15//0,4 kv GSTR

Bardziej szczegółowo

Projekty realizowane w Ostrowie Wielkopolskim w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

Projekty realizowane w Ostrowie Wielkopolskim w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Projekty realizowane w Ostrowie m w ramach ego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 Urząd Miejski w Ostrowie m al. Powstańców ch 18 63-400 Ostrów um@ostrow-wielkopolski.um.gov.pl prom@ostrow-wielkopolski.um.gov.pl

Bardziej szczegółowo

KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31

KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31 2.2 Odpady niebezpieczne zdeponowane na składowiskach Składowiska odpadów niebezpiecznych stanowią w mniejszym lub

Bardziej szczegółowo

Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie

Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie UNIA EUROPEJSKA FUNDUSZ SPÓJNOŚCI Gospodarka wodno-ściekowa w Krakowie ETAP I PROJEKT NR 2005 PL 16 C PE 009 www.wodociagi.krakow.pl/inwestycje_ue CELE PROJEKTU poprawa jakości wody w rzece Wildze wskutek

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY. Projektu przebudowy drogi wewnętrznej w rejonie ul. Armii Krajowej wraz z budową parkingów i oświetlenia 1.

OPIS TECHNICZNY. Projektu przebudowy drogi wewnętrznej w rejonie ul. Armii Krajowej wraz z budową parkingów i oświetlenia 1. OPIS TECHNICZNY Projektu przebudowy drogi wewnętrznej w rejonie ul. Armii Krajowej wraz z budową parkingów i oświetlenia 1. TEMAT OPRACOWANIA Przebudowa drogi wewnętrznej działka nr 128/1, 128/18, 128/2

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA

REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA REGULAMIN ZWIEDZANIA KOPALNI SOLI WIELICZKA 1 Postanowienia ogólne 1. Regulamin zwiedzania Kopalni Soli Wieliczka i Podziemnej Ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka określa zasady zwiedzania tych

Bardziej szczegółowo

Tak będzie wyglądał Teatr Miejski

Tak będzie wyglądał Teatr Miejski Tak będzie wyglądał Teatr Miejski Rozstrzygnięto konkurs na opracowanie koncepcji architektonicznej przebudowy Teatru Miejskiego im. Witolda Gombrowicza. Autorem zwycięskiej pracy jest warszawskie biuro

Bardziej szczegółowo

Wniosek w sprawie podziału zysku netto za 2011 r.

Wniosek w sprawie podziału zysku netto za 2011 r. Bogdanka, 19 marca 2012 r. Zwyczajne Walne Zgromadzenie Lubelski Węgiel Bogdanka S.A. Wniosek w sprawie podziału zysku netto za 2011 r. Zarząd Lubelski Węgiel Bogdanka S.A przedkłada wniosek wraz z uzasadnieniem

Bardziej szczegółowo

REMONTY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH

REMONTY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH ZASTOSOWANIE RUSZTOWAŃ MODUŁOWYCH ROTAX PLUS REMONTY OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH Obiekty budowlane o nieregularnym kształcie, w których podstawowa bryła jest urozmaicona architektoniczne, często cechuje niezwykła

Bardziej szczegółowo

2.1 Zakres robót zamierzenia budowlanego

2.1 Zakres robót zamierzenia budowlanego SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 1-4 1.1 Podstawa opracowania... 1-4 2. Część opisowa... 2-4 2.1 Zakres robót zamierzenia budowlanego... 2-4 2.2 Kolejność realizacji poszczególnych obiektów... 2-4 2.3 Wykaz istniejących

Bardziej szczegółowo

II. W zakresie wykonania robót budowlanych budynków maszynowni na wszystkich pochylniach trwają wykończeniowe roboty budowlane.

II. W zakresie wykonania robót budowlanych budynków maszynowni na wszystkich pochylniach trwają wykończeniowe roboty budowlane. Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku informuje, że w ramach następujących zadań inwestycyjnych: Rewitalizacja Kanału Elbląskiego na odcinku pomiędzy wrotami Buczyniec a pochylnią Całuny roboty

Bardziej szczegółowo

Spis treści opracowania

Spis treści opracowania Spis treści opracowania 1. Dane ogólne 1.1 Podstawa opracowania 1.2 Przedmiot opracowania 1.3 Zakres opracowania 1.4 Wykorzystana dokumentacja 1.5 Wizje lokalne 2. Opis konstrukcji bramy 3. Uszkodzenia

Bardziej szczegółowo

OPIS TECHNICZNY 3 I. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU Przedmiot i zakres opracowania Zleceniodawca Podstawa opracowania 3

OPIS TECHNICZNY 3 I. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU Przedmiot i zakres opracowania Zleceniodawca Podstawa opracowania 3 OPIS TECHNICZNY 3 I. PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA TERENU 3 1. Przedmiot i zakres opracowania 3 2. Zleceniodawca 3 3. Podstawa opracowania 3 4. Opis stanu istniejącego 3 5. Warunki górnicze 3 6. Istniejące

Bardziej szczegółowo

Społeczna odpowiedzialność biznesu

Społeczna odpowiedzialność biznesu Społeczna odpowiedzialność biznesu w praktyce Kopalni Soli Wieliczka Wieliczka, październik 2011 r. Kopalnia Soli Wieliczka - zakład górniczy Kopalnia Soli Wieliczka jest firmą górniczą prowadzącą: prace

Bardziej szczegółowo

Kombajny chodnikowe REMAG

Kombajny chodnikowe REMAG Kombajny chodnikowe REMAG GGrupa FAMUR ma w swojej ofercie nowoczesne kombajny chodnikowe REMAG, które dostępne są w różnorodnych wersjach i typach. Kombajny zdolne są do drążenia chodników i tuneli w

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA BIOZ INWESTOR: GMINA MIASTO MYSŁOWICE MYSŁOWICE UL. POWSTAŃCÓW 1

INFORMACJA BIOZ INWESTOR: GMINA MIASTO MYSŁOWICE MYSŁOWICE UL. POWSTAŃCÓW 1 INFORMACJA BIOZ INWESTYCJA: BUDOWA UL. WAŃKOWICZA WRAZ Z PRZEPUSTEM NAD CIEKIEM WODNYM NA DZ. NR 2078/138 W MYSŁOWICACH ADRES: MYSŁOWICE, UL. WAŃKOWICZA DZIAŁKA NR 2078/138 INWESTOR: GMINA MIASTO MYSŁOWICE

Bardziej szczegółowo

I. ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA

I. ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA -1- I. ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA I. Zawartość opracowania warunki z ZDiK Tarnów znak: ZDiK.DO.4331.17.2016 z dnia 24 marca 2016r. II. Opis techniczny 1. Wstęp 2. Podstawa opracowania 3. Zakres opracowania

Bardziej szczegółowo