Konsolidacja pionowa pozbawi pracy nawet 50 tys. osób Sprzedajmy dystrybucję za tyle ile jest warta

Transkrypt

1 Konsolidacja pionowa pozbawi pracy nawet 50 tys. osób Sprzedajmy dystrybucję za tyle ile jest warta Rozmowa z prof. Janem Popczykiem, Gazeta Prawna, 23 listopad 2004 r. Julita Wróbel: Przyzwolenie rządu dla konsolidacji pionowej w energetyce budzi coraz mocniejszy sprzeciw dystrybutorów. Czy łączenie wytwórców z dystrybutorami może być rzeczywiście niebezpieczne? Prof. Jan Popczyk: Jeżeli rząd mówi o konsolidacji pionowej, to przecież nie o takiej, w której spółki dystrybucyjne będą miały dominującą rolę. Jest to konsolidacja w której dominującą pozycję będą miały elektrownie. Widzę w tym ogromne niebezpieczeństwo, ponieważ poprzez taką konsolidację elektrownie będą dążyły do zdobycia dla siebie rynków zbytu. Nie chcą się w ten sposób poddać rzeczywistej konkurencji, lecz chcą stworzyć układy pionowe, dzięki którym nie będą musiały tak naprawdę konkurować na rynku o klienta, bo prawo dostępu klienta do sieci będzie w dużym stopniu fikcją. Z każdego monopolu wynika nieefektywność, która w przypadku elektroenergetyki powstaje w wyniku subsydiowania skrośnego, nietrafionych inwestycji, droższej pracy. W elektroenergetyce takiej jaką chce utworzyć rząd płaci się średnio o ok. 30 proc. więcej niż w innych działach gospodarki. W elektroenergetyce brytyjskiej, która przygotowywała się do wielkiej reformy 20 lat temu jednoznacznie odpowiedziano, że konsolidacją pionową są zainteresowani : sektory, rządy (nie chodziło oczywiście o rząd Margaret Thatcher) i banki, ale taka konsolidacja nie jest w interesie gospodarki, ani odbiorców. Julita Wróbel: Czy łączenie dystrybutorów i wytwórców poskutkuje redukcją zatrudnienia? Prof. Jan Popczyk: Konsolidacja pionowa, czyli powrót do układu sektorowego, musi spowodować radykalne zmniejszenia zatrudnienia. Dla Polski jest to radykalnie niekorzystne rozwiązanie. Konsolidacja pionowa spowoduje ograniczenie działalności do biznesu podstawowego, a to zmusi inwestorów do redukcji zatrudnienia. Ludzie stracą pracę. Uczynienie z zakładów energetycznych ośrodków infrastruktury lokalnej i rozwoju usług końcowych spowoduje, że nadwyżkowe zasoby w spółkach dystrybucyjnych będą mogły być

2 wykorzystane do aktywizacji na lokalnych rynkach. Są przecież przykłady takiego rozwoju sytuacji np. w Zakładzie Energetycznym Płock, gdzie prawie 30 proc. przychodów pochodzi już z działalności spoza biznesu podstawowego. Gdyby doszło do konsolidacji pionowej redukcja zatrudnienia będzie musiała sięgnąć proc. i może objąć nawet 50 tys. osób. Model integracji pionowej potęguje trudności wynikające z braku koncepcji zagospodarowania nadwyżek w zatrudnieniu. Julita Wróbel: Dystrybutorzy powinni więc działać oddzielnie od wytwórców? Prof. Jan Popczyk: Dzisiaj dla Polski jest ważne aby pozycję kluczową zyskały zakłady energetyczne. Zakłady energetyczne mają dostęp do odbiorców. Dziś nie wolno tworzyć układów, które konserwują nieefektywność i dominującą pozycję elektrowni. Trzeba tworzyć takie układy, w których zakłady energetyczne wejdą na rynek szeroko rozumianych usług infrastrukturalnych, nie tylko elektroenergetycznych. Powinno się także stworzyć możliwość ich uczestnictwa w programach Unii Europejskiej. Zakłady energetyczne mają przecież ogromny potencjał dla realizacji hasła - rozwijamy infrastrukturę dla umacniania konkurencyjności regionów. Ich udział w realizacji polityki regionalnej jest bezsprzecznie bardzo istotny. Julita Wróbel: To znaczy, że zakład energetyczny powinien dostarczać nie tylko prąd, ale też internet? Prof. Jan Popczyk: Absolutnie tak. Ale zakłady już wiele straciły. Teraz się budzą i głośno mówią, że nie chcą być łączone z elektrowniami, chociaż przez ostatnie dziesięć lat niewiele zrobiły, żeby wyjść ze swojego ogródka na szeroki rynek usług infratstrukturalnych. Program e-polska, a przede wszystkim program e-gmina powinien być realizowany w szerokim zakresie przede wszystkim przez zakłady energetyczne. Także w zakresie energetyki rozproszonej, która jest wstępem do energetyki opartej na technologiach wodorowych zakłady energetyczne mają wiele do zrobienia, mianowicie muszą zacząć instalować źródła rozproszone w gminach, blisko odbiorców. Julita Wróbel: Ale naszym problemem jest brak strategii. Nie ma rządowej strategii dla energetyki, która już dawno powinna być.

3 Prof. Jan Popczyk: Strategia dla elektroenergetyki powinna być taka, aby zapewniała włączenie spółek dystrybucyjnych w politykę regionalną w ramach Narodowego Planu Rozwoju na lata W tej optyce zakłady energetyczne powinny być wehikułem dla rozwoju infrastruktury w regionach. To wyklucza łączenie z elektrowniami i konserwowanie układu sektorowego. Inwestycje w infrastrukturę w Polsce, w same tylko systemy zasilania w wodę i w kanalizację oraz w systemy utylizacji odpadów maja wynieść ok mld euro w okresie do 2013 roku. Obrazuje to jakie środki mogą być przeznaczone na infrastrukturę, oczywiście nie są to środki, które przejmą bezpośrednio zakłady dystrybucyjne. Komisja Europejska niechętnie patrzy na programy pomocowe dla rozwoju elektroenergetyki i gazownictwa, ponieważ tworzy jednolite rynki energii elektrycznej i gazu w Europie. Pomoc publiczna pójdzie na infrastrukturę w innych obszarach, przede wszystkim na infrastrukturę dla gmin poza elektroenergetyką i gazownictwem. Julita Wróbel: Co powinno się znaleźć w strategii rządowej, jeśli chodzi o dystrybutorów? Prof. Jan Popczyk: Najważniejsze jest niedopuszczenie do powiązania z elektrowniami w taki sposób, żeby dominującą pozycję miały elektrownie, włączenie dystrybutorów w realizację polityki regionalnej, oderwanie ich od polityki sektorowej. Strategia powinna zmierzać do uczynienia ze spółek dystrybucyjnych przedsiębiorstw infrastrukturalnych, które w lokalnych społecznościach będą odgrywać rolę liderów w rozwoju infrastruktury lokalnej. Rolę ośrodków konsolidacji ale w tym właśnie zakresie, poza konsolidacją tradycyjnej elektroenergetyki. Julita Wróbel: Z jakiego powodu należy obawiać się dominującej pozycji elektrowni? Prof. Jan Popczyk: Elektrownie uzyskując pozycję dominującą będą konserwować węglowe technologie. Tymczasem świat już dawno zaczął odchodzić od monokultury węglowej w elektroenergetyce. Dla nas również przestawianie się na energetykę gazową i odnawialną jest wymogiem czasu. Julita Wróbel: Na razie głośniej mówi się chyba o budowie elektrowni atomowej.

4 Prof. Jan Popczyk: Najbezpieczniej jest mówić o tym, co będziemy robić za dwadzieścia lat. Tych, którzy dziś mówią o takich planach, z pewnością ten problem nie będzie interesować za kilkadziesiąt lat. Nie mówię nie dla energetyki jądrowej. Jednak snując takie plany powinniśmy spojrzeć na Stany Zjednoczone. George W. Bush w drugim priorytecie wyborczym powiedział, że Ameryka pod jego przywództwem wejdzie w technologie wodorowe. Nim zaczniemy mówić o energetyce jądrowej zacznijmy mówić o technologiach wodorowych, do których jest droga poprzez energetykę gazową, przez odnawialną opartą na biomasie i na zgazowaniu biomasy, poprzez ogniwa paliwowe. Tymczasem my jesteśmy na etapie dyskusji o budowaniu bloków węglowych o mocach 200, 400, 800 MW. Julita Wróbel: Prywatyzacja energetyki została praktycznie wstrzymana. Czym grozi przeciąganie tego stanu zawieszenia? Prof. Jan Popczyk: Sytuacja jest taka, że nie ma chętnych do kupowania elektrowni. Jeśli będziemy zwlekać z prywatyzacją dystrybucji, stanie się ona nieefektywana i również na nią nie znajdziemy nabywców. Gra idzie przecież o rynki usług końcowych. Inwestorzy na razie są jeszcze gotowi kupować zakłady dystrybucyjne ponieważ mają one dostęp do wszystkich odbiorców końcowych. Tego nie ma żaden inny sektor. Jeśli prywatyzacja będzie się przeciągać inwestorzy znajdą inny sposób na zdobycie rynków usług końcowych. Przykładem jest Wrocław, gdzie przedsiębiorstwo ciepłownicze już zajęło rynek dostępu do internetu i zbudowało wzorcową sieć metropolitalną dostępu do internetu szerokopasmowego. Z tego powodu wartość działającej na tym terenie EnrgiiPro (grupy dystrybucyjnej red.) spada. Takie przykłady można mnożyć. Julita Wróbel: Na przyszły rok przewiduje się rozpoczęcie prywatyzacji Enei, PKE, Elektrowni Kozienice. To właściwy wybór? Prof. Jan Popczyk: Dzisiaj mamy takie spóźnienia, że trzeba się spieszyć i przeprowadzać równocześnie kilka prywatyzacji. Problemem jest to, że wytwarza się nadmierna podaż tych projektów prywatyzacyjnych i może nie być na nie chętnych. Dziesięć lat temu inwestorzy pchali się drzwiami i oknami. Dzisiaj jest znacznie mniej chętnych. Za kilka lat ten popyt wcale nie będzie większy ponieważ obszary dostępu do klienta końcowego są i będą wydzierane zakładom energetycznym.

5 Jeśli rząd myśli, że elektrownie w połączeniu z zakładami energetycznymi będą warte więcej niż każda ze spółek oddzielnie to jest w błędzie. Sprzedajmy elektrownie za tyle ile chcą za nie zapłacić inwestorzy, a spółki dystrybucyjne za tyle ile są warte na rynku. Dziś są warte dużo więcej, niż będą po połączeniu z elektrowniami. Inwestorzy to dobrze wiedzą. Rozmawiała Julita Wróbel Wyrzut 1 Jeśli rząd myśli, że elektrownie w połączeniu z zakładami energetycznymi będą warte więcej niż każda ze spółek oddzielnie to jest w błędzie. Sprzedajmy elektrownie za tyle ile chcą za nie zapłacić inwestorzy, a spółki dystrybucyjne za tyle ile są warte na rynku. Dziś są warte dużo więcej, niż będą po połączeniu z elektrowniami. Inwestorzy to dobrze wiedzą. Wyrzut 2 Gdyby doszło do konsolidacji pionowej redukcja zatrudnienia będzie musiała sięgnąć proc. i może objąć nawet 50 tys. osób. Model integracji pionowej potęguje trudności wynikające z braku koncepcji zagospodarowania nadwyżek w zatrudnieniu.