WARMIŃSKO-MAZURSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO Z SIEDZIBĄ W OLSZTYNIE UPRAWA SOCZEWICY. Olsztyn, 2017 r.

Transkrypt

1 WARMIŃSKO-MAZURSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO Z SIEDZIBĄ W OLSZTYNIE UPRAWA SOCZEWICY Olsztyn, 2017 r.

2 WARMIŃSKO-MAZURSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO z siedzibą w Olsztynie Agnieszka Sołtysiak Barbara Skowronek Uprawa soczewicy Olsztyn, 2017 r.

3 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn, tel./fax , sekretariat@w-modr.pl, WMODR Oddział w Olecku ul. Kolejowa 31, Olecko tel , , fax olecko.sekretariat@w-modr.pl Dyrektor WMODR mgr inż. Damian Godziński I Zastępca Dyrektora WMODR mgr Małgorzata Micińska-Wąsik II Zastępca Dyrektora WMODR mgr Sonia Solarz-Taciak Dyrektor Oddziału w Olecku mgr inż. Zdzisław Kamiński Druk: Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel./fax , redakcja@w-modr.pl, Nakład: 200 egz. Wydanie I

4 Uprawa soczewicy UPRAWA SOCZEWICY Mimo rosnącej popularności soczewicą nie jest uprawiana w naszym kraju na szeroką skalę. Zainteresowanie nią jednak wzrasta, m.in. pod wpływem programów rolno-środowiskowych i dopłat do uprawy roślin wysokobiałkowych, które uwzględniają pomoc finansową dla rolników inwestujących w jej uprawę. W Europie największe uprawy można spotkać na zachodzie w Hiszpanii i Francji. Najbardziej popularna jest w krajach Bliskiego i Dalekiego Wschodu oraz w USA. W Polsce soczewica plonuje na poziomie ok 2 t/ha, i jak dotąd jej uprawa jest mniej efektywna niż w pozostałych krajach Europy. Wynika to z kilku aspektów. Zbiór uchodzi za trudny ze względu na nierównomierność dojrzewania, wyleganie i osypywanie się nasion. Konieczne jest także ich suszenie do wilgotności poniżej 15%. Soczewica jest bardzo wrażliwa na obecność chwastów, z którymi konkuruje o wodę i składniki pokarmowe. Ich wyeliminowanie gwarantuje odpowiednie tempo wzrostu i rozwoju oraz właściwe plonowanie. Z tych względów rolnicy prowadzący uprawy tradycyjne niechętnie podejmują się uprawy soczewicy. Można ją za to polecić gospodarstwom ekologicznym, których rozwój na terenie Polski odnotowuje się od kilkunastu lat. 4 WMODR z siedzibą w Olsztynie 2017 r.

5 Uprawa soczewicy WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE Soczewica dobrze znosi krótkotrwałe przymrozki w początkowym okresie rozwoju, dlatego można ją wysiać wcześnie, w terminie siewu owsa czy grochu. Opóźniony siew ujemnie wpływa na plonowanie nasion. Jest rośliną klimatu kontynentalnego, dlatego stosunkowo dobrze plonuje we wschodnim rejonie Polski. Soczewica ma małe wymagania glebowe. Może być uprawiana na glebach lżejszych, ale nie nazbyt suchych. Nie znosi natomiast gleb ciężkich, podmokłych i kwaśnych. WYMAGANIA KLIMATYCZNE I GLEBOWE Uprawa roli pod soczewicę powinna być taka sama jak pod inne rośliny jare wczesnego siewu. Jesienią, po zbiorze przedplonu, należy wykonać podorywkę, bronowanie i orkę przedzimową. Na wiosnę należy wykonać bronowanie, a gdy gleba jest zbyt zleżała również kultywatorowanie. Soczewica nie wymaga intensywnego nawożenia. Na glebach o niskiej zasobności zaleca się nawożenie fosforem w dawce kg P 2 O 5 /ha i potasem w ilości kg K 2 O/ha. Nawozy fosforowe i potasowe należy stosować w całości wiosną, ponieważ na glebach lżejszych, na których uprawia się soczewicę, występuje obawa wymycia nawozów mineralnych. Soczewica w zasadzie nie wymaga nawożenia azotowego, jednak na glebach ubogich, o bardzo małej ilości substancji organicznej, wskazane jest zastosowanie startowej dawki azotu wynoszącej kg/ha. Roślina ta nie znosi gleb zbyt zakwaszonych, dlatego należy je wapnować. Optymalne ph dla soczewicy waha się w przedziale od 6,0 do 6,5. SIEW I PIELĘGNACJA Soczewica kiełkuje w temperaturze 4-5 o C i znosi przymrozki do 6 o C. Zaprawianie materiału siewnego zaleca się wszędzie tam, gdzie nie uprawiano wcześniej soczewicy ani innych roślin bobowatych. Stosując środki zawierające, nitraginę zwiększa się intensywność wiązania azotu przez bakterie brodawkowe Rhizobium leguminosarum. Na plantacjach soczewicy przedsiewna zaprawa nasion jest niezbędna, ponieważ polskie gleby nie są naturalnie zasobne w aktywne szczepy kolonizujące jej korzenie. Szczepienie bakteriami brodawkowymi należy wykonać po zaprawieniu nasion i bezpośrednio przed siewem. Nasiona można szczepić na sucho, ale lepszy efekt daje przeprowadzenie tego zabiegu na mokro, z dodatkiem wody i substancji przyczepnych. Odmierzoną porcję nitraginy miesza się z odpowiednią ilością wody (w celu uzyskania lepszej przyczepności można dodać kilka dekagramów cukru), a następnie nasiona dokładnie pokrywa się szczepionką w zaprawiarce lub w innym mieszalniku. Po około dwóch godzinach i lekkim podsuszeniu nasion można je wysiewać. Zaprawione preparatem nasiona należy chronić przed intensywnym działaniem promieniowania słonecznego. Roślinę wysiewa się wcześnie (III dekada marca- II dekada kwietnia). Dwutygodniowe opóźnienie siewu skutkuje obniżeniem plonowania w granicach 30%. Optymalna ilość wysiewu to: 175 WMODR z siedzibą w Olsztynie 2017 r. 5

6 Uprawa soczewicy nasion/ m 2 w przypadku form wielkonasiennych i 200 nasion/m 2 dla odmian drobnonasiennych. Gęstość siewu jest dodatnio skorelowana z wysokością osadzania pierwszego strąka (im gęściej, tym wyżej). Ze względu na hypogeiczny sposób kiełkowania, nasiona wymagają głębszego przykrycia glebą, tj. 4-6 cm. Rozstawa rzędów, gwarantująca optymalny wzrost i rozwój roślin, powinna mieścić się w granicach cm. Posiadając powyższe dane możemy określić ilość wysiewu, korzystając ze wzoru: Wysiew w kg/ha = (A x B):C, gdzie: A - zakładana obsada roślin; B - masa 1000 nasion; C - zdolność kiełkowania Soczewica jest bardzo wrażliwa na zachwaszczenie, zwłaszcza w początkowych fazach rozwojowych. Oprócz chemicznych metod zwalczania chwastów, skuteczne okazuje się bronowanie, które należy wykonać, gdy rośliny osiągną 6-7 cm. Poważne zagrożenie w uprawie soczewicy stanowią grzyby z rodzaju Fusarium: sprawcy zgorzeli siewek. W sprzyjających warunkach rozwoju patogenu dochodzi do całkowitego zniszczenia plantacji rośliny. Mszyca grochowa oraz oprzędzik to najgroźniejsze szkodniki atakujące soczewicę. Soczewica, podobnie jak inne gatunki bobowatych, dojrzewa nierównomiernie i jest bardzo podatna na wyleganie. Wówczas, decydując się na zbiór jednoetapowy nie obejdzie się bez desykacji plantacji. Desykacja ma na celu dosuszenie zarówno zielonych części roślin jak i chwastów. Nasiona po zbiorze wymagają przesortowania i dosuszenia (pożądana 15% wilgotność). ZBIÓR Utrudnienia związane ze zbiorem nasion soczewicy wynikają przede wszystkim z wylegania oraz niskiego osadzenia strąków na roślinie. Soczewicę uprawianą na mniejszych powierzchniach można zbierać dwu- lub wieloetapowo, kosząc ją kosiarką i młócąc odpowiednio przygotowanym kombajnem, obniżając zespół żniwny na minimalną wysokość cięcia. Przy jednokierunkowym wyleganiu wskazane jest stosowanie podnośników wyległych roślin. Po wymłóceniu nasiona należy dosuszyć do wilgotności poniżej 15% Krajowy rejestr nie zawiera żadnej odmiany soczewicy. Wszystkie nasiona pochodzą z reprodukcji zagranicznej. W pracach hodowlanych dąży się do podwyższenia MTN, zmniejszenia stopnia rozgałęzień bocznych i wylegania, zwiększenia odporności na choroby grzybowe (szczególnie grzyby z rodzaju Fusarium). 6 WMODR z siedzibą w Olsztynie 2017 r.

7 Uprawa soczewicy Źródła tekstowe: q Milczak M., Gryka J., Segit Z., Zmienność i współzależność niektórych cech u soczewicy (Lens culinaris Medic.). Biul. IHAR 179: q Żabiński A., Mudryk K., Wybrane właściwości fizyczne nasion krajowych i zagranicznych odmian soczewicy jadalnej. Inżynieria Rolnicza 9(118): WMODR z siedzibą w Olsztynie 2017 r. 7

8 Powiatowe Zespoły Doradztwa Rolniczego (adres, kontakt) PZDR w Bartoszycach, ul. Hubalczyków 2, (89) , pzdr.bartoszyce@w-modr.pl PZDR w Braniewie, ul. Kościuszki 118, (55) , pzdr.braniewo@w-modr.pl ZDR w Działdowie, Lidzbark, ul. Jeleńska 6 lok. 13/2, (23) , pzdr.dzialdowo@w-modr.pl PZDR w Elblągu, ul. Grunwaldzka 2, (55) , pzdr.elblag@w-modr.pl PZDR w Ełku, ul. Suwalska 84, (87) , pzdr.elk@w-modr.pl PZDR w Giżycku, ul. Przemysłowa 2, (87) , pzdr.gizycko@w-modr.pl PZDR w Gołdapi, ul. Wolności 20, (87) , pzdr.goldap@w-modr.pl PZDR w Iławie, ul. Lubawska 3, (89) , pzdr.ilawa@w-modr.pl PZDR w Kętrzynie, ul. Powstańców Warszawy 1, (89) , pzdr.ketrzyn@w-modr.pl PZDR w Lidzbarku Warm., ul. Krasickiego 1/48, (89) ,pzdr.lidzbark@w-modr.pl PZDR w Mrągowie, ul. Bohaterów Warszawy 7a/2, (89) , pzdr.mragowo@w-modr.pl PZDR w Nowym M.Lub., ul. Jagiellońska 24d, (56) ,pzdr.nowe.miasto@w-modr.pl PZDR w Nidzicy, ul. Słowackiego 17, (89) , pzdr.nidzica@w-modr.pl PZDR w Olecku, ul. Kolejowa 31, (87) , pzdr.olecko@w-modr.pl PZDR w Olsztynie, Biskupiec, ul. Niepodległości 4A, (89) ,pzdr.olsztyn@w-modr.pl PZDR w Ostródzie, ul. Składowa 2, (89) , pzdr.ostroda@w-modr.pl PZDR w Piszu, ul. Wojska Polskiego 33, (87) , pzdr.pisz@w-modr.pl PZDR w Szczytnie, ul. Kościuszki 1/6, (89) , pzdr.szczytno@w-modr.pl PZDR w Węgorzewie, ul. Kraszewskiego 40, (87) , pzdr.wegorzewo@w-modr.pl

9

10 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel , sekretariat@w-modr.pl