BADANIA BIEGŁOŚCI PRZEZ PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNE

Transkrypt

1 PROGRAM BADANIA BIEGŁOŚCI PRZEZ PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNE (zgodnie z ogólnymi wytycznymi przewodnika ISO/IEC 43:1997) Opracował : mgr Zbigniew K. Szymański Zatwierdził : dr inż. Radosław J. Kucharski Strona 1

2 Spis Treści: Ogólne zasady realizacji ćwiczeń w ramach interkalibracyjnych badań porównawczych z zakresu pomiarów hałasu w środowisku przez organy PIOŚ...3 Wprowadzenie Cel badań Wybrane dokumenty bezpośrednio związane z 12 ćwiczeniami interkalibracyjnymi z zakresu akustyki Środowiska Wybrane definicje związane z procesem badań międzylaboratoryjnych Badanie (pomiar) Laboratorium badawcze Obiekt badań Metoda badania Wynik badania Badanie biegłości Porównania międzylaboratoryjne Laboratorium odniesienia Wartość przypisana Spójność pomiarowa Koordynator Poprawność Precyzja Wartość odstająca Wyniki ekstremalne Niepewność pomiaru Obserwator Charakterystyka badań międzylaboratoryjnych Program 12 badań międzylaboratoryjnych z zakresu akustyki środowiska Organizator Koordynator Cel i charakter programu badania biegłości Procedura wyboru uczestników Rodzaj wybranych obiektów CZĘŚĆ A Badania porównawcze poligon pomiarowy CZĘŚĆ B - Ocena badań terenowych zakładu przemysłowego Ogólne zasady podsumowania wyników badań poszczególnych laboratoriów Forma przekazania wyników ćwiczenia Zgłoszona lista uczestników Ćwiczenia Harmonorgam ćwiczenia Opis informacji przekazywanych uczestnikom na etapie powiadamiania Przewidywane daty rozpoczęcia i zakończenia ćwiczenia Metody i procedury Metody statystyczne Materiały Załączniki...15 Strona 2

3 OGÓLNE ZASADY REALIZACJI ĆWICZEŃ W RAMACH INTERKALIBRACYJNYCH BADAŃ PORÓWNAWCZYCH Z ZAKRESU POMIARÓW HAŁASU W ŚRODOWISKU PRZEZ ORGANY PIOŚ WPROWADZENIE Działalność kontrolno pomiarowa w dziedzinie akustyki środowiska (i nie tylko) wymagać będzie atestacji i akredytacji laboratoriów. Laboratoria znajdujące się poza jakimikolwiek systemami jakości przestaną się liczyć (uzyskane przez nie wyniki badań nie będą formalnie wiarygodne). Uzyskanie przez dane laboratorium atestu, certyfikatu czy innego tego typu zaświadczenia oznacza, iż wprowadzono w nim system jakości odpowiadający generalnie szeregowi norm PN-ISO , a dla laboratoriów badawczych - także norm PN-ISO Procedury związane z formalnym uzyskaniem akredytacji są precyzyjnie określone w ramach systemu szkoleń, auditów itp. przez PCA. W dziedzinie akustyki środowiska prowadzenie badań pomiarowych nie jest na ogół związane z laboratorium. Badania takie prowadzi bezpośrednio w terenie zespół pomiarowy, zaopatrzony w przenośne zestawy pomiarowo - analizujące. Tak więc ogólnie stosowane kryteria i procedury akredytacji laboratoriów nie mogą w pełni odpowiadać wymienionym tutaj sytuacjom. Nie przesądzając obecnie, w jakim stopniu i jakim zakresie laboratoria akustyczne WIOŚ (zespoły pomiarowe) będą podlegać procesowi akredytacji nie ulega wątpliwości, iż zespoły działające w ramach Monitoringu Hałasu muszą wprowadzić u siebie elementy systemu jakości, a w tym przede wszystkim zapewnić odpowiednią dokładność badań i powtarzalność ich wyników. W ramach takiego sytemu spełnione muszą być oczywiście wszystkie warunki ogólne wynikające z normalizacji w tym zakresie. Niezbędne jest jednak przede wszystkim uporządkowanie problemów podstawowych wynikających ze specyfiki badań hałasu w środowisku. Uporządkowanie takie musi stać się wstępnym, a zarazem podstawowym etapem prac, zrealizowanym przed przystąpieniem do sformalizowanej procedury uzyskania atestu jakości (akredytacji). Zaznaczyć też należy, iż akredytujące się w zakresie akustyki laboratoria mają obowiązek sprawdzania swego systemu jakości nawet raz do roku w formie interkalibracyjnych badań porównawczych. Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki, od roku 1995 przeprowadzono szereg, cykl tzw. badań interkalibracyjnych, na które złożyły się: - badania porównawcze - międzylaboratoryjne, 1 - badania biegłości. 2 Korzystając z zebranych doświadczeń, w latach następnych przeprowadzano po dwa cykle badań międzylaboratoryjnych rocznie. W roku bieżącym przeprowadzony zostanie z uwagi na ograniczenia formalne jeden cykl badań. 1 nazwy badań: międzylaboratoryjne, biegłości, porównawcze, rezerwuje się tutaj dla tego rodzaju badań wykonywanych przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska, które scharakteryzowano niżej. 2 Badania biegłości to wykorzystanie porównań międzylaboratoryjnych do określenia zdolności laboratorium do realizacji badania czy pomiaru. Strona 3

4 1. CEL BADAŃ Podstawowym celem badań jest umożliwienie zespołom pomiarowym Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska wykonującym rutynowe pomiary akustyczne w terenie, sprawdzenie swoich umiejętności, wiedzy i działania stosowanej własnej aparatury pomiarowej w rzeczywistych warunkach topograficznych i panujących warunkach atmosferycznych dla zróżnicowanej emisji i imisji poziomów dźwięku. Pozostałe cele to: - Określenie zdolności zespołów pomiarowych z poszczególnych WIOŚ do wykonywania pomiarów oraz dalsze monitorowanie osiągnięć zespołów, - Identyfikowanie problemów w zespołach pomiarowych oraz inicjowanie działań korygujących zdolność badawczą zespołów, - Identyfikowanie różnic między zespołami pomiarowymi, - Wypracowanie metodologii zapewniającej zdolność do spełnienia powtarzalności i odtwarzalności metody badawczej, ustalenie efektywności i porównywalności nowych metod pomiarowych oraz monitorowanie ustalonych metod, - Określenie cech charakterystycznych metody często znanego jako wspólne wypróbowywanie, - Dostarczenie dodatkowych elementów zaufania do zespołów badawczych jego klientom i jednostkom nadrzędnym, - Przygotowanie uczestników do realizacji zadań wypracowania systemu i kontroli jakości z zakresu terenowych badań akustycznych prowadzących do jak najszybszej akredytacji laboratoriów WIOŚ. - Praktycznie, wzajemne zapoznanie się z pracą zespołów pomiarowych funkcjonujących w różnych województwach. - Porównanie wewnętrznych programów kontroli jakości, przepisów i regulacji prawnych w zakresie ochrony środowiska przed hałasem. - Rzeczywista praktyka w zakresie techniki pomiaru, rejestracji i dokumentacji komputerowej, tworząca system jakości w akustycznych badaniach terenowych. - Zilustrowanie dokładności badań osiąganych w grupie laboratoriów WIOŚ. 2. WYBRANE DOKUMENTY BEZPOŚREDNIO ZWIĄZANE Z 12 ĆWICZENIAMI INTERKALIBRACYJNYMI Z ZAKRESU AKUSTYKI ŚRODOWISKA Przewodnik ISO/IEC 43:1997 Badanie biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne. - Norma Polska PN-81/N Hałas. Metody pomiaru. Wymagania ogólne. - Norma Polska PN-ISO Akustyka. Opis i pomiary hałasu w środowisku. Podstawowe wielkości i procedury. - Norma Polska PN-ISO Akustyka. Opis i pomiary hałasu w środowisku. Zbieranie danych w odniesieniu do sposobu zagospodarowania terenu. - Norma Polska PN-ISO Akustyka. Opis i pomiary hałasu w środowisku. Wytyczne dotyczące dopuszczalnych poziomów hałasu. - Norma Polska PN-N Hałas środowiskowy. Metody pomiaru i oceny hałasu przemysłowego. Strona 4

5 3. WYBRANE DEFINICJE ZWIĄZANE Z PROCESEM BADAŃ MIĘDZYLABORA- TORYJNYCH 3.1 BADANIE (POMIAR) Działanie techniczne, które polega na określeniu jednej lub wielu właściwości danego wyrobu, procesu lub usługi, zgodnie z ustaloną procedurą. 3.2 LABORATORIUM BADAWCZE Laboratorium, zespół lub pracownik wykonujący badanie. 3.3 OBIEKT BADAŃ Materiał, przedmiot, obszar lub usługa przekazana do badania laboratorium badawczemu w celu badania biegłości. 3.4 METODA BADANIA Ustalona procedura techniczna wykonywania badania. 3.5 WYNIK BADANIA Wartość właściwości otrzymana w wyniku zastosowania odpowiedniej procedury badania. 3.6 BADANIE BIEGŁOŚCI Wykorzystanie porównań międzylaboratoryjnych do określenia zdolności laboratorium do realizacji badania czy pomiaru. 3.7 PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNE Zorganizowanie, wykonanie i ocena badań tego samego lub podobnych obiektów badań przez co najmniej dwa laboratoria, zgodnie z uprzednio określonymi warunkami. 3.8 LABORATORIUM ODNIESIENIA Laboratorium, które wyznacza wartości odniesienia dla obiektu badań. 3.9 WARTOŚĆ PRZYPISANA Wartość przypisana określonej i uznana, niekiedy umownie, jako wartość wyznaczona z niepewnością akceptowalną w danym zastosowaniu SPÓJNOŚĆ POMIAROWA Właściwość wyniku pomiaru lub wzorca jednostki miary polegająca na tym, że można ją powiązać z określonymi odniesieniami Strona 5

6 KOORDYNATOR Organizacja odpowiedzialna za wszystkie etapy zorganizowania i przeprowadzenia badania biegłości POPRAWNOŚĆ Stopień zgodności między wartością średnią otrzymaną na podstawie dużej serii wyników badania i przyjętą wartością odniesienia PRECYZJA Stopień zgodności pomiędzy niezależnymi wynikami badania otrzymanymi w ustalonych warunkach WARTOŚĆ ODSTAJĄCA Jedna z wartości w zbiorze wyników, która dalece odbiega od pozostałych wyników należących do zbioru WYNIKI EKSTREMALNE Wartości odstające i inne wartości znacznie odbiegające od pozostałych wartości zbioru danych NIEPEWNOŚĆ POMIARU Parametr, związany z wynikiem pomiaru, charakteryzujący rozrzut wartości które można w uzasadniony sposób przypisać wielkości mierzonej OBSERWATOR Niezależna jednostka lub osoba o odpowiednich kwalifikacjach technicznych i organizacyjnych do oceny procedur postępowania i wyników laboratorium w ramach prowadzonych badań biegłości. 4. CHARAKTERYSTYKA BADAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH Doroczne badania międzylaboratoryjne organizowane są przez wybrany inspektorat wojewódzki pod merytorycznym nadzorem Instytutu Ochrony Środowiska. W jednym cyklu międzylaboratoryjnych badań porównawczych bierze udział zazwyczaj ok. 20 jedno-lub-dwuosobowych zespołów pomiarowych z różnych WIOŚ. Podstawową cechą tych badań jest to, iż wszystkie badania wykonuje ta sama osoba (zespół 2 osób), przy użyciu tej samej aparatury; własnej przywiezionej ze sobą. Aparatura musi być sprawna i posiadać musi aktualne świadectwa legalizacji (uwierzytelnienia), wydawane przez GUM. Program mędzylaboratoryjnych badań porównawczych oparty jest na fragmentach kilku rodzajów badań biegłości: - programie porównywania wyników pomiarów, - programie badań międzylaboratoyjnych, - programie analiz jakościowych, Strona 6

7 - programie znanej wartości. 5. PROGRAM 12 BADAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH Z ZAKRESU AKUSTYKI ŚRODOWISKA 5.1. ORGANIZATOR Organizatorem 12 MIĘDZYLABORATORYJNYCH BADAŃ Z ZAKRESU AKUSTYKI ŚRO- DOWISKA jest Małopolski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie delegatura w Nowym Sączu, pod merytorycznym nadzorem Zakładu Akustyki Środowiska Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie KOORDYNATOR Koordynatorem 12 MIĘDZYLABORATORYJNYCH BADAŃ Z ZAKRESU AKUSTYKI ŚRO- DOWISKA jest Zakład Akustyki Środowiska Instytutu Ochrony Środowiska Warszawa ul. Kolektorska CEL I CHARAKTER PROGRAMU BADANIA BIEGŁOŚCI Określenie zdolności zespołów pomiarowych z poszczególnych WIOŚ do wykonywania pomiarów oraz monitorowanie osiągnięć zespołów. Program ma charakter badań rzeczywistych i symulowanych. badania rzeczywiste obejmują naturalne źródło powierzchniowe. Badania symulacyjne służą do oceny precyzji wykonywanych badań. 5.4.PROCEDURA WYBORU UCZESTNIKÓW Uczestnikami międzylaboratoryjnych badań porównawczych z zakresu akustyki środowiska są zespoły pomiarowe ze wszystkich WIOŚ i delegatur. Badania te, obligatoryjne dla wszystkich jednostek Inspekcji Ochrony Środowiska, pozwalają na okresową ocenę sprawności zespołów pomiarowych realizujących m.in. zadania z zakresu Monitoringu Hałasu. Dopuszcza się udział w ćwiczeniach interkalibracyjnych uczestników spoza pionu Inspekcji Ochrony Środowiska (np. wydziały ochrony środowiska, jednostki badawcze ochrony środowiska itp...) według odrębnych kryteriów ustalanych przez koordynatora i jednostkę nadzorującą. 6. RODZAJ WYBRANYCH OBIEKTÓW Dla sprawdzenia poprawności trybu postępowania koordynator przygotował dwa cykle badawcze w obiektach: eksperymentalnie przygotowany poligon pomiarowy ze znaną charakterystyką źródeł, zakład przemysłowy pracujący w warunkach naturalnych (oczyszczalnia ścieków), 6.1. CZĘŚĆ A BADANIA PORÓWNAWCZE POLIGON POMIAROWY. W przypadku tegorocznych badań porównawczych, ich koordynator przygotowuje poligon badawczy z: określonymi 2 źródłami dźwięku, włączanymi w zadanym czasie, wyznaczonymi 5 lokalizacjami punktów pomiarowych, określonymi warunkami tła pomiarowego, takiego, by przynajmniej w dwóch punktach była możliwość jednoznacznego określenia poziomu sygnału akustycznego z danego źródła. Strona 7

8 Generalnie rzecz biorąc, poligon taki symuluje uciążliwy zakład przemysłowy, w którym można z góry sterować mocą i czasem pracy źródeł. Uczestnicy badań zobowiązani są wykonać pomiary emisji hałasu we wszystkich wyznaczonych punktach pomiarowych i dla wszystkich działających (kolejno) źródeł hałasu. Mierzy się także poziom tła akustycznego w przerwach między włączeniem źródeł. Monitorowane są także (głównie przez koordynatora) parametry charakteryzujące warunki atmosferyczne. Badania biegłości polegają na przeprowadzeniu symulowanej kontroli 3 rzeczywistego zakładu. Z uwagi na ograniczenia czasowe, organizatorzy wybierają zakład o niewielkiej liczbie źródeł oraz wcześniej gromadzą wszystkie dodatkowe, lecz niezbędne informacje, by czynności kontrolne ograniczyć niemal wyłącznie do pomiarów. Niemniej uczestnicy badań mają możliwość, w miarę potrzeby, zapoznania się z technologią i warunkami działania urządzeń, będących źródłami hałasu. Uczestnicy badań zobowiązani są do oznaczenia w zróżnicowanych warunkach topograficznych i emisyjnych źródeł dźwięku w środowisku, następujących parametrów akustycznych, tj.: L Aeq równoważnego poziomu dźwięku A w danym punkcie obserwacji w db, L Amax chwilowego maksymalnego poziomu dźwięku A w punkcie obserwacji, w db, L Amiń chwilowego minimalnego poziomu dźwięku A w punkcie obserwacji, w db, L Atła poziomu tła akustycznego w db, oraz opracowania uzyskanych wyników w sprawozdaniu, przekazywanym następnie koordynatorowi w ostatnim dniu realizacji ćwiczenia (wg. harmonogramu) wraz z oszacowaniem błędu i obliczenia niepewności pomiaru. Metody, procedury badań itp. w tym przypadku uczestnik ustala indywidualnie, zgodnie ze swym stanem wiedzy w tym zakresie oraz dysponowanymi umiejętnościami. Przykładowe metody analiz zawarto w załączonym skoroszycie pt. Normy i Metody CZĘŚĆ B - OCENA BADAŃ TERENOWYCH ZAKŁADU PRZEMYSŁOWEGO Do badań w warunkach rzeczywistych w Nowym Sączu została wytypowana zakładowa oczyszczalnia ścieków. Należy ją traktować jako jednostkę samodzielną organizacyjnie. Należy przeprowadzić analizy pracy oczyszczalni, zmierzyć tło, wyznaczyć precyzyjną lokalizację punktów pomiarowych w wytypowanych strefach i oznaczyć ją na załączonej mapie. Informacje na temat zakładu należy umieścić w odpowiednich miejscach w protokole i sprawozdaniu. Ocenie tutaj podlegają opracowania z pomiarów przeprowadzonych przez sprawdzane laboratoria z uwzględnieniem wniosków wynikających z obserwacji prowadzonej przez osoby sprawdzające w trakcie wykonywania badań. Przy ocenie biegłości laboratoriów uczestniczących w Interkalibracji brane są pod uwagę: 3 pod względem emisji akustycznej do środowiska Strona 8

9 ORGANIZACJA BADAŃ - pełne wykorzystanie czasu przeznaczonego na badania, - lokalizacja punktów pomiarowych, - uzyskanie dodatkowych informacji poza akustycznych, WYBÓR I REALIZACJA METODYKI POMIAROWEJ. - uzasadniony istniejącymi warunkami wybór metodyki pomiarowej, - czytelne opisanie metodyki w opracowaniu wyników, - realizacja wybranej metodyki, INTERPRETACJA WYNIKÓW BADAŃ. - obliczenia akustyczne, - wyznaczenie terenów szczególnie zagrożonych, - omówienie wyników i przedstawienie wniosków PRZEJRZYSTE OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ. - zbiorcze zestawienie wyników, - graficzna prezentacja wyników badań, - estetyka opracowania, SPOSÓB OPRACOWANIA WYNIKÓW Z BADAŃ PORÓWNAWCZYCH. - informacje wymagane w sprawozdaniach z pomiarów, - przejrzystość opracowania, - załączniki (wydruki z pamięci lub potwierdzone protokoły pomiarowe). Laboratoria ocenia się przyznając od 0 do 2 punktów za każdy z wyżej wymienionych aspektów. Laboratoria przedstawiają sprawozdanie na znormalizowanym druku dołączonym do dokumentacji. Jakość informacji zawartych w tych sprawozdaniach jest oceniana według przyjętej klasyfikacji. Wprowadza się trzy poziomy klasyfikacji prac sprawdzanych laboratoriów, dla hałasu emitowanego z zakładu (oczyszczalni). Ocena laboratorium; Dobra Dostateczna Nie zadawalająca Procent uzyskanych punktów: p 65 % 65 % > p 50 % p < 50 % Laboratoria posiadające akredytację lub wdrażany system jakości mogą dodatkowo dla udokumentowania swojej biegłości po zakończeniu ćwiczenia przedstawić dodatkowe sprawozdanie i protokół z badań na drukach zatwierdzonych w ramach obowiązującego w danym laboratorium systemu. Sprawozdania te zostają dołączone do dokumentacji ćwiczeń i mogą być podstawą do podwyższenia oceny. Aby uzyskać podwyższoną ocenę w ramach własnego systemu i procedur obowiązujących w danym laboratorium należy: Strona 9

10 - udokumentować ćwiczenie w dwóch wariantach: pierwszym wskazanym w materiałach przez koordynatora i w drugim wariancie własnym, w oparciu o swoje procedury i dokumentację, - złożyć równolegle z wykonanymi zgodnie z metodyką opublikowaną w BM GIOŚ i będącą przedmiotem niniejszego ćwiczenia, dodatkowo do oceny ćwiczenia na własnych protokółach i sprawozdaniach, - udokumentować w protokole i sprawozdaniu, wobec koordynatora oraz obserwatorów, własne procedury i metodykę prowadzenia badań, - posiadać w czasie prowadzenia badań i dołączyć w ramach niezbędnych do ustalenia biegłości laboratorium, procedury i metodykę wykorzystywaną w ramach ćwiczeń. 7. OGÓLNE ZASADY PODSUMOWANIA WYNIKÓW BADAŃ POSZCZEGÓL- NYCH LABORATORIÓW Wyniki badań wykonanych przez poszczególne, uczestniczące w badaniach laboratoria są opracowywane statystycznie. Podstawą do statystycznej oceny laboratorium jest standaryzowany parametr Z, obliczany oddzielnie dla każdego przyjętego punktu pomiarowego, z zależności: gdzie: Z = L Aeqi L Aeq 0 σ L Aeqi - równoważne poziomy hałasu emitowanego z danego zakładu do środowiska, oceniane przez poszczególne laboratoria, db L Aeq0 - równoważny poziom hałasu emitowanego z zakładu do środowiska, określony jako średnia z wyników uzyskanych przez wszystkich uczestników badań intekalibracyjnych w danej jednorodnej grupie badawczej, db, wyznaczany ze wzoru: L przy czym: Aeq0 i= 1 (7.1) n 1 = LAeqi (7.2) n n - liczba uczestniczących w badaniach laboratoriów, σ - odchylenie standardowe określone na podstawie wyników badań przeprowadzonych przez wszystkich uczestników spotkania interkalibracyjnego, z zależności: σ = 1 n 1 n i= 1 ( LAeqi LAeq 0) 2 Interpretację wartości standaryzowanego parametru Z, danego wzorem [1] przyjęto w oparciu o opracowanie Myszewskiego (Elementy systemu jakości laboratorium. Część IV. Materiały dla uczestników kursu organizowanego przez OBJW ZETOM, Warszawa), następująco: (7.3) Strona 10

11 Ocena laboratorium Zadawalająca Wątpliwa Nie zadawalająca Kryterium oceny Z 2 2 < Z 3 Z 3 Przyjętą w tablicy skalę interpretuje się następująco: Zadowalająca - oznacza to, iż dane laboratorium wykonuje pomiary prawidłowo, Wątpliwy - oznacza, iż do pomiarów wykonywanych przez dane laboratorium można mieć zastrzeżenia; laboratorium takie musi podjąć działania związane z poprawą jakości swych prac, nie zadawalająca - wyniki uzyskiwane przez to laboratorium są niewiarygodne, 8. FORMA PRZEKAZANIA WYNIKÓW ĆWICZENIA W ramach prowadzonego ćwiczenia koordynator przygotowuje dla każdego laboratorium: - standaryzowany druk protokołu z pomiarów dla części A - standaryzowany druk protokołu z pomiarów dla części B - standaryzowany druk sprawozdania z pomiarów dla części A - standaryzowany druk sprawozdania z pomiarów dla części B - dyskietkę do nagrania tabel wyników badań zawartych w protokole (część A i B) oraz sprawozdaniu (część A i B) w formacie Microsoft Excel. W ramach ćwiczenia dostępny będzie stacjonarny komputer ( 1 lub 2 jednostki) do obróbki danych, obliczeń arkuszem Excel itp. Jeżeli jednak istnieje możliwość aby ćwiczący zabrali ze sobą obok aparatury akustycznej swoje jednostki komputerowe - przenośne typu Lap- Top, ułatwi to znacznie procedurę realizacji ćwiczenia i przekazania wyników. W dokumentacji (protokół i sprawozdanie) należy przywołać dowody uwierzytelnienia lub legalizacji sprzętu pomiarowego. Należy je posiadać wraz ze sprzętem i okazać na żądanie obserwatorów. Sprawozdania z ćwiczeń należy przekazywać koordynatorowi sukcesywnie w czasie trwania sesji pomiarowej, każdorazowo po zakończeniu cyklu badań. Szczególnie w ramach badań biegłości w warunkach rzeczywistej oceny zakładu gdzie ocena powinna być dokonana przez obserwatorów do chwili zakończenia ćwiczeń. Zakończenie i zaliczenie ćwiczenia przez każde z laboratoriów następuje z chwilą przekazania koordynatorowi kompletu wypełnionych formularzy wymienionych wyżej i dyskietki z danymi. Dodatkowe podwyższenie oceny końcowej może nastąpić również w wyniku dodatkowego przekazania protokołu i sprawozdania na druku obowiązującym w danym laboratorium akredytowanym. Przekazanie tych dokumentów powinno nastąpić równolegle z przekazaniem dokumentów standaryzowanych w chwili zakończenia ćwiczenia. Wyniki zaliczenia ćwiczenia zostaną przekazane do wiadomości wszystkich laboratoriów w ciągu miesiąca od chwili zakończenia ćwiczenia na stronie internetowej koordynatora i Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Strona 11

12 9. ZGŁOSZONA LISTA UCZESTNIKÓW ĆWICZENIA WIOŚ Delegatura Imie i nazwisko Kod laboratorium 4 Lp. Białystok Jerzy Kowzo 1 Białystok Łomża Bogusław Andrzejczyk 2 Suwałki Grzegorz Ulikowski 3 Bydgoszcz Lidia Zielenkiewicz 4 Bydgoszcz Włocławek Jacek Centkowski 5 Toruń Piotr Piotrowiak 6 Gdańsk Gdańsk Tomasz Włodarski 7 Słupsk Aneta Połęga 8 Katowice Agnieszka Wojtacha 9 Katowice Bielsko-Biała Grażyna Skoczylas 10 Częstochowa Piotr Wodzisławski 11 Kielce Edward Krawiec 12 Kraków Mirosław Dzierko 13 Kraków Nowy Sącz Marek Łasiński 14 Tarnów Marcin Polak 15 Lublin Beata Hiżewska-Kwiecińska 16 Lublin Biała Podlaska Henryk Karwacki 17 Chełm Krzysztof Sendłak 18 Zamość Stanisław Lewenda 19 Olsztyn Jerzy Rydel 20 Olsztyn Giżycko Arkadiusz Fijałkowski 21 Elbląg Romana Cichoń 22 Opole Krzysztof Marek 23 Poznań Katarzyna Kulesza 24 Poznań Janusz Syrociak 25 Poznań Leszno Rita Domagała 26 Kalisz Hubert Jakubowski 27 Piła Adam Klaryński 28 Rzeszów Jacek Pasierb 29 Rzeszów Tarnobrzeg Bogdan Kmieć 30 Jasło Stanislaw Gierut 31 Przemyśl Czesław Andrzejczyk 32 Szczecin Szczecin Jaroława Wojciechowska 33 Koszalin Nela Szytabełko 34 Warszawa Aleksander Kalinowski 35 Warszawa Warszawa Tomasz Maciński 36 Ciechanów Edward Solecki 37 Mińsk Maz. Ireneusz Bombiński 38 Ostrołęka Krzysztof Lachowski 39 Płock Zbigniew Michalik 40 Radomiu Mariusz Kosakowski 41 4 Kody laboratoriów są poufne i nadawane w chwili rozpoczęcia ćwiczenia. Strona 12

13 Zielona Góra Zielona Góra Paweł Grabarski 42 Andrzej Botke 43 Wrocław Barbara Kołaczyk 44 Wrocław Tomasz Habrat 45 Wrocław Jelenia Góra Marek Chmielowski 46 Wałbrzych Jerzy Laskowski 47 Legnica Daniel Kwasiński 48 Łódź Remigiusz Rudkowski 49 Łódź Piotrków Tryb. Mariusz Biłek 50 Sieradz Andrzej Nowak 51 Skierniewice Sławomir Sekuła 52 Urząd Miasta w Gdańsku Grabowski Jan 53 Anna Taras 54 Koordynator IOŚ Patrycja Sakowska 55 Radosław Kucharski 56 Zbigniew Szymański 57 Ewa Źrałek 58 GIOŚ Grupa Barbara Kuroczko 59 doradcza MOŚ Jan Czerwiński 60 TSSE Dariusz Fugiel 61 Ryszard Danecki 62 Mieczysław Zuwalski 63 Obserwatorzy Krystyna Dziewiałtowska-Gintowt 64 Andrzej Kurpiewski 65 Andrzej Chyla 66 Mikołaj Kirpluk HARMONORGAM ĆWICZENIA XII MIĘDZYLABORATORYJNE ĆWICZENIA PORÓWNAWCZE Z ZAKRESU AKUSTYKI ŚRODOWISKA (poniedziałek) Wieczorem 1. przyjazd i zakwaterowanie uczestników spotkanie koordynatora, obserwatorów i grupy doradczej (wtorek) Przedpołudnie spotkanie otwierające początek ćwiczeń, Grupa A badania interkalibracyjne na poligonie badawczym, Grupa B przygotowanie dokumentacji i sprzętu do badań interkalibracyjnych, Grupa C badania biegłości w warunkach rzeczywistych, Grupa D przygotowanie dokumentacji i sprzętu do badań biegłości, Popołudnie Grupa A podsumowanie dokumentacji z badań interkalibracyjnych, Grupa B badania interkalibracyjne na poligonie badawczym, Grupa C przygotowanie dokumentacji i sprzętu do badań interkalibracyjnych, Grupa D badania biegłości w warunkach rzeczywistych Wieczór Strona 13

14 Seminarium - A.Kurpiewski Mapa akustyczna miasta średniej wielkości jako podstawa opracowania programu ochrony przed hałasem. Sformułowanie propozycji na przykładzie miasta Legnicy. 2. Opracowywanie wyników badań i sprawozdań oraz przekazanie koordynatorowi do oceny protokołów i sprawozdań z zakresu badań biegłości (środa) Przedpołudnie początek ćwiczeń, Grupa A badania biegłości w warunkach rzeczywistych Grupa B opracowanie wyników i przygotowanie dokumentacji i sprzętu do badań biegłości, Grupa C badania interkalibracyjne na poligonie badawczym, Drupa D opracowanie wyników i przygotowanie dokumentacji i sprzętu do badań interkalibracyjnych, Popołudnie Grupa A opracowanie wyników i przygotowanie dokumentacji. Grupa B badania biegłości w warunkach rzeczywistych Grupa C opracowanie wyników i przygotowanie dokumentacji. Drupa D badania interkalibracyjne na poligonie badawczym Wieczór Opracowywanie wyników badań i sprawozdań oraz przekazanie koordynatorowi do oceny protokołów i sprawozdań z zakresu badań biegłości (czwartek) Przedpołudnie 1. Grupa A, B, C, D podsumowanie cyklu badań interkalibracyjnych seminarium z zakresu doskonalenia metodyki pomiarowej. 2. Seminarium - R. J. Kucharski Dyrektywa UE w sprawie hałasu po jej ustanowieniu. 3. Opracowywanie i przekazywanie sprawozdań i protokołów. Popołudnie Opracowywanie i przekazywanie sprawozdań i protokołów. Wieczór Opracowywanie i przekazywanie sprawozdań i protokołów (piątek) Przedpołudnie Zakończenie ćwiczeń i wyjazd. Grupa A Laboratoria o kodach od 01/A/12 do 15/A/12 Grupa B Laboratoria o kodach od 16/B/12 do 30/B/12 Grupa C Laboratoria o kodach od 31/C/12 do 45/C/12 Grupa D Laboratoria o kodach od 45/D/12 do 60/D/12 L.p. Określenie grupy Tabela harmonogramu ćwiczeń terenowych i poligonowych Ćwiczenia poligonowe na terenie wyznaczonym doświadczalnie w Rytrze Ćwiczenia terenowe wokół oczyszczalni ścieków w Nowym Sączu. 1 Grupa A br godz br godz Grupa B br godz br godz Grupa C br godz br godz Grupa D br godz br godz Strona 14

15 11. OPIS INFORMACJI PRZEKAZYWANYCH UCZESTNIKOM NA ETAPIE PO- WIADAMIANIA. Uczestnicy mogą przed ćwiczeniem zapoznać się z kompletnym programem badania biegłości na stronie internetowej Instytutu Ochrony Środowiska. 12. PRZEWIDYWANE DATY ROZPOCZĘCIA I ZAKOŃCZENIA ĆWICZENIA Początek ćwiczenia planowany jest (zgodnie z harmonogramem) na dzień 17 września g , zakończenie w nieprzekraczalnym terminie do 20 września do godziny METODY I PROCEDURY. Metody i procedury prowadzenia badań zawarte są w załączonym skoroszycie Normy i Metody. Generalnie w ćwiczeniach opierać się należy na: Obowiązujących normach wymienionych wyżej w p.2, Metodyce opublikowanej w Bibliotece Monitoringu Środowiska Warszawa 1996 r. 14. METODY STATYSTYCZNE Krótki, syntetyczny opis metod statystycznych zawarto w skoroszycie metody. 15. MATERIAŁY W ramach przygotowanych materiałów do realizacji ćwiczenia dla każdego Laboratorium przewidziano : - euroteczkę z programem badania biegłości, - eurotecznę normy, - euroteczkę metodyka, - euroteczkę protokoły i sprawozdania (do zwrotu po wypełnieniu), - skoroszyt, - podkładkę sztywną (terenową), - blok brudnopisu, - długopis, 16. ZAŁĄCZNIKI - harmonogram nadzoru obserwatorów, - karta oceny laboratorium (badania biegłości), Strona 15

16 Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie WZÓR Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie Harmonogram nadzoru obserwatorów Lp. Nazwisko obserwatora Nr obserwatora 1 Ryszard Danecki 1 2 Andrzej Chyla 2 3 Krystyna Dziewiałtowska-Gintowt 3 4 Andrzej Kurpiewski 4 5 Mieczysław Zuwalski 5 Lp. TABELA PODPORZĄDKOWANIA OBSERWATOROM W RAMACH BADAŃ BIEGŁOŚĆI (OCZYSZCZALNIA) Kod Laboratorium OCENIA I NADZORUJE OBSERWATOR Obserwator 1 Obserwator 2 Obserwator 3 Obserwator 4 Obserwator /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /A/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/12 + Strona 16

17 23. 23/B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /B/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /C/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/ /D/12 + Strona 17

18 Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie WZÓR Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie Karta Oceny laboratorium KOD LABORATORIUM Część A Badania Biegłości l.p. Przedmiot oceny w ramach ćwiczenia Ilość Ocena 1 Ocena 2 pkt. Obserwatora Obserwatora Organizacja badań 1 Sposób wykorzystania czasu przeznaczonego na badania, Lokalizacja punktów pomiarowych, Uzyskanie dodatkowych informacji poza akustycznych, 0-2 Wybór i realizacja metodyki pomiarowej. 4 Uzasadniony istniejącymi warunkami wybór metodyki pomiarowej, Czytelne podanie metodyki w opracowaniu wyników, Realizacja wybranej metodyki, 0-2 Interpretacja wyników badań. 7 Obliczenia akustyczne, Wyznaczenie poziomów wynikowych, Omówienie wyników i przedstawienie wniosków 0-2 Przejrzyste opracowanie wyników badań. 10 Zbiorcze zestawienie wyników, Graficzna prezentacja wyników badań, Estetyka opracowania, 0-2 Sposób opracowania wyników z badań porównawczych. 13 Informacje wymagane w sprawozdaniach z pomiarów, Przejrzystość opracowania, Załączniki (wydruki z pamięci lub potwierdzone protokoły pomiarowe). 0-2 Łączna ilość punktów przyznanych przez obserwatora max. 30 pkt. Podpis obserwatora Ocena 3 Obserwatora Podsumowanie Badania Biegłości ilość punktów uzyskana przez laboratorium w ocenie obserwatorów średnia, max 30 pkt. Strona 18

19 Ilość punktów uzyskana w wyniku zastosowania odrębnych procedur, max 10 pkt. Łączna ilość punktów. Uzyskana ocena procentowa. Ocena uzyskana przez Laboratorium Podpis koordynatora Strona 19