Żebyś ty wiedział nienawistny zbawco, jakiej ci śmierci życzymy w podzięce i jak bezsilnie zaciskamy ręce pomocy prosząc, podstępny oprawco.

Transkrypt

1

2 Czekamy ciebie, czerwona zarazo, byś wybawiła nas od czarnej śmierci, byś nam Kraj przedtem rozdarłwszy na ćwierci, była zbawieniem witanym z odrazą. Czekamy ciebie, ty potęgo tłumu zbydlęciałego pod twych rządów knutem czekamy ciebie, byś nas zgniotła butem swego zalewu i haseł poszumu. Czekamy ciebie, ty odwieczny wrogu, morderco krwawy tłumu naszych braci, czekamy ciebie, nie żeby zapłacić, lecz chlebem witać na rodzinnym progu. Żebyś ty wiedział nienawistny zbawco, jakiej ci śmierci życzymy w podzięce i jak bezsilnie zaciskamy ręce pomocy prosząc, podstępny oprawco. Żebyś ty wiedział dziadów naszych kacie, sybirskich więzień ponura legendo, jak twoją dobroć wszyscy kląć tu będą, wszyscy Słowianie, wszyscy twoi bracia Żebyś ty wiedział, jak to strasznie boli nas, dzieci Wielkiej, Niepodległej, Świętej skuwać w kajdany łaski twej przeklętej, cuchnącej jarzmem wiekowej niewoli. Legła twa armia zwycięska, czerwona u stóp łun jasnych płonącej Warszawy i scierwią duszę syci bólem krwawym garstki szaleńców, co na gruzach kona.

3 Podziemie antynazistowskie 1944 r. Podziemie antykomunistyczne CEL: Odzyskanie Suwerennego państwa

4 1944 rozbrajanie oddziałów polskiego podziemia przez wkraczającą na ziemie polskie Armię Czerwoną; 1946/47 koniec masowego charakteru podziemia 1956 ostatnia fala ujawniania się, amnestia dla wielu uwięzionych 1963 śmierć Józefa Franczaka Lalka 1989 do tego momentu wielu wyklętych żyło pod fałszywymi nazwiskami lub było inwigilowanych przez bezpiekę

5 21 lipca 1944 r. Armia czerwona przekracza Bug. 22 lipca 1944 r. zajęcie Chełmna, pierwszego większego miasta po zachodniej stronie Bugu. ZSRR uznaje go za reprezentację Polski.

6 Styczeń 1945 wypierają Niemców z terytoriów Polski Leopold Okulicki Niedźwiadek wydaje rozkaz rozwiązania AK, ale jednocześnie wezwał do zachowania zakonspirowanych sztabów i łączności.

7 Na wschód od Wisły rozwiązanie AK potraktowano jako taktyczną rozgrywkę. Na zachód od Wisły rozkaz likwidujący AK został w większości przypadków wykonany. gen. Fieldorf

8 Szybki odpływ Polaków z tych ziem Tych, którzy zdecydowali się pozostać broniła partyzantka, ale była ona zdecentralizowana, wyspowa, przetrwała do roku 1949 r., a ostatnie grupy rozbito w latach Na ziemiach wcielonych zginęło z rąk sowieckich 3-4 tys. żołnierzy AK.

9 28 czerwca 1945 r. powstaje Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Rząd emigracyjny stracił mandat do prowadzenia działalności. W lecie 1945 r. rozwiązuje się Rada Jedności Narodowej oraz Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj przerwanie ciągłości konspiracji stworzonej w 1939 r. Wrzesień 1945 r. powstaje Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji, znany jako Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość. TRJN płk. Jan Rzepecki

10 Gdzie działało podziemie niepodległościowe?

11 WiN jako opozycję cywilno-polityczną udało się wcielić w życie w południowej części kraju. W Polsce wschodniej organizacja cały czas miała charakter związku zbrojnego. Na zachodzie i północy kraju nie udało się stworzyć zwartych struktur WiNu.

12 Spór pomiędzy AK-DSZ-WiN a obozem narodowym, który powołał Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. WiN SN/NZW Zachęcanie do udziału w referendum 1946 r. i głosowaniem dwa razy nie Popieranie PSL Problem ukraiński Zaprzestanie walk Bojkot głosowania, lub trzy razy nie Dystansowanie się do PSL Wzywali do siłowego pokonania Ukraińców

13 ppłk Andrzej Rzewuski Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza Warta ppłk Andrzej Rzewuski Łódzkie, Górny Śląsk - Grupa Manewr przekształca się w Konspiracyjne Wojsko Polskie. Eksterytorialny Wileński Okręg AK Mazowsze - Ruch Oporu Armii Krajowej

14 Stosunek do walki zbrojnej żadna z organizacji nie zakładała wybuchu powstania powszechnego. Ograniczenie działań zbrojnych podziemia do samoobrony, eliminacji funkcjonariuszy i agentury aparatu bezpieczeństwa. Oprócz ataków na posterunki MO i więzienia nie było działań ofensywnych Znika dywersja gospodarcza i komunikacyjna.

15 Oczekiwanie na wojnę między ZSRR a krajami Zachodu - wiara w możliwość odbudowy niezawisłego państwa polskiego

16 dowiedzieliśmy się [ ] że u każdego w domu siedzi NKWD albo UB-owiec polski i czeka na nas. Więc jak można było pójść do domu? Poszliśmy z powrotem do lasu. (fragment wywiadu z T. Grotkiem, Migawki z przeszłości, Warszawa 2010)

17 Pierwsze dwa lata walki z podziemiem wzięli na siebie Sowieci Jednostki Armii czerwonej, NKWD oraz kontrwywiadu Smiesz Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego Stanisław Radkiewicz Milicja Obywatelska Franciszek Jóźwiak Korpus Bezpieczeństwa Publicznego Bolesław Kieniewicz

18 Najbardziej aktywne podziemie na Białostocczyźnie, Lubelszczyźnie, Rzeszowszczyźnie, wschodnie Mazowsze na tych terenach dwuwładza. Mniejsze oddziaływanie na Wielkopolsce Pomorzu Gdańskim i Śląsku.

19 Początkowo - przeczesywanie terenu, później każdej grupie zwalczającej przypisywano jeden oddział partyzancki. Informacje wydobywane na przesłuchaniach, agentura. Zastraszanie ludności rozstrzeliwania publiczne, ale również skrytobójstwa. Przekonywanie podziemia do negocjacji taktyka amnestii. Prowokacje.

20 Sfałszowane wybory kontynuowanie walki zbrojnej straciło sens. Ogłoszenie amnestii Ujawniło się około 90% członków WiNu i ok. 60%członków podziemia narodowego. W podziemiu został najaktywniejsi działacze, którzy nie mogli liczyć na łaskę komunistów, ostatnie oddziały zostały rozbite dopiero w 1956 r. (głównie przez agentów). Obwieszczenie o amnestii Plakat propagandowy

21 Szacuje się, że przez powojenne organizacje podziemne przewinęło się około tys. ludzi. Połowa wyszła z AK. Około tys. NZW Około tys. lokalne organizacje. Liczby te nie obejmują ludzi, którzy pomagali partyzantom (np. lekarze, pielęgniarki itp.) Koło 8,5 tys. poległo w walce, 5 tys. skazano na karę śmierci (połowę wyroków wykonano). Oprócz tego kilka tysięcy osób zmarło w więzieniach (brak dokładnych danych).

22 Rozbicie podziemia zamknęło pierwszy okres walki komunistów o władzę. Po jego likwidacji mogli oni podjąć działania przeciwko kolejnym wrogom klasowym.

23 Józef Franczak ps. Lalek był ostatnim poległym w boju partyzantem podziemia poakowskiego na terenie Polski. Zginął 21 października 1963 roku

24 Bibliografia: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego , red. R. Wnuk, Warszawa-Lublin Opracowała: Magdalena Bogdan CE IPN Przystanek Historia