W Kodeksie postępowania cywilnego brak jest ustawowej definicji pojęcia środek zaskarżenia, Ustawa nie przewiduje również katalogu środków

Transkrypt

1 ŚRODKI ZASKARŻENIA

2 W Kodeksie postępowania cywilnego brak jest ustawowej definicji pojęcia środek zaskarżenia, Ustawa nie przewiduje również katalogu środków zaskarżenia, W Dziale V Tytułu VI Księgi pierwszej uregulowane są środki odwoławcze, tj. apelacja i zażalenie; pozostałe sposoby odwoływania się od wadliwych orzeczeń zostały unormowane w różnych miejscach ustawy, najczęściej przy regulacji tych instytucji procesowych, z którymi związane jest wydanie zaskarżonego orzeczenia.

3 W doktrynie i orzecznictwie środki zaskarżenia zaliczone zostały do zamkniętej, aczkolwiek niejednolitej grupy czynności procesowych, których wymagania poddane zostały szczegółowej regulacji ustawodawcy, Pomimo różnorodności poszczególnych środków zaskarżenia można doszukiwać się pewnych cech wspólnych, pozwalających na zaliczenie ich do jednej grupy środków prawnych, które w określonych prawem sytuacjach przysługują stronie i innym uczestnikom postępowania dla ochrony ich interesów.

4 CECHY WSPÓLNE ŚRODKÓW ZASKARŻENIA Każdy ze środków zaskarżenia zwrócony jest wprost przeciwko zaskarżonemu orzeczeniu, Przez skuteczne wniesienie środka zaskarżenia strona zmierza bezpośrednio do uchylenia lub zmiany tego orzeczenia, Celem środków zaskarżenia jest wywołanie postępowania weryfikacyjnego, które może być połączone z uzupełniającym postępowaniem dowodowym i możliwością dokonywania samodzielnych ustaleń faktycznych.

5 CECHY WSPÓLNE ŚRODKÓW ZASKARŻENIA Sąd rozpoznający dany środek bada, czy zgłoszone przez skarżącego żądanie uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia znajduje uzasadnienie w wadliwościach, jakie skarżący zarzuca samemu orzeczeniu lub postępowaniu poprzedzającemu jego wydanie, Środki zaskarżenia składane są poza rozprawą, a więc obowiązuje pisemna forma zaskarżenia WYJĄTEK art. 466 KPC, Środki zaskarżenia składane w formie pisemnej muszą odpowiadać wymaganiom formalnym przewidzianym ogólnie dla pism procesowych.

6 W doktrynie wyodrębnia się również inne warunki, które z racji swojego charakteru muszą być spełnione przez wszystkie środki zaskarżenia: Oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, w jakim zakresie zostaje ono zaskarżone; Przytoczenie podstaw zaskarżenia i ich uzasadnienie; Wnioski o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

7 W procedurze cywilnej wyodrębnia się również środki prawne, których wniesienie nie prowadzi do weryfikacji orzeczenia, a jedynie do ponownego rozpoznania sprawy już prawomocnie osądzonej tzw. środki restytucyjne, Do środków tych zaliczamy skargę o wznowienie postępowania, skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego, a także wniosek o przywrócenie terminu i wnioski restytucyjne przewidziane w art. 338 i 415 KPC.

8 Środkiem restytucyjnym o najbardziej złożonym charakterze jest skarga o wznowienie postępowania, Podobnie jak środki zaskarżenia, zmierza do obalenia orzeczenia co do istoty sprawy, jednocześnie jednak jej skuteczne wniesienie powoduje ponowne rozpoznanie sprawy przy zastosowaniu przepisów o postępowaniu przed sądem I instancji.

9 Środkiem porównywanym do skargi o wznowienie postepowania jest skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego, Do tej skargi należy odpowiednio stosować art. 187 KPC, dotyczący wymagań w zakresie treści pozwu, Skarga służy wszczynaniu przez sąd państwowy postępowania wyłącznie właściwego do uchylenia wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej.

10 Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia co do zasady nie prowadzi do zmiany ani uchylenia zaskarżonego orzeczenia wyjątek stanowi art KPC, Z tego powodu, w doktrynie można spotkać poglądy odmawiające tej skardze cech środka zaskarżenia i uznające ją jedynie za tzw. quasiśrodek zaskarżenia.

11 Do środków zaskarżenia nie należą środki prawne, których wniesienie również może spowodować zmianę treści prawomocnego orzeczenia lub pozbawienie go skuteczności, ale nie poprzez weryfikację jego ewentualnych braków i błędów, Ochrona interesów strony realizowana jest przez przeprowadzenie postępowania rozpoznawczego, którego rozsztrzygnięcie odnosi się pośrednio do istniejącego uprzednio orzeczenia sądu, Np. zmiana orzeczenia lub ugody dot. obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków (art. 138 KRO), pozbawienie albo ogranieczenie wykonalności tytułu wykonawczego w całości lub w części (art ).

12 Szczególne środki ochrony prawnej zostały również uregulowane w przepisach o postępowaniu nieprocesowym (poza środkami zaskarżenia), które służą do zmiany lub uchylenia prawomocnych postanowień wydawanych w tym trybie postępowania, Np. w razie zmiany okoliczności sprawy sąd może zmienić prawomocne postanowienie co do istoty sprawy, oddalające wniosek (art. 523 KPC), Zmianie lub uchyleniu mogą podlegać także prawomocne orzeczenia sądu w przypadku dokonania odmiennych ustaleń faktycznych, późniejszej zmiany okoliczności faktycznych albo odmiennej oceny prawnej ustalonego stanu faktycznego.

13 Na mocy ustawy z r. (Dz.U. Nr 179, poz ze zm.) wprowadzony został nowy środek prawny w postaci skargi na przewlekłość postępowania, Skarga ta nie zmierza ani do weryfikacji orzeczenia ani do jego uchylenia, bo w istocie dopuszczalna jest tylko w toku postępowania, przed jego zakończeniem, Jej przedmiotem jest wyłącznie ustalenie, czy w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, Pozytywne ustalenia w tym zakresie mogą doprowadzić do wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności, a także do zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej.

14 KLASYFIKACJA ŚRODKÓW ZASKARŻENIA W zależności od przyjętego kryterium środki zaskarżenia można podzielić na zwyczajne i nadzwyczajne oraz na środki dewolutywne i niedewolutywne, Za zwyczajne środki zaskarżenia uznawane są te, których wniesienie powoduje wstrzymanie uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, Nadzwyczajne środki zaskarżenia służą zaskarżaniu prawomocnych orzeczeń

15 Wśród środków zaskarżenia wyodrębnia się także takie, których wniesienie wywołuje tzw. skutek anulacyjny, polegający na utracie mocy przez orzeczenie na skutek jego zaskarżenia, Sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym, Sprzeciw od europejskiego nakazu zapłaty, Sprzeciw od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, Skarga na orzeczenie referendarza sądowego.

16 Dewolutywne środki zaskarżenia powodują rozpoznanie sprawy przez sąd hierarchicznie wyższy nad tym, który wydał zaskarżone orzeczenie, Apelacja, Zażalenie, Skarga kasacyjna.

17 Wniesienie niedewolutywnego środka zaskarżenia powoduje, że sprawę ponownie rozpoznaje ten sam sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, Sprzeciw od wyroku zaocznego, Zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, Sprzeciw od europejskiego nakazu zapłaty.

18 Sprzeciw od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym sąd, który wydał nakaz zapłaty przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej, Skarga na orzeczenie referendarza sądowego, skarga na czynności komornika i zarzuty przeciwko planowi podziału sumy uzyskanej z egzekucji są rozpoznawane przez sąd powołany do kontroli nad czynnościami referendarza sądowego i komornika.

19 Orzeczenie Wyrok Środek zaskarżenia Apelacja Wyrok zaoczny Sprzeciw pozwany, apelacja powód Nakaz zapłaty (post. nakazowe) Nakaz zapłaty (post. upominawcze) Postanowienia wymienione w ustawie (post. procesowe) Postanowienia co do istoty sprawy (post. nieprocesowe) Postanowienia nierozstrzygające spraw co do istoty (post. nieprocesowe) Postanowienia wydane przez referendarza sądowego Zarzuty (pozwany) Sprzeciw (pozwany) Zażalenie Apelacja Zażalenie Skarga na orzeczenie referendarza