STUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Transkrypt

1 Zadania administracji krajowej w wykonywaniu prawa UE Inga Kawka 16 grudnia 2017 Administracja Zespół działań organizatorskich i wykonawczych, podejmowanych w wyznaczonych przez prawo granicach w celu realizacji interesu publicznego przez różne organy i jednostki organizacyjne przy pomocy aparatu urzędniczego (H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004, s. 93). 3 Prawo administracyjne UE to uporządkowany system norm prawnych regulujących ustrój, zadania, kompetencje i procedury administracji unijnej oraz ustanawiających standardy wykonywania prawa unijnego przez Unię i jej państwa członkowskie. 4 Prawo administracyjne UE Prawo administracji UE reguluje ustrój i działanie administracji unijnej Unijne prawo administracyjne zapewnia wykonywanie prawa UE przez państwa członkowskie 5 Pojęcie administracji europejskiej Znaczenie wąskie Znaczenie szerokie Artykuł 298 TFUE 6 Sposoby wykonywania prawa UE Bezpośrednie wykonywanie prawa przez administrację UE Współdziałanie administracji krajowej i unijnej Pośrednie wykonywanie prawa UE przez administrację krajową 7 Bezpośrednie wykonywanie prawa UE Komisja Rada Agencje europejskie Unijni urzędnicy 8 Bezpośrednie wykonywanie prawa UE. Przykłady Wykonywanie budżetu 1

2 Wykonywanie polityk unijnych STUDIA PODYPLOMOWE 9 Podstawy prawne współdziałania administracyjnej krajowej i unijnej Zasada lojalnej współpracy (art. 4 ust. 3 TUE) Tytuł XXIV TFUE Współpraca administracyjna Prawo pochodne 10 Współdziałanie administracji krajowej i unijnej 1. Przykłady polityk unijnych wykonywanych w ramach współdziałania (polityka rolna, energetyczna, spójności, łączności elektronicznej, ochrony konkurencji) 2. Europejskie sieci administracyjne 3. Agencje europejskie 11 Rodzaje współdziałania administracji krajowej i unijnej 1. kryterium podmiotów biorących udział we współpracy horyzontalna wertykalna Kryterium celu współdziałania administracji krajowej i unijnej Współpraca w celu zapewnienia: bezpieczeństwa konsumentów, jednolitego stosowania prawa unijnego, znoszenia barier w realizacji swobód rynku wewnętrznego, zapobiegania zakłócaniu konkurencji na rynku wewnętrznym. 13 Formy współdziałania Wymiana informacji Wzajemna pomoc prawna Obowiązki administracji krajowej wynikające z wykonywania prawa UE Transpozycja prawa unijnego do krajowego porządku prawnego Stosowanie prawa unijnego w krajowym porządku prawnym -Indywidualny akt administracyjny jako forma wykonywania prawa UE -Inne formy działania administracji krajowej w ramach pośredniego wykonywania prawa unijnego Kontrola przestrzegania i egzekwowanie prawa unijnego Wykonywanie prawa unijnego przez administrację krajową a formy jej działania Akt normatywny Akt administracyjny 2

3 Formy konsensualne (niewładcze) Szczególne formy prawne działania administracji: akty współdziałania/koordynacji, czynności materialno-techniczne oraz inne nietypowe akty Materialne zasady prawa administracyjnego UE Zasada praworządności Podstawą systemu władzy jest prawo, któremu jest on podporządkowany Zasada praworządności w prawie UE Wyrok Les Verts przeciwko Parlamentowi, C-294/83, pkt 23 Europejska Wspólnota Gospodarcza jest wspólnotą prawa, to znaczy, że zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje podlegają kontroli zgodności wydanych przez nie aktów z podstawową kartą konstytucyjną, jaką stanowi traktat. Artykuł 2 TUE Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn. 20 Zasada pewności prawa Normy prawne powinny być jasne i przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych podmiotów 21 Obejmuje szereg postulatów, np.: akt UE musi być oparty na odpowiedniej podstawie prawnej akt musi zawierać uzasadnienie i zostać ogłoszony lub notyfikowany zainteresowanym podmiotom nulla poena sine lege przepis karny musi jasno określać zarówno przestępstwo jak i karę, postanowienia prawa karnego nie mogą być stosowane w sposób ekstensywny ze szkodą dla oskarżonego prawo nie może działać wstecz Przykład Orzeczenie C-161/06 Skoma Lux / organy celne nałożyły na Skoma-Lux grzywnę, zarzucając spółce naruszenie m.in. przepisów rozporządzenia nr 2454/93 opublikowanego w języku czeskim tylko w internecie Zasada ochrony uprawnionych oczekiwań Zasada ochrony uprawnionych oczekiwań Skarżący powinien wykazać: istnienie uprawnionego oczekiwania oraz że 3

4 poniósł stratę lub znalazł się w niekorzystnej dla siebie sytuacji, ponieważ na tym oczekiwaniu polegał 25 Nie stanowi naruszenia uprawnionego oczekiwania zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu: przewidywalna np. ze względu na specyfikę danego sektora (np. w zakresie wspólnej polityki rolnej) mieszcząca się w granicach zwykłego ryzyka gospodarczego (C-331/88, Fedesa, handlowcy nie mogli rozsądnie oczekiwać, że stosowanie substancji hormonalnych do produkcji zwierzęcej nie będzie zabronione, w sytuacji gdy nie zakończyły się badania naukowe co do jego szkodliwości) mająca na celu ukrócenie spekulacji, poprawienie obowiązującej regulacji Zasada subsydiarności (pomocniczości) - art. 5 ust. 3 TUE Zgodnie z zasadą pomocniczości, w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji, Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. Protokół w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności Zwykła procedura ustawodawcza Komisja przesyła projekt aktu prawnego do Parlamentów narodowych Parlamenty narodowe mają 8 tygodni na uzasadnioną opinię o niezgodności projektu aktu z zasadą pomocniczości (zwykła większość głosów) Komisja musi ponownie zająć się propozycją: jeśli podtrzymuje projekt wydaje uzasadnioną opinię Uzasadnione opinie Komisji i parlamentów narodowych są przekazywanie PE i Radzie oraz brane pod uwagę w czasie procedury ustawodawczej Procedura ustawodawcza nie jest kontynuowana, jeżeli: 55% członków Rady lub większość posłów w PE stwierdzi, że projekt aktu nie jest zgodny z zasadą pomocniczości 28 Zasada proporcjonalności art. 5 ust. 4 TUE Zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów. 4

5 29 30 Procesowe zasady prawa administracyjnego UE Prawo do dobrej administracji (art. 41 KPP) Każdy ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia jego sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i agencje Unii Bezstronność Subiektywna - pracownik unijnych instytucji zajmujący się daną sprawą nie może w żaden sposób okazywać stronniczości lub osobistych uprzedzeń. Obiektywna po stronie instytucji unijnych muszą istnieć gwarancje umożliwiające wykluczenie wszelkich uzasadnionych wątpliwości, co do ewentualnej bezstronności. Rozpatrywanie spraw w rozsądnym terminie O tym czy czas postępowania nie jest zbyt długi decydują okoliczności konkretnej sprawy: znaczenie sporu dla podmiotu, którego dotyczy, złożoność sprawy, zachowanie storn i działania organu administracji. Rzetelność Rozstrzygnięcie w sprawie nie może zostać wydane bez zbadania wszystkich okoliczności prawnych i faktycznych danej sprawy, w tym zwłaszcza tych istotnych dla wyniku procesu decyzyjnego. Prawo do dobrej administracji obejmuje również: - prawo każdej osoby do osobistego przedstawienia sprawy, zanim zostanie podjęty indywidualny środek mogący negatywnie wpłynąć na jej sytuację (prawo do bycia wysłuchanym); - prawo każdej osoby dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowania uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej; - obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji (art. 296 TFUE - akty prawne są uzasadniane) Dodatkowo zgodnie z art. 41 KPP Każda osoba ma prawo domagania się od Wspólnoty naprawienia, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzonej przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji. W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unia powinna naprawić, zgodnie z zasadami ogólnymi, wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji (art. 340 TFUE) Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków traktatowych i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku. Art. 20 ust. 2 lit. d) TFUE Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w Traktatach. Mają między innymi prawo do zwracania się do instytucji i organów doradczych Unii w jednym z języków Traktatów oraz otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku. Wykonywanie prawa unijnego a zadania polskiej administracji 1. Rada Ministrów Współpraca Rady Ministrów z Sejmem i Senatem 5

6 Współpraca Rady Ministrów z Prezydentem RP Współpraca Rady Ministrów z samorządem terytorialnym Wykonywanie prawa unijnego a ustrój i funkcjonowanie niezależnych organów centralnych i administracji rządowej Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych Niezależne organy regulacyjne Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Udział polskich organów administracji w europejskich sieciach administracyjnych Sieci organów regulacyjnych Sieci organów ochrony konkurencji Udział polskich organów administracji we współpracy horyzontalnej - Wykonywanie prawa unijnego a ustrój i funkcjonowanie samorządu terytorialnego Regiony w prawie UE Regionalizacja w Polsce a unijna polityka spójności 6