KOMISJA EUROPEJSKA. Bruksela, dnia K(2009)7140. Dotyczy: Pomoc państwa N 57/2008 Polska Pomoc operacyjna w zakresie biopaliw

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia K(2009)7140 Dotyczy: Pomoc państwa N 57/2008 Polska Pomoc operacyjna w zakresie biopaliw Szanowny Panie Ministrze, Komisja pragnie poinformować Polskę, że po zbadaniu przekazanych przez polskie władze informacji dotyczących przedmiotowej sprawy, postanowiła nie wnosić zastrzeżeń w odniesieniu do omawianego środka pomocy. I. PROCEDURA 1. Powiadomieniem przesłanym w formie elektronicznej w dniu 31 stycznia 2008 r. polskie władze zgłosiły wyżej wspomniany środek pomocy, zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 794/2004 z dnia 21 kwietnia 2004 r. 1 w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE Komisja zwróciła się o dodatkowe informacje pismami z dnia 26 lutego, 16 czerwca i 30 września 2008 r. Polskie władze przekazały wymagane informacje pismami zarejestrowanymi w dniu 25 kwietnia i 1 sierpnia 2008 r. oraz w dniu 24 lutego 2009 r oraz 11 sierpnia W dniu 16 grudnia 2008 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Polski oraz służb Komisji Europejskiej. 3. Zgłoszenie dotyczy zmiany zatwierdzonego programu pomocy. 1 2 Dz.U. L 140 z , s. 1. Dz.U. L 83 z , s. 1. Jego Ekscelencja Pan Radoslaw SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België-Telefon: (0)

2 II. OPIS ŚRODKA POMOCY Istniejące wsparcie produkcji biopaliw w formie obniżek podatku akcyzowego 4. Pismem z dnia 15 listopada 2005 r. polskie władze zgłosiły program pomocy przewidujący wsparcie produkcji biopaliw (N 580/2005), w sprawie którego Komisja wydała pozytywną decyzję W ramach tego programu polskie władze obniżają podatek akcyzowy od biopaliw produkowanych z biomasy. 6. Biomasa stosowana do produkcji biopaliw może być importowana z Państw członkowskich UE oraz z krajów trzecich. 7. Obniżki podatku akcyzowego są przyznawane w odniesieniu do biopaliw wykorzystywanych, jako samoistne paliwa i biopaliw mieszanych z paliwami kopalnymi. Do biopaliw kwalifikujących się do objęcia pomocą, należą bioetanolem i pochodne bioetanolu takie jak ETBE 4 lub TAEE 5 oraz estry. Bioetanol i jego pochodne są mieszane z benzyną zaś estry są mieszane z olejem napędowym. Zgodnie z wymaganiami jakościowymi mieszanki benzyny i oleju napędowego muszą zawierać domieszkę co najmniej 2% biopaliw by być klasyfikowane jako mieszanki biopaliw a nie paliwa ciekłe (kopalne).. 8. Poniższa tabela przedstawia wysokość obniżek podatku akcyzowego dla mieszanek benzyny i oleju napędowego z biopaliwami i dla biopaliw stosowanych jako samoistne paliwa. Tabela 1 obniżki podatku akcyzowego, w PLN za litrów mieszanki biopaliw Mieszanki biopaliw z: Normalna stawka dla części kopalnej Obniżka dla części bio Stawka obniżona dla części bio Benzyną Olejem napędowym - o zawartości siarki <0,005% o niskiej zawartości siarki (>0,001% 0,005%) o zerowej zawartości siarki ( 0,001%) Dz.U. L 80 z , s. 1. Eter etylo-tert-butylowy Eter etylo-tert-amylowy 2

3 9. W odniesieniu do mieszanych produktów końcowych Polska przyznaje obniżkę podatku akcyzowego za każdy litr biopaliwa dodanego do mieszanki. Biopaliwa sprzedawane producentom mieszanek biopaliw w celu wykorzystania ich jako domieszek są całkowicie zwolnione z podatku akcyzowego. Obniżka podatku od litra ETBE lub TAEE przyznawana jest tylko w odniesieniu do stosownej części uzyskanej z biomasy Obniżona stawka akcyzy dla czystych biopaliw stosowanych jako samoistne paliwo wynosiła 202 PLN za 1000 litrów i była w związku z tym wyższa od stawek obowiązujących dla mieszanek biopaliw. 11. Polska przedstawiła Komisji kalkulacje kosztów produkcji bioetanolu i estrów. Koszty produkcji obejmowały koszty surowców, koszty pracy i kapitału oraz koszty przetwarzania i transportu. Do kosztów produkcji dodano marżę zysku w wysokości 5% oraz współczynnik korygujący niższą wartość energetyczną biopaliw. Biopaliwa inne niż bioetanol i estry, których dotyczy pomoc w ramach zgłoszonego środka, są obecnie produkowane w Polsce jedynie w celach badawczych i rozwojowych, nie zaś w celu wprowadzania od obrotu. Polska przedstawiła również Komisji kalkulacje średnich cen paliw kopalnych, którymi posłużono się jako punktem odniesienia w celu określenia poziomu pomocy koniecznej do pokrycia dodatkowych kosztów produkcji. 12. Polska wprowadziła ustawowo system sprawozdawczości w sprawie kosztów produkcji biopaliw. Zgodnie z obowiązującą ustawą producenci biopaliw oraz podmioty produkujące mieszanki zawierające biopaliwa mają obowiązek składania Urzędowi Regulacji Energetyki oraz Agencji Rynku Rolnego kwartalnych informacji dotyczących kosztów produkcji biopaliw. Na podstawie powyższych informacji Urząd sporządzać będzie kwartalne sprawozdania. 13. Polska zobowiązała się do monitorowania kosztów produkcji biopaliw i cen paliw kopalnych oraz, w razie konieczności, korekty obniżki podatku akcyzowego, w celu uniknięcia nadmiernej rekompensaty kosztów produkcji przez cały okres realizacji przedmiotowego środka pomocy. 14. Ustalono, iż środek pomocy będzie obowiązywać od dnia r. do dnia r. Przewidywany łączny budżet programu wynosił około mln PLN. Zmiany w obowiązującym programie pomocy 15. Głównym celem środka pomocy jest realizacja celów wyznaczonych w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 r., tj. promowania wykorzystania biopaliw i innych paliw odnawialnych zamiast oleju napędowego i benzyny do celów transportowych w poszczególnych państwach członkowskich, co przyczyni się do realizacji celów zmierzających do upowszechniania stosowania energii ze źródeł odnawialnych oraz do wypełnienia zobowiązań dotyczących przeciwdziałania zmianom klimatu i zabezpieczenia dostaw ze źródeł przyjaznych dla środowiska. Ponadto program zmierza do zabezpieczenia dostaw w Polsce, poprzez ograniczenie zależności od paliw kopalnych oraz do zwiększenia zatrudnienia w regionach wiejskich, poprzez umożliwienie rolnikom prowadzenia nowych rodzajów działalności. Oprócz tego obniżki podatków powinny zapobiec wzrostowi cen paliw, które mogą mieć miejsce, gdyby producenci biopaliw musieli pokrywać w całości koszty produkcji biopaliw. 3

4 16. Ponieważ koszty produkcji biopaliw są wyższe niż cena rynkowa paliw kopalnych, polski rząd wspiera produkcję biopaliw, aby zapewnić ich konkurencyjność względem paliw kopalnych. W celu pokrycia różnicy między kosztami produkcji biopaliw a ceną rynkową paliw kopalnych polskie władze stosują trzy mechanizmy wsparcia finansowego: obniżkę podatku akcyzowego, obniżkę opłaty paliwowej i obniżkę podatku dochodowego od osób prawnych. Każda z tych obniżek częściowo rekompensuje różnice między kosztami produkcji biopaliw a ceną paliw kopalnych. 17. Te trzy różne mechanizmy wsparcia stosowane w Polsce są przedmiotem niniejszego zgłoszenia. I. Obniżka podatku akcyzowego 18. Poniższa tabela przedstawia wysokość nowych obniżek podatku akcyzowego dla biopaliw zdefiniowanych w punkcie 7 powyżej, używanych w mieszanach z benzyną i olejem napędowym i stosowanych, jako samoistne paliwo. Tabela 2 obniżki podatku akcyzowego, w PLN za litrów Mieszanki biopaliw z: Normalna stawka za paliwo kopalne Nowe obniżki za litr części bio Nowe, minimalne stawki obniżone dla produktu końcowego Benzyną Olejem napędowym o zerowej zawartości siarki ( 0,001%) Biopaliwa stosowane jako samoistne paliwa Nowa stawka obniżona podatku akcyzowego dla biopaliw stosowanych jako samoistne paliwo wynosi 10 PLN za 1000 litrów. Każdy litr biopaliwa dodany do paliw kopalnych jest całkowicie zwolniony z podatku akcyzowego. Jednakże minimalna stawka dla produktu końcowego wynosi 10 PLN za 1000 litrów.. II. Zwolnienie z opłaty paliwowej 20. Obowiązek uiszczenia opłaty paliwowej regulują przepisy ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym. Zgodnie z przepisami tej ustawy opłata paliwowa stanowi opłatę uiszczaną w związku z wprowadzeniem do obrotu paliw silnikowych oraz gazu. 21. Kwota opłaty paliwowej obliczana jest na podstawie ilości paliw silnikowych lub gazu, od jakich podmioty wprowadzające je do obrotu są obowiązane uiścić podatek akcyzowy. Stawka opłaty paliwowej wynosi 105,00 PLN za tonę paliwa silnikowego lub gazu. Stawka ta ulega zmianie w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług 4

5 konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów roku, w którym stawka ulega zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Minister właściwy do spraw transportu ogłasza tę stawkę w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ( Monitor Polski ). 22. W ramach bieżącego programu Polska zgłosiła pełne zwolnienie z opłaty paliwowej dla biopaliw (jak opisano w punkcie 7), które stanowią samoistne paliwa. III. Obniżka podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) 23. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowych od osób prawnych umożliwia producentom biopaliw 6 odliczanie od należnego podatku dochodowego kwoty stanowiącej maksymalnie 19% nadwyżki wartości wytworzonych biopaliw nad wartością wytworzonych paliw ciekłych, o tej samej wartości kalorycznej, obliczonych według cen średnich. Przedmiotowe odliczenie będzie mogło być dokonane w miesięcznych lub kwartalnych zaliczkach, w zależności od stosowanej przez podatnika formy wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. 24. Wartości opałowe oraz średnie ceny biopaliw i paliw ciekłych będzie ogłaszał w obwieszczeniu do końca stycznia każdego roku kalendarzowego minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Ceny te nie będą obejmowały zawartych w nich podatków i opłat (podatek akcyzowy, podatek od towarów i usług oraz opłata paliwowa). 25. Jeżeli producenci biopaliw nie produkują paliw ciekłych, wówczas do celów obliczenia kwoty ulgi powinni stosować średnie ceny paliw ciekłych ogłoszone w obwieszczeniu. Natomiast w przypadku gdy producenci biopaliw wykorzystują surowce pochodzące z własnej produkcji, przy obliczeniu kosztów wytworzenia biopaliw lub paliw ciekłych powinni stosować ceny rynkowe tych surowców. W sytuacji, gdy w danym roku podatkowym podatnicy nie dokonają pełnego odliczenia, wówczas nieodliczoną kwotę ulgi będą mieli prawo odliczyć w następnych latach podatkowych, aż do całkowitego odliczenia. IV. Inne mechanizmy 26. Polskie władze poinformowały Komisję, że przedsiębiorstwa produkujące lub importujące paliwa i dostarczające te paliwa w Polsce, są zobowiązane do dostarczenia określonego odsetka biopaliw w łącznej ilości paliw wprowadzanych do obrotu w danym roku. W praktyce z informacji przekazanych przez Polskę można odnieść wrażenie, że rafinerie (jako producenci) są zobowiązane do realizacji dostaw biopaliw. Rafinerie mogą wywiązać się z tego obowiązku, dostarczając biopaliwa wyprodukowane w kraju lub importowane. Przedsiębiorstwa handlu i stacje paliw podlegają temu obowiązkowi jedynie wówczas, jeśli importują paliwa. W rezultacie wszystkie paliwa dostarczane w Polsce objęte są obowiązkiem zawartości biopaliw. 6 Opisanych w punkcie 7 powyżej 5

6 27. Wymagany odsetek biopaliw w danym roku ogłaszany jest przez rząd. Cele na lata 2009, 2010 i 2011 wynoszą odpowiednio 4,60%, 5,75% i 6,20%. Jak dotąd penetracja rynku przez biopaliwa była znacznie niższa t.j.: w 2006 ich udział wyrażony w wartości kalorycznej był tylko 0,92% a w roku ,68%. Polska argumentuje że wprowadzenie obowiązku dolewania biopaliw jest podyktowane wymaganiami artykułu 3 Dyrektywy 2003/30/WE o promocji wykorzystania biopaliw i innych paliw odnawialnych do celów transportowych Dostawcy paliw, którzy nie spełniają powyższego obowiązku, płacą grzywnę obliczaną według następującego wzoru: gdzie, K=5xWx(M-R)/100% K wysokość kary, wyrażona w złotych (PLN), W roczna, wartość paliw (paliw ciekłych i biopaliw) dostarczonych na rynku (lub zużytych przez niego na potrzeby własne) w PLN M wysokość celu obowiązującego w danym roku w procentach, R wysokość zrealizowanego celu udziału biopaliw w danym roku, w procentach. 29. Powyższy wzór oznacza, że kara jest pięciokrotnie wyższa niż wartość paliw wprowadzanych przez danego dostawcę do obrotu lub wykorzystywanych przez niego do celów własnych i pomnożona przez odsetek biopaliw, których dostawca nie dostarcza. Wzór ten implikuje, że cena biopaliw musiałaby być sześć razy wyższa niż cena paliwa kopalnego by firmom było obojętne czy dostarczają biopaliwa czy płacą karę 8. Biorąc pod uwagę koszty transakcyjne zakupu biopaliw, jest prawdopodobne, że sześciokrotnie wyższa cena biopaliw spowoduje, że firmy nie będą dostarczać biopaliw. Koszty produkcji biopaliw 30. Poniższa tabela przedstawia wysokość zgłoszonych przez Polskę kosztów produkcji biopaliw i cen paliw kopalnych (różnica między nimi podlega pomocy). 7 8 Patrz punkt 15 powyżej. Zakładając, W=1000 (z ceną paliwa ciekłego kopalnego 10 za jednostkę), M=5% i R=0% (nie dostarcza biopaliw), firma X musiałaby zapłacić karę w wysokości 250 PLN. Całkowite koszty poniesione przez firmę byłyby równe 1250 PLN. W przypadku, jeżeli koszty jednostkowe biopaliw o tej samej wartości energetycznej jak paliwa kopalne wynoszą 60, firma Y całkowicie wypełniająca obowiązek tj.: W = 1000 (gdzie koszty paliw kopalnych są 10 a koszty biopaliw 60), M=5% i R=5%, miałaby te same koszty, co firma X niewypełniająca obowiązku tj.: 95*10+5*60=

7 Tabela 3 koszty produkcji biopaliw i referencyjna cena paliw tradycyjnych, bez podatku akcyzowego, podatku od towarów i usług oraz opłaty paliwowej, w PLN za litrów biopaliw Koszty produkcji 1 A) Surowce B) Koszty pracy Bioetanol jako dodatek do paliw Bioetanol jako samoistne biopaliwo Estry metylowe jako dodatek do paliw Estry metylowe jako samoistne biopaliwo C) Koszty kapitałowe D) Koszty przetwarzania E) Koszty transportu F) Sprzedaż produktów ubocznych G) Koszty produkcji ogółem (A+B+C+D+E-F) H) Marża zysku I) WARTOŚĆ NETTO (G+H) J) Współczynnik korygujący dla wartości energetycznej 4 x I) K) Cena końcowa biopaliw, bez podatku akcyzowego, podatku od towarów i usług oraz opłaty paliwowej (I+J) M) Referencyjna cena paliwa ciekłego (kopalnego), bez podatku akcyzowego, podatku od towarów i usług oraz opłaty paliwowej Różnica (K-M) ) 2) Dane w tabeli dotyczą kosztów produkcji dla przedsiębiorstw o rocznej produkcji odpowiednio 100 hl bioetanolu i ton estrów. Dla spójności dane dotyczące bioetanolu wyrażono w PLN za litrów, a dane dotyczące estrów w PLN za tonę. Całkowita ilość ton w odniesieniu do estrów została następnie przeliczona na ilość litrów przy zastosowaniu współczynnika równego 0,88. Dane dotyczące kosztów surowca do produkcji bioetanolu odnoszą się do żyta i pochodzą z Głównego Urzędu Statystycznego, natomiast dane dotyczące kosztów surowca do produkcji estrów odnoszą się do oleju rzepakowego i zostały pozyskane ze Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Koszty kapitałowe stanowią koszt zablokowania kapitału na poczet zabezpieczenia należności z tytułu podatku akcyzowego, którym objęte są nowe zakłady wytwarzające bioetanol. 7

8 3) 4) W kosztach przetwarzania uwzględniono koszty enzymów, opału i energii elektrycznej, amortyzacji i utrzymania, odprowadzania ścieków i ochrony środowiska oraz koszty nieruchomości. Współczynnik korygujący dla wartości energetycznej obliczono w następujący sposób. Sumę wierszy I i J pomnożono przez poniższe współczynniki: w przypadku bioetanolu 50,88% (jako zaokrąglony wynik następującego działania: ((42,6 x 0,748)/(26,7 x 0,791)-1) x 100%); w przypadku estrów 7,72% (jako zaokrąglony wynik następującego działania: ((42,9 x 0,833)/(37,7 x 0,880)-1) x 100 %). Źródłem danych o wartościach opałowych paliw, użytych do obliczeń współczynników jest stanowiące załącznik do niniejszej części rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie wartości opałowej poszczególnych biokomponentów i paliw ciekłych (Dz. U. z 2008 r. Nr 3, poz. 12). 31. Powyższe dane ukazują że bioetanol jest około trzy i pół razy droższy od paliw kopalnych a estry metylowe około dwa razy droższy. Zdaniem polskich władz obniżki podatku akcyzowego, opłaty paliwowej i podatku dochodowego od osób prawnych, łącznie obniżą te różnice w następującym zakresie: : Tabela 4 różnice kosztów produkcji biopaliw i paliw tradycyjnych, w PLN za 1000 litrów paliwa Rodzaj obniżki Bioetanol jako dodatek do paliw Bioetanol jako samoistne biopaliwo Estry metylowe jako dodatek do paliw Estry metylowe jako samoistne biopaliwo Podatek akcyzowy Opłata paliwowa Podatek dochodowy od osób prawnych Ulga ogółem Różnica kosztów produkcji przed odliczeniem ulgi ogółem Różnica kosztów produkcji po odliczeniu ulgi ogółem Budżet i czas trwania programu 32. Łączny budżet szacuje się na PLN (około 2,3 miliardów Euro). Poniższa tabela przedstawia szacowane budżety roczne. 8

9 Tabela 5 łączny budżet, w tys. PLN Rok Podatek akcyzowy Opłata paliwowa Podatek dochodowy od osób prawnych Ogółem 2007* Polska wstępnie zgłosiła, iż program będzie obowiązywał do dnia r. Jednakże w trakcie oceny programu Polska ograniczyła czas jego trwania do dnia r. III. OCENA Istnienie pomocy państwa i zgodność z prawem 34. Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. 35. Wszystkie trzy środki (obniżki podatku akcyzowego, opłaty paliwowej i podatku dochodowego od osób prawnych) przyznawane są z zasobów państwa, ponieważ bezpośrednio ograniczają wpływy podatkowe, które w przeciwnym razie byłyby wpłacane do budżetu państwa. Wszystkie trzy środki mają na celu obniżenie kosztów w określonym sektorze gospodarki, tzn. w sektorze produkcji biopaliw. Poprzez częściowe zwolnienie podatników z kosztów, które musieliby normalnie ponosić, środek przyznaje korzyści określonym przedsiębiorstwom i produkcji określonych towarów. Ponieważ biopaliwa służą jako substytut oleju napędowego i benzyny pochodzących z paliw kopalnych, przyznane korzyści mogą zakłócić konkurencję na wewnętrznym rynku UE. Środek może też wywierać negatywny wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi w tym sektorze. Tym samym przedmiotowy środek stanowi pomoc państwa zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE. 36. Natomiast obowiązek dostarczania biopaliw nie jest traktowany, jako pomoc państwa, ponieważ środek ten nie przyznaje zasobów państwowych. 37. Zgłaszając przedmiotowy środek pomocy, polskie władze wypełniły obowiązek wynikający z art. 88 ust. 3 Traktatu WE. 9

10 Zgodność pomocy z art. 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE 38. Artykuł 87 ust. 3 lit. c) Traktatu WE przewiduje wyłączenie od ogólnej zasady niezgodności ze wspólnym rynkiem, określonej w ust. 1 tego artykułu, w przypadku pomocy przeznaczonej na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile pomoc ta nie zmienia w sposób negatywny warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. 39. Program stanowi pomoc na rzecz produkcji paliw, które są bardziej przyjazne dla środowiska niż paliwa tradycyjne. Wsparcie biopaliw i innych paliw odnawialnych zastępujących olej napędowy i benzynę do celów transportowych jest uznanym priorytetem polityki wspólnotowej, ponieważ oczekuje się, iż przyczyni się to do obniżenia emisji dwutlenku węgla i zabezpieczenia dostaw ze źródeł przyjaznych dla środowiska. W art. 3 dyrektywy 2003/30/WE w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych ustala się wartość referencyjną na poziomie 5,75% udziału biopaliw we wszystkich benzynach i olejach napędowych do celów transportowych, wprowadzanych do obrotu do dnia 31 grudnia 2010 r. Dodatkowo, artykuł 3 nowej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dyrektywa 2009/28/EC) wymaga od każdego Państwa Członkowskiego by w roku 2020 udział energii ze źródeł odnawialnych we wszystkich formach transportu wynosił co najmniej 10% całkowitej konsumpcji energii w transporcie w danym Państwie Członkowskim. Ponieważ zgłoszony środek przyczynia się do realizacji celu zmierzającego do ochrony środowiska, Komisja oceniła go w kontekście Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska Zasadniczo Wytyczne w sprawie pomocy na ochronę środowiska stanowią, że pomoc na ochronę środowiska musi dotyczyć ściśle określonych nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, stwarzać efekt zachęty, być proporcjonalna oraz wywierać ograniczony wpływ na konkurencję i wymianę handlową. Spełnianie tych kryteriów ma być sprawdzane na podstawie testu bilansującego. Jednakże w rozdziale 3 wytycznych Komisja określiła szereg środków, w odniesieniu do których uznaje a priori, że pomoc państwa spełniająca szczegółowe warunki zawarte w wytycznych będzie również spełniała ogólne kryteria dotyczące nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, efektu zachęty, proporcjonalności i ograniczonego wpływu na konkurencję i wymianę handlową. Środki te obejmują również pomoc dotyczącą biopaliw. 41. Biopaliwa zdefiniowane są w punkcie 70 jako paliwa płynne lub gazowe przeznaczone do celów transportowych i produkowane z biomasy. Biomasa oznacza ulegającą biodegradacji część produktów, odpadów lub pozostałości z rolnictwa (łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi), leśnictwa i powiązanych branż, a także ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych i miejskich. Biopaliwa wspierane przez Polskę spełniają wymogi definicji zawartej w punkcie Zgodnie z pkt 49 Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska Komisja uznaje, że wsparcie biopaliw powinno w sposób trwały przynosić korzyści w zakresie zabezpieczenia 9 Dz.U. C 82 z , s. 1. Zgodnie z pkt 204 Komisja będzie stosować niniejsze wytyczne w odniesieniu do wszystkich zgłaszanych środków pomocy, względem których musi podjąć decyzję po opublikowaniu niniejszych wytycznych w Dzienniku Urzędowym, nawet w przypadku projektów zgłoszonych przed publikacją. 10

11 dostaw energii i polityki przeciwdziałania zmianom klimatu. Zatem pomoc państwa może stanowić właściwy instrument tylko dla tych zastosowań odnawialnych źródeł energii, w przypadku których korzyści dla środowiska i zrównoważony rozwój są ewidentne. W szczególności, biopaliwa niespełniające kryteriów zrównoważonego rozwoju, określonych w art. 17 Dyrektywy 2009/28/EC, nie kwalifikują się do objęcia pomocą państwa. 43. Polska potwierdziła, że zgłoszony program pomocy ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do biopaliw proekologicznych spełniających kryteria zrównoważonego rozwoju określone w art. 17 Dyrektywy 2009/28/EC. 44. Komisja odnotowuje, iż program nie jest ograniczony do polskiego rynku krajowego tj.: obniżki podatku akcyzowego i opłaty paliwowej mają zastosowanie do wszystkich biopaliw dostarczanych w Polsce a ulga w podatku dochodowym jest otwarta dla wszystkich firm wytwarzających biopaliwa, zarejestrowanych w Polsce. W tym względzie Polska poinformowała Komisję, że w roku 2008 biomasa użyta do produkcji biopaliw była w większości nabyta na podstawie kontraktów dostawy między pośrednikami a wytwórcami biopaliw tj.: 72% biomasy użytej do produkcji bioetanolu i 83% do produkcji estrów, a tylko mała część była nabyta na podstawie kontraktów między producentami rolnymi a wytwórcami biopaliw tj.: 0,64% użytej do wytworzenia bioetanolu i 0.04% do wytworzenia estrów. Ponieważ kontrakty między pośrednikami a wytwórcami biopaliw nie są poddane jakimkolwiek ograniczeniom geograficznym, pośrednicy mogą importować biomasę z krajów Unii Europejskiej i z krajów do UE nie należących. Ponadto Polska poinformowała Komisję, że nie istnieją żadne ograniczenia, co do importu biopaliw. W roku 2008 udział biopaliw importowanych z krajów UE wynosił około 70% całkowitej konsumpcji biopaliw w Polsce. 45. Zgodnie z pkt Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska, pomoc operacyjna na produkcję energii ze źródeł odnawialnych może być uzasadniona w celu pokrycia różnicy między kosztami produkcji energii ze źródeł odnawialnych a ceną rynkową danego rodzaju energii. 46. Przedstawione przez Polskę dane dotyczące kalkulacji kwoty pomocy, których podsumowanie znajduje się w pkt 27 i 28 niniejszej decyzji, są zgodne z kryteriami określonymi w pkt 109 lit. a) wytycznych. Łączny wpływ obniżki podatku akcyzowego, obniżki opłaty paliwowej oraz obniżki podatku dochodowego od osób prawnych są mniejsze niż różnica między kosztami produkcji biopaliw a ceną rynkową paliw kopalnych. 47. W zgodzie z pkt 109(c) Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska nie ma konieczności ograniczania czasu trwania pomocy operacyjnej do amortyzacji zakładów produkcyjnych, biorąc pod uwagę, że wspierane paliwa są uzyskiwane z biomasy i jako takie wymagają mniejszych nakładów inwestycyjnych za to wnoszą wyższe koszty operacyjne niż inne źródła energii odnawialnej. Z tego powodu Wytyczne w sprawie pomocy na ochronę środowiska pozwalają na udzielanie pomocy operacyjnej na produkcję energii odnawialnej z biomasy przekraczającej kwotę inwestycji w przypadku, gdy państwa członkowskie mogą wykazać, że łączne koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa po amortyzacji zakładu są nadal wyższe niż cena rynkowa energii. Ponieważ koszty produkcji zaprezentowane przez Polskę nie zawierają amortyzacji zakładów, obliczone całkowite koszty produkcji zawarte w tabeli 4 odzwierciedlają zagregowane koszty przedsiębiorstw (z wyłączeniem amortyzacji), które są 11

12 wyższe od ceny rynkowej energii. Dlatego nie jest konieczne ograniczenie pomocy operacyjnej do amortyzacji zakładów. 48. Oprócz bioetanolu i estrów zgłoszony środek przewiduje również możliwość objęcia obniżką podatku biologicznych składników ETBE i TAEE. Ponieważ jednak produkty te nie są jeszcze przedmiotem obrotu rynkowego, brak jakichkolwiek danych dotyczących ich kosztów produkcji. W momencie gdy produkty te zostaną wprowadzone do obrotu, będą podlegały warunkom całego programu. 49. Zgłoszony program jest zgodny z warunkami określonymi w pkt opcja pierwsza Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska. 50. Ponieważ środek dotyczy m.in. obniżki podatku akcyzowego od produktu energetycznego, Komisja oceniła go także pod kątem zgodności z przepisami dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej ( dyrektywa w sprawie podatku energetycznego ) Artykuł 16 ust. 1 powyższej dyrektywy zezwala państwom członkowskim na stosowanie wobec biopaliw zwolnienia lub obniżonej stawki podatku. Jednak art. 16 ust. 2 tej samej dyrektywy stanowi, że zwolnienie lub obniżona stawka podatku ma ograniczać się do tej części produktu, która rzeczywiście pochodzi z biomasy. 52. Obniżka podatku akcyzowego dotyczy biopaliw stanowiących samoistne paliwo i biopaliw mieszanych z innymi paliwami. Jeśli chodzi o biopaliwa mieszane z paliwami kopalnymi, obniżka podatku akcyzowego będzie proporcjonalna do ilości biopaliwa zawartej w produkcie końcowym. A zatem im większy jest udział biopaliwa w produkcie końcowym, tym wyższa wartość potencjalnej redukcji podatku akcyzowego należnego od produktu końcowego. 53. Zgłoszony program jest również zgodny z przepisami art. 16 ust. 3 dyrektywy w sprawie podatku energetycznego, który nakłada obowiązek dostosowywania obniżki opodatkowania do zmian cen surowców, w celu uniknięcia nadmiernej rekompensaty dodatkowych kosztów związanych z produkcją biopaliw. W tym względzie Komisja przypomina że władze polskie podjęły zobowiązanie w ramach modyfikowanego środka N580/2005 że będą monitorować koszty produkcji biopaliw i ceny paliw kopalnych i, jeżeli to będzie konieczne, dostosowywać obniżki stawki podatku akcyzowego tak by uniknąć jakiejkolwiek nadkompensaty kosztów produkcji biopaliw przez całość okresu obowiązywania środka. 54. Czysty bioetanol jest przetworzonym produktem rolniczym wymienionym w załączniku I do Traktatu WE. Wytyczne w sprawie pomocy na ochronę środowiska odnoszą się również do tych sektorów, które podlegają szczególnym wspólnotowym zasadom pomocy państwa, takich jak rolnictwo, chyba że te szczególne zasady stanowią inaczej (zob. pkt 59 Wytycznych w sprawie pomocy na ochronę środowiska). Zasady sektorowej pomocy państwa w odniesieniu do rolnictwa zawarte są w wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym w latach Zgodnie z pkt 49 lit. c) i pkt 62 Wytycznych dla rolnictwa, wytyczne w sprawie pomocy na ochronę środowiska mają również zastosowanie, z Dz.U. L 283 z , s. 51. Dz.U. C 319 z , s

13 kilkoma wyjątkami 12, do pomocy na rzecz ochrony środowiska w sektorze rolnym. A zatem nie ma potrzeby osobnej oceny pomocy państwa udzielanej w odniesieniu do biopaliw, które stanowią produkty rolne. 55. Wartość odniesienia stosowana przez Polskę do kalkulacji kwoty pomocy niezbędnej do podniesienia konkurencyjności biopaliw to cena odpowiedniego paliwa kopalnego. Dotychczas Komisja zawsze zatwierdzała programy pomocy dotyczące biopaliw, w przypadku których możliwe było wykazanie, że pomoc nie przekracza różnicy między kosztami produkcji przedmiotowych biopaliw (z uwzględnieniem normalnej marży zysku) a ceną rynkową odpowiedniego paliwa kopalnego. Uznawano, iż metoda ta zapewnia unikanie nadmiernej rekompensaty. Było to zgodne z oceną Komisji w innych sprawach dotyczących biopaliw. Uzasadnieniem zatwierdzenia pomocy było przekonanie, że gdyby dostawcy paliw nie otrzymali pomocy, nie wprowadzaliby do obrotu biopaliw, ponieważ produkcja tych paliw jest po prostu kosztowna, a przy tym nie jest możliwa ich sprzedaż po cenach wyższych niż paliw kopalnych, które są wobec biopaliw bezpośrednimi produktami konkurencyjnymi. 56. Jednakże w przedmiotowej sprawie obniżka podatku powiązana jest z obowiązkiem dostaw. Można byłoby stwierdzić, że w związku z wprowadzeniem obowiązku dostaw tworząc gwarantowane punkty sprzedaży likwiduje ona w ogóle potrzebę przyznawania pomocy państwa, ponieważ cele środowiskowe upowszechniania biopaliw można osiągnąć dzięki samemu tylko zobowiązaniu, o którym mowa powyżej. W takim wypadku pomoc państwa nie byłaby konieczna do osiągnięcia celu środowiskowego. 57. Polska argumentuje, że tylko obowiązek w połączeniu z pomocą państwa pozwoli na osiągnięcie celów środowiskowych postawionych w przez Dyrektywę 2003/30/WE. Powodem jest, że konieczny wzrost udziału biopaliw na rynku z obserwowanych w 2007 tj.: 0,68% do poziomu ustanowionego przez Dyrektywę na rok 2010 tj.: 5,75%, może doprowadzić do czasowych niedoborów w dostawach biopaliw co może z kolei spowodować generalny wzrost cen biopaliw i w konsekwencji cen paliw. 58. Ten przeszło pięciokrotny wzrost popytu na biopaliwa może doprowadzić do wzrostu cen biopaliw i spowodować, że niektórzy dostawcy paliw zdecydują się czasowo płacić karę zamiast dostarczać biopaliwa, dopóki nie zostaną otwarte nowe drogi zaopatrzeniowe biopaliw. Ponieważ zasadniczym celem obowiązku dostawy biopaliw nie jest wymierzanie kar a osiągnięcie celów zawartych w Dyrektywie 2003/30/WE, w przypadkach, w których płacenie kar byłoby racjonalne, redukcje podatków będą miały efekt zachęty na poziomie firm by kupować biopaliwa. Jednakże władze polskie nie są w stanie udokumentować tych hipotez. 59. Ponadto, według władz polskich, mechanizm wsparcia podatkowego jest niezbędny do zabsorbowania możliwego wzrostu cen paliw dla konsumentów, który może mieć miejsce, gdy dostawcy paliw są zobowiązani do dostawy biopaliw a jednocześnie ponosiliby koszty dodatkowe biopaliw, które są wyższe w porównaniu z kosztami paliw kopalnych.. Władze polskie nie były jednak w stanie poprzeć tej tezy koniecznymi danymi. 60. Komisji wydaje się, że w dłuższej perspektywie czasowej, obowiązek dostawy, sam, jako taki, wystarczy by powodować nowe inwestycje w produkcję biopaliw, wyższy import biopaliw, a 12 Na przykład środki specyficzne dla sektora rolnego, takie jak środki rolno-środowiskowe lub pomoc na inwestycje w odniesieniu do produkcji podstawowej, nadal podlegają sektorowym zasadom pomocy państwa. 13

14 co za tym idzie do spadku cen biopaliw spowodowanego wyższą podażą biopaliw i tańszymi biopaliwami z importu. Dlatego Komisji wydaje się że jest mało prawdopodobne by pomoc państwa była konieczna w dłuższej perspektywie i by miała jakikolwiek efekt zachęty na poziomie programu lub na poziomie wypełniania obowiązku przez firmy, ponieważ kary nakładane w przypadku niewypełnienia obowiązku prowadziłyby do jego wypełnienia i do dostarczania tańszych biopaliw na rynek. 61. Jednakże, obecnie nie jest pewne, w jakim zasięgu, w krótkim okresie, sam obowiązek dostaw wpłynie na ceny w łańcuchu dostaw biopaliw tj.: czy obowiązek dostaw będzie miał wpływ na ceny biopaliw płaconą przez dostawców ich wytwórcom (np.: konkurencja między dostawcami o biopaliwa by wypełnić obowiązek dostaw może prowadzić do zwyżki cen biopaliw w związku z ich ograniczoną dostępnością) lub czy też może to nawet spowodować wzrost kosztów produkcji u wytwórców (np. ze względu na wzrost cen surowców spowodowany wzrostem popytu na biopaliwa) powodując ograniczenia w dostawach biopaliw. Jest trudne do przewidzenia, w jakim stopniu dostawy biopaliw z importu będzie w stanie pokryć wzrost popytu na biopaliwa. Nie można wykluczyć, że w związku z powyższym i w związku ze spadkiem cen paliw kopalnych ceny biopaliw na rynku polskim się podwoją i dlatego różnica między cenami paliw kopalnych i biopaliw będzie sześciokrotna w krótkim okresie. W takim przypadku, jak pokazano w punkcie 26 powyżej, będzie wydawać się ekonomicznie bardziej atrakcyjne dla niektórych firm płacenie kary niż dostawa biopaliw. Jeżeli, dla niektórych firm, płacenie kar byłoby bardziej atrakcyjne niż dostawa biopaliw, obniżki podatków mogłyby mieć efekt zachęty na poziomie dostawców paliw, ponieważ nie dostarczaliby oni biopaliw jeżeli nie otrzymaliby ulg podatkowych. 62. Nie ma również jasności, jaki będzie wpływ obowiązku w połączeniu z ulgami podatkowymi na ceny końcowe paliw kopalnych i biopaliw na stacjach paliw. A zatem nie jest jasne, czy połączenie tych dwóch instrumentów wywiera wpływ polegający na tym, że obniżka podatków (częściowo) przynosi korzyści konsumentom, ponieważ wzrost kosztów produkcji paliw byłby neutralizowany obniżkami podatków. 63. Wprowadzenie obowiązku dostawy biopaliw w powiązaniu z obniżkami podatkowymi jest nowym kierunkiem w polityce dotyczącej biopaliw w państwach członkowskich. Komisja ma w tym zakresie ograniczone doświadczenie. Ze względu na brak doświadczenia ani państwa członkowskie ani Komisja nie są w stanie przewidzieć a priori, jaki będzie w praktyce wpływ jednoczesnego stosowania obniżek i zwolnień podatkowych i obowiązku dostawy na rynek biopaliw., 64. W związku z powyższym i zanim dalsze informacje dotyczące efektu wprowadzenia obowiązku i równoczesnego stosowania ulg podatkowych mogą zostać dostarczone, Komisja oceniła jedynie efekt ulg podatkowych dla biopaliw jako takich, i przeanalizowała koszty produkcji biopaliw w porównaniu z cenami paliw kopalnych. W szczególności Komisja uznaje, że można wykluczyć ryzyko nadmiernej kompensaty: jak wynika z tabeli przedstawiającej kalkulację kosztów, obniżka podatku zaproponowana przez Polskę nie pokrywa całej różnicy między kosztami produkcji biopaliw a ceną rynkową paliw kopalnych. Istnieje, zatem rozsądny margines bezpieczeństwa, co eliminuje ryzyko nadmiernej rekompensaty. Ponadto Polska zobowiązała się w modyfikowanym programie N580/2005, monitorować koszty produkcji biopaliw i cenę paliw kopalnych i, jeżeli to będzie konieczne, dopasować ulgi w podatku akcyzowym tak by uniknąć jakiejkolwiek nadkompensaty kosztów 14

15 produkcji przez cały okres trwania programu tj.: to zobowiązanie stosuje się również do zmian wprowadzonych do programu N580/2005. Takie dane zostały pokazane w tabeli W swojej ocenie Komisja wzięła również pod uwagę fakt, że polskie władze zgodziły się ograniczyć czas trwania programu do dnia 30 kwietnia 2011 r. oraz gromadzić dane umożliwiające monitorowanie upowszechniania się biopaliw na rynku w Polsce oraz związanych z tym tendencji rozwoju cen. Ten zbiór danych będzie w szczególności obejmował informacje dotyczące każdego rodzaju paliw (paliwa z niską domieszką biopaliw, paliwa z wysoką domieszką biopaliw i samoistne biopaliwa), ich cen na stacjach paliw, cen hurtowych u dostawców paliw z podziałem na paliwa krajowe i importowane, kosztów mieszania biopaliw z paliwami kopalnymi oraz ilości biopaliw importowanych z krajów trzecich. Ponadto ten zbiór danych będzie obejmował informacje, które podlegają obowiązkowi monitorowania w ramach istniejącego programu N 580/2005, tj. ceny producentów biopaliw dla wszystkich rodzajów biopaliw oraz koszty produkcji biopaliw. 66. Władze polskie potwierdziły również, że notyfikowany środek pomocy państwa nie zostanie przedłużony poza dzień 30 kwietnia 2011 chyba, że zebrane dane wykażą, że środek ten jest konieczny w rozumieniu Wytycznych Wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska. Dlatego pomoc publiczna dla biopaliw po tej dacie musi być uzasadniona korzyścią środowiskową w stosunku do biopaliw dostarczanych na mocy obowiązku dostawy. 67. Zebrane dane pozwolą Komisji ocenić jak obowiązek dostawy i ulgi podatkowe wpływają na rynek i kto jest ostatecznym beneficjentem ulg podatkowych. 68. W związku z powyższym, na ten ograniczone okres czasu tj.: do 30 kwietnia 2011, Komisja uznaje że ulgi podatkowe będą miały efekt zachęty dla firm dostarczających biopaliwa, w szczególności w obliczu niedoskonałości rynku w krótkim okresie spowodowanych prawdopodobnym i znaczącym wzrostem cen biopaliw. Ponadto ulgi podatkowe pomogą Polsce w osiągnięciu celu środowiskowego jakim jest 5,75 procentowy udział biopaliw w rynku paliw transportowych w roku 2010, bez względu na niewiadome efekty związane z wprowadzeniem obowiązku dostawy biopaliw. 69. W niedawnych sprawach N 326/ i N 63/ , zatwierdzonych w dniu 11 marca i 20 sierpnia 2008 r., a dotyczących programów pomocy w zakresie biopaliw we Włoszech z wykorzystaniem podobnego mechanizmu, Komisja doszła do wniosku, że pomoc może być uznana za zgodną ze wspólnym rynkiem. 70. I wreszcie, jeśli chodzi o przyjmowane w przyszłości przez Polskę akty prawne, Komisja chciałaby przypomnieć polskim władzom o wynikającym z art. 88 ust. 3 Traktatu WE obowiązku zgłaszania Komisji wszelkich zamiarów wprowadzenia zmian w programie, zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 [obecnie 88] Traktatu WE. 13 Dz.U. C 134/ Dz.U. C 323/

16 IV. WNIOSEK 71. Na podstawie powyższych ustaleń Komisja stwierdza, że zgłoszony środek pomocy jest zgodny ze wspólnym rynkiem, ponieważ spełnia warunki określone w pkt wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska. Komisja postanawia zatem nie wnosić zastrzeżeń w odniesieniu do przedmiotowego środka pomocy. 72. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało poufne informacje, które nie powinny być przekazywane osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: European Commission Directorate-General of Competition State Aid Registry B-1049 BRUSSELS Nr faksu: We wszelkiej korespondencji proszę podawać nazwę i numer sprawy. Proszę przyjąć wyrazy szacunku, W imieniu Komisji Neelie KROES Członek Komisji 16