PODSUMOWANIE EFEKTÓW PROGRAMU WOJEWÓDZKIEGO - STRATEGII POLITYKI ZDROWOTNEJ WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA

Transkrypt

1 Departament Polityki Zdrowotnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego PODSUMOWANIE EFEKTÓW PROGRAMU WOJEWÓDZKIEGO - STRATEGII POLITYKI ZDROWOTNEJ WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO NA LATA Łódź, kwiecień 2015 rok

2 Spis treści Wstęp... 2 I. Efekty realizacji celów szczegółowych i zadań Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata II. Realizacja celu głównego Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata CHARAKTERYSTYKA POPULACJI RUCH NATURALNY LUDNOŚCI Współczynnik urodzeń żywych Współczynnik urodzeń noworodków z niską masą urodzeniową Współczynnik płodności kobiet Współczynnik zgonów Przyrost naturalny Współczynnik umieralności niemowląt Zgony dzieci i młodzieży Przeciętne dalsze trwanie życia STRUKTURA ZGONÓW Choroby układu krążenia Nowotwory złośliwe Inne przyczyny zgonów Standaryzowane współczynniki zgonów według wybranych grup przyczyn zgonów STACJONARNA OPIEKA MEDYCZNA Struktura hospitalizacji według ICD OPIEKA AMBULATORYJNA EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH I ZATRUĆ Zatrucia i zakażenia pokarmowe Choroby wieku dziecięcego Wirusowe Zapalenie Wątroby Zakażenie wirusem HIV i zachorowania na AIDS Choroby weneryczne Grypa STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI PODSUMOWANIE...61 BIBLIOGRAFIA

3 Wstęp Niniejszy dokument jest ostatecznym podsumowaniem Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata Jego założeniem było sprawdzenie, czy po ośmiu latach od wdrożenia Strategii Polityki Zdrowotnej, udało się osiągnąć jej główny cel, tj. Podniesienie stanu zdrowotności mieszkańców województwa łódzkiego. W związku z tym w opracowaniu najwięcej miejsca poświęcono zmianom sytuacji demograficznej i epidemiologicznej mieszkańców województwa łódzkiego w latach W przeciwieństwie do corocznych sprawozdań z monitoringu Strategii Polityki Zdrowotnej, autorzy nie odnoszą się do opisu realizacji każdego z zadań i celów szczegółowych. Uznano, że obszerne opracowanie z 2013 roku na temat monitoringu ww. dokumentu za lata , w wystarczającym zakresie pokazuje, co z tych zamierzeń udało się osiągnąć oraz dlaczego niektóre założenia przestały być aktualne. Ponadto wnioski z opracowania z 2013 roku posłużyły do określenia celów tworzonej w tamtym czasie Strategii Polityki Zdrowotnej dla Województwa Łódzkiego na lata W tym opracowaniu przedstawiono więc tylko krótkie podsumowanie efektów realizacji celów szczegółowych i zadań programu wojewódzkiego, w oparciu o monitoring przeprowadzony w 2013 roku. 2

4 I. Efekty realizacji celów szczegółowych i zadań Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata Program Wojewódzki - Strategia Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata został przyjęty uchwałą Nr LIII/886/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z dnia 28 marca 2006 roku. Ze względu na trudną sytuację demograficzno-epidemiologiczną województwa łódzkiego na tle Polski, celem głównym, który przyświecał temu dokumentowi było Podniesienie stanu zdrowotności mieszkańców województwa łódzkiego. Dla wyżej wymienionego celu określono 5 celów szczegółowych dotyczących poprawy jakości usług medycznych, dostępu do usług medycznych, bezpieczeństwa zdrowotnego, promocji zdrowia oraz poprawy funkcjonowania systemu informacji i wiedzy w ochronie zdrowia. Każdy z celów podzielono na zadania, których łącznie było 16. Do najważniejszych spraw wymagających interwencji w ówczesnym okresie zaliczono: dostosowanie placówek ochrony zdrowia do wymogów określonych przepisami prawa, poprawę infrastruktury podmiotów leczniczych, poprzez termomodernizację, zakupy aparatury medycznej, wprowadzenie systemów jakości w ochronie zdrowia, wzmocnienie roli podstawowej opieki zdrowotnej (poz), racjonalizację rozmieszczenia placówek ochrony zdrowia, dostosowanie bazy opieki zdrowotnej do potrzeb zdrowotnych, w szczególności w zakresie opieki długoterminowej oraz lecznictwa psychiatrycznego, rozbudowę zintegrowanego systemu ratownictwa medycznego, utworzenie ośrodka leczenia osób narażonych na broń biologiczną (izolatorium), budowę systemu nocnej i świątecznej opieki medycznej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, realizację oraz wspieranie działań służących promocji zdrowia oraz profilaktyce chorób, utworzenie Regionalnego Systemu Informacji Medycznej oraz wzrost wykorzystania rozwiązań teleinformatycznych w zakładach opieki zdrowotnej. Doświadczenia z ośmiu lat obowiązywania Strategii Polityki Zdrowotnej pokazały, że cele zostały określone w sposób prawidłowy, zgodnie z potrzebami zdrowotnymi mieszkańców oraz adekwatnie do stanu i sytuacji podmiotów leczniczych. Zważywszy jednak na dynamicznie zmieniające się otoczenie prawne oraz podział kompetencji w zakresie 3

5 kształtowania polityki zdrowotnej na różne podmioty, niektóre z zadań okazały się niemożliwe do zrealizowania z poziomu samorządu województwa. Tak było w przypadku zadania dotyczącego wzmocnienia systemu podstawowej opieki zdrowotnej (zadanie II.1), czy budowania w ramach poz nocnej i świątecznej pomocy medycznej (zadanie III.3). Polityka zdrowotna na poziomie regionu pozostawała w zasadzie bez wpływu na realizację obu wymienionych założeń, uwarunkowanych całkowicie od przepisów je regulujących i sposobu finansowania przez NFZ. Dla przykładu, w związku z nowelizacją ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, od marca 2011 nocna i świąteczna pomoc medyczna przestała być kontraktowana przez NFZ w ramach podstawowej opieki zdrowotnej. Ciągłe zmiany przepisów najwyraźniej widać na przykładzie rozporządzeń regulujących dostosowanie jednostek do wymogów prawa (zadanie I.1), które w ciągu 8 lat realizacji Strategii Polityki Zdrowotnej zmieniały się trzykrotnie. W pierwszym roku wdrożenia tego dokumentu (2006) obowiązywał wymóg dostosowania pomieszczeń i urządzeń zakładów opieki zdrowotnej w terminie do dnia 31 grudnia 2012 roku, podczas gdy aktualnie termin ten został wydłużony do 31 grudnia 2016 roku. Najważniejszą zmianą dla funkcjonowania placówek opieki zdrowotnej było jednak wejście w życie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 o działalności leczniczej, która zastąpiła dotychczasową ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej i określiła na nowo zasady wykonywania usług medycznych oraz rodzaje podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Najtrudniejszym z zaplanowanych zadań, którego nie udało się wprowadzić, była racjonalizacja świadczeń ambulatoryjnych i szpitalnych na poziomie powiatu, podregionu i województwa (zadanie II.2). Zabrakło współdziałania pomiędzy różnymi organami założycielskimi podmiotów zlokalizowanych blisko siebie, koordynatora tych działań, a także przepisów, które ułatwiłyby regulację rynku usług zdrowotnych na terenie województwa (w 2006 roku powstał projekt ustawy o sieci szpitali, który miał wpłynąć na dostosowanie struktury opieki szpitalnej do sytuacji zdrowotnej województwa, ale nie został on wdrożony; kolejne przepisy skupiały się z kolei na przekształceniach zakładów opieki zdrowotnej w spółki prawa handlowego). W województwie łódzkim udało się co prawda nieznacznie poprawić dostęp do niektórych deficytowych świadczeń zdrowotnych w lecznictwie szpitalnym (wzrosła m.in. liczba łóżek opieki długoterminowej, psychiatrycznych dziecięcych, leczenia uzależnień, 4

6 rehabilitacyjnych, miejsc dziennych), ale był to raczej wynik indywidualnych decyzji podmiotów leczniczych w zakresie rozszerzania/tworzenia bazy łóżkowej, niż skutek konsekwentnej realizacji ustalonych priorytetów. Rynek świadczeniodawców usług zdrowotnych na terenie województwa w ciągu 8 lat uległ znacznej zmianie, na co największy wpływ miało objęcie podmiotów leczniczych procesem przekształceń własnościowych (szczególnie dotyczyło to szpitali powiatowych), łączenie placówek (głównie podległych Senatowi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi i Samorządowi Województwa Łódzkiego) oraz powstawanie nowych podmiotów niepublicznych. W 2013 roku liczba publicznych podmiotów udzielających świadczeń z zakresu lecznictwa szpitalnego wynosiła 32 1 (12 podmiotów podległych Samorządowi Województwa Łódzkiego, 13 szpitali powiatowych, 4 należące do Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, 2 podległe pod Ministerstwo Zdrowia oraz 1 szpital MSW) tj. mniej niż niepublicznych szpitali opieki całodobowej, których było 39. Ponadto działało 15 niepublicznych szpitali/oddziałów jednego dnia. W opiece stacjonarnej działało 30 zakładów opiekuńczo-leczniczych, z czego 21 niepublicznych. Tymczasem w 2006 roku publicznych szpitali było 51 (w tym 19 podległych Samorządowi Województwa Łódzkiego, 22 szpitali powiatowych, 7 uniwersyteckich, 2 podległe pod Ministerstwo Zdrowia oraz 1 szpital MSW), a prywatnych jednostek lecznictwa szpitalnego Funkcjonowały 23 zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze (samodzielnie bądź w strukturze sp zoz), z czego 11 niepublicznych. Poniżej przedstawiono najważniejsze efekty realizacji celów i zadań Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego, wynikające z monitoringu przeprowadzonego w 2013 roku za lata wraz w wnioskami, w odniesieniu do każdego z celów szczegółowych. 1 Według danych WCZP w Łodzi w 32 podmiotach leczniczych nie będących przedsiębiorstwami na koniec 2013 roku funkcjonowało 39 szpitali publicznych (w 12 podmiotach, dla których organem tworzącym był Samorząd Województwa Łódzkiego działało 17 szpitali, w 4 podmiotach Uniwersytetu Medycznego w Łodzi funkcjonowało 6 szpitali). 5

7 CEL SZCZEGÓŁOWY I POPRAWA JAKOŚCI USŁUG MEDYCZNYCH Znacznie poprawił się stan techniczny podmiotów leczniczych, jednak nadal wymagają one dostosowania do przepisów prawa (obecnie obowiązujący termin dostosowania określono do roku). W 2006 roku potrzeby w zakresie dostosowania jednostek szacowano na 500 mln zł. Do 2012 wydano na ten cel ponad 314 mln zł, pomimo tego potrzeby jednostek są wciąż duże i wymagają znacznych nakładów finansowych, często przekraczających możliwości finansowe placówek oraz ich podmiotów tworzących. Zrealizowano liczne inwestycje związane z termomodernizacją obiektów; do 2012 roku 36 jednostek 2 wymieniło instalację grzewczą. Poprawie uległo wyposażenie placówek opieki zdrowotnej w sprzęt i aparaturę medyczną. Województwo łódzkie jest na trzecim miejscu wśród województw o najwyższym wskaźniku wysokospecjalistycznego sprzętu medycznego na ludności. 3 W ciągu 7 lat realizacji Strategii Polityki Zdrowotnej podmioty lecznicze w województwie zakupiły ponad 620 sztuk sprzętu medycznego, takiego jak RTG cyfrowe, ultrasonografy, tomografy komputerowe, rezonanse magnetyczne, mammografy, angiografy, sztuczne nerki oraz respiratory. Koszt zakupów wyniósł ponad 199 mln zł. Poza ww. aparaturą jednostki były wyposażane również w inny niezbędny sprzęt medyczny. Mając na uwadze ograniczony cykl życia infrastruktury oraz duży postęp w zakresie technologii medycznych, konieczne jest dalsze wymienianie zużytego i przestarzałego sprzętu medycznego oraz systematyczne inwestowanie w nowe technologie. Ponad 70% podmiotów leczniczych zdobyło certyfikat systemu zarządzania jakością. Spośród 43 podmiotów leczniczych na koniec 2012 roku 31 jednostek posiadało certyfikat ISO, zaś Akredytację Centrum Monitorowania Jakości 3 szpitale (w 2006 roku było to odpowiednio 4 i 2 placówki z funkcjonujących ówcześnie 52). Dążenie do ciągłej poprawy jakości pozostaje nadal priorytetem. 2 Użyte w podsumowaniu celów szczegółowych dane liczbowe, odnoszą się za każdym razem do jednostek, które odpowiadały każdego roku na ankietę skonstruowaną przez Departament Polityki Zdrowotnej na potrzeby monitoringu Strategii Polityki Zdrowotnej 3 Policy Paper dla ochrony zdrowia na lata Krajowe Ramy Strategiczne, Warszawa, wrzesień 2014 r., str

8 CEL SZCZEGÓŁOWY II POPRAWA DOSTĘPU DO USŁUG MEDYCZNYCH W zakresie podstawowej opieki zdrowotnej nie osiągnięto przyjętych założeń. Pomimo większej liczby lekarzy zatrudnionych w POZ, wzrosła też liczba podopiecznych przypadających na jednego medyka. Pogorszyła się opieka profilaktyczna nad dziećmi i młodzieżą (zmniejszyła się populacja w wieku 0-19 lat objęta badaniami bilansowymi). Reorganizacja bazy łóżkowej w kierunku zwiększania liczby łóżek deficytowych i likwidacji miejsc występujących w nadmiarze przebiegła w ograniczonym zakresie. W województwie nastąpił rozwój ośrodków kardiologii inwazyjnej, co znacznie poprawiło dostępność do leczenia ostrych zespołów wieńcowych, należących do głównych sprawców zgonów w województwie łódzkim (w 2006 roku w województwie łódzkim funkcjonowały 4 takie ośrodki; w 2012 roku było 12 świadczeniodawców). Zwiększyła się liczba podmiotów udzielających świadczeń z zakresu chemioi radioterapii. Wdrożono projekt pn. Modernizacja Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi jako kompleksowa realizacja planu rozwoju Regionalnego Ośrodka Onkologicznego, realizowany przy wsparciu funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata ; jego celem była poprawa dostępu oraz warunków leczenia chorób nowotworowych. Powstało jedno z czternastu w kraju centrów leczenia urazów wielonarządowych w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. M. Kopernika w Łodzi, tj. funkcjonalna struktura, której zadaniem jest zabezpieczenie ciągłości szybkiego postępowania diagnostycznego oraz kompleksowego leczenia osób, u których wystąpiły ciężkie, mnogie lub wielonarządowe obrażenia ciała. Zgodnie z koncepcją zawartą w Strategii, następował sukcesywny rozwój lecznictwa dziennego. Liczba miejsc wzrosła prawie dwukrotnie (z 347 z 2006 roku do 666 w 2012 roku). Poprawiła się dostępność do opieki długoterminowej, w kontekście zwiększenia liczby łóżek długoterminowych. Nie udało się jednak podwoić ich liczby, co było założeniem Strategii Polityki Zdrowotnej. Na koniec 2012 roku w województwie było łóżek o tym profilu, tj. o 238 więcej niż 7 lat wcześniej. Potrzeby w zakresie opieki 7

9 długoterminowej są jednak znacznie wyższe i ze względu na starzenie się regionu, wciąż rosną. Wzrosła liczba łóżek psychiatrycznych (o 209 do 2012 roku), głównie psychiatrii dziecięcej oraz leczenia uzależnień. W związku z przyjęciem Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, w 2011 roku opracowano Regionalny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Łódzkiego na lata , określający m.in. kierunki rozwoju opieki psychiatrycznej. CEL SZCZEGÓŁOWY III POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO W 2006 roku weszła w życie długo oczekiwana ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym, która dała podstawy do sprawnego organizowania systemu (choć w związku z nią niektóre zapisy Strategii Polityki Zdrowotnej, przestały być aktualne). Planowanie, organizowanie, koordynowanie systemu oraz nadzór nad nim powierzono Wojewodzie. System działa w oparciu o Wojewódzki Plan Działania Systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla Województwa Łódzkiego. Poprawie uległa infrastruktura ratownictwa medycznego (stan techniczny szpitalnych oddziałów ratunkowych, zakupiono nowe ambulanse ratownicze), powstało 6 lądowisk dla śmigłowców zlokalizowanych przy szpitalach (wpisanych do ewidencji Lotnictwa Cywilnego), Centrum Leczenia Urazów Wielonarządowych, powstały oddziały rehabilitacji neurologicznej (9 do 2012 roku). Niezbędne jest dalsze stałe modernizowanie karetek i oddziałów szpitalnych będących jednostkami systemu i z nim współdziałających. Wdrożono projekt pod nazwą Poprawa stanu bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców Województwa Łódzkiego poprzez utworzenie na bazie oddziałów zakaźnych Centrum Diagnozowania i Leczenia Chorób Zakaźnych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu im. dr Wł. Biegańskiego, współfinansowany ze środków RPO WŁ na lata Centrum jest unikalną strukturą w województwie łódzkim, dysponującą największą bazą łóżek zakaźnych i zapewniającą wysoki standard usług medycznych. 8

10 Nocna i świąteczna pomoc medyczna została wydzielona z podstawowej opieki zdrowotnej, co według ustawodawcy miało na celu poprawę udzielania świadczeń poza godzinami pracy poz oraz w dni wolne od pracy i w święta. Wybór placówki świadczącej pomoc doraźną zależy od pacjenta, a nie od wybranego przez niego świadczeniodawcy podstawowej opieki zdrowotnej. Nie rozwiązano jednak problemu nieuzasadnionego wzywania zespołów ratownictwa medycznego. CEL SZCZEGÓŁOWY IV - PROMOCJA ZDROWIA I ZAPOBIEGANIE CHOROBOM Promocja zdrowia i profilaktyka były przedmiotem działań wielu instytucji (m.in. jednostek samorządu terytorialnego, Narodowego Funduszu Zdrowia, stacji sanitarnoepidemiologicznych i in.) oraz organizacji pozarządowych; dotyczyła różnych problemów zdrowotnych i grup odbiorców. Tylko Samorząd Województwa Łódzkiego w latach sfinansował realizację łącznie 17 programów i akcji profilaktycznych za kwotę ,97 zł. Wzięło w nich udział łącznie osób, co stanowiło ok. 1,8% populacji zamieszkującej region. Mieszkańcy regionu mogli korzystać z bogatej oferty programów profilaktycznych, jednak wzięła w nich udział mniejsza liczba osób niż oczekiwano. Problemem pozostaje niska świadomość zdrowotna populacji województwa łódzkiego oraz niewystarczający odsetek osób korzystających z badań przesiewowych spośród populacji docelowej. Doświadczenia z 8 lat wskazują na potrzebę koordynacji działań pomiędzy podmiotami wdrażającymi programy. Do realizacji działań na rzecz zdrowia wykorzystano nowe kanały informacyjne. Powstał portal samorządu województwa łódzkiego dedykowany profilaktyce chorób ( oraz wdrożono e-usługi umożliwiające samokontrolę pacjenta przez dzienniczki: astmatyczny, ciśnieniowy i diabetyczny. 9

11 CEL SZCZEGÓŁOWY V POPRAWA FUNKCJONOWANIA SYSTEMU INFORMACJI I WIEDZY W OCHRONIE ZDROWIA W 2007 roku Zarząd Województwa Łódzkiego przyjął Strategię e-zdrowia Województwa Łódzkiego na lata , tj. pierwszy w Polsce dziedzinowy dokument strategiczny w obszarze społeczeństwa informacyjnego i ochrony zdrowia. Wdrożono dwa projekty tworzące zintegrowany projekt Regionalny system Informacji Medycznej Województwa Łódzkiego (Akronim RSIM): Infrastruktura Regionalnego Systemu Informacji Medycznej Województwa Łódzkiego (RSIM-Infrastruktura) oraz Usługi Regionalnego Systemu Informacji Medycznej Województwa Łódzkiego (RSIM- Usługi), współfinansowane w ramach RPO WŁ na lata Udało się osiągnąć wzrost liczby komputerów w szpitalach wojewódzkich (w tym dużą liczbę komputerów nowszych niż 4-letnie), wzrost liczby serwerów, wzrost prędkości łączy internetowych, którymi dysponują szpitale. Realizacja RSIM przyczyniła się do integracji posiadanych systemów oraz programów, wdrożono politykę bezpieczeństwa w szpitalach. Podjęto działania w celu wdrożenia elektronicznego obiegu dokumentów oraz regionalnej hurtowni danych. Powstały portale i e-usługi wspierające działania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki, m.in. na potrzeby celu IV. 10

12 II. Realizacja celu głównego Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata Cel główny Strategii Polityki Zdrowotnej zakładał Poprawę zdrowotności mieszkańców województwa łódzkiego. Wszystkie działania opisane w poprzednim rozdziale miały prowadzić do osiągnięcia tego celu. Efekty zdrowotne są jednak wypadkową wielu czynników, więc również zakres interwencji podejmowanych w ramach Strategii Polityki Zdrowotnej w różnym stopniu wpływał na zdrowie populacji. O ile działania związane z poprawą jakości czy dostępu do opieki medycznej mogą przynosić w krótkim czasie widoczne wyniki (np. w postaci zmniejszenia umieralności, w tym niemowląt, śmiertelności, wzrostu wskaźnika 5-letniego przeżycia), to efekty działań z zakresu promocji zdrowia i prewencji (tj. mające wpływ na zmianę zachowań i świadomości populacji w kierunku prozdrowotnym), w postaci trwałej zmiany sytuacji zdrowotnej mieszkańców regionu, można zaobserwować najczęściej dopiero po wielu latach. Należy wziąć pod uwagę, że okres obowiązywania Strategii Polityki Zdrowotnej (8 lat) jest zbyt krótki, aby odnotować znaczące zmiany w sytuacji zdrowotnej regionu, jednak można zauważyć pewne trendy w kształtowaniu się wskaźników stanu zdrowia. W tym rozdziale dokonano szczegółowej analizy zmian sytuacji demograficznoepidemiologicznej województwa łódzkiego w okresie obowiązywania Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego na lata CHARAKTERYSTYKA POPULACJI Województwo łódzkie zajmuje obszar km 2 i znajduje się na 9 miejscu pod względem wielkości powierzchni w kraju. Składa się z 21 powiatów, 3 miast na prawach powiatu oraz 177 gmin (18 miejskich, 133 wiejskich i 26 miejsko-wiejskich). W dniu 31 grudnia 2013 roku liczba ludności w województwie łódzkim wynosiła osób, tj. o mniej niż w 2006 roku. Populacja województwa w 2013 roku stanowiła 6,7 % liczby ludności Polski, sytuując Łódzkie na 6 miejscu wśród pozostałych województw [1]. Zmiany w liczbie ludności w kolejnych latach w okresie przedstawia wykres 1. 11

13 Wykres 1. Różnica w liczbie ludności województwa łódzkiego w kolejno następujących po sobie latach w okresie (opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych). Spośród powiatów województwa łódzkiego, w przeciągu 7 lat jedynie w powiatach łódzkim wschodnim i zgierskim nastąpił znaczący wzrost liczby mieszkańców, dzięki napływowi ludności z Łodzi. Zdecydowana większość powiatów odznaczała się spadkiem liczby mieszkańców. Największy spadek zanotowano w miastach na prawach powiatu Łodzi i Piotrkowie Trybunalskim oraz w powiecie kutnowskim i łęczyckim. Więcej informacji na ten temat zawiera tabela 1. W regionie łódzkim obserwuje się jeden z najintensywniejszych w Polsce procesów depopulacji o trwałym charakterze. Przewiduje się, że proces wyludniania się województwa będzie się nadal pogłębiał. Prognozowana skala ubytku ludności regionu jest jedną z najwyższych w kraju [2]. 12

14 Tabela 1. Liczba ludności województwa łódzkiego według powiatów w latach 2006 i 2013 (opracowanie własne na podstawie danych GUS). Jednostka terytorialna Liczba ludności w 2006 roku (wg stanu na ) Liczba ludności w 2013 roku (wg stanu na ) Różnica % wzrost/spadek liczby ludności ŁÓDZKIE ,1 Powiat m. Łódź ,4 Powiat m. Piotrków Trybunalski ,9 Powiat kutnowski ,3 Powiat łęczycki ,1 Powiat łowicki ,3 Powiat radomszczański ,9 Powiat pajęczański ,4 Powiat tomaszowski ,9 Powiat poddębicki ,8 Powiat opoczyński ,7 Powiat wieluński ,7 Powiat sieradzki ,6 Powiat m. Skierniewice ,3 Powiat łaski ,2 Powiat wieruszowski ,0 Powiat zduńskowolski ,1 Powiat rawski ,4 Powiat bełchatowski ,4 Powiat pabianicki ,5 Powiat brzeziński ,0 Powiat skierniewicki ,4 Powiat piotrkowski ,5 Powiat zgierski ,4 Powiat łódzki wschodni ,7 Gęstość zaludnienia w województwie łódzkim wynosiła średnio 138 osób na 1 km², przewyższając tym samym wartość dla Polski (123 osoby/km²). Gęstość zaludnienia nie zmieniła się w sposób znaczący w odniesieniu do 2006 roku. Na tle innych województw, pod względem gęstości zaludnienia Łódzkie zajmuje 5 miejsce w kraju [1]. W okresie obowiązywania Strategii Polityki Zdrowotnej , w populacji zarówno województwa łódzkiego, jak i kraju przeważały kobiety, w 2013 roku stanowiły one 52,3% populacji regionu ( osób), w 2006 roku 52,4% ( osób). W ciągu 8 lat liczba kobiet w województwie zmniejszyła się o osoby. 13

15 Dla porównania w Polsce odsetek kobiet wynosił w roku ,6% społeczeństwa i podobnie jak w Łódzkiem był o 0,1 punktu procentowego niższy niż 7 lat wcześniej. W latach współczynnik feminizacji kształtował się na jednakowym poziomie i wynosił dla województwa łódzkiego 110 (niezmiennie od 2006 roku był to najwyższy współczynnik w kraju) i 107 dla Polski. Więcej kobiet na 100 mężczyzn w 2013 roku w województwie przypadało w miastach, tj. 115 osób, niż na wsiach 101 osób. W 2013 roku mieszkańców województwa łódzkiego, tj. 63,4% populacji mieszkało w miastach, a osób (36,6%) było mieszkańcami wsi. W latach w Łódzkiem liczba ludności miejskiej zmniejszyła się o osób, natomiast populacji wsi zwiększyła się o osoby. Szczegółowe informacje na temat udziału procentowego ludności województwa według miejsca zamieszkania w kolejnych latach opisywanego okresu czasu przedstawia wykres 2. Ogółem dla Polski tendencja do zmniejszania się liczby ludności miast zaznacza się jeszcze silniej. W 2013 roku mieszkańcy miast stanowili 60,4% społeczeństwa, podczas gdy w 2006 roku 64,6% ludności. Największe ubytki w roku 2013, w stosunku do roku 2012 przypadały na województwo śląskie i województwo łódzkie [3]. Wykres 2. Udział procentowy ludności w podziale na miejsce zamieszkania w województwie łódzkim na przełomie lat (opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych). 14

16 Obok spadku liczby mieszkańców regionu, województwo łódzkie jest też dotknięte negatywnymi zmianami dotyczącymi struktury wieku ludności. Mediana wieku 4 ludności województwa łódzkiego w 2013 roku wynosiła 38,6 lat dla mężczyzn i 43,6 lata dla kobiet, w 2006 roku wartości te wynosiły odpowiednio 36,7 lat i 42,3 lata. Wiek środkowy mężczyzn był zatem o 1,9 roku wyższy niż 7 lat wcześniej, a wiek środkowy kobiet wydłużył się o 1,3 roku. Dla Polski wartości te osiągnęły poziom odpowiednio 37,4 lata w przypadku płci męskiej oraz 40,9 lat dla kobiet (2006 rok 35 lat i 39,1 lat). W 2013 roku województwo łódzkie charakteryzowało się najwyższą medianą wieku kobiet spośród województw, w przypadku płci przeciwnej wyższe wartości odnotowano w województwach opolskim i śląskim [4]. W 2013 roku w strukturze ludności regionu łódzkiego do 45 roku życia przeważali mężczyźni (poza populacją w 44 roku życia, gdzie liczba mężczyzn była nieznacznie niższa (49,6%) niż liczba kobiet). Począwszy od 46 roku życia odsetek mężczyzn jest mniejszy niż odsetek kobiet, a w przedziale wieku powyżej 70 lat jest on prawie 3-krotnie niższy niż odsetek płci przeciwnej. Obserwowana przewaga kobiet jest efektem zjawiska nadumieralności mężczyzn. Wykres 3. Liczba kobiet na 100 mężczyzn w podziale na grupy wiekowe w województwie łódzkim w 2013 roku (opracowanie własne na podstawie danych GUS). 4 mediana wieku (wiek środkowy) parametr wyznaczający granicę wieku, którą połowa ludności już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła 15

17 W odniesieniu do funkcjonalnych grup wieku sytuacja demograficzna jest jedną z najbardziej skomplikowanych w Polsce. W Łódzkiem notuje się jeden z najniższych udziałów ludności w wieku 0-14 lat oraz najwyższy udział ludności w wieku powyżej 65. roku życia Problem ten się pogłębia - od kilku lat nieustannie wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym, a zmniejsza się liczba mieszkańców w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym 5. Udział procentowy poszczególnych grup wiekowych w strukturze populacji województwa łódzkiego w latach przedstawia wykres 4 [3]. Wykres 4. Struktura populacji województwa łódzkiego w latach według grup wiekowych (opracowanie własne według danych GUS). W 2013 roku Łódzkie zamieszkiwane było przez dzieci i młodzieży w wieku od 0 do 17 lat, z czego (51,4%) stanowili chłopcy. W porównaniu do roku 2006 liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym zmalała o osób, tj. o 10,1%. Województwo łódzkie należy do regionów o najniższym odsetku dzieci i młodzieży do 17 roku życia (17,0%). Mniej dzieci i młodzieży w strukturze ludności jest jedynie w województwie opolskim (16,4%), śląskim (16,9%) oraz dolnośląskim (16,9%). 5 wiek przedprodukcyjny 0-17 lat; wiek produkcyjny mężczyźni lata, kobiety lat; poprodukcyjny mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej 16

18 W 2013 roku województwo łódzkie zamieszkiwało osób w wieku produkcyjnym. Było to o osoby (4,3%) mniej niż w 2006 roku. Ponad połowę tej grupy (52,6%) stanowili mężczyźni ( osób). W 2013 roku mieszkańcy w wieku produkcyjnym stanowili 62,4% populacji, co plasowało województwo łódzkie wraz z województwem mazowieckim na ostatnim miejscu w Polsce. Liczba ludności w wieku poprodukcyjnym wzrosła w ciągu siedmiu lat o osób, tj. o 14,6%. W 2013 roku liczba mieszkańców z tego przedziału wiekowego wynosiła Większość stanowiły kobiety, tj osób (70,4%). Jednocześnie województwo łódzkie charakteryzowało się najwyższym odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym w Polsce (20,6%), którego wielkość w skali kraju wynosiła 18,4%. W 2013 roku w regionie łódzkim na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 60 osób w wieku nieprodukcyjnym (w populacji mężczyzn wskaźnik ten wyniósł 45/100, w populacji kobiet 77/100). Współczynnik na poziomie 60 był najwyższą wartością w Polsce (średnia dla kraju wyniosła 58), poza województwem łódzkim występował również w województwie mazowieckim. [1, 3]. 2. RUCH NATURALNY LUDNOŚCI W 2013 roku w województwie łódzkim zarejestrowano urodzeń żywych, o 975 mniej niż w 2006 roku (spadek o 4,2%) oraz zgonów, czyli o 92 zgony mniej niż na początku omawianego okresu (spadek o 0,3%) [1]. 2.1 Współczynnik urodzeń żywych W latach w województwie łódzkim wzrastała liczba urodzeń żywych, następnie sytuacja ta uległa odwróceniu. Współczynnik urodzeń żywych na ludności w 2013 roku wynosił 8,9 i był najniższy w całym opisywanym okresie. Wartość współczynnika osiągnęła zdecydowanie wyższą wartość na terenach wiejskich (10,2 ), aniżeli w miastach (9 ). W zestawieniu wojewódzkim, Łódzkie zajmuje odległe 12 miejsce wraz z województwem dolnośląskim i podlaskim. Mniej dzieci na ludności urodziło się w 2013 roku w województwie świętokrzyskim (8,4 ) i opolskim (8,2 ). Średnia ogólnopolska w tym okresie wynosiła 9,6 [1, 5]. 17

19 Na terenie województwa łódzkiego sytuacja jest zróżnicowana w zależności od powiatu. W 2013 roku najniższy współczynnik urodzeń żywych odnotowano w Łodzi (8,0 ) i w powiecie kutnowskim (8,0 ). Najwięcej dzieci w 2013 roku w przeliczeniu na ludności urodziło się powiatach rawskim (10,6 ), bełchatowskim (10,6 ) i skierniewickim (10,5 ) [1]. W porównaniu z 2006 rokiem największy spadek współczynnika urodzeń żywych odnotowano w powiatach: radomszczańskim (o -1,2 ), tomaszowskim (o -1,2 ) i pajęczańskim (-1,1 ). Wzrost wskaźnika urodzeń na ludności w ciągu 7 lat nastąpił w powiecie łowickim (o 0,9), bełchatowskim (0,6) i poddębickim (0,5). [1] Informacje na temat kształtowania się poziomu współczynnika urodzeń żywych w województwie łódzkim i Polsce w omawianym okresie czasu przedstawia wykres poniżej. Wykres 5. Współczynnik urodzeń żywych na tys. ludności w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne wg danych GUS). 2.2 Współczynnik urodzeń noworodków z niską masą urodzeniową W województwie łódzkim w latach odsetek noworodków z niską masą urodzeniową był nieznacznie wyższy niż wartość średnia dla kraju. W 2013 roku w Łódzkiem dzieci ważące po urodzeniu poniżej 2.500g stanowiły 6,8% ogółu noworodków (średnia ogólnopolska to 6,0%). Wyższy odsetek był tylko w województwie zachodniopomorskim (6,9). 18

20 W ciągu 8 lat wartość współczynnika oscylowała w granicach od 6,2% do 6,85% [4]. Więcej informacji na temat kształtowania się współczynnika w regionie i kraju przedstawia poniższy wykres. Wykres 6. Odsetek urodzeń żywych z niska masą urodzeniową w województwie łódzkim i Polsce w latach roku (opracowanie własne wg danych GUS). 2.3 Współczynnik płodności kobiet W 2013 roku współczynnik płodności kobiet, określający liczbę urodzeń żywych na kobiet w wieku rozrodczym (tj. w wieku lat), w województwie łódzkim osiągnął wartość 38,1 i wzrósł o 1,6 w stosunku do 2006 roku, kiedy wynosił 36,5, jednak był niższy niż w roku 2012 (39,9). Najwyższą wartość współczynnika odnotowano w 2010 roku (44,2). W 2013 roku województwo łódzkie zajmowało 7 miejsce w kraju pod względem poziomu opisywanego miernika. Średnia dla Polska wynosiła 39,5. Wykres 7 prezentuje dane dotyczące płodności kobiet w województwie łódzkim w podziale na grupy wiekowe [4,7]. 19

21 Wykres 7. Współczynnik płodności kobiet według grup wiekowych w województwie łódzkim w 2013 roku (opracowanie własne na podstawie danych GUS). 2.4 Współczynnik zgonów W województwie łódzkim w 2013 roku współczynnik zgonów (liczba zgonów na ludności) osiągnął wartość 12,41 i był wyższy niż w 2006 roku o 0,24. W porównaniu z innymi województwami, Łódzkie charakteryzowało się najwyższym wskaźnikiem zgonów (średnia ogólnopolska wynosiła 10,06). Zmiany wartości wskaźnika dla województwa i Polski w latach prezentuje wykres 8.[5]. Z odnotowanej w regionie ogólnej liczby zgonów (o 92 mniej niż w 2006 roku) prawie dwie trzecie (63,9%) dotyczyło mieszkańców miast, a pozostałe 36,1% ludności z terenów wiejskich. W przeliczeniu na ludności wskaźnik zgonów w miastach wynosił 12,5, a na wsiach 12,3. [1,5]. W 2013 roku zmarło mężczyzn, co stanowiło 51,45% zgonów ogółem. Współczynnik zgonów na mężczyzn wynosił 13,40 (w 2006 roku: 13,61), dla kobiet osiągnął wartość 11,51 (w 2006 roku: 10,86) [7]. Do powiatów charakteryzujących się najwyższą umieralnością na ludności w 2013 roku należały: miasto Łódź (14,43), powiat poddębicki (13,15), skierniewicki (13,10) i łęczycki (13,07). Najniższy wskaźnik zgonów w tym samym okresie odnotowano w mieście Skierniewice (9,41) i powiecie bełchatowskim (9,77) [1]. 20

22 Największą dynamikę zmian współczynnika zgonów na ludności w 2013 roku w stosunku do 2006 roku odnotowano w powiatach: sieradzkim (wzrost o 1,45), bełchatowskim (wzrost o 1,19) i łowickim (o 1,05 więcej). Najwyższy spadek wartości opisywanego miernika miał miejsce w mieście Piotrków Trybunalski (o -0,94 ), powiecie wieruszowskim (o -0,55 ), poddębickim (o -0,48 ) i łódzkim wschodnim (-0,45 ). Wykres 8. Współczynnik zgonów na tys. ludności w województwie łódzkim i Polsce w latach (opracowanie własne wg danych GUS) W 2013 roku w województwie łódzkim mediana wieku osób zmarłych wynosiła 76,4 lata (średnia ogólnopolska: 76,5 lat). W populacji mężczyzn regionu wiek środkowy osób zmarłych to 68,9 lat (Polska: 70,5 roku), a w przypadku kobiet 81,7 lat (Polska: 81,4). Rozkład ww. miernika według miejsca zamieszkania w 2013 roku był następujący : miasto: 75,4 lata (kraj: 75,7), w tym dla mężczyzn 67,9 lat (Polska: 70 lat), dla kobiet 81,0 lat (Polska: 80,5) wieś: 77,8 lat (Polska: 77,7), w tym dla płci męskiej 71,0 lat (Polska: 71,2), a w populacji kobiet 82,8 (82,6). Jak wynika z powyższych informacji w województwie łódzkim najmłodziej umierają mężczyźni zamieszkujący miasta, wiek środkowy osób zmarłych jest w tej grupie o 2,1 roku krótszy niż przeciętnie w Polsce [4]. 21

23 2.5 Przyrost naturalny Przyrost naturalny w województwie łódzkim w latach wykazywał trend malejący. W 2013 roku różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych, a liczbą zgonów wynosiła (-8.831) osób i była o 10% wyższa niż w roku 2006 (-7.948). Wskaźnik przyrostu naturalnego na ludności wynosił -3,5 w 2013 roku, podczas gdy na początku omawianego okresu osiągnął wartość -3,1. Nieznaczny wzrost wskaźnika odnotowano jedynie w latach Łódzkie charakteryzowało się najmniejszym przyrostem naturalnym w kraju. Dla Polski wskaźnik wynosił -0,5 w 2013 roku i od 2006 roku po raz pierwszy osiągnął wartość ujemną. Dane na temat zmian wskaźnika przyrostu naturalnego w latach przedstawiono na wykresie 9. Niższy wskaźnik przyrostu naturalnego w województwie łódzkim występował w miastach (-4,0) niż na terenach wiejskich (-2,6). W 2006 roku wskaźnik ten wynosił w zależności od miejsca zamieszkania odpowiednio -3,5 i -2,3. W Polsce w 2013 roku jedynie na terenach wiejskich odnotowano nieznaczne wyższą liczbę urodzeń niż zgonów (przyrost naturalny na ludności był równy 0,2). W miastach osiągnął wartość ujemną (-0,2). Wykres 9. Współczynnik przyrostu naturalnego na tys. ludności w województwie łódzkim i w Polsce w latach (opracowanie własne według danych GUS) 22

24 W 2013 roku najniższy przyrost naturalny w województwie łódzkim odnotowano w Łodzi (-6,5) oraz powiecie kutnowskim (-4,8). Natomiast więcej osób urodziło się niż zmarło w powiecie bełchatowskim (1,2) i w Skierniewicach (0,1). Informacje na temat przyrostu naturalnego w układzie powiatowym przedstawia poniższa mapa [1,6]. Źródło: Województwo Łódzkie w liczbach 2014.Urząd Statystyczny w Łodzi. Łódź Współczynnik umieralności niemowląt W 2013 roku w województwie łódzkim odnotowano 105 zgonów niemowląt, tj. o 24 mniej niż w 2006 roku, ale o 4 więcej niż 2012 roku. Współczynnik umieralności niemowląt na urodzeń żywych osiągnął poziom 4,68 i był o 0,83 niższy w porównaniu z 2006 rokiem (5,51). Średnia dla Polski w 2013 roku była na poziomie 4,56. Wartość ww. miernika dla miast wynosiła 4,13, zaś dla wsi 5,53. W podziale na płeć współczynnik zgonów niemowląt był wyższy w populacji chłopców (5,13 ), niż dziewczynek (4,12 ). [5,7] Najwyższą wartość współczynnik umieralności niemowląt w województwie łódzkim osiągnął w 2006 roku (5,51 ), najniższą natomiast w 2010 roku (3,96 ). Informacje na temat poziomu współczynnika w poszczególnych latach zarówno w regionie łódzkim, jak i kraju zawarte zostały na wykresie nr

25 Na terenie województwa łódzkiego w 2013 roku najwyższą wartość współczynnika zgonów niemowląt na urodzeń żywych odnotowano w powiecie łęczyckim (12,4 ) oraz łowickim (8,6 ). Zgonów niemowląt nie zarejestrowano w powiecie bełchatowskim [1]. Najczęstsze przyczyny umieralności najmłodszej populacji w 2012 roku (brak danych za 2013 rok) w województwie łódzkim były następujące [4]: 54,5% - stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym (m.in. zaburzenia związane z czasem trwania ciąży i rozwojem płodu, niedotlenienie wewnątrzmaciczne i zamartwica urodzeniowa; razem 55 przypadków); 29,7% - wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje chromosomowe (30 przypadków) 4% - zewnętrzne przyczyny (4 zgony). Wykres 10. Współczynnik umieralności niemowląt na tys. ludności w województwie łódzkim i Polsce w latach (opracowanie własne wg danych GUS) 24

26 2.7 Zgony dzieci i młodzieży W 2013 roku w województwie odnotowano 222 zgony dzieci i młodzieży do 19 roku życia, tj. o 2 więcej niż w ciągu 2 poprzednich lat. Natomiast w porównaniu z 2006 nastąpił spadek umieralności w tej populacji. Ponad połowa (59,5%) zgonów dotyczyła chłopców (132 przypadki), natomiast 40,5% zgonów zarejestrowano wśród dziewczynek (90 przypadków). W analizowanej grupie wiekowej najwyższa umieralność dotyczyła dzieci poniżej 5. roku życia (56% zgonów populacji w wieku 0-19 lat), z czego 105 przypadków stanowiły zgony niemowląt, a 22 przypadki zgony w grupie 1-4 lata. Prawie jedna trzecia (29%) wszystkich zgonów dotyczyła młodzieży letniej; w tej grupie znacznie częściej umierali chłopcy (70,8%), aniżeli dziewczęta (29,2%). [1] W Polsce przez ostatnich kilka lat umieralność w analizowanej grupie wiekowej systematycznie spadała z przypadków w 2006 roku do w 2013 roku. [1] Wykres 11. Liczba zgonów dzieci i młodzieży w podziale na grupy wiekowe w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne na podstawie danych GUS) 25

27 2.8 Przeciętne dalsze trwanie życia Na przełomie kilku lat przeciętne dalsze trwanie życia zarówno w województwie łódzkim jak i w całym kraju systematycznie rosło. W okresie na terenie województwa łódzkiego długość życia dla płci męskiej wydłużyła się o 2,2 lata (z 68,5 do 70,7 lat), dla płci żeńskiej o 1,5 roku (z 78,6 do 80,1 lat). Dynamika wzrostu dla Polski była taka sama. Szczegóły na wykresie 12. W 2013 roku panowie żyli o 9,4 lat krócej od kobiet. Średnia długość trwania życia mężczyzn w Łódzkiem była najkrótsza w Polsce; wynosiła o 4,1 roku mniej niż w województwach podkarpackim i małopolskim, które od lat są wiodącymi pod względem długości trwania życia. Średnia ogólnopolska była w tym czasie na poziomie 73,1 lat. Zróżnicowanie średniego trwania życia kobiet w przekroju wojewódzkim było mniejsze, maksymalna różnica wynosiła 2,3 roku. W 2013 roku mieszkanki województwa łódzkiego, lubuskiego i śląskiego żyły najkrócej 80,1 lat, przy średniej dla kraju 81,1 lat. Informacje na temat odchylenia od średniej długości życia w poszczególnych województwach przedstawiają wykresy 13 i 14. [8] Wykres 12. Przeciętne dalsze trwanie życia kobiet i mężczyzn w chwili urodzenia, w latach dla województwa łódzkiego oraz Polski (opracowanie własne wg danych GUS) 26

28 Wykres 13. Zróżnicowanie przeciętnego trwania życia kobiet w wieku 0 lat według województw w 2013 roku (odchylenie od ogólnopolskiej średniej długości trwania życia) Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Wykres 14. Zróżnicowanie przeciętnego trwania życia mężczyzn w wieku 0 lat według województw w 2013 roku (odchylenie od ogólnopolskiej średniej długości trwania życia) Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa

29 3. STRUKTURA ZGONÓW Analiza natężenia zgonów według wybranych przyczyn została przygotowana na podstawie dostępnych danych tj. za 2012 rok. Główne przyczyny umieralności w województwie łódzkim od wielu lat nie ulegają zmianie. Należą do nich: choroby układu krążenia, nowotwory oraz zewnętrzne przyczyny zgonów. W 2013 roku odpowiadały one łącznie za 73% wszystkich zgonów. Analiza przyczyn zgonów według płci pokazuje, że sytuacja w tym zakresie różni się w populacji kobiet i mężczyzn. Panowie częściej niż kobiety umierali z powodu nowotworów, chorób układu oddechowego i trawiennego oraz z przyczyn zewnętrznych. Obrazuje to wykres 15. [7]. Różnice występują również w zależności od miejsca zamieszkania. Wyższy współczynnik zgonów na ludności w mieście niż na wsi notuje się z powodu nowotworów oraz chorób układu oddechowego oraz trawiennego. Z kolei na wsi częściej przyczyną zgonów są choroby układu krążenia oraz przyczyny zewnętrzne. Informacje na temat umieralności wg głównych przyczyn na wsi i w mieście, a także w poszczególnych powiatach przedstawiono w tabeli 2.[9] Wykres 15. Współczynnik zgonów na ludności według wybranych najczęstszych przyczyn i płci w województwie łódzkim w 2012 roku (opracowanie własne wg danych GUS) 28

30 Tabela 2. Współczynnik zgonów na ludności według wybranych najczęstszych przyczyn i powiatów w 2012 roku (źródło: Województwo Łódzkie. Podregiony Powiaty Gminy, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2014) WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem nowotwory choroby układu krążenia W tym choroby układu oddechowego choroby układu trawiennego urazy i zatrucia według zewnętrznej przyczyny na 1000 ludności WOJEWÓDZTWO 124,0 28,4 55,2 6,6 6,1 7,3 miasta 123,5 29,7 51,1 6,9 6,7 6,7 wieś 124,8 26,1 62,2 6,0 5,0 8,4 Powiaty: brzeziński 115,2 28,4 47,8 5,5 5,5 7,7 łódzki wschodni 107,3 24,1 48,1 3,9 2,9 6,4 pabianicki 122,1 29,3 52,5 3,7 6,7 7,7 zgierski 123,5 28,6 54,1 7,5 7,5 7,3 m. Łódź 142,0 32,9 56,2 9,1 8,1 6,6 bełchatowski 88,7 22,0 37,3 3,4 4,8 7,3 opoczyński 120,0 20,4 65,2 6,0 4,7 7,9 piotrkowski 112,6 22,9 55,8 5,7 4,7 8,7 radomszczański 118,7 25,9 58,8 5,6 4,9 7,0 tomaszowski 122,1 26,3 53,6 7,2 6,0 7,5 Piotrków Trybunalski 111,0 29,6 48,0 6,2 6,0 6,8 łaski 111,7 25,4 49,9 5,1 6,1 7,7 pajęczański 122,1 26,2 60,7 4,9 4,4 6,8 poddębicki 134,6 26,7 66,7 3,6 4,8 9,3 sieradzki 117,3 28,2 52,6 6,7 5,1 7,4 wieluński 115,4 29,4 57,5 5,4 4,5 8,3 wieruszowski 106,8 18,2 63,6 2,4 4,5 7,3 zduńskowolski 105,3 21,4 49,6 6,9 4,1 5,9 29

31 WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem nowotwory choroby układu krążenia W tym choroby układu oddechowego choroby układu trawiennego urazy i zatrucia według zewnętrznej przyczyny na 1000 ludności kutnowski 129,9 30,0 64,3 4,5 4,6 9,1 łęczycki 136,4 33,4 64,3 8,1 7,1 8,2 łowicki 133,1 30,0 67,1 5,9 5,4 6,3 rawski 117,4 28,2 48,9 9,5 4,8 9,7 skierniewicki 125,2 28,5 68,8 3,1 5,0 8,9 m. Skierniewice 81,4 24,9 34,1 2,5 4,1 7,0 3.1 Choroby układu krążenia Od kilkunastu lat choroby układu krążenia (CHUK) są najczęstszą przyczyną zgonów mieszkańców województwa łódzkiego oraz całej Polski. W 2012 roku spowodowały one zgon osób w regionie, co stanowiło 44,5% ogólnej liczby zgonów. W 2012 roku współczynnik zgonów z powodu CHUK osiągnął w województwie łódzkim wartość 55,2 na ludności i był o 0,2 wyższy niż w 2006 roku. Biorąc pod uwagę cały omawiany okres, po wzroście wskaźnika do poziomu 58,3 w 2007 roku, następował spadek do wartości 54,1 w 2011 roku, po czym w 2012 roku odnotowano skok do wartości podobnej jak na początku analizowanego okresu. Wartości współczynnika zgonów w latach dla regionu oraz Polski przedstawia wykres 16. Choroby układu krążenia częściej były przyczyną zgonów kobiet niż mężczyzn. W 2012 roku z tej przyczyny zmarło ponad 58 kobiet na każde osób tej płci oraz prawie 52 mężczyzn na osób płci męskiej. Spośród CHUK najwięcej zgonów w województwie łódzkim spowodowanych było chorobami naczyń mózgowych (21,95%), chorobą niedokrwienną serca (18,4%) oraz miażdżycą (17,6%), przy czym niniejsze schorzenia miały różny udział w zgonach mężczyzn i kobiet. W populacji męskiej przeważały zgony z powodu choroby niedokrwiennej serca (wskaźnik zgonów na mężczyzn wynosił 11,3), choroby naczyń mózgowych (10,9 na ), i miażdżycy (7,1 na ). Kobiety częściej umierały ze względu na chorobę naczyń mózgowych (wskaźnik zgonów 13,2 na kobiet), miażdżycę (12,1 na ) i chorobę niedokrwienną serca (9,1 na ). [7] 30

32 Wykres 16. Współczynnik umieralności z powodu chorób układu krążenia na 10 tys. ludności w latach dla województwa łódzkiego i Polski (opracowanie własne wg danych GUS) W Polsce od 2006 roku do 2013 roku umieralność na choroby układu krążenia wykazywała trend rosnący z niewielkimi odchyleniami. W 2012 roku współczynnik zgonów z tej przyczyny wynosił 46,1 na ludności. Województwo łódzkie znalazło się w czwórce województw o najwyższym współczynniku zgonów na CHUK, ale po raz pierwszy od pewnego czasu nie było na pierwszym miejscu; wyższy wskaźnik odnotowano w województwie świętokrzyskim - 55,6. [4] 3.2 Nowotwory złośliwe W 2012 roku nowotwory nadal stanowiły w województwie łódzkim drugą pod względem częstości występowania przyczynę zgonów. Z tego powodu zmarło osób (o 232 więcej niż w roku 2006). W przypadkach przyczynę zgonu stanowiły nowotwory złośliwe (21,5% wszystkich zgonów i 94,15% wszystkich nowotworów). [7] W okresie w regionie łódzkim współczynnik umieralności z powodu nowotworów systematycznie wzrastał, od wartości 27,1 na ludności na początku analizowanego okresu, do 28,4 w 2012 roku. Średni współczynnik dla Polski również wykazywał w tym czasie tendencję wzrostową, od 24,6 do 25,6 na ludności. Województwo łódzkie wraz z województwem śląskim charakteryzowało się najwyższą wartością analizowanego miernika [4]. 31

33 wsp. zgonów na 10 tys. mieszkańców Wykres 17. Współczynnik umieralności z powodu nowotworów (ogółem) na 10 tys. ludności w latach dla województwa łódzkiego i Polski (opracowanie własne wg danych GUS) ,1 27,5 27,6 28,1 28,3 28,3 28, ,6 25, ,2 25,1 24,9 25, rok woj. łódzkie Polska W 2012 roku 22,9% zgonów z powodu nowotworów złośliwych było wywołane postaciami złośliwymi nowotworów tchawicy, oskrzela i płuca. Była to pierwsza przyczyna umieralności osób obu płci. Współczynnik zgonów kobiet z tej przyczyny na osób tej samej płci wynosił 3,5, a w przypadku mężczyzn 9,0 na mężczyzn. W następnej kolejności wśród zgonów kobiet przeważały zgony z powodu nowotworu złośliwego sutka (wskaźnik 3,1 na ), nowotworu złośliwego trzustki (1,4 na ) i żołądka (1,0 na ). W populacji mężczyzn poza nowotworami płuc, tchawicy i oskrzeli, przeważały zgony wywołane nowotworem złośliwym gruczołu krokowego (wskaźnik 2,4 na mężczyzn), nowotworem złośliwym żołądka (2,1 na ) oraz trzustki (1,4 na ).[7] 3.3 Zewnętrzne przyczyny zgonów Trzecią, pod względem częstości występowania, przyczynę zgonów w 2012 roku, podobnie jak w latach poprzednich, stanowiły zewnętrzne przyczyny czyli wypadki, urazy i zatrucia. Spowodowały one 5,9% wszystkich zgonów w regionie (1.845 przypadków, tj. o 334 mniej niż w 2006 roku). W 2012 roku współczynnik zgonów wywołanych wypadkami, urazami lub zatruciami, zarówno w Polsce jak i regionie łódzkim był niższy niż w 2006 roku. W województwie współczynnik obniżył się z poziomu 8,5 do wartości 7,3, podczas gdy 32

34 w Polsce obniżył się z poziomu 6,6 do 6,1. W porównaniu z pozostałymi województwami, w Łódzkiem wskaźnik był najwyższy. Analiza zgonów według płci pokazuje, że przyczyny zewnętrzne w 2013 roku były prawie 3 razy częściej powodem umieralności mężczyzn niż kobiet. Wskaźnik zgonów z tej przyczyny na ludności dla płci męskiej wynosił 9,0, podczas gdy dla kobiet osiągnął wartość 3,5. W populacji żeńskiej urazy, wypadki i zatrucia stanowiły 5. przyczynę zgonów.[7] Znaczna większość zewnętrznych przyczyn zgonów (954 przypadków, tj. 52%) to wypadki oraz ich nieszczęśliwe następstwa. Ich liczba zmniejszyła się o 387 w stosunku do 2006 roku. Zdarzenia komunikacyjne stanowiły 307 przypadków, tj. 17% zewnętrznych przyczyn zgonów (o 170 mniej niż w 2006 roku). Niepokojący jest fakt, iż w 2012 roku w województwie łódzkim zarejestrowano aż 496 przypadków samobójstw (27% zgonów wywołanych przyczynami zewnętrznymi), tj. o 27 więcej niż 8 lat wcześniej. [1,4] Wykres 18. Współczynnik umieralności z powodu zewnętrznych przyczyn zgonów (wypadki, urazy, zatrucia) na 10 tys. ludności w latach dla województwa łódzkiego i Polski (opracowanie własne wg danych GUS) 3.4 Inne przyczyny zgonów Kolejne pod względem częstości występowania przyczyny zgonów w populacji kobiet i mężczyzn przedstawia wykres

35 Czwartą przyczynę umieralności mieszkańców województwa łódzkiego ogółem (5,3% wszystkich zgonów) stanowiły choroby układu oddechowego, które w 2012 roku spowodowały śmierć ponad 6 na osób (wartość współczynnika 6,6). W stosunku do 2006 roku współczynnik zgonów z tej przyczyny nie uległ znacznej zmianie (w tamtym okresie wynosił 6,54). [7] W populacji kobiet choroby układu oddechowego stanowiły trzecią przyczynę zgonów. Współczynnik zgonów z tego powodu na kobiet wynosił 5,4 i był niższy niż wśród mężczyzn (7,9 na osób płci męskiej).[7] Na tle kraju województwo łódzkie zajmowało 3 miejsce pod względem wielkości niniejszego miernika, po województwach mazowieckim (7,7) i podlaskim (6,63). Średnia ogólnopolska w 2012 roku była na poziomie 5,23 na ludności. [4] Duży wpływ na umieralność mieszkańców województwa łódzkiego miały również choroby układu trawiennego (4,9% zgonów ogółem). W 2012 roku stanowiły one przyczynę 6,1 zgonów na mieszkańców, tj. o 0,3 więcej niż 7 lat wcześniej. Wskaźnik ten był wyższy w populacji mężczyzn (7,2) niż kobiet (5,1). W województwie łódzkim w 2012 roku współczynnik umieralności z powodu chorób układu trawiennego na ludności był najwyższy w kraju. Średnia ogólnopolska osiągnęła poziom 4,3. Do pozostałych przyczyn zgonów w Łódzkiem w 2013 roku należały (bez przyczyn zgonów niemowląt): choroby układu nerwowego i narządów zmysłów (1,85% wszystkich zgonów), zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu odżywiania i przemiany metabolicznej (1,48%), wśród których w 87,5% to cukrzyca, choroby układu moczowo-płciowego (1,21%), zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (0,66%), choroby układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (0,12%), choroby skóry i tkanki podskórnej (0,03%). W 10,27% zgony zaliczono do kategorii objawy i stany niedokładnie określone. 3.5 Standaryzowane współczynniki zgonów według wybranych grup przyczyn zgonów Przedstawione informacje pochodzą z publikacji GUS z 2014 roku pt. Trwanie życia w 2013 roku. W takiej populacji jak w Łódzkiem, gdzie dużą część stanowią ludzie starsi, rzeczywiste współczynniki zgonów będą wyższe niż w populacji, gdzie odsetek osób starszych jest mniejszy, mimo, że poziom umieralności w poszczególnych grupach wieku jest w obu populacjach identyczny. Dlatego analizę natężenia zgonów w ujęciu regionalnym 34

36 przeprowadzono w oparciu o standaryzowane współczynniki zgonów. Do ich obliczeń przyjęto opracowaną przy uwzględnieniu wyników spisu ludności z 2011 r. jednolitą ogólnopolską strukturę ludności według wieku z 2013 r. Metodę bezpośredniej standaryzacji zastosowano w celu wyeliminowania wpływu różnych struktur wieku ludności na poziom współczynników umieralności. Standaryzacja pozwala odpowiedzieć na pytanie jakie byłyby współczynniki zgonów, gdyby struktura ludności była taka sama w całym badanym okresie. W 2013 r. najwyższą umieralność zanotowano w województwie łódzkim, gdzie na każde 100 tys. ludności zmarło osób. Pod względem standaryzowanego współczynnika zgonów z powodu chorób układu krążenia na 100 tys. osób w 2012 roku województwo łódzkie zajmowało 4 miejsce. Najwyższy poziom umieralności z tej przyczyny notowano w województwie śląskim, świętokrzyskim i lubelskim, gdzie na 100 tys. osób zanotowano ponad 490 zgonów z powodu tych chorób. Wskaźnik ten jest zatem o ok. 25% większy niż w województwie podlaskim, w którym notowano najniższy poziom umieralności (394). Rys. 1. Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób układu krążenia w 2012 r. Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Najbardziej zagrożonymi pod względem natężenia zgonów z powodu nowotworów były województwa leżące w północno-zachodniej części Polski i województwo śląskie. W rejonach tych, na każde 100 tys. ludności zmarło ponad 270 osób. Najniższy poziom umieralności odnotowano w województwie podkarpackim i lubelskim (poniżej 225 osób). 35

37 Województwo łódzkie wraz z województwem opolskim zajmowały środkowe miejsce w tym zestawieniu, ze wskaźnikiem standaryzowanym na poziomie na 100 tys. ludności. Rys. 2. Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób nowotworowych w 2012 r. Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa W 2012 roku śmiertelnym wypadkom najczęściej ulegali mieszkańcy województwa łódzkiego i warmińsko-mazurskiego. W województwach tych na 100 tys. ludności zmarło 70 osób. W województwie o najmniejszym natężeniu zgonów z powodu zewnętrznych przyczyn opolskim wartość tego współczynnika była równa 44. Rys. 3. Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu zewnętrznych przyczyn w 2012 r. Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa

38 Z powodu chorób układu oddechowego najwyższą umieralność odnotowano w województwie mazowieckim, gdzie na każde 100 tys. ludności zmarło średnio 71 osób. Najniższy poziom umieralności z tej przyczyny występował w południowo-zachodniej części kraju, tj. w województwach dolnośląskim, lubuskim i opolskim (poniżej 40 zgonów na 100 tys. osób). Województwo łódzkie znalazło się wśród kolejnych 5 województw, o wysokim natężeniu zgonów na choroby dróg oddechowych. Ponadto Łódzkie jako jedyne charakteryzowało się wyższym natężeniem umieralności z powodu chorób układu oddechowego na wsi niż w miastach. Rys. 4 Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób układu oddechowego w 2012 r. Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa W 2012 roku w województwie łódzkim występowało największe natężenie zgonów z powodu chorób układu trawiennego (56 zgonów na 100 tys. osób). Najkorzystniej sytuacja wyglądała w województwie podkarpackim, gdzie na każde 100 tys. ludności zmarło w następstwie chorób układu trawiennego 31 osób. Jedynie w województwie łódzkim i śląskim współczynnik zgonów dla miast był wyższy od analogicznego dla wsi o ponad 25% (w pozostałych województwach umieralność z tej przyczyny w miastach i na wsi była podobna). 37

39 Rys. 5. Standaryzowane współczynniki zgonów z powodu chorób układu trawiennego w 2012 r. Źródło: Trwanie życia w 2013 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa STACJONARNA OPIEKA MEDYCZNA W 2013 roku liczba hospitalizacji w poszczególnych całodobowych oddziałach szpitalnych (wraz z ruchem międzyoddziałowym) wynosiła osób. Było to o osób, tj. 15,3% więcej niż w 2006 roku. Poza tym w oddziałach dziennych leczono osób (w 2006 r osób). W podanym roku w najwyższym procencie (91,7%) wykorzystane były łóżka w oddziałach psychiatrycznych i oddziałach uzależnień, w tym: - rehabilitacji psychiatrycznej 103,1% - psychiatrii 95,7% - psychiatrii dziecięcej 86,8 %. Natomiast najmniejszy procent wykorzystania łóżek (54,3%) odnotowano w oddziałach związanych z opieką nad matką i dzieckiem. W pozostałych grupach oddziałów najwyższy procent wykorzystania łóżek odnosił się do oddziałów: - neurochirurgicznych dla dzieci 126,3% - radioterapii 96,3% - szpitalnych oddziałów ratunkowych 95,6% 38

40 - diabetologicznych dla dorosłych 94,8% - hematologicznych 92,5% - opieki paliatywnej 89,6% - anestezjologii i intensywnej terapii dziecięcej 87,5% - chirurgii naczyniowej 86,9% - rehabilitacyjnych dla dorosłych 85,1% - alergologicznych dla dzieci 84,6% - neurologicznych dla dorosłych 83,1% - intensywnego nadzoru kardiologicznego 82,6% - nefrologicznych dla dzieci 82,6%. Wysokie wykorzystanie łóżek odnotowano również w opiece długoterminowej. W zakładach opiekuńczo-leczniczych wyniosło 86,7%, a w hospicjach domowych 94,2%. Szczegółowe informacja na temat liczby leczonych chorych i procentowego wykorzystania łóżek w poszczególnych oddziałach przedstawia tabela 3. 39

41 Tabela 3. Liczba leczonych chorych (wraz z ruchem międzyoddziałowym) w poszczególnych oddziałach w 2006 i 2013 roku (według danych WCZP w Łodzi ) Lp. Nazwa oddziału szpitalnego kod resortowy Liczba leczonych chorych % wzrostu/spadku liczby leczonych % wykorzystanie łóżek / Wzrost/spadek %wykorzystania łóżek ( ) I. Komórki organizacyjne związane ze specjalizacją choroby wewnętrzne 1 Oddział chorób wewnętrznych ,04 78,46 78,80 0,34 2 Oddział zaburzeń metabolizmu kostnego ,22 0,00-3 Oddział alergologii dla dzieci ,82 94,09 84,64-9,45 4 Oddział diabetologiczny ,98 91,79 94,81 3,02 5 Oddział diabetologiczny dla dzieci ,22-6 Oddział endokrynologiczny ,41 54,59 55,05 0,46 7 Oddział endokrynologiczny dla dzieci ,98-8 Oddział gastroenterologiczny i gastrologiczny 4050/ ,78 81,46 68,37-13,09 9 Oddział gastroenterologiczny dla dzieci ,83 57,48 48,88-8,60 10 Oddział geriatryczny ,62-11 Oddział hematologiczny ,20 86,46 92,53 6,07 12 Oddział kardiologiczny ,08 77,05 73,60-3,45 13 Oddział kardiologiczny dla dzieci ,13 66,30 61,36-4,94 14 Oddział intensywnego nadzoru kardiologicznego ,21 40,65 82,58 41,93 15 Oddział nefrologiczny ,89 83,09 79,01-4,08 16 Oddział nefrologiczny dla dzieci ,80 61,92 82,65 20,73 17 Oddział medycyny nuklearnej 4140 (9000) ,00 97,26 0,00-18 Oddział toksykologiczny ,49 46,56 30,34-16,22 19 Oddział toksykologiczny dla dzieci , Oddział dla przewlekle chorych , Oddział medycyny paliatywnej , II. Komórki organizacyjne innych specjalizacji zachowawczych 22 Oddział dermatologiczny ,88 70,80 65,40-5,40 23 Oddział dermatologiczny dla dzieci ,37 93,97 63,85-30,12 24 Oddział neurologiczny ,40 74,40 83,09 8,69 25 Oddział neurologiczny dla dzieci ,64 61,93 48,63-13,30 40

42 Lp. Nazwa oddziału szpitalnego kod resortowy Liczba leczonych chorych % wzrostu/spadku liczby leczonych % wykorzystanie łóżek / Wzrost/spadek %wykorzystania łóżek ( ) 26 Oddział udarowy ,65-27 Oddział onkologiczny ,87-28 Oddział chemioterapii ,52 76,67 69,39-7,28 29 Oddział chemioterapii dla dzieci , Oddział radioterapii ,12 95,42 96,29 0,87 31 Oddział onkologii ginekologicznej , Onkologii i hematologii dziecięcej ,63-33 Oddział intensywnej opieki medycznej 4260/ ,32 62,62 75,11 12,49 34 Oddział intensywnej opieki medycznej dla dzieci 4261/ ,53 81,97 87,45 5,48 35 Oddział gruźlicy i chorób płuc ,98 76,77 80,45 3,68 36 Oddział gruźlicy i chorób płuc dla dzieci 4271/ ,43 53,79 48,88-4,91 37 Oddział reumatologiczny ,00 76,63 63,75-12,88 38 Oddział rehabilitacyjny 4300/4302/ ,13 92,02 85,09-6,93 39 Oddział rehabilitacyjny dla dzieci ,56 76,45 52,59-23,86 40 Oddział rehabilitacji kardiologicznej ,10 95,57 76,26-19,31 41 Oddział chorób zakaźnych ,60 66,93 75,30 8,37 42 Oddział chorób zakaźnych dla dzieci ,09 69,34 68,74-0,60 43 Inna i nieokreślona komórka działalności medycznej 9000 (4350) ,49 10,98 16,11 5,13 III. Komórki organizacyjne związane z opieką nad matką i dzieckiem 44 Oddział pediatryczny 4401/ ,80 58,70 59,37 0,67 45 Oddział patologii noworodka , Oddział neonatologiczny ,58 45,69 40,49-5,20 47 Oddział ginekologiczno-położniczy ,54 58,36-4,18 46 Oddział ginekologiczny ,02 55,16-7,86 47 Oddział położniczy ,99 83,24 66,28-16,96 48 Oddział ginekologii onkologicznej ,20 - IV. Komórki organizacyjne specjalności zabiegowych 49 Oddział chirurgiczny ogólny 4500/4508/ ,24 67,17 62,14-5,03 41

43 Lp. Nazwa oddziału szpitalnego kod resortowy Liczba leczonych chorych % wzrostu/spadku liczby leczonych % wykorzystanie łóżek / Wzrost/spadek %wykorzystania łóżek ( ) 51 Chirurgiczny dla dzieci ,68 63,21 57,06-6,15 52 Oddział chirurgii klatki piersiowej ,58 78,08 77,07-1,01 53 Oddział chirurgii naczyniowej ,76 77,40 86,89 9,49 54 Oddział chirurgii onkologicznej ,49 63,84 65,98 2,14 55 Oddział chirurgii plastycznej ,33 22,21 16,00-6,21 56 Oddział chirurgii ręki ,00 48, Oddział oparzeń dla dzieci ,00 47,07 51,62 4,55 58 Oddział kardiochirurgiczny ,36 63,06 59,58-3,48 59 Oddział kardiochirurgiczny dla dzieci ,57 67,29 63,64-3,65 60 Oddział neurochirurgiczny ,54 72,33 68,51-3,82 61 Oddział neurochirurgiczny dla dzieci ,92 100,31 126,33 26,02 62 Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej ,08 65,66 58,25-7,41 63 Oddział chirurgii urazowo - ortopedycznej dla ,41 61,45 dzieci 52,64-8,81 64 Oddział okulistyczny ,58 42,88 48,95 6,07 65 Oddział okulistyczny dla dzieci ,19 44,08 61,60 17,52 66 Oddział otolaryngologiczny ,04 51,84 50,29-1,55 67 Oddział otolaryngologiczny dla dzieci ,41 60,93 50,85-10,08 68 Oddział chirurgii szczękowo - twarzowej 4630/ ,85 40,09 28,24-11,85 69 Oddział urologiczny ,71 55,78 62,37 6,59 70 Oddział urologiczny dla dzieci ,07-71 Oddział leczenia jednego dnia ,62-72 Opieki paliatywnej ,60 - V. Komórki organizacyjne związane z chorobami psychicznymi i uzależnieniami 73 Oddział psychiatryczny 4700/4712/ ,88 95,48 95,67 0,19 74 Oddział psychiatryczny dla dzieci 4701/ ,81 98,19 86,78-11,41 75 Oddział rehabilitacji psychiatrycznej ,14-76 Oddziały odwykowe/leczenia uzależnień ,63 92,78 78,34-14,44 VI. Zakłady opiekuńczo- lecznicze i pielęgnacyjno - opiekuńcze 42

44 Lp. Nazwa oddziału szpitalnego kod resortowy Liczba leczonych chorych % wzrostu/spadku liczby leczonych % wykorzystanie łóżek / Wzrost/spadek %wykorzystania łóżek ( ) 77 Zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno - opiekuńcze ,09 95,70 86,70-9,00 78 Hospicja stacjonarne ,37 93,50 94,20 0,70 VII. Opieka doraźna 79 Szpitalny Oddział Ratunkowy ,28 64,93 95,58 30,65 80 Szpitalny Oddział Ratunkowy dla dzieci ,55 79,18 63,12-16,06 SUMA (wraz z ruchem międzyoddziałowym) ,30 74,50 b.d. VIII. Oddziały dzienne 81 Dzienne ośrodki i oddziały rehabilitacyjne 2300/ , Dzienne oddziały psychiatryczne, uzależnień i hostele /2712/ , Dzienne oddziały alergologiczne , Dzienne oddziały medycyny nuklearnej , Dzienne oddziały chemioterapii

45 4.1 Struktura hospitalizacji według ICD 10 Dane dotyczące struktury hospitalizacji według ICD 10 w placówkach z terenu województwa łódzkiego pochodzą z Wojewódzkiego Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi 6 i opracowane zostały na podstawie kart statystycznych MZ/Szp-11, wystawianych w chwili wypisu pacjenta ze szpitala (sprawozdawczość nie dotyczy szpitali i oddziałów psychiatrycznych oraz stacji dializ). W 2013 roku w szpitalach województwa łódzkiego hospitalizowano osób (bez ruchu międzyoddziałowego), z czego na oddziałach całodobowych leczono osoby, na oddziałach jednego dnia osób, a na oddziałach dziennych pacjentów. W stosunku do 2006 roku, w którym liczba hospitalizacji wyniosła , było to o 27,3% więcej leczonych chorych. Trzy najczęstsze przyczyny leczenia w placówkach lecznictwa zamkniętego pokrywają się z głównymi przyczynami zgonów mieszkańców województwa. W latach każdorazowo, najczęstszą przyczyną pobytu w szpitalu mieszkańców województwa łódzkiego były choroby układu krążenia. W 2013 roku odnotowano hospitalizacji z tego powodu, co stanowiło 15,3% wszystkich hospitalizacji. Drugą, pod względem częstości występowania, przyczyną hospitalizacji były nowotwory 10,2% ( przypadków), na trzeciej pozycji znalazły się schorzenia zaliczone do kategorii urazy, zatrucia i inne skutki 9,3% ( przypadków hospitalizacji). W stosunku do roku 2006 wzrosła liczba chorych w lecznictwie szpitalnym z powodu chorób układu krążenia oraz urazów i zatruć (odpowiednio o 5,6% i 2,97%), natomiast zmalała liczba hospitalizacji z powodu nowotworów (o -2,14%). Wśród innych przyczyn hospitalizacji najwyższy wzrost liczby leczonych chorych w latach był spowodowany: - zaburzeniami z kategorii niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym ponad 5-krotny wzrost hospitalizacji - wadami rozwojowymi wrodzonymi - o 59,9% - chorobami oka i przydatków oka - 48,8% - zaburzeniami wydzielania wewnętrznego - wzrost o 45,8% - chorobami układu nerwowego - wzrost o 39,8% 6 Od 2015 roku w związku z likwidacją WCZP w Łodzi sprawozdawczość statystyczna dotycząca ochrony zdrowia jest prowadzona przez Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi, Wydział Polityki Społecznej, Oddział Zdrowia Publicznego. 44

46 Ponadto o przypadków, tj. prawie 4-krotnie wzrosła liczba hospitalizacji zaliczonych do kategorii Czynniki wpływające na stan zdrowia (Z00 - Z99). Liczbę hospitalizacji mieszkańców województwa łódzkiego w latach prezentuje wykres 19 oraz tabela 4. Wykres 19. Liczba hospitalizacji mieszkańców województwa łódzkiego w latach (według danych WCZP w Łodzi) Tabela 4. Liczba hospitalizacji mieszkańców województwa łódzkiego według ICD-10 w latach (według danych WCZP w Łodzi) Zasadnicza przyczyna hospitalizacji (rozdziały ICD-10) liczba odsetek liczba odsetek % wzrost spadek OGÓŁEM ,00% ,00% I. Choroby zakaźne i pasożytnicze (A00 - B99) ,30% ,87% -4,13 II. Nowotwory (C00 - D48) ,26% ,16% -2,14 III. Choroby krwi i narządów krwiotwórczych ,81% ,89% 29,18 (D50 - D89) IV. Zaburzenia wydzielania wewnętrznego (E00 - E90) ,79% ,45% 45,76 V. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99) ,37% ,19% -39,43 VI. Choroby układu nerwowego (G00 - G99) ,27% ,87% 39,76 VII. Choroby oka i przydatków oka (H00 - H59) ,34% ,95% 48,82 VIII. Choroby ucha i wyrostka sutkowego (H60 - H 95) ,60% ,54% 5,75 45

47 Zasadnicza przyczyna hospitalizacji (rozdziały ICD-10) liczba odsetek liczba odsetek % wzrost spadek OGÓŁEM ,00% ,00% IX. Choroby układu krążenia (I00 - I99) ,13% ,32% 5,62 X. Choroby układu oddechowego (J00 - J99) ,51% ,82% 8,48 XI. Choroby układu trawiennego (K00 - K93) ,36% ,83% -1,34 XII. Choroby skóry i tkanki podskórnej (L00 - L99) ,59% ,58% 17,36 XIII. Choroby układu kostno - stawowego (M00 - M99) ,91% ,52% 36,35 XIV. Choroby układu moczowo - płciowego (N00 - N99) ,15% ,93% 14,95 XV. Ciąża, poród i połóg (O00 - O99) ,82% ,07% -5,31 XVI. Niektóre stany rozpoczynające się w okresie okołoporodowym (P00 - P99) ,25% ,45% 578,34 XVII. Wady rozwojowe wrodzone (Q00 - Q99) ,91% ,23% 59,89 XVIII. Objawy różne (R00 - R99) ,05% ,38% 27,53 XIX. Urazy, zatrucia i inne skutki (S00 - T98) ,69% ,32% 2,97 XXI. Czynniki wpływające na stan zdrowia (Z00 - Z99) ,87% ,61% 381,22 5. OPIEKA AMBULATORYJNA Ze względu na zmiany wprowadzone w formularzach statystycznych, zgodnie z którymi nie wykazuje się danych dotyczących porad w działalności ambulatoryjnej, Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi (wcześniej WCZP w Łodzi) nie dysponuje informacjami na ten temat za 2013 rok, które byłyby porównywalne z danymi z poprzednich lat. Według GUS liczba porad udzielonych w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej na terenie województwa łódzkiego w 2013 roku wynosiła ,8 tys., z czego ,7 tys. w podstawowej opiece zdrowotnej, 6.912,7 tys. w specjalistycznej opiece zdrowotnej, a 2.257,7 tys. w poradniach stomatologicznych. Średnia liczba porad (również stomatologicznych) w województwie na 1 mieszkańca w 2013 roku wynosiła 8,4, przy średniej ogólnopolskiej 8,0. Łódzkie wraz z województwem śląskim i lubelskim było na pierwszym miejscu w kraju pod względem liczby udzielonych porad.[5] W podsumowaniu z realizacji Programu Wojewódzkiego Strategii Polityki Zdrowotnej Województwa Łódzkiego, opracowanym w 2013 roku za lata zawarto dane dotyczące podstawowej i specjalistycznej opieki ambulatoryjnej za ww. okres czasu. Zgodnie z przytoczonym dokumentem, w 2012 roku w podstawowej opiece zdrowotnej udzielono porad (tj. o mniej niż w roku 2006). Średnio, 46

48 w 2012 roku mieszkaniec województwa korzystał z porady lekarza podstawowej opieki zdrowotnej 4,48 razy. W 2006 roku wartość ta była wyższa o 0,01. W 2012 roku w specjalistycznej opiece zdrowotnej udzielono ogółem porad (bez poradni zdrowia psychicznego i uzależnień), czyli o 6,82% mniej ( ) niż w 2006 roku. Najwięcej porad specjalistycznych udzielono w poradniach: stomatologicznych (wraz z ortodoncją, chirurgią stomatologiczną i protetyką ), ginekologiczno położniczych ( ), okulistycznych ( ) oraz urazowo ortopedycznych ( ). W 2012 roku największy wzrost liczby udzielonych porad w stosunku do roku 2006 można było zaobserwować w poradniach pediatrycznych (o 166,83%) oraz diabetologicznych (o 49,89%). Na jednego mieszkańca województwa łódzkiego w roku 2012 przypadało 2,55 porady (w 2006 roku było to 2,69 porady na jednego mieszkańca). Więcej informacji na ten temat można znaleźć w dokumencie pn. Monitoring Strategii Część II Diagnoza stanu zdrowia mieszkańców województwa łódzkiego w latach , dostępnym na stronie internetowej w zakładce Polityka zdrowotna. 6. EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAKAŹNYCH I ZATRUĆ 6.1 Zatrucia i zakażenia pokarmowe W 2013 roku zanotowano 523 przypadki zatruć pokarmowych (współczynnik zapadalności wyniósł 20,8 na ludności), czyli o 788 mniej niż osiem lat wcześniej i najmniej w omawianym okresie (zapadalność w 2006 roku 51,09). Głównym czynnikiem etiologicznym zatruć pokarmowych była, podobnie jak w poprzednich latach, Salmonella enteritidis (97,7% przypadków). Dane na temat zatruć pokarmowych w latach prezentuje wykres 20. W danym roku odnotowano ponadto 765 przypadków innych bakteryjnych zakażeń jelitowych, co stanowiło 302 przypadki mniej niż w 2006 roku. Wskaźnik zapadalności na zakażenia jelitowe bakteryjne na ludności wzrósł z 27,4 w 2006 roku do 30,25 w 2012 roku. Prawie dwukrotnie wzrosła zachorowań na wirusowe nieżyty jelitowe zapadalność na ludności w 2006 roku osiągnęła poziom 44,5, zaś w 2013 roku 81,78. Spośród 47

49 wszystkich zarejestrowanych w 2013 roku przypadków zakażeń jelitowych (2.068) zdecydowaną większość tj. 67,5% stanowiły zakażenia rotawirusowe. Wykres 20. Współczynnik zapadalności na ludności na zatrucia pokarmowe w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne na podstawie danych WSSE w Łodzi) 6.2 Choroby wieku dziecięcego W latach w województwie łódzkim wyraźnie wzrosła zachorowalność na ospę wietrzną, co prezentuje wykres 21 a. Liczba przypadków tej choroby wyniosła w 2013 roku (było to o przypadków więcej niż 8 lat wcześniej). Współczynnik zapadalności na ludności wyniósł 415,9, przy średniej dla kraju 463,6. [10] Epidemiologia ospy wietrznej nie jest kształtowana poprzez masowe szczepienia ochronne, w związku z czym co kilka lat mamy do czynienia z tzw. epidemią wyrównawczą tej choroby. W podanym okresie zmalała zachorowalność na świnkę (578 przypadków w 2006 roku, 107 w 2013 roku). Zapadalność na ludności uległa spadkowi z wartości 22,5 do 4,23. W 2013 roku współczynnik zapadalności na świnkę w województwie łódzkim był po województwie podkarpackim (3,7) najniższy w kraju (średnia ogólnopolska wynosiła 6,3).[10] Zachorowalność na krztusiec i różyczkę podlegała wahaniom epidemiologicznym. W 2013 roku odnotowano 734 przypadki różyczki (współczynnik zapadalności 29,03; w ,95). Najwięcej zachorowań wystąpiło w 2008 roku (zapadalność 129,33), najmniej zachorowań zaobserwowano w 2010 roku, tj. 152 przypadki. W 2013 roku w województwie łódzkim zachorowalność na tą chorobę należała do najniższych w kraju (mniej 48

50 przypadków było jedynie w województwie dolnośląskim zapadalność 18,1). Średnia ogólnopolska wynosiła 100,1. [10] W 2013 roku było 329 przypadków krztuśca (współczynnik zapadalności 13,01), czyli mniej niż w 2006 roku (542 przypadki, zapadalność 21,1). Jak można zaobserwować na wykresie 21 b, w opisywanym czasie trend zachorowalności był podobny, ze skokami zapadalności co 2 lata. W porównaniu z resztą kraju w 2013 roku zapadalność na krztusiec w województwie łódzkim należała do najwyższych (wyższy współczynnik zapadalności był tylko w województwie podlaskim (19,06). Średnia krajowa wynosiła 5,67.[10] Zapadalności na wyżej wymienione choroby w latach prezentuje wykres 21 b. W 2013 roku odnotowano 1 przypadek ostrego porażenia wiotkiego u dzieci do 14 r. ż., współczynnik zapadalności wyniósł 0,28. W 2006 roku było 5 przypadków najwięcej w opisywanym okresie, zapadalność wyniosła wtedy 1,2). W 2013 roku, podobnie jak osiem lat wcześniej na terenie województwa łódzkiego nie było przypadków odry. Od 2006 roku najwięcej zachorowań stwierdzono w 2009 roku (7), wszystkie u osób pochodzenia romskiego, nieszczepionych przeciw odrze. Stwierdzono, że wszystkie zachorowania były ze sobą epidemiologicznie powiązane. Wykres 21. Współczynnik zapadalności na ludności na wybrane choroby wieku dziecięcego w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne według danych WSSE w Łodzi) a) ospa wietrzna 49

51 b) krztusiec, świnka, różyczka 6.3 Wirusowe Zapalenie Wątroby W 2013 roku, w porównaniu z rokiem 2006 zaobserwowano spadek zapadalności na wszystkie typy wirusowego zapalenia wątroby. Na koniec tego okresu odnotowano 4 przypadki zachorowania na WZW A (w 2006 roku było 11 przypadków). Najwięcej zachorowań miało miejsce w 2009 roku (77). Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) w 2013 roku wyniosła 148 przypadków (141 dotyczyło choroby przewlekłej). Zapadalność zmniejszyła się od wartości 10,5 na ludności w 2006 roku do 5,9 w 2013 roku. Pomimo tego spadku, w 2013 roku województwo łódzkie było na 3 miejscu wśród województw o najwyższym współczynniku zapadalności na WZW B, przy średniej dla Polski 4,0. Przypadki WZW typu C od 2009 roku są w Polsce kwalifikowane jednocześnie w oparciu o dwie definicje z 2005 i 2009 roku (szczegóły pod wykresem 22). W 2006 roku zapadalność na ludności na WZW C wynosiła 12,79, natomiast na koniec 2013 osiągnęła wartość 8,8 wg definicji z 2005 (222 przypadki) roku oraz 9,65 wg definicji z 2009 r. (243 przypadki). Województwo łódzkie było na 5 miejscu wśród województw charakteryzujących się najwyższym współczynnikiem zachorowalności na WZW typu C. Średnia ogólnopolska w 2013 roku wynosiła 7,03 (def. z 2005 roku) i 6,86 (def. z 2009 roku). 50

52 W 2013 roku wykryto 3 zakażenia mieszane (WZW typu B+C) ora 8 przypadków innych i nieokreślonych wirusowych zapaleń wątroby. Wykres 22. Współczynnik zapadalności na ludności na wirusowe zapalenie wątroby w latach w województwie łódzkim (opracowanie własne według danych WSSE w Łodzi). *Biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia porównywalności danych z latami wcześniejszymi, przypadki WZW typu C od 2009 roku są w Polsce kwalifikowane jednocześnie w oparciu o dwie definicje: z 2005 roku (tj.: opis kliniczny: w przypadkach objawowych, obraz kliniczny odpowiadający zapaleniu wątroby, np. ostre pojawienie się objawów i żółtaczki lub wzrost aktywności transaminaz. Laboratoryjne kryteria rozpoznania: wykrycie przeciwciał swoistych dla HCV (wirusa zapalenia wątroby typu C), wykrycie kwasu nukleinowego HCV w materiale klinicznym. Klasyfikacja przypadków: możliwy nie dotyczy, prawdopodobny nie dotyczy, potwierdzony przypadek objawowy potwierdzony laboratoryjnie.) z 2009 roku (tj. kryteria kliniczne: nie dotyczy. Kryteria laboratoryjne: co najmniej jedno z następujących dwóch kryteriów: - wykrycie kwasu nukleinowego wirusa zapalenia wątroby typu C w surowicy krwi; - wskazanie obecności swoistych przeciwciał przeciw wirusowi zapalenia wątroby typu C potwierdzone innym testem w kierunku obecności przeciwciał. Kryteria epidemiologiczne nie dotyczy. Klasyfikacja przypadku: możliwy nie dotyczy, prawdopodobny nie dotyczy, potwierdzony każda osoba spełniając kryteria laboratoryjne.). Źródło: Definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego, Zakład Epidemiologii NIZP-PZH, styczeń

53 6.4 Zakażenie wirusem HIV i zachorowania na AIDS W 2013 roku do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi zgłoszono 38 nowych przypadków zakażenia HIV (o 5 mniej niż w 2006 roku). Większość zakażonych stanowili mężczyźni (33 przypadki). Ponad 80% (31 przypadków) dotyczyło ludzi w wieku od 20 do 39 lat, tj. o 11 więcej niż w 2006 roku. W 2013 roku stwierdzono ponadto 5 zakażeń osób powyżej 40 roku życia - o 1 mniej niż osiem lat wcześniej. Wykryto również 2 przypadki (w 2006 roku 4) zakażeń u dzieci w wieku 0 4 lat. Połowa wszystkich zakażeń (19 przypadków) dotyczyła osób podejmujących ryzykowne zachowania seksualne, 2 przypadki odnosiły się do osób zażywających narkotyki, a w 17 nie ustalono drogi zakażenia. W 2013 roku zgłoszono 12 nowych przypadków AIDS, tj. 2 razy więcej niż na początku omawianego okresu (2 kobiety, 10 mężczyzn). 4 przypadki zachorowań dotyczyły grupy wiekowej do 40 roku życia, a pozostałe 8 osób powyżej 40 roku życia. 7 osób chorych na AIDS zaraziło się poprzez dożylne stosowanie narkotyków, tyle samo przez podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych, w jednym przypadku nie było informacji na temat drogi zakażenia. W całym opisywanym okresie ( ) w województwie łódzkim zarejestrowano w sumie 328 nowych zakażeń wirusem HIV oraz 104 przypadków zachorowania na AIDS. Wykres 23. Zakażenia wirusem HIV i zachorowania na AIDS w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne na podstawie danych WSSE w Łodzi). 52

54 6.5 Choroby weneryczne W dotychczasowych monitoringach Strategii Polityki Zdrowotnej, w odniesieniu do liczby leczonych po raz pierwszy w poradniach wenerologicznych, posługiwano się danymi z WCZP w Łodzi. W związku z brakiem takich danych za lata , w poniższym podsumowaniu wykorzystano dane Narodowego Instytutu Zdrowi Publicznego Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH). W latach zachorowalność na choroby weneryczne w województwie łódzkim wzrosła o 142% (ze 169 przypadków w 2006 roku do 409 w 2013 roku). Na tak duży wzrost wpłynęła głównie ponad 6-krotnie wyższa niż w 2006 roku liczba zachorowań na kiłę. W 2006 roku było 40 przypadków, w 2013 roku 267, w tym aż 13 przypadków kiły wrodzonej (na 19 w całym kraju). Współczynnik zapadalności na kiłę na ludności wzrósł z 1,55 w 2006 roku do wartości 10,6 w 2013 roku. W tym czasie średnia ogólnopolska wynosiła 3,49. W województwie łódzkim wartość tego była najwyższa w kraju [10]. Liczba przypadków zachorowań na najczęściej rejestrowane schorzenia wenerologiczne w regionie w latach przedstawia poniższy wykres 24. Wykres 24. Liczba przypadków zachorowań na najczęstsze choroby weneryczne w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne według danych NIZP-PZH) 53

55 6.6 Gruźlica W 2009 roku Państwowa Inspekcja Sanitarna przejęła od Wojewódzkiego Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi obowiązek prowadzenia rejestru zachorowań na gruźlicę. Od tego momentu zachorowalność na gruźlicę była analizowana w ramach monitoringu Strategii Polityki Zdrowotnej (w związku z czym prezentowane na wykresie 25 dane rozpoczynają się od tego okresu). W latach zachorowalność na gruźlicę płuc w województwie łódzkim wykazywała trend malejący, od 682 przypadków na początku ww. okresu do 496 w 2013 roku, tj. o 27,3% mniej (jedynie w 2010 odnotowano wzrost zachorowań 741 przypadków). 67,3% zachorowań dotyczyło mężczyzn (334 przypadki). W populacji kobiet odnotowano 162 przypadki choroby. Zapadalność na osób w 2006 roku wynosiła 26,79 i zmniejszyła się do 19,62 w 2013 roku. Najwyższa była w grupie wiekowej powyżej 65 roku życia (36,69) oraz w grupie lata (29,91). Wykres 25. Liczba zachorowań na gruźlicę w województwie łódzkim w latach (opracowanie własne według danych WSSE w Łodzi). 6.7 Grypa Struktura zachorowań na grypę i przypadki grypopodobne jest rozpatrywana w odniesieniu do poszczególnych okresów epidemicznych, nie zaś całego roku kalendarzowego. 54

56 Od 2006 roku zachorowalność na grypę w województwie łódzkim miała trend rosnący. W sezonie epidemicznym 2012/2013 ( ) zarejestrowano najwyższą od kilkunastu lat liczbę podejrzeń i zachorowań na grypę. Było to przypadków, w tym u dzieci do 14 roku życia. Sytuacja ta nie odbiegała od rejestrowanej na terenie kraju. W kolejnym sezonie epidemicznym (brak danych za pełen okres) liczba zachorowań zmniejszyła się do przypadków. [11] Sytuację w poszczególnych okresach epidemicznych przedstawia wykres 26. Wykres 26. Liczba zachorowań na grypę w województwie łódzkim w wybranych sezonach epidemicznych (według danych WSSE w Łodzi) *dane dotyczą niepełnego sezonu epidemicznego (od r. do r.) 7. STRUKTURA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W 2013 roku Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydały w regionie łódzkim orzeczeń o stopniu niepełnosprawności osobom powyżej 16 roku życia, tj. o 25,5% więcej niż w 2006 roku (36.350). Odsetek kobiet z orzeczonym stopniem niepełnosprawności w 2013 roku wynosił 50,05% i był niższy niż 8 lat wcześniej (52,59). Rosła natomiast liczba mężczyzn z orzeczoną niepełnosprawnością, w 2006 roku stanowili oni 46,6% tej populacji, a w 2013 roku 49,95%. Informacje na temat liczby wydanych orzeczeń w kolejnych latach przedstawia wykres

57 Wykres 27. Liczba osób powyżej 16 r.ż. z orzeczoną niepełnosprawnością w latach , według płci (opracowanie własne według danych Woj. Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności) W okresie rosła liczba wydanych orzeczeń o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (wykres 28). Na koniec opisywanego okresu znaczny stopień niepełnosprawności orzeczono u osób (co stanowiło 21,6% wydanych orzeczeń), a umiarkowany u osób (48,7%). W 2006 roku było to odpowiednio osób (17,7%) i osób (46,1%). W przypadku orzeczeń o stopniu lekkim, od 2006 roku ich bezwględna liczba wzrosła (z do w 2013 roku), ale ich procentowy udział w strukturze orzeczeń według stopnia niepełnosprawności zmalał (z 37,9% wszystkich orzeczeń w 2006 roku do 29,6% w 2013 roku). Główne przyczyny orzekania o niepełnosprawności przedstawiono na wykresie

58 Wykres 28. Odsetek orzeczeń o znacznym, umiarkowanym i lekkim stopniu niepełnosprawności wśród orzeczeń wydanych osobom powyżej 16. r.ż. w latach (opracowanie własne według danych Woj. Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 17,7 18,8 20,3 19,1 20,3 23,0 24,0 21,6 46,1 46,6 46,7 47,3 47,1 47,8 47,1 48,7 36,1 34,7 33,0 33,6 32,5 29,2 29,0 29, Znaczny Umiarkowany Lekki Wykres 29. Struktura niepełnosprawności osób powyżej 16. r.ż. według przyczyn w 2013 roku (opracowanie własne według danych Woj. Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności) 57

59 W przypadku dzieci i młodzieży do 16. roku życia, w latach sytuacja wyglądała odwrotnie niż w populacji dorosłych. Liczba orzeczeń o niepełnosprawności zmalała o 22,1%, tj. z przypadków w 2006 roku do w 2013 roku. W całym opisywanym okresie, więcej było chłopców z orzeczoną niepełnosprawnością (powyżej 59%) niż dziewczynek, choć w obu populacjach w ciągu ośmiu lat zmalała liczba wydanych orzeczeń. (wykres 30). Do głównych przyczyn ustalonej niepełnosprawności w 2013 roku należały: choroby układu oddechowego i krążenia 23,4%, choroby neurologiczne 13,1% oraz upośledzenie narządu ruchu 11,5%. Strukturę wydanych orzeczeń wg przyczyny prezentuje wykres 31. Wykres 30. Liczba osób poniżej 16. roku życia z orzeczoną niepełnosprawnością w latach według płci (opracowanie własne według danych Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności) 58

60 Wykres 31. Struktura niepełnosprawności osób poniżej 16. r.ż. według przyczyn w 2013 roku (opracowanie własne według danych Woj. Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności). W 2013 roku lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wydali mieszkańcom województwa łódzkiego pierwszorazowe orzeczenia w sprawach rentowych, tj. prawie tyle samo, co w 2006 roku (3.731). W badanych okresie notowano systematyczny spadek liczby wydanych orzeczeń do 2010 roku (3.050), następnie trend się odwrócił. Każdego roku całkowitą lub częściową niezdolność do pracy, bądź konieczność przekwalifikowania zawodowego orzekano częściej u mężczyzn niż u kobiet, choć od 2006 roku odsetek mężczyzn się zmniejszał (z 64,81% do 62,51% w 2013 roku), a kobiet rósł (z 35,19% do 37,49%). Najwięcej orzeczeń w 2013 roku wydano osobom w grupie wiekowej lat (28,75% wszystkich orzeczeń), następnie w wieku lata (19,48% orzeczeń) i lata (14,6%). Dominującą przewagę mężczyzn można było zauważyć w grupach wiekowych lat (71,5% populacji z orzeczoną niezdolnością do pracy w tej grupie wiekowej), oraz w wieku lata (94,9%). Do głównych przyczyn orzekania w sprawach rentowych w 2012 roku należały: nowotwory 729 orzeczeń (19,5% wszystkich przypadków), choroby układu krążenia