Tytuł: DEFICYT BUDŻETOWY W KRAJACH STREFY EURO Autor: Sławomir Miklaszewicz. Wstęp

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Tytuł: DEFICYT BUDŻETOWY W KRAJACH STREFY EURO Autor: Sławomir Miklaszewicz. Wstęp"

Transkrypt

1 Tytuł: DEFICYT BUDŻETOWY W KRAJACH STREFY EURO Autor: Sławomir Miklaszewicz Wstęp Problem występowania deficytu budżetowego stanowił w przeszłości, i nadal stanowi, przedmiot kontrowersji i sporów teoretycznych. Debata teoretyczna w tej kwestii ma istotne znaczenie praktyczne, gdyż jej wyniki stanowią jeden z ważnych czynników mających wpływ na kształt przyjętych przez różne kraje doktryn ekonomicznych, w tym są inspiracją dla programów rządowych dotyczących finansów publicznych. Debata teoretyczna nad deficytem budżetowym, która odbyła się po wielkich szokach naftowych lat 70. XX w. przyczyniła się do odejścia od stosowania deficytów budżetowych jako instrumentu pobudzania gospodarki w keynesowskim rozumieniu i zwrotu teorii ekonomicznej w kierunku ekonomii klasycznej. Inną ważną przesłanką korekty poglądów na istotę deficytów budżetowych był postępujący w Europie proces integracji gospodarczej i walutowej, którego ostatecznym celem miało być wprowadzenie wspólnego pieniądza przez kraje Wspólnoty Europejskiej. W tym kontekście chodziło i nadal chodzi o to, aby ewentualna luźna polityka budżetowa krajów członkowskich unii walutowej, której efektem są m.in. nadmierne deficyty budżetowe, nie stanowiła zagrożenia dla trwałości, stabilności i wartości tego wspólnego pieniądza. Utworzenie w 1999 r. unii walutowej przez kraje członkowskie Wspólnoty Europejskiej stało się początkiem nowej fazy dyskusji nad kwestią polityki gospodarczej, w tym nad kwestią polityki budżetowej i roli deficytu budżetowego we wspieraniu dynamicznego wzrostu gospodarczego. Ważnym wyzwaniem decydującym o procesie integracji walutowej było znalezienie optymalnego rozwiązania dla ram polityki gospodarczej przyszłej unii. Istotne okazały się tu wnioski płynące z teorii optymalnych obszarów walutowych i nowej ekonomii klasycznej. Mając na uwadze doświadczenia prowadzenia polityki gospodarczej lat 70., 80. i pierwszej połowy lat 90. ubiegłego wieku, kraje członkowskie Wspólnoty w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską (TWE) określiły ramy polityki gospodarczej, w tym polityki budżetowej w Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW). Ogólną zasadą w tej unii jest to, że jest ona obszarem jednowalutowym. Kraje Unii Europejskiej mające pełne członkostwo w UGW tworzą strefę euro. Pozostałe kraje UE są objęte derogacją od ogólnej zasady obowiązującej w UGW i mogą przystąpić do strefy dopiero po spełnieniu określonych w TWE warunków. Zgodnie z TWE polityka pieniężna w strefie euro prowadzona jest przez ponadnarodowy bank centralny - Europejski Bank Centralny (EBC). Jej nadrzędnym celem jest zapewnienie długookresowej stabilności cen, czyli niedopuszczanie zarówno do zbyt dużej inflacji, jak i deflacji. Polityka budżetowa zaś jest kształtowana przez kraje członkowskie samodzielnie w ramach swobody, jaką dopuszczają przepisy TWE oraz uchwalony na jego podstawie Pakt Stabilności i Wzrostu (PSW). Podstawowym ograniczeniem polityki budżetowej krajów strefy euro, zgodnie z TWE i PSW, jest unikanie nadmiernych deficytów budżetowych. Tak sformułowany cel polityki budżetowej ma sprzyjać wzrostowi gospodarczemu i redukcji długu publicznego. Ma to służyć tworzeniu stabilnych warunków gospodarowania i pełnemu

2 wykorzystaniu mocy wytwórczych. Nadmierne deficyty budżetowe mogą bowiem całkowicie zniweczyć wysiłki stabilizacyjnie zorientowanej polityki pieniężnej EBC i spowodować zagrożenie dla trwałości strefy euro. Świadomość tego zagrożenia była podstawą regulacji prawnych zawartych w art. 104 TWE i ustanowienia Paktu Stabilności i Wzrostu. Przyjęte w tych dokumentach rozwiązania dotyczące polityki budżetowej najbliższe są teorii ekonomicznej określanej jako nowa ekonomia klasyczna W nowej ekonomii klasycznej uznaje się, że dyskrecjonalna, antycykliczna polityka budżetowa, polegająca na przeciwdziałaniu nadmiernym wahaniom tempa wzrostu PKB, jest nieskuteczna lub jest nawet szkodliwa, gdyż w ostatecznym rachunku działa odwrotnie - procyklicznie i jest źródłem dodatkowej krótkookresowej destabilizacji. Będący instrumentem tej polityki deficyt budżetowy w tej teorii jest traktowany jako niebezpieczeństwo dla realizacji głównego celu polityki gospodarczej - stabilności cen i źródło destabilizacji gospodarczej, gdyż jego występowanie pociąga za sobą szereg negatywnych następstw. Co więcej ekonomiści nowej ekonomii klasycznej argumentują, że redukcja deficytu budżetowego, nawet w okresie recesji, na ogół działa pobudzająco, a nie dławiąco na koniunkturę i wzrost gospodarczy, jeżeli dług publiczny jest stosunkowo duży. Redukcja deficytu budżetowego przyczynia się bowiem do spadku rynkowych stóp procentowych, wzrostu tym samym inwestycji prywatnych i wzrostu konsumpcji. Prowzrostowe, ekspansywne działanie redukcji deficytu budżetowego na gospodarkę określane jest przez ekonomistów jako "efekty niekeynesowskie". Stabilizacyjna funkcja finansów publicznych w teorii tej ograniczona jest do automatycznych stabilizatorów koniunktury wbudowanych w budżet. Zawarte w TWE oraz PSW, a także innych unijnych dokumentach, ramy polityki gospodarczej składają się na doktrynę ekonomiczną UGW. Określenie doktryna w tym miejscu jest rozumiane jako zespół rozwiązań prawnych i zasad kształtowania i prowadzenia polityki oraz system działania i myślenia w określonej dziedzinie. W przypadku niniejszej publikacji określenie doktryna odnosi się do polityki budżetowej i deficytu budżetowego. Zawarte w tytule określenie "deficyt budżetowy [...] strefy euro" odnosi się do całej konstrukcji - ram polityki budżetowej przyjętej w strefie euro, obejmujących swym zakresem ogół przepisów, zasad i procedur dotyczących deficytu budżetowego, zapisanych w TWE i PSW. Naturalnym dopełnieniem prezentacji deficytu budżetowego w doktrynie ekonomicznej strefy euro jest analiza realizacji tej doktryny w praktyce przez kraje członkowskie strefy. Składa się na to analiza działań krajów członkowskich strefy podjętych w celu realizacji tej doktryny, czyli prezentacja reform finansów publicznych, konsolidacji budżetowej oraz prezentacja zmian proceduralnych i instytucjonalnych mających zapewnić dyscyplinę budżetową i rozwiązanie problemu nadmiernych deficytów budżetowych. Na tym tle rodzi się fundamentalne pytanie o skuteczność narzędzi dyscyplinujących finanse publiczne w krajach strefy euro. Tym bardziej, że występowania deficytów budżetowych nie można wyłącznie tłumaczyć przebiegiem cyklu koniunkturalnego. Stąd też za konieczne należy uznać poszukiwanie innych czynników tego zjawiska w krajach strefy euro, jakim jest deficyt budżetowy. Zagadnienie to jest jednym z problemów teoretycznych całościowo analizowanym w niniejszym opracowaniu. W publikacji poddano również analizie często funkcjonujące - zarówno wśród teoretyków, jak i rządzących - przekonanie, iż należy unikać procyklicznej polityki gospodarczej, czyli polityki pogłębiającej zjawiska narastania nierównowagi gospodarczej. Innymi słowy, polityki, która przyczynia się do wzrostu popytu w okresie ożywienia gospodarczego lub do ograniczenia popytu w okresie spowolnienia. Wiele czynników ma wpływ na ostateczny

3 kształt polityki budżetowej, na to, czy ex post jest ona procykliczna, czy antycykliczna. Inne czynniki decydują o tym, jaka jest ta polityka w okresie wzrostu gospodarczego, a jaka w okresie recesji. Bardzo ważnym warunkiem możliwości zastosowania antycyklicznej polityki budżetowej w okresie spowolnienia gospodarczego jest prowadzenie właściwej polityki budżetowej w okresie boomu gospodarczego. Zagadnienie to jest niezmiernie istotne także w krajach strefy euro, które kształtują swoje polityki budżetowe w oparciu o reguły PSW. Stworzenie przez kraje strefy euro w okresach dobrej koniunktury odpowiedniego pola manewru dla antycyklicznej polityki budżetowej wydaje się być kluczowe dla kształtu tej polityki w okresach spowolnienia gospodarczego lub recesji i decydujące o powstawaniu nadmiernych deficytów budżetowych. Na tym tle rodzi się pytanie o czynniki decydujące o występowaniu tego zjawiska i okoliczności, w których polityka budżetowa wywiera antycykliczne lub procykliczne skutki. Kwestia ta została poddana w publikacji obszernej analizie. Przedmiotem uwagi w niniejszej monografii były także czynniki decydujące o przestrzeganiu dyscypliny budżetowej wymaganej przepisami TWE i PSW. Wydaje się, iż wyniki tych badań mogą dostarczać istotnej wiedzy umożliwiającej lepsze zrozumienie zasad i mechanizmów funkcjonowania strefy euro, zagadnień polityki budżetowej oraz roli deficytu budżetowego w stabilizowaniu gospodarki kraju należącego do unii walutowej. Strefa euro funkcjonuje już od ponad dziesięciu lat w różnych warunkach ekonomicznych, zarówno wzrostu gospodarczego, jak i spowolnienia, a także recesji. W okresie tym kraje członkowskie zgromadziły doświadczenia prowadzenia polityki budżetowej, istotne z punktu widzenia przyszłości strefy euro. Wiedza na ten temat jest niezwykle przydatna, ponieważ Polska znajduje się u progu strefy euro. Właściwe wykorzystanie przez Polskę okresu przedakcesyjnego może stanowić o sukcesie bądź porażce tego ważnego historycznego aktu gospodarczego, jakim będzie wejście do strefy euro. Głównym celem opracowania jest przedstawienie doktryny polityki budżetowej w strefie euro, analiza czynników decydujących o występowaniu w krajach członkowskich tej strefy nadmiernych deficytów budżetowych, oraz sprawdzenie, jak przyjęte w TWE i PSW zasady polityki budżetowej były realizowane przez te kraje w praktyce. W związku z tym w publikacji podjęto próbę weryfikacji następującej tezy badawczej: Zasady kształtowania polityki budżetowej w strefie euro, określone w TWE i PSW, mają przeciwdziałać powstawaniu i utrzymywaniu się nadmiernych deficytów budżetowych w krajach członkowskich. W przyjętej doktrynie integracji walutowej, zakładającej decentralizację polityki budżetowej, przy występowaniu jednolitej, ponadnarodowej polityki pieniężnej, deficyty takie zostały uznane za zjawisko niekorzystne dla gospodarki całej strefy, jak i jej poszczególnych krajów. W praktyce zasady te stały się jednym z najważniejszych czynników dyscyplinujących tę politykę w krajach członkowskich strefy euro i wymuszających reformy finansów publicznych. Te kraje, które nie zdołały przeprowadzić odpowiednich reform, miały, jak dotychczas, największe trudności w redukowaniu deficytów budżetowych oraz ograniczone możliwości prowadzania antycyklicznej polityki budżetowej. Rozwijając tę tezę, należy stwierdzić, że reformy mające na celu dostosowanie finansów publicznych do zasad polityki budżetowej wymaganych w TWE i PSW, podjęte przez kraje członkowskie strefy euro, objęły szereg działań, m.in.: konsolidację finansów publicznych, reformy strukturalne i zmiany instytucjonalne dyscyplinujące politykę budżetową. Kraje

4 strefy euro, które dokonały zmian w kierunku zrównoważonego budżetu i wprowadziły proceduralne i instytucjonalne reformy dyscyplinujące finanse publiczne, stworzyły sobie dobre warunki do harmonijnego funkcjonowania w ramach unii walutowej. Natomiast te kraje, które nie dostosowały swojej polityki budżetowej zgodnie z nową ekonomią klasyczną i nie podjęły wspomnianych reform, miały dotychczas poważne trudności w wypełnieniu obowiązków wynikających z TWE i Paktu Stabilności i Wzrostu. Przyjęty przedmiot i metoda badań w znacznym stopniu determinują strukturę niniejszej monografii. Składa się ona z trzech rozdziałów. W pierwszym rozdziale przedstawiono najważniejsze zagadnienia z zakresu teorii finansów publicznych dotyczące przedmiotu publikacji. Celem tej części jest pokazanie roli, jaką może pełnić deficyt budżetowy jako narzędzie polityki budżetowej. Następnie pokazano mechanizm powstawania deficytu budżetowego i metody jego pomiaru. W kolejnej części rozdziału pierwszego zbadano problem tzw. skłonności do deficytu budżetowego, a także scharakteryzowano ekonomiczne konsekwencje wynikające z jego występowania. Następstwa deficytu w tej części monografii przedstawiano z uwzględnieniem podziału na krótki, średni i długi okres. Wnioski z przedstawionej w tym rozdziale teorii posłużyły w dalszej części pracy do analizy procesów europejskiej integracji walutowej oraz analizy i oceny sytuacji finansów publicznych w krajach strefy euro. Drugi rozdział poświęcono procesowi europejskiej integracji walutowej i zasadom kształtowania polityki budżetowej w krajach strefy euro. W pierwszej części rozdziału zostały przedstawione zagadnienia ogólne związane z procesem integracji w ramach Wspólnoty, zwłaszcza główne założenia UGW zapisane w TWE. Analizie zostały poddane teorie leżące u podstaw przyjętych w UGW zasad prowadzenia polityki budżetowej, ze szczególnym uwzględnieniem teorii optymalnych obszarów walutowych i teorii nowej ekonomii klasycznej, która jest najbliższa przyjętej doktrynie polityki gospodarczej w strefie euro. Scharakteryzowano zasady funkcjonowania UGW i zasady pełnego członkostwa w niej, oznaczającego przyjęcie euro. W kolejnych podrozdziałach znalazła się analiza ram polityki budżetowej państw członkowskich Unii, określonych w TWE i PSW. W tym rozdziale zostały także scharakteryzowane pozatraktatowe formy koordynacji tych polityk. Głównie uwagę skoncentrowano na PSW, który jest kluczowym źródłem regulacji dyscyplinujących politykę budżetową krajów strefy euro. Ważnym punktem tego rozdziału jest analiza reformy Paktu przeprowadzonej w marcu 2005 r., w szczególności analiza dotychczasowych i potencjalnych konsekwencji tej reformy dla polityki budżetowej krajów członkowskich strefy euro, a także pozostałych krajów Unii Europejskiej. W rozdziale trzecim dokonano prezentacji stanu finansów publicznych krajów członkowskich strefy euro w okresie przed kryzysem finansowym, który rozpoczął się w 2007 r., i w następstwie tego kryzysu. W rozdziale tym została zawarta analiza przyczyn, przebiegu i skutków reform finansów publicznych i reform strukturalnych. Na przykładach kilku krajów pokazano, że reformy finansów publicznych i reformy strukturalne nie zawsze są skuteczne. Kluczowe znaczenie dla ich powodzenia i długofalowych konsekwencji mają okoliczności, w których te reformy są rozpoczynane. Źródłem negatywnego oddziaływania na kształt polityki budżetowej jest skłonność władz do deficytów budżetowych. By skłonność ta została osłabiona lub tym bardziej na stałe wyeliminowana, potrzebne są mechanizmy lub instytucje dyscyplinujące finanse publiczne. W tym podrozdziale publikacji m.in. zaprezentowano reguły budżetowe i niezależne narodowe instytucje nadzorujące politykę budżetową ustanowione w krajach strefy euro. W drugiej części trzeciego rozdziału, poświęconej

5 deficytowi budżetowemu w okresie kryzysu finansowego, znalazła się analiza działań antykryzysowych podjętych przez kraje strefy euro, w tym analiza Europejskiego Planu Naprawy Gospodarczej, oraz prezentacja pakietów stymulacyjnych zastosowanych przez nie w celu pobudzenia wzrostu gospodarczego. Metoda badawcza przyjęta w monografii polegała na analizie deficytu budżetowego jako instrumentu polityki budżetowej z punktu widzenia teorii ekonomicznej oraz przyjętej w strefie euro doktryny tej polityki i jej realizacji w praktyce. Analiza ta została oparta głównie na dokumentach i materiałach źródłowych, w szczególności pochodzących z instytucji rządowych, organów Unii Europejskiej oraz innych instytucji. Podstawą do tej analizy był dorobek głównych teorii ekonomicznych, w tym teorii dotyczących finansów publicznych i integracji walutowej. W opracowaniu wykorzystano publikacje dostępne w literaturze ekonomicznej zarówno polskiej, jak i obcej. W oparciu o wiedzę uzyskaną z tych wszystkich źródeł zostało dokonane porównanie skuteczności rozwiązań zastosowanych przez poszczególne kraje strefy euro w procesie stabilizacji finansów publicznych i zostały przedstawione wnioski. Opis Znakomitej większości czytelników zaimponuje dogłębna, należycie udokumentowana znajomość doktrynalnej strony przedmiotu, a zwłaszcza wszechstronna orientacja autora w głównych nurtach starszej, nowoczesnej i całkiem współczesnej teorii finansów publicznych oraz teorii integracji gospodarczej z rozszerzeniem o teorię unifikacji walutowej (z uwzględnieniem kolejnych mutacji teorii optymalnego obszaru walutowego). Istotnym walorem całej teoretyczno-doktrynalnej części pracy (czyli obu jej pierwszych rozdziałów) jest przekonujące wykazanie dominującego wpływu nowej klasycznej makroekonomii na ukształtowanie, przyjęcie i stosowanie w ramach europejskiej integracji walutowej konkretnych rozwiązań, ze wszystkimi ich mocnymi i słabymi stronami. Empiryczna część pracy (którą stanowi ostatni rozdział) uwidacznia, jak duży był rozziew między tym, co miało w dziedzinie finansów publicznych strefy euro miejsce, a tym, co powinno się było dziać. Książka stanowi doniosły, wysoce kompetentny przyczynek do poznania źródeł obserwowanego teraz kryzysu wspólnego pieniądza europejskiego i może posłużyć także polityce gospodarczej do wypracowania właściwego programu działania. Spis treści Wstęp Rozdział I. DEFICYT BUDŻETOWY - NARZĘDZIE POLITYKI GOSPODARCZEJ PAŃSTWA 1. Finanse publiczne, pojęcie, zadania, struktura, rola polityki budżetowej 2. Pojęcie i systematyka deficytu budżetowego 3. Mechanizm powstawania i metody pomiaru deficytu budżetowego 3.1. Przyczyny i proces powstawania deficytu budżetowego

6 Czynniki kształtujące saldo budżetowe Skłonność do deficytów budżetowych Przyczyny powstawania długu publicznego 3.2. Strukturalny i cykliczny komponent deficytu budżetowy Definicja strukturalnego i cyklicznego komponentu deficytu budżetowego Znaczenie deficytu strukturalnego jako miary zbilansowania finansów publicznych Reguła zrównoważonego budżetu skorygowana o wahania cykliczne 3.3. Metody pomiaru deficytu 3.4. Finansowanie deficytu budżetowego 4. Wpływ deficytu budżetowego na stan gospodarki 4.1. Rola i skutki deficytu budżetowego w świetle wybranych teorii ekonomicznych Skutki deficytu budżetowego w krótkim okresie Antycykliczna polityka budżetowa Warunki skuteczności deficytu budżetowego w skracaniu recesji Czynniki ograniczające skuteczność deficytu w skracaniu recesji Hipoteza neutralności ricardiańskiej - wpływ deficytu budżetowego na oszczędności "Niekeynesowskie" efekty polityki budżetowej Skutki deficytu budżetowego w średnim i długim okresie Deficyt budżetowy a ryzyko kryzysu gospodarczego Wpływ deficytu budżetowego na poziom inflacji Wpływ deficytu budżetowego na wymianę handlową Wpływ deficytu budżetowego na tempo wzrostu gospodarczego 4.2. Zagrożenia związane z długiem publicznym Przyszłe ciężary podatkowe Poziom stóp procentowych

7 4.3. Równowaga budżetowa jako kryterium oceny działalności władz publicznych 5. Podsumowanie Rozdział II. ZASADY KSZTAŁTOWANIA POLITYKI BUDŻETOWEJ W STREFIE EURO 1. Integracja walutowa w ramach Unii Europejskiej 1.1. Pojęcie i istota integracji walutowej 1.2. Polityka budżetowa a postęp integracji walutowej w ramach Unii Europejskiej 2. Uwarunkowania polityki budżetowej w krajach należących do unii walutowej - aspekty teoretyczne 2.1. Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego a kształt polityki gospodarczej w UGW 2.2. Polityka budżetowa w unii walutowej a teoria OOW Nowa ekonomia klasyczna a kształt polityki budżetowej w krajach członkowskich UGW 2.4. Rola kryteriów konwergencji 2.5. Zagrożenia związane z nadmiernym deficytem budżetowym w kraju należącym do unii walutowej 3. Główne założenia UGW w świetle Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską 3.1. Uczestnictwo w strefie euro 3.2. Uwarunkowania dla kształtowania polityki budżetowej w strefie euro Jednolita polityka pieniężna Europejskiego Banku Centralnego Zdecentralizowany charakter polityki budżetowej 4. Koordynacja polityki gospodarczej w UGW 4.1. Ramy koordynacji określone w TWE 4.2. Pozatraktatowe formy koordynacji polityki gospodarczej w UGW 5. Procedura Nadmiernego Deficytu określona w TWE 5.1. Pakt Stabilności i Wzrostu jako instrument dyscyplinowania polityki budżetowej 5.2. Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu z 2005 r. i jej potencjalne konsekwencje

8 Podłoże reformy Paktu Stabilności i Wzrostu Zmiany w części prewencyjnej Zmiany w Procedurze Nadmiernego Deficytu 6. Podsumowanie Rozdział III. EWOLUCJA STANU FINANSÓW PUBLICZNYCH W KRAJACH STREFY EURO 1. Stan finansów krajów członkowskich strefy euro w latach 90. XX wieku 2. Pakt Stabilności i Wzrostu w praktyce w okresie Działania prewencyjne 2.2. Stosowanie Procedury Nadmiernego Deficytu 3. Konsolidacja budżetowa w wybranych krajach strefy euro 3.1. Skuteczna konsolidacja budżetowa Definicja konsolidacji budżetowej Warunki ekonomiczne konsolidacji budżetowej Przykłady skutecznej konsolidacji budżetowej Irlandia Hiszpania Finlandia Belgia Holandia Konsekwencje reform finansów publicznych Przykłady niepowodzeń konsolidacji budżetowych Włochy Portugalia 3.2. Równowaga budżetowa a reformy strukturalne w strefie euro

9 4. Polityka budżetowa w okresach dobrej koniunktury 4.1. Cykliczność zachowań w polityce budżetowej 4.2. Polityka budżetowa w okresach dobrej i złej koniunktury 4.3. Narzędzia zapobiegające procykliczności polityki budżetowej Numeryczne reguły budżetowe Typologia reguł budżetowych Reguły budżetowe stosowane w krajach strefy euro Niezależne narodowe instytucje nadzorujące politykę budżetową Cele instytucji nadzorujących politykę budżetową Instytucje nadzorujące politykę budżetową w krajach strefy euro 5. Polityka budżetowa od 2008 r Bieżąca sytuacja budżetowa krajów strefy euro Podłoże trudności budżetowych w strefie euro od 2008 r Antykryzysowe narzędzia polityki budżetowej zastosowane w wybranych krajach strefy euro Polityka budżetowa w okresie kryzysu Dyskrecjonalne działania antykryzysowe Automatyczna stabilizacja i skutki polityczne Europejski Plan Naprawy Gospodarczej - European Economic Recovery Plan Pakiety stymulacyjne 6. Podsumowanie Zakończenie Bibliografia Załączniki

10

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski

Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Spis treści Wprowadzenie...... 11 CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Rozdział 1 Istota i zakres przedmiotowy polityki gospodarczej - Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol 17 1.1. Pojęcie, zakres

Bardziej szczegółowo

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów Spis treści Wprowadzenie... 7 Rozdział 1. Cele, uwarunkowania i obszary działania współczesnej polityki fiskalnej... 11 1.1. Istota, zarys historyczny i uwarunkowania polityki fiskalnej... 12 1.2. Obszary

Bardziej szczegółowo

KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094

KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094 KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI

Bardziej szczegółowo

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny

Warunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia

Bardziej szczegółowo

KONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ

KONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro

Spis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Książka Współczesna polityka gospodarcza" jest podzielona na pięć części: Teoretyczne podstawy polityki gospodarczej; Główne obszary polityki rozwoju gospodarczego; Polityka stabilizacyjna państwa; Polityka

Bardziej szczegółowo

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

dr Jan Hagemejer Karol Pogorzelski

dr Jan Hagemejer Karol Pogorzelski Kryzys finansów publicznych i druga fala Wielkiej Recesji Badanie wykonane przez Instytut Badań Strukturalnych w ramach prac nad projektem: Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze

Bardziej szczegółowo

Porównanie obecnego kryzysu z roku 2007 z Wielkim Kryzysem z lat 1929-1933 str. 33

Porównanie obecnego kryzysu z roku 2007 z Wielkim Kryzysem z lat 1929-1933 str. 33 Spis treści: Wstęp str. 9 1.Przyczyny wahań cyklicznych Gabriela Wronowska str. 15 Pojęcie i fazy cyklu koniunkturalnego str. 15 Teorie wahań cyklicznych str. 19 Historia wahań cyklicznych str. 29 Porównanie

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienie i recesja w gospodarce Dr Joanna Czech-Rogosz Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16.04.2012 1. Co to jest koniunktura gospodarcza?

Bardziej szczegółowo

Unia Gospodarcza i Pieniężna

Unia Gospodarcza i Pieniężna Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,

Bardziej szczegółowo

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne

D Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 909 final 2013/0399 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę PL PL 2013/0399 (NLE) Wniosek

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r.

Zalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 907 final Zalecenie DECYZJA RADY stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013

Bardziej szczegółowo

Cykl koniunkturalny. Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki gospodarczej

Cykl koniunkturalny. Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki gospodarczej Cykl koniunkturalny Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki gospodarczej Cykl koniunkturalny - definicja Cykl koniunkturalny to powtarzające się okresowo

Bardziej szczegółowo

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ

Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji

Bardziej szczegółowo

U S T AWA. z dnia. o zmianie ustawy o finansach publicznych

U S T AWA. z dnia. o zmianie ustawy o finansach publicznych U S T AWA Projekt z dnia o zmianie ustawy o finansach publicznych Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm. 1) ) wprowadza się następujące

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej

Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Konwergencja nominalna a konwergencja realna kiedy będzie możliwe wprowadzenie euro? Joanna

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,

Bardziej szczegółowo

Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa

Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Monografie i Opracowania 563 Paweł Niedziółka Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Warszawa 2009 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie OFICYNA WYDAWNICZA Spis treści Indeks skrótów nazw własnych używanych

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch

Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia David Begg, Stanley Fisher, Gianluigi Vernasca, Rudiger Dornbusch Makroekonomia jest najczęściej używanym podręcznikiem na pierwszych latach studiów ekonomicznych w większości polskich uczelni.

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10796/16 ECOFIN 678 UEM 264 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Portugalia nie podjęła skutecznych działań

Bardziej szczegółowo

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska

Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie Joanna Siwińska Dług publiczny, jako % PKB Dług publiczny kraje rozwinięte 1880 1886 1892 1898 1904 1910 1916 1922 1928 1934 1940 1946 1952 1958 1964

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE

Spis treści. Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa WPROWADZENIE Spis treści Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa xiii xv WPROWADZENIE l Rozdział l. Ekonomiczne opisanie świata 3 1.1. Stany Zjednoczone 4 1.2. Unia Europejska 10 1.3. Chiny 15 1.4. Spojrzenie na inne

Bardziej szczegółowo

Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach

Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki

Bardziej szczegółowo

Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk

Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług

Bardziej szczegółowo

Stabilizująca reguła wydatkowa dla Polski. Warszawa, 26 czerwca 2013

Stabilizująca reguła wydatkowa dla Polski. Warszawa, 26 czerwca 2013 Stabilizująca reguła wydatkowa dla Polski Warszawa, 26 czerwca 2013 Cel projektowanej reguły analiza dotychczasowego funkcjonowania reguł fiskalnych w Polsce wskazuje na potrzebę zmian wady dotychczasowych

Bardziej szczegółowo

STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

STUDIA PODYPLOMOWE OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM 3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego

Bardziej szczegółowo

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 911 final 2013/0396 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ PL PL 2013/0396 (NLE) Wniosek

Bardziej szczegółowo

Droga Polski do Unii Europejskiej

Droga Polski do Unii Europejskiej Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie

Bardziej szczegółowo

KRYZYS FINANSÓW PUBLICZNYCH

KRYZYS FINANSÓW PUBLICZNYCH KRYZYS FINANSÓW PUBLICZNYCH przyczyny, mechanizm, drogi wyjścia redakcja naukowa Leokadia Oręziak Dariusz K. Rosati Warszawa 2013 SPIS TREŚCI WSTĘP Leokadia Oręziak, Dariusz K. Rosati ^ 9 ROZDZIAŁ 1. Konsolidacja

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska

Bardziej szczegółowo

Zalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą jest euro

Zalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą jest euro KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2014 r. COM(2014) 401 final Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej

Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach

Bardziej szczegółowo

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze

Zalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY

Bardziej szczegółowo

Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji. {SWD(2013) 523 final}

Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji. {SWD(2013) 523 final} KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.12.2013 r. COM(2013) 914 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji {SWD(2013) 523 final} PL PL Zalecenie

Bardziej szczegółowo

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr

Zimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego

Bardziej szczegółowo

Autorzy książki są pracownikami Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Autorzy książki są pracownikami Katedry Polityki Gospodarczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikacja prezentuje podstawy ekonomii i polityki gospodarczej przy wykorzystaniu metody instytucjonalnej analizy gospodarki. Zawiera zestaw najważniejszych informacji z historii myśli ekonomicznej, ekonomii

Bardziej szczegółowo

Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści

Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Przedmowa 9 Wprowadzenie 10 Część I. Główne kierunki ekonomii a teoria dynamicznej gospodarki 25

Bardziej szczegółowo

Finanse publiczne : współczesne ujęcie / Stanisław Owsiak. Warszawa, cop Spis treści. Część I. Podstawy teorii finansów publicznych 21

Finanse publiczne : współczesne ujęcie / Stanisław Owsiak. Warszawa, cop Spis treści. Część I. Podstawy teorii finansów publicznych 21 Finanse publiczne : współczesne ujęcie / Stanisław Owsiak. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Wstęp 15 Część I. Podstawy teorii finansów publicznych 21 1. Przedmiot nauki o finansach publicznych 23 1.1. Pojęcie

Bardziej szczegółowo

Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce. {SWD(2013) 605 final}

Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce. {SWD(2013) 605 final} KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 906 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce {SWD(2013) 605 final} PL PL Zalecenie ZALECENIE

Bardziej szczegółowo

Część pierwsza. PODSTAWY TEORII FINANSÓW PUBLICZNYCH

Część pierwsza. PODSTAWY TEORII FINANSÓW PUBLICZNYCH Stanisław Owsiak, Finanse publiczne teoria i praktyka. Spis treści: Wstęp Część pierwsza. PODSTAWY TEORII FINANSÓW PUBLICZNYCH Rozdział 1. Przedmiot nauki o finansach publicznych Pojęcie nauki o finansach

Bardziej szczegółowo

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej

Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl 1. Jaka jest rola polityki fiskalnej

Bardziej szczegółowo

WYZWANIA DLA KRAJÓW I WSPÓŁCZESNEJ EKONOMII ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH REALIZACJI W SYSTEMACH GOSPODARCZYCH OPARTYCH NA DOKTRYNIE NEOLIBERALIZMU

WYZWANIA DLA KRAJÓW I WSPÓŁCZESNEJ EKONOMII ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH REALIZACJI W SYSTEMACH GOSPODARCZYCH OPARTYCH NA DOKTRYNIE NEOLIBERALIZMU Spis treści WSTĘP... 9 Rozdział I WYZWANIA DLA KRAJÓW I WSPÓŁCZESNEJ EKONOMII ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH REALIZACJI W SYSTEMACH GOSPODARCZYCH OPARTYCH NA DOKTRYNIE NEOLIBERALIZMU... 13 1. Wyzwania stojące przed

Bardziej szczegółowo

Wykaz skrótów. Słowo wstępne

Wykaz skrótów. Słowo wstępne Wykaz skrótów Słowo wstępne Rozdział pierwszy Pojęcia 1.Początki ekonomii (Marcin Smaga) 2.Definicja ekonomii (Tadeusz Włudyka, Marcin Smaga) 3.Prawidłowości i prawa ekonomiczne (Tadeusz Włudyka, Marcin

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski

Spis treści. Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski Spis treści Od autorów Przedmowa do wydania trzeciego E. Kwiatkowski CZĘŚĆ I. WPROWADZENIE DO EKONOMII Rozdział 1. Podstawowe pojęcia i przedmiot ekonomii S. Krajewski, R. Milewski 1.1. Czym się zajmuje

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 2.7.2008 SEK(2008) 2189 wersja ostateczna Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie (przedstawiona

Bardziej szczegółowo

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZAGADNIENIA UNIJNEGO SYSTEMU PRAWNEGO I FINANSOWEGO 1. Uwagi ogólne 2. Unijne regulacje prawne 3. Prawo pierwotne i prawo stanowione 4. Instytucje

Bardziej szczegółowo

Data Temat Godziny Wykładowca

Data Temat Godziny Wykładowca Harmonogram zajęć w ramach Studiów Podyplomowych Mechanizmy funkcjonowania strefy EURO (IV edycja) organizowanych przez Uniwersytet Opolski przy wsparciu Narodowego Banku Polskiego (zajęcia odbywać się

Bardziej szczegółowo

Euro wspólny pieniądz

Euro wspólny pieniądz Euro wspólny pieniądz dr Agnieszka Kłos Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji

Bardziej szczegółowo

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï

=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï 736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w

Bardziej szczegółowo

Wiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego

Wiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Wiosenna prognoza na lata 2012-13: w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego Bruksela 11 maja 2012 r. W związku ze spadkiem produkcji odnotowanym pod koniec 2011

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko

Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia

Bardziej szczegółowo

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych

Bardziej szczegółowo

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Rozdział XIII KAPITAŁ FINANSOWY 1. Podaż kapitału finansowego 2. Popyt na kapitał finansowy

Rozdział XIII KAPITAŁ FINANSOWY 1. Podaż kapitału finansowego 2. Popyt na kapitał finansowy Spis treści WSTĘP Rozdział I WYZWANIA DLA KRAJÓW I WSPÓŁCZESNEJ EKONOMII ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH REALIZACJI W SYSTEMACH GOSPODARCZYCH OPARTYCH NA DOKTRYNIE NEOLIBERALIZMU 1. Wyzwania stojące przed krajami

Bardziej szczegółowo

Finansowanie akcji kredytowej

Finansowanie akcji kredytowej Finansowanie akcji kredytowej ze źródeł zagranicznych: doświadczenia Hiszpanii i Irlandii Robert Woreta Departament Analiz Rynkowych Urząd Komisji Nadzoru Finansowego 24 września 2010 roku 1 10,0 % Negatywne

Bardziej szczegółowo

Nazwa modułu w języku angielskim Macroeconomics Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Nazwa modułu w języku angielskim Macroeconomics Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Z-ZIPN1-015 Nazwa modułu Makroekonomia Nazwa modułu w języku angielskim Macroeconomics Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. 4.Studia Kierunek studiów/specjalność Poziom kształcenia Forma studiów Ekonomia Studia pierwszego stopnia Studia stacjonarne i niestacjonarne

SYLABUS. 4.Studia Kierunek studiów/specjalność Poziom kształcenia Forma studiów Ekonomia Studia pierwszego stopnia Studia stacjonarne i niestacjonarne SYLABUS 1.Nazwa przedmiotu Podstawy makroekonomii 2.Nazwa jednostki prowadzącej Katedra Makroekonomii i Stosunków przedmiot Międzynarodowych 3.Kod przedmiotu E/I/A.2 4.Studia Kierunek studiów/specjalność

Bardziej szczegółowo

Zalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie krajowego programu reform Danii na 2015 r.

Zalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie krajowego programu reform Danii na 2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 13.5.2015 r. COM(2015) 255 final Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie krajowego programu reform Danii na 2015 r. oraz zawierające opinię Rady na temat przedstawionego przez

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 1. Model AD/AS - powtórzenie Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak Plan wykładu 1. Krótkookresowe wahania koniunktury Dynamiczny model zagregowanego popytu i podaży: skutki

Bardziej szczegółowo

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Hiszpanię

Wniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Hiszpanię KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 902 final 2013/0393 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Hiszpanię PL PL 2013/0393 (NLE)

Bardziej szczegółowo

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze

Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10793/16 ECOFIN 675 UEM 261 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Hiszpania nie podjęła skutecznych działań

Bardziej szczegółowo

Finanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń

Finanse publiczne. Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń Finanse publiczne Wykład Polityka fiskalna i budżetowa państwa Michał Możdżeń michal.mozdzen@uek.krakow.pl Kategorie instrumentów państwa w polityce gospodarczej Instrumenty monetarne (polityka pieniężna)

Bardziej szczegółowo

pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły

pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły Polskie Towarzystwo Ekonomiczne pod redakcją Zofii Dach i Bogumiły Szopy Kraków 2004 AUTORZY: Zofia Dach - rozdziały 3, 7, 9,12 Stanisław Miklaszewski - rozdziały l, 2, 4, 10, 11 Artur Pollok - rozdział

Bardziej szczegółowo

niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0

niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 30 0 0 0 0 Studia niestacjonarne 24 0 0 0 0 1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Kod kursu Ekonomia stacjonarne ID1106 niestacjonarne IZ2106 Liczba godzin Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Seminarium Studia stacjonarne 0 0 0 0 0 Studia niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski

NOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 17 lutego 2005 r. 6501/05 UEM 59 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski Delegacje

Bardziej szczegółowo

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego

Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią

Bardziej szczegółowo

Z-0008z Makroekonomia Macroeconomics. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki. Podstawowy Obowiązkowy Polski Semestr drugi

Z-0008z Makroekonomia Macroeconomics. Zarządzanie i Inżynieria Produkcji I stopień Ogólnoakademicki. Podstawowy Obowiązkowy Polski Semestr drugi KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-0008z Makroekonomia Macroeconomics Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE

Bardziej szczegółowo

Integracja Polski ze strefą euro

Integracja Polski ze strefą euro Integracja Polski ze strefą euro Raport dotyczący pełnego uczestnictwa Rzeczypospolitej Polskiej w trzecim etapie Unii Gospodarczej i Walutowej Cezary Wójcik Marek Rozkrut Biuro ds. Integracji ze Strefą

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia - opis przedmiotu

Makroekonomia - opis przedmiotu Makroekonomia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Makroekonomia Kod przedmiotu 14.3-WK-MATP-Ma-W-S14_pNadGen6IRKR Wydział Kierunek Wydział Matematyki, Informatyki i Ekonometrii Matematyka

Bardziej szczegółowo

PUBLIC. Bruksela,2grudnia2013r. (OR.en) RADA UNIEUROPEJSKIEJ 16852/13 LIMITE ECOFIN1078 UEM410

PUBLIC. Bruksela,2grudnia2013r. (OR.en) RADA UNIEUROPEJSKIEJ 16852/13 LIMITE ECOFIN1078 UEM410 ConseilUE RADA UNIEUROPEJSKIEJ Bruksela,2grudnia2013r. (OR.en) 16852/13 PUBLIC LIMITE ECOFIN1078 UEM410 AKTYUSTAWODAWCZEIINNEINSTRUMENTY Dotyczy: ZALECENIERADYmającenacelulikwidacjęnadmiernegodeficytu

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY. w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu. (przedstawione przez Komisję)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY. w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu. (przedstawione przez Komisję) KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 24.6.2004 SEC(2004) 827 końcowy Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu (przedstawione przez Komisję) PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

Prognozy gospodarcze dla

Prognozy gospodarcze dla Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej

Bardziej szczegółowo

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów,

- potrafi wymienić. - zna hierarchię podział. - zna pojęcie konsumpcji i konsumenta, - zna pojęcie i rodzaje zasobów, WYMAGANIA EDUKACYJNE PRZEDMIOT: Podstawy ekonomii KLASA: I TH NUMER PROGRAMU NAUCZANIA: 2305/T-5 T-3,SP/MEN/1997.07.16 L.p. Dział programu 1. Człowiek - konsument -potrafi omówić podstawy ekonomii, - zna

Bardziej szczegółowo

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.

Bardziej szczegółowo

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści

Polska bez euro. Bilans kosztów i korzyści Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight

Bardziej szczegółowo

Polityka pieniężna i fiskalna

Polityka pieniężna i fiskalna Polityka pieniężna i fiskalna Spis treści: 1. Ekspansywna i restrykcyjna polityka gospodarcza...2 2. Bank centralny i jego polityka: operacje otwartego rynku, zmiany stopy dyskontowej, zmiany stopy rezerw

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty

Akademia Młodego Ekonomisty Akademia Młodego Ekonomisty Wahania koniunktury gospodarczej Ożywienia i recesje w gospodarce Konrad Walczyk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 12 października 216 r. Program wykładu: Co to jest koniunktura

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Finanse i Rachunkowość Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. nadzw. dr hab. Danuta Mliczewska Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia

Bardziej szczegółowo

Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja

Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Komisja Europejska - Komunikat prasowy Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Bruksela, 04 listopad 2014 Zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji Europejskiej

Bardziej szczegółowo

Spis treści Wstęp 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki

Spis treści Wstęp 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki Wstęp... 11 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki... 23 1.1. Wprowadzenie... 23 1.2. Definicje zjawiska cyklu koniukturalnego,

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ

ZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.5.2017 r. COM(2017) 291 final ANNEX 3 ZAŁĄCZNIK do DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO BATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ PL PL Załącznik 3. Najważniejsze

Bardziej szczegółowo

Budżet państwa. Polityka budżetowa Dr Gabriela Przesławska

Budżet państwa. Polityka budżetowa Dr Gabriela Przesławska Budżet państwa. Polityka budżetowa Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Budżet państwa W teorii finansów publicznych przyjmuje się, że budżet państwa, to wpływy (czyli

Bardziej szczegółowo

1 PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW

1 PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW Spis treści Wstęp Rozdział 1 PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW 1.1. Etymologia terminu finanse i główne etapy rozwoju finansów 1.2. Współczesne rozumienie finansów 1.2.1. Ogólna charakterystyka finansów

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Część I Dane makroekonomiczne

Spis treści. Część I Dane makroekonomiczne Podręcznik obejmuje wykład makroekonomii i należy do najczęściej wykorzystywanych na uczelniach europejskich i amerykańskich. Autorzy przedstawili: wprowadzenie do makroekonomii (w tym rachunek dochodu

Bardziej szczegółowo

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Finanse i Rachunkowość Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. nadzw. dr hab. Danuta Mliczewska Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.

Wniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. MK_48 Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia I stopnia stacjonarne Rodzaj przedmiotu

SYLABUS. MK_48 Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia I stopnia stacjonarne Rodzaj przedmiotu Rzeszów, 1 październik 014 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Finanse publiczne Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu MK_48 Studia Kierunek

Bardziej szczegółowo