Ŝywienia i stan odŝywienia poszczególnych grup ludności 5. choroby zakaźne 6. poziom higieny w zakresie ochrony zdrowia w róŝnych grupach społecznych

Transkrypt

1 INFORMACJA O STANIE SANITARNYM I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ POWIATU BIAŁOSTOCKIEGO W ROKU 2011

2 Zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciąŝliwych, w tym głównie profilaktyka chorób zakaźnych i zawodowych. Realizacja powyŝszego odbywa się poprzez prowadzenie systematycznego nadzoru nad: warunkami higieny środowiska stanem sanitarnym zakładów opieki zdrowotnej przestrzeganiem zasad profilaktyki chorób zakaźnych i zakaŝeń warunkami higieny pracy w zakładach pracy warunkami zdrowotnymi Ŝywności i Ŝywienia warunkami higieny nauczania i wychowania w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych Celem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest eliminowanie lub ograniczanie zagroŝeń zdrowotnych występujących w wymienionych wyŝej obszarach. Kluczowe znaczenie mają te zagroŝenia dla zdrowia, które związane są z powszechną i długotrwałą ekspozycją człowieka na ich oddziaływanie. Czynniki, które niosą ww. zagroŝenia to: 1. jakość wody wykorzystywanej do picia i na potrzeby gospodarcze 2. sposób gromadzenia i utylizacji odpadów stałych i płynnych 3. środowisko pracy dzieci, młodzieŝy i dorosłych 4. jakość Ŝywności, jej zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne, sposób Ŝywienia i stan odŝywienia poszczególnych grup ludności 5. choroby zakaźne 6. poziom higieny w zakresie ochrony zdrowia w róŝnych grupach społecznych Przedstawione materiały obrazują stan sanitarny powiatu białostockiego za rok 2011 w porównaniu z sytuacją w roku poprzednim. Przedstawiono takŝe działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej podejmowane w analizowanym okresie w celu eliminacji lub ograniczenia określonych zagroŝeń zdrowotnych wymienionych na wstępie. 1

3 Dane demograficzne powiatu białostockiego na dzień 31 grudnia 2010 PSSE Białystok Stan w dniu r. Pow.w km² Liczba mieszkańców Gęstość zaludnienia Struktura ludn. wg. płci Urodzenia Ŝywe Przyrost naturalny Zgony MęŜczyźni Kobiety na 1000 w licz.bez na 1000 w licz.bez na 1000 w licz.bez. Białystok , , , Ludność w wieku poproduk Choroszcz m , , , Choroszcz gm , , Czarna Białostocka m , , , Czarna Białostocka gm , , , Dobrzyniewo DuŜe gm , , , Gródek gm , , , Juchnowiec Kośc. gm , , , Łapy m , , , Łapy gm , , , Michałowo m , , , Michałowo gm ,2 38-7, , Poświętne gm , , , Supraśl m , , , Supraśl gm , , , SuraŜ m ,9 14-6, , SuraŜ gm , , , Turośń Kośc. gm , ,41 8 8, Tykocin m , , , Tykocin gm , , , Wasilków m , ,9 38 6, Wasilków gm , , , Zabłudów m , , Zabłudów gm , , , Zawady gm , , , PSSE Białystok , , ,

4 I. Sytuacja epidemiologiczna powiatu białostockiego w roku Choroby szerzące się drogą pokarmową W roku 2011 nie notowano na obszarze powiatu białostockiego zachorowań na dur brzuszny, dury rzekome oraz zatruć jadem kiełbasianym. Wystąpił0 1 ognisko zatrucia pokarmowego wywołane pałeczką Salmonella Enteritidis oraz 1 ognisko zatrucia włośniami. Przyczyną zatrucia pokarmowego było nieprzestrzeganie podstawowych zasad higieny, z kolei zachorowanie na włośnicę spowodowało spoŝywanie mięsa z dzika bez badań weterynaryjnych. W omawianym okresie sprawozdawczym liczba zachorowań na salmonelozę w stosunku do roku 2010 zmalała o 39% ( , ). Przyczyny zachorowań, wywołanych pałeczką Salmonelli to głównie nie przestrzeganie podstawowych procedur higieny oraz brak znajomości zasad przechowywania Ŝywności i jej ochrony przed zanieczyszczeniem mikrobiologicznym. W 2011 r. zarejestrowano zwiększenie o 27 % zachorowań na wirusowe zakaŝenia jelitowe. Czynnik etiologiczny wywołujący zachorowania to w większości przypadków rotawirus. Ilość zachorowań na wirusowe zakaŝenia jelitowe u dzieci do lat 2 oraz biegunki u dzieci do lat 2 jest porównywalna z liczbą zachorowań w 2010 roku. Na obszarze powiatu białostockiego w roku sprawozdawczym nie odnotowano zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A (tzw. zółtaczka pokarmowa). 2. Sytuacja epidemiologiczna w zakaŝeniach krwiopochodnych W powiecie ziemskim w 2011 r. zarejestrowano wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz wirusowe zapalenie wątroby typu C. Ma to związek z dostosowaniem i interpretowaniem danych dotyczących zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby do wymogów i sugestii Komisji Europejskiej. NaleŜy zwrócić uwagę, iŝ obecnie istnieje większe ryzyko zakaŝenia HCV niŝ HBV, gdyŝ odporność populacji na wirusa wzw typ B została podniesiona szczepieniami ochronnymi (obowiązkowymi dla dzieci, młodzieŝy, pracowników ochrony zdrowia i osób dializowanych jak równieŝ szczepieniami zalecanymi). W przypadku wzw typ C brak opracowanej skutecznej szczepionki uniemoŝliwia bierne uodpornianie populacji. Problemem niezmiernie waŝnym dla zapobiegania i zwalczania wzw C, podobnie jak wzw B jest przeprowadzanie skutecznej sterylizacji sprzętu medycznego w zakładach ochrony zdrowia, jak i w gabinetach kosmetycznych, fryzjerskich, tatuaŝu, gdzie dokonuje się czynności, w trakcie których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich. 3

5 3. Sytuacja epidemiologiczna w chorobach, przeciwko którym stosowane są obowiązkowe szczepienia ochronne W roku 2011 podobnie jak w latach poprzednich nie występowały na obszarze powiatu białostockiego zachorowania na błonicę (dyfteryt), tęŝec, nagminne poraŝenie dziecięce (polio) i odrę. Liczba zachorowań na róŝyczkę w stosunku do 2010 r. uległa wzrostowi (2010-8, ). Wprowadzenie w 2004 roku masowych szczepień dzieci w 13 miesiącu Ŝycia szczepionką skojarzoną p/odrze,śwince i róŝyczce powinno z biegiem lat doprowadzić do eliminacji tej choroby, tak jak to miało miejsce w przypadku odry. Szczepienia te dają długotrwałą odporność i są narzędziem eliminacji patogenów krąŝących w populacji. Ewentualnym rezerwuarem wirusa mogą być osoby nie szczepione. Liczba zachorowań na krztusiec w roku 2011 uległa poprawie w stosunku do 2010 roku, zanotowano spadek z 45 do 9 zarejestrowanych przypadków. 4. Inne Ilość zachorowań na bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w porównaniu z rokiem 2010 utrzymuje się na tym samym poziomie. Odnotowano niewielki spadek zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych ( z 8 w 2010r. do 4 w 2011 r.). Jednym z najistotniejszych problemów epidemiologicznych powiatu białostockiego są choroby odkleszczowe. Analizując zachorowania na wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze, liczba zachorowań utrzymuje się na stałym poziomie. Na tę sytuację epidemiologiczną ma zapewne wpływ moŝliwość zaszczepienia się przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu w ramach szczepień prowadzonych w grupach ryzyka, zalecanych dla osób pracujących na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby; dot. to m.in. osób zatrudnionych przy eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straŝy poŝarnej i granicznej. Uodpornienie przeciw KZM nie chroni jednak przed inną groźną chorobą przenoszoną równieŝ przez kleszcze tj. boreliozą. W roku 2011 nastąpił wzrost o 34% zachorowań na boreliozę.- odnotowano 78 zachorowań (w zachorowań). Bliskość puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej, dogodne warunki klimatyczne sprzyjają powstawaniu ognisk przyrodniczych, w których patogeny krąŝą wśród naturalnych gospodarzy zwierząt i ptaków. Województwo podlaskie jest terenem endemicznym dla boreliozy i kleszczowego zapalenia mózgu. Innym waŝnym problemem pozostają nadal pokąsania przez nieznane (wałęsające się, bezpańskie) zwierzęta, po których konieczne jest podejmowanie szczepień przeciw wściekliźnie. W roku 2011 liczba osób poddanych szczepieniom przeciwko wściekliźnie po pokąsaniu przez zwierzęta podejrzane o tę chorobę wynosiła 30 (w 2010r.-16). Zaobserwowano wzrost zachorowań na płonicę (szkarlatynę) w porównaniu z rokiem ( , w ). W roku 2011 nastąpił spadek o 27% zachorowań na ospę wietrzną w stosunku do roku 2010 (w r , w r ). Ospa wietrzna jest bardzo zakaźną chorobą wieku dziecięcego. Szerzy się drogą kropelkową przez kontakty bezpośrednie i pośrednie. Choroba ta jest w dalszym ciągu 4

6 problemem epidemiologicznym ze względu na wielką zaraźliwość. Stąd teŝ tak liczne zachorowania w skupiskach dzieci tj. w przedszkolach i szkołach podstawowych. Dostępne szczepionki p/ospie wietrznej zarówno w ramach szczepień obowiązkowych jak i zalecanych wpływają na podnoszenie uodpornienia populacji. Rozszerzenie pod koniec 2011 roku obowiązkowych szczepień p/ospie wietrznej na dzieci z domów opieki długoterminowej, domów dziecka, Ŝłobków i innych instytucji opiekuńczych poza wąska grupę dzieci z określonymi przeciwwskazaniami zdrowotnymi -jak było dotychczas, wpłynie w większym stopniu na zwiększenie uodpornienia populacji w porównaniu z latami ubiegłymi. W roku sprawozdawczym zaobserwowano, iŝ ilość zachorowań na świnkę (nagminne zapalenie przyusznic) spadła o połowę w porównaniu z rokiem poprzednim ( , ). Mają na to wpływ obowiązkowe jak i zalecane szczepienia ochronne. W roku 2011 na obszarze powiatu białostockiego zarejestrowano 114 przypadków podejrzeń zachorowania na grypę, w tym 7 zachorowań na grypę typu AH1N1. Zachorowania i zapadalność na choroby zakaźne w roku 2011 w porównaniu do lat poprzednich- Białystok powiat ziemski * Jednostka chorobowa liczba zapadalność liczba zapadalno ść liczba zapadalność Salmonellozy 55 39, , ,5 Wirusowe zakaŝenia jelitowe , , ,6 Wirusowe zakaŝenia jelitowe u dzieci do lat , , ,5 Biegunka u dzieci do lat , , ,3 Wirusowe zapalenie wątroby typ A ,4 - - Wirusowe zapalenie wątroby typ B 3 2,2 2 1, ,4 Wirusowe zapalenie wątroby typ C 3 2,2 6 4, ,9 RóŜyczka ,3 8 5, ,7 Krztusiec 70 50, ,2 9 6,4 Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze 4 2,9 4 2,9 6 4,3 2 1,4 8 5,7 4 2, , , ,8 Borelioza , , ,5 Płonica (szkarlatyna) 74 53, , ,8 Ospa wietrzna , , ,5 Świnka 8 5,8 13 9,3 7 5,0 Źródło: PSSE-Białystok * -zapadalność liczona jest na mieszkańców Liczba ludności w powiecie ziemskim ; w tym dzieci do lat (stan na ) 5

7 5. BieŜący nadzór nad placówkami opieki zdrowotnej W roku 2011 przeprowadzono 74 kontrole. W 9 przypadkach stwierdzono uchybienia sanitarne. W lecznictwie otwartym (przychodnie, ośrodki, poradnie) przeprowadzono 73 kontrole. Ogółem wydano 81 decyzji administracyjnych. Znacznej poprawie uległ pod względem stanu technicznego, oceniany w ubiegłych latach jako zły - Samodzielny Publiczny Psychiatryczny ZOZ w Choroszczy. Prowadzone generalne remonty i modernizacje poprawiły w znacznej mierze stan techniczny i funkcjonalność. Wydano 3 decyzje administracyjne. Podczas dokonywanych kontroli kompleksowych najczęściej stwierdzane uchybienia w ww. obiektach to: brudne, popękane ściany, odpryski farby na sufitach, kaloryferach, popękane płytki glazury, uszkodzona wykładzina podłogowa i terakota. Na podstawie prowadzonego nadzoru naleŝy stwierdzić, iŝ kierownicy przejawiają ogromną dbałość w zakresie zapewnienia jak najlepszego stanu technicznego. BieŜące naprawy odbywają się sukcesywnie i w krótkim czasie. Podnoszony jest standard obiektów i dostosowanie pomieszczeń do obowiązujących przepisów prawnych. Na ogół pomieszczenia spełniają wymagania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 31, poz. 158 z późn. zm.). Indywidualne, specjalistyczne i grupowe praktyki lekarskie oraz indywidualna i grupowa praktyka pielęgniarska pod względem przystosowania pomieszczeń i wyposaŝenia na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku na ogół odpowiadają wymaganiom przepisów prawnych. W nielicznych przypadkach stwierdzano drobne usterki natury technicznej. Naprawy wykonywane są w krótkich terminach, często jeszcze przed wydaniem decyzji administracyjnej. Kontrole bieŝącego stanu higieniczno-sanitarnego w placówkach medycznych działających na terenie powiatu białostockiego nie wykazały większych uchybień sanitarnych. W placówkach ochrony zdrowia przestrzegano zasad: aseptyki, sterylizacji, dezynfekcji oraz prowadzenia działalności przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych oraz sposobu postępowania z odpadami medycznymi. W trakcie przeprowadzanych kontroli czystość bieŝąca pomieszczeń oraz urządzeń sanitarnych była zachowana. Drobne usterki sanitarne usuwane były w terminie natychmiastowym. We wszystkich placówkach słuŝby zdrowia pracownicy pionu epidemiologii prowadzili w trakcie kontroli szkolenia i instruktaŝe w zakresie zakaŝeń szpitalnych, chorób zakaźnych, a takŝe zagadnień z zakresu dezynfekcji i sterylizacji. 6

8 6 Ocena w zakresie szczepień ochronnych za rok 2011 W 2011 roku w powiecie 27 świadczeniodawców prowadziło szczepienia ochronne. W trakcie wykonywania czynności kontrolnych w placówkach podlegających nadzorowi Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku pracownicy zwracali szczególną uwagę na: a) opracowanie i wdroŝenie przez kierowników zakładów opieki zdrowotnej procedur zapobiegających zakaŝeniom i chorobom zakaźnym związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, b) kwalifikacje w zakresie szczepień ochronnych personelu medycznego pracującego w punktach szczepień, c) sposób przekazywania kart uodpornienia między świadczeniodawcami, d) sposób prowadzenia rejestrów osób zapisanych i wypisanych z placówek, e) prawidłową gospodarkę szczepionkami, f) zachowanie warunków łańcucha chłodniczego, g) prawidłowe wykonywanie sprawozdań kwartalnych i rocznych (błędy omawiano w trakcie kontroli), h) wykorzystanie preparatów szczepionkowych wysoce skojarzonych do szczepień zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, i) prowadzono bieŝący instruktaŝ w zakresie szczepień ochronnych. Analiza procentowa wykonawstwa szczepień w powiecie białostockim za rok 2011 w rocznikach : 100% procentowe wykonawstwo szczepień 98% 96% 94% 92% 90% 88% 99,2% 98% 99,6% 99,6% 91% 97,3% 86% p/wzw typ B p/błonicy, tęŝcowi p/krztuścowi (rocznik ) p/polio (rocznik ) p/haemophilus influenzae (rocznik ) p/śwince-odrze-róŝyczce (roczniki ) Na ternie powiatu w placówkach wykonujących szczepienia ochronne, realizacja szczepień zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych utrzymuje się na wysokim poziomie. 7

9 Warunki zdrowotne bytowania człowieka obiekty komunalne obiekty Ŝywienia i Ŝywności zakłady pracy obiekty nauczania i wychowania nadzór zapobiegawczy działalność z zakresu promocji zdrowia 8

10 Obiekty komunalne I. Ocena zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spoŝycia W powiecie białostockim ziemskim mieszkało osób. W 2011r. ludność analizowanego powiatu była zaopatrywana w wodę dostarczaną przez 66 wodociągów posiadających ujęcia na terenie tego powiatu, w tym wodociąg Białystok zapewniający wodę przeznaczoną do spoŝycia przede wszystkim ludności powiatu białostockiego grodzkiego oraz części mieszkańcom gmin Wasilków, Choroszcz i Supraśl oraz wodociąg Iwanki, którego ujęcie znajduje się na terenie gminy Narew. Wodociąg Iwanki dostarczał wodę dla części ludności gminy Michałowo. W roku sprawozdawczym z wody przeznaczonej do spoŝycia o kontrolowanej jakości korzystało osób. Wodę o niekwestionowanej jakości dostarczało 41 wodociągów (uwzględniono równieŝ wodociągi: Białystok i Iwanki) dla osób. Do gmin, na terenie których jakość wody nie budziła Ŝadnych zastrzeŝeń, naleŝały: Zawady, SuraŜ i Poświętne. Jakość wody przeznaczonej do spoŝycia kwestionowano w 26 wodociągach na terenie 12 gmin. w1 wodociągu - Wasilków - Czarna Białostocka - Choroszcz - Supraśl - Juchnowiec Kościelny Wykaz gmin, w których kwestionowano jakość wody do spoŝycia w: w 2 wodociągach - Dobrzyniewo Kościelne - Turośń Kościelna w 3 wodociągach w 4 wodociągach - Łapy - Michałowo - Tykocin w 5 wodociągach - Zabłudów - Gródek Łącznie dostarczały one wodę dla mieszkańców powiatu białostockiego ziemskiego. Wodę o niewłaściwej jakości poniŝej 50 dni w analizowanym roku dostarczało 14 urządzeń wodociągowych. Zła jakość wody od dni występowała w 5 wodociągach, powyŝej 100 dni w 7 wodociągach. 9

11 Wodociągi, w których kwestionowano jakość wody powyŝej 50 dni 360 ilość dni niewłasciwej jakosci wody Łapy Zabłudów Jałówka Studzianki Bagienki Białostoczek Szymki Fasty Kuriany Sokole Pomigacze Garbary nazwa wodociągu Jakość wody w przedmiotowych wodociągach była najczęściej dyskwalifikowana w zakresie parametrów fizyko-chemicznych- z powodu podwyŝszonej mętności, ponadnormatywnych zawartości manganu, Ŝelaza, amonowego jonu oraz nieakceptowanej barwy. Kwestionowane parametry wody w nadzorowanych wodociągach na terenie powiatu białostockiego ziemskiego w 2011r. Lp. Nazwa kwestionowanego wskaźnika/parametru fizyko-chemicznego bakteriologicznego Liczba wodociągów, których jakość wody zakwestionowano 1 mętność mangan Ŝelazo barwa 7 5 amonowy jon zapach bakterie grupy coli w 100 ml wody (NPL) ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2 0 C po 72h (jtk) 3 10

12 Niewłaściwą jakość wody pod względem bakteriologicznym na podstawie uzyskanych wyników badań laboratoryjnych stwierdzono w 5 wodociągach: Jałówka, Bobrowniki, Łapy, Choroszcz, Ogrodniczki. W przypadkach, gdy jakość wody nie odpowiadała obowiązującym wymaganiom sanitarnym, nadawano do administratorów stosownych wodociągów telefonogramy, następnie wydawano decyzje. Gdy była kwestionowana jakość wody pod względem bakteriologicznym w nadzorowanych wodociągach, wówczas informowano o tym fakcie równieŝ kaŝdorazowo właściwe terenowo organy administracji samorządowej i czterokrotnie Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Białymstoku. Łącznie nadano 43 telefonogramy i wydano 38 decyzji. W telefonogramach informowano administratorów wodociągów o kwestionowanych parametrach wody w pobranych próbkach oraz nakazywano podjęcie stosownych działań w celu poprawy jakości wody w danym wodociągu. Wydane decyzje dotyczyły: 35 decyzji - warunkowej przydatności wody do spoŝycia i nakazu doprowadzenia jakości wody do obowiązujących wymagań sanitarnych, 3 decyzje - prolongujące na wniosek administratora wodociągu terminy realizacji poleceń zawartych w decyzjach nakazujących. Ponadto przekazano Podlaskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Białymstoku drogą elektroniczną 6 komunikatów o niewłaściwej jakości wody przeznaczonej do spoŝycia pod względem bakteriologicznym w wodociągach zbiorowego zaopatrzenia oraz 12 comiesięcznych komunikatów o przekroczeniach dopuszczalnych normatywów parametrów/ wskaźników w wodzie nadzorowanych wodociągów. Po zakończeniu kaŝdego półrocza wystosowywano do władz samorządowych oceny jakości wody w nadzorowanych wodociągach, jednocześnie zobowiązując je do przekazania tych ocen, w sposób ogólnie przyjęty na podległym terenie, mieszkańcom stosownych miejscowości. W wyniku prowadzonego postępowania administracyjnego na koniec 2011r. uzyskano poprawę jakości wody w 22 wodociągach. W 4 urządzeniach wodociągowych jakość wody nadal nie odpowiadała obowiązującym wymaganiom sanitarnym. Do wodociągów tych naleŝały: Zabłudów, Pajewo, Stelmachowo, Studzianki. Wykaz wodociągów, w których jakość wody była kwestionowana na koniec 2011r. Nazwa wodociągu, którego jakość wody była kwestionowana na koniec 2011r. Nazwa gminy, na terenie której znajduje się ujęcie danego wodociągu. Zakwestionowane parametry Zabłudów Zabłudów mangan Pajewo Stelmachowo Tykocin mangan mangan Studzianki Wasilków Ŝelazo 11

13 Do działań naprawczych, jakie przeprowadzali administratorzy w wodociągach, w których wystąpiła niewłaściwa jakość wody do spoŝycia, naleŝały: płukanie instalacji wodociągowej i /lub urządzeń uzdatniających gdy wystąpiły przekroczenia parametrów fizykochemicznych, dezynfekcja wody gdy kwestionowano jakość wody pod względem mikrobiologicznym. W celu poinformowania konsumentów, informacje o jakości wody wodociągach były umieszczane przez właścicieli tych wodociągów na ich stronach internetowych lub tablicach ogłoszeń zamieszczonych w ich urzędach (urzędach miejskich bądź gminnych) lub w poszczególnych miejscowościach bądź sołectwach Ocena realizacji przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne kontroli wewnętrznej jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi w administrowanych wodociągach W 2011r. zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spoŝycia przez ludzi posiadało 13 przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych oraz Spółdzielnia Mieszkaniowa "Krokus" w Dobrzyniówce (administrująca wodociąg Dobrzyniówka na terenie gminy Zabłudów). Kontrola wewnętrzna jakości wody przeznaczonej do spoŝycia była prowadzona w 59 wodociągach. Nieprawidłowości w zakresie prowadzonych ww. kontroli wewnętrznych jakości wody stwierdzono w 19 wodociągach. Dotyczyły one: niewłaściwego zakresu wykonywanych badań - w 11 wodociągach na terenie 5 gmin, niewłaściwej częstotliwości przeprowadzanych badań - w 2 wodociągach na terenie 2 gmin (tj.: brak poboru wszystkich zaplanowanych próbek), braku przekazywanych informacji przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne do PPIS w Białymstoku o niewłaściwej jakości wody w administrowanych wodociągach od 9 przedsiębiorstw w sprawie 19 wodociągów. II. Obiekty uŝyteczności publicznej Szalety publiczne Kontrolowano ubikacje publiczne w Zabłudowie, Ogrodniczkach, Supraślu oraz przy dworcu PKP w Łapach. Nieprawidłowości stwierdzono w jednym obiekcie. Dotyczyły one brudnych ścian i sufitów, zniszczonej stolarki drzwiowej, zniszczonych muszli sedesowych. W pozostałych obiektach nie stwierdzono nieprawidłowości. W dniu kontroli ich stan sanitarnotechniczny nie budził zastrzeŝeń. 12

14 Baseny kąpielowe Na terenie powiatu są 2 obiekty: basen odkryty przy Centrum Konferencyjno Bankietowym w Rozłogach oraz nowy basen kryty w Michałowie. Kontrole tych obiektów nie wykazały nieprawidłowości. W sezonie letnim pobrano w Rozłogach 2 próbki wody, w Michałowie 3 próbki. Jej jakość nie budziła zastrzeŝeń Domy opieki dla osób starszych i niepełnosprawnych Nadzorem objęto 5 placówek. Wydano 1 decyzję dotyczących poprawy stanu technicznego. - Dom Złota Jesień w Wólce Ratowieckiej - Dom Pogodnej Starości Sokół w Sokolu Białostockim - Dom Pomocy Społecznej Spokojna Przystań w Garbarach - Środowiskowy Dom Samopomocy w Łapach - Dom Pomocy Społecznej w Tykocinie Nieprawidłowości stwierdzono w jednej placówce: zawilgocone ściany w jednym pokoju, część pokoi wymaga odnowienia, zniszczona kabina prysznicowa i odpadające płytki glazury w łazience, zniszczona stolarka okienna, nieszczelne drzwi na taras, co powoduje napływ zimnego powietrza, zbyt mała ilość ręczników, w jadalni ubytki płytek PCV, sufit z odpryskami farby, brak kabiny ustępowej dla osób niepełnosprawnych. Wydano decyzję z nakazem likwidacji uchybień. Pozostałe obiekty były utrzymane we właściwym stanie sanitarno-porządkowym. Miały bieŝącą wodę ciepłą i zimną. Ścieki były odprowadzane do kanalizacji. Odpady komunalne gromadzono w pojemnikach i sukcesywnie wywoŝono. Otoczenie domów zadbane i uporządkowane. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i solaria Na terenie powiatu skontrolowano 7 zakładów fryzjerskich i 12 kosmetycznych. Ich stan sanitarno-techniczny był zróŝnicowany. Wszystkie były zaopatrzone w bieŝąca wodę ciepłą i zimną. W większości posiadały środki do dezynfekcji narzędzi. Elementy wyposaŝenia miały na ogół powierzchnię umoŝliwiającą mycie i dezynfekcję. Bielizna czysta była przechowywana w wydzielonych szafach. Coraz częściej stosuje się bieliznę jednorazową w zakładach kosmetycznych i jednorazowe ręczniki w zakładach fryzjerskich. Część zakładów jednak nie spełniała obowiązujących wymagań. Na stwierdzone uchybienia wydano 7 decyzji dotyczących najczęściej: braku sterylizacji i dezynfekcji narzędzi do wykonywania usług, uŝywania brudnej bielizny przy wykonywaniu usług, braku szaf na sprzęt porządkowy, kosmetyki i czystą bieliznę, braku orzeczeń lekarskich osób wykonujących usługi, braku procedur postępowania przy zabiegach naruszających ciągłość tkanek. NałoŜono 1 mandat karny na sumę 150 zł. z powodu wykonywania usług fryzjerskich brudnymi przyborami fryzjerskimi. 13

15 Pralnie białe Kontrolą objęto pralnię Baxter znajdującą się w Tykocinie przy ul. Bernardyńskiej 10. Jest to najnowocześniejsza pralnia na terenie powiatu. Posiada barierę higieniczną i jest przystosowana do prania bielizny szpitalnej. Podczas kontroli nie stwierdzono naruszenia wymagań porządkowych. Natomiast wydano decyzję dotyczącą likwidacji uchybienia technicznego zlokalizowania pokoju techników w części czystej pralni, co zostało wykonane. Baza noclegowa stała i sezonowa W 2011 roku przeprowadzono 22 kontrole sanitarne obiektów naleŝących do bazy noclegowej naszego powiatu, takich jak 4 hotele oraz 18 innych obiektów świadczących usługi noclegowe: ośrodki wczasowo-turystyczne, zajazdy, pokoje gościnne itp. W 6 obiektach stwierdzono następujące uchybienia: zniszczone ściany i sufity w pokojach noclegowych i łazienkach, wyposaŝenie łazienek wymagające odnowienia, sprana, poszarzała bielizna pościelowa, niewłaściwe warunki prania i suszenia bielizny hotelowej, brak dezynfekcji materaców, kołder, poduszek, zniszczona stolarka drzwiowa. W związku z tym wydano 6 decyzji administracyjnych z nakazem ich usunięcia. W pozostałych obiektach uchybień sanitarnych nie stwierdzono. Dworce PKS oraz PKP i stacje kolejowe W roku 2011 skontrolowano dworzec autobusowy w Łapach. Kontrola wykazała, Ŝe stanowiska postojowe, podjazdy dla autobusów, wiaty były utrzymane czysto. Natomiast nawierzchnia placu była nierówna, ławki w wiatach wytarte i wymagające odnowienia. W związku z tym wystosowano do burmistrza Łap wystąpienie z wnioskiem o podjęcie działań mających na celu poprawę stanu technicznego obiektu. Dworzec kolejowy w Łapach został zamknięty dla podróŝnych. Miejsca wykorzystywane do kąpieli Na terenie powiatu nie było kąpielisk. Gminy utworzyły 6 tzw. miejsc wykorzystywanych do kąpieli: - na rzece Supraśl w Supraślu, - na zalewie w Czarnej Białostockiej, - Zarzeczany w gminie Gródek, - Rudnia na zalewie Siemianówka w gminie Michałowo, - Zbiornik Małej Retencji Michałowo, - na rzece Narew w Uhowie. W 2011r. obowiązek kontroli jakości wody spoczywał na organizatorze. Próbki wody pobierano dwukrotnie w ciągu sezonu. Woda odpowiadała wymaganiom sanitarnym. Wyjątkiem było kąpielisko w Michałowie, gdzie w wodzie wystąpiły zakwity sinic. W związku ze złą jakością wody 14

16 przeprowadzono kontrolę urzędową, która potwierdziła niewłaściwą jakość wody w kąpielisku. Wprowadzono zakaz kąpieli. Kolejne badanie wykazało ustąpienie zanieczyszczenia. Stan sanitarno-porządkowy plaŝ nie budził zastrzeŝeń. Wszystkie miejsca wyznaczone do kąpieli były wyposaŝone w urządzenia sanitarne, miały stały dozór ratownika. W jednym przypadku stwierdzono brak orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku ratownika. Badanie wody ciepłej w kierunku Legionella sp. W 2011r. przeprowadzono badanie ciepłej wody, pobranej z instalacji Domu Pomocy Społecznej w Tykocinie w kierunku obecności bakterii Legionella sp w związku z tym, Ŝe w 2010 r. stwierdzono tam nieprawidłowości. Badanie wykazało, Ŝe woda spełniała obowiązujące wymagania. Pralnictwo, postępowanie z bielizną czystą i brudną oraz gospodarka odpadami w zakładach opieki zdrowotnej nadzorowanych przez pracowników Oddziału Higieny Komunalnej I. Pralnictwo, postępowanie z bielizną czystą i brudną Nadzorowano szpital w Choroszczy i w Łapach podstację Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Białymstoku. Usługi pralnicze dla szpitala i podstacji pogotowia ratunkowego świadczyła firma,,baxter. Bielizna czysta w szpitalu po przywiezieniu z pralni była składana w magazynie czystej bielizny, następnie była poddawana segregacji i przekazywana do poszczególnych komórek organizacyjnych. W podstacji Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Białymstoku bielizna czysta po przywiezieniu z pralni ręcznie w workach podwójnych przenoszona do wydzielonej szafy. Bielizna brudna w szpitalu była okresowo przetrzymywana w brudownikach lub pomieszczeniach porządkowych, następnie przekazywana do magazynu bielizny brudnej i do pralni. W podstacji była okresowo przetrzymywana w brudowniku. Transport bielizny brudnej ze szpitala i podstacji pogotowia do pralni i bielizny czystej z pralni do szpitala i podstacji odbywał się w foliowych workach jednorazowego uŝytku środkiem transportu firmy BAXTER. Na terenie szpitala bielizna była transportowana w foliowych workach jednorazowego uŝycia wózkiem lub ręcznie. Uchybień nie stwierdzono. II. Postępowanie z odpadami komunalnymi. W nadzorowanych zakładach stałe odpady komunalne były gromadzone w miejscach ich wytwarzania w zamykanych pojemnikach zaopatrzonych w foliowe worki jednorazowego uŝycia. Następnie były one wynoszone do pojemników/kontenerów ustawionych w wydzielonych miejscach posesji. Odbierane były do utylizacji przez firmy posiadające stosowne uprawnienia. Nie stwierdzono uchybień w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi. 15

17 III. Gospodarka niebezpiecznymi odpadami medycznymi. Odpady były magazynowane w wydzielonym magazynie w szpitalu lub w wydzielonych urządzeniach chłodniczych w podstacji Pogotowia Ratunkowego. Odbierały je firmy posiadające zezwolenia na świadczenie usług w tym zakresie. Nie stwierdzono uchybień w postępowaniu z odpadami medycznymi. WNIOSKI: 1. Konieczne jest podjęcie działań mających na celu modernizację miejsc wykorzystywanych do kąpieli, aby podnieść standard wypoczynku turystów i mieszkańców. 2. NaleŜy zwiększyć ilość toalet publicznych, zwłaszcza na trasach turystycznych. 3. Podjęcie działań mających na celu wyremontowanie dworca PKP w Łapach oraz dokończenie naprawy powierzchni placu dworca autobusowego w Łapach, co podniesie bezpieczeństwo i standard podróŝowania. 4. Nadal część przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych nie realizuje prawidłowo swoich obowiązków w zakresie kontroli wewnętrznej jakości wody w administrowanych wodociągach. 16

18 Obiekty Ŝywności i Ŝywienia I. Ocena stanu sanitarnego obiektów Ŝywności, Ŝywienia i przedmiotów uŝytku W roku 2011 na terenie powiatu białostockiego nadzorowano 843 zakłady Ŝywności i Ŝywienia. Skontrolowano wszystkie obiekty. Wg oceny przeprowadzonej w oparciu o arkusze oceny stanu sanitarnego zakładów oraz oceny subiektywnej 16 zakładów nie spełniało wymagań obowiązującego prawa Ŝywnościowego. Stanowi to 1,89%. NaleŜy stwierdzić, Ŝe stan sanitarny zakładów Ŝywności i Ŝywienia w roku 2011, w porównaniu do roku 2010, uległ niewielkiej poprawie. W roku 2011 oceny niezgodne z wymaganiami uzyskało 1,9% zakładów, w roku ,0%, a w roku ,3%, co przedstawia poniŝszy wykres 1,3% 2% 1,9% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 98,7% 98,0% 98,1% 40% 30% 20% 10% 0% odsetek obiektów zgodnych z wymaganiami odsetek obiektów niezgodnych z wymaganiami W roku 2011 znacznej poprawie uległ stan sanitarny zakładów Ŝywienia zbiorowego zamkniętego, tj. stołówek szkolnych i bloków Ŝywienia w domach opieki społecznej. Na takim samym poziomie utrzymywał się stan sanitarny wytwórni lodów, punktów sprzedaŝy lodów z automatu, piekarni, ciastkarni, wytwórni napojów chłodzących, przetwórni owocowo-warzywnych, zakładów garmaŝeryjnych, wytwórni octu, innych wytwórni Ŝywności, kiosków, magazynów hurtowych, środków transportu Ŝywności oraz innych obiektów obrotu Ŝywnością. Niewielkiej poprawie uległ stan sanitarny sklepów spoŝywczych. Pogorszył się natomiast stan sanitarny zakładów Ŝywienia zbiorowego otwartego. 17

19 Odsetek negatywnie ocenianych poszczególnych grup zakładów na przestrzeni lat przedstawia tabela: Rodzaj obiektu Ilość zakładów skontrolowanych Ilość zakładów złych % zakładów złych Ilość zakładów kontrolowanych Ilość zakładów złych % zakładów złych Ilość zakładów skontrolowa nych Ilość zakładów złych % zakładów złych Wytwórnie lodów Automaty do lodów Piekarnie Ciastkarnie Przetwórnie owocowowarzywne Wytwórnie napojów chłodzących Zakłady garmaŝeryjne Wytwórnie octu Inne wytwórnie Ŝywności Sklepy spoŝywcze , , ,2 w tym super- i hipermarkety Kioski Magazyny hurtowe Obiekty ruchome i tymczasowe Środki transportu Inne obiekty obrotu Ŝywnością Zakłady Ŝywienia zbiorowego otwartego w tym: zakłady małej gastronomii Zakłady Ŝywienia zbiorowego zamkniętego, w tym: bufety przy zakładach pracy stołówki w domach wczasowych bloki Ŝywienia w szpitalach , , , , kuchnie niemowlęce 1 0 bloki Ŝyw. w domach opieki społecznej stołówki szkolne , w tym: w systemie cateringowym stołówki w bursach i internatach stołówki na koloniach stołówki w przedszkolach , w tym: w systemie cateringowym stołówki w domach dziecka stołówki w zakładach specjalnych i wychowawczych

20 Rodzaj obiektu Ilość zakładów skontrolowanych Ilość zakładów złych % zakładów złych Ilość zakładów kontrolowanych Ilość zakładów złych % zakładów złych Ilość zakładów skontrolowa nych Ilość zakładów złych % zakładów złych inne zakłady Ŝywienia Wytwórnie przedmiotów uŝytku Miejsca obrotu przedmiotami uŝytku RAZEM , , , w tym: hurtownie sklepy RAZEM OGÓŁEM , , ,3 Z nieprawidłowości najczęściej odnotowywanych w skontrolowanych w 2011 roku zakładach naleŝy wymienić: zły stan techniczny pomieszczeń zakładu, brak zabezpieczenia zakładu przed dostępem szkodników nieszczelne drzwi, brak procedury zabezpieczenia zakładu przed szkodnikami, brak czystości i porządku, nieprawidłowe warunki przechowywania środków spoŝywczych: Ŝywność łatwo psująca się przechowywana w temperaturze niezgodnej z deklaracją producentów, brak segregacji asortymentowej środków spoŝywczych, brak dostatecznej ilości urządzeń do przechowywania artykułów spoŝywczych, środki spoŝywcze nieopakowane oferowane do sprzedaŝy samoobsługowej naraŝone na zanieczyszczenie i dotykanie przez kupujących, brak do wglądu aktualnych orzeczeń lekarskich do celów sanitarno-epidemiologicznych, brak systematycznych zapisów dokumentujących realizację GHP/GMP, nieprzestrzeganie przez personel ustalonych zasad GHP/GMP lub brak dowodów potwierdzających zachowanie zgodności z zasadami higieny, brak dowodów potwierdzających kontynuację wdraŝania procedur opartych na zasadach systemu HACCP, brak do wglądu dowodów dotyczących monitorowania parametrów w ustalonych punktach krytycznych. Oprócz kontroli kompleksowych przeprowadzanych z wykorzystaniem arkuszy oceny stanu sanitarnego przeprowadzano równieŝ kontrole tematyczne m.in. w zakresie: oceny prawidłowości znakowania środków spoŝywczych wytwarzanych i wprowadzanych do obrotu w zakładach funkcjonujących na terenie powiatu, oceny stanu sanitarnego bloków Ŝywienia oraz jakości Ŝywienia w zakładach Ŝywienia zbiorowego zamkniętego, ze szczególnym uwzględnieniem placówek prowadzących Ŝywienie dzieci i młodzieŝy funkcjonujących na terenie działania PSSE, oceny jakości zdrowotnej środków spoŝywczych krajowych produkowanych i wprowadzanych do obrotu, oceny warunków produkcji i jakości zdrowotnej naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych, wód stołowych oraz napojów bezalkoholowych, oceny prawidłowości wprowadzania do obrotu suplementów diety, środków spoŝywczych specjalnego przeznaczenia Ŝywieniowego oraz Ŝywności wzbogacanej z uwzględnieniem informacji zawartych w odpowiedziach Głównego Inspektora Sanitarnego na powiadomienia 19

21 przedsiębiorców składane w trybie art. 29 ustawy z dnia r. o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia, nadzoru nad zakładami Ŝywności i Ŝywienia zlokalizowanymi w miejscowościach turystycznych oraz na trasach dojazdowych, oceny prawidłowości stosowania w produkcji i przetwórstwie Ŝywności substancji dodatkowych dozwolonych, aromatów i rozpuszczalników, oceny warunków produkcji przetworów grzybowych, oceny prawidłowości wprowadzania do obrotu grzybów świeŝych i przetworów grzybowych, jak teŝ oceny warunków skupu grzybów świeŝych oraz owoców sezonowych, oceny prawidłowości wprowadzania do obrotu Ŝywności ekologicznej, nadzoru nad wdraŝaniem i stosowaniem przez nadzorowane zakłady systemów bezpieczeństwa Ŝywności opartych o zasady GHP(Good Hygiene Practice Dobra Praktyka Higieniczna), GMP (Good Manufacturing Practice Dobra Praktyka Wytwarzania) oraz zasady HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point Analiza ZagroŜeń i Krytyczne Punkty Kontroli), uwzględniając elastyczne podejście przewidziane dla niektórych przedsiębiorstw sektora spoŝywczego oraz obowiązek weryfikacji prawidłowości funkcjonowania systemów, prowadzenia nadzoru nad bezpieczeństwem kosmetyków, ze szczególnym uwzględnieniem kontroli wyrobów przeznaczonych do farbowania włosów oraz past do zębów pod kątem zawartości fluoru. Poza kontrolami kompleksowymi i tematycznymi przeprowadzano kontrole w związku z wnoszonymi przez klientów interwencjami na niewłaściwy stan sanitarny obiektów lub niewłaściwą jakość zdrowotną Ŝywności. W roku 2011 wpłynęły do PSSE w Białymstoku 32 interwencje. W 20 przypadkach interwencje potwierdziły się. Wyniki ww. działań kontrolnych wskazują, Ŝe zagadnienia te powinny być przedmiotem kontroli w 2012 roku. II. Ocena jakości zdrowotnej środków spoŝywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością produkowanych i wprowadzanych do obrotu na terenie powiatu białostockiego Plan próbkobrania na terenie działania PSSE, podobnie jak w latach ubiegłych, został określony przez Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na podstawie wskazań Głównego Inspektora Sanitarnego. Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny określił ilość, asortyment oraz kierunki badań środków spoŝywczych, zarówno w ramach urzędowej kontroli Ŝywności, jak i monitoringu. NiezaleŜnie od powyŝszego planu pracownicy PSSE, podobnie jak w latach ubiegłych, pobierali próbki do badań laboratoryjnych w przypadku podejrzenia środków spoŝywczych o niewłaściwą jakość zdrowotną, interwencji od ludności wpływających do PSSE oraz w przypadku wystąpienia zatruć pokarmowych lub zachorowań. 20

22 W roku 2011 pobrano do badań laboratoryjnych 23 próbki środków spoŝywczych. Pobrane próbki badane były pod kątem czystości mikrobiologicznej oraz chemicznej. Próbek nie kwestionowano. Zbiorcze dane odnośnie jakości zdrowotnej środków spoŝywczych zbadanych na przestrzeni lat przedstawia wykres: 100% 8,7% 90% 80% 70% 60% 50% 91,3% 100% 100% 40% 30% 20% 10% 0% odsetek próbek prawidłowych odsetek próbek zakwestionowanych Podsumowując wyniki badań naleŝy stwierdzić, Ŝe jakość zdrowotna Ŝywności w roku 2011 w porównaniu do roku poprzedniego nie zmieniła się. W roku 2010 badane środki spoŝywcze równieŝ nie były kwestionowane. W celu oceny czystości mikrobiologicznej sprzętu i urządzeń pobrano do badań laboratoryjnych 6 próbek wymazów sanitarnych. Próbek nie kwestionowano. W celu oceny obecności zanieczyszczeń biologicznych, w tym szkodników i ich pozostałości pobrano do badań laboratoryjnych 2 próbki zmiotek z piekarni. Próbek nie kwestionowano. W roku 2011 w ramach realizacji zadań ustawowych pracownicy PSSE dokonywali równieŝ oceny warunków produkcji oraz jakości zdrowotnej produkowanych i wprowadzanych do obrotu materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością i kosmetyków. W roku 2011 pobrano do badań laboratoryjnych 2 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością w kierunku migracji globalnej oraz 3 próbki kosmetyków, w tym 1 próbkę do badań mikrobiologicznych i 2 do badań fizykochemicznych. Próbek materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z Ŝywnością, ani kosmetyków nie kwestionowano. 21

23 III. Ocena sposobu oraz jakości Ŝywienia w zakładach Ŝywienia zbiorowego zamkniętego Badaniami sposobu Ŝywienia w 2011 roku objęto 66 obiektów Ŝywienia zbiorowego zamkniętego, w tym 31 zakładów prowadzących Ŝywienie w systemie cateringowym. Oceniano jakość Ŝywienia w 1 bloku Ŝywienia w szpitalu, w 4 blokach Ŝywienia w domach opieki społecznej, w 42 stołówkach w szkołach, w tym w 24 stołówkach prowadzących Ŝywienie w systemie cateringowym, w 2 stołówkach w internatach, w 1 stołówce na obozie, w 14 stołówkach w przedszkolach, w tym w 7 stołówkach prowadzących Ŝywienie w systemie cateringowym, w 1 stołówce w zakładzie specjalnym i wychowawczym oraz w 1 stołówce naleŝącej do grupy zakładów inne zakłady Ŝywienia. Ocenę jakości Ŝywienia przeprowadzano na podstawie teoretycznej analizy jadłospisów oraz dekadowych zestawień produktów zuŝytych do produkcji posiłków, jak teŝ pobierano próbki posiłków do badań laboratoryjnych. Podczas kontroli oceniono 67 jadłospisów, w tym 1 w bloku Ŝywienia w szpitalu, 4 w blokach Ŝywienia w domach opieki społecznej, 14 w przedszkolach, w tym w 7 stołówkach prowadzących Ŝywienie w systemie cateringowym, 42 w szkołach, w tym 24 w stołówkach w szkołach prowadzących Ŝywienie w systemie cateringowym, 2 w internatach, 3 na obozie oraz 1 w stołówce w zakładach specjalnych i wychowawczych. W wyniku oceny stwierdzono Ŝe jadłospisy dekadowe planowane były zgodnie z zasadami racjonalnego Ŝywienia. Posiłki podstawowe zawierały w swoim składzie pełnowartościowe białko, sezonowe owoce i warzywa oraz były urozmaicone pod względem kolorystyki i techniki przyrządzania potraw. Do teoretycznej oceny sposobu Ŝywienia pobrano 8 próbek dekadowych zestawień produktów (1 z bloków Ŝywienia w szpitalach, 4 z bloków Ŝywienia w domach opieki społecznej, 2 ze stołówki w internatach, oraz 1 ze stołówki nadzorowanej na obozie). Wszystkie oceniane próbki nie spełniały zalecanych norm. Głównym powodem kwestionowania był zawyŝony udział energii pochodzącej z tłuszczu w całodziennej racji pokarmowej oraz zaniŝona podaŝ produktów bogatych w wapń i Ŝelazo. W celu oceny sposobu Ŝywienia pobierano równieŝ próbki posiłków do badań laboratoryjnych. Pobrano łącznie 11 próbek, w tym 2 próbki posiłku obiadowego (w 1 stołówce na obozie i w 1 stołówce szkolnej) oraz 9 próbek posiłków stanowiących całodzienną rację pokarmową. Posiłki stanowiące całodzienną rację pokarmową pobrano w 1 stołówce w internacie i w 2 blokach Ŝywienia w domach opieki społecznej. W wyniku wykonanych badań laboratoryjnych wszystkie pobrane próbki posiłków zostały zakwestionowane. Główną przyczyną kwestionowania pobranych próbek była ich nieprawidłowa wartość kaloryczna za niska wartość energetyczna posiłków obiadowych, zaś za wysoka kolacji. Ponadto w części przypadków wykazano zawyŝony udział energii pochodzącej z tłuszczu oraz za duŝą zawartość chlorku sodu w posiłkach podawanych na śniadanie, obiad i kolację. Sposób Ŝywienia w roku 2011 utrzymywał się na takim samym poziomie, jak w latach poprzednich. 22

24 IV. Działalność administracyjna i represyjna będąca wynikiem urzędowych kontroli Ŝywności na przestrzeni lat wykres: Ilość obiektów w ewidencji Ilość obiektów skontrolowanych Ilość przeprowadzonych kontroli Ilość wydanych decyzji Ilość mandatów Ponadto w roku 2011 wydano 133 decyzje dotyczące zatwierdzenia nowouruchomionych obiektów. Wystawiono teŝ 679 decyzji umarzających postępowanie administracyjne. WNIOSKI Podsumowując wyniki przeprowadzanych działań kontrolnych naleŝy stwierdzić, Ŝe: 1. Stan sanitarny zakładów branŝy spoŝywczej funkcjonujących na terenie działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku oraz jakość zdrowotna Ŝywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu przez te zakłady na przestrzeni ostatnich lat ulega dalszej poprawie. 2. Jakość sposobu Ŝywienia w zakładach Ŝywienia zbiorowego zamkniętego w dalszym ciągu jest niezadowalająca i od lat nie ulega poprawie, pomimo kierowania wystąpień do osób planujących i realizujących Ŝywienie wskazujących na potrzebę planowania Ŝywienia zgodnie z zasadami racjonalnego Ŝywienia w obiektach. Na powyŝsze wpływa zbyt mała stawka Ŝywieniowa. 23

25 Zakłady pracy Oddział Higieny Pracy wykonuje zadania z zakresu ochrony zdrowia populacji ludzi pracujących. Dwa podstawowe cele tj.: poprawa warunków pracy w aspekcie zdrowotnym, profilaktyka chorób zawodowych i parazawodowych są realizowane poprzez: lustrację stanowisk pracy w zakładach, ocenę zdrowotną warunków środowiska pracy, pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, ocenę stopnia naraŝenia na czynniki szkodliwe i uciąŝliwe dla zdrowia, monitoring zagroŝeń zawodowych, ocenę podejmowanych środków zapobiegawczych, ocenę ryzyka zawodowego, ocenę badań kontrolnych lekarskich pracowników i prowadzonej profilaktyki zawodowej, promocję zdrowia w środowisku pracy, egzekwowanie poprawy na drodze postępowania administracyjnego. Ponadto w dziedzinie bieŝącego nadzoru sanitarnego egzekwujemy przestrzeganie przez osoby wprowadzające substancje i preparaty chemiczne do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przez uŝytkowników substancji i mieszanin chemicznych obowiązków wynikających z ustawy o substancjach i preparatach chemicznych i rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady, przestrzeganie przez podmioty wprowadzające do obrotu prekursory narkotyków grupy 2 i 3 obowiązków wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady, przestrzeganie zakazu produkcji i obrotu środków zastępczych ( dopalaczy ) wynikającego z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, przestrzeganie przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu produktów biobójczych i substancji czynnych oraz ich stosowania w działalności zawodowej, przestrzeganie przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu i stosowania oraz właściwości środków powierzchniowo czynnych i detergentów. Kontrola przestrzegania ww. przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne ma na celu wdroŝenie zasad określających warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i mieszanin chemicznych oraz środków powierzchniowo czynnych i detergentów, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko, 24

26 zapobieganie zagroŝeniom zdrowia ludzi, które mogą być wynikiem działania produktów biobójczych, zwalczanie niedozwolonego obrotu substancjami, których uŝywanie moŝe prowadzić do narkomanii. W roku 2011 na obszarze powiatu białostockiego zewidencjonowano 707 zakładów pracy podlegających nadzorowi Oddziału Higieny Pracy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku. Z tego skontrolowano 214 zakładów, w których występują czynniki szkodliwe i uciąŝliwe dla zdrowia. W tej grupie 32 to zakłady, w których występują czynniki rakotwórcze i mutagenne. Ocena zagroŝenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia I. Liczba osób zatrudnionych w zakładach skontrolowanych II. Liczba osób pracujących w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi- 816, w tym m. in.: 1. w zakładach ochrony zdrowia osób, 2. w zakładach pomocy społecznej 83 osoby, 3. w zakładach produkcji metalowych wyrobów gotowych 23 osoby, 4. w zakładach handlowych 18 osób, 5. w zakładach budowlanych 17 osób, 6. w zakładach produkcji wyrobów z drewna 16 osób, 7. w zakładach produkcji mebli 10 osób, 8. w innych zakładach 36 osób. Zatrudnieni na terenie miasta Białegostoku są eksponowani na następujące czynniki rakotwórcze i mutagenne: 1. Czynniki fizyczne promieniowanie jonizujące - 5 osób. 2. Czynniki chemiczne benzyna; niskowrząca benzyna niespecyfikowana - 23 osoby, ditlenek niklu -22 osoby, tlenek niklawy -22 osoby, związki chromu (VI) -25 osób, azbest - 3 osoby, dichromian(vi)potasu 2 osoby. 3. Czynniki biologiczne wirus zapalenia wątroby typu B osób, wirus zapalenia wątroby typu C osób. 25

27 4. Procesy technologiczne prace związane z naraŝeniem na pył drewna twardego - 38 osób, procesy technologiczne związane z naraŝeniem na działanie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych - 27 osób. Na ww. czynniki rakotwórcze i mutagenne największa ilość pracowników jest eksponowana w następujących zakładach: 1. Samodzielny Publiczny Psychiatryczny ZOZ w Choroszczy 598 osób, 2. Dom Pomocy Społecznej w Garbarach 83 osoby, 3. Kotniz w Zaściankach 19 osób, 4. JAZ Fronty Meblowe w Łapach - 10 osób, 5. Zakład Stolarski Złoty Sęk w Czarnej Białostockiej 15 osób, 6. Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Drogowych w Hryniewiczach - 13 osób, 7. Plus Sp. jawna Stacja Paliw Orlen Porosły 12 osób. W celu zminimalizowania zawodowego naraŝenia pracujących na czynniki rakotwórcze w środowisku pracy podejmowane są wielokierunkowe działania profilaktyczne. Najlepsze efekty osiągnięto poprzez szczepienia ochronne przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typ B w słuŝbie zdrowia. Kilkuletnie szczepienia spowodowały spadek zachorowań w zakładach słuŝby zdrowia. Proces ten jest nadal kontynuowany. Niestety brak jest takich moŝliwości w odniesieniu do wzw typu C. Radykalną metodą jest eliminacja czynnika rakotwórczego z procesu technologicznego, zamiana na inny nie rakotwórczy lub zminimalizowanie czasu ekspozycji podczas procesu pracy. NaraŜenie na fizyczne i chemiczne czynniki rakotwórcze jest takŝe minimalizowane poprzez róŝnorodne ochrony zbiorowe i indywidualne. Ograniczany jest dostęp tych czynników do organizmu pracownika poprzez rozwiązania techniczne wentylacji, hermetyzację i automatyzację procesów technologicznych, bezpośrednie ochrony dróg oddechowych, środki ochrony kończyn górnych i dolnych. Dobrze zabezpieczeni są pracownicy obsługujący urządzenia emitujące promieniowanie jonizujące. Od wielu lat monitorowane są dawki promieniowania poprzez dozymetrię indywidualną kaŝdego pracownika. W lustrowanych w 2011 roku zakładach, w których kontrolowano realizację przepisów prawnych dot. czynników rakotwórczych stwierdzono, Ŝe 28 % pracodawców nie przestrzegało tych przepisów. Nieprawidłowości wyegzekwowano poprzez nakazy administracyjne. 26

28 III. Liczba osób pracujących w ekspozycji na czynniki szkodliwe dla zdrowia (bez czynników rakotwórczych i mutagennych) osoby, w tym : l. Czynniki fizyczne hałas słyszalny osoby, pyły osoby, wibracja miejscowa 316 osób, wibracja ogólna osób, mikroklimat zimny/gorący 3 osoby, pola i promieniowania elektromagnetyczne - 2 osoby, 2. Czynniki chemiczne tlenek węgla osób, tlenki azotu osoby, związki manganu 151 osób, związki Ŝelaza osób, octan etylu 132 osoby, aceton 117 osób, octan butylu 101 osób, trimetylobenzen 74 osoby, ozon - 54 osoby, toluen - 50 osób, miedź i jej związki - 45 osób, ksylen 27 osób. Ponadto zatrudnieni w zakładach powiatu białostockiego są eksponowani w środowisku pracy na następujące zidentyfikowane i badane czynniki chemiczne szkodliwe dla zdrowia: chlor, tlenek cynku, dwutlenek węgla, kwas azotowy, ditlenek siarki, tritlenek glinu, kwas siarkowy, wodorotlenek sodu, formaldehyd, alkohol etylowy, etylobenzen, pentan, heptan, heksan. 3. Czynniki biologiczne (wirusy, bakterie, grzyby, pasoŝyty wewnętrzne ) osoby Przepisy prawne odnoszące się do problematyki szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy zaczęły obowiązywać od 2005 roku i obecnie stwierdzamy, Ŝe większość pracodawców realizuje wymogi w nich zawarte. W tej ponad czterotysięcznej grupie eksponowanych na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy - 71 osób pracowało w naraŝeniu powyŝej dopuszczalnego natęŝenia/stęŝenia czynników szkodliwych dla zdrowia, w tym na: hałas słyszalny - 69 osób, związki manganu - 1 osoba, rozpuszczalniki organiczne- 1 osoba. 27

29 Najwięcej naraŝonych na czynniki szkodliwe dla zdrowia w wartościach ponadnormatywnych pracuje w: zakładach produkcji wyrobów z drewna - 21 osób, zakładach produkcji wyrobów tekstylnych - 16 osób, zakładach produkcji wyrobów metalowych 10 osób, zakładach transportowych - 10 osób. W sumie w 10 zakładach stwierdzono przekroczenia wskaźnika oceny naraŝenia -najwyŝszego dopuszczalnego natęŝenia/stęŝenia czynnika szkodliwego dla zdrowia pracowników, m. in. w Zakłady Przemysłu Pasmanteryjnego Pasmanta S.A. w Halickich k/kurian 16 osób, Dak-Pol Zakład Drzewny Sp. z o. o. w Czarnej Białostockiej - 14 osób, Tłocznia i Pomiarownia Gazu w Kondratach - 10 osób, Promostal Sp. z o. o. w Czarnej Białostockiej 8 osób. W celu obniŝenia naraŝenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, pracodawcy obligowani decyzjami administracyjnymi, wdraŝają róŝnorodne środki zaradcze. Najbardziej efektywne okazały się przedsięwzięcia techniczne i technologiczne w zakresie: skrócenie rzeczywistego czasu ekspozycji ( rotacja, dublowanie pracowników ), modernizacji parku maszynowego, zmian procesów technologicznych, technicznych rozwiązań tłumienia hałasu i wibracji, napraw, konserwacji sprzętu i maszyn, wymiany sprzętu PowyŜsze działania pozwoliły na obniŝenie ponadnormatywnych wartości stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia do wartości poniŝej norm higienicznych, między innymi w: 1. W KOR-TRAK TARTAK Poświętne obniŝono do obowiązujących norm poziom hałasu dla 1 pracownika przy obsłudze traka poprzez konserwację i wymianę zuŝytych części. 2. W przedsiębiorstwie PAL SERWIS Rafał Rogowski Sochonie obniŝono do obowiązujących norm poziom hałasu dla dwóch pracowników obsługujących wycinarkę karuzelową przez rotację pracowników i zmniejszenie czasu pracy. 3. W Fabryce Wyrobów Runowych BIRUNA S.A. w Wasilkowie obniŝono do obowiązujących norm poziom hałasu dla 6 pracowników zatrudnionych w Dziewiarni na stanowiskach zespołów zgrzeblujących poprzez zmniejszenie czasu ekspozycji oraz rotację pracowników. 4. W Miejskim Przedsiębiorstwie Robót Drogowych w Hryniewiczach obniŝono do obowiązujących norm poziom wibracji ogólnej dla 3 pracowników zatrudnionych na stanowisku operatorów zagęszczarki, walca drogowego i ładowarki poprzez naprawę i konserwację sprzętu. 5. W Przedsiębiorstwie WielobranŜowym RAK-BUD KsięŜyno obniŝono do obowiązujących norm poziom hałasu dla 3 pracowników na stanowisku operatora wibroprasy ZENIT poprzez wymianę starej linii na nową. 28

30 Zakłady takŝe wyznaczają i oznakowują strefy zagroŝeń wokół źródeł emisji szkodliwego promieniowania, hałasu i czynników rakotwórczych co daje równieŝ efekt istotnego zmniejszenia stopnia naraŝenia. W przypadku wyczerpania moŝliwości technicznych, technologicznych i organizacyjnych stosowane są środki ochrony indywidualnej. Dobrze dobrane ochrony osobiste, posiadające certyfikaty na znak bezpieczeństwa i deklarację zgodności oraz egzekwowanie ich stosowania przez pracowników w procesie pracy powoduje minimalizację lub eliminację naraŝenia na określony czynnik szkodliwy dla zdrowia. Prowadzony monitoring badań omówionych wyŝej zagroŝeń zawodowych pozwala na bieŝącą identyfikację tych czynników szkodliwych dla zdrowia oraz ocenę stopnia naraŝenia. W trakcie przeprowadzonych kontroli stwierdzono, Ŝe 80 pracodawców nie dokonywało, w sposób określony w przepisach, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Stanowiło to 37% skontrolowanych pracodawców. Nieprawidłowości wyegzekwowano na drodze administracyjnych decyzji. Choroby zawodowe Następstwem oddziaływania szkodliwych i uciąŝliwych warunków pracy są choroby zawodowe. W 2010 roku z obszaru powiatu grodzkiego otrzymano 22 orzeczenia lekarskie dotyczące chorób zawodowych. Po dokonaniu analizy zgromadzonych dokumentów i stopnia naraŝenia zawodowego na czynniki szkodliwe dla zdrowia wydano 15 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej i 7 decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Nadal utrzymuje się na wysokim poziomie ilość zachorowań na zakaźne choroby zawodowe odkleszczowe, tj. boreliozę, która dotyczy rolników i pracowników leśnych. W pozostałych przypadkach odnotowujemy spadek ilości stwierdzanych chorób zawodowych. Struktura stwierdzonych chorób zawodowych w 2011 roku i analiza porównawcza z okresem lat od 2003 roku. Jednostka chorobowa Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych 2 Astma oskrzelowa 1 Alergiczny nieŝyt nosa 1 Przewlekłe choroby narządu głosu Choroby skóry 1 1 Choroby zakaźne i inwazyjne, w tym: wzw typ C kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych borelioza

31 Jednostka chorobowa Przewlekłe choroby narządu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy 1 Zespół cieśni nadgarstka 1 Zawodowe uszkodzenie słuchu 1 1 Zespół wibracyjny OGÓŁEM Istotna w zapobieganiu chorobom zawodowym jest prawidłowa realizacja wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników oraz prowadzona profilaktyka lekarska w zakładach. W większości skontrolowanych w roku sprawozdawczym zakładów pracy nie stwierdzono istotnych nieprawidłowości z zakresu profilaktycznych badań lekarskich pracowników. Pracownicy w większości przypadków kierowani są z właściwą częstotliwością na te badania, a przeprowadzane badania dodatkowe są adekwatne do naraŝeń zawodowych, co świadczy, Ŝe informacja w skierowaniu udzielana przez pracodawców o zagroŝeniach zawodowych w środowisku pracy zatrudnionych jest pełna i zgodna z rzeczywistością. Badania te wykonują placówki słuŝby zdrowia i lekarze posiadający odpowiednie uprawnienia. Wśród kontrolowanych zakładów w pięciu aktualnych badań okresowych. stwierdzono zatrudnienie pracowników bez W roku minionym stwierdzono prawidłową realizację monitoringu stanu zdrowia pracowników wykonujących pracę w warunkach występowania przekroczeń wskaźników oceny czynnika szkodliwego dla zdrowia. Analizy stanu zdrowia są pełne i coraz bardziej przystępne dla pracodawców, umoŝliwiające obserwację rozwoju procesu skutków zdrowotnych w związku z naraŝeniem, co umoŝliwia właściwą profilaktykę i niedopuszczenie do rozwoju chorób zawodowych. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi niebezpiecznymi Do realizacji tematu przestrzegania przepisów ustawy o substancjach i mieszaninach chemicznych oraz o produktach biobójczych wytypowano zakłady z podziałem na: - wprowadzających do obrotu niebezpieczne substancje i mieszaniny chemiczne, w tym produkty biobójcze i detergenty, - stosujących te substancje i mieszaniny w działalności zawodowej. W grupie zakładów wprowadzających do obrotu substancje i preparaty chemiczne niebezpieczne, w tym produkty biobójcze i detergenty stwierdzono, Ŝe w 12% z nich nie są przestrzegane obowiązujące przepisy. Stwierdzone nieprawidłowości były następujące: - brak kart charakterystyki wprowadzanych do obrotu substancji/mieszanin stwarzających zagroŝenie, - nieprawidłowe oznakowanie opakowania wprowadzanych do obrotu substancji/mieszanin stwarzających zagroŝenie, 30

32 - brak ostrzeŝenia wyczuwalnego dotykiem o niebezpieczeństwie na opakowaniu mieszaniny stwarzającej zagroŝenie, - karty charakterystyki substancji/mieszaniny stwarzającej zagroŝenie nie zgodnie z przepisami REACH, - brak instrukcji bezpiecznego i higienicznego postępowania przy magazynowaniu chemikaliów, - brak oznakowania magazynów chemikaliów, - nie zgłoszono mieszaniny stwarzającej zagroŝenie do Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych, W grupie zakładów stosujących substancje i preparaty niebezpieczne, w tym produkty biobójcze stwierdzono, Ŝe w 14% z nich nie są przestrzegane obowiązujące przepisy. W szczegółowej analizie stwierdzono następujące uchybienia: - brak aktualnego spisu stosowanych substancji i preparatów chemicznych niebezpiecznych, - brak kart charakterystyki stosowanych niebezpiecznych substancji i preparatów - niewłaściwe oznakowanie opakowania stosowanych substancji/mieszanin chemicznych, - brak oznakowania zbiorników do przechowywania preparatów i substancji niebezpiecznych. Nadzór nad realizacją zapisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii Prekursory grupy 2 i 3 w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii to substancje słuŝące do produkcji narkotyków lub substancje będące substratami w reakcjach chemicznych prowadzących do otrzymania narkotyków. Na obszarze powiatu są wprowadzane do obrotu i stosowane następujące prekursory ww. grup: aceton, toluen, kwas siarkowy. Są one wprowadzane w postaci własnej ( czyste ) oraz w postaci roztworów i mieszanin jako odczynniki chemiczne, rozpuszczalniki, środki czyszczące, farby, lakiery, pokosty, kleje i inne preparaty stosowane w budownictwie, motoryzacji itp. W ramach nadzoru nad prekursorami narkotyków współpracujemy z Centralnym Biurem Śledczym Komendy Głównej Policji Wydziałem IX z siedzibą w Białymstoku, dokonując wspólnych kontroli oraz analizując wykazy wprowadzanych do obrotu prekursorów oraz wykazy kontrahentów nabywających te prekursory.w roku minionym nie stwierdziliśmy nieprawidłowości i niedozwolonego obrotu prekursorami. Nie odnotowano przypadku zgłoszenia przez podmioty gospodarcze okoliczności takich jak nietypowe zamówienia lub transakcje z udziałem prekursorów narkotyków, które mogły budzić podejrzenie, iŝ substancje wprowadzane do obrotu mogły być wykorzystane do celów nielegalnego wytwarzania środków odurzających lub substancji psychotropowych. W roku 2011 nie stwierdzono na terenie powiatu obiektów wprowadzających dopalacze. 31

33 Obiekty nauczania i wychowania Na terenie powiatu ziemskiego nadzorem objęto 102 placówki nauczania, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieŝy, w tym 21 przedszkoli, 17 innych form wychowania przedszkolnego funkcjonujących w szkołach, 32 samodzielne szkoły podstawowe, 3 filie szkół podstawowych, 7 samodzielnych gimnazjów, 18 zespołów szkół, 1 szkołę średnią, 2 internaty, 1 placówkę opiekuńczowychowawczą. Skontrolowano wszystkie ewidencjonowane zakłady nauczania i wychowania. Przeprowadzono 100 kontroli sanitarnych. W wyniku stwierdzenia naruszeń przepisów prawa wydano 21 decyzji administracyjnych. Podczas prowadzonego nadzoru dokonano oceny: 1. Stanu sanitarnego i technicznego obiektów nauczania i wychowania oraz warunków do utrzymania higieny osobistej. 2. Organizacji zajęć w szkołach w aspekcie higieny procesu nauczania. 3. Przestrzegania przepisów w zakresie stosowania substancji chemicznych i ich mieszanin. 4. Zaopatrzenia placówek nauczania i wychowania w wodę. 5. Organizacji i sposobu doŝywiania dzieci i młodzieŝy w szkołach. 6. DowoŜenia dzieci do szkół. 1. Stan sanitarny i techniczny obiektów nauczania i wychowania oraz warunków do utrzymania higieny osobistej w szkołach Wydano 21 decyzji administracyjnych na poprawę stanu technicznego obiektów, znajdujących się w nich urządzeń i sprzętu. Kontynuowano postępowanie administracyjne wszczęte w latach ubiegłych. Wydano 34 decyzje administracyjne prolongujące terminy wykonania decyzji wydanych w latach poprzednich. Ze względu na brak środków finansowych przewidzianych na prace remontowe, terminy wykonania decyzji prolongujących ustalano głównie na 2012 rok. Wyegzekwowano wykonanie w całości 4 decyzji administracyjnych wydanych w 2011 roku i 16 decyzji administracyjnych wydanych w latach ubiegłych. Uznano stan sanitarno-techniczny jednej szkoły jako zły. W 8 szkołach stwierdzono złe warunki do utrzymania higieny osobistej, w tym w 7 szkołach z powodu braku dostępu uczniów do ciepłej wody oraz w 1 szkole z powodu złego stanu technicznego pomieszczeń sanitarnych uczniów i braku dostępu do ciepłej wody. Szczegółowe informacje w rozbiciu na rodzaje zakładów nauczania i wychowania przedstawiono w tabeli: 32

34 Nadzór sanitarny nad placówkami nauczania i wychowania w 2011 roku Rodzaj zakładu liczba zakładów w ewidencji publicznych niepublicznych liczba zakładów skontrolowanych liczba kontroli ogółem liczba placówek o złym stanie sanitarnotechnicznym Złe warunki do utrzymania higieny Liczba wydanych decyzji w związku ze stwierdzonymi uchybieniami przedszkola punkty przedszkolne szkoły podstawowe filie szkół podstaw gimnazja zespoły szkół śr. szk. zawodowe internaty placówki opiekuńczowychowawcze OGÓŁEM Ponadto wyodrębniono funkcjonowanie w zespołach szkół następujących rodzajów placówek nauczania i wychowania: Zespoły Szkół Ogólnokształcących - 18 zespołów w tym: Przedszkola Gimnazja Szkoły zawodowe Szkoły podstawowe Licea ogólnokształcące W skontrolowanych obiektach nie stwierdzono zaniedbań w zakresie czystości i porządku. Nadzór sanitarny nad pozostałymi placówkami nauczania i wychowania funkcjonującymi na terenie powiatu białostockiego pełnił Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Białymstoku Z początkiem roku 2010 nadzór sanitarny nad 9 placówkami objął Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Białymstoku, w tym nad 5 szkołami ponadgimnazjalnymi, 2 internatami oraz 2 domami dziecka. 33

35 2. Organizacja zajęć w szkołach w aspekcie higieny procesu nauczania Higieniczną ocenę rozkładów lekcji przeprowadzono w 74 zakładach ( szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych) obejmując badaniem 211 oddziałów. Niezgodności z zasadami higieny stwierdzono w 27 szkołach. Przyczyną dyskwalifikowania obowiązujących rozkładów było występowanie przerw 5-minutowych oraz rozpoczynanie zajęć przed godziną W wyniku prowadzonego nadzoru ustalono, Ŝe w 27 placówkach obowiązywały przerwy 5-minutowe. Uczniowie 4 szkół rozpoczynali lekcje przed godziną Ponadto rozkłady zajęć kwestionowano z powodu nierównomiernego rozłoŝenia zajęć w ciągu dnia lub tygodnia. Nie odnotowano szkół prowadzących nauczanie w systemie dwuzmianowym: liczba szkół szkoły podstawowe (samodzielne i funkcj. w zespołach szkół) gimnazja (samodzielne i funkcj. w zespołach szkół) 2 2 szkoły ponadgimnazjalne 0 0 liczba skontrolowanych szkół w aspekcie higienicznej organizacji zajęć 5-minutowe przerwy rozpoczynanie zajęć przed godziną 8 kończenie zajęć pomiędzy godziną W stosunku do roku ubiegłego zmniejszyła się liczba szkół rozpoczynających zajęcia przed godziną 8.00, a zwiększyła liczba szkół, w których obowiązywały przerwy 5-minutowe. 3. Stosowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami sprawowano w 11 szkołach. W roku sprawozdawczym jedna szkoła przekazała przeterminowane odczynniki chemiczne do utylizacji i jedna szkoła zakupiła nowy zestaw odczynników chemicznych. N koniec roku odnotowano posiadanie odczynników chemicznych przez 10 szkół w ilości 60 kg. Nie stwierdzono substancji chemicznych przeterminowanych. Nie odnotowano nieprawidłowości w zakresie stosowania i przechowywania odczynników chemicznych w pracowniach szkolnych. 34

36 4. Zaopatrzenie placówek nauczania i wychowania w wodę Nadzorowane zakłady nauczania i wychowania w 2011 roku korzystały z wody dobrej jakości i 7 placówek z wody warunkowo dopuszczonej do uŝycia, co stanowi 6,8% nadzorowanych placówek. Wykaz szkół korzystających z wody warunkowo dopuszczonej do uŝytku: Źródło zaopatrzenia w wodę Nazwa szkoły wodociąg publiczny w Pajewie -Zespół Szkół w Radulach (SP, G) wodociąg publiczny w Studziankach wodociąg publiczny w Zabłudowie - Punkt Przedszkolny w Studziankach - Szkoła Podstawowa w Studziankach - Szkoła Filialna w Dąbrówkach - Przedszkole w Zabłudowie - Szkoła Podstawowa w Zabłudowie - Gimnazjum w Zabłudowie Woda została warunkowo dopuszczona do uŝycia ze względu na ponadnormatywną zawartość Ŝelaza (wodociąg Studzianki) i ponadnormatywną zawartość manganu (wodociąg Pajewo i wodociąg Zabłudów). Szkoła Podstawowa w Konopkach Pokrzywnicy (uczęszczało do niej 28 uczniów i 13 dzieci w wieku przedszkolnym ) do celów spoŝywczych korzystała z wody butelkowanej, a z wody z wodociągu lokalnego tylko do celów sanitarnych ( z powodu niespełnienia parametrach fizykochemicznych). W stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się liczba szkół zaopatrywanych w wodę warunkowo dopuszczoną do spoŝycia. W roku ubiegłym woda warunkowo dopuszczona do spoŝycia pochodziła z wodociągu publicznego w Pomywaczach i zaopatrywała 3 placówki nauczania zlokalizowane w Turośni Kościelnej. W roku sprawozdawczym nie wystąpiły placówki zaopatrywane w wodę złej jakości. 6. Organizacja i sposób doŝywiania uczniów w szkołach DoŜywianie uczniów prowadziło 75 szkół, w tym 34 szkoły podstawowe, 7 gimnazjów, 16 szkół podstawowych i 15 gimnazjów funkcjonujących w zespołach szkół oraz 3 szkoły ponadgimnazjalne. Uczniowie otrzymywali posiłki ciepłe (dwudaniowe i jednodaniowe), drugie śniadania i napoje. Ciepłe posiłki zapewniono uczniom w 70 szkołach. Z tej formy doŝywiania skorzystało 5951 uczniów, w tym z obiadów 5260 i z posiłków jednodaniowych 691 uczniów. Napój otrzymało 5633 dzieci w 47 szkołach, drugie śniadanie 617 uczniów w 7 szkołach. Szczegółowe informacje z uwzględnieniem typów szkół oraz realizowanych form doŝywiania przedstawia tabela: 35

37 DoŜywianie uczniów w szkołach Rodzaj placówki Ogólna liczba szkół prowadzących doŝywianie szkoły podstawowe 34 gimnazja 7 szkoły podstawowe w zespołach szkół) gimnazja (w zespołach szkół) szkoły ponadgimnazjalne OGÓŁEM 75 3 Liczba szkół Forma doŝywiania wydających posiłki Liczba uczniów Posiłki korzystających z obiad posiłek śniadanie napój dofinan I-daniowy doŝywiania sowane liczba szkół liczba uczniów liczba szkół liczba uczniów liczba szkół liczba uczniów liczba szkół liczba uczniów liczba szkół liczba uczniów liczba szkół liczba uczniów W porównaniu do roku ubiegłego wzrosła nieznacznie liczba szkół zapewniających uczniom ciepłe posiłki i napoje oraz liczba uczniów korzystających z tych form doŝywiania. Wzrosła o 10% ilość szkół i uczniów korzystających z posiłków refundowanych. Ponadto zapewniono owoce i warzywa 1167 uczniom w 13 szkołach podstawowych. W stosunku do roku ubiegłego wzrosła o 51% ilość uczniów korzystających z owoców i warzyw w szkołach oraz wzrosła o 39% ilość szkół uczestniczących w wydawaniu owoców i warzyw uczniom. W ramach napoju dzieciom wydawano głównie mleko. 7. DowoŜenie dzieci do szkół wiejskich DowoŜenie autobusami szkolnymi Dojazdy autobusami kursowymi PKS Dojazdy PKP Dojazdy autobusami MPK Zapewniona opieka pedagoga lub osoby dorosłej szkoły podstawowe gimnazja zespoły szkół W szkołach na nadzorowanym terenie uczniowie nie korzystali z prywatnych środków transportu opłacanych przez urzędy gmin. Szkoły nie organizowały dwóch kursów dowoŝenia dzieci do domu, aby zapewnić wcześniejsze odwiezienie dzieci młodszych. 36

38 Opiekę pedagoga zapewniono we wszystkich szkołach, w których dzieci dowoŝone były autobusami szkolnymi. Wyjazdy do szkół podstawowych najczęściej odbywały się w godz , najwcześniej o godz W większości szkół gimnazjalnych wyjazdy do szkoły odbywały się ok. godz. 7 00, najwcześniej o godz Uczniowie zespołów szkół w większości placówek wyjeŝdŝali ok. godz. 7 00, najwcześniej o godz.6 40 oraz w 1 szkole (Zespół Szkół w Radulach) ok godz (ze względu na dojazdy zajęcia rozpoczynały się o godz ). Uczniowie szkół podstawowych najczęściej powracali do domu w godzinach najwcześniej ok. godz , gimnazjów w godz ; zaś zespołów szkół W 12 szkołach podstawowych, w 6 gimnazjach, 12 zespołach szkół uczniowie oczekiwali na autobusy szkolne w świetlicach, natomiast w pozostałych szkołach w innych pomieszczeniach szkolnych. We wszystkich szkołach zapewniono opiekę pedagoga. DojeŜdŜającym uczniom wszystkich gimnazjów i zespołów szkół zapewniono ciepłe posiłki lub drugie śniadania. Nie zapewniono posiłków uczniom dojeŝdŝającym w 2 szkołach podstawowych. WNIOSKI 1. Stan w zakresie doŝywiania uczniów w szkołach w stosunku do roku ubiegłego uległ poprawie w zakresie wydawania ciepłych posiłków, napojów, owoców i warzyw oraz wydawania posiłków dofinansowanych. 2. Wzrosła na terenie powiatu liczba innych form wychowania przedszkolnego. W powstałych punktach przedszkolnych zapewniono dzieciom prawidłowe warunki w zakresie bezpieczeństwa i higieny. 3. W stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się liczba szkół zaopatrywanych w wodę warunkowo dopuszczoną do spoŝycia. 37

39 Zapobiegawczy nadzór sanitarny Prowadzony jest stały nadzór sanitarno-higieniczny nad projektowanymi i będącymi w realizacji obiektami, mający na celu zapewnienie optymalnych warunków sanitarno-higienicznych produkcji oraz pracy, odpoczynku i pobytu ludzi w nowobudowanych, przebudowywanych i modernizowanych obiektach budowlanych. Podczas uzgadniania dokumentacji projektowej jak i podczas kontroli obiektów w trakcie realizacji moŝna wyeliminować szereg nieprawidłowości natury sanitarno-higienicznej, co często w zrealizowanym juŝ zakładzie ze względów technicznych nie jest moŝliwe. W roku 2011 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Białymstoku wydał na terenie powiatu ziemskiego: 1. opinie w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć mogących oddziaływać na środowisko (w tym ewentualne określenie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko) przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: - opinie stwierdzające obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko z jednoczesnym określeniem zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko opinie nie stwierdzające obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko opinie oceniające oddziaływanie przedsięwzięć nie zaliczanych do mogących oddziaływać na środowisko z uwagi na wystąpienia urzędów miast i gmin opinie określające zakres raportu o oddziaływaniu na środowisko opinie dot. przedsięwzięć mogących oddziaływać na środowisko określających warunki ich realizacji: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie postanowienia i opinie dotyczące uzgodnienia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego: - pozytywnie ( w formie postanowienia) pozytywnie ( w formie opinii) pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie

40 4. uzgodnienia dotyczące studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartej w prognozie oddziaływania na środowisko: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie uzgodnienia projektów technicznych na etapie pozwolenia na budowę lub zmiany sposobu uŝytkowania obiektu budowlanego lub jego części: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie opinie w sprawie zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie opinie stwierdzające spełnienie warunków sanitarno- higienicznych w Zakładach Opieki Zdrowotnej (do końca miesiąca czerwca) oraz decyzje o spełnieniu warunków ogólnoprzestrzennych, sanitarnych i instalacyjnych na prowadzenie działalności leczniczej (od miesiąca lipca): - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie opinie dot. programów dostosowawczych pomieszczeń i urządzeń Zakładu Opieki Zdrowotnej: - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie

41 10. opinie stwierdzające spełnienie warunków umoŝliwiających udzielanie świadczeń zdrowotnych w prywatnych gabinetach lekarskich (do końca miesiąca czerwca) oraz decyzje o spełnieniu warunków ogólnoprzestrzennych, sanitarnych i instalacyjnych na prowadzenie działalności leczniczej w formie praktyki lekarskiej (od miesiąca lipca) - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie opinie sanitarne odnośnie przydatności do uŝytkowania innych obiektów (między innymi: apteki, pomieszczenia do prowadzenia konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin itp.) - pozytywnie pozytywnie z zastrzeŝeniami negatywnie umarzające postępowanie ilość kontroli w terenie - 55 Ponadto naleŝy stwierdzić, iŝ obiekty przekazywane do uŝytkowania w roku 2011, w stosunku do obiektów przekazywanych w latach ubiegłych charakteryzowały się podobnym standardem wykończenia wnętrz. 40

42 Działalność z zakresu promocji zdrowia Działania podejmowane w 2011 roku przez Sekcję Promocji Zdrowia Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku wynikały z : - Ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z 14 marca 1985 roku - Narodowego Programu Zdrowia na lata zaleceń Ministerstwa Zdrowia oraz Światowej Organizacji Zdrowia - sytuacji epidemiologicznej na świecie, w Polsce oraz w województwie podlaskim i powiecie białostockim - potrzeb środowiska lokalnego Biorąc pod uwagę powyŝsze pracownicy Sekcji Promocji Zdrowia realizowali działania, których celem było podnoszenie świadomości, wykształcenie pozytywnych nawyków, zachowań i troski o własne zdrowie i środowisko, a co za tym idzie zmniejszenie zagroŝeń zdrowotnych z uwzględnieniem przede wszystkim potrzeb środowiska lokalnego. Dominujące problemy zdrowotne społeczeństwa, problemy środowiska szkolnego skłaniały do realizacji długofalowych programów edukacyjnych, akcji specjalnych i innych działań. Szczegółowe działania podejmowane w ramach programów i interwencji nieprogramowych w roku 2011 ilustrują poniŝsze tabele a) programy L.p 1. 2 Nazwa interwencji programowej Pierwotna profilaktyka wrodzonych wad cewy nerwowej Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w tym: Podjęte działania Programy krajowe - kontynuacja współpracy z Archidiecezjalnym Duszpasterstwem Rodzinnym (zaopatrywanie w materiały edukacyjne do prowadzenia zajęć przez doradców rodzinnych - ekspozycje form wizualnych - monitorowanie realizacji programu w szkołach (wizytacje programowe) - ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów szkolnych i przeprowadzonych wizytacji - w ramach realizacji programu w placówkach prowadzono: - prelekcje, pogadanki, wykłady, szkolenia, projekcje filmów, ekspozycje form wizualnych, rozmowy indywidualne - Adresaci pielęgniarki nauczyciele ZOZ-y koordynatorzy o-z Szacunkowa liczba odbiorców 204 z 4 szkół Program Czyste powietrze wokół nas - pozyskanie przedszkoli do realizacji programu - organizacja i przeprowadzenie szkolenia dla 254 odbiorców z 2 placówek 41

43 L.p Nazwa interwencji programowej Program Nie pal przy mnie proszę Program Znajdź właściwe rozwiązanie Światowy Dzień bez Tytoniu Podjęte działania przedszkolnych koordynatorów programu - dystrybucja materiałów edukacyjnych do przedszkoli - poradnictwo, instruktaŝe indywidualne udzielane koordynatorom i realizatorom programu - monitorowanie realizacji programu w przedszkolach (wizytacje programowe) - ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów i przeprowadzonych wizytacji - pozyskanie szkół do realizacji programu - organizacja i przeprowadzenie szkolenia dla szkolnych koordynatorów programu - dystrybucja materiałów edukacyjnych do szkół - poradnictwo, instruktaŝe indywidualne udzielane koordynatorom i realizatorom programu - monitorowanie realizacji programu w szkołach (wizytacje programowe) ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów - pozyskanie szkół do realizacji programu - organizacja i przeprowadzenie szkolenia dla szkolnych koordynatorów programu - dystrybucja materiałów edukacyjnych do szkół - poradnictwo, instruktaŝe indywidualne udzielane koordynatorom i realizatorom programu - monitorowanie realizacji programu w szkołach (wizytacje programowe) ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów - przesłanie wytycznych dotyczących akcji do zakładów opieki zdrowotnej, placówek nauczania i wychowania na terenie działania PSSE Białystok - przesłanie informacji do władz samorządowych powiatu białostockiego - działania edukacyjne prowadzone w środowisku lokalnym przez placówki podległe PSSE Bialystok - przygotowanie form wizualnych do prezentacji na terenie PSSE - organizacja Światowego Dnia bez Tytoniu w Radio Akadera - umieszczenie informacji na stronach internetowych PSSE, partnerów i współrealizatorów Adresaci Dzieci przedszkolne i ich rodzice Dzieci z klas I- III oraz ich rodzice uczniowie kl. IV-VI, oraz gimnazjów ogół społeczeństwa Szacunkowa liczba odbiorców 673 odbiorców z 4 placówek 1219 odbiorców z 9 placówek 8998 odbiorców 42

44 L.p Nazwa interwencji programowej Rzuć Palenie Razem z Nami Kampania Miasta wolne od dymu tytoniowego Podjęte działania - przesłanie informacji wraz ze spotem towarzyszacym kampanii do władz samorządowych powiatu białostockiego - przesłanie wytycznych dotyczących akcji kampanii (wraz ze spotem) do zakładów opieki zdrowotnej i placówek nauczania i wychowania na terenie działania PSSE Białystok - działania edukacyjne prowadzone w środowisko lokalnym przez placówki podległe PSSE Białystok - dystrybucja materiałów antynikotynowych do podległych placówek i osobom zainteresowanym problemem, - wypoŝyczanie filmów - organizacja Światowego Dnia Rzucania Palenia oraz emisji spotu radiowego w trakcje trwania kampanii w Radio Akadera - umieszczenie informacji wraz ze spotem towarzyszącym na stronach internetowych PSSE, partnerów i współrealizatorów Adresaci ogół społeczeństwa Szacunkowa liczba odbiorców odbiorców 3 Program HIV/AIDS Profilaktyki - opracowanie harmonogramu działań w ramach Krajowego Programu Zwalczania AIDS i Zapobiegania ZakaŜeniom HIV - przesłanie wytycznych do zakładów opieki - zdrowotnej i placówek nauczania i wychowania na terenie działania PSSE Białystok - organizacja etapu powiatowego Wojewódzkiej Olimpiady Wiedzy o AIDS - organizacja punktów informacyjnoedukacyjnych, prowadzenie konkursów dot profilaktyki HIV/AIDS podczas festynów i imprez - organizacja programu w Radio Akadera - ekspozycja form wizualnych w PSSE - dystrybucja materiałów o tematyce HIV/AIDS do podległych placówek i osobom zgłaszającym się do sekcji monitoring realizacji programu, wizytacje programowe w wybranych placówkach ogół społeczeństwa 3908 odbiorców 4. Wolność Oddechu Zapobiegaj Astmie. - kontynuacja współpracy z autorytetami w dziedzinie alergologii dziecięcej - organizacja i przeprowadzenie szkolenia koordynatorów oraz pielęgniarek ze szkół podstawowych realizujących program - organizacja i przeprowadzenie badań spirometrycznych - w ramach realizacji programu w szkole prowadzono edukację dzieci z kl. I, ich rodziców i nauczycieli - monitorowanie realizacji programu w szkołach - ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów szkolnych i przeprowadzonych wizytacji dzieci klas I i ich rodzice, nauczyciele, wychowawcy, pielęgniarka 269 z SP w Kleosinie 43

45 L.p Nazwa interwencji programowej 5. Trzymaj formę Podjęte działania - organizacja i przeprowadzenie szkolenia dla szkolnych koordynatorów programu - dystrybucja materiałów edukacyjnych do szkół - realizacja programu w szkołach na podstawie własnych projektów - w ramach realizacji programu w szkołach prowadzono: szkolenia nauczycieli, wykłady i prelekcje dla rodziców i uczniów, pogadanki, instruktaŝe, pokazy, ćwiczenia, emisje filmów, ekspozycje form wizualnych, konkursy plastyczne, sprawnościowe, wiedzy, imprezy prozdrowotne, rajdy, wycieczki, festyny, publikacje w wydawnictwach szkolnych, prasie, internecie, przedstawienia teatralne, zajęcia informatyczne, monitorowanie - monitoring realizacji programu w szkołach (wizytacje programowe) - ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów szkolnych i przeprowadzonych wizytacji Adresaci uczniowie klas V-VI szkół podstawowych i gimnazjów nauczyciele rodzice Szacunkowa liczba odbiorców Uczestniczyło 2677 uczniów i rodziców z16 szkół podstawowych i gimnazjów 6. Powiedz nie trądzikowi 7. Stop HCV 8. Kleszcz mały czy duŝy nic dobrego nie wróŝy - Pozyskanie szkół do realizacji programu - organizacja i przeprowadzenie szkolenia dla szkolnych koordynatorów programu - dystrybucja materiałów edukacyjnych do szkół na terenie miasta - poradnictwo, instruktaŝe indywidualne udzielane koordynatorom i realizatorom programu - organizacja moŝliwości wykonania badań w Dermolocie i konsultacji u dermatologa nt. trądzika dla zainteresowanej młodzieŝy ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów - Pozyskanie szkół do realizacji programu - szkolenie szkolnych koordynatorów programu - ocena realizacji programu na podstawie sprawozdań od koordynatorów Programy wojewódzkie rozpropagowanie programu w gimnazjach na terenie działania PSSE Białystok organizacja szkolenia dla nowych koordynatorów i realizatorów programu indywidualne spotkania konsultacyjne ze szkolnymi realizatorami programu realizacja programu w szkołach: zajęcia edukacyjne wg scenariusza zajęć z wykorzystaniem folii, emisje filmów, pokazy, zajęcia warsztatowe, prace plastyczne, spotkania z rodzicami, ekspozycje form wizualnych monitoring realizacji programu w wybranych placówkach uczniowie kl.i- II ze szkół ponadgimnazja lnych ZSZ Łapy (wersja pilotaŝowa) pielę. szk. szkolni realizatorzy programu młodzieŝ gimnazjalna rodzice uczestnicy festynów 431 uczniów z 2 szkół 35 uczniów 705 odbiorców z 10 szkół 44

46 L.p Nazwa interwencji programowej 9. Stres pod kontrolą Podjęte działania analiza ankiet i raportów końcowych sporządzenie sprawozdania zbiorczego Programy lokalne - pozyskanie szkół do realizacji programu - szkolenie koordynatorów szkolnych programu - realizacja programu w szkołach - edukacja uczniów według scenariuszy zajęć, emisja filmu na temat stresu - monitorowanie realizacji programu w placówkach - ocena realizacji programu na podstawie wizytacji placówek i sprawozdań szkolnych koordynatorów Adresaci koordynatorzy pielęgniarki szkolne, uczniowie klas maturalnych Szacunkowa liczba odbiorców 271 uczniów z 2 szkół b) interwencje nieprogramowe L.p 1. 2 Nazwa interwencji nieprogramowej Światowy Dzień AIDS i kampania Zrób test na HIV Bezpieczny wypoczynek podczas ferii letnich i zimowych Podjęte działania - ozpropagowanie kampanii Zrób test na HIV w placówkach słuŝby zdrowia oraz nauczania i wychowania - rganizacja konkursu telefonicznego w Radio Akadera, temat HIV/AIDS tematem przewodnim w ciągu całego Światowego Dnia AIDS - kspozycja form wizualnych na terenie PSSE - ystrybucja materiałów o tematyce HIV/AIDS do podległych placówek - umieszczenie informacji na stronie internetowej PSSE - rowadzenie zajęć edukacyjnych, konkursów, zabaw, rozdawnictwo materiałów edukacyjnych podczas ferii zimowych, kolonii i półkolonii letnich Adresaci ogół społeczeństwa uczestnicy placówek wypoczynku letniego i zimowego Szacunkowa liczba odbiorców 1000 odbiorców Hasło roku i Światowy Dzień Zdrowia - przesłanie wytycznych dotyczących hasła roku do zakładów opieki zdrowotnej i placówek nauczania i wychowania na terenie działania PSSE Białystok - dystrybucja materiałów edukacyjnych do podległych placówek i osobom zainteresowanym - opracowanie i przygotowanie form wizualnych do prezentacji na terenie PSSE i podczas imprez plenerowych - umieszczenie informacji na stronie internetowej PSSE ogół społeczeństwa

47 Program Trzymaj Formę w Zespole Szkół w Płonce Kościelnej INNE PRZEDSIĘWZIĘCIA 1. Udział w komisji sędziowskiej etapu rejonowego VIII Mistrzostw Pierwszej Pomocy PCK dla szkół ponadgimnazjalnych liczba uczestników 48 osób z 12 szkół 2. Udział w komisji etapu rejonowego Ogólnopolskiej Olimpiady Promocji Zdrowego Stylu śycia PCK dla szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych liczba uczestników 3 uczniów ze szkół gimnazjalnych i 6 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych 3. Organizacja działań w zakresie profilaktyki grypy do ogółu społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieŝy oraz ich rodziców odbiorców 4. Przeprowadzenie badań ankietowych na oddziałach połoŝniczo-ginekologicznych Zachowania zdrowotne w ciąŝy - 1 szpital 5. Organizacja działań z zakresu Dopalacze (szkolenie, formy wizualne, dystrybucja materiałów, badania ankietowe nt. uŝywania substancji psychoaktywnych itp.) Pozostała działalność udzielanie pomocy metodycznej i organizacyjnej placówkom w realizacji działań prozdrowotnych organizacja i prowadzenie szkoleń zewnętrznych i wewnętrznych udział w naradach organizowanych przez PPIS, WSSE, inne instytucje i organizacje prowadzenie poradnictwa metodycznego i udostępnianie pomocy 46