Działania prewencyjno-informacyjne PIP na rzecz wzrostu świadomości zagrożeń wypadkowych wśród rolników i społeczności wiejskiej w 2014 roku

Transkrypt

1 Działania prewencyjno-informacyjne PIP na rzecz wzrostu świadomości zagrożeń wypadkowych wśród rolników i społeczności wiejskiej w 2014 roku W roku 2014 zrealizowany został drugi etap 3-letniej kampanii pn. Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym. Jej adresatami są przede wszystkim rolnicy indywidualni i członkowie ich rodzin, a także wszystkie osoby narażone na utratę zdrowia i życia w związku z wykonywaniem pracy rolniczej. Zasadniczym celem inicjatywy jest dążenie do ograniczenia ryzyka wypadkowego oraz poprawy ochrony zdrowia w rolnictwie indywidualnym. Drugi rok realizacji poświęcony był upowszechnianiu wiedzy z zakresu zapobiegania wypadkom związanym z obsługą maszyn i urządzeń rolniczych. Korelujące z przekazem hasło przewodnie tej edycji kampanii, brzmiące Poznaj receptę na bezpieczną obsługę maszyn, nawiązywało do idei, że zasady bhp oraz dobre praktyki, to rodzaj recepty gwarantującej bezpieczną pracę w rolnictwie i zachowanie zdrowia. O wyraźnie społecznym charakterze kampanii, świadczy zaangażowanie wielu instytucji działających na rzecz rolnictwa, takich jak: Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Krajowa Rada Izb Rolniczych, Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP, Związek Młodzieży Wiejskiej oraz Polska Izba Gospodarcza Maszyn i Urządzeń Rolniczych. Patronat medialny nad inicjatywą inspekcji pracy w 2014 r. pełnili: Ogólnopolska Telewizja Rolnicza TVR, miesięcznik Top Agrar oraz Tygodnik Poradnik Rolniczy. Dzięki inicjatywom informacyjno-promocyjnym partnerów i patronów, polegającym m.in. na zamieszczaniu informacji o kampanii na stronach internetowych i w wydawnictwach periodycznych, czy jak w przypadku telewizji TVR - na bezpłatnej emisji filmów PIP promujących przekaz kampanii, możliwe było dotarcie z przekazem do szerszego grona odbiorców. Przy realizacji kampanii wykorzystano środki masowego przekazu dla lepszego i szybszego upowszechniania informacji. Przy realizacji działań medialnych wykorzystano spoty reklamowe telewizyjny oraz radiowe wyprodukowane w 2013 roku, zwracające uwagę na przyczyny i okoliczności wypadków do których dochodzi podczas wykonywania pracy rolniczej. Spot telewizyjny emitowany w roku sprawozdawczym okresie od 2 czerwca do 27 lipca 2014 r. ukazał się 1100 razy na antenie stacji TVP1, TVP Regionalna, TVP Info oraz Polsat News. Dla skuteczniejszego dotarcia komunikatu do grupy docelowej kampanii, położono nacisk na emisje spotów w blokach reklamowych poprzedzających, następujących po lub w trakcie audycji telewizyjnych adresowanych do rolników. Emisję radiową realizowano za pośrednictwem stacji RMF FM, Radio ZET oraz Programu

2 Pierwszego i Trzeciego Polskiego Radia, od 2 do 29 czerwca 2014 r. wyemitowano 240 spotów. Wśród inicjatyw informacyjno-promocyjnych prowadzonych w internecie, znalazł się mailing, czyli wysyłka elektronicznych listów informujących o kampanii do rolników posiadających darmowe konta m.in. na portalach wp.pl oraz gospodarz.pl. Drugim istotnym działaniem była emisja bannerów internetowych kampanii na portalach i forach typowo rolniczych, np. agrofoto.pl, agrodziennik.pl, gieldarolna.pl oraz serwisach, które odwiedzają rolnicy zainteresowani kupnem maszyn lub sprzętów rolniczych, np. otomoto.pl, mascus.pl, autoline.pl i wiele innych. Dzięki różnorodności podejmowanych działań, liczba rejestrowanych odsłon wszystkich form reklamy w ramach internetowej akcji informacyjnej realizowanej w czerwcu 2014 r., wyniosła ponad 2.3 mln. Wszystkie działania medialne finansowane były ze środków Państwowej Inspekcji Pracy. Przez cały czas trwania kampanii, jej przekaz promowany jest za pośrednictwem strony internetowej na której odwiedzający znaleźć mogą bazę informacji nt. bezpiecznej pracy w rolnictwie, materiały do samokształcenia, w tym filmy instruktażowe i edukacyjne oraz najważniejsze informacje o przebiegu kampanii, jak również materiały promujące, np. spoty reklamowe, plakaty. Na stronie znajdują się także statystyki wypadków w rolnictwie indywidualnym, wersje elektroniczne publikacji prewencyjnych oraz dane kontaktowe do jednostek organizacyjnych PIP i KRUS. Fot. 1 Plakat promujący przekaz kampanii Zgodnie z badaniami efektywności kampanii, przeprowadzonymi przez Agencję Badawczą PBS na zlecenie Państwowej indywidualnych respondentów badania Inspekcji Pracy, ponad 44% rolników - potwierdziło kontakt z przekazem kampanii za pośrednictwem przynajmniej jednego z mediów. Przy czym prawie 40% widziało reklamę telewizyjną, 18,5% słyszało spoty radiowe, a niecałe 7% zetknęło się z przekazem internetowym (w formie banerów lub reklam). Wskutek kontaktu z przekazem kampanii, 76% pytanych rolników zamierza zwrócić większą uwagę na bezpieczeństwo własne i najbliższych członków rodziny, szczególnie dzieci a ponad 23% zamierza podnieść poziom wiedzy nt. zasad bezpiecznego wykonywania pracy.

3 Wykres: Deklarowane przez rolników zmiany w postępowaniu i sposobie pracy w wyniku zetknięcia się z kampanią N=192 Kampania informacyjna zrealizowana w mediach została oceniona pozytywnie przez adresatów we wszystkich rozpatrywanych aspektach, najczęściej określana była, jako poruszająca ważny problem społeczny, zrozumiała, prawdziwa i warta zapamiętania, co wskazuje na przekonanie o potrzebie prowadzenia tego typu działań, występujące wśród rolników. W roku 2014 Państwowa Inspekcja Pracy kontynuowała działania informacyjne, edukacyjne i doradcze, których celem jest popularyzacja wśród społeczności wiejskiej wiedzy na temat zagrożeń wypadkowych i chorobowych związanych z pracą rolniczą, a także zasad bezpiecznej pracy. W roku sprawozdawczym przeprowadzono ponad 3,9 tys. wizytacji, w tym gospodarstw rolników indywidualnych, prac polowych oraz związanych z transportem rolniczym, podczas których inspektorzy PIP oceniali bezpieczeństwo pracy 5 tys. osób. Podczas oględzin obejść, budynków gospodarczych i inwentarskich w odwiedzanych gospodarstwach, inspektorzy napotkali liczne nieprawidłowości mające bezpośredni wpływ na spadek bezpieczeństwa pracy. W połowie wizytowanych gospodarstw część produkcyjna nie była oddzielona od mieszkalnej, niemal w 40% gospodarstw nie było wyznaczonych bezpiecznych miejsc odpoczynku i zabawy dla dzieci. Zastrzeżenie budziły również oceniane budynki gospodarskie i inwentarskie, prawie 40 % z nich posiadało progi w wejściach - będące częstą przyczyną potknięć i upadków, w 26 % panował bałagan a niecałe 45% nie posiadało zabezpieczeń drzwi przed przypadkowym zamknięciem. Podobnie było w przypadku drabin użytkowanych w gospodarstwach niemal 40 % nie spełniało

4 technicznych wymogów bezpieczeństwa. Jednak najwięcej uchybień stwierdzono w odniesieniu do bezpieczeństwa pracy na wysokości aż w 66% ocenianych przypadków rolnicy wykorzystywali niewłaściwe rusztowania i nie stosowali wymaganych zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości. W 2014 roku inspektorzy pracy dokonali przeglądu stanu technicznego maszyn, urządzeń i narzędzi rolniczych, w tym 3,6 tys. ciągników, 2,6 tys. przyczep rolniczych, 1 tys. kombajnów, 3,5 tys. innych maszyn i urządzeń rolniczych, np. pilarek tarczowych i łańcuchowych, pras, rozrzutników obornika, kosiarek, opryskiwaczy, siewników. Podobnie jak w latach poprzednich, stwierdzono duży odsetek maszyn zagrażających życiu i zdrowiu obsługujących je osób. Nieprawidłowości miały związek z usterkami, wadami konstrukcyjnymi, niewłaściwymi rozwiązaniami technicznymi i ergonomicznymi, brakiem lub stosowaniem niewłaściwych osłon i zabezpieczeń. Bardzo często na spadek bezpieczeństwa technicznego, wpływał wysoki stopień zużycia maszyn i pojazdów rolniczych. Wykres. Odsetek maszyn i urządzeń rolniczych, w których stwierdzono uchybienia w zakresie bezpieczeństwa obsługi Najwięcej nieprawidłowości wykryto w kombajnach zbożowych. Stwierdzano przede wszystkim: niekompletne lub uszkodzone osłony na elementach napędowych zespołu żniwnego, bądź całkowity brak osłon, niekompletne drabinki i poręcze wiodące na pomost operatora, niestosowanie podpór zabezpieczających przed przygnieceniem osoby pracującej pod hydraulicznie uniesionym hederem, podczas naprawy. W odniesieniu do

5 pilarek, powszechnie wykorzystywanych w gospodarstwach do cięcia drewna, 65 % ocenianych maszyn nie spełniało wymagań bezpieczeństwa pracy w zakresie wyposażenia w elementy ochronne, takie jak osłony tarczy, osłona przekładni napędu. Z obserwacji inspektorów wynika, iż w dalszym ciągu użytkowane są piły samoróbki, niespełniające podstawowych wymogów bhp. Na przestrzeni lat odnotowywany jest stały spadek liczby ciągników generujących ryzyko wypadku przy ich obsłudze. Nadal jednak inspektorzy stwierdzają liczne przypadki braku gaśnic i apteczek na wyposażeniu ciągników, użytkowania maszyn z niesprawnymi hamulcami i zużytym ogumieniem kół oraz przypadki niewłaściwego sprzęgu ciągnika z przyczepą lub maszyną rolniczą (nieprawidłowości wykryto w ponad 33% ocenianych sprzęgów). Z roku na rok stopniowo spada stopień uchybień w zakresie bezpieczeństwa użytkowania wałów przegubowo-teleskopowych, jednak w dalszym ciągu rejestrowane są liczne przypadki braku osłon na wałach sprzęgających ciągnik z maszyną, stosowanie osłon zużytych lub niekompletnych (nieprawidłowości w niemal połowie badanych przypadków). Pozytywnym zjawiskiem natomiast, jest malejąca liczba ciągników własnej konstrukcji tzw. samów, użytkowanych przez rolników. W roku sprawozdawczym stwierdzono ponadto uchybienia w stanie technicznym dużej części użytkowanych przyczep. Najwięcej nieprawidłowości dotyczyło: niepodłączenia przewodów elektrycznych i hamulcowych, braku trójkątów wyróżniających pojazdy wolnobieżne, złego stanu lub braku podwyższonych burt podczas transportu ładunków objętościowych, braku zabezpieczeń burt. W innych maszynach i urządzeniach rolniczych, poddanych przeglądowi, największe zagrożenie stanowiły nieosłonięte ruchome elementy. Częstym zjawiskiem, obserwowanym od lat, jest niebezpieczny przewóz ludzi na przyczepach oraz wozach załadowanych materiałami objętościowymi, na zaczepach, pomostach i błotnikach maszyn i pojazdów rolniczych. W roku sprawozdawczym odnotowano 605 takich przypadków. Podczas czynności wizytacyjnych, inspektorzy szczególną uwagę zwracali na bezpieczeństwo dzieci i młodzieży. Niestety, w dalszym ciągu rejestrowane są przypadki angażowania dzieci do prac w gospodarstwie. Stwierdzono 184 przypadki pracy dzieci, z czego 83 dotyczyło wykonywania prac wzbronionych młodocianym, a 94 wiązały się z przebywaniem dzieci w strefie bezpośredniego zdrowia i życia, w pobliżu pracujących maszyn i urządzeń rolniczych. W 2014 roku Państwowa Inspekcja Pracy podejmowała także liczne działania promocyjne i popularyzatorskie, mające na celu wzrost świadomości zagrożeń wypadkowych w rolnictwie indywidualnym.

6 Przeprowadzono 128 konkursów dla rolników, w których uczestniczyło ok. 3,2 tys. osób. W 248 konkursach oraz olimpiadach dot. wiedzy o bhp dla dzieci i młodzieży z terenów wiejskich, udział wzięło 18,6 tys. uczestników. Na uwagę zasługuje współorganizowany przez Państwową Inspekcję Pracy oraz Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ogólnopolski konkurs plastyczny pn. Bezpiecznie na wsi, adresowany do dzieci wiejskich szkól podstawowych. W roku sprawozdawczym odbyła się jego IV edycja przebiegająca pod hasłem Nie zbliżaj się zuchu do maszyny w ruchu!. Inicjatywa, którą honorowym patronatem objął Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki, przebiegała na szczeblach wojewódzkim i centralnym. Jest to cenne działanie prewencyjne o charakterze długofalowym, skupione na promowaniu pozytywnych zachowań związanych z pracą i życiem w gospodarstwie rolnym w czwartej edycji - ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania zagrożeniom wypadkowym związanym z obsługą maszyn i pojazdów rolniczych. Wśród dorosłych rolników, największym zainteresowaniem cieszył się prestiżowy konkurs Bezpieczne Gospodarstwo Rolne, który przebiegał pod honorowym patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. W roku sprawozdawczym przypadała XII edycja konkursu. W ramach powyższej inicjatywy, inspektorzy PIP przeprowadzili 810 wizytacji gospodarstw indywidualnych biorących udział w rywalizacji. Gospodarstwa laureatów konkursu są promowane przez inspektorów m.in. podczas szkoleń dla rolników, a zastosowane w nich bezpieczne rozwiązania techniczne i ergonomiczne stanowią przykłady dobrych praktyk. W minionym roku zorganizowano 280 szkoleń bhp dla 7,1 tys. rolników indywidualnych, przeprowadzono 94 wykładów dla 3 tys. uczniów szkól o profilu rolniczym oraz 415 prelekcji dla niemal 16 tys. dzieci wiejskich szkół podstawowych oraz gimnazjów. W trosce o bezpieczeństwo najmłodszych, inspektorzy PIP prowadzili pogadanki i zajęcia edukacyjne dla dzieci w wieku przedszkolnym. Udział w takich zajęciach w roku sprawozdawczym wzięło 750 dzieci. Współpraca z licznymi partnerami daje inspekcji pracy możliwość szerszego i skuteczniejszego dotarcia do środowiska wiejskiego. Podobnie, jak w latach poprzednich, przy realizacji swojej misji Państwowa Inspekcja Pracy mogła liczyć na wsparcie ze strony: Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Ośrodków Doradztwa Rolniczego, Agencji Nieruchomości Rolnych, Izb Rolniczych, Kuratoriów Oświaty, Szkół i Uczelni Wyższych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz sołtysów i lokalnych władz samorządowych. Przedstawiciele inspekcji współpracowali z partnerami na wielu płaszczyznach w ramach Powiatowych i Wojewódzkich Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie. Rolą

7 Komisji jest opracowywanie strategii działania na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa pracy w rolnictwie, dostosowanych do lokalnych potrzeb. W 2014 roku odbyły się 24 posiedzenia Komisji Powiatowych i Wojewódzkich. Cenna była również współpraca z lokalnymi mediami. W roku sprawozdawczym ukazało się 75 publikacji prasowych prezentujących działalność inspekcji oraz poruszających problematykę bezpieczeństwa życia i pracy na wsi, wyemitowano ponad 42 audycje poświęcone tematyce bhp w rolnictwie w stacjach telewizyjnych oraz 108 audycji w rozgłośniach radiowych. Ponadto, kontynuowana była działalność wydawnicza oraz kolportaż publikacji PIP poświeconych zagadnieniom bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie indywidualnym. W skali całego kraju rozdysponowano ok. 52 tys. list kontrolnych, ulotek i broszur prewencyjnych. Inspektorzy PIP propagowali bezpieczną i higieniczną pracę również w trakcie dożynek, festynów, targów, wystaw rolniczych. Podczas różnego rodzaju masowych imprez rolniczych zorganizowano przeszło 130 stoisk informacyjno-promocyjnych PIP, które według szacunków odwiedziło blisko 24 tys. osób. Inspektorzy pracy udzielili ponad 10 tys. porad z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy, porad prawnych, w tym związanych z angażowaniem młodocianych do pracy, a także porad, dotyczących bezpiecznego życia i przebywania dzieci oraz dorosłych w gospodarstwie rolnym. Podsumowując działalność Państwowej Inspekcji Pracy na rzecz ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym w 2014 roku, należy stwierdzić, że przy braku umocowań prawnych, umożliwiających bezpośrednie oddziaływanie na warunki pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych, podejmowane przedsięwzięcia w sposób istotny przyczyniają się do wzrostu świadomości zagrożeń wypadkowych oraz sposobów ich ograniczania wśród rolników i ich rodzin. Przekładając się, tym samym na poprawę warunków pracy i życia na obszarach wiejskich. W kolejnych latach należy kontynuować program prewencyjny, w tym działalność szkoleniową, edukacyjną i doradczą, a w 2015 roku - w związku z ostatnim etapem realizacji kampanii Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym - dążyć do zintensyfikowania informacyjnej akcji medialnej. Jednocześnie należy rozwijać współpracę z partnerami społecznymi oraz angażować w realizację projektów profilaktycznych nowe podmioty wspierające instytucje i organizacje związane z rolnictwem które stanowią naturalną sieć komunikacji z docelową grupą odbiorców działań inspekcji pracy w tym obszarze.