Wybrane procesy oparte na gazie syntezowym

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wybrane procesy oparte na gazie syntezowym"

Transkrypt

1 Wybrane procesy oparte na gazie syntezowym Produkcja gazu syntezowego z gazu ziemnego i lekkich węglowodorów Dr hab. inŝ. Anna Skwierawska Przygotowanie surowca metan Usunięcie zanieczyszczeń stałych Metody mokre metody suche Usuniecie wody procesy absorpcyjne procesy adsorpcyjne Usuniecie zanieczyszczeń kwaśnych procesy absorpcyjne procesy adsorpcyjne dgazolinowanie metoda absorpcyjna metoda kompensacyjna metoda niskotemperaturowa metoda niskotemperaturowa poprzez rektyfikację Konwersja katalityczna gazu ziemnego Surowiec Zawartość siarki < 0,5 mg/m 3 Zawartość alkenów < 1% Jednostopniowe odsiarczanie adsorpcyjne (Zn + Cu) Ciśnienie 2 3 MPa Temperatura C Dwustopniowe w przypadku frakcji benzynowych Pierwszy stopień katalityczne hydroodsiarczanie (katalizator CoMo) Ciśnienie 2 3 MPa Temperatura C Drugi stopień adsorpcja 2 S na Zn Konwersja węglowodorów lekkich z parą wodną Surowce: metan, etan, propan, nbutan, gaz płynny i benzyna lekka Parametry: temperatura C; ciśnienie 3 4 MPa katalizator Ni K 2 /Al 2 3 ; nadmiar pary wodnej 2 3 w stosunku do ilości stechiometrycznej C C C + 2 C C + 2 C + 2 Konwersja utleniająca węglowodorów lekkich z parą wodną Parametry procesu: Budowa reaktora: C C C 4 + 0,5 2 C C C + C 2 C 4 + C 2 2C + 2 2

2 Zgazowanie pozostałości z przeróbki ropy naftowej Proces Texaco 1. Surowiec płynny w temp C 2. Ciśnienie 8 15 MPa 3. Temperatura C 4. Czynnik zgazowujący: para wodna i 95% tlen 5. Bezpośrednie chłodzenie 6. Metoda Rectisol 7. Absorpcja sadzy w benzynie Proces Shell 1. Surowiec płynny w temp C 2. Ciśnienie 8 MPa 3. Temperatura C 4. Czynnik zgazowujący: para wodna i 95% tlen 5. Chłodzenie przeponowe 6. Metoda Sulfinol 7. Absorpcja sadzy woleju Skład gazu syntezowego w zaleŝności od uzytego surowca Składniki surowego gazu [% v/v] C 2 C 2 C 4 N 2 2 S CS 2 : C Gaz ziemny 13,0 76,0 9,0 2,0 5,85 benzyna 15,0 71,0 12,0 2,0 4,75 Pozostało ść z destylacji próŝniowe j 48,6 45,9 4,0 0,5 0,8 0,05 0,94 asfalt 48,2 44,7 4,6 0,6 1,6 0,06 0,93 Rozdzielanie składników gazu syntezowego Metoda niskotemperaturowa Absorpcja tlenku węgla(iv) Adsorpcja resztkowego tlenku węgla(iv) i wody Wykroplenie metanu i tlenku węgla(iv) w temperaturze 180 C i pod ciśnieniem 4 MPa. 4. Destylacja tlenku węgla(iv) pod ciśnieniem 5 MPa Światowa konsumpcja wodoru Przewidywane zuŝycie wodoru w 2013 to 478 mld m 3 Roczny wzrost 3,5% Światowa konsumpcja wodoru w 2008 Metoda absorbcyjna Wodne roztwory soli miedzi(i) Roztwory bezwodne sole miedzi(i) np. w toluenie Warunki procesu absorbcji Temperatura 25 C Ciśnienie 2 MPa Desorpcja Temperatura 100 C Ciśnienie 0,1 0,4 MPa 18% 22% 30% 30% Ameryka Pn Azja i Pacyfik Europa Inne Proces hydroformylowania synteza oxo Proces hydroformylowania synteza oxo 1. Dysocjacja kompleksu z odszczepieniem C (16e) 2 Co(C) 4 2 Co(C) 3 + C 5. Przegrupowanie wewnętrzne polegające na wbudowaniu jednej cząsteczki C (16 e). 2. Powstanie kompleksu π (18 e) RC=C 2 RC 2 C 2 Co(C) 4 RC 2 C 2 CCo(C) 3 2 Co(C) 3 + RC=C 2 Co(C)3 3. Reakcja insercji (16 e) 6. Utleniająca addycja wodoru do atomu metalu (18 e). RC=C 2 RC 2 C 2 Co(C) 3 + RCC 3 Co(C) 3 Co(C) 3 4. Przyłączenie C z wytworzeniem alkilotetrakarbonylku kobaltu (18 e) RC 2 C 2 Co(C) 3 + C RC 2 C 2 Co(C) 4 RC 2 C 2 CCo(C) 3 7. Rozkład kompleksu (16 e). RC 2 C 2 CCo(C) 3 RC 2 C 2 CCo(C) 3 RC 2 C 2 C + Co(C) 3

3 Proces hydroformylowania synteza oxo Proces z katalizatorem Zintegrowany proces syntezy 2etyloheksanolu (oktanolu) wskaźnik Katalizator Temperatura [ C] Ciśnienie [MPa] StęŜenie kat. [% m kat. /m alken ] Stosunek produktów n : izo Wydajność produktów [% mas.] Aldehydy Alkohole Parafiny inne kobaltowym Co(C) ,11,0 (34): Kobaltowym modyfikowanym Co(C) 3 (P(nC 4 9 ) 3 ) ,51,0 (67): Rodowym modyfikowanym Rh(C)(PPh 3 ) ,52,5 <0,01 (1014): Proces dwuetapowy 1. Synteza okso C 3 C=C 2 + C C 3 C 2 C 2 C 90% + (C 3 ) 2 CC 10% 2. Kondensacja aldolowa N a 2C 3 C 2 C 2 C C 3 C 2 CCC 2 C 2 C 3 C 2 C 3 C 2 CC 2 C 2 C 2 C 3 2 C 2 C C 3 C 2 C=C C 2 C 2 C 3 Instalacja do produkcji alkoholi (proces okso) Kędzierzyn Zdolność produkcyjna w Europie nbutanolu + 2butanolu + 2etyloheksanolu = ton rocznie W Polsce ton rocznie Produkcja metanolu C C 3 = 90,73 kj/mol C C = 49,53 kj/mol Katalizator: CuZnAl 2 3 Parametry: Temperatura C Ciśnienie 5 10 MPa Stosunek reagentów 2 : (2C + 3C 2 ) = 1 Kierunki wykorzystania metanolu w przemyśle organicznym Metoda Mobil składa się z trzech etapów: Produkcja: aldehydu mrówkowego Metyloamin Nmetylo i N,Ndimetyloaniliny Kwas octowego Estrów Związków aromatycznych Siarczanu dimetylu Merkaptanu metylowego Bromku metylu Chlorku metylu Produkcja: benzyny syntetycznej Eteru metylotertbutylowego Białek lefin Dodatkowo jako: rozpuszczalnik komponent paliw Gazyfikacji węgla lub konwersji gazu ziemnego (otrzymywanie gazu syntezowego) C + 2 C + 2 lub C C Syntezy metanolu z gazu syntezowego C C 3 Konwersji metanolu na benzynę n C 3 (C 2 ) n + n 2

4 2C 3 2 C 3 C 3 2 C 2 =C 2 4C C 3 7 C 3 2 C 2 5 C=C 2 5C 3 6C Zalety benzyna o bardzo dobrej jakości brak związków azotu i siarki wysoka wydajność procesu 6C Wady zawiera duren Zeolity Na + Na + + N N 4 4 N 4 Na + + N Si Al Si Al Si Si Si Si Si Al Al() 3 Si Si Si Si Si 2 Si Si Si Si Si Katalizatory zeolitowe CENTRA KWASW ZASADWE Centra kwasowe Brønsteda kwasowe grupy hydroksylowe (mostkowe ) Lewisa Al. Sieciowe trójskordynowane, Al +, (Al x y ) (3x 2y)+, tlenki glinu pozasieciowe, inne tlenki, kationy pozasieciowe Me n+ Brønsteda Lewisa 2, Al 4 Centra zasadowe CENTRA UTLENIAJĄC REDUKUJĄCE Typu redoks (elektronoakceptorowe i elektronodonorowe) z przeniesieniem elektronu, zdolne do utworzenia rodników po adsorpcji cząsteczek. Produkty otrzymywane w procesie Mobil Produkt Węglowodory Woda C i C 2 Koks i inne Wydajność [% m/m] 36,2 63,2 0,3 Składniki frakcji węglowodorowej Gaz lekki Propan Propen Izobutan nbutan Buteny C 5 + benzyna 1,4 5,5 8,6 3,3 1,1 79,9

5 Synteza paliw z metanolu po polsku Patent opracowany przez zespół naukowców pod kierunkiem prof. D. Nazimka z UMS w Lublinie 1. Sztuczna fotosynteza metanolu z tlenku wegla(iv) 2. Synteza paliw 2C C n C 3 (C 2 ) n + n 2 Koszt instalacji 45 mln zł Zdolność produkcyjna ton Synteza eteru dimetylowego 1. Proces odwodnienia metanolu 2C 3 C 3 C Z gazu syntezowego 3C C 3 C 3 + C 2 Parametry procesu: katalizator Ciśnienie 3 7 MPa Temperatura C Stopień konwersji > 95% Selektywność DME > 90% Czystość DME > 99% Reakcja: Produkcja kwasu octowego Karbonylowanie metanolu C 3 + C C 3 C Surowce: Metanol Tlenek węgla(ii) Katalizator: RhCl 3, I 2 Parametry: Temperatura C Ciśnienie 2 3 MPa = 138 kj/mol Produkcja kwasu mrówkowego 1. Jako produkt uboczny w procesie utleniania lekkich węglowodorów. 2. W reakcji hydrolizy mrówczanu metylu. C 3 + C CC 3 Η = 29,3 kj CC Surowce: gaz syntezowy 50 60% C Produkt: 85% kwas mrówkowy Koszt o 70% niŝszy. C + C 3

PROCESY OPARTE NA WĘGLU

PROCESY OPARTE NA WĘGLU CHARAKTERYSTYKA WĘGLI PROCESY OPARTE NA WĘGLU ANNA SKWIERAWSKA TYPY WĘGLI Zawartość części lotnych Spiekalność według Rogi (RI) Właściwości dylatometryczne Ciepło spalania Oznaczenia paliw stałych GŁÓWNE

Bardziej szczegółowo

PROCESY OPARTE NA WĘGLU ANNA SKWIERAWSKA

PROCESY OPARTE NA WĘGLU ANNA SKWIERAWSKA PROCESY OPARTE NA WĘGLU ANNA SKWIERAWSKA CHARAKTERYSTYKA WĘGLI Zawartość części lotnych Spiekalność według Rogi (RI) Właściwości dylatometryczne Ciepło spalania TYPY WĘGLI Oznaczenia paliw stałych GŁÓWNE

Bardziej szczegółowo

Kierunki chemicznejprzeróbki frakcji ropy naftowej. Destylacja ropy naftowej. Proces oligomeryzacji. Proces alkilowania. Proces oligomeryzacji

Kierunki chemicznejprzeróbki frakcji ropy naftowej. Destylacja ropy naftowej. Proces oligomeryzacji. Proces alkilowania. Proces oligomeryzacji Destylacja ropy naftowej Kierunki chemicznejprzeróbki frakcji ropy naftowej frakcja proces Gazowe Benzyna lekka Benzyna cięŝka Nafta napędowy mazut lekki średni gudron cięŝki izomeryzacja Reformowanie

Bardziej szczegółowo

Otrzymywanie paliw płynnych z węgla

Otrzymywanie paliw płynnych z węgla Główny Instytut Górnictwa Central Mining Institute Katowice, POLAND Otrzymywanie paliw płynnych z węgla J. Dubiński, K. Czaplicka, K. Stańczyk, J. Świądrowski 1 Prezentowane zagadnienia Metody upłynniania

Bardziej szczegółowo

Otrzymywanie wodoru M

Otrzymywanie wodoru M Otrzymywanie wodoru M Własności wodoru Wodór to najlżejszy pierwiastek świata, składa się on tylko z 1 protonu i krążącego wokół niego elektronu. W stanie wolnym występuje jako cząsteczka dwuatomowa H2.

Bardziej szczegółowo

o skondensowanych pierścieniach.

o skondensowanych pierścieniach. Tabela F Wykaz złożonych ropopochodnych znajdujących się w wykazie substancji niebezpiecznych wraz z ich opisem, uporządkowany wg wzrastających mumerów indeksowych nr indeksowy: 649-001-00-3 nr WE: 265-102-1

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w

Bardziej szczegółowo

FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ

FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ FESTIWAL NAUKI PYTANIA Z CHEMII ORGANICZNEJ Agata Ołownia-Sarna 1. Chemia organiczna to chemia związków: a) Węgla, b) Tlenu, c) Azotu. 2. Do związków organicznych zaliczamy: a) Metan, b) Kwas węglowy,

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli... XIII VII

Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli... XIII VII Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli................... XIII 1. Wprowadzenie............................... 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw....................... 1 1.2. Definicja biomasy............................

Bardziej szczegółowo

Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ).

Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom H jest zastąpiony grupą hydroksylową (- OH ). Cz. XXII - Alkohole monohydroksylowe Pochodne węglowodorów, w cząsteczkach których jeden atom jest zastąpiony grupą hydroksylową (- ). 1. Klasyfikacja alkoholi monohydroksylowych i rodzaje izomerii, rzędowość

Bardziej szczegółowo

Elementy chemii organicznej

Elementy chemii organicznej Elementy chemii organicznej węglowodory alifatyczne węglowodory aromatyczne halogenopochodne węglowodorów alkohole etery aldehydy i ketony kwasy karboksylowe estry aminy Alkany C n H 2n+2 struktura Kekulégo

Bardziej szczegółowo

Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16

Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16 Inżynieria procesów przetwórstwa węgla, zima 15/16 Ćwiczenia 1 7.10.2015 1. Załóżmy, że balon ma kształt sfery o promieniu 3m. a. Jaka ilość wodoru potrzebna jest do jego wypełnienia, aby na poziomie morza

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III

WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III WYMAGANIA EDUKACYJNE w klasie III Nr lekcji Temat lekcji Treści nauczania (pismem pogrubionym zostały zaznaczone treści Podstawy Programowej) Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania i kryteria ocen Uczeń:

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli

Spis treści. Wykaz ważniejszych skrótów i symboli Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów i symboli XIII 1. Wprowadzenie 1 1.1. Definicja i rodzaje biopaliw 1 1.2. Definicja biomasy 3 1.3. Metody konwersji biomasy w biopaliwa 3 1.4. Biopaliwa 1. i 2. generacji

Bardziej szczegółowo

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI

Bardziej szczegółowo

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści

Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy. Dział Zakres treści Anna Kulaszewicz Plan dydaktyczny z chemii klasa: 2TRA 1 godzina tygodniowo- zakres podstawowy lp. Dział Temat Zakres treści 1 Zapoznanie z przedmiotowym systemem oceniania i wymaganiami edukacyjnymi z

Bardziej szczegółowo

Węglowodory poziom podstawowy

Węglowodory poziom podstawowy Węglowodory poziom podstawowy Zadanie 1. (2 pkt) Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 19. W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku

Bardziej szczegółowo

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy.

Zadanie 4. Mrówczan metylu ma taki sam wzór sumaryczny jak: A. octan etylu. C. kwas mrówkowy. B. octan metylu. D. kwas octowy. Pieczęć KONKURS CHEMICZNY dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 3 marca 2011 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Witamy Cię na trzecim etapie Konkursu Chemicznego. Przed przystąpieniem do rozwiązywania

Bardziej szczegółowo

I. Węgiel i jego związki z wodorem

I. Węgiel i jego związki z wodorem NaCoBeZU z chemii dla klasy 3 I. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów wymieniam kryteria podziału chemii na organiczną i nieorganiczną wyjaśniam, czym zajmuje się

Bardziej szczegółowo

Nazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn )

Nazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn ) Nazwisko...Imię...Nr albumu... ZGAZOWANIE PALIW V ME/E, Test 11 (dn. 2008.01.25) 1. Co jest pozostałością stałą z węgla po procesie: a) odgazowania:... b) zgazowania... 2. Który w wymienionych rodzajów

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania z chemii kl. III

Przedmiotowy system oceniania z chemii kl. III Chemia klasa III - wymagania programowe opracowane na podstawie przewodnika dla nauczycieli opublikowanego przez wydawnictwo OPERON I. Węgiel I jego związki z wodorem Wymagania na ocenę dopuszczającą -

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. na rok szkolny 2015/2016

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu. na rok szkolny 2015/2016 Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 3b Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta Węgiel i jego związki z wodorem definiuje pojęcia: chemia

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań z chemii kl. III

Przedmiotowy system oceniania dla uczniów z obowiązkiem dostosowania wymagań z chemii kl. III Chemia klasa III - wymagania programowe opracowane na podstawie przewodnika dla nauczycieli opublikowanego przez wydawnictwo OPERON I. Węgiel I jego związki z wodorem Wymagania na ocenę dopuszczającą -

Bardziej szczegółowo

Prof. dr hab. inż. Jolanta Grzechowiak-Milewska Długołęka, ul. Świerkowa 19, Długołęka

Prof. dr hab. inż. Jolanta Grzechowiak-Milewska Długołęka, ul. Świerkowa 19, Długołęka Prof. dr hab. inż. Jolanta Grzechowiak-Milewska Długołęka, 2018.12.04 ul. Świerkowa 19, 55-095 Długołęka RECENZJA rozprawy doktorskiej mgr. inż. Radosława Ciesielskiego pt. Synteza metanolu na nośnikowych

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

PARLAMENT EUROPEJSKI

PARLAMENT EUROPEJSKI PARLAMENT EUROPEJSKI 2004 Dokument z posiedzenia 2009 C6-0267/2006 2003/0256(COD) PL 06/09/2006 Wspólne stanowisko Wspólne stanowisko przyjęte przez Radę w dniu 27 czerwca 2006 r. w celu przyjęcia rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

Chemia organiczna. Zagadnienia i przykładowe pytania do kolokwiów dla Biotechnologii (I rok)

Chemia organiczna. Zagadnienia i przykładowe pytania do kolokwiów dla Biotechnologii (I rok) Chemia organiczna Zagadnienia i przykładowe pytania do kolokwiów dla Biotechnologii (I rok) Zakład Chemii Organicznej Wydział Chemii Uniwersytet Wrocławski 2005 Lista zagadnień: Kolokwium I...3 Kolokwium

Bardziej szczegółowo

Treść podstawy programowej

Treść podstawy programowej CHEMIA ZR Ramowy rozkład materiału w kolejnych tomach podręczników I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna Tom I 1. Masa atomowa I.2. 2. Izotopy I.1., I.3. 3. Reakcje jądrowe I.4. 4. Okres półtrwania

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych

Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych Spis treści 1. Struktura elektronowa związków organicznych 13 2. Budowa przestrzenna cząsteczek związków organicznych 19 2.1. Zadania... 28 3. Zastosowanie metod spektroskopowych do ustalania struktury

Bardziej szczegółowo

Usuwanie tlenków azotu z gazów odlotowych

Usuwanie tlenków azotu z gazów odlotowych Usuwanie tlenków azotu z gazów odlotowych Metody usuwania NO x z gazów odlotowych: Metody mokre; metody absorpcyjne Metody suche; adsorpcja selektywna redukcja katalityczna, nieselektywna redukcja katalityczna,

Bardziej szczegółowo

Oleje napędowe. Produkcja

Oleje napędowe. Produkcja Oleje napędowe Olej napędowy jest paliwem przeznaczonym do użytkowania w silnikach wysokoprężnych z zapłonem samoczynnym, czyli tak zwanych silników Diesla. Oleje napędowe otrzymuje się poprzez destylację

Bardziej szczegółowo

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU:

1. REAKCJA ZE ZWIĄZKAMI POSIADAJĄCYMI KWASOWY ATOM WODORU: B I T E C N L CEMIA G GANICZNA I A Własności chemiczne Związki magnezoorganiczne wykazują wysoką reaktywność. eagują samorzutnie z wieloma związkami dając produkty należące do różnych klas związków organicznych.

Bardziej szczegółowo

Eter Dimetylowy ze Źródeł Odnawialnych

Eter Dimetylowy ze Źródeł Odnawialnych Międzynarodowe Targi Ochrony Środowiska, POLEKO 2008, Forum Czystej Energii Poznań 27-30 października 2008r Eter Dimetylowy ze Źródeł Odnawialnych KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ POLITECHNIKA GDAŃSKA Jan

Bardziej szczegółowo

Regulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego

Regulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego Regulamin Przedmiotowy XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2014/ 2015 I. Informacje ogólne 1. Niniejszy Regulamin określa

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności

Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Wymagania edukacyjne z chemii oraz sposoby sprawdzania wiedzy i umiejętności Kwasy Wymagania edukacyjne z podstawy programowej - klasa VIII Uczeń: definiuje pojęcie kwasy zgodnie z teorią Arrheniusa opisuje

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp 11

Spis treści. Wstęp 11 Technologia chemiczna organiczna : wybrane zagadnienia / pod red. ElŜbiety Kociołek-Balawejder ; aut. poszczególnych rozdz. Agnieszka Ciechanowska [et al.]. Wrocław, 2013 Spis treści Wstęp 11 1. Węgle

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy III gimnazjum. Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Czarnym Dunajcu

Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy III gimnazjum. Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Czarnym Dunajcu Rok Szkolny 2016/2017 Czarny Dunajec Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy III gimnazjum Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Czarnym Dunajcu Nauczyciel: Agata Klimowska Podręcznik: Chemia 3 M. B.

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1.

Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. 1 Plan wynikowy z chemii do klasy III gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018. Liczba godzin tygodniowo: 1. Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji podstawowe Węgiel i jego związki z wodorem 1.Omówienie

Bardziej szczegółowo

Przemysłowe procesy katalityczne Gaz syntezowy

Przemysłowe procesy katalityczne Gaz syntezowy Katedra Technologii Chemicznej Przemysłowe procesy katalityczne Gaz syntezowy dr hab. inż. Janusz Sokołowski Otrzymywanie gazu syntezowego Cel ciekłe węglowodory metanol gaz syntezowy H 2 i CO + N 2 -

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI MAGNEZOORGANICZNE. Krystyna Dzierzbicka

ZWIĄZKI MAGNEZOORGANICZNE. Krystyna Dzierzbicka ZWIĄZKI MAGNEZRGANIZNE Krystyna Dzierzbicka Związki metaloorganiczne, do których zaliczamy między innymi magnezo- i litoorganiczne są związkami posiadającymi bezpośrednie wiązanie węgiel-metal (np. Na,

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z CHEMII W ODDZIAŁACH GIMNAZJALNYCH. 1. Każdego ucznia ocenia nauczyciel chemii, czasami wspólnie z uczniami.

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z CHEMII W ODDZIAŁACH GIMNAZJALNYCH. 1. Każdego ucznia ocenia nauczyciel chemii, czasami wspólnie z uczniami. PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z CHEMII W ODDZIAŁACH GIMNAZJALNYCH Zasady oceniania: 1. Każdego ucznia ocenia nauczyciel chemii, czasami wspólnie z uczniami. 2. Ocenie podlegają umiejętności, wiadomości,

Bardziej szczegółowo

Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie III VII. Węgiel i jego związki z wodorem

Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie III VII. Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania na poszczególne oceny z chemii w klasie III VII. Węgiel i jego związki z wodorem 1 Uczeń: wyjaśnia, czym zajmuje się chemiaorganiczna (2) definiuje pojęcie węglowodory (2) wymienia naturalne

Bardziej szczegółowo

KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ... pieczątka nagłówkowa szkoły... kod pracy ucznia KONKURS PRZEDMIOTOWY CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ETAP SZKOLNY Drogi Uczniu, Witaj w pierwszym etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów i alkinów.

ZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów i alkinów. Nauczanie domowe WIEM, CO TRZEBA Klasa VIII Chemia od listopada do czerwca aktualizacja 05.10.2018 ZWIĄZKI WĘGLA Z WODOREM 1) Uzupełnij i uzgodnij równania reakcji spalania całkowitego alkanów, alkenów

Bardziej szczegółowo

b) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu.

b) Podaj liczbę moli chloru cząsteczkowego, która całkowicie przereaguje z jednym molem glinu. Informacja do zadań 1 i 2 Chlorek glinu otrzymuje się w reakcji glinu z chlorowodorem lub działając chlorem na glin. Związek ten tworzy kryształy, rozpuszczalne w wodzie zakwaszonej kwasem solnym. Z roztworów

Bardziej szczegółowo

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne

1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1. PODSTAWOWE PRAWA I POJĘCIA CHEMICZNE 5 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 1.1. Wyraź w gramach masę: a. jednego atomu żelaza, b. jednej cząsteczki kwasu siarkowego. Odp. 9,3 10 23 g; 1,6 10 22

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej Lucyna Krupa Rok szkolny 2016/2017 Anna Mikrut WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy trzeciej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą)

Bardziej szczegółowo

Plan wynikowy i wymagania edukacyjne w klasie 3 gimnazjum. Węgiel i jego związki z wodorem. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku

Plan wynikowy i wymagania edukacyjne w klasie 3 gimnazjum. Węgiel i jego związki z wodorem. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku 1 Plan wynikowy i wymagania edukacyjne w klasie 3 gimnazjum Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji Treści nauczania podstawowe (P) Wymagania edukacyjne ponadpodstawowe (PP) Węgiel i jego związki z

Bardziej szczegółowo

Test diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I

Test diagnostyczny. Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł. Część A (0 5) Standard I strona 1/9 Test diagnostyczny Dorota Lewandowska, Lidia Wasyłyszyn, Anna Warchoł Część A (0 5) Standard I 1. Przemianą chemiczną nie jest: A. mętnienie wody wapiennej B. odbarwianie wody bromowej C. dekantacja

Bardziej szczegółowo

Węgiel i jego związki z wodorem

Węgiel i jego związki z wodorem Węgiel i jego związki z wodorem 1. Związki organiczne i nieorganiczne są to związki chemiczne, które w swoich cząsteczkach zawierają atomy węgla są to związki chemiczne, które w swoich cząsteczkach nie

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) 161965 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 2 8 1 6 4 9 (51) IntCl5: C 0 1 B 3 /3 8 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (2 2 ) Data zgłoszenia: 2 8.0

Bardziej szczegółowo

Materiały dodatkowe kwasy i pochodne

Materiały dodatkowe kwasy i pochodne Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Katedra Chemii rganicznej Materiały dodatkowe kwasy i pochodne Kwasy 1. Kwasowość Kwasy karboksylowe są kwasami o stosunkowo niewielkiej mocy. Ich stała dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Warszawa 02.06.2014r. Grupa Azoty S.A.

Warszawa 02.06.2014r. Grupa Azoty S.A. Warszawa 02.06.2014r Grupa Azoty S.A. Grupa Azoty Kim jesteśmy? Jeden z największych koncernów chemicznych w Europie Środkowej o rozpoznawalnych markach w obszarach: nawozy tworzywa i kaprolaktam melamina

Bardziej szczegółowo

Konspekt lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat: Węglowodory i pochodne węglowodorów powtórzenie wiadomości.

Konspekt lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat: Węglowodory i pochodne węglowodorów powtórzenie wiadomości. Konspekt lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat: Węglowodory i pochodne węglowodorów powtórzenie wiadomości. Cel główny: przypomnienie i utrwalenie wiadomości dotyczących węglowodorów i pochodnych

Bardziej szczegółowo

WZÓR RAPORTU DLA RADY MINISTRÓW

WZÓR RAPORTU DLA RADY MINISTRÓW 1. Informacje dotyczące instytucji sporządzającej raport. Data sporządzenia raportu Instytucja odpowiedzialna za sporządzenie raportu Adres instytucji Nr telefonu: Adres email: 2. Opis krajowego Systemu

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

Cz. I Stechiometria - Zadania do samodzielnego wykonania

Cz. I Stechiometria - Zadania do samodzielnego wykonania Cz. I Stechiometria - Zadania do samodzielnego wykonania A. Ustalenie wzoru rzeczywistego związku chemicznego na podstawie składu procentowego. Zadanie i metoda rozwiązania Ustal wzór rzeczywisty związku

Bardziej szczegółowo

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto

X / \ Y Y Y Z / \ W W ... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto Zadanie 1. (3 pkt) Nadtlenek litu (Li 2 O 2 ) jest ciałem stałym, występującym w temperaturze pokojowej w postaci białych kryształów. Stosowany jest w oczyszczaczach powietrza, gdzie ważna jest waga użytego

Bardziej szczegółowo

l. Węgiel i jego związki z wodorem

l. Węgiel i jego związki z wodorem CHEMIA klasa 3 gimnazjum Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 15 w Krakowie l. Węgiel i jego związki z wodorem Wymagania na ocenę dopuszczającą definiuje pojęcia: chemia organiczna, chemia

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO kod Uzyskane punkty..... WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII... DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2011/2012 eliminacje wojewódzkie

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODORY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI

WĘGLOWODORY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI WĘGLOWODORY POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI 1. W kórym punkcie zapisano wyłącznie węglowodory odbarwiające wodę bromową: a) C 2 H 6 ; C 4 H 10 ; C 6 H 14 b) C 9 H 20 ; C 8 H 16 ; C 2 H 4 c) C 2 H 2 ; C 3 H 6 ;

Bardziej szczegółowo

4. ODAZOTOWANIE SPALIN

4. ODAZOTOWANIE SPALIN 4. DAZTWANIE SPALIN 4.1. Pochodzenie tlenków azotu w spalinach 4.2. Metody ograniczenia emisji tlenków azotu systematyka metod 4.3. Techniki ograniczania emisji tlenków azotu 4.4. Analiza porównawcza 1

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1912922 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 26.06.2006 06776078.5 (13) T3 (51) Int. Cl. C07C1/04 C10G2/00

Bardziej szczegółowo

KLASA TRZECIA. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku

KLASA TRZECIA. Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła węglowodorów. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku 1 KLASA TRZECIA Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji Treści nauczania Wymagania edukacyjne podstawowe (P) ponadpodstawowe (PP) Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy naturalne źródła 2.1. Szereg

Bardziej szczegółowo

Bezemisyjna energetyka węglowa

Bezemisyjna energetyka węglowa Bezemisyjna energetyka węglowa Szansa dla Polski? Jan A. Kozubowski Wydział Inżynierii Materiałowej PW Człowiek i energia Jak ludzie zużywali energię w ciągu minionych 150 lat? Energetyczne surowce kopalne:

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne chemia klasa 3 gimnazjum. Węgiel i jego związki z wodorem. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku

Wymagania edukacyjne chemia klasa 3 gimnazjum. Węgiel i jego związki z wodorem. Wymagania edukacyjne. Tytuł rozdziału w podręczniku 1 Wymagania edukacyjne chemia klasa 3 gimnazjum Tytuł rozdziału w podręczniku Temat lekcji Treści nauczania podstawowe (P) Wymagania edukacyjne ponadpodstawowe (PP) Węgiel i jego związki z wodorem 1. Poznajemy

Bardziej szczegółowo

PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Gazy rafineryjne w Zakładzie Produkcyjnym PKN ORLEN SA w Płocku gospodarka gazami rafineryjnymi

Gazy rafineryjne w Zakładzie Produkcyjnym PKN ORLEN SA w Płocku gospodarka gazami rafineryjnymi Gazy rafineryjne w Zakładzie Produkcyjnym PKN ORLEN SA w Płocku gospodarka gazami rafineryjnymi Wrzesień 2012 1 PKN ORLEN SA informacje ogólne PKN ORLEN Jesteśmy jedną z największych korporacji przemysłu

Bardziej szczegółowo

XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I

XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I Katowice, 16.12.2009 XXI Regionalny Konkurs Młody Chemik FINAŁ część I ZADANIE 1. KRZYśÓWKA ZWIĄZKI WĘGLA I WODORU (9 punktów) RozwiąŜ krzyŝówkę. Litery z wyszczególnionych pól utworzą hasło nazwę węglowodoru:

Bardziej szczegółowo

Pozyskiwanie wodoru na nanostrukturalnych katalizatorach opartych o tlenki żelaza

Pozyskiwanie wodoru na nanostrukturalnych katalizatorach opartych o tlenki żelaza IKiP P Pozyskiwanie wodoru na nanostrukturalnych katalizatorach opartych o tlenki żelaza. Węgrzynowicz, M. ćwieja, P. Michorczyk, Z. damczyk Projektu nr PIG.01.01.02-12-028/09 unkcjonalne nano i mikrocząstki

Bardziej szczegółowo

I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO. Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty

I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO. Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO XV Konkurs Chemii Organicznej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1 (9 pkt) Ciekłą mieszaninę,

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17 RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe kod ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO Uzyskane punkty.. WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW - rok szkolny 2016/2017 eliminacje rejonowe Zadanie

Bardziej szczegółowo

Wymaganie edukacyjne z chemii z uwzględnieniem działów programowych

Wymaganie edukacyjne z chemii z uwzględnieniem działów programowych Wymaganie edukacyjne z chemii z uwzględnieniem działów programowych kształcenie ogólne w zakresie podstawowym nr DKOS-4015-46/02 w oparciu o program nauczania wg wydawnictwa Nowa Era Dział I. Budowa atomu.

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 182127 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 321896 (22) Data zgłoszenia: 14.02.1996 (86) Data i numer zgłoszenia

Bardziej szczegółowo

LIGA PRZEDMIOTOWA - zakres materiału z chemii RUNDA II Klasa I 1. Definiowanie pojęć chemicznych: - reakcja wymiany, analizy i syntezy - utlenianie -

LIGA PRZEDMIOTOWA - zakres materiału z chemii RUNDA II Klasa I 1. Definiowanie pojęć chemicznych: - reakcja wymiany, analizy i syntezy - utlenianie - LIGA PRZEDMIOTOWA - zakres materiału z chemii RUNDA II Klasa I - reakcja wymiany, analizy i syntezy - utlenianie - spalanie - tlenki metali I niemetali - higroskopijność - reakcja egzoenergetyczna - reakcja

Bardziej szczegółowo

DZIAŁ 7: BUDOWA MATERII OCENA ŚRÓDROCZNA

DZIAŁ 7: BUDOWA MATERII OCENA ŚRÓDROCZNA Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii w klasie III, wynikające z realizowanego programu nauczania chemii w gimnazjum K.M. Pazdro

Bardziej szczegółowo

CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery.

CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. CHEMIA klasa 3 Wymagania programowe na poszczególne oceny do Programu nauczania chemii w gimnazjum. Chemia Nowej Ery. Dział - Węgiel i jego związki. określa, czym zajmuje się chemia organiczna definiuje

Bardziej szczegółowo

Przemysłowe procesy katalityczne część II Kataliza kompleksami metali. Hydroformylowanie olefin (synteza oxo) Uwodornienie olefin

Przemysłowe procesy katalityczne część II Kataliza kompleksami metali. Hydroformylowanie olefin (synteza oxo) Uwodornienie olefin Przemysłowe procesy katalityczne część II Kataliza kompleksami metali ydroformylowanie olefin (synteza oxo) Uwodornienie olefin ydroformylowanie olefin (synteza oxo) C katalizator * RC C 2 + C + 2 R C

Bardziej szczegółowo

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy-

podstawowa/chemia/jak-zmienia-sie-podreczniki-dostosowane-do-nowej-podstawy- Jak zmienią się podręczniki dostosowane do nowej podstawy programowej? Nowa podstawa programowa wprowadza nauczanie chemii do szkoły podstawowej. Na nauczanie chemii zostały przewidziane po dwie godziny

Bardziej szczegółowo

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ

OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania

Bardziej szczegółowo

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 2. Określ w którą stronę przesunie się równowaga reakcji rozkładu

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej

Bardziej szczegółowo

OTMAR VOGT, JAN OGONOWSKI *, BARBARA LITAWA. Streszczenie

OTMAR VOGT, JAN OGONOWSKI *, BARBARA LITAWA. Streszczenie OTMAR VOGT, JAN OGONOWSKI *, BARBARA LITAWA WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI KWASOWO-ZASADOWYCH I REDUKOWALNOŚCI KATALIZATORÓW Bi Si O MODYFIKOWANYCH WYBRANYMI JONAMI METALI NA ICH AKTYWNOŚĆ W PROCESIE OCM CO 2 THE INFLUENCE

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII

ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII ARKUSZ 1 POWTÓRZENIE DO EGZAMINU Z CHEMII Zadanie 1. Na rysunku przedstawiono fragment układu okresowego pierwiastków. Dokoocz zdania tak aby były prawdziwe. Wiązanie jonowe występuje w związku chemicznym

Bardziej szczegółowo

Sprawdzian 1. CHEMIA. Przed próbną maturą. (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 32. Imię i nazwisko ...

Sprawdzian 1. CHEMIA. Przed próbną maturą. (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 32. Imię i nazwisko ... CHEMIA Przed próbną maturą Sprawdzian 1. (poziom rozszerzony) Czas pracy: 90 minut Maksymalna liczba punktów: 32 Imię i nazwisko Liczba punktów Procent 2 Zadanie 1. Cząsteczka pewnej substancji chemicznej

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA. POLIMERYZACJA.

CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA. POLIMERYZACJA. INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 10 WĘGLOWODORY I ICH FLUOROWCOPOCHODNE. ALKOHOLE I FENOLE. IZOMERIA.

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII

Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z chemii dla klasy VIII Temat 1.Wzory i nazwy kwasów. dopuszczająca - zna zasady bezpiecznego posługiwania

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI. z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. (tekst jednolity)

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI. z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. (tekst jednolity) Dz.U.2013.1058 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (tekst jednolity) Na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 sierpnia

Bardziej szczegółowo

WĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń:

WĘGLOWODORY. Uczeń: Przykłady wymagań nadobowiązkowych Uczeń: WĘGLOWODORY Wymagania na ocenę dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą pisze wzory sumaryczne, zna nazwy czterech początkowych węglowodorów nasyconych; zna pojęcie: szereg homologiczny; zna ogólny

Bardziej szczegółowo

Grupa karbonylowa. Grupa karbonylowa to grupa funkcyjna, w której atom tlenu połączony jest z atomem węgla podwójnym wiązaniem

Grupa karbonylowa. Grupa karbonylowa to grupa funkcyjna, w której atom tlenu połączony jest z atomem węgla podwójnym wiązaniem ALDEHYDY I KETNY Spis treści Grupa karbonylowa Aldehydy i ketony Aldehydy Nazewnictwo trzymywanie Właściwości chemiczne Aldehydy nienasycone Aldehydy aromatyczne Ketony Nazewnictwo trzymywanie Właściwości

Bardziej szczegółowo

RAF-2. Sprawozdanie o produkcji i obrocie produktami naftowymi. w jednostkach naturalnych tony 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

RAF-2. Sprawozdanie o produkcji i obrocie produktami naftowymi. w jednostkach naturalnych tony 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 MINISTERSTWO GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, Plac Trzech Krzyży 3/5, 00-507 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny - REGON RAF-2 Agencja Rynku Energii S.A. 00-950

Bardziej szczegółowo

1. Katalityczna redukcja węglowodorów zawierających wiązania wielokrotne

1. Katalityczna redukcja węglowodorów zawierających wiązania wielokrotne B T E C N L CEMA G RGANCZNA A Synteza 1. Katalityczna redukcja węglowodorów zawierających wiązania wielokrotne C C / Pt C C C C W reakcji tej łańcuch węglowy pozostaje zachowany (nie ulega zmianie jego

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIA CHEMICZNA

TECHNOLOGIA CHEMICZNA TECHNOLOGIA CHEMICZNA Zadanie 1 (Zadanie 5. z finału XXVI Konkursu Chemicznego) Chlorek metylu otrzymuje się w procesie chlorowania metanu w instalacji cyrkulacyjnej. Do obiegu doprowadza się metan (strumień

Bardziej szczegółowo

Wodór z etanolu. C2H5OH + 3H2O 2 CO2 + 6H2 (ΔH = +347,4 kj/mol)

Wodór z etanolu. C2H5OH + 3H2O 2 CO2 + 6H2 (ΔH = +347,4 kj/mol) Wodór z etanolu Wstęp teoretyczny W skali globalnej obserwuje się nieustanny wzrost zapotrzebowanie na energię. Równocześnie, presja na ochronę środowiska oraz zmniejszające się zasoby paliw kopalnych

Bardziej szczegółowo