SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. Szkoła Podstawowa w Prusach. Rok szkolny 2006\ Usuwanie i zapobieganie zjawisku przemocy i agresji w środowisku

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła Podstawowa w Prusach Rok szkolny 2006\ 2007 Usuwanie i zapobieganie zjawisku przemocy i agresji w środowisku Na drodze przemocy nie można dotrzeć do lepszej przyszłości Jan Paweł II 1

2 Kroki tworzenia Szkolnego Programu Profilaktycznego: 1. Identyfikacja problemu. 2. Werbalizacja problemu. 3. Teoretyczna perspektywa rozumienia problemu. 4. Identyfikacja populacji badawczej. 5. Dobór metod badawczych. 6. Realizacja procedury badawczej. 7. Analiza wyników badań. 8. Werbalizacja zaleceń programu. 9. Określenie celu programu. 10. Określenie struktury, zawartości i sposobu realizacji programu: działania ukierunkowane na uczniów, działania ukierunkowane na rodziców, działania ukierunkowane na nauczycieli. 11. Określenie strategii ewaluacyjnej. 2

3 KROK I INENTYFIKACJA PROBLEMU Na podstawie obserwacji środowiska szkolnego oraz wstępnych rozmów z gronem pedagogicznym zauważono kilka problemów, które zostaną uwzględnione podczas realizacji szkolnego programu profilaktycznego: problem przemocy i agresji w szkole, uzależnienie od komputera i telewizji, brak motywacji do nauki. Po wstępnej diagnozie w/w problemów wychowawcy, nauczyciele i oraz powołany do tych celów zespół doszli do wniosku, że na rok szkolny 2006/2007 opracują program profilaktyczny dotyczący problemu i agresji w szkole. Następne problemy zostaną uwzględnione w realizacji programów na następne dwa lata. KROK II WERBALIZACJA PROBLEMU Zauważono przypadki zaburzonych zachowań uczniowskich w stosunku do siebie. Według opinii pedagogów obserwuje się niewłaściwe zachowania w relacji uczeń uczeń, uczeń nauczyciel. Obserwuje się również nieodpowiednie zachowanie uczniów poza szkołą (np. w drodze ze szkoły). Rodzice również zauważyli przypadki zachowań agresywnych wśród swoich dzieci. KROK III TEORETYCZNA PERSPEKTYWA ROZUMIENIA PROBLEMU AGRESJA, PRZEMOC to zachowanie zwrócone przeciw innym osobom i przedmiotom oraz działanie na ich szkodę. Zachowania te mogą przybierać formy psychiczne i fizyczne. Formy słowne to np. : ubliżanie, przezywanie, wyśmiewanie, grożenie, ośmieszanie, plotkowanie, namawianie się, szantaż, obrażanie. Jej konsekwencje to poczucie zagrożenia, odrzucenia, i wyizolowanie drugiej osoby z grupy. Formy fizyczne to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność. Dochodzi wówczas do fizycznego kontaktu agresora z ofiarą np.: w postaci bicia, kopania, popychania, wymuszania pieniędzy, niszczenia własności. Przyczyny agresji i przemocy w szkole. Coraz częściej mówi się w szkołach o narastaniu problemu agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży. Następuje wyraźny wzrost liczby agresywnych zachowań uczniów na terenie szkoły. Nie wiadomo, dlaczego mamy do czynienia z tak znacznym wzrostem aktów przemocy. Jeszcze kilkanaście lat temu nie notowano tylu przypadków agresji. W szkołach było o wiele bezpieczniej. Co jest przyczyną tak nagłego wzrostu brutalizacji życia w szkole? Dlaczego zdarzają się na terenie szkoły pobicia, kradzieże i wymuszenia? Niepokojącym zjawiskiem jest fala przemocy, która wystąpiła w środowisku szkolnym. O rozmiarach agresji wiemy niewiele, ponieważ uczeń z obawy przed powtórnym pobiciem, sponiewieraniem, ośmieszaniem nie zechce o tym komukolwiek powiedzieć. Podobną postawę przejawiają niejednokrotnie i sami rodzice, nawet jeżeli wiedzą o kłopotach swojego dziecka. Nauczyciele też często bagatelizują informacje na temat tych zjawisk. 3

4 Z jednej strony narzekają na uczniów, z drugiej zaś twierdzą, że to nieprawda, że problem ten nie dotyczy uczniów ich klasy czy szkoły. Tymczasem przemoc miała i ma miejsce w szkole, na terenach przyległych do szkoły i na drodze dom-szkoła. Jakie są przyczyny zaistniałych zjawisk? Źródeł jest bardzo wiele i są one różnorodne. Duży wpływ stanowi rodzina i osłabienie jej roli wychowawczej, nieodpowiednie środowisko rówieśnicze, transformacja ustrojowa, która stwarza szereg nowych oczekiwań, możliwości, norm postępowania i zagrożeń społecznych. Szkoła, w której dydaktyka zdominowała działalność, odsuwając funkcję wychowawczą i opiekuńczą, a także środki masowego przekazu telewizja, ukazująca w filmach sceny okrucieństwa, agresji i zabijania. Problematyka agresji staje się coraz częściej przedmiotem wielu badań psychologicznych. Obecnie jest zjawiskiem powszechnym, ponad kulturowym, obejmującym powoli wszystkie środowiska społeczne i grupy wiekowe. Zjawiska agresji, przemocy i nietolerancji na skutek ich popularności i ciągłości tracą na niezwykłości i stają się trwałymi komponentami życia codziennego, systemu edukacji, kultury masowej, informacji, rozrywki i sportu. Coraz częściej nauczyciele zaczynają dostrzegać przemoc w szkołach, zwracając uwagę na następujące nieprawidłowości: przemoc fizyczną, psychiczną, niszczenie rzeczy, wymuszanie pieniędzy. Agresja przedstawiana jest jako wzór zachowania, przenoszona z porachunków między grupami na każdego, kto się różni. Szacunek należy się tylko silniejszemu. Uczniowie starsi na swoje ofiary wybierają młodszych i słabszych fizycznie kolegów. Grożą pobiciem, ściągają od kotów haracze, przestrzegając jednocześnie przed donosicielstwem. Zastraszane ofiary nie mają odwagi szukać pomocy. We współczesnej dobie coraz bardziej słabnie profilaktyczna działalność szkół i instytucji zobowiązanych do wspomagania rodziny i przeciwdziałania niedostosowaniu społecznemu dzieci. Instytucje oświatowe coraz częściej tkwią w kryzysie. Ich oferty często przegrywają z kasetami wideo lub barwną ulicą. Nie zapewniają nawet pracy, a wymagająca wysiłku edukacja wydaje się uczniom coraz mniej pociągająca i potrzebna. W społeczności szkolnej występowanie przemocy ułatwia przede wszystkim utrzymywanie tabu wobec problemu. Nauczyciele patrzą na przemoc i nie reagują, rzadko przeciwdziałają powstaniu uczucia zagrożenia i lęku u złego ucznia. Często okazują niechęć uczniowi sprawiającemu kłopoty w szkole, wyśmiewają jego wypowiedzi, używają krzywdzących określeń. Na wywiadówkach piętnują wobec innych rodziców. Taki uczeń czuje się często skrzywdzony i upokorzony. Budzi się wówczas u ucznia postawa agresywna i buntownicza. Bunt manifestuje się w formie aroganckich zachowań wobec dorosłych, lekceważenia obowiązków szkolnych, aspołecznych wybryków, itp. Problemy wychowawcze mogą sprawić również zdolni uczniowie. Wyprzedzając swoich rówieśników dojrzałością intelektualną, mogą zostać izolowani od grupy. Przyczyną tego mogą być cechy osobowości takiego ucznia, np.: egoizm, zarozumiałość, niekoleżeńskość. KROK IV IDENTYFIKACJA POPULACJI BADAWCZEJ Populację badawczą stanowili, nauczyciele, rodzice, oraz uczniowie klas IV-VI uczęszczający do Szkoły Podstawowej w Prusach. Ogółem przebadano 6 nauczycieli, 20 rodziców i 30 uczniów. Badani uczniowie w większości mają dobre warunki socjalno bytowe, pochodzą głównie ze środowisk chłopskich. Celem ankiet było uzyskanie informacji o problemie przemocy i agresji oraz ocena stanu bezpieczeństwa uczniów na terenie szkoły oraz w ich najbliższym środowisku. KROK V DOBÓR METOD BADAWCZYCH Do rozpoznania zjawiska przemocy i agresji wykorzystano następujące metody badawcze: 4

5 obserwacja zachowań uczniów, wywiady z uczniami, nauczycielami, rodzicami, informacje wychowawców o relacjach uczniowskich w klasie, ankiety dla nauczycieli, ankiety dla uczniów, ankiety dla rodziców. Ankiety zawierały pisemną instrukcję oraz krótko sformułowany cel badania. Pytania zostały pogrupowane w obszary odnoszące się do przytoczonego wcześniej problemu. Mają one charakter pytań zamkniętych, gdzie ankietowani wskazują na odpowiedzi do wyboru, oraz otwarte zachęcające badanego o udzielenie krótkiej odpowiedzi. Opinie wychowawców oraz wykorzystane ankiety zostały dołączone do programu. KROK VI REALIZACJA PROCEDURY BADAWCZEJ W związku z doborem metod badawczych zespół ds. profilaktyki środowiska szkolnego w składzie: Krystyna Tworzydło Beata Walczak Mariola Chuchmacz Zdzisława Cygan Tomasz Frań przystąpił do wnikliwej obserwacji zachowania uczniów na lekcji, podczas przerw, wycieczek, imprez szkolnych jak również w miarę możliwości w drodze do i ze szkoły. Przeprowadzono szereg rozmów z uczniami, nauczycielami uczącymi w badanych klasach, ich wychowawcami oraz rodzicami. Wychowawcy sporządzili krótkie notatki na temat zachowań uczniów w swojej klasie. Najistotniejszym etapem działań w konstruowaniu szkolnego programu profilaktycznego było opracowanie ankiet dla nauczycieli, rodziców i uczniów. Ankiety dla nauczycieli zostały przeprowadzone w dniu 17 stycznia 2006r. na konferencji podsumowującej pracę szkoły w pierwszym semestrze roku szkolnego 2005/2006. Rodzice natomiast zostali objęci badaniem 27 kwietnia 2006r. na zebraniu informującym o osiągnięcia dydaktyczno - wychowawcze uczniów w drugim semestrze br. szkolnego. Uczniowie zostali przebadani w pierwszym tygodniu po feriach wiosennych na lekcjach wychowawczych w obecności wychowawców klas. Badani zostali przez osoby ankietujące poproszone o szczere i rzeczowe odpowiedzi. Wszystkie grupy, które zostały objęte badaniem zostały poinformowane o celu badania (niezależnie od umieszczonej w ankiecie instrukcji), jak również przekazano informacje do czego zostaną wykorzystane wyniki i kto będzie miał do nich dostęp, oraz kto będzie bezpośrednio opracowywał ich odpowiedzi. KROK VII ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Ankieta posłużyła zebraniu informacji o problemie przemocy i agresji w szkole. Zgromadzony materiał badawczy poddano analizie ilościowej i jakościowej. Wyniki liczbowe przedstawiają poniższe zestawienie. Ankieta dla rodziców W ankiecie brało udział 20 rodziców uczniów klas IV-VI 1. Czy na terenie naszej szkoły istnieje problem: 5

6 TAK 1. Palenia papierosów przez uczniów 20 osób 2. Picia alkoholu przez uczniów 20 osób 3. Zażywania narkotyków przez uczniów 20 osób 4. Zażywania anabolików i sterydów 20 osób 5. Przemocy rówieśniczej 5 osób 15 osób NIE pytanie 1 pytanie 2 pytanie 3 pytanie 4 pytanie 5 0 Tak Nie 2. Co Pani/ Pana zdaniem należałoby zrobić, aby w naszej szkole zredukować niebezpieczeństwa wynikające z wymienionych w pytaniu 1 zagrożeń. Rozmowa z dziećmi Zaostrzyć środki wychowawcze- wprowadzić kary i egzekwować je 2 odpowiedzi Większy wgląd nauczycieli na uczniów Kontrolować dzieci na przerwach dyżury nauczycieli - 7 odpowiedzi Rozmawiać z uczniem w domu na temat zagrożeń Prowadzić dyżury przez dzieci starsze 3. Czy weźmiesz udział w realizacji szkolnego programu profilaktyki, którego celem jest poprawienie wszechstronnego rozwoju Pani/ Pana dziecka oraz redukcja zagrożeń wymienionych w pytaniu 1 Tak 17 odpowiedzi Nie 3 karty nie zostały wypełnione Wnioski: Z ankiety przeprowadzonej wśród rodziców wynika, iż większość z nich spostrzega szkołę jako miejsce bezpieczne dla swoich dzieci, nie są one narażone wszelkiego rodzaju używki. 5 rodziców zauważyło problem przemocy rówieśniczej, który należy rozwiązać. Jako sposób walki z przemocą rówieśniczą najwięcej rodziców opowiedziało się za dyżurami nauczycieli w czasie przerw międzylekcyjnych. Postulat ten należy uwzględnić w pracy dydaktyczno - wychowawczej szkoły oraz w planie pracy nauczycieli. Rodzice zobowiązali się również nieś swoją pomoc w realizacji szkolnego programu profilaktyki oraz w zredukowaniu niebezpieczeństw pojawiających się na terenie szkoły. Ankieta dla uczniów W ankiecie brało udział 30 uczniów klas IV-VI 1. Czy na terenie naszej szkoły zetknąłeś się osobiście, bądź wiesz/ słyszałeś o: 6

7 TAK NIE 1. Palenia papierosów przez uczniów 9 uczniów 21 uczniów 2. Picia alkoholu przez uczniów 5 uczniów 25 uczniów 3. Zażywania narkotyków przez uczniów 30 uczniów 4. Zażywania anabolików i sterydów 30 uczniów 5. Przemocy rówieśniczej 24 uczniów 6 uczniów pytanie 1 pytanie 2 pytanie 3 pytanie 4 pytanie 5 0 Tak Nie 2. Jeśli na któreś z powyższych możliwości odpowiedziałeś TAK, to zaznacz gdzie miało to miejsce Palenie papierosów Picie alkoholu Zażywanie narkotyków Zażywanie anabolików Przemoc rówieśnicza W szatni 15 odpowiedzi W toalecie 1 odpowiedź 3 odpowiedzi Na boisku 16 odpowiedzi szkolnym Na lekcji 13 odpowiedzi Podczas 9 odpowiedzi wycieczek szkolnych Podczas dyskotek 8 odpowiedzi Inne- opisz jakie - Niedaleko - Niedaleko - Poza szkołą szkoły szkoły - Koło szkoły - W moim otoczeniu - W domu ucznia - W domu ucznia - Na przerwie 7 odp - Gdy wychodzimy ze szkoły - Po lekcjach 3. Czy zetknąłeś się z propozycją zażycia, bądź kupna narkotyków? TAK Na terenie naszej szkoły 1 odpowiedź 29 odpowiedzi Gdzie indziej Moja koleżanka zetknęła się z taką 27 odpowiedzi propozycją Na przerwach W ubikacji NIE Wnioski: 7

8 Z przeprowadzonej ankiety wynika, że uczniom nie jest obcy problem przemocy wśród rówieśników 24 uczniów wskazało ten problem. Niepokojącym jest również fakt, iż uczniowie zetknęli się również z problemem nikotyny i alkoholizmu w swoim środowisku. Jak główne miejsce pojawienia się przemocy w szkole dzieci wskazały szatnię oraz boisko szkolne. Niepokojący jest również, iż przemoc pojawia się również w czasie lekcji. Ankieta dla uczniów agresja 1. Czy w ciągu ostatniego roku spotkała/eś się z przejawami przemocy w twojej szkole? Przez przemoc rozumiemy sytuacje, w których uczeń lub grupa uczniów wyśmiewa kolegę (koleżankę), obraża, obgaduje, bije, zamyka w pomieszczeniu, pozbawia pieniędzy lub innych rzeczy. tak 25 uczniów nie 5 uczniów 2. Zaznacz, w jaki sposób uczestniczyła/eś w tych zdarzeniach: byłem świadkiem przemocy 15 uczniów byłem osoba poszkodowaną 6 uczniów byłem sprawcą przemocy 5 uczniów dowiedziałem się o nich 4 uczniów 3. Zaznacz wszystkie te zdarzenia, które widziała/eś w swojej szkole: przezywanie 14 uczniów wyśmiewanie 25 uczniów obgadywanie 22 uczniów grożenie, zastraszenia 8 uczniów okradanie 5 uczniów wymuszanie pieniędzy 1 uczeń bicie, kopanie lub popychanie 24 uczniów zamykanie w pomieszczeniach 1 uczeń 4. Gdzie te zdarzenia miały miejsce? Zaznacz wszystkie takie miejsca: na korytarzu 21 odpowiedzi w szatni 13 odpowiedzi na boisku 18 odpowiedzi w sali lekcyjnej 15 odpowiedzi przy sklepiku 8 odpowiedzi w łazience 4 odpowiedzi 8

9 przed szkołą 16 odpowiedzi w drodze między domem a szkołą 6 odpowiedzi 5. Kto był sprawcą przemocy? jeden uczeń 7 odpowiedzi grupa uczniów z mojej klasy 11 odpowiedzi grupa uczniów z innej klasy 5 odpowiedzi grupa uczniów z różnych klas 7 odpowiedzi nie wiem 4 odpowiedzi 6.Czy nauczyciel lub nauczyciele o tym się dowiedzieli? Tak 13 odpowiedzi nie 17 odpowiedzi 7. Jeśli na poprzednie pytanie odpowiedziała/eś "tak", opisz wszystko, co zrobili nauczyciele, którzy widzieli to zdarzenie lub się o nim dowiedzieli. Jeśli takich przypadków było więcej, opisz krótko wszystkie po kolei. - rozstawiają po katach ; wstawia uwagę 6 odpowiedzi, wzywa rodziców 3 odpowiedzi ; pani dyrektor wyciągnęła go za uszy ; nauczyciel rozmawia o tym na godzinach wychowawczych; 8. Jeśli sam była/eś ofiarą przemocy, zaznacz wszystkie te zdarzenia, które przytrafiły ci się w ostatnim roku. przezywano mnie 14 odpowiedzi wyśmiewano się za mnie 9 odpowiedzi obgadywano mnie 13 odpowiedzi grożono mi, zastraszano mnie 3 odpowiedzi okradano mnie 2 odpowiedzi bito, kopano, popychano mnie 11 odpowiedzi stosowano inną przemoc - napisz jaką? Chowanie rzeczy; 9. Jak często miały miejsce te zdarzenia? raz, dwa razy w semestrze 6 odpowiedzi raz w tygodniu 3 odpowiedzi kilka razy w tygodniu 21 odpowiedzi 10. Zaznacz z której klasy byli uczniowie, którzy stosowali wobec Ciebie przemoc w ostatnim semestrze? Szkoła Podstawowa Gimnazjum 9

10 a) IV 10 odpowiedzi d) I b) V 17 odpowiedzi e) II c) IV 6 odpowiedzi f) III 11. Kim były osoby, które tak zachowywały się wobec ciebie? Możesz zaznaczyć obie odpowiedzi. chłopcami 17 odpowiedzi dziewczętami 13 odpowiedzi 12. Czy mówisz o tym komuś, kiedy inny uczeń czy uczniowie stosują wobec ciebie przemoc? Możesz zaznaczyć kilka odpowiedzi. nikomu o tym nie mówię 2 odpowiedzi mówię o tym kolegom/koleżankom 8 odpowiedzi mówię o tym nauczycielowi 8 odpowiedzi mówię o tym rodzicom 7 odpowiedzi 13. Co robisz, kiedy inny uczeń czy uczniowie stosują wobec ciebie przemoc? - mówię nauczycielowi 4 odpowiedzi; bronię się 6 odpowiedzi, unikam uderzeń; powiedział to rodzicom sprawcy ; wobec innych postępuje tak samo- 2 odpowiedzi; uciekam; mówię o tym najbliższej koleżance; 14. Czy ktoś ci pomógł, gdy byłeś ofiarą przemocy? Jeśli tak, to w jaki sposób? Wnioski: nauczyciel - jak pomógł? Tak; rozdzielił nas ; wpisał mu uwagę 2 odpowiedzi; kazał przeprosić kolega, koleżanka - jak pomógł?.kolega-obronił mnie 5 odpowiedzi; poszedł do nauczyciela 4 odpowiedzi; mówili żeby mnie nie bił;; pocieszała mnie 2 odpowiedzi mama, tata - jak pomógł namówili mnie, żeby o tym powiedzieć; powiedziała nauczycielowi- 4 odpowiedzi Z przeprowadzonej ankiety wynika, że wśród uczniów istnieje agresja, w której uczestniczyli bądź byli świadkami sami uczniowie. Jako główną formę uczniowie wybierali najczęściej: przezywanie 14 uczniów; wyśmiewanie 25 uczniów; obgadywanie 22 uczniów ; grożenie, zastraszenia 8 uczniów; okradanie 5 uczniów; wymuszanie pieniędzy 1 uczeń ; bicie, kopanie lub popychanie 24 uczniów zamykanie w pomieszczeniach 1 uczeń. Miejscem, w którym najczęściej dochodziło do wymienionych wcześniej zagrożeń jest: korytarz 21 odpowiedzi; boisk 18 odpowiedzi; sala lekcyjna 15 odpowiedzi; szatnia 13 odpowiedzi; przy sklepiku 8 odpowiedzi; w łazience 4 odpowiedzi; przed szkołą 16 odpowiedzi. Niepokojącym jest fakt, iż zdarzenia te mają miejsce kilka razy w tygodniu oraz większość uczniów nie zawiadamia nauczycieli czy innej osoby o zaistniałej sytuacji w zawiązku z tym nie może otrzymać pomocy od osób starszych. Ankieta dla nauczycieli 10

11 W ankiecie brało udział 6 nauczycieli 2. Czy na terenie naszej szkoły zetknąłeś się osobiście, bądź wiesz/ słyszałeś o: TAK NIE 1. Palenia papierosów przez uczniów 1 odpowiedź 5 odpowiedzi 2. Picia alkoholu przez uczniów 6 odpowiedzi 3. Zażywania narkotyków przez uczniów 6 odpowiedzi 4. Zażywania anabolików i sterydów 6 odpowiedzi 5. Przemocy rówieśniczej 3 odpowiedzi 3 odpowiedzi pytanie 1 pytanie 2 pytanie 3 pytanie 4 pytanie 5 0 Tak Nie 2. Jeśli na któreś z powyższych możliwości odpowiedziałeś TAK, to zaznacz gdzie miało to miejsce Palenie papierosów Picie alkoholu Zażywanie narkotyków Zażywanie anabolików Przemoc rówieśnicza 1 odpowiedź W szatni W toalecie Na boisku 4 odpowiedzi szkolnym Na lekcji Podczas wycieczek szkolnych Podczas dyskotek Inne- opisz jakie Obok sklepu W czasie przerw Na korytarzu 3. Czy zetknąłeś się z propozycją zażycia, bądź kupna narkotyków? TAK Na terenie naszej szkoły 6 odpowiedzi Gdzie indziej Na terenie gminy 5 odpowiedzi NIE Ankieta dla nauczycieli 1. Czy w ciągu ostatniego roku spotkała/eś się z przejawami przemocy w szkole, w której pracujesz? Przez przemoc rozumiemy sytuacje, w których uczeń lub grupa uczniów wyśmiewa kolegę (koleżankę), obraża, obgaduje, bije, zamyka w pomieszczeniu, pozbawia pieniędzy lub innych rzeczy. tak - 6 odpowiedzi nie 2. W jaki sposób się o tym dowiedziała/eś: 11

12 byłem tego świadkiem 4 odpowiedzi usłyszałem od ucznia 5 odpowiedzi dowiedziałem się od innych nauczycieli lub dyrektora 4 odpowiedzi usłyszałem od rodziców uczniów 1 odpowiedź 3. Z jakimi przejawami przemocy się spotkała/eś? Przezywanie 5 odpowiedzi Wyśmiewanie 5 odpowiedzi Obgadywanie 4 odpowiedzi izolowanie w klasie 1 odpowiedź grożenie, zastraszenia 2 odpowiedzi wymuszanie pieniędzy 1 odpowiedź bicie, kopanie lub popychanie 3 odpowiedzi 4. Jak zareagowała/eś będąc świadkiem takiego zdarzenia w szkole? - odbyła się rozmowa z ucznia z nauczycielem, rodzicem, obniżono zachowanie; - wyjaśniłam z uczniami powód takiego zachowania, udzieliłam nagany- uwaga do dzienniczka; rozmowa z rodzicami 3 odpowiedzi - starałam się wskazać na właściwe zachowanie 5. Co zrobiła/eś, gdy usłyszała/eś o takim przypadku? - zgłosiłam wychowawcy, wspólnie z innymi nauczycielami ustaliłam jak reagować, zapobiegać takim zachowaniom 3 odpowiedzi zwróciłem uwagę uczniom pogadanka w klasie na temat niewłaściwego zachowania; odnotowanie uwagi w dzienniczku do rodziców 2 odpowiedzi Wnioski: Z przeprowadzonej ankiety wynika, że na terenie szkoły nie ma problemu nikotynowego, alkoholowego czy narkotykowego. Potwierdził się jednak problem przemocy rówieśniczej, która najczęściej przejawia się poprzez : przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie, bicie, kopanie lub popychanie. Każdy nauczyciel będąc świadkiem lub słysząc o zaistniałym wydarzeniu starał się podjąć natychmiastowe kroki, które miały na celu doprowadzenie do wyjaśnienia sytuacji oraz jej zlikwidowania czy zniwelowania. KROK VIII WERBALIZACJA ZALECEŃ PROGRAMU Stwierdzenie prawidłowości: a) w szkole mają miejsce przypadki przemocy, pobicia, agresywnych zachowań, b) uczniowie byli świadkami zaczepek słownych, bójek, kradzieży, wyłudzania, c) nie wszyscy uczniowie czują się w szkole bezpieczni, d) około połowa ankietowanych padła ofiarą zaczepek słownych lub fizycznych, e) zauważa się niewłaściwe zachowanie uczniów w klasie, 12

13 f) dostrzega się nieodpowiednie zachowanie uczniów podczas poruszania po drodze, g) zauważa się dość dobry kontakt rodziców z dziećmi. W naszym programie zaleca się następujące działania: zaznajomienie uczniów z przyczynami zachowań agresywnych, rodzajami agresji, z funkcjonującymi w społeczeństwie moralnymi i prawnymi konsekwencjami zachowań agresywnych, wykształcenie u uczniów optymalnej samooceny, sposobu podnoszenia własnej wartości, nauczenie dzieci asertywnego wyrażania emocji ze szczególnym wyrażaniem gniewu, wykształcenie u dzieci umiejętności społecznie aprobowanego sposobu postępowania w sytuacjach konfliktowych, dostarczenie dzieciom możliwości rozładowania napięcia emocjonalnego w sposób kontrolowany, organizowanie zespołów samopomocowych na terenie szkoły, organizowanie dodatkowej opieki przez rodziców w ich wolnym czasie. Objęcie w pewnym zakresie w/w działaniami nauczycieli i rodziców. KROK IX OKREŚLENIE CELU PROGRAMU Przypadki przemocy i agresji, które zostały zauważone i zdiagnozowane w badaniach ankietowych nie są zjawiskiem niepokojącym. Jak wynika z analizy nasilenie zjawiska może budzić niepokój, lecz sądzimy, że podjęte przez nas działania będą przeciwdziałać i zapobiegać zachowania agresywne i przemoc w szkole, oraz kształcić opanowanie technik radzenia sobie z agresją innych. Określone cele będą realizowane w następujących zadaniach programowych: 1. Formy agresji, jej przyczyny i skutki (jak rodzi się konflikt?). 2. Usuwanie przyczyn przemocy i agresji w środowisku. 3. Wskazywanie na przypadki przemocy i agresji. 4. Nasze stanowisko wobec przemocy, agresji i sytuacji konfliktowych. 5. Uświadomienie uczniom potrzeby bezpieczeństwa. 6. Ukazanie zachowań alternatywnych w sytuacjach wyzwalających agresję. Praca z dziećmi wymaga cierpliwej pracy całej społeczności szkolnej, dlatego też programem zostali objęci uczniowie, nauczyciele i rodzice. Myślimy, że realizacja tego programu przyniesie zamierzone efekty i dadzą się one zauważyć w postaci pozytywnych zmian w zachowaniu uczniów. DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ PROGRAMU 1. Wychowawca dokumentuje swoje działania wychowawcze związane z realizacją programu 2. Wszyscy nauczyciele gromadzą informacje o formach udzielonej pomocy dzieciom represjonowanym, ale również dzieciom dokonującym aktów przemocy. 3. Nauczyciele zapisują wszelkie działania związane z realizacją Szkolnego Programu Profilaktycznego. 4. W dzienniku lekcyjnym przed tematem świadczącym o realizacji programu wpisujemy zielonymi literami PP (wielkimi). 13

14 KROK XI EWALUACJA PROGRAMU W kwietniu 2007 roku ponownie zostanie przeprowadzona diagnoza zjawiska przemocy i agresji w szkole ankietą skierowaną do uczniów, nauczycieli i rodziców. W badaniu skuteczności programu wykorzystana również zostanie dokumentacja prowadzona przez wychowawców i nauczycieli w trakcie realizacji programu. 14