Przygotował mgr Adam Jończyk

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych oraz metody sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów z edukacji obywatelskiej dla klas drugich od roku szkolnego 2018/2019 Przygotował mgr Adam Jończyk 1

2 Aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu. Tematy lekcyjne Zagadnienia Wymagania na poszczególne oceny 1. Społeczeństwo obywatelskie 2. Dostęp do informacji publicznej - podmioty obywatelskiego - kapitał społeczny - organizacje pozarządowe - organizacje pożytku publicznego - obywatelskie nieposłuszeństwo - administracja publiczna i jej struktura - administracja rządowa - administracja samorządowa - kompetencje urzędów - informacja publiczna i jej charakterystyka - sposoby udostępniania dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca terminu: społeczeństwo obywatelskie, podmioty obywatelskiego. terminu: administracja publiczna, informacja publiczna, - wskazuje elementy składowe podania, - pisze podanie. stowarzyszenie, fundacja, - opisuje podmioty obywatelskiego, - omawia czynniki wpływające na funkcjonowanie obywatelskiego, rodzaje organizacji pozarządowych terminu: administracja rządowa i administracja samorządowa, urząd elektroniczny, - zna zasady prawidłowego wypełniania formularzy, organy administracji publicznej 2 kapitał społeczny, organizacja pożytku publicznego, funkcjonowanie obywatelskiego na przestrzeni dziejów, - określa, jaki wpływ na rozwój obywatelskiego ma kapitał społeczny, zasady i cele funkcjonowania organizacji pozarządowych terminu: służba cywilna, - wyjaśnia sposób odwoływania się od decyzji urzędu, - pisze odwołanie od decyzji urzędu., porównuje i ocenia poglądy Johna Locke a, Georga Wilhelma Hegla i Alexisa de Tocqueville a dotyczące obywatelskiego, historyczne i współczesne przykłady obywatelskiego nieposłuszeństwa. strukturę i zadania administracji rządowej i samorządowej, przykłady spraw i opisuje sposób ich załatwiania za pośrednictwem epuap, - wypełnia wniosek o udostępnienie - ocenia wpływ kapitału społecznego na rozwój obywatelskiego, - ocenia postawę obywatelskiego nieposłuszeństwa. - ocenia działalność urzędów, - ocenia znaczenie dostępu do informacji publicznej dla funkcjonowanie demokratycznego.

3 3. Demokratyczne państwo prawa informacji publicznej - prawa obywatela wobec urzędu - skuteczne załatwianie sprawy - odwołanie od decyzji - Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap). - państwo prawa - instytucje strzegące praworządności - gwarancje państwa prawnego 4. Rząd i opozycja - Rada Ministrów - większość rządząca - koalicja rządząca - rząd mniejszościowy - opozycja praworządność, Trybunał Konstytucyjny, Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższa Izba Kontroli, - określa, które instytucje strzegą praworządności rządząca większość, Rada Ministrów, opozycja, - opisuje rolę Rady Ministrów we współczesnym systemie rządów, zadania - opisuje cechy charakterystyczne informacji publicznej, sposoby udostępniania informacji publicznej, prawa obywatela wobec rządu, ułatwienia, jaki niesie obywatelom e-urząd. skarga konstytucyjna, gwarancje ustrojowe, gwarancje legislacyjne, gwarancje proceduralne, gwarancje procesowe, - omawia zasady państwa prawa, gwarancji państwa prawnego, cechy skargi konstytucyjnej. opozycja parlamentarna, koalicja rządząca, tworzenia koalicji rządzącej, możliwości działania warunki wystąpienia praworządności formalnej i materialnej, i charakteryzuje gwarancje państwa prawnego, - tłumaczy jaką rolę pełni skarga konstytucyjna. opozycja pozaparlamentarna, rząd mniejszościowy, możliwości działania opozycji pozaparlamentarnej oraz jej informacji publiczne. standardy państwa prawa obowiązujące w relacjach państwa z obywatelem, omawia elementy skargi konstytucyjnej - ocenia skuteczność wpływanie przez opozycję na pracę rządu i funkcjonowanie państwa, - porównuje możliwości działania opozycji - ocenia, czy państwo polskie jest państwem praworządnym, - ocenia, czy są respektowane standardy państwa prawa w relacjach państwa z obywatelem. - ocenia możliwość działania opozycji 3

4 5. System prawny Rzeczypospolitej Polskiej 6. Sądownictwo - źródła prawa - konstytucja - ustawy - umowy międzynarodowe - ratyfikacja - prawo unijne - rozporządzenia - akty prawa wewnętrznego - akty prawa miejscowego - gałęzie i dziedziny prawa - kodeksy - struktura sądownictwa - konstytucyjne zasady działania sądów - Sąd Najwyższy - Krajowa Rada Sądownictwa opozycji. konstytucja, ustawa, rozporządzenie, kodeks, gałęzie prawa i kodeksy obowiązujące terminu: wymiar sprawiedliwości, sędzia, ławnik, strukturę sądownictwa, opozycji parlamentarnej oraz jej wpływ na rządzącą większość. rozporządzenie z mocą ustawy, ratyfikacja, dyrektywa, statut, źródła prawa, - omawia znaczenie uchwał i rozporządzeń w hierarchii aktów prawnych, cechy charakterystyczne aktów prawa wewnętrznego i aktów prawa miejscowego, kodeksy prawa obowiązujące apelacja, kasacja, dwuinstancyjność sądowego, niezawisłość sędziowska, wpływ na rządzącą większość, - ocenia możliwość działania rządu mniejszościowego. przepisy wykonawcze, przepisy porządkowe, rozporządzenie unijne, decyzja, zalecenie, - opisuje kategorie ratyfikowanych umów międzynarodowych, rodzaje aktów prawnych stanowionych przez organy UE, - omawia rodzaje aktów prawa miejscowego, kasacja, pismo procesowe, - omawia strukturę i kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa, parlamentarnej i pozaparlamentarnej. stosunki między prawem unijnym a prawem krajowym, - wyjaśnia, jakie czynniki mogą mieć wpływ na negatywne postrzeganie stanu prawa w państwie przez obywateli. - wyjaśnia, jaką rolę w państwie pełni Krajowa Rada Sądownictwa. - ocenia, czy III RP jest państwem prawa. - ocenia znaczenie skargi konstytucyjnej dla funkcjonowania państwa, - ocenia rolę ławników w polskim systemie 4

5 7. Prawo konstytucyjne - Trybunał Konstytucyjny - skarga konstytucyjna - Trybunał Stanu - niezawisłość sędziowska i niezależność sądów - sędziowie - ławnicy - konstytucja i jej funkcje - zasady ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego RP - system rządów konstytucyjne zasady działania sądów. terminu: konstytucja, - omawia cechy charakterystyczne Konstytucji RP, zasady niezależność sądów, immunitet sędziowski, - opisuje strukturę sądownictwa, konstytucyjne zasady działania sądów, - omawia kompetencje Sądu Najwyższego, Trybunału Stanu, Trybunału Konstytucyjnego. środki odwoławcze od wyroków sądów oraz instrumenty chroniące wolności i prawa obywatelskie, - wyjaśnia, na czym polega zasada niezawisłości sędziowskiej, - tłumaczy, na czym polega zasada niezależności sądów i jak jest realizowana w praktyce, rolę i zadania ławników, prawa i wolności obywatelskie, prawa człowieka, prawa polityczne, prawa strukturę Sądu Najwyższego, Trybunału Stanu, Trybunału Konstytucyjnego, - opisuje sposób funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego, - omawia gwarancje umożliwiające przestrzeganie zasady niezawisłości sędziowskiej, - opisuje prawa i odpowiedzialność sędziów, - określa warunki, które musi spełnić kandydat na ławnika, - wyjaśnia różnice między sędzią a ławnikiem. - prezentuje atrybuty konstytucji jako ustawy zasadniczej, - omawia polskie tradycje konstytucyjne, - omawia system rządów, relacje między prawem krajowym i międzynarodowym, sprawiedliwości. - formułuje argumenty uzasadniające lub odrzucające konieczność zmiany Konstytucji RP, 5

6 - suwerenność a prawo międzynarodowe - procedura zmiany konstytucji - prawa i wolności człowieka i obywatela 8. Prawo karne - podstawowe pojęcia prawa karnego - odpowiedzialność karna - uczestnicy powstania karnego - organy procesowe karnego - strony procesowe - przedstawiciele procesowi - naczelne zasady karnego - rodzaje czynności procesowych - postępowanie przygotowawcze - postępowanie główne - postępowanie odwoławcze apelacja - kasacja ustroju politycznego, społecznego i gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. przestępstwo, wykroczenie, zbrodnia, występek, - omawia zasady odpowiedzialności karnej, kary i środki karne przewidziane w polskim prawie. ekonomiczne, - opisuje funkcje konstytucji, zasady ustroju politycznego, społecznego i ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej, opisuje zasadę wywłaszczenia za odszkodowaniem czyn zabroniony, prokurator, oskarżyciel, oskarżony, podejrzany, skazany, obrońca, pełnomocnik, apelacja, świadek, - tłumaczy różnice między przestępstwem a wykroczeniem, przestępstw, zasady prawa karnego i karnego, uczestników strukturę Konstytucji RP z 1997 r., - opisuje procedurę zmiany ustawy zasadniczej, - wyjaśnia, jakie cechy konstytucji decydują o jej szczególnej formie, sytuacje w których państwo może zastosować procedurę wywłaszczenia za odszkodowaniem. wina umyślna, wina nieumyślna, oskarżyciel publiczny, oskarżyciel prywatny, oskarżyciel posiłkowy, kasacja zwyczajna, kasacja nadzwyczajna, świadek incognito, świadek koronny, - omawia funkcje i zadania organów procesowych oraz stron procesowych w postępowaniu karnym, rolę przedstawicieli procesowych w procesie karnym, w tym unijnym, - ocenia stopień zabezpieczenia w konstytucji praw i wolności człowieka i obywatela. kontratyp, dewolutywność, suspensywność, cele przygotowawczego i czynności w nim podejmowane, - omawia przebieg głównego w procesie karnym, postępowanie odwoławcze, warunki apelacji i jej konsekwencje, - wyjaśnia różnice między przestępstwami - ocenia realną możliwość zmiany ustawy zasadniczej. - ocenia rolę oskarżycieli posiłkowych w procesie karnym. 6

7 - przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego i prywatnego - oskarżyciel posiłkowy - prawa przysługujące ofierze - prawa oskarżonego - prawa świadka - polityka karna państwa 9. Prawo cywilne - cechy prawa cywilnego, prawo rzeczowe, zobowiązań i spadkowe - osoba fizyczna a osoba prawna - zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych - odpowiedzialność cywilna - postępowanie cywilne - orzeczenia sądowe - środki odwoławcze powód, pozwany, - opisuje podstawowe zasady prawa cywilnego, karnego, - omawia prawa przysługujące ofierze, oskarżonemu i świadkom, kary i środki karne. osoba fizyczna, osoba prawna, zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, odpowiedzialność cywilna, własność, spadek, służebność, współwłasność, zastaw, hipoteka, podział prawa cywilnego, - określa warunki wystąpienia pełnej i ograniczonej zdolności do czynności prawnych, odpowiedzialności cywilnej i ich cechy charakterystyczne, ograniczenia w korzystaniu z własności czynności procesowych, - omawia rodzaje kasacji i ich skutki prawne, - opisuje rolę i zadania oskarżyciela posiłkowego. apelacja, skarga kasacyjna, zażalenie, orzeczenie sądowe, testament, spadkobranie ustawowe, spadkobranie testamentowe, spółdzielcze, własnościowe prawo do lokalu, postępowanie procesowe, postępowanie nieprocesowe, - opisuje cechy prawa cywilnego, różnice między osobą fizyczną a osobą prawną, - omawia konsekwencje posiadania zdolności prawnej i zdolności ściganymi z oskarżenia publicznego i prywatnego, - formułuje stanowisko w sporze o to, co jest ważniejsze w zapobieganiu przestępczości: surowość czy nieuchronność kary. - wyjaśnia przyczyny niezadowolenia obywateli z sądów. - ocenia, politykę podatkową państwa w przypadku spadkobrania. 7

8 10. Prawo rodzinne - małżeństwo jako instytucja prawna - warunki zawarcia małżeństwa - skutki zawarcia małżeństwa - ustanie małżeństwa i separacja - władza rodzicielska - prawa i obowiązki dzieci - przysposobienie małżeństwo, przeszkody małżeńskie, - wyjaśnia, dlaczego małżeństwo jest instytucją prawną, - omawia prawa i obowiązki rodziców, prawa i obowiązki dzieci. prywatnej. rozwód, separacja, konkubinat, władza rodzicielska, przysposobienie, przeszkody małżeńskie, - podaje warunki zawarcia małżeństwa i jego skutki prawne, - wyjaśnia, w jakich sytuacjach następuje unieważnienie małżeństwa lub dochodzi do separacji, - tłumaczy, na czym do czynności prawnych, cywilnego, - omawia rodzaje postępowań przed sądami cywilnymi, cechy orzeczeń sądowych cechy charakterystyczne środków odwoławczych w procesach cywilnych, ograniczenia w korzystaniu z własności prywatnej. wspólność majątkowa, przysposobienie, kuratela, opieka, - omawia rodzaje przeszkód małżeńskich, - omawia rodzaje małżeństw, - wyjaśnia różnice między małżeństwem a konkubinatem, - omawia formy wspólności majątkowej, przyczyny i przejawy kryzysu małżeństwa we współczesnym społeczeństwie, - ocenia, czy społeczne przyzwolenie na kary cielesne wobec dzieci jest słuszne i zgodne z prawem, - ocenia możliwości zawarcia związku formalnego przez osoby należące do mniejszości seksualnych. 8

9 11. Prawo administracyjne - cechy prawa - akt administracyjny i inne dokumenty - struktura administracji publicznej - podział aktów administracyjnych - kryteria ważności aktu - sądownictwo administracyjne - typy - uczestnicy - przebieg - decyzje i postanowienia - odwołanie - zażalenie - skarga do wojewódzkiego sądu - skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego 12. Prawo pracy - stosunek pracy - nawiązanie stosunku pracy - ustanie stosunku terminu: akt administracyjny, cechy charakterystyczne aktów administracyjnych, kryteria ważności aktu. stosunek pracy, nawiązanie polega władza rodzicielska. decyzja, postanowienie, odwołanie, zażalenie, skarga, - omawia normy, - opisuje strukturę administracji publicznej i sądownictwa, rodzaje aktów administracyjnych, przebieg, - opisuje uwarunkowania uchylenia lub zmiany decyzji. umowa o pracę, umowa formy przysposobienia. biegły, skarga kasacyjna, kryteria stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej, strukturę i zadania NSA, - omawia rodzaje, rolę i zadania uczestników, - wyjaśnia różnice między decyzją a postanowieniem, - tłumaczy różnice między odwołaniem a zażaleniem, - omawia zasady wnoszenia skargi do wojewódzkiego sądu, zasady wnoszenia skargi kasacyjnej do NSA. sąd pracy, skarga pracownicza, zadania poszczególnych izb NSA, - wyjaśnia, jakie czynniki ograniczają możliwość skutecznego załatwienia spraw z zakresu prawa. wiek emerytalny, renta, Uczeń - ocenia, jakie znaczenie i skuteczność ma możliwość odwoływania się od decyzji administracyjnych. - ocenia funkcjonowanie systemu emerytalnego 9

10 13. Prowadzenie pracy - renta, emerytura - prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika - sądy pracy - prawne możliwości prowadzenia - zasady rejestracji - koszty prowadzenia - Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej 14. Prawo podatkowe - system podatkowy stosunku pracy, nawiązania stosunku pracy, prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika, terminu: działalność gospodarcza, prowadzenia cywilno-prawna, umowa zlecenie, umowa o dzieło, kontrakt, nawiązania stosunku pracy na podstawie Kodeksu Pracy oraz Kodeksu Cywilnego, prawa pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, prawa pracownika zatrudnionego na umowie cywilnoprawnej. rejestracja, CEIDG, składka emerytalna, składka rentowa, składka, chorobowa, składka wypadkowa, składka na fundusz pracy, składka na służbę zdrowia, - opisuje procedurę rejestracji, opłat ponoszonych przez przedsiębiorcę. - porównuje prawa przysługujące pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę i na umowie cywilnoprawnej, - opisuje procedurę rozpatrywania skargi złożonej do sądu pracy. zawieszenie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, koszty prowadzenia oraz zmiany wysokości składek po 2 latach, wysokość podatków płaconych przez przedsiębiorcę. emerytura, system emerytalny, nabycia prawa do renty oraz emerytury. możliwości uzyskania wsparcia w prowadzeniu ze strony państwa i Unii Europejskiej. ulgi, - ocenia wysokość wieku emerytalnego. - ocenia warunki prowadzenia - ocenia politykę 10

11 - podatki pośrednie i bezpośrednie - podatki od osób fizycznych i od osób prawnych PIT oraz CIT - zasady rozliczania podatku dochodowego, - ulgi podatkowe. 15. Prawo autorskie - własność intelektualna - prawo autorskie - rodzaje praw autorskich - postępowanie o naruszenie prawa autorskiego 16. Naruszenie dóbr osobistych - dobro osobiste - rodzaje dóbr osobistych - naruszenie dóbr osobistych w mediach podatki pośrednie i podatki bezpośrednie, podatków płaconych własność intelektualna, prawo autorskie, ochrony własności intelektualnej dobro osobiste, naruszenie dóbr osobistych, podatek od osób fizycznych, podatek od osób prawnych, PIT, CIT, płacenia podatku dochodowego, - podaje progi podatku dochodowego, wysokość stawek procentowych podatku dochodowego. utwór, autorskie prawa osobiste, autorskie prawa majątkowe, plagiat, przykłady prawnie chronionej własności intelektualnej, - opisuje cechy autorskiego prawa osobistego, - opisuje cechy autorskiego prawa majątkowego. zniesławienie, naruszenie wizerunku, ulga podatkowa, kwota wolna od podatku, dochód, przychód, podstawa opodatkowania, zasady płacenia podatku dochodowego, ulg podatkowych, zasady płacenia podatków przez osoby prawne. - uczeń analizuje różnice pomiędzy autorskim prawem osobistym i autorskim prawek majątkowym, możliwości działania twórcy utworu w stosunku do podmiotów naruszających jego prawa autorskie. usunięcie skutków naruszenia dobra, podatkowe, wypełniania zeznania podatkowego. zasady sądowego w sprawie naruszenia prawa autorskiego. zasady sądowego w przypadku podatkową państwa, wysokość podatków i ich wpływ na położenie materialne obywateli. - ocenia stopień ochrony oraz przestrzegania praw autorskich - ocenia stopień ochrony i naruszania dóbr osobistych 11

12 17. Środki ochrony prawa oraz na portalach społecznościowych - postępowanie sądowe w przypadku naruszenia dóbr osobistych - prokuratura - policja i inne służby porządkowe - Rzecznik Praw Obywatelskich - Rzecznik Praw Dziecka - Państwowa Inspekcja Pracy - KRRiT - GIODO - NIK - trybunały i sądy - adwokaci, radcy, notariusze zdrowie, wolność, cześć, wizerunek, tajemnica korespondencji, dóbr osobistych. organy orzekające, organy kontroli przestrzegania prawa, organy pomocy i obsługi prawnej, organy orzekające, kontrolujące i wspomagające ochronę prawa różne rodzaje dóbr osobistych, - opisuje różne przykłady naruszenia dóbr osobistych, możliwości działania osób których dobra osobiste zostały naruszone, policja, prokuratura, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, sądy powszechne, sądy administracyjne, - opisuje zadania policji i prokuratury, cele działania RPO oraz RPD, - wymianie Zasania sądów. zadośćuczynienie, nawiązka, prawne możliwości działań osób których dobra osobiste zostały naruszone. Krajowa Rada radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Najwyższa Izba Kontroli, adwokat, radca prawny, notariusz, zadania KRRiT, GIODO oraz NIK, uprawnienia adwokatów, radców i notariuszy. naruszenia dóbr osobistych. trybunał konstytucyjny, Trybunał Stanu, zadania Trybunału Konstytucyjnego i trybunału Stanu, skargę konstytucyjną i jej znaczenia dla ochrony prawa. - ocenia skuteczność funkcjonowania instytucji odpowiedzialnych za ochronę prawa. Metody sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów: - odpowiedź ustana z trzech ostatnich tematów lekcyjnych, - pisemna odpowiedź testowa z podanego zakresu materiału, - kartkówka zapowiedziana z trzech ostatnich tematów lekcyjnych, - kartkówka niezapowiedziana z trzech ostatnich tematów lekcyjnych, 12

13 - praca z materiałami źródłowymi, - ocena z wiadomości i umiejętności podczas lekcji, - realizacja projektu. 13