Kreowanie świadomej przedsiębiorczości wśród młodych ludzi

Transkrypt

1 Kreowanie świadomej przedsiębiorczości wśród młodych ludzi Podręcznik dobrych praktyk Toruń 2012 Świadoma Przedsiębiorczość Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 2.2.1: Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności

2 Świadoma Przedsiębiorczość Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 2.2.1: Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności Kreowanie świadomej przedsiębiorczości wśród młodych ludzi Podręcznik dobrych praktyk Toruń 2012

3 Autorzy: Joanna Ferster-Barańska Dorota Filarecka-Stanek Małgorzata Morawska Agnieszka Piątkowska Ilona Zduńska Dariusz Wiśniewski Korekta: Joanna Ferster-Barańska ISBN Wydanie pierwsze Wydano na zlecenie: Izby Przemysłowo-Handlowej w Toruniu ul. Kopernika 4, Toruń biuro@iph.torun.pl Skład i druk: Pracownia Sztuk Plastycznych Sp. z o.o. ul. Marii Skłodowskiej-Curie 41, Toruń drukujtaniej.pl Publikacja jest podsumowaniem projektu Świadoma Przedsiębiorczość realizowanego w województwie kujawsko-pomorskim i wielkopolskim w partnerstwie: Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu, Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców i Przedsiębiorców w Bydgoszczy, Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji w Poznaniu, Powiat Toruński, Miasto Bydgoszcz, Powiat Poznański. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

4 Nowa strona O PROJEKCIE Niniejsza publikacja podsumowuje projekt Świadoma Przedsiębiorczość i ma przede wszystkim służyć nauczycielom przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości w ich pracy z uczniami. Informacje zawarte w opracowaniu są gotowymi konspektami lekcji. Mamy nadzieję, że publikacja będzie także interesująca dla wszystkich osób, które związane są ze szkolnictwem i biznesem. Projekt był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki Poddziałanie 2.2.1: Poprawa jakości usług świadczonych przez instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności. Inicjatywa była realizowana w okresie od czerwca 2011 roku do listopada 2012 roku na terenie województwa kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego. Partnerstwo tworzyły instytucje otoczenia biznesu i jednostki samorządu terytorialnego: Lider: Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu Partner 1: Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców i Przedsiębiorców w Bydgoszczy Partner 2: Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji w Poznaniu Partner 3: Powiat Toruński Partner 4: Miasto Bydgoszcz Partner 5: Powiat Poznański Geneza projektu W opinii środowiska biznesu istnieje rozdźwięk pomiędzy otoczeniem, w jakim funkcjonują szkoły, w szczególności te uczące zawodu a otoczeniem, w jakim funkcjonuje biznes. Przedsiębiorcy uważają, że do pracy przychodzą absolwenci, którzy nie posiadają wymaganych na rynku pracy umiejętności i wiedzy. Nauka przedsiębiorczości w szkole również nie zawsze spełnia oczekiwania uczniów,

5 koncentrując się na aspektach teoretycznych, co w zderzeniu z rzeczywistością rynku budzi rozczarowanie. Uczniowie, zwłaszcza ci, którzy mają predyspozycje do zostania przedsiębiorcami, oczekują wsparcia ze strony praktyków, dla których biznes, warunki i zasady poruszania się na rynku, konkurencja, nie stanowią tajemnic. W tym tkwi nasza przewaga nad innymi projektami. U nas przewodnikiem po świecie biznesu byli właśnie przedsiębiorcy. To oni wspomagali nas swoją wiedzą i doświadczeniem, umożliwiając uczniom i nauczycielom odbycie staży w firmach. Problemy sygnalizowane przez pracodawców i przedsiębiorców: istnieje zauważalny rozdźwięk pomiędzy otoczeniem w jakim funkcjonują szkoły (zwłaszcza te uczące zawodu) a otoczeniem w jakim funkcjonuje biznes w ocenie przedstawiciela biznesu środowisko szkoły nie do końca jest otwarte na zmiany i wyzwania jakie stawia obecny rynek pracy przedsiębiorcy uważają, że do pracy przychodzą uczniowie, którzy nie posiadają umiejętności, których oni wymagają przedsiębiorcy pozytywnie oceniają pomysły związane z nawiązaniem dialogu pomiędzy nimi a szkołą, ale komunikacja musi przynosić korzyści obu stronom. W projekcie wzięli udział: uczniowie szkół średnich, zainteresowani zwiększeniem praktycznej wiedzy z zakresu przedsiębiorczości i planujący w przyszłości założenie własnej firmy, nauczyciele przedmiotu Postawy przedsiębiorczości w szkole średniej, chcący rozbudzać zainteresowanie swoim przedmiotem, aby w ten sposób pomagać uczniom w kreowaniu ich postaw przedsiębiorczych albo w dokonywaniu świadomych wyborów w planowaniu ścieżki kariery zawodowej, przedsiębiorcy, gotowi dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z przyszłymi przedsiębiorcami albo potencjalnymi pracownikami. Cele projektu Celem projektu Świadoma przedsiębiorczość było przede wszystkim kreowanie postaw przedsiębiorczych wśród młodych ludzi. Uczniowie zdobyli wiedzę z zakresu prowadzenia firmy, a także odbyli indywidualne konsultacje z doradcą zawodowym. Kompleksowe doradztwo, w tym badanie predyspozycji osobowościowych i typów inteligencji pomogło ukierunkować młodych ludzi na zawody, w których się sprawdzą i pozwoli im świadomie dokonać wyboru swojej przyszłej

6 drogi zawodowej. Nauczyciele mieli możliwość rozwijania swojego warsztatu pracy, podniesienia kompetencji, dzięki czemu w bardziej ciekawy sposób będą kreować postawy przedsiębiorcze wśród uczniów i otwierać przed nimi ścieżki kariery w sposób odpowiadający na potrzeby rynku. Projekt oferował także nowe możliwości dla ludzi świata biznesu, którzy chcieli dzielić się swoją wiedzą i praktycznym doświadczeniem, jak być dobrym przedsiębiorcą i jak spełniać oczekiwania pracodawcy, jako świadomy pracownik. Cele szczegółowe projektu: zwiększenie praktycznej wiedzy z zakresu przedsiębiorczości wśród uczniów szkół średnich rozbudzenie podstaw przedsiębiorczych wśród uczniów średnich stworzenie warunków do spotkania uczniów i nauczycieli ze światem biznesu zwiększenie świadomości planowania ścieżki kariery zawodowej wśród uczniów poprawa jakości zajęć z przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości Działania w projekcie Oryginalność i innowacyjność zastosowanych rozwiązań opiera się na zebraniu różnych działań w jeden kompleksowy i spójny pakiet: Młodzi na start warsztaty z zakresu podstaw przedsiębiorczości dla uczniów (okres realizacji: ) Doradztwo zawodowe dla uczniów (okres realizacji: ) Staże zawodowe dla uczniów i nauczycieli (okres realizacji: ) Konkurs na najlepszy Biznes Plan dla uczestników warsztatów (okres realizacji: ) Szkolenia dla nauczycieli Nauczyciel przewodnik w biznesie (okres realizacji: ) Opracowanie, wydanie i rozpowszechnienie publikacji podsumowującej Projekt (okres realizacji: )

7

8 Nowa strona PROJEKT W LICZBACH Jednym z założeń projektu Świadoma Przedsiębiorczość było zacieśnienie współpracy pomiędzy Instytucjami Otoczenia Biznesu oraz Jednostkami Samorządu Terytorialnego. Stąd też w skład partnerstwa w ramach projektu weszło 6 instytucji: Lider: Izba Przemysłowo-Handlowa w Toruniu Partner 1: Kujawsko-Pomorski Związek Pracodawców i Przedsiębiorców Partner 2: Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji Partner 3: Powiat Toruński Partner 4: Miasto Bydgoszcz Partner 5: Powiat Poznański KPZPiP Miasto Bydgoszcz Bydgoszcz IPH w Toruniu Powiat Toruński Toruń Poznań PIGIEiK Powiat Poznański Zadania w projekcie Oryginalność projektu opierała się na zebraniu już istniejących działań i połączeniu ich w jedne kompleksowy pakiet. Jednym z celów projektu było zbudowanie świadomości młodych ludzi potencjalnych przedsiębiorców i przygotowanie ich do wejścia na rynek pracy. Aby zapewnić prawidłową realizację tego celu projekt podzielono na 7 głównych zadań:

9 1. Zarządzanie i promocja 2. Młodzi na start warsztaty dla uczniów z zakresu podstaw przedsiębiorczości oraz równości szans w szczególności kobiet i mężczyzn 3. Doradztwo zawodowe dla uczniów 4. Organizacja i przeprowadzenie staży zawodowych dla uczniów i nauczycieli 5. Organizacja i przeprowadzenie konkursu na najlepszy biznesplan dla uczestników warsztatów 6. Szkolenia dla nauczycieli Nauczyciel przewodnik w biznesie 7. Opracowanie, wydanie i rozpowszechnienie publikacji W ramach zadania nr 2 Młodzi na start warsztaty dla uczniów z zakresu podstaw przedsiębiorczości oraz równości szans w szczególności kobiet i mężczyzn, planowano przeszkolić 150 uczniów z terenu dwóch województw: kujawsko-pomorskiego oraz wielkopolskiego. Projekt cieszył się dużym powodzeniem i zainteresowaniem, dlatego w szkoleniach udział wzięło 155 uczniów, którzy odbyli 10 h warsztatów z zakresu podstaw przedsiębiorczości oraz równości szans kobiet i mężczyzn. Do projektu przystąpiło 5 szkół: ZS w Chełmży (udział w warsztatach wzięło 50 uczniów), Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Bydgoszczy, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 w Bydgoszczy (udział w warsztatach wzięło 52 uczniów), Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu oraz Zespół Szkół nr 2 w Swarzędzu (udział w warsztatach wzięło 53 uczniów). Struktura płci uczestników warsztatów Młodzi na start : Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu, Zespół Szkół nr 2 w Swarzędzu Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Bydgoszczy, Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 w Bydgoszczy: Kobiety Mężczyźni Zespół Szkół w Chełmży

10 Doradztwo zawodowe Dopełnieniem kompleksowego przygotowania młodych kandydatów na przedsiębiorców było przeprowadzenie doradztwa zawodowego prowadzonego przez profesjonalnych specjalistów. Każdy uczeń został poddany doradztwu w wymiarze 6 h. W jego zakres wchodziła 1 h przeznaczona na test psychologiczny predyspozycji zawodowych oraz 5 h analizy i rozmowy z doradcą. Łącznie udział w doradztwie wzięło 149 uczniów, co dało 894 h doradztwa zawodowego. Staże Praktyczny wymiar projektu polegał na organizacji staży zawodowych dla chętnych uczniów. Zainteresowanie ofertą stażu było znaczące, a ostatecznie udział w stażu wzięło 23 uczniów z dwóch województw. Projekt przewidywał także praktyczne przygotowanie nauczycieli przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości lub zainteresowanych prowadzeniem zajęć z tego tematu. Dlatego też staże zostały zaplanowane dla trzech nauczycieli. Aby zapewnić odpowiednią opiekę merytoryczną stażystom niezbędne było oddelegowanie w wybranych firmach pracowników, którzy mieli pełnić rolę mentorów. Byli to opiekunowie, których zadanie polegało na wprowadzeniu zarówno uczniów jak i nauczycieli do tzw. świata biznesu. Pieczę nad stażystami sprawowało 26 mentorów. Każdy z nich indywidualnie zajmował się przydzielonym mu stażystą. Łącznie przeprowadzono 2080 h stażu zawodowego, co oznacza, że każdy uczestnik odbył 80 h stażu. Dodatkowy wsparciem wiedzy merytorycznej z zakresu przedsiębiorczości pozyskanej na szkoleniu była możliwość jej wykorzystania w praktyce poprzez organizację konkursu na najlepszy biznes plan. Działanie to miało na celu skłonienie młodych ludzi do praktycznej projekcji własnych założeń biznesowych i ich wykorzystania w przyszłości. W celu rozwijania umiejętności pracy w grupach, do konkursu mogły zgłaszać się zespoły 3-osobowe. Ostatecznie w konkursie udział wzięło 9 zespołów, a nagrodzone zostały pierwsze trzy miejsca Wyniki konkursu na najlepszy biznes plan I miejsce Projekt Całodobowy parking strzeżony Michał Woś Mateusz Paradowski Oliwia Lewandowska II miejsce Projekt Restauracja ZŁOTY WIDELEC Anna Pawełek Natalia Siudowska Marta Pokorniecka

11 III miejsce Projekt MAP biuro turystyczne Paulina Chachowska Monika Gniadek Afrodyta Miklusiak Szkolenie Nauczyciel przewodnik w biznesie Jednym z podstawowych celów projektu było także doprowadzenie do wzrostu kompetencji nauczycieli Podstaw przedsiębiorczości oraz podniesienie jakości zajęć z tego przedmiotu. Osiągnięcie tego celu możliwe było poprzez organizację specjalnie zaprogramowanych szkoleń dla nauczycieli. Dwa 2-dniowe szkolenia pt. Szkół Nauczyciel nr 2 w Swarzędzu przewodnik w biznesie przeprowadzono dla 12 nauczycieli. W terminach oraz prowadzone były zarówno zajęcia teoretyczne jak i symulacje zajęć z młodzieżą. Zespół Szkół nr 1 im. Powstańców Wielkopolskich w Swarzędzu, Zespół Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Bydgoszczy, Publikacja Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 7 w Bydgoszczy: Kobiety Mężczyźni Upowszechnienie najlepszych praktyk, w tym usług i ich standardów, w zakresie promowania postaw przedsiębiorczych i instrumentów wspierających rozwój przedsiębiorczości nastąpiło poprzez wydanie w liczbie 1000 szt. publikacji, którą Zespół Szkół w Chełmży właśnie Państwo trzymają w rękach. Projekt Świadoma Przedsiębiorczość zakończył się dużym sukcesem. Zainteresowanie działaniami proponowanym w ramach prowadzonego 60 przedsięwzięcia było bardzo wysokie co pokazują osiągnięte wskaźniki. Realizację założonych w projekcie wskaźników obrazuje poniższy wykres: Założone Zrealizowane Liczba uczniów, którzy wzięli udział w warsztatach "Młodzi na start" Liczba uczniów, którzy wzięli udział w doradztwie zawodowym Liczba uczestników staży zawodowych Liczba zespołów konkursowych 0

12

13 Nowa strona EWALUACJA BADANIA ANKIETOWE W ramach projektu Świadoma Przedsiębiorczość przeprowadzono badania ankietowe wśród uczestników Warsztatów dla uczniów Młodzi na start, doradztwa zawodowego oraz staży zawodowych w przedsiębiorstwach dla uczniów i nauczycieli. W badaniu wzięło udział 57 uczestników, co stanowi 33% ogółu osób korzystających z działań zaproponowanych w projekcie. Ze względu na tą próbę badawczą otrzymane wyniki badania nie dają pełnego obrazu, w jaki sposób uczestnicy oceniają realizowane w ramach projektu działania. Ze względu na fakt, iż różne osoby uczestniczyły w różnych formach wsparcia warsztaty dla uczniów, doradztwo zawodowe, staże zawodowe dla uczniów i nauczycieli każde działanie było oceniane oddzielnie. Uczestnicy projektu otrzymali 3-częściową ankietę, w której w skali od 1 do 5 mieli ocenić przydatność form wsparcia, sposób organizacji, przygotowanie trenerów, doradców, mentorów. Warsztaty dla uczniów Młodzi na start Uzyskano odpowiedzi na postawione pytania od 54 uczniów z grupy 155 uczestników warsztatów. Uczniowie ogólnie ocenili organizację warsztatów na poziomie 3,78. Uczniowie najwyżej ocenili przygotowanie wykładowcy 4,19 oraz atmosferę panująca podczas szkolenia 4,06. Najniżej uczniowie ocenili rozkład zajęć 3,04. Tylko jeden uczestnik wyraził dodatkowe uwagi dotyczące szkolenia: Warsztaty dostarczyły ciekawych i przydatnych informacji na przyszłość. Były prowadzone ciekawie i na luzie. Dzięki temu, mimo że zajęcia trwały po 3 godziny nie odczuwało się tego. 11

14 Warsztaty dla uczniów Młodzi na start skala ocen 1 5 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 Doradztwo zawodowe dla uczniów Z doradztwa 1,00 zawodowego skorzystało 149 uczniów badanie ankietowe 0,50 przeprowadzono 0,00 wśród 54 uczestników. Najwyższą punktację otrzymał punkt Atmosfera podczas doradztwa 3,94 oraz przygotowanie doradcy zawodowego 3,89. Najniższą notę punktową otrzymało pytanie dotyczące rozkładu godzin doradztwa 3,17. Ogólnie uczniowie ocenili działanie doradztwo zawodowe na poziomie 3,44. 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Dodatkowe uwagi dotyczące doradztwa zawodowego przedstawione przez uczestników: Wydaje mi się, że przydałaby się jeszcze chociaż jedna godzina więcej. Ciężko rozważyć różne opcje w tak krótkim czasie z doradcą zawodowym. Doradztwo zawodowe dla uczniów skala ocen

15 Staże zawodowe w przedsiębiorstwach dla uczniów i nauczycieli Ankiety dotyczące staży zawodowych wypełniło 16 uczestników co stanowi 61,5 % ogółu uczniów i nauczycieli korzystających z tego działania. Uczestnicy staży bardzo wysoko ogólnie ocenili staże zawodowe w firmach 4,69. Najwyżej została oceniona atmosfera w pracy 4,88. Na wszystkie pozostałe pytania badani odpowiedzieli na poziomie 4,69 4,63. Dwóch uczestników badania wyraziło swoją opinię na temat zorganizowanego stażu zawodowego: Staż był dobrym sposobem na zakończenie projektu i przygotowaniem do podjęcia pracy w przyszłości Było to bardzo ciekawe doświadczenie i możliwość nabycia nowych umiejętności Staże zawodowe w przedsiębiorstwach skala ocen 1 5 4,90 4,85 4,80 4,75 4,70 4,65 4,60 4,55 4,50 4,45 Podsumowanie Z przeprowadzonego badania wynika, iż zarówno uczniowie jak i nauczyciele bardzo cenią sobie praktyczny wymiar nauki, jakim jest staż zawodowy. Świadczy to o tym, iż uczniowie którzy zdecydowali się skorzystać z tej formy wsparcia proponowanej w ramach projektu Świadoma Przedsiębiorczość,byli odpowiednio zmotywowani i przygotowani do odbycia stażu nie byli to uczestnicy przypadkowi, tylko osoby świadomie planujące swoją ścieżkę kariery zawodowej. Zarów- 13

16 no szkolenia dla uczniów jak i doradztwo zawodowe zostało ocenione na niższym poziomie może to wynikać z faktu, iż w projekcie uczestniczyli w dużej mierze uczniowie pierwszych klas szkół ponadgimnazjalnych. Osoby te, co potwierdzili doradcy zawodowi, nie są jeszcze emocjonalnie przygotowani do podejmowanie decyzji o swojej przyszłości. Uczniowie wysoko oceniali wykładowców i doradców świadczy to o tym, iż zależy im na prowadzeniu zajęć przez praktyków odpowiednio przygotowanych i związanych na co dzień z tematyką przedsiębiorczości. Uczniowie wysoko oceniali również atmosferę panująca podczas zajęć i doradztwa ukazuje to, iż bardzo ważne jest w jaki sposób są prowadzone zajęcia. Najgorzej uczestnicy ocenili rozkład godzin doradztwa i zajęć szkoleniowych uczniowie przyzwyczajeni są do 45-minutowych zajęć lekcyjnych. Zajęcia w ramach projektu były organizowane w blokach 1,5-godzinny i dłuższych. Podsumowując można stwierdzić, iż działania zaplanowane w ramach projektu Warsztaty dla uczniów Młodzi na start, doradztwo zawodowe oraz staż zawodowy w przedsiębiorstwie są dobrą formą przygotowania młodych ludzi do pracy w przypadku gdy są oni już odpowiednio zmotywowani i zaczynają myśleć o swojej przyszłej karierze zawodowej. 14

17 RAPORT Z BADANIA EWALUACYJNEGO ŚWIADOMA PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ WARSZTATY DLA UCZNIÓW MŁODZI NA START Grupa badawcza: 155 uczniów szkół średnich z: Chełmża, Bydgoszcz, Swarzędz - w tym: 76 kobiet i 79 mężczyzn Narzędzia: Ankieta ewaluacyjna składająca się z 8 pytań opracowanych na podstawie materiałów przygotowanych przez trenerów. - zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie przyjęto, iż rezultat jest osiągnięty przy wzroście 20% - w sytuacji, gdy pomiar początkowy był powyżej 70% oraz nastąpił wzrost w kolejnym pomiarze, ale mniej niż 20% to rezultat również uznaje się za osiągnięty - w sytuacji, gdy w obu pomiarach rezultat został określony na 100%, nastąpiło utrzymanie rezultatu to również uznaje się za rezultat osiągnięty. Rezultaty zbadane: Rezultat 1: Zwiększony poziom przedsiębiorczości uczniów Badane za pomocą pytań: 1. Przedsiębiorczość kojarzy mi się z: (max. 2 odpowiedzi) prowadzeniem własnej jednoosobowej firmy prowadzeniem dużej firmy pomysłami jaki można zrobić biznes aktywnością w szukaniu różnych dróg zaspokajania potrzeb umiejętnością odnajdywania nowych dróg zaspokajania potrzeb i realizowania swoich celów przy jednoczesnym zarabianiu pieniędzy 2. Na skali 1 10 oceń swój stopień gotowości do podjęcia ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej (1 nie jestem gotowy/gotowa; 10 jestem gotowy/gotowa)

18 3. Lęki przed podejmowaniem działalności gospodarczej wybierz wszystkie jakie uważasz bo uważają, że się do tego nie nadają bo nie wiedzą co mogli by robić bo wszystko już było bo nie mają pieniędzy na start bo to jest trudne bo wymaga to dużej wiedzy z prawa, finansów, marketingu bo dużo jest papierów i kontaktów z urzędami bo może się nie udać i poniesie się straty Inne:... I pomiar dla całej grupy: 51,18 % II pomiar dla całej grupy: 72,54 % Postęp dla całej grupy: 21,36% Innych ludzi jak myślisz Które lęki Ty podzielasz Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 111 osób liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 53 osoby liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 58 Rezultat 2: Nabycie umiejętności pracy w zespole Badane za pomocą pytań: 4. Wyobraź sobie, że jako dorosły człowiek zakładasz własną działalność gospodarczą. Nawet przy brakach w pozostałych dziedzinach, dzięki tej jedynej właściwości można rozwiązać większość problemów w firmie. Wybierz tylko jedną cechę przedsiębiorcy/firmy z poniższych, która spełnia powyższe założenie: (max 1 odpowiedź) ciągły dostęp do gotówki dobrzy doradcy zdolność kredytowa umiejętność współpracy w zespole fajna lokalizacja firmy łatwość w nawiązywaniu kontaktów wiedza specjalistyczna właściciela firmy, np w danym zawodzie obycie w świecie właściciela firmy dobra nazwa i logo firmy forma działalności gospodarczej I pomiar dla całej grupy: 57,61 % II pomiar dla całej grupy: 81,55 % Postęp dla całej grupy: 23,94% 16

19 Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 108 osób liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 49 osób liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 59 osób Rezultat 3: Zwiększenie motywacji do samodzielnego działania Badane za pomocą pytań: 5. Mając problem do rozwiązania (problem o charakterze ogólnym, życiowym nie problem związany z przedmiotami w szkole) jakie działania podejmujesz: (max 2 odpowiedzi) zastanawiam się czy kiedyś już nie miałem/ wymyślam samodzielnie jakieś rozwiązanie miałam podobnego problemu, a jak tak to jak wtedy go rozwiązałem/ rozwiązałam szukam w Internecie pytam się jakiegoś dorosłego pytam się koleżanki/ kolegi skoro nie wiem jakie jest rozwiązanie to się nie zajmuję tym problemem, odsuwam to od siebie próbuję samodzielnie rozwiązać, a jak mi nie wychodzi to szukam pomocnych informacji w Internecie lub jakaś osoba I pomiar dla całej grupy: 73,11 % robię dokładnie to samo co robi kolega/koleżanka płacę za rozwiązanie problem przekazuję rozwiązanie problemu komuś innemu II pomiar dla całej grupy: 87,26 % Postęp dla całej grupy: 14,16% Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 111 osób liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 52 osoby liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 59 osób Rezultat 4: Podniesienie wiedzy uczestników z zakresu równości szans Badane za pomocą pytań: 6. Równość szans jest dla mnie: (max 1 odpowiedź) równym traktowaniem wszystkich walką z dyskryminacją jakiejś grupy, np. niepełnosprawnych traktowaniem ludzi i ocenianiem ich aktywności biorąc pod uwagę bezpośrednią cechę jaka ma być wykorzystywana a nie inne niezwiązane z tematem zróżnicowane traktowanie tych osób, które mają najtrudniej na świecie I pomiar dla całej grupy: 32,71 % ustanowieniem w prawie zapisów mówiących o równym traktowaniu wszystkich nie budowaniem stereotypowych założeń w stosunku do danej osoby walką z uprzedzeniami płciowymi/ rasowymi i innymi indywidualne traktowanie osób biorąc pod uwagę potrzeby każdej z nich i dostosowaniem pomocy pod kątem rzeczywistych potrzeb danej osoby 17

20 II pomiar dla całej grupy: 68,71 % Postęp dla całej grupy: 36,00% Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 122 osób liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 65 osób liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 57 osób Rezultat 5: Zmiana świadomości odnośnie prowadzenia przez kobiety działalności gospodarczej Badane za pomocą pytań: 7. Z którymi stwierdzeniami najbardziej się zgadzasz wybierz tylko 3: (max 3 odpowiedzi) kobiety i mężczyźni nie są równi i jest to stary jak świat naturalny układ płci równość kobiet i mężczyzn jest tylko wymysłem i niczym konkretnym na kobiety i mężczyzn w biznesie należy patrzeć z punktu widzenia ich potrzeb, przy czym każda z płci samodzielnie wypowiada się co do sposobu zaspokojenia swoich potrzeb kobiety i mężczyźni różnią się w biznesie co wcale nie oznacza, że z tego powodu powinni być traktowani odmiennie nie ma różnic między kobietami i mężczyznami w biznesie, kobiety powinno się traktować tak samo jak mężczyzn kobiety i mężczyźni mogą pracować w podobnym charakterze i powinny dostawać podobne pieniądze za swoją pracę Kobiety nie nadają się do prowadzenia biznesu bowiem są za miękkie i delikatne kobiety słabej sobie dają radę w biznesie, bowiem muszą swój czas poświęcać bardziej na wychowywanie dzieci w biznesie jest miejsce zarówno dla kobiet i mężczyzn z tym, że każda płeć ma swoje miejsce i kobiety nie powinny wykonywać niektórych zawodów kobiety i mężczyźni mogą wykonywać te same zawody i prowadzić firmy, ale kobiety są w tym mniej efektywne I pomiar dla całej grupy: 62,03 % II pomiar dla całej grupy: 83,51 % Postęp dla całej grupy: 21,48% Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 113 osób liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 53 osoby liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 60 osób 18

21 Rezultat 6: Zwiększenie świadomości uczniów w planowaniu ścieżki kariery zawodowej Badane za pomocą pytań: 8. Z którymi stwierdzeniami na temat planowania kariery zawodowej zgadzasz się najbardziej (max 3 odpowiedzi): planowanie jest bez sensu, bowiem nigdy nie wiadomo co człowieka czeka ja już wiem co chce robić więc po co mam planować plan jest fajny można się zastanowić w momencie planowania, ale później to się o nim zapomina planowanie jest pożyteczne bo człowiek wie jakie kroki ma podejmować i na czym się skupiać planować można w głowie, nie ma potrzeby robić tego z doradcą zawodowym lub na papierze I pomiar dla całej grupy: 70,26 % II pomiar dla całej grupy: 91,35 % Postęp dla całej grupy: 21,10% Liczba osób, która osiągnęła rezultat: 120 osób - liczba kobiet, która osiągnęła rezultat: 54 osoby - liczba mężczyzn, która osiągnęła rezultat: 66 osób Podsumowanie planować karierę najlepiej zacząć jeszcze w szkole nie mam co planować bo nie wiem co chcę robić w życiu planowanie to tylko działania teoretyczne, życie zmienia plany plan kariery zawodowej to użyteczne narzędzie jakie pozwala określić co się umie i potrafi, co się chce i czego się trzeba nauczyć by robić to co się chce planować karierę powinno się dopiero po skończeniu szkoły LP Rezultat 1 zwiększony poziom przedsiębiorczości uczniów 2 nabycie umiejętności pracy w zespole Liczba osób, które osiągnęły rezultat Kobiety % K Mężczyźni % M Ogółem % 53 69, , , , , ,68 3 zwiększenie motywacji do samodzielnego działania 52 68, , ,61 4 podniesienie wiedzy uczestników z zakresu równości szans 65 85, , ,71 5 zmiana świadomości odnośnie prowadzenia przez kobiety działalności gospodarczej 6 zwiększenie świadomości uczniów w planowaniu ścieżki kariery zawodowej 53 60, , , , , ,42 19

22

23 Nowa strona OKIEM UCZESTNIKÓW W tym rozdziale zebraliśmy opinie uczestników projektu Świadoma Przedsiębiorczość. Cieszy nas, że są one bardzo pozytywne, a osoby które wzięły udział w projekcie uznały, że pogłębiły swoją wiedzę i zdobyły nowe doświadczenia. Pani Agnieszka Piórkowska, nauczycielka Podstaw przedsiębiorczości w Zespole Szkół w Chełmży tak ocenia projekt: Jako nauczyciel przedmiotu podstawy przedsiębiorczości z dziesięcioletnim stażem uważam, że projekt Świadoma przedsiębiorczość to doskonała okazja zarówno dla uczniów jak i nauczycieli na to aby przekonać się jak wygląda teoria w praktyce. Mimo że na lekcjach stosuję najróżniejsze metody aktywizujące, pracę z komputerem, szukanie informacji w Internecie i wiele innych, nie są one w stanie zastąpić realnego kontaktu z kimś kto prowadzi własny biznes. Staże dla uczniów i nauczycieli były doskonałą okazją do poznania biznesu od kuchni wszystkich wad i zalet związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Niezwykle cenne są dla nauczycieli wszelkie formy doskonalenia zawodowego, a zwłaszcza takie podczas których mogą podzielić się swoimi doświadczeniami z innymi nauczycielami tego samego przedmiotu. Dlatego równie pozytywnie co staże oceniam szkolenie dla nauczycieli zorganizowane w malowniczo położonym hotelu Villa Piast w Ciechocinku. Wspólne poszukiwanie rozwiązań różnych problemów uczy nie tylko pracy w grupie ale także wyzwala kreatywność i pomaga dostrzec różne rzeczy z innej perspektywy. Uważam, że udział w projekcie był zarówno dla uczniów jak i dla nauczycieli doskonałą okazją do zweryfikowania swoich planów na przyszłość lub utwierdzenia się w już podjętych decyzjach i ugruntowaniem posiadanej wiedzy związanej z pełnioną obecnie funkcją. Uczestnik Warsztatów Młodzi na start bardzo dobrze ocenił szkolenie: Warsztaty dostarczyły ciekawych i przydatnych informacji na przyszłość. Były prowadzone ciekawie i na luzie. Dzięki temu, mimo że zajęcia trwały po 3 godziny nie odczuwało się tego. Uczeń, który przeszedł doradztwo zawodowe mówi o nim tak: 21

24 Wydaje mi się, że przydałaby się jeszcze chociaż jedna godzina więcej. Ciężko rozważyć różne opcje w tak krótkim czasie z doradcą zawodowym. Uczestnicy projektu równie pozytywnie oceniali staże zawodowe: Staż był dobrym sposobem na zakończenie projektu i przygotowaniem do podjęcia pracy w przyszłości. Było to bardzo ciekawe doświadczenie i możliwość nabycia nowych umiejętności. Pan Marcin Budziński z przedsiębiorstwa Diuna Sp. z o.o. uważa, że czas w którym odbywał się staż jest wystarczający do zaprezentowania charakterystyki pracy na konkretnym stanowisku oraz zakresu obowiązków pracownika. O zorganizowanej praktyce mówi: W naszym przypadku postanowiliśmy zaangażować uczniów w prace marketingowe. Postanowiliśmy zogniskować zajęcia na prace związane z kreatywnością, prezentacją i kreowaniem konkretnego projektu, a takie umiejętności przydadzą się w zasadzie w pracy na każdym stanowisku. Pan Marcin Budziński wspomina, że uczestniczył w kilku innych tego typu przedsięwzięciach i że ten projekt organizacyjne był jednym z najlepszych. Stwierdził nawet, że projekt powinien być organizowany cyklicznie. Najważniejszym kapitałem każdej firmy są ludzie. To ich kwalifikacje, kreatywność i pomysłowość decydują o budowaniu przewagi konkurencyjnej i sukcesie w biznesie. Aby o naszym systemie edukacyjnym przestano mówić, że jest fabryką bezrobotnych, trzeba stwarzać przestrzeń do inicjatyw takich jak ta. Młodzi ludzie już na etapie wyboru kierunku studiów powinni zapoznać się z zakresem obowiązków wymaganym do wykonywania konkretnego zawodu, charakterze pracy na wskazanym stanowisku, oczekiwaniom przedsiębiorców-pracodawców, nie mówiąc o studentach, którzy w czasie studiów odbywają czasem praktyki, które są fikcją. Tak czy inaczej szansą na rozwój organizacji, miasta, regionu są kompetentni pracownicy gwarantujący możliwość realizowania innowacyjnych i długofalowych działań. Pani Marzena Grocka i Pani Małgorzata Indraszek z Przedsiębiorstwa Wielobranżowego EBUD-Przemysłówka Sp. z o.o. również oceniają staż i uczniów pozytywnie. Chcieliśmy, aby stażyści zapoznali się z różnymi aspektami działania przedsiębiorstwa budowlanego; wprawdzie ogólnie, ale za to różnorodnie. Stażyści odbyli staż w dziale produkcji i koordynacji zasobów, kosztorysowania, zakupów i analiz centralnych, logistyki, w sekretariacie i w dziale kadr i płac. Jeśli chodzi o pracę stażystów pani Marzena i pani Małgorzata oceniają ją bardzo dobrze. 22

25 Każdy z dwojga stażystów posiadał inne cechy, ale zawsze były to cechy pozytywne, takie jak: obowiązkowość, dokładność, chęć do pracy, zaangażowanie, dobre tempo pracy. Zachowanie pełne podziwu tym bardziej, że był to okres wyjęty z ich czasu wolnego, a także bezpłatny. Pani Agnieszka Torzewska-Borgula z przedsiębiorstwa SLICAN Sp. z o.o., która była mentorem nauczyciela przedsiębiorczości z VI LO w Bydgoszczy, uważa, że tego typu inicjatywa powinna być kontynuowana. Pani Agnieszka sugeruje, że czas stażu należy wydłużyć, tak aby stażysta mógł także sam wykonywać pewne podstawowe zadania. Korzyści dla każdej ze stron są oczywiście niemierzalne w czasie trwania stażu. Dopiero zdobyta wiedza i umiejętności, jak i doświadczenie zostanie wykorzystane w kolejnych latach nauki lub w pracy nauczyciela. Należy postawić na praktyczną stronę stażu w danej firmie czy też instytucji. Uczeń jednego z bydgoskich liceów Adam Gliński odbył staż w Radiu GRA. Wspomina, że staż przebiegał w dobrej atmosferze: Bardzo cieszę się, że miałem okazję wziąć udział w tym projekcje. Uważam, że 2- tygodniowe praktyki w radiu pokazały mi jak wygląda praca na stanowisku reportera i utwierdziły w przekonaniu, że właśnie to chciałbym robić w przyszłości. Natomiast Karolina Dopierała odbywała staż w przedsiębiorstwie Grupa Doradczo- Szkoleniowa FALCO M. Szymański, M. Lipkowski Sp. J. Mimo że odbyty staż raczej nie przyda jej się w przyszłości, gdyż wybiera się na kierunek artystyczny, ocenia go pozytywnie. Staż przebiegał w świetnej atmosferze, wszyscy pracownicy biura byli dla mnie uprzejmi i pomocni. Doświadczenie to było o tyle fajne, że mogłam zobaczyć na czym polega praca biurowa O swoich wrażeniach ze stażu mówi także uczeń Jakub Osmałek: W minione wakacje odbyłem staż w przedsiębiorstwie DIUNA Sp. Jawna Piotr Drabiński, Jerzy Wyporkiewicz - Zostałem bardzo życzliwie przywitany przez dyrekcję oraz zarząd i zapoznany z działalnością firmy. Branża hydrauliki siłowej jest mi zupełnie obca, jednak mój opiekun przewidział to i przygotował dla mnie zadania nie wymagające znajomości fachowych zagadnień. Dzięki odbyciu stażu mogłem poznać realia pracy panujące w dziale marketingu, co z pewnością pozwoli mi lepiej odnaleźć się na rynku pracy. Oczywiście sam papier dołączony do CV stanowi już niebagatelny atut przy szukaniu pierwszej poważnej pracy. Pani Irena Ślusarz dyrektor ds. marketingu w firmie CMPrial sp. z o.o. z Torunia była mentorem stażystki Joanny Zegarskiej. Bardzo dobrze ocenia zarówno sam projekt, jak i staż: 23

26 Od samego początku śledziłam projekt Świadoma przedsiębiorczość. Inicjatywa była dla mnie fantastycznym doświadczeniem. Cieszę się, że wśród młodzieży szkół ponadgimnazjalnych są osoby, którym przedsiębiorczość kojarzy się z lepszą przyszłością, są chętni by zdobywać wiedzę w praktycznym działaniu. Projekt dał im tę szansę. Mogli skonfrontować swoje pomysły zawodowe na przyszłość z wiedzą i doświadczeniem ludzi, którym biznes jest doskonale znany. Mogli także odkryć w sobie cechy człowieka przedsiębiorczego by następnie rozwijać je w przyszłości. Od pierwszego dnia poznałam oczekiwania Joasi w kontekście wiedzy jaką chciała uzyskać podczas stażu. Były to głównie zadania związane z reklamą, public relations i szeroko pojętym marketingiem. Joasia bardzo chętnie zaangażowała się w projekcie dotyczącym wprowadzenia do dystrybucji e-sklepu nowego produktu w oparciu o marketing mix 4P i formułę 4C. Poznała praktyczne aspekty reklamy w firmie. Zapoznała się ze sposobem oddziaływania reklamy na konsumentów w oparciu o model AIDA a także podstawowymi zasadami komunikacji wewnątrz i na zewnątrz firmy (komunikacja werbalna słowna, pisemna; niewerbalna mowa ciała, ubiór, otoczenie). Udało nam się znaleźć czas na to, aby Joasia zapoznała się z pracą biura, nabyła praktyczne umiejętności obsługi urządzeń biurowych oraz obiegiem dokumentacji w firmie. Do powierzonych zadań Joasia przystępowała z dużym zaangażowaniem, podczas ich realizacji wykazywała się samodzielnością i pomysłowością, proponowała własne rozwiązania. Doskonale poradziła sobie z postawionymi zadaniami. Szybko z integrowała się ze wszystkimi pracownikami. Chętnie i z zapałem uczyła się nowych zagadnień. Byłam pełna podziwu dla Joasi, której postawa mobilizowała innych do weryfikacji swoich działań. Myślę, że udział Joasi w projekcie dał Jej motywację do przyjęcia odpowiedzialności za własny rozwój zawodowy, że jest świadoma jak może pracować na swój własny sukces. Organizatorom gratuluję inicjatywy. Przytoczone opinie świadczą o tym, że projekt spełnił oczekiwania uczestników, a także że istniała faktyczna potrzeba jego realizacji. Mamy nadzieję, że również niniejsza publikacja będzie wykorzystywana w pracy z uczniami. W następnej części Dobre praktyki prezentujemy materiały z Warsztatów Młodzi na start, które mają stanowić pomoc metodyczną w pracy nauczycieli Podstaw przedsiębiorczości. Zamieszczamy także nagrodzony biznes plan pt. Całodobowy parking strzeżony, opracowany przez Michała Wosia, Mateusza Paradowskiego i Oliwię Lewandowską. 24

27

28 Nowa strona Młodzi na start Warsztaty z zakresu przedsiębiorczości Materiały szkoleniowe część I Czas trwania: 3 x 45 minut Spotkanie I Od pomysłu do własnego biznesu 25

29 Wstęp i rozgrzewka : Poznajmy się! Powitanie uczestników szkolenia oraz wzajemna prezentacja. Przedstawienie celów projektu, tematyki oraz harmonogramu zajęć. Kontrakt grupowy czyli zasady pracy i komunikacji podczas zajęć. Ćwiczenie rozgrzewkowe. Zagadnienie nr 1: Aktywność człowieka jako warunek jego przetrwania Człowiek, od zarania dziejów, aby przeżyć, musiał wykazać się aktywnością. Praczłowiek, gdy był głodny szukał czegoś do jedzenia w swoim najbliższym otoczeniu. Chodził, szukał i zbierał jadł korzonki, owoce, czasem trafiła się jakaś padła zwierzyna. Kolejne etapy historii ludzkości związane były z doskonaleniem sztuki łowieckiej, uprawą roślin i hodowlą zwierząt, rozwojem handlu, na początku handlu wymiennego, a następnie pojawieniem się symbolicznego pieniądza, od muszelek i korali, poprzez pieniądz kruszcowy aż do pieniędzy papierowych i elektronicznych. Z biegiem lat życie człowieka stawało się coraz bardziej dostatnie, bezpieczne i komfortowe, ale jednocześnie coraz bardziej skomplikowane. W dzisiejszych czasach trudno sobie wyobrazić, aby na przykład rodzice, po pracy, wybierali się do lasu, aby upolować coś na obiad dla swojej rodziny. Dziś, aby zaspokoić swoje potrzeby, trzeba mieć pieniądze i trzeba je skądś wziąć. Pomimo tych wszystkich zmian na przestrzeni dziejów cel wysiłków człowieka pozostał niezmienny przeżyć, zaspokoić swoje potrzeby, zabezpieczyć byt swój i swoich bliskich. Pytanie zasadnicze: Skąd wziąć pieniądze na życie? Metody legalne Metody nielegalne 26

30 Zagadnienie nr 2: Praca u kogoś czy praca u siebie? Jeśli wybrałeś legalne metody pozyskiwania środków finansowych, masz różne opcje. Jedną z nich jest praca zarobkowa. Obserwując osoby dorosłe, które już pracują, np. swoich rodziców, możesz łatwo stwierdzić, że niektórzy pracują u kogoś a inni pracują u siebie, czyli sami prowadzą działalność gospodarczą wykonując pracę samodzielnie lub zatrudniając pracowników. Zarówno praca u kogoś, jak i praca u siebie mają swoje plusy i minusy. Praca u kogoś Zalety pracy u kogoś Wady pracy u kogoś Praca u siebie Zalety pracy u siebie Wady pracy u siebie Zagadnienie nr 3: Dlaczego większość osób boi się założyć własną firmę? Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2009 roku przez instytut badawczy MillwardBrown SMG/KRC aż 48 % młodych Polaków zadeklarowało, że chciałoby założyć w przyszłości własny biznes, ale tylko 2% rzeczywiście realizuje swoje plany w tym zakresie. Dziś mamy rok 2011, ale niewiele się w tym względzie zmieniło. * Według ekspertów badających ten temat jedną z podstawowych przyczyn takiego stanu rzeczy jest brak przygotowania młodych ludzi do prowadzenia 27

31 działalności gospodarczej. Dodatkowe powody to bardziej lub mniej uzasadnione obawy i lęki wynikające również po części z braku rzetelnej wiedzy oraz informacji dotyczących zakładania i prowadzenia własnej działalności gospodarczej. * Fragment tekstu na podstawie informacji zamieszczonych w Magazynie Nowości, z dnia r, strona M5,rubryka Warto wiedzieć Oto przykładowa lista najpopularniejszych lęków i obaw przed założeniem i prowadzeniem własnej działalności gospodarczej: Ja się do tego nie nadaję! Nie mam pomysłu; nie wiem, co mógłbym / mogłabym robić! Wszystko już jest, istnieją już firmy, które robią to, co chciałbym / chciałabym robić i trudno było by mi się przebić! Nie mam pieniędzy, żeby założyć własną firmę! Założenie firmy jest skomplikowane i kosztowne! Prowadzenie firmy wymaga fachowej wiedzy na temat prawa, finansów, marketingu itp. Prowadząc firmę trzeba kontaktować się z wieloma urzędami i zajmować się wieloma papierkami = kłopoty, stres itp.! Co będzie, jeśli mi się nie uda? Inne obawy: Zagadnienie nr 4: Działalność działalności nierówna różne firmy Jaki masz wybór? Produkcja, handel a może usługi? Duża firma zatrudnia wielu pracowników, którzy pracują na Ciebie i generują duże zyski lub, jeśli jest źle, duże straty. Wielu pracowników = duże pieniądze = duże ryzyko. A może jednoosobowa działalność gospodarcza? Istnieją tzw. wolne zawody, np. prawnicy, lekarze, tłumacze przysięgli i tzw. freelancerzy specjaliści oferujący swoje usługi w różnych dziedzinach, np. graficy komputerowi, informatycy, trenerzy biznesu, konsultanci i doradcy. Prowadząc własną działalność można też pracować dla innej firmy na umowę typu firma firmie wyręczając ją z pewnych obowiązków, które nie stanowią głównego nurtu jej działalności. Można np. sprzątać biura, opiekować się firmową infrastrukturą informatyczną, oferować usługi w zakresie księgowym czy też kadrowo-płacowym lub świadczyć usługi transportowe. Zjawisko to nazywa się obecnie outsourcingiem. 1) Jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona przez jedną osobę fizyczną. 28

32 Można założyć jednoosobową firmę. Jest to po prostu jakiś człowiek osoba fizyczna, który prowadzi działalność. Istnieją również inne formy prowadzenia działalności gospodarczej zwane spółkami. 2) Spółka cywilna to spółka, czyli wspólne przedsięwzięcie, kilku osób fizycznych prowadzących działalnością gospodarczą. Spółka taka nie posiada osobowości prawnej i działa na podstawie Kodeksu cywilnego. 3) Spółki prawa handlowego spółki działające na podstawie Kodeksu spółek handlowych. W przypadku tej grupy wyróżniamy tzw. spółki osobowe (nie posiadają osobowości prawnej) i kapitałowe (posiadają osobowość prawną). Spółki osobowe opierają swoją działalność na osobistej pracy wspólników: spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka partnerska. Druga grupa to spółki kapitałowe: spółka akcyjna (S.A.) i spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Sp. z o.o.) są to bardziej skomplikowane formy działalności gospodarczej, w których występuje więcej niż jeden właściciel. Również ich założenie wiąże się z większymi nakładami finansowymi minimalny tzw. kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi obecnie zł, a tzw. kapitał akcyjny spółki akcyjnej to minimum zł (reguluje to Kodeks spółek handlowych). Ostatnio popularna stała się również klasyfikacja przedsiębiorstw pod względem ich wielkości liczy się liczba zatrudnionych pracowników oraz kryteria obrotowe. Aby zorientować się z grubsza, jak wygląda ten podział, skupmy się wyłącznie na liczbie zatrudnianych przez firmę pracowników: Mikroprzedsiębiorstwo mniej niż 10 pracowników Małe przedsiębiorstwo mniej niż 50 pracowników Średnie przedsiębiorstwo mniej niż 250 pracowników Duże przedsiębiorstwo powyżej 250 pracowników Czasem wiedza o tym, jakim się jest przedsiębiorcą przydaje się, ponieważ wiele działań wspierających aktywność biznesową (np. Fundusze Unijne) adresowanych jest do konkretnych grup przedsiębiorców, np. do małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Sprawdzając pod tym kątem własną firmę, pamiętajmy jeszcze o drugim parametrze klasyfikacji czyli o wielkości obrotów. Zagadnienie nr 5: Pomysł na firmę = pomysł na siebie! Jak wynika z tego, co stwierdziliśmy w ramach Zagadnienia nr 3, większość lęków i obaw wydaje się nie mieć racjonalnego uzasadnienia. Zastanówmy się więc, co by było, gdybyśmy jednak rozważyli możliwość założenia i poprowadzenia 29

33 własnej firmy. Co by to mogło być? Czy masz już może jakiś pomysł? Symulacja: Co by było, gdyby...? Czym się interesujesz? Co lubisz robić? W czym jesteś dobry/ dobra? Co z tego wynika? Co mogłaby robić Twoja własna firma? Zagadnienie nr 6: Show me the money!- Czy będą z tego pieniądze? Zanim zabierzemy się za zakładanie firmy, powinniśmy się zastanowić i policzyć, czy to się nam opłaci, czyli czy będą z tego pieniądze, czy da się z tego wyżyć. Nie sztuką jest się napracować i dołożyć do interesu. Sztuką jest popracować i dobrze zarobić. Głównym celem prowadzenia działalności gospodarczej jest bowiem generowanie zysku czyli po prostu zarabianie pieniędzy! Zysk to różnica pomiędzy przychodem firmy a jej kosztami. Koszty firmy, czyli jej wydatki, można ogólnie podzielić na dwie grupy, na tzw. koszty stałe i koszty zmienne. Koszty stałe są to koszty, które nie ulegają zmianie wraz ze zmianą skali działalności firmy, np. wielkością produkcji czy ilością świadczonych usług. Koszty stałe obejmują wydatki ogólne. Przykładem kosztów stałych może być koszt wynajmu biura czy lokalu handlowego, płace kierownictwa firmy, opłaty za dzierżawę majątku itp. Całkowite koszty stałe pozostają na tym samym poziomie bez względu na to, czy firma funkcjonuje słabo czy na pełnych obrotach. Koszty zmienne są to koszty, które zmieniają się w sposób proporcjonalny wraz ze zmianą skali działalności firmy, np. im większa produkcja, tym większe koszty zmienne. Koszty zmienne obejmują płace pracowników zatrudnionych przy produkcji, materiały, majątek ruchomy i zaopatrzenie biurowe. Przykład produkcyjnych kosztów zmiennych stanowią koszty materiałów używanych do produkcji, energii itp. Koszty całkowite firmy to suma jej kosztów stałych oraz kosztów zmiennych. Aneks: Kilka słów na temat podatków Wszyscy płacimy podatki, zwykli obywatele i firmy, bez względu na ich formę 30

34 prawną. Oto kilka nazw podatków wraz z krótkim wyjaśnieniem ich znaczeń: PIT (ang. Personal Income Tax) czyli podatek dochodowy od osób fizycznych CIT (ang. Corporate Income Tax) czyli podatek od osób prawnych VAT (ang. Value Added Tax dosłownie podatek od wartości dodanej) czyli podatek od towarów i usług zwany krótko podatkiem VAT lub VAT-em. Zestawienie przychodów i wydatków Przychody Koszty stałe Koszty zmienne Zysk (brutto) Zagadnienie nr 7: Moja decyzja: Zakładam własną firmę! Krótki opis rodzaju działalności gospodarczej, którą mógłbyś / mogłabyś poprowadzić oraz podstawowe informacje na jej temat. Możesz wpisać tu wszystko, co uznasz za ważne. Opisz to w taki sposób, aby zrozumiała to każda, nawet obca, osoba, której zdecydujesz się to pokazać. Opis Twojej firmy Koniec spotkania pierwszego 31

35 Nowa strona Młodzi na start Warsztaty z zakresu przedsiębiorczości Materiały szkoleniowe część II Czas trwania: 3 x 45 minut Spotkanie II Własna firma krok po kroku 32

36 Zagadnienie nr 1: Jak się zakłada firmę? instrukcja krok po kroku Kto może zarejestrować i prowadzić działalność gospodarczą? Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej określone są w Ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Oprócz wspomnianej Ustawy występują też inne regulacje prawne: inne ustawy, rozporządzenia, obwieszczenia i komunikaty. Wszystko zależy od tego, co, jak, gdzie i z kim chcemy robić. Aby firma mogła zacząć legalnie funkcjonować najpierw musi zostać oficjalnie zarejestrowana. Kto może zarejestrować działalność gospodarczą? Prawie każdy. Do spełnienia są tylko dwa warunki: 1) osoba chcąca zarejestrować działalność gospodarczą musi być pełnoletnia, czyli mieć ukończone 18 lat; 2) osoba taka musi również posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, czyli jej prawa nie mogą być przez nikogo ograniczone, np. przez sąd. Gdzie i jak się rejestruje firmę? Większość osób zaczyna swoją aktywność gospodarczą od rejestracji firmy jednoosobowej i właśnie na takim przykładzie opiszę procedurę rejestracyjną. Firma jednoosobowa, czyli inaczej osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą to firma, której właścicielem jest jedna konkretna osoba, np. Jan Kowalski. Imię i nazwisko przedsiębiorcy jest w tym przypadku jednocześnie nazwą firmy lub obowiązkową jej częścią, np. Jan Kowalski Usługi budowlane, Usługi budowlane Jan Kowalski, ale wystarczy również samo Jan Kowalski. Firmę rejestruje się w tam, gdzie się mieszka, czyli robi się to w urzędzie miasta lub gminy, na terenie której jest się zameldowanym na pobyt stały lub pobyt czasowy na czas co najmniej 3 miesięcy. Przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi oraz wspólnicy spółek cywilnych rejestrują swoją działalność w Ewidencji Działalności Gospodarczej, a spółki osobowe i kapitałowe dokonują wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Procedura rejestracyjna jest obecnie bardzo prosta i nie wiąże się najczęściej z żadnymi kosztami. Jeszcze kilka lat temu, aby zarejestrować firmę, należało udać się w kilka miejsc. Dziś wystarczy udać się do urzędu gminy lub miasta do odpowiedniego wydziału, który zajmuje się rejestracją działalności gospodarczej i tam złożyć odpowiedni wniosek. Wniosek ten nazywa się CEIDG-1 ponieważ jest wnioskiem o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Wniosek wypełnia się w formie papierowej na miejscu w urzędzie lub można 33

37 pobrać formularz ze strony internetowej urzędu, wydrukować, podpisać i złożyć. Składając wniosek nie ponosi się żadnych opłat. Po przyjęciu wniosku urząd przekształca go w formę elektroniczną i przesyła do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). CEIDG wysyła informację o dokonaniu rejestracji firmy do odpowiedniego urzędu skarbowego, Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). GUS nada Ci numer REGON dostaniesz go pocztą na adres korespondencyjny, który podałeś we wniosku. Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) jest także nadawany w ramach procedury mającej na celu wpis do CEIGD. Jeśli ktoś nie posiada numeru NIP, to formularz CEIDG-1 jest w pierwszej kolejności przesyłany do odpowiedniego urzędu skarbowego z wnioskiem o nadanie numeru NIP, a następnie do pozostałych urzędów. Ten jeden wniosek CEIDG załatwia już prawie wszystko. Prawie, ponieważ musisz jeszcze udać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), aby zgłosić swoją osobę do ubezpieczenia. Sprawy w ZUS-ie można też załatwić listownie. Ponadto trzeba jeszcze udać się do urzędu skarbowego, aby wybrać formę opodatkowania (opcje: zasady ogólne, karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany) Twojej działalności. Firmę można zarejestrować również przez Internet adres strony: Na stronie tej znajduje się również przewodnik, jak wypełnić wniosek. Po złożeniu wniosku system prześle potwierdzenie rejestracji na wskazany przez wnioskodawcę adres owy. Jeśli wpisałeś coś źle, system również Cię o tym poinformuje i wskaże, co poprawić. Aby zarejestrować firmę przez Internet, trzeba posiadać tzw. kwalifikowany podpis elektroniczny, którego załatwienie wiąże się z pewnymi kosztami. Istnieje jeszcze inna forma autoryzacji, tzw. profil zaufany. Jest to bezpłatna forma podpisu elektronicznego szczegóły znajdziesz na www. epuap.gov.pl ale i tak na koniec będziesz musiał udać się do odpowiedniego urzędu w celu potwierdzenia danych osobowych i aktywacji profilu zaufanego. Działalności gospodarczej nie muszą rejestrować osoby, które: prowadzą działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; są rolnikami i wynajmują pokoje oraz sprzedają posiłki domowe przebywającym u nich turystom, a także świadczą na ich rzecz inne usługi związane z ich pobytem w tych gospodarstwach są rolnikami i zajmują się wyrobem wina, jeśli wyrabiają mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku (1 hektolitr = 100 litrów). Co to jest PKD? 34

38 Wypełniając wniosek CEIDG-1 musisz wpisać tam przedmiot prowadzonej działalności, czyli to, co zamierzasz robić. W związku z tym w odpowiedniej rubryce należy wpisać właściwy kod przypisany do danego rodzaju działalności gospodarczej, tzw. numer PKD. PKD to skrót od nazwy Polskiej Klasyfikacji Działalności na tym systemie musisz się opierać wypełniając formularz CEIDG-1. Aby znaleźć odpowiedni kod przypisany do Twojej działalności możesz wejść na stronę Głównego Urzędu Statystycznego Obecnie obowiązuje klasyfikacja PKD z 2007 r. Wypełniając formularz CEIDG-1 warto zastanowić się, czy nie wpisać do niego więcej niż jednego przedmiotu wykonywanej działalności. W takim przypadku nie będzie trzeba w przyszłości rozszerzać zakresu działalności firmy, gdy będziesz chciał zająć się jeszcze czymś nowym. Należy jednak pamiętać, że odpowiedni urząd może sprawdzić czy dany rodzaj działalności jest rzeczywiście wykonywany. Nie wolno natomiast świadczyć działalności, których kod PKD nie jest wpisany do CEIGD. Rejestrując działalność warto też sprawdzić, czy działalność, którą planujesz uruchomić nie jest objęta jakimiś ograniczeniami, np. nie podlega dodatkowym specjalnym zezwoleniom lub koncesji, np. zezwolenia wymaga hurtowa i detaliczna sprzedaż alkoholu czy prowadzenie gier i zakładów wzajemnych. Koncesji będzie potrzebował ktoś, kto np. ma zamiar handlować bronią czy materiałami wybuchowymi lub osoba pragnąca rozpowszechniać programy radiowe lub telewizyjne. Koncesje i zezwolenia wydają zwykle odpowiednie ministerstwa, w gestii których leży dany obszar merytoryczny lub dziedzina gospodarki. Jeżeli rodzaj działalności, jaką planujesz podjąć, wymaga uzyskania zezwolenia lub koncesji, przed rozpoczęciem działalności musisz uzyskać wszystkie niezbędne dokumenty. W wyniku procesu rejestracji otrzymasz następujące dokumenty: 1) Zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej 2) Zaświadczenie o wpisie do rejestru REGON 3) Decyzja o nadaniu lub aktualizacji numeru identyfikacji podatkowej NIP 4) Założenie konta płatnika w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS wpis do rejestru ubezpieczonych) lub założenie konta płatnika Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS wpis do rejestru ubezpieczonych) Warto wiedzieć, że po zakończeniu procedury rejestracyjnej i uzyskaniu wszystkich tych dokumentów jesteś przedsiębiorcą na papierze. Pierwsze zobowiązania finansowe wobec Skarbu Państwa (urząd skarbowy) powstaną dopiero wtedy, gdy rzeczywiście wykonasz jakieś czynności związane z prowadzoną działalnością, 35

39 np. gdy wystawisz pierwszą fakturę, podpiszesz pierwszą umowę czy dokonasz jakiegoś zakupu na firmę. Obowiązek płacenia składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powstaje natomiast już od daty rozpoczęcia prowadzenia działalności wpisanej we wniosku CEIDG-1. Rozpoczynając niektóre rodzaje działalności czy zatrudniając pracowników, trzeba będzie poinformować o tym fakcie jeszcze kilka instytucji, np. Państwową Inspekcję Pracy (PIP) Państwową Inspekcję Handlową (PIH) czy Państwową Inspekcję Sanitarną (Sanepid), Komendę Straży Pożarnej czy Inspektorat Ochrony Środowiska. (Materiały szkoleniowe ZAŁĄCZNIK nr 1: formularz CEIDG 1) Kiedy można rozpocząć działalność? Sama rejestracja następuje w chwili złożenia wniosku, co oznacza, że, jeśli nie musisz spełnić dodatkowych wymogów określonych przepisami, działalność możesz rozpocząć praktycznie w dniu złożenia wniosku. Możesz też wpisać we wniosku inną, późniejszą datę planowanego rozpoczęcia działalności. Firmowa pieczątka Prowadząc działalność gospodarczą warto wyrobić sobie firmową pieczątkę. Można to zrobić w odpowiednim punkcie usługowym praktycznie na poczekaniu. Na pieczątce powinny znaleźć się takie informacje jak nazwa firmy, adres, telefon, numer NIP, niektórzy podają też numer REGON. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą również imię i nazwisko osoby prowadzącej tę działalność jest częścią jej nazwy, np. Kwiaciarnia Bławatek, Maria Nowak; Usługi pośrednictwa handlowego, Marek Zieliński. Firmowy rachunek bankowy tzw. firmowe konto Jeśli masz firmę, dobrze jest mieć firmowy rachunek bankowy. Jeśli jesteś osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą możesz korzystać ze swojego prywatnego konta. Możesz też założyć oddzielny, specjalny rachunek firmowy. Jeśli założysz rachunek firmowy, będziesz mógł opłaty za jego prowadzenie zaliczyć jako koszt prowadzenia działalności. W niektórych bankach nie pobiera się opłat za prowadzenie takiego rachunku. Wybierając bank warto zwrócić uwagę nie tylko na to, czy bank pobiera opłatę za prowadzenie rachunku, ale również na to, jakie są pozostałe opłaty, np. za przelewy bankowe. Bardzo wygodne jest posiadanie możliwości korzystania z własnego konta w trybie on-line czyli przez Internet. W niektórych bankach wymagana jest nadal tzw. pieczątka bankowa, która jest obowiązkowym składnikiem Twojego wzoru podpisu. W przypadku konta internetowego pieczątka nie jest potrzebna. 36

40 Do założenia firmowego rachunku bankowego będą Ci potrzebne następujące dokumenty: dowód osobisty zaświadczenie o wpisie do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej zaświadczenie o numerze REGON decyzja z urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP pieczątka firmowa (nie wszędzie) w przypadku spółek również umowa spółki Warto wiedzieć, że istnieje obowiązek dokonywania i przyjmowania płatności związanych z prowadzoną działalnością za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji. Biuro rachunkowe Kto może Ci pomóc w prowadzeniu działalności gospodarczej? Jeśli nie masz odpowiedniej wiedzy na temat spraw księgowych, ubezpieczeń społecznych i prawa lub jeśli po prostu nie chcesz się tym zajmować lecz całkowicie skupić się na zasadniczej działalności, zleć prowadzenie swoich spraw księgowych firmie zewnętrznej, czyli wynajmij sobie biuro rachunkowe. Możesz też zlecić wykonywanie tych czynności zaprzyjaźnionej księgowej. Dobre biuro rachunkowe pomoże Ci i doradzi w wielu kwestiach, nie tylko księgowych. Dotyczy to zwłaszcza kontaktów z różnego rodzaju urzędami i instytucjami. Inkubatory przedsiębiorczości Jako początkujący przedsiębiorca możesz skorzystać z możliwości udziału w różnego rodzaju inicjatywach wspierających młody biznes. Jedną z form takiego wsparcia są tzw. inkubatory przedsiębiorczości. Zwykle w ramach swojej oferty oferują one m.in. takie udogodnienia jak: wynajem powierzchni biurowych na preferencyjnych warunkach, wyposażenie na start, komputery, telefony, Internet, obsługę księgową, pomoc prawną, różnego rodzaju formy doradztwa itp. Każdy inkubator może określić własne zasady uczestnictwa oraz doboru podmiotów. 37

41 Literatura fachowa, poradniki oraz Internet Obecnie na rynku wydaje się coraz więcej, coraz lepszych książek poradników, w których, w prosty sposób, przekazuje się wiedzę przydatną przy prowadzeniu działalności. Poradniki poruszają zagadnienia od zakładania firmy, aż po prowadzenie aktywności marketingowej, kadry, płace, finanse, zarządzanie itp. Przydatnym źródłem informacji jest również Internet. INSTYTUCJE WSPIERAJĄCE BIZNES Zarówno przy zakładaniu firmy, jak i później można skorzystać z pomocy i wsparcia różnych podmiotów oraz instytucji. Bank W Polsce działa kilkadziesiąt programów rządowych wspierających osoby, które chcą zakładać własne firmy. Programy te mają często zasięg terytorialny i są prowadzone przez organizacje mikropożyczkowe i Bank Gospodarstwa Krajowego. Instytucje te, oprócz oferowania, zwykle na preferencyjnych warunkach, pożyczek dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, organizują również różnego rodzaju formy pomocy i doradztwa dla przedsiębiorców. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie internetowej Banku Gospodarstwa Krajowego oraz na stronie Funduszu Mikro Pomoc finansowa dla osób bezrobotnych Jeśli ktoś jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna i chciałby założyć własną firmę, może liczyć na pomoc ze strony urzędu pracy. Jedną z form pomocy jest bezzwrotna dotacja na uruchomienie działalności gospodarczej w wysokości 5- krotnego przeciętnego wynagrodzenia (obecnie ok zł zł). Po więcej informacji należy zwrócić się do powiatowego urzędu pracy. Pieniądze z funduszy unijnych Również Unia Europejska wspiera osoby, które chcą założyć własne firmy. Wysokość dotacji sięga kwoty zł. Aby uzyskać te pieniądze, należy skontaktować się z jednym z operatorów, którzy funkcjonują w danym regionie. Lista tych instytucji znajduje się na stronie Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości W wielu miastach znajdują się organizacje różnego typu, których celem działalności jest wspieranie przedsiębiorców, głównie tych mniejszych i średnich. Ich działalność związana jest z przekazywaniem informacji i doradztwa w zakresie zakładania działalności, pozyskiwania środków na start i rozwój oraz wskazywanie możliwości rozwoju biznesu. Jedną z głównych organizacji tego typu jest Polska 38

42 Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Na jej stronie internetowej znajduje się bardzo wiele informacji przydatnych zarówno dla obecnych jak i przyszłych przedsiębiorców. Znajdują się tam również adresy tzw. Punktów Konsultacyjnych Agencji. W Punktach tych można skorzystać z bezpłatnej pomocy i doradztwa związanego z zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej. Oprócz PARP istnieje wiele instytucji z tzw. otoczenia biznesu, które wspierają działalność małych i średnich firm, m.in.: jednostki wspierania biznesu, organizacje przedsiębiorców, różne organizacje pozarządowe działające na rzecz firm, instytuty badawcze i placówki akademickie a także instytucje finansowe o charakterze niekomercyjnym: fundusze grantów, subwencji, fundusze pożyczkowe i poręczeń kredytowych. Urzędy Większość urzędów pracy, urzędów gmin czy miast ma wydziały, których zadaniem jest wspieranie małej przedsiębiorczości. Jeśli nawet w Twoim urzędzie nie ma takiej komórki, pracownicy urzędu z pewnością poinformują Cię, kto w Twojej miejscowości lub regionie może Ci pomóc w założeniu lub prowadzeniu działalności gospodarczej. Warto też zauważyć, że sami urzędnicy chętnie podpowiedzą Ci i pomogą w załatwieniu różnych spraw związanych z przepisami i sprawami papierkowymi. Zagadnienie nr 2: Biznes plan Co to jest biznes plan? Biznes plan to opis planowanej działalności i celów handlowych firmy oraz sposobów i środków, dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie tych celów. Definicja na podstawie książki pt. Jednoosobowa firma D. Młodzikowska, B. Lunden, Wydawnictwo BL INFO POLSKA, Gdańsk 2011 Biznes plan jest narzędziem planistycznym wykorzystywanym przy ocenie opłacalności przedsięwzięć gospodarczych; jest to średnioterminowy i kompleksowy zbiór celów oraz zadań, jakie stawia się przed przedsiębiorstwem, ujęty w formie pisemnej. Definicja na podstawie materiałów szkoleniowych dla uczestników projektu Masz pomysł załóż firmę, część V, Podstawy sporządzania biznes planu. Biznes plan wytycza cele, określa metody działania i winien być podstawą późniejszych działań przedsiębiorcy. Zły biznes plan, sporządzony na podstawie niewłaściwej oceny własnych 39

43 możliwości i otoczenia zewnętrznego może być, po jego wdrożeniu, przyczyną kłopotów finansowych włącznie z upadłością firmy. Patrz: Materiały szkoleniowe dla uczestników projektu Masz pomysł załóż firmę, część V, Podstawy sporządzania biznes planu. Biznes plan można napisać samemu lub zlecić jego napisanie innej osobie lub firmie zewnętrznej. I tak większość danych będziemy musieli zebrać sami, więc pozostaje ewentualnie sprawa formy i estetyki biznes planu. Wzory gotowych biznes planów można też znaleźć w Internecie. Komu i do czego potrzebny jest biznes plan? Można żyć bez biznes planu. Większość małych firm nie sporządza żadnego formalnego biznes planu. Są jednak takie sytuacje, w których musimy sporządzić biznes plan np. gdy staramy się o kredyt w banku, jeśli ubiegamy się o dotację na założenie naszej firmy w Urzędzie Pracy lub z Unii Europejskiej lub gdy chcemy do swojego biznesu pozyskać jakiegoś zewnętrznego inwestora. Biznes plan można napisać dla siebie (planowanie i kontrola) lub dla kogoś (informacja dla kogoś). 1) 2) 3) 4) 5) Kiedy jest potrzebny biznes plan? Gdy ktoś planuje założenie firmy warto go sporządzić, chociaż nie jest to obowiązkowe. Gdy firma ubiega się o pieniądze w banku lub innej instytucji finansowej jest to wymagane. Gdy przyszły przedsiębiorca ubiega się o bezzwrotną dotację na założenie działalności gospodarczej ze środków Unii Europejskiej jest to wymagane. Gdy istniejąca już firma planuje jakieś ważne działania i chce podjąć związane z tym decyzje na podstawie rzetelnej analizy biznes plan jako narzędzie wykorzystywane przy podejmowaniu ważnych decyzji związanych z prowadzeniem biznesu biznes plan jest przydatny chociaż nieobowiązkowy. Dla inwestora zewnętrznego, żeby przekonać go, że warto zainwestować w naszą firmę bardzo przydatne, chociaż zależy to od potencjalnego inwestora, czy będzie tego od nas oczekiwał. Z jakich części składa się biznes plan? Biznes plan zawiera wiele różnych elementów, należy podać w nim wiele ważnych informacji i konkretnych faktów. Zawartość poszczególnych biznes planów może się różnić w zależności od branż czy konkretnych firm. Również firmy czy in- 40

44 stytucje, które wymagają od przedsiębiorcy takiego dokumentu, mogą mieć zróżnicowane oczekiwania. Podsumowując można stwierdzić, że biznesplany mogą się różnić od siebie zarówno formą, jak i zawartymi w nich treściami. Przykładowa struktura biznes planu* 1) Streszczenie 2) Opis firmy 3) Zarządzanie 4) Plan marketingowy 5) Plan organizacyjny 6) Harmonogram realizacji przedsięwzięcia 7) Analiza ryzyka 8) Plan finansowy Ad 1) Streszczenie to ta część biznes planu, która w krótkich słowach ma przedstawić nasz pomysł, zainteresować osobę, która go czyta i jednocześnie zachęcić ją do zapoznania się ze szczegółami planowanego przez nas przedsięwzięcia. Ze streszczenia powinno też wynikać, że to, co zamierzamy zrobić, ma spore szanse powodzenia i jeśli jakaś osoby czy instytucja zaangażuje się w to finansowo, to zarobi pieniądze. Jeśli streszczenie będzie nudne a konkurencja duża, możliwe, że nasz biznes plan zostanie odrzucony już na tym etapie. Ad 2) Opis firmy ogólne informacje na temat firmy, jej forma prawna, co i w jaki sposób zamierzasz robić. Ad 3) Zarządzanie struktura organizacyjna firmy, kto będzie nią zarządzał, ich wykształcenie, doświadczenia zawodowe, osiągnięcia itp.; charakterystyka stosunków własnościowych, skład rady nadzorczej (spółki), zespół pracowników, podział zadań, doradcy zewnętrzni itp. Ad 4) Plan marketingowy opis oferty handlowej / usługowej firmy (produkt / usługa), przewaga nad konkurencją, analiza rynku, identyfikacja potencjalnych klientów, sposób dystrybucji produktów, oferowania usług, obszar działania firmy, przewidywane metody promocji, także polityka cenowa firmy + przewidywane koszty i oczekiwane zyski. Ad 5) Plan organizacyjny wszystkie kwestie związane z organizacją pracy oraz codziennym funkcjonowaniem firmy, m.in. pracownicy, dostawcy, księgowość itp. Ad 6) Harmonogram realizacji przedsięwzięcia kto, co i kiedy ma zamiar zrobić, aby zrealizować planowane przedsięwzięcie. 41

45 Ad 7) Analiza ryzyka analiza szans i zagrożeń, co zrobić, aby wykorzystać szanse i zminimalizować zagrożenia. Ad 8) Plan finansowy tzw. rachunek zysków i strat najczęściej w trzyletniej perspektywie (pierwszy rok w rozbiciu na miesiące, drugi i trzeci ogólnie), ile ma wpłynąć do firmy (wpływy) i jakie koszty trzeba będzie ponieść (wydatki) i co z tego wyniknie wynik finansowy jest to najważniejsza część biznes planu, ponieważ pokazuje, czy przedsięwzięcie przyniesie zyski. Dobry biznes plan to przede wszystkim biznes plan realny, czyli oparty na konkretnych analizach, danych, faktach a nie na pobożnych życzeniach i tym, co nam się wydaje. Dobry biznes plan powinien odpowiadać na kilka podstawowych pytań: 1) 2) 3) 4) 5) Gdzie jesteś teraz? (Opis stanu wyjściowego, obecnej sytuacji.) Dokąd zmierzasz? (Co zamierzasz osiągnąć?) Dlaczego warto wejść w ten biznes? (Oferta dla banku, inwestora) Jak zamierzasz zrealizować swój plan? (Metody, strategia działania.) Czy jest to opłacalne? (Ile można na tym zarobić?) * Powyższy fragment materiałów szkoleniowych został opracowany na podstawie informacji zawartych w jednym z podręczników wykorzystywanych w polskich szkołach do prowadzenia zajęć z przedmiotu Przedsiębiorczość a konkretnie na podstawie książki Ekonomia stosowana Podręcznik do podstaw przedsiębiorczości, wydanym przez Fundację Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Warszawa 2009, wydanie VIII, str Struktura prawdziwego biznes planu stosowanego przy aplikowaniu o dotację w ramach Działania 6.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (wysokość dotacji max zł) SEKCJA A Dane wnioskodawcy A-1: Dane przedsiębiorcy A-2: Życiorys zawodowy wnioskodawcy SEKCJA B Opis planowanego przedsięwzięcia B-1: Opis planowanego przedsięwzięcia 42

46 B-2: Personel przedsiębiorcy SEKCJA C Plan marketingowy C-1: Opis produktu / usługi C-2: Charakterystyka rynku C-3: Konkurencja na rynku C-4: Dystrybucja i promocja C-5: Cena C-6: Prognoza sprzedaży C-7: Przychody C-8: Analiza SWOT planowanego przedsięwzięcia SEKCJA D Plan inwestycyjny D-1: Opis planowanej inwestycji D-2: Posiadane zasoby własne do prowadzenia planowanej działalności SEKCJA E Sytuacja ekonomiczno-finansowa ARKUSZE SEKCJA A DANE WNIOSKODAWCY A-1 Dane przedsiębiorstwa Proszę o podanie następujących danych dotyczących planowanego przedsiębiorstwa 1. Pełna nazwa przedsiębiorstwa 2. Adres siedziby przedsiębiorstwa 3. Adres do korespondencji 4. Numer telefonu, fax-u 5. Adres poczty elektronicznej 5. Lokalizacja działalności gospodarczej proszę o podanie miejsca wykonywania działalności 43

47 A-2 Życiorys zawodowy wnioskodawcy Pozycja przedsiębiorstwa jest często determinowana kwalifikacjami osób prowadzących firmę. W poniższej tabeli należy przeanalizować doświadczenie i umiejętności, które posiada wnioskodawca. 1. Imię i nazwisko 2. Wykształcenie (proszę podać wszystkie ukończone przez wnioskodawcę szkoły podając również profil/kierunek/specjalność) 3. Inne kwalifikacje i umiejętności przydatne do realizacji planowanego przedsięwzięcia (odbyte kursy, szkolenia, posiadane certyfikaty, dyplomy) 4. Doświadczenie zawodowe (miejsce pracy, okres zatrudnienia, zajmowane stanowisko, zakres wykonywanych zadań) SEKCJA B OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA B-1 Opis planowanego przedsięwzięcia Proszę określić przedmiot, formę organizacyjno prawną, formę rozliczeń z urzędem skarbowym oraz opisać planowane przedsięwzięcie 1. Data rozpoczęcia działalności 2. Rodzaj działalności (handel, produkcja, usługi) 3. Forma organizacyjno prawna (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka jaka?) 4. Krótka charakterystyka planowanego przedsięwzięcia (przedmiot i zakres działalności będącej przedmiotem inicjatywy, motywy założenia przedsiębiorstwa i krótkie uzasadnienie wyboru branży) max. strony B-2 Personel przedsiębiorcy jeśli dotyczy Proszę scharakteryzować przewidywany poziom i strukturę zatrudnienia w przedsiębiorstwie. Należy opisać planowane do utworzenia stanowiska pracy z wyłączeniem właściciela (opis stanowiska, zakres czynności na każdym stanowisku). Jaki jest związek pomiędzy istotą inwestycji oraz tymi stanowiskami pracy? Proszę pamiętać, aby uwzględnić płace wszystkich tych osób w odpowiednim wierszu w tabeli E-2. Stanowisko (liczba etatów) Charakterystyka 44

48 SEKCJA C PLAN MARKETINGOWY C-1 Opis produktu / usługi Proszę opisać swój produkt/ usługę. Pokazać w jaki sposób różni się on od produktów konkurencji i na czym polega jego przewaga? 1. Proszę opisać produkty/usługi oraz określić dla nich rynek. 2. Proszę podać w jaki sposób produkt/usługa różni się od produktów/ usług konkurencji wskazać również zalety różnicujące go od innych produktów/usług oferowanych na rynku. Czy jest to nowy produkt/ usługa na rynku? C-2 Charakterystyka rynku Proszę wypełnić poniższą tabelę podając, gdzie i w jaki sposób będzie prowadzona sprzedaż. 1. Kim będą nabywcy produktów i usług? 2. Czy produkty i usługi są przeznaczone na rynek lokalny, regionalny, krajowy czy eksport? (planowana struktura procentowa) 3. Jakie są oczekiwania i potrzeby nabywców odnośnie produktów i usługi? W jakim stopniu oferta przedsiębiorstwa odpowiadała będzie na te potrzeby? 4. Czy popyt na produkt/ usługę będzie ulegał sezonowym zmianom? Jeśli tak, jak będą minimalizowane skutki tej sezonowości? C-3 Konkurencja na rynku Proszę wskazać głównych konkurentów na rynku i zastanowić się, jaka będzie ich reakcja na uruchomienie nowego przedsięwzięcia oraz wprowadzenia produktu/usługi na rynek? 1. Proszę podać możliwie szczegółowe dane o głównych konkurentach. Proszę dokonać oceny ich produktów/ usług w skali od 1 (ocena najniższa) do 10 (ocena najwyższa) w porównaniu do własnego produktu. Należy wstawić oceny w kolumnach 2, 3, 4 oraz wyliczyć średnią w kolumnie Nazwa 2. Jakość 3. Cena Oferta wnioskodawcy Konkurent 1 Uzasadnienie Konkurent N Uzasadnienie 2. Proszę opisać potencjalne działania swoich konkurentów oraz swoją reakcję na te działania. 4. Reklama / promocja 5. Średni wynik punktowy 45

49 C-4 Dystrybucja i promocja Proszę opisać w jaki sposób będzie prowadzona sprzedaż i promocja. Proszę pamiętać, że są różne metody promowania dóbr i usług i część z nich może być nieodpowiednia dla proponowanego produktu / usługi. 1. W jaki sposób będzie odbywała się sprzedaż? 2. W jaki sposób klienci będą informowani o produktach/ usługach? Proszę opisać formę promocji / reklamy. C-5 Cena Proszę opisać zaplanowana politykę cenową, biorąc pod uwagę, ze wielkość obrotu będzie od niej uzależniona. Dane dotyczące poszczególnych lat powinny być tożsame z sekcja C-6, C-7. Należy podać informację dotyczącą wszystkich głównych produktów/usług (dane dla podobnych kategorii oferty można grupować w ramach jednego produktu/usługi). Rok w którym została Produkt/usługa założona działalność Rok N+1 Rok N+2 gospodarcza (N) Uzasadnienie dla zastosowanych powyżej cen C-6 Prognoza sprzedaży Poniżej należy oszacować wielkość sprzedaży. Miara ta pozwoli dokonać oceny spodziewanego sukcesu. Dane dotyczące poszczególnych lat powinny być tożsame z sekcją C-5, C-7. Rok w którym została Produkt/usługa założona działalność gospodarcza (N) Rok N+1 Rok N+2 Proszę uzasadnić, że podane powyżej wielkości są realne. Na jakiej podstawie sądzisz, że planowana wielkość sprzedaży zostanie osiągnięta? 46

50 C-7 Przychody (Wypełniany automatycznie po uzupełnieniu sekcji C-5 i C-6) Poniżej należy określić przewidywane przychody ze sprzedaży podstawowych produktów/usług. Należy tego dokonać na podstawie danych z tabeli C-5 oraz C-6. Wartości w tabeli muszą być tożsame z wartościami podanymi w tabeli E-2 Rok w którym została założona działalność gospodarcza Produkt/usługa Rok N+1 Rok N+2 (N) 0 0,00 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 0 0,00 0,00 0,00 SUMA: 0,00 0,00 0,00 C-8 Analiza SWOT planowanego przedsięwzięcia Uwarunkowania wewnętrzne Mocne strony Słabe strony Uwarunkowania zewnętrzne Szanse Zagrożenia SEKCJA D - PLAN INWESTYCYJNY D-1 Opis planowanej inwestycji Czy planowane koszty są kosztami netto, czy Netto (TAK/NIE) Brutto (TAK/NIE) brutto (z VAT) Należy przedstawić zakres planowanej inwestycji (np. zakup maszyn i urządzeń, ich parametry techniczne itp.). 1. Zakres inwestycji wydatki finansowane ze środków na rozwój przedsiębiorczości planowane zakupy (w tym ich Uzasadnienie Koszty (PLN) parametry techniczne) 1. n. RAZEM (PLN): 2. Zakres inwestycji wydatki finansowane ze środków własnych przedsiębiorcy planowane zakupy (w tym ich parametry techniczne) Uzasadnienie Koszty (PLN) 47

51 1. D-1 Opis planowanej inwestycji Czy planowane koszty są kosztami netto, czy Netto (TAK/NIE) Brutto (TAK/NIE) brutto (z VAT) Należy przedstawić zakres planowanej inwestycji (np. zakup maszyn i urządzeń, ich parametry techniczne itp.). n. RAZEM (PLN): Całkowite wydatki na rozwój przedsiębiorczości D-2 Posiadane zasoby własne do prowadzenia planowanej działalności jeśli dotyczy 1. Czy wnioskodawca posiada niezbędne pomieszczenia? Czy należy zwiększyć ich powierzchnię lub dostosować je do planowanej działalności? 2. Proszę opisać ww. pomieszczenia (wielkość powierzchni, lokalizacja, warunki, itp.). 3. Proszę określić zasoby techniczne Rodzaj maszyny/ urządzenia Rok produkcji Szacunkowa wartość E-1 Uproszczony bilans AKTYWA Stan na koniec Rok N Rok N+1 Rok N+2 A. Aktywa trwałe 0,00 0,00 0,00 I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe 0,00 0,00 0,00 1. Środki trwałe 0,00 0,00 0,00 a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej c) urządzenia techniczne i maszyny d) środki transportu e) inne środki trwałe 2. Środki trwałe w budowie III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 48

52 E-1 Uproszczony bilans B. Aktywa obrotowe 0,00 0,00 0,00 I. Zapasy 0,00 0,00 0,00 1. Materiały 2. Półprodukty i produkty w toku 3. Produkty gotowe 4. Towary 5. Zaliczki na dostawy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe 0,00 0,00 0,00 1. Środki pieniężne 2. Pozostałe aktywa finansowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa razem 0,00 0,00 0,00 PASYWA Stan na koniec Rok N Rok N+1 Rok N+2 A. Kapitał (fundusz) własny 0,00 0,00 0,00 I. Zysk (strata) z lat ubiegłych II. Zysk (strata) netto 0,00 0,00 0,00 B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania 0,00 0,00 0,00 I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe III. Zobowiązania krótkoterminowe 0,00 0,00 0,00 1. kredyty i pożyczki 2. inne zobowiązania finansowe 3. z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności 4. zaliczki otrzymane na dostawy 5. zobowiązania wekslowe 6. z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świad- 7. z tytułu wynagrodzeń 8. inne IV. Rozliczenia międzyokresowe Pasywa razem 0,00 0,00 0,00 49

53 E-2 Rachunek wyników Stan na koniec Rok N Rok N+1 Rok N+2 A. Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi 0,00 0,00 0,00 I. Przychód netto ze sprzedaży produktów II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość dodatnia, zmniejszenia wartość ujemna) III. Przychód ze sprzedaży towarów i materiałów B. Koszty działalności operacyjnej 0,00 0,00 0,00 I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty w tym: V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) 0,00 0,00 0,00 D. Pozostałe przychody operacyjne 0,00 0,00 0,00 I. Dotacje II. Inne przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne F. Zysk (strata) na działalności operacyjnej (C+D-E) 0,00 0,00 0,00 G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H) 0,00 0,00 0,00 J. Wyniki zdarzeń nadzwyczajnych K. Zysk (strata) brutto (I +/- J) 0,00 0,00 0,00 L. Podatek dochodowy N. Zysk (strata) netto (K-L) 0,00 0,00 0,00 Instrukcja wypełniania arkuszy biznes planu została opracowana na podstawie materiałów szkoleniowych dla uczestników projektu Masz pomysł załóż firmę realizowanego w ramach Działania 6.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki., część V, Podstawy sporządzania biznes planu. 1) Życiorys zawodowy wnioskodawcy W tej części należy opisać zdobyte wykształcenie (podając nazwę i datę ukoń- 50

54 czenia szkoły), ewentualne odbyte kursy szkoleniowe i doskonalące (dla każdego rodzaju kursu / szkolenia należy podać rok, uzyskane umiejętności i/lub zaświadczenie, nazwę instytucji organizatora), dotychczasowe doświadczenie zawodowe (podając okres zatrudnienia, zajmowane stanowisko oraz rodzaj pracodawcy) oraz wszelkie dodatkowe posiadane umiejętności. 2) Opis planowanego przedsięwzięcia W tym miejscu należy określić przedmiot działalności, formę organizacyjno prawną, formę rozliczeń z urzędem skarbowym, informację, czy przedsiębiorca zamierza być podatnikiem podatku VAT oraz opisać planowane przedsięwzięcie. Należy wskazać motywy założenia firmy oraz krótko uzasadnić wybór branży. Powinno się także wskazać kody PKD planowanego przedsięwzięcia wraz z ich opisem. 3) Personel przedsiębiorcy Jeśli planowane jest zatrudnienie pracowników, to w tej części biznes planu powinny znaleźć się informacje o poszczególnych stanowiskach odrębnie dla każdego pracownika należy wskazać wielkość etatu oraz dokonać opisu stanowiska wraz ze wskazaniem zakresu obowiązków, który będzie powierzony danemu pracownikowi. Powinno się także wskazać, od kiedy planuje się zatrudnienie każdego z wymienionych pracowników. Jeśli nie planuje się zatrudniania pracowników, nie wypełnia się tej części. 4) Plan marketingowy Opis produktu/usługi W punkcie tym należy zamieścić opisy produktów / usług, które będą oferowane w ramach planowanej działalności. Dla każdego opisanego produktu / usługi należy wskazać rynek, na którym będą oferowane. Ponadto należy odpowiedzieć na pytanie czym produkty / usługi różnią się od produktów / usług oferowanych przez konkurencję. Powinno się wskazać zalety wyróżniające planowane produkty / usługi od tych, które są już dostępne na rynku. Trzeba także odpowiedzieć na pytanie, czy planowane produkty / usługi będą nowe na rynku. Charakterystyka rynku W tej części należy opisać klientów, do których skierowany jest produkt lub usługa, w jaki sposób zostali wybrani, czy firma nastawia sie na klienta masowego, a może będzie tylko kilku większych odbiorców produktów/usług. Powinno się udowodnić, że w każdym wybranym przez siebie przypadku taki rynek daje najlepsze, z ekonomicznego punktu widzenia, możliwości zbytu. Ponadto należy wskazać czy produkty / usługi skierowane będą na rynek lokalny, regionalny, 51

55 krajowy czy eksport (powinno się wskazać planowaną strukturę procentową). Należy także odpowiedzieć na pytanie jakie są oczekiwania i potrzeby nabywców oferowanych produktów / usług oraz wskazać, w jaki sposób zamierzamy spełniać te oczekiwania i potrzeby. W tym punkcie należy także określić, czy popyt, czyli zapotrzebowanie na oferowane przez nas produkty / usługi będzie podlegał sezonowym wahaniom oraz wskazać, w jaki sposób zamierzamy przeciwdziałać ewentualnym negatywnym skutkom sezonowości. 5) Konkurencja na rynku Konkurencyjność oferty należy tu przedstawić sposób, w jaki zamierzamy odróżniać się od konkurencji. W tym celu należy porównać ofertę planowanej do założenia firmy z ofertą przynajmniej 3 przedsiębiorstw oferujących podobne produkty / usługi. Porównując oferty swoje i konkurencji należy dokonać oceny pod względem jakości oferowanych produktów / usług, ich ceny oraz stosowanej reklamy / promocji. Powinno się także podać średni wynik punktowy zarówno dla naszej oferty, jak i dla ofert konkurencji. W tym punkcie należy także odpowiedzieć na pytanie, jakie mogą być potencjalne działania konkurentów związane z pojawieniem się naszej firmy na rynku oraz wskazać, jaka będzie nasza reakcja na podjęte przez nich działania. 6) Dystrybucja i promocja Dystrybucja w jaki sposób planuje się dostarczać produkty / usługi na rynek, w jaki sposób będzie odbywała się ich sprzedaż. Od tego czy firma jest producentem, hurtownikiem, usługodawcą zależy, jakie kanały dystrybucji będą najczęściej wykorzystywane. Promocja należy określić, w jaki sposób będą pozyskiwani potencjalni klienci, w jaki sposób potencjalni klienci będą informowani o produktach / usługach. Powinno się także opisać poszczególne formy promocji / reklamy. Uwzględnić należy reklamę prasową, internetową, telemarketing itp. Ponadto powinno się przewidzieć, w jaki sposób będzie tworzony pozytywny wizerunek firmy. 7) Cena, prognoza sprzedaży i przychody Należy opisać swoją strategię cenową. Trzeba zwrócić uwagę na powiązanie wielkości sprzedaży i produkcji z ceną jednostkową. Od czego będzie zależna polityka cenowa? Co będzie decydujące? Wielkość sprzedaży, zysk a może minimalizacja kosztów? W części tej należy przedstawić przewidywaną wielkość sprzedaży w okresie trzech lat, począwszy od roku założenia firmy. Należy podać uzasadnienie, że po- 52

56 dane wielkości są realne i możliwe do osiągnięcia. Po ustaleniu danych dotyczących ceny sprzedaży, otrzymamy informację o wielkości planowanych przychodów. 8) Analiza SWOT planowanego przedsięwzięcia Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji. Bywa stosowana we wszystkich obszarach planowania strategicznego jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej np. w naukach ekonomicznych. Jest stosowana do analizy wewnętrznego i zewnętrznego środowiska danej organizacji czy firmy, analizy konkretnego projektu, rozwiązania biznesowego itp. Objaśnienie zasad analizy SWOT Technika analityczna SWOT polega na posegregowaniu posiadanej informacji o danej sprawie na cztery grupy (cztery kategorie czynników strategicznych): S (ang. strengths) Mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu, W (ang. weaknesses) Słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu, O (ang. opportunities) Szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany, T (ang. threats) Zagrożenia: wszystko to, co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. Pozytywne Negatywne Wewnętrzne (cechy organizacyjne) (S) Mocne strony (W) Słabe strony Zewnętrzne (cechy otoczenia) (O) Szanse (T) Zagrożenia 53

57 9) Plan inwestycyjny Opis planowanej inwestycji Wraz z podjęciem decyzji o inwestycji, planowane są zakupy nowych maszyn, nowych technologii, licencji. Opisując planowaną inwestycję należy podać moc produkcyjną maszyn, wydajność maksymalną i planowaną do wykorzystania, koszty zakupu (nabycia). Zakup każdej pozycji należy uzasadnić zawrzeć w planie inwestycyjnym informacje, z których będzie wynikała konieczność zakupu danej pozycji, wykazać niezbędność danej pozycji w prowadzeniu planowanej działalności gospodarczej. 10) Posiadane zasoby własne do prowadzenia planowanej działalności Posiadane zasoby własne to posiadane środki trwałe i wartości niematerialne i prawne. Należy pamiętać, że środki trwałe stanowią własność lub współwłasność podatnika, są nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania a okres ich użytkowania jest dłuższy niż rok. Do środków trwałych należą: budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością maszyny, urządzenia i środki transportu inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż 1 rok. Jeżeli został nabyty środek trwały w drodze kupna, za wartość początkową uważa się cenę jego nabycia. Jeśli środek trwały został wytworzony we własnym zakresie do wyliczenia wartości początkowej należy ustalić koszt wytworzenia, na który składa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi, inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Jeżeli wytworzony środek trwały wymaga montażu, jego wartość początkową należy powiększyć o koszt montażu. Do kosztu wytworzenia nie można zaliczyć wartości własnej pracy, małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. 54

58 Należy pamiętać, że wydatki na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych nie stanowią bezpośrednio kosztów uzyskania przychodu. Stają się nimi pośrednio, poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej danego środka trwałego. 11) Sytuacja ekonomiczno-finansowa Uproszczony bilans. Bilans to zestawienie ujmujące po lewej stronie majątek (aktywa), a po prawej stronie kapitał (pasywa) jednostki, czyli źródła finansowania majątku. Bilans jest sporządzany na określony dzień zwany dniem bilansowym, z reguły jest to dzień kończący rok obrotowy. Rachunek wyników W rachunku zysków i strat wykazuje się oddzielnie przychody, koszty, zyski i straty oraz obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy. Koniec części drugiej 55

59 Nowa strona Młodzi na start Warsztaty z zakresu przedsiębiorczości Materiały szkoleniowe część III Czas trwania: 3 x 45 minut Spotkanie III Marketing czyli sztuka zarabiania pieniędzy 56