Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 (projekt)

Transkrypt

1 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 (projekt) GMINA GÓRA KALWARIA POWIAT PIASECZYŃSKI WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE ZAMAWIAJĄCY WYKONAWCA SPRAWDZAJĄCY GMINA GÓRA KALWARIA WESTMOR CONSULTING JOANNA KAŹMIERCZAK BARBARA WOJCIECHOWSKA GÓRA KALWARIA 2017

2 Wykaz skrótów występujących w opracowaniu BEiŚ Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko GUS Główny Urząd Statystyczny JCW jednolite części wód JCWPd jednolite części wód podziemnych GZWP Główne Zbiorniki Wód Podziemnych JST jednostka samorządu terytorialnego MŚ Ministerstwo Środowiska NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej POIiŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko POŚ Program Ochrony Środowiska UE Unia Europejska WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej MPZP Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego SUiKZP Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska c.o. centralne ogrzewanie c.w.u. ciepła woda użytkowa IMGW Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej PSSE Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna WESTMOR CONSULTING 2

3 Spis treści 1. Wprowadzenie Cel opracowania Podstawa wykonania pracy Metodyka opracowania programu ochrony środowiska Uwarunkowania zewnętrzne Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu powiatowym Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu gminnym Efekty realizacji dotychczasowego Programu Ochrony Środowiska Charakterystyka Gminy Położenie administracyjne i geograficzne Zagospodarowanie przestrzenne Gminy Demografia Sytuacja gospodarcza Infrastruktura drogowa i transport Zaopatrzenie w ciepło, gaz, energię elektryczną Odnawialne źródła energii Energia wiatru Energia wody Energia z biomasy i biogazu Energia geotermalna Energia słoneczna Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych Analiza stanu środowiska przyrodniczego Gminy Ochrona klimatu i jakości powietrza Zagrożenia hałasem Pola elektromagnetyczne Gospodarowanie wodami Gospodarka wodno-ściekowa Zasoby geologiczne i gleby Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Zasoby przyrodnicze WESTMOR CONSULTING 3

4 Szata roślinna Świat zwierząt Formy ochrony przyrody Zagrożenia poważnymi awariami Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii Zagadnienia horyzontalne Adaptacja do zmian klimatu Działania edukacyjne w zakresie ochrony środowiska Analiza SWOT dla obszarów interwencji Główne ustalenia gminnego Programu Ochrony Środowiska Nadrzędny cel programu ochrony środowiska Kierunki interwencji, cele oraz zadania wynikające z oceny stanu środowiska Instrumenty realizacji gminnego Programu Ochrony Środowiska System zarządzania i monitoring Programu Ochrony Środowiska Struktura zarządzania środowiskiem Struktura zarządzania Programem Ochrony Środowiska Monitoring programu ochrony środowiska Streszczenie w języku niespecjalistycznym Spis tabel Spis rysunków Spis wykresów WESTMOR CONSULTING 4

5 1. Wprowadzenie 1.1. Cel opracowania Zgodnie z art. 13 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.), polityka ochrony środowiska to zespół działań mających na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska, zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Realizacja krajowej polityki ochrony środowiska jest prowadzona na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych, o których mowa w ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2016 r. poz. 383, 1250, 1948 i 1954 oraz z 2017 r. poz. 5), a także za pomocą wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska. Podstawowym cele sporządzenia i uchwalenia POŚ jest realizacja przez jednostki samorządu terytorialnego polityki ochrony środowiska zbieżnej z założeniami najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych. POŚ powinny stanowić podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem spajającą wszystkie działania i dokumenty dotyczące ochrony środowiska i przyrody na szczeblu danej JST. Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024, który porusza zagadnienia związane z szeroko rozumianą problematyką ochrony środowiska na terenie Gminy Góra Kalwaria. POŚ definiuje cele i zadania dla najbliższych 8 lat ( ), opisuje monitoring realizacji Programu oraz prognozuje nakłady finansowe potrzebne na wdrożenie założeń Programu. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 spełnia wymagania zawarte w opracowanym przez Ministerstwo Środowiska dokumencie Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska z dnia 2 września 2015 r Podstawa wykonania pracy Niniejszy dokument wykonany został na podstawie umowy z dnia r., której przedmiotem było opracowanie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024, zawartej pomiędzy Gminą Góra Kalwaria Urzędem Miasta i Gminy Góra Kalwaria, z siedzibą przy ul. 3 Maja 10, Góra Kalwaria a firmą WESTMOR Consulting Urszula Wódkowska, Bądkowo, ul. 1 Maja 1a, z siedzibą we Włocławku przy ul. Królewieckiej 27. WESTMOR CONSULTING 5

6 1.3. Metodyka opracowania programu ochrony środowiska Gminny Program Ochrony Środowiska (POŚ) jest dokumentem strategicznym, opracowywanym na szczeblu gminnym, odnoszącym się do aspektów środowiskowych. POŚ zachowuje spójność z dokumentami o charakterze strategicznym obowiązującymi na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. Dokument określa i systematyzuje działania środowiskowe, niezbędne do poprawy jakości życia mieszkańców i stanu środowiska na terenie gminy oraz przyczynia się do zapewnienia zrównoważonego rozwoju gminy. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 opracowany został na zlecenie Burmistrza Miasta i Gminy Góra Kalwaria, zgodnie z art. 14 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 z późn. zm.). Projekt gminnego Programu Ochrony Środowiska zgodnie z art. 17 ust. 2 podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu, czyli Zarząd Powiatu Piaseczyńskiego. Jednocześnie należy podkreślić, że Burmistrz Miasta i Gminy Góra Kalwaria, zgodnie z art. 17 ust. 4, zapewnia możliwość konsultacji społecznych, na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2016 r. poz. 353, 831, 961, 1250, 1579 i 2003 z późn. zm.), w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie Programu Ochrony Środowiska. Po przeprowadzeniu postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko oraz po zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu, Program ten, zgodnie z art. 18 ust. 1 w/w ustawy, uchwala rada gminy. Ustawa ta wprowadza również obowiązek sporządzania co 2 lata raportu z wykonania Programu i przedstawienia go radzie gminy. Następnie raport przekazywany jest przez organ wykonawczy gminy do organu wykonawczego powiatu. W sporządzanym opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących ochrony środowiska: ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446); ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2017 r., poz. 519 z późn. zm.); ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2017 r., poz. 1405); ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r., poz ze zm.); WESTMOR CONSULTING 6

7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2017 r., poz. 1289); ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2016 r., poz. 1987); ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce odpadami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 1863); ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1478); ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. z 2004 r. Nr 3 poz. 20); ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (Dz. U. z 2017 r., poz. 1121); ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2017 r., poz. 668); ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gatunków rolnych i leśnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1161); ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1073); ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2017 r., poz. 788); ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2017 r., poz. 328); ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r. poz. 1131). W trakcie prac nad Programem: konsultowano się z pracownikami Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria w zakresie pozyskania informacji niezbędnych do opracowania Programu; dokonano oceny relacji pomiędzy zapisami środowiskowych dokumentów strategicznych szczebla centralnego, wojewódzkiego i powiatowego, w celu ustalenia uwarunkowań zewnętrznych dla opracowywanego programu; dokonano analizy aktualnych dokumentów strategicznych Gminy Góra Kalwaria w celu zachowania spójności priorytetów oraz zapewnienia skoordynowanej realizacji planowanych działań ujętych we wszystkich dokumentach strategicznych; określono potrzeby w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Góra Kalwaria na ich podstawie sprecyzowano cele i niezbędne działania ekologiczne pozostające w zgodności z celami ujętymi w dokumentach strategicznych wyższego szczebla oraz obowiązującymi dokumentami strategicznymi dla Gminy; opracowano harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji poszczególnych działań ekologicznych, mając na uwadze pilność zaspokojenia potrzeb w zakresie ochrony WESTMOR CONSULTING 7

8 środowiska, możliwości finansowe Gminy Góra Kalwaria oraz dostępne źródła finansowania; uzgodniono sposoby wdrażania i zasady monitorowania Programu. W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 uwzględniono następujące, zasadnicze części: charakterystykę Gminy, uwzględniającą dane demograficzne, gospodarcze oraz o stanie infrastruktury i środowiska; uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne realizacji Programu Ochrony Środowiska na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym oraz gminnym; analizę jakości środowiska na terenie Gminy wraz z planowanymi działaniami ekologicznymi; obszary interwencji, kierunki interwencji, cele oraz zadania ekologiczne planowane do realizacji przez Gminę Góra Kalwaria wraz z harmonogramem ich realizacji; propozycje systemu wdrażania i monitorowania Programu. Gminny POŚ odnosi się do dokumentów wyższego szczebla, a więc Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego do 2022 r. oraz Powiatowy Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Piaseczyńskiego na lata z perspektywą na lata Programy te są wykonywane w określonej kolejności od programu wojewódzkiego, poprzez programy powiatowe do gminnych. Wdrożenie założeń Programu Ochrony Środowiska przyczyni się do poprawy stanu środowiska przyrodniczego oraz wzrostu atrakcyjności Gminy Góra Kalwaria zarówno pod względem osiedleńczym, jak i inwestycyjnym. 2. Uwarunkowania zewnętrzne 2.1. Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska I. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH UNII EUROPEJSKIEJ STRATEGIA NA RZECZ INTELIGENTNEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU SPRZYJAJĄCEGO WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU EUROPA 2020 Strategia UE została przyjęta przez Radę Europejską dnia 17 czerwca 2010 r. Dokument wskazuje trzy priorytety, których realizacja odbywa się na szczeblu unijnym oraz krajowym: 1. Wzrost inteligentny (wiedza, innowacja, edukacja, społeczeństwo cyfrowe), 2. Wzrost zrównoważony (efektywne wykorzystywanie zasobów w produkcji przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności). WESTMOR CONSULTING 8

9 3. Wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji). W dokumencie zostały określone projekty przewodnie tzw. inicjatywy flagowe oraz zostało wskazanych 10 Zintegrowanych Wytycznych dla polityki gospodarczej i zatrudnienia państw członkowskich. W związku z powyższym cele krajowe w znacznym stopniu wpisują się we wskazane w Strategii cele zawarte w projektach. PAKIET ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNY DO 2020 R. Pakiet ten został przyjęty przez Parlament Europejski 17 grudnia 2008 roku i ma na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych na terenie Unii Europejskiej. Dokument zawiera szereg rozwiązań legislacyjnych. Głównym celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do 2020 r. o 20% w stosunku do roku 1990 oraz wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także wzrost efektywności energetycznej do 2020 r. Należy podkreślić, że dokumenty na szczeblu krajowym oraz wojewódzkim uwzględniają szereg zobowiązań międzynarodowych związanych z wdrażaniem Dyrektyw UE, a także są spójne ze wspólnotowymi dokumentami programowymi. W związku z tym, dokumenty szczebla lokalnego, takie jak programy ochrony środowiska dla gmin są zgodne z poniższymi dokumentami wyższego rzędu. II. UWARUNKOWANIA WYNIKAJĄCE Z POLITYKI OCHRONY ŚRODOWISKA NA SZCZEBLU KRAJOWYM KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Dokument przyjęty został Uchwałą nr 88 Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie Krajowego planu gospodarki odpadami 2022 i stanowi kontynuację wcześniejszych planów gospodarki odpadami (aktualizacja Kpgo 2014). Przedmiotowy dokument o charakterze strategicznym wyznacza kierunki działań niezbędnych dla zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju na najbliższe lata (cele i kierunki działań na lata oraz perspektywicznie do 2030 roku). Głównym celem dokumentu jest określenie polityki gospodarki odpadami zgodnej z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, wpisującej się w działania gospodarki o obiegu zamkniętym. Zgodnie z założeniami Kpgo, należy przede wszystkim zapewnić realizację działań znajdujących się najwyżej w hierarchii sposobów postępowania z odpadami, a więc zapobiegać ich wytwarzaniu oraz stworzyć niezbędną infrastrukturę do selektywnego zbierania odpadów u źródła, tak aby zapewnić ich efektywny recykling i osiągnąć założone cele. Znaczna część dokumentu poświęcona jest gospodarce odpadami komunalnymi, która bezpośrednio dotyczy działalności jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego. Efektem wdrożenia Kpgo 2022 będzie zapewnienie racjonalnej gospodarki odpadami i ograniczenie negatywnego wpływu odpadów na środowisko. WESTMOR CONSULTING 9

10 Celami wskazanymi w dokumencie są między innymi: 1) ZPO (zapobieganie powstawaniu odpadów); 2) zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby w 2020 r. nie było składowanych więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.; 3) dążenie do zmniejszania ilości składowanych odpadów; 4) osiągnięcie wymaganego poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła pochodzących ze strumienia odpadów komunalnych; zapewnienie osiągnięcia odpowiedniego poziomu zbierania zużytego sprzętu oraz zużytych baterii i akumulatorów; 5) osiągnięcie odpowiedniego poziomu odzysku i recyklingu odpadów powstających z produktów, między innymi odpadów opakowaniowych, zużytych opon, olejów odpadowych; 6) dokończenie likwidacji mogilników, zawierających przeterminowane ŚOR i inne odpady niebezpieczne; 7) zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Dla osiągnięcia założonych celów określone zostały kierunki działań dotyczące między innymi edukacji ekologicznej, rozwoju selektywnego zbierania odpadów, a także zostały wskazane działania takie jak np. prowadzenie kontroli przez inspekcję ochrony środowiska, prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych mających na celu podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie gospodarki odpadami, wspieranie budowy sieci napraw i ponownego użycia produktów. W ramach prac nad Kpgo 2022 sporządzona została prognoza oddziaływania na środowisko. Wnioski płynące z analizy Kpgo 2022 przeprowadzonej w ramach Prognozy: wskazane w Kpgo 2022 cele oraz kierunki działań w zakresie gospodarki odpadami pozostają w zgodności z unijną hierarchią sposobów postępowania z odpadami; realizacja Kpgo 2022 przyczyni się do wypełnienia przepisów prawa wspólnotowego m.in. w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów, osiągnięcia odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu oraz ograniczenia składowania odpadów; jednym z ważniejszych ustaleń Kpgo 2022 jest dążenie do redukcji ilości wytwarzanych odpadów oraz optymalnego wykorzystania substancji zawartych w odpadach (oszczędność cennych surowców oraz energii pierwotnej); realizacja Kpgo 2022 jako całości będzie wpływać pozytywnie na środowisko i przyczyni się do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów oraz redukcji negatywnych oddziaływań związanych z gospodarką odpadami; WESTMOR CONSULTING 10

11 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA postanowienia Kpgo 2022, wyznaczone w nim cele i kierunki działań są spójne wewnętrznie i pozostają w spójności z zapisami dokumentów strategicznych na poziomie globalnym, europejskim i krajowym. Kpgo 2022 będzie realizował cele wskazane w dokumentach strategicznych i przyczyniał się do ich wypełniania; wdrażanie postanowień Kpgo 2022 skutkować będzie przeprowadzeniem szeregu zamierzeń inwestycyjnych w zakresie budowy/modernizacji/rozbudowy obiektów gospodarki odpadami. Ich realizacja będzie często wiązać się z potencjalnym negatywnym oddziaływaniem na środowisko. Dlatego też dla tego typu obiektów będzie konieczność przeprowadzenia indywidualnych ocen oddziaływania na środowisko; realizacja Kpgo 2022 oprócz działań inwestycyjnych proponuje też szereg zamierzeń o charakterze nieinwestycyjnym (edukacja, zmiana technologii, sieci współpracy itd.). Działania te będą mieć efekt synergii w stosunku do przedsięwzięć inwestycyjnych; odstąpienie od realizacji celów Kpgo 2022 związanych z dążeniem do stworzenia społeczeństwa recyklingu, które będzie unikać wytwarzania odpadów oraz dążyć do maksymalizacji wykorzystania odpadów jako zasobów przyczyniłoby się do kontynuowania tradycyjnego modelu korzystania z zasobów środowiska, w którym brak jest nacisku na minimalizację ilości powstających odpadów, optymalne wykorzystanie substancji zawartych w odpadach (oszczędność cennych surowców) oraz odzysk energii, a także ograniczenie negatywnego wpływu powstających odpadów na środowisko; brak realizacji ustaleń Kpgo 2022 będzie prowadzić do stopniowego pogarszania stanu środowiska w całym kraju, co wpłynie także na zubożenie różnorodności biologicznej prawidłowego funkcjonowania ekosystemów i współtworzących je gatunków. Uwarunkowania płynące z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2022 zostały uwzględnione w przedmiotowym Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria. W dokumencie sformułowany został cel strategiczny w zakresie budowy systemu gospodarki odpadami zgodnego z wymaganiami KPGO STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO PERSPEKTYWA DO 2020 R. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i środowisko została przyjęta uchwałą nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (BEiŚ) obejmuje dwa niezwykle istotne obszary: energetykę i środowisko, wskazując m.in. kluczowe reformy i niezbędne działania, które powinny zostać podjęte w perspektywie do 2020 r. Celem dokumentu jest ułatwianie zielonego (sprzyjającego środowisku) wzrostu gospodarczego w Polsce WESTMOR CONSULTING 11

12 przez zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dostępu do nowoczesnych, innowacyjnych technologii, a także wyeliminowanie barier administracyjnych utrudniających zielony wzrost. Rysunek 1. Obszary synergii w BEiŚ Źródło: Opracowanie własne na podstawie Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko- perspektywa do 2020 r. Mimo że obszary energetyki i środowiska mają szereg punktów stycznych, to jednak część zagadnień jest charakterystyczna tylko dla jednego z nich. Podstawowe zadanie strategii BEiŚ polega na zintegrowaniu polityki środowiskowej z polityką energetyczną tam, gdzie aspekty te przenikają się w dostrzegalny sposób, jak również wytyczenie kierunków, w jakich powinna rozwijać się branża energetyczna, oraz wskazanie priorytetów w ochronie środowiska. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Cel główny BEiŚ realizowany będzie przez cele szczegółowe i kierunki interwencji przedstawione na poniższym schemacie: WESTMOR CONSULTING 12

13 Cele zawarte w BEiŚ są spójne z celami zawartymi w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria. Niniejszy Program uwzględnia dobro środowiska przyrodniczego przy jednoczesnym rozwoju gospodarczym Gminy. DŁUGOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU. POLSKA TRZECIA FALA NOWOCZESNOŚCI Dokument przyjęty Uchwałą Nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska Trzecia Fala Nowoczesności (M.P poz. 121). Strategia określa główne trendy, wyzwania i scenariusze rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a także kierunki przestrzennego zagospodarowania kraju, z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju. Stanowi opis nowego projektu cywilizacyjnego, zorientowanego na przyszłość, w perspektywie do 2030 roku. WESTMOR CONSULTING 13

14 W dokumencie wyznaczone zostały następujące obszary i cele strategiczne: Obszar konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Cel strategiczny 1. Wspieranie prorozwojowej alokacji zasobów w gospodarce, stworzenie warunków dla wzrostu oszczędności oraz podaży pracy i innowacji Cel strategiczny 2. Zmniejszenie długu publicznego i kontrola deficytu w cyklu koniunkturalnym Cel strategiczny 3. Poprawa dostępności i jakości edukacji na wszystkich etapach oraz podniesienie konkurencyjności i nauki Cel strategiczny 4. Wzrost wydajności i konkurencyjności gospodarki Cel strategiczny 5. Stworzenie Polski Cyfrowej Cel strategiczny 6. Rozwój kapitału ludzkiego poprzez wzrost zatrudnienia i stworzenie workfare state Cel strategiczny 7. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska W ramach celu Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska w obszarze konkurencyjności i innowacyjności gospodarki, kierunkiem interwencji jest zwiększenie poziomu ochrony środowiska. Przedmiotowy Program Ochrony WESTMOR CONSULTING 14

15 Środowiska wpisuje się zatem w cel strategiczny 7 Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju, gdyż przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy Góra Kalwaria. STRATEGICZNY PLAN ADAPTACJI DLA SEKTORÓW I OBSZARÓW WRAŻLIWYCH NA ZMIANY KLIMATU DO ROKU 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2030 (SPA 2020) Dokument został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 29 października 2013 r. Głównym celem Planu jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju oraz efektywnego funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa w warunkach zmieniającego się klimatu. W dokumencie wskazano priorytetowe kierunki działań adaptacyjnych, które należy podjąć do 2020 roku w najbardziej wrażliwych na zmiany klimatu obszarach, takich jak: gospodarka wodna, rolnictwo, leśnictwo, różnorodność biologiczna, zdrowie, energetyka, budownictwo i gospodarka przestrzenna, obszary zurbanizowane, transport, obszary górskie i strefy wybrzeża. Działania te, podejmowane zarówno przez podmioty publiczne, jak i prywatne, będą dokonywane poprzez realizację polityk, inwestycje w infrastrukturę oraz rozwój technologii. Obejmują one zarówno przedsięwzięcia techniczne, takie jak np. budowa niezbędnej infrastruktury przeciwpowodziowej i ochrony wybrzeża, jak i zmiany regulacji prawnych, np. w systemie planowania przestrzennego ograniczające możliwość zabudowy terenów zagrożonych powodziami Cel 1. Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska Kierunek działań 1.1 dostosowanie sektora gospodarki wodnej do zmian klimatu Działanie priorytetowe: zreformowanie struktur gospodarki wodnej z uwzględnieniem adaptacji do zmian klimatu. Kierunek działań 1.2 adaptacja strefy przybrzeżnej do zmian klimatu Działanie priorytetowe: Uwzględnianie aktualnego i potencjalnego wzrostu poziomu morza i zagrożenia powodziowego w planach inwestycyjnych w strefie nadmorskiej i wodach przybrzeżnych. Kierunek działań 1.3 dostosowanie sektora energetycznego do zmian klimatu Działanie priorytetowe: Przygotowanie systemu energetycznego do zmienionych warunków z uwzględnieniem szczytu zimowego i letniego zapotrzebowania na energię. WESTMOR CONSULTING 15

16 Kierunek działań 1.4 ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu Działanie priorytetowe: Przygotowanie strategii, planów ochrony, programów ochrony lub planów zadań ochronnych w zakresie ochrony przyrody z uwzględnieniem zmian warunków klimatycznych. Kierunek działań 1.5 adaptacja do zamian klimatu w gospodarce przestrzennej i budownictwie Działanie priorytetowe: Opracowanie zasad zabudowy terenów zalewowych i chronionych, obszarów zieleni w miastach, pasa nadbrzeża oraz budowy obiektów użyteczności publicznej. Kierunek działań 1.6 zapewnienie funkcjonowania skutecznego systemu ochrony zdrowia w warunkach zmian klimatu Działanie priorytetowe: Ograniczenie skutków zdrowotnych stresu termicznego i nadzwyczajnych zdarzeń klimatycznych u wrażliwych grup ludności. Cel 2. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich Kierunek działań 2.1 stworzenie lokalnych systemów monitorowania i ostrzegania przed zagrożeniami Działanie priorytetowe: Rozwój systemów monitoringu i wczesnego ostrzegania o możliwych skutkach zmian klimatycznych dla produkcji roślinnej i zwierzęcej. Kierunek działań 2.2 organizacyjne i techniczne dostosowanie działalności rolniczej i rybackiej do zmian klimatu Działanie priorytetowe: Wsparcie inwestycyjne gospodarstw oraz doradztwo technologiczne uwzględniające aspekty dostosowania budownictwa wiejskiego i produkcji rolnej do zwiększonego ryzyka klimatycznego. Cel 3. Rozwój transportu w warunkach zmian klimatu Kierunek działań 3.1 wypracowywanie standardów konstrukcyjnych uwzględniających zmiany klimatu WESTMOR CONSULTING 16

17 Działanie priorytetowe: Uwzględnienie w procesie projektowania i budowy infrastruktury transportowej zmienionych warunków klimatycznych. Kierunek działań 3.2 zarządzanie szlakami komunikacyjnymi w warunkach zmian klimatu Działanie priorytetowe: Opracowanie harmonogramów kolejności utrzymania przejezdności tras komunikacyjnych lub zmiany tras i stosowania zastępczych środków transportowych. Cel 4. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu Kierunek działań 4.1 monitoring stanu środowiska i systemy wczesnego ostrzegania w kontekście zmian klimatu (miasta i obszary wiejskie) Działanie priorytetowe: Przygotowanie strategii zarządzania ryzykiem na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym z uwzględnieniem działań adaptacyjnych. Kierunek działań 4.2 gminy polityka przestrzenna uwzględniająca zmiany klimatu Działanie priorytetowe: Uwzględnienie w planach zagospodarowania w miastach konieczności zwiększenia obszarów zieleni i wodnych oraz korytarzy wentylacyjnych. Cel 5. Stymulowanie innowacji sprzyjających adaptacji do zmian klimatu Kierunek działań 5.1 promowanie innowacji na poziomie działań organizacyjnych i zarządczych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu Działanie priorytetowe: Opracowanie procedur dotyczących współpracy służb i instytucji na potrzeby reagowania na wielowymiarowe zagrożenia zw. ze zmianami klimatu, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu koordynacji. Kierunek działań 5.2 budowa systemu wsparcia polskich innowacyjnych technologii sprzyjających adaptacji do zmian klimatu Działanie priorytetowe: Przeprowadzenie analizy potencjału polskiej gospodarki do wytwarzania i wdrażania innowacyjnych technologii adaptacyjnych. Cel 6. Kształtowanie postaw społecznych sprzyjających adaptacji do zmian klimatu Kierunek działań 6.1 zwiększenie świadomości odnośnie do ryzyk związanych ze zjawiskami ekstremalnymi i metodami ograniczania ich wpływu WESTMOR CONSULTING 17

18 Działanie priorytetowe: Edukacja i zwiększanie świadomości w zakresie: zmian klimatu i sposobów minimalizowania ich skutków oraz znaczenia i konieczności oszczędzania zasobów, szczególnie wody. Kierunek działań 6.2 ochrona grup szczególnie narażonych przed skutkami niekorzystnych zjawisk klimatycznych Działanie priorytetowe: Wypracowanie kompleksowych rozwiązań w zakresie pomocy Państwa udzielanej na pokrycie strat w przypadku wystąpienia klęsk żywiołowych, oraz rozwijanie systemu ubezpieczeń obejmujących ryzyko wynikające ze zmian klimatu. Cele, kierunki działań i działania priorytetowe zawarte w Strategicznym Planie Adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030 są spójne i wpisują się w cele i założenia zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku Przede wszystkim przedmiotowy dokument przyczynia się do realizacji Celu 1 Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dobrego stanu środowiska, a w szczególności jest spójny z kierunkiem działań 1.4 ochrona różnorodności biologicznej i gospodarka leśna w kontekście zmian klimatu. Działaniem priorytetowym jest przygotowanie strategii, planów ochrony, programów ochrony lub planów zadań ochronnych w zakresie ochrony przyrody z uwzględnieniem zmian warunków klimatycznych Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim Podstawowe uwarunkowania zewnętrzne dla Gminy Góra Kalwaria w zakresie ochrony środowiska, wynikają z następujących dokumentów strategicznych województwa mazowieckiego: Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku, Innowacyjne Mazowsze, Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego do 2022 r., Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Mazowieckiego 2022, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego. Wszelkie cele i działania w zakresie ochrony środowiska podjęte na terenie Gminy Góra Kalwaria muszą być bowiem zbieżne z celami i działaniami ujętymi w dokumentach strategicznych Województwa Mazowieckiego, a także przyczyniać się do ich realizacji. WESTMOR CONSULTING 18

19 W związku z tym, etap formułowania celów ekologicznych dla Gminy, został poprzedzony analizą zewnętrznych uwarunkowań, podyktowanych polityką ekologiczną województwa. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2030 ROKU, INNOWACYJNE MAZOWSZE Nadrzędnym celem Strategii jest spójność terytorialna, rozumiana jako zmniejszenie dysproporcji rozwoju w województwie mazowieckim oraz wzrost znaczenia Obszaru Metropolitalnego Warszawy w Europie, co w konsekwencji przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe poprzez przyspieszenie wzrostu gospodarczego, generowanego przez rozwój produkcji i przemysłu ukierunkowanego na eksport, szczególnie w branży średniozaawansowanych i zaawansowanych technologii. W układzie celów Strategii rozwoju województwa mazowieckiego do 2030 roku zastosowano wielowymiarowe podejście, które uwzględnia złożoność wszystkich sfer działalności człowieka. Rysunek 2. Struktura celów rozwojowych województwa mazowieckiego Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku Innowacyjne Mazowsze WESTMOR CONSULTING 19

20 W Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego uwzględniony został ramowy cel strategiczny Środowisko i energetyka, który zakłada zapewnienie gospodarce regionu zdywersyfikowanego zaopatrzenia w energię przy zrównoważonym gospodarowaniu zasobami środowiska. Cel ten uwzględniony został również w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024, w związku z tym, dokumenty te są ze sobą spójne. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2022 R. Dokument został przyjęty Uchwałą Nr 3/17 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24 stycznia 2017 r. w sprawie Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Mazowieckiego do roku 2022 (POŚ WM 2022) wraz z prognozą oddziaływania na środowisko tego dokumentu. Głównym celem tworzenia Programu jest dążenie do poprawy stanu środowiska w województwie, ograniczenie negatywnego wpływu zanieczyszczeń na środowisko, ochrona i rozwój walorów środowiska, a także racjonalne gospodarowanie jego zasobami. W POŚ WM 2022 sprecyzowano cele w podziale na poszczególne obszary interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza (OP) OP.I. Poprawa jakości powietrza przy zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w kontekście zmian klimatu OP.II. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego dla ozonu Zagrożenia hałasem (KA) KA.I. Ochrona przed hałasem Pola elektromagnetyczne (PEM) PEM.I. Utrzymanie dotychczasowego stanu braku zagrożeń ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym Gospodarowanie wodami (ZW) ZW. I. Osiągnięcie dobrego stanu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych ZW. II. Ochrona przed zjawiskami ekstremalnymi związanymi z wodą Gospodarka wodno-ściekowa (GW) GW. I. Prowadzenie racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej Zasoby geologiczne (ZG) ZG. I. Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi WESTMOR CONSULTING 20

21 Gleby (GL) PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA GL. I. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem antropogenicznym, erozją oraz niekorzystnymi zmianami klimatu Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (GO) GO. I. Gospodarowanie odpadami zgodnie z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, uwzględniając zrównoważony rozwój województwa mazowieckiego Zasoby przyrodnicze (ZP) ZP. I. Ochrona różnorodności biologicznej oraz krajobrazowej ZP. II. Prowadzenie trwale zrównoważonej gospodarki leśnej ZP. III. Zwiększanie lesistości Zagrożenia poważnymi awariami (PAP) PAP.I. Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków. Dodatkowo uwzględniono również zadania zgłoszone przez ankietyzowane jednostki. Dla poszczególnych obszarów przyjęto zadania w ramach poniższych kierunków interwencji: Ochrona klimatu i jakości powietrza (OP): Poprawa efektywności energetycznej, Ograniczenie emisji powierzchniowej, Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych, Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych i energochłonności gospodarki, Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń monitorowanych substancji, Dostosowanie sektora energetycznego do zmian klimatu, Zmniejszenie emisji prekursorów ozonu; Zagrożenia hałasem (KA): Poprawa klimatu akustycznego, Ocena stanu akustycznego środowiska; Pola elektromagnetyczne (PEM): Ochrona prze polami elektromagnetycznymi; Gospodarowanie wodami (ZW): Poprawa stanu jakościowego i ilościowego wód powierzchniowych i podziemnych, Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego, Gospodarowanie wodami uwzględniające zmiany klimatyczne; Gospodarka wodno-ściekowa (GW): Sprawny i funkcjonalny system wodociągowy. Rozwój i dostosowanie instalacji oraz urządzeń służących zrównoważonej i racjonalnej gospodarce wodnościekowej dla potrzeb ludności i przemysłu; Zasoby geologiczne (ZG): Kontrola i monitoring eksploatacji kopalin; WESTMOR CONSULTING 21

22 Gleby (GL): Zachowanie funkcji środowiskowych i gospodarczych gleb, Rekultywacja gruntów zdegradowanych i zdewastowanych, Ochrona przed osuwiskami; Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów (GO): Racjonalna gospodarka odpadami, Doskonalenie systemu gospodarowania odpadami; Zasoby przyrodnicze (ZP): Zarządzanie zasobami przyrody i krajobrazem, Zachowanie lub przywrócenie właściwego stanu siedlisk i gatunków, Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych, Działania z zakresu pogłębiania i udostępniania wiedzy o zasobach przyrodniczych i walorach krajobrazowych województwa, Racjonalne użytkowanie zasobów leśnych, Wsparcie działań edukacyjnych oraz infrastruktury turystycznej w lasach, Zwiększenie lesistości; Zagrożenia poważnymi awariami (PAP): Zmniejszenie zagrożenia wystąpienia poważnej awarii oraz minimalizacja skutków w przypadku wystąpienia awarii. Wyżej wymienione cele strategiczne dla województwa mazowieckiego są spójne z celami strategicznymi i operacyjnymi obranymi przez Gminę Góra Kalwaria. W związku z tym, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria realizuje założenia dokumentu wojewódzkiego. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO 2022 Dokument przyjęty Uchwałą nr 209/16 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia r. w sprawie uchwalenia Planu gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego 2022 wraz z załącznikami. Plan gospodarki odpadami dla województwa mazowieckiego 2022 (dalej zwany PGO WM 2022) wraz z załącznikami opracowany został zgodnie z polityką unijnych, krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych i planistycznych. Głównym celem opracowania jest wskazanie kierunków rozwoju polityki zarządzania gospodarką odpadami oraz osiągnięcie celów i wymagań założonych w polityce ochrony środowiska, w tym wynikających z prawa Unii Europejskiej. W gospodarce odpadami komunalnymi przyjęto następujące cele: zmniejszenie ilości powstających odpadów, zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat właściwego gospodarowania odpadami komunalnymi, w tym odpadami żywności i innymi odpadami ulegającym biodegradacji, doprowadzenie do funkcjonowania systemów gospodarowania odpadów zgodnie z hierarchią sposobów postepowania z odpadami, zmniejszenie udziału zmieszanych odpadów komunalnych w całym strumieniu zbieranych odpadów, WESTMOR CONSULTING 22

23 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych w 2020 r. więcej niż 35 % masy tych odpadów w stosunku do masy odpadów wytworzonych w 1995 r., zaprzestanie składowania odpadów ulegających biodegradacji selektywnie zebranych, zaprzestanie składowania zmieszanych odpadów komunalnych bez przetworzenia, zmniejszenie liczby miejsc nielegalnego składowania odpadów komunalnych, utworzenie systemu monitorowania gospodarki odpadami komunalnymi, monitorowanie i kontrola postępowania z frakcją odpadów komunalnych wysortowywaną ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych i nieprzeznaczoną do składowania, zbilansowanie funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi w świetle obowiązującego zakazu składowania określonych frakcji odpadów komunalnych i pochodzących z przetwarzania odpadów komunalnych. W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 zostały uwzględnione założenia Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Mazowieckiego. Wspólnie, dokumenty te przyczynią się do realizacji założeń Krajowego Planu Gospodarki Odpadami PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego został przyjęty przez Sejmik Województwa Mazowieckiego Uchwałą nr 180/14 z 7 lipca 2014 r. Dokument określa kierunki rozwoju regionu, wskazuje szczegółowe zasady organizacji przestrzennej województwa, formułuje kierunki polityki przestrzennej, przenosząc zapisy Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego na układ przestrzenny w formie polityk przestrzennych. Główne założenia dokumentu: rozmieszczenie w przestrzeni inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym w oparciu o cele i zasady zagospodarowania przestrzennego województwa, ukierunkowanie działań dotyczących rozwoju gospodarczego, kultury i ochrony środowiska, poprzez uwzględnianie uwarunkowań, szans i zagrożeń wynikających ze zróżnicowanych cech przestrzeni województwa, oddziaływanie na zachowania przestrzenne podmiotów gospodarujących w przestrzeni, by były one zgodne z ogólnymi celami rozwoju województwa. WESTMOR CONSULTING 23

24 Zapisy zawarte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego zostały uwzględnione w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu powiatowym POWIATOWY PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU PIASECZYŃSKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Dokument został przyjęty uchwałą nr XXXI/4/17 Rady Powiatu Piaseczyńskiego z dnia 27 kwietnia 2017 r. w sprawie uchwalenia Powiatowego Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Piaseczyńskiego na lata z perspektywą na lata Podstawowym celem Programu jest określenie priorytetów oraz działań Powiatu w dziedzinie ochrony środowiska. Realizacja założonych celów umożliwi harmonijny rozwój gospodarczy i społeczny Powiatu, co przyczyni się do poprawy jego konkurencyjności i atrakcyjności, a poprzez ochronę środowiska naturalnego stworzy odpowiednie warunki do poprawy jakości życia i zrównoważonego rozwoju. Powiat Piaseczyński zaproponował następujące cele i kierunki interwencji Programu dla poszczególnych obszarów interwencji: 1. Ochrona klimatu i jakości powietrza Cele: dobra jakość powietrza atmosferycznego bez przekroczeń dopuszczalnych norm; osiągnięcie poziomów dopuszczalnych zanieczyszczeń powietrza: osiągnięcie poziomu docelowego benzo(a)pirenu, pyłu zawieszonego PM2,5 oraz PM10; 2. Zagrożenie hałasem Cele: osiągnięcie poziomu celu długoterminowego dla ozonu; ograniczenie emisji gazów cieplarnianych; dobry stan klimatu akustycznego bez przekroczeń dopuszczalnych norm poziomu hałasu; zmniejszenie liczby osób narażonych na ponadnormatywny hałas; 3. Pola elektromagnetyczne Cel: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych na poziomach nieprzekraczających wartości dopuszczalnych; 4. Gospodarowanie wodami Cele: WESTMOR CONSULTING 24

25 zwiększenie retencji wodnej; ograniczenie wodochłonności gospodarki; osiągnięcie lub utrzymanie co najmniej dobrego stanu wód; 5. Gospodarka wodno-ściekowa Cel: poprawa jakości wody powierzchniowej; 6. Zasoby geologiczne Cele: 7. Gleby Cele: ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kapalin; rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; dobra jakość gleb; rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych; 8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Cele: ograniczenie ilości odpadów komunalnych przekazywanych do składowania; ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko; 9. Zasoby przyrodnicze Cel: zachowanie różnorodności biologicznej; 10. Zagrożenie poważnymi awariami Cel: utrzymanie stanu bez incydentów o znamionach poważnej awarii. Ponadto, poza głównymi obszarami interwencji w Programie Ochrony Środowiska uwzględniono także zagadnienia horyzontalne tj. działania edukacyjne, czy monitoring środowiska. 11. Edukacja Cel: świadome ekologicznie społeczeństwo; 12. Monitoring środowiska Cel: zapewnienie wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Założenia zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 są zgodne z założeniami Powiatowego Programu Ochrony Środowiska. Realizacja założeń dokumentów przyczyni się w znacznym stopniu do poprawy jakości środowiska przyrodniczego na terenie Powiatu Piaseczyńskiego. WESTMOR CONSULTING 25

26 2.4. Uwarunkowania wynikające z polityki ochrony środowiska na szczeblu gminnym STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA Przedmiotowy dokument został przyjęty Uchwałą nr L/544/2013 Rady Miejskiej Góry Kalwarii z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Miasta i Gminy Góra Kalwaria na lata Misja Gminy Góra Kalwaria brzmi następująco: Góra Kalwaria Gminą dbającą o wysoką jakość życia z poszanowaniem środowiska i dziedzictwa historyczno kulturowego Strategia wyznacza następujące obszary priorytetowe oraz cele strategiczne: Obszar priorytetowy GOSPODARKA Cel strategiczny 1 wspieranie działań służących rozwojowi małych i średnich firm - aktywizacja lokalnych przedsiębiorców i pobudzanie przedsiębiorczości wśród społeczności lokalnej; Cel strategiczny 2 stworzenie na terenie Gminy dogodnych warunków do inwestowania w nowe technologie; Cel strategiczny 3 wspieranie rozwoju sektora przetwórstwa rolno spożywczego. Obszar priorytetowy ROZWÓJ SPOŁECZNY Cel strategiczny poprawa jakości i zapewnienie wysokiego standardu życia mieszkańców Gminy. Obszar priorytetowy INFARSTRUKTURA TECHNICZNA Cel strategiczny budowa rozbudowa i przebudowa infrastruktury technicznej Gminy w celu zapewnienia jej rozwoju gospodarczego i społecznego. Obszar priorytetowy TURYSTYKA I DZIEDZICTWO KULTUROWE Cel strategiczny wykreowanie atrakcyjności turystycznej Gminy Góra Kalwaria. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria na lata z perspektywą do roku 2024 przyczyni się do osiągnięcia założonej w Strategii Rozwoju misji Miasta i Gminy Góra Kalwaria. Przede wszystkim, przedmiotowy Program przyczynia się do realizacji celu strategicznego - budowa, rozbudowa i przebudowa infrastruktury technicznej Gminy w celu zapewnienia jej rozwoju gospodarczego i społecznego, z obszaru priorytetowego INFARSTRUKTURA TECHNICZNA. WESTMOR CONSULTING 26

27 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GÓRA KALWARIA Dnia 30 marca 2016 roku Rada Miejska Góry Kalwarii Uchwałą Nr XXV///226/2016 zmieniła uchwałę w sprawie przyjęcia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Góra Kalwaria. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) to dokument strategiczny, opisujący kierunki działań zmierzających do osiągnięcia celów pakietu klimatyczno-energetycznego tj.: redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zwiększenia efektywności energetycznej oraz poprawy jakości powietrza, zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii. PGN powinien jednoznacznie wskazywać planowany cel ogólny w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych, redukcji energii finalnej oraz zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Celem głównym Planu gospodarki Niskoemisyjnej jest : Poprawa jakości życia mieszkańców w połączeniu z rozwojem gospodarczym gminy Góra Kalwaria, jako efekt wdrożenia działań niskoemisyjnych w segmencie publicznym oraz prywatnym. W dokumencie zostały wskazane następujące cele strategiczne: Cel strategiczny 1: Redukcja emisji gazów cieplarnianych do 2020 roku, Cel strategiczny 2: Zwiększenie do 2020 roku udziału energii ze źródeł odnawialnych, Cel strategiczny 3: Redukcja do 2020 roku zużycia energii finalnej, Cel strategiczny 4: Redukcja zanieczyszczeń do powietrza. Założenia zawarte w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Góra Kalwaria są spójne z założeniami Programu Ochrony Środowiska, co sprawia, że dokumenty te wzajemnie się uzupełniają. Wdrożenie postanowień Programu Ochrony Środowiska przyczyni się do poprawy jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Góra Kalwaria. ZAŁOŻENIA DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA Dokument został przyjęty uchwałą nr XXII/167/2015 Rady Miejskiej Góry Kalwarii z dnia 18 grudnia 2015 r. w sprawie przyjęcia założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata Założenia zawierają m.in. informacje o stanie zaopatrzenia Gminy Góra Kalwaria w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz działania dotyczące racjonalnego wykorzystania tych zasobów mając na uwadze troskę o środowisko przyrodnicze. Podczas sporządzania Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria wzięto pod uwagę ustalenia WESTMOR CONSULTING 27

28 zawarte w Założeniach do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria. STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY GÓRA KALWARIA Dokument został przyjęty 27 czerwca 2014 r. przez Radę Miejską Góry Kalwarii uchwałą nr LVIII/635/2014. W Studium określono między innymi: a) kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów; b) kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy; c) obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego; d) obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; e) kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej; f) obszary na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego, w tym o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów zadań rządowych; g) obszary dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; h) obszary przestrzeni publicznej i rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2 ; i) obszary dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego; j) kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej; k) obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych; l) obszary wymagające przekształceń, rekultywacji lub rehabilitacji; m) granice terenów zamkniętych i stref ich ochrony. Założenia zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Góra Kalwaria za lata z perspektywą do roku 2024 są spójne ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Góra Kalwaria. MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Na terenie Gminy Góra Kalwaria obowiązują miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego zawarte w poniższej tabeli. WESTMOR CONSULTING 28

29 Tabela 1. Wykaz uchwał miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących na chwilę obecną na terenie Miasta i Gminy Góra Kalwaria Lp. Nazwa planu Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) 1 MPZP obszaru wsi Łubna 2 MPZP obszaru wsi Sierzchów i Sobików 3 MPZP obszaru wsi Potycz 194/XXXII/96 z rysunek (Dz.Urz. W.W. Nr 5 poz. 11 z r.) 223/XXXVI/97 z rysunek (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.68 z r.) MPZP dla fragmentu wsi Sierzchów zmieniony Uchwałą Nr XVI/161/2011 z dn r. 228/XXXVI/97 z rysunek nr 1, rysunek nr 2 (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.63 z r.) 4 MPZP obszaru wsi Dębówka, Ługówka i Dobiesz 229/XXXVI/97 z rysunek nr 1, rysunek nr 2 (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.64 z r.) MPZP dla fragmentu wsi Dobiesz zmieniony Uchwałą Nr 133/XII/2007 z dn r 5 MPZP obszaru wsi Łubna, Solec i Baniocha 230/XXXVI/97 z (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.65 z r.) 6 MPZP obszaru wsi Wólka Załęska i Wólka Dworska 231/XXXVI/97 z (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.66 z r.) 7 MPZP obszaru wsi Karolina 8 MPZP obszaru wsi Kąty 232/XXXVI/97 z (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.67 z r.) 234/XXXVI/97 z (Dz.Urz. W.W. Nr 19 poz.69 z r.) Fragment planu zmieniony Uchwałą Nr 147/XIII/2007 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 64 poz.2316 z r.) 9 10 MPZP teren zawarty pomiędzy ulicami Dominikańską Armii Krajowej Słoneczną Kalwaryjską MPZP w sprawie zmiany planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Góra Kalwaria 290/XLV/97 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.W. Nr 1 poz.5 z r.) 14/V/98 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 5 poz.40 z r.) 11 MPZP Osiedle Marianki 132/XVIII/99 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 27 poz.168 z r.) fragment wygaszony uchwałą nr LXV/685/2014 z dnia r MPZP fragmentu wsi Baniocha (dz. 96/11, 96/12, 79, 96/1, 96/3, 96/8, 96/9) MPZP fragmentów ciągów zabudowy przyulicznej we wsi Dobiesz 240/XXVIII/2000 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 9 poz.87 z r.) 241/XXVIII/2000 z (Dz.Urz.W.Maz. Nr 9 poz.88 z dnia r.) 14 MPZP fragmentu wsi Sierzchów 243/XXVIII/2000 z załącznik - rysunek WESTMOR CONSULTING 29

30 Lp. Nazwa planu Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) (Dz.Urz.W.Maz. Nr 9 poz.90 z r.) 15 MPZP terenu przy ul. Leśnej 16 MPZP fragmentu wsi Szymanów 17 MPZP fragmentu wsi Solec 244/XXVIII/2000 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 9 poz.91 z r.) 299/XXXIV/2001 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 133 poz.1836 z r.) 300/XXXIV/2001 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 133 poz.1837 z r.) MPZP terenu przy ulicy Batalionu Czwartaków (dz.22/3 obręb 8-04) MPZP terenu zawartego pomiędzy ulicami Kalwaryjską, Słoneczną, proj. ul. Armii Krajowej, proj. ul. Sportową oraz działki nr 34 położonej w obrębie geodezyjnym w Górze Kalwarii Osiedle Sportowa - Łąki 301/XXXIV/2001 z załącznik - rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 133 poz.1838 z r.) 302/XXXIV/2001 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 133 poz.1839 z r.) fragment planu zmieniony Uchwałą Nr XLVI/505/2013 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 2013, poz MPZP fragmentu wsi Solec (dz. 2/1, 199, 200) 360/XXXIX/2001 z (nie publikowana) zm. 409/XLIII/2002 z (nie publikowana) tj.410/xliii/2002 z (Dz.Urz. W.Maz. nr 95 poz.2029 z r.) 21 MPZP fragmentu wsi Baniocha (dz. 132/23, 133/2, 133/3, 389 oraz część działki 132/25) 361/XXXIX/2001 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 260 poz.5873 z r.) 22 MPZP fragmentu wsi Kąty 23 MPZP fragment wsi Baniocha 24 MPZP fragment wis Sobików 25 MPZP fragmentu wsi Tomice 26 MPZP fragmentu wsi Szymanów 27 MPZP fragmentu wsi Łubna 28 MPZP fragmentu wsi Wincentów 377/XL/2001 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 17 poz.345 z r.) 378/XL/2001 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 17 poz.346 z r.) 412/XLIII/2002 z rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 141 poz.3124 z r.) 16/IV/2002 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 36 poz.977 z r.) 445/XLVI/2002 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 228 poz.5771 z r.) 447/XLVI/2002 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 228 poz.5773 z r.) 447/XLVI/2002 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 228 poz.5773 z r.) WESTMOR CONSULTING 30

31 Lp. Nazwa planu Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) 29 MPZP fragmentu wsi Czersk 30 MPZP osiedla Kilińskiego w Górze Kalwarii 31 MPZP fragmentu wsi Brześce i PGR Brześce 32 MPZP Osiedla Bema w Górze Kalwarii 33 MPZP fragmentu wsi Baniocha 462/XLVII/2002 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 248 poz.6362 z r.) 504/L/2002 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 310 poz.8165 z dnia r.) 65/VIII/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 217 poz.5592 z r.) 114/XI/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 252 poz.6663 z r.) 470/XXXV/2005 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 279 poz z r.) 505/L/2002 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 307 poz.8092 z r.) Plan zmieniony w części, patrz poz /VI/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 101 poz.2500 z r.) wygaszony uchwałą nr LXII/666/2014 z dnia r. 38/VI/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. nr 101 poz.2501 z r.) 34 MPZP fragmentu wsi Krzaki Czaplinkowskie (dz. 244) 64/VIII/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. nr 217 poz.5591 z dnia r.) 35 MPZP fragmentu wsi Łubna (dz. 173/2 i 173/3) 36 MPZP fragmentu wsi Krzaki Czaplinkowskie 37 MPZP fragmentu wsi Sierzchów 89/IX/2003 z (Dz.Urz. W.Maz.Nr 217 poz.5594 z r.) 98/IX/2003 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 211 poz.5387 z dnia r.) 99/IX/2003 z rysunek arkusz 1, rysunek arkusz 2 (Dz.Urz. W.Maz. Nr 211 poz.5388 z r.) 38 MPZP fragmentu wsi Pęcław (część dz. ew. 75) 107/XI/2003 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 273 poz.7226 z r.) 39 MPZP fragmentu wsi Podłęcze 108/XI/2003 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 273 poz.7227 z r.) 40 MPZP fragmentu wsi PGR Brześce (dz. 10/42, 10/44) 109/XI/2003 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 273 poz.7228 z r.) 41 MPZP fragmentu wsi Czersk 42 MPZP fragmentu wsi Czachówek 120/XII/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 296 poz.7818 z dnia r.) 121/XII/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 296 poz.7819 z dnia r.) 43 MPZP fragmentu wsi Pęcław (dz. nr 32/2) 139/XIII/2003 z WESTMOR CONSULTING 31

32 Lp. Nazwa planu Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 313 poz.9813 z r.) 44 MPZP dla terenu Walewicka w Górze Kalwarii 45 MZPZ dla fragmentu wsi Czersk 174/XIV/2003 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 25 poz.822 z r.) 216/XVII/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 95 poz.2335 z r. 46 MPZP terenu pomiędzy ulicami Dominikańską, Polną, Sadową, Armii Krajowej 217/XVII/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 95 poz.2336 z r.) 47 MPZP terenu zawartego pomiędzy ulicami Czerską, Graniczną i Wojska Polskiego 48 MPZP fragmentu wsi Linin 49 MPZP fragmentu wsi Tomice 310/XXII/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 244 poz.6566 z r.) wygaszony uchwałą nr LIII/581/2014 z dnia 04 marca 2014 r. 311/XXII/2004 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 244 poz.6567 z r.) zm. 121/XI/ r.) 352/XXV/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 76 poz.2014 z r.) 50 MPZP fragmentu wsi Moczydłów 357/XXV/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 58 poz.1468 z r.) MPZP fragmentu wsi Wólka Dworska część 2 MPZP fragmentu wsi Wólka Załęska rejon ulic Ogrodowej i Wilanowskiej MPZP fragmentu wsi Mikówiec część 1 MPZP fragmentu wsi Łubna rejon ulic Łubińskiej i Podleśnej MPZP fragmentu wsi Szymanów część północno zachodnia 361/XXVII/2004 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 76 poz.2015 z r.) 432/XXXII/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 191 poz.6247 z r.) 445/XXXIV/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 219 poz.7168 z r.) 462/XXXV/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 279 poz z r.) fragment planu został zmieniony Uchwałą Nr XVIII/115/2015 z r. 464/XXXV/2005 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 279 poz z r.) 56 MPZP fragmentu wsi Solec część I 57 MPZP fragmentu wsi Solec - część II 466/XXXV/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 5 poz.159 z r.) 467/XXXV/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 276 poz z r.) WESTMOR CONSULTING 32

33 Lp Nazwa planu MPZP fragmentu wsi Solec i Baniocha rejon drogi krajowej nr 79 MPZP fragmentu wsi Czersk część południowa MPZP terenu położonego przy ulicy Wojska Polskiego (fragment dz. 7 obręb geodezyjny 8-03, fragment działek 8 i 18 w obrębie geodezyjnym 8-04) MPZP dla fragmentu wsi Julianów część zachodnia Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) 507/XXXIX/2005 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 89 poz.2959 z r.) 608/XLIV/2006 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 148 poz.4907 z r.) Plan zmieniony w części, patrz poz /XXXIX/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 102 poz.3388 z r.) 508/XXXIX/2005 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 81 poz.2642 z r.) 11/III/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 71 poz.1609 z dnia r.) 62 MPZP dla fragmentu wsi Potycz 12/III/2006 z rysunek przed publikacją zm. 92/VIII/2007 z tj. 93/VIII/2007 z tj. uchylony: 114/IX/2007 z Plan zmieniony w części, patrz poz MPZP fragmentu wsi Dobiesz Wola Dobieska - część północna MPZP dla fragmentu wsi Czachówek część wschodnia. MPZP dla fragmentu wsi Julianów część wschodnia MPZP fragmentu wsi Dobiesz Wola Dobieska - część południowa 13/III/2006 z rysunek fragment 1, rysunek fragment 2 (Dz.Urz. W.Maz. Nr 71 poz.1610 z dnia r.) 606/XLIV/2006 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 183 poz.7082 z dnia r.) zm. 711/XLVIII/2006 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 247 poz.8911 z dnia r) Fragment planu zmieniony Uchwałą Nr XIV/83/2015 z r. Plan zmieniony w części, patrz poz /XLV/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 211 poz.7967 z dnia r.) 618/XLV/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 211 poz.7967 z dnia r.) 67 MPZP fragmentu wsi Dobiesz część I 619/XLV/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 211 poz.7968 z dnia r.) 68 MPZP fragmentu wsi Wojciechowice część południowa 647/XLVI/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 225 poz.8424 z dnia r.) 69 MPZP fragmentu wsi Brześce cz /XLVIII/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 26 poz.506 z r.) WESTMOR CONSULTING 33

34 Lp Nazwa planu MPZP dla fragmentu miasta Góry Kalwarii Centrum miasta, część południowa wraz ze skarpą wiślaną. MPZP fragmentu wsi Czersk rejon ulicy Granicznej MPZP dla fragmentu miasta Góry Kalwarii Centrum miasta, część północna MPZP fragmentu wsi Wojciechowice część zachodnia Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) 704/XLVIII/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 26 poz.507 z r.) Fragment mpzp zmieniony Uchwałą Nr 572/XLVII/2010 z dn r. 705/XLVIII/2006 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 26 poz.508 z r.) 34/V/2007 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 143 poz.3889 z r.) 118/XI/2007 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 252 poz.7422 z dnia r.) 74 MPZP fragmentu wsi Dobiesz część II 75 MPZP fragmentu wsi Kąty część północna 76 MPZP Osiedle Bema 133/XII/2007 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 28 poz.1031 z dnia r.) 147/XIII/2007 z rysunek (Dz.Urz. W.Maz. Nr 64 poz.2316 z r.) 159/XIV/2007 z rysunek wygaszony uchwałą nr LXII/666/2014 z dnia r MPZP dla fragmentu wsi Solec i Baniocha rejon Chojnowskiego Parku Krajobrazowego. MPZP fragmentu wsi Wólka Dworska część 1 229/XIX/2008 z rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 207 poz z r.) 256/XXI/2008 z (Dz.Urz. W.Maz. Nr 215 poz.9080 z r.) 79 MPZP dla fragmentu wsi Łubna. 304/XXIII/2008 z rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 221 poz z r.) MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria Osiedla Skierniewicka. MPZP dla fragmentu wsi Baniocha część południowa (terenu pomiędzy droga krajową nr 79 i ulicą Europejską) MPZP dla fragmentu wsi Solec część wschodnia MPZP dla fragmentu wsi Karolina rejon drogi krajowej Nr /XXIII/2008 z (Dz.Urz.W.Maz. Nr 221 poz z r.) Fragment mpzp zmieniony Uchwałą Nr XV/138/2011 z dn r. 317/XXV/2008 z rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 25 poz. 552 z r.) Fragment mpzp zmieniony Uchwałą Nr XII/113/2011 z dn r. 362/XXVIII/2009 z r rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 72 poz z r.) 479/XXXVI/2009 z rysunek WESTMOR CONSULTING 34

35 Lp Nazwa planu MPZP dla fragmentu wsi Dębówka grunty wspólnoty MPZP dla fragmentu wsi Brześce rejon ul. M. Reja MPZP dla terenu dawnej jednostki wojskowej MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria oraz dla fragmentu wsi Moczydłów rejon ul. Lipkowskiej MPZP dla fragmentu wsi Dobiesz rejon ChPK cz. II MPZP dla fragmentu wsi Dobiesz część południowa MPZP dla fragmentu wsi Moczydłów cz. II MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria Osiedle Sportowa MPZP dla fragmentu wsi Baniocha Osiedle Wilczynek MPZM dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - Osiedle Skierniewicka MPZP dla fragmentu wsi Dobiesz i Sierzchów rejon Chojnowskiego Parku Krajobrazowego MPZP dla fragmentu wsi Wojciechowice część północna MPZP dla fragmentu wsi Dobiesz rejon Chojnowskiego Parku Krajobrazowego Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) (Dz.Urz.W.Maz. Nr 208 poz. 6940) Fragment mpzp zmieniony Uchwałą Nr XIV/84/2015 z dn /XXXVI/2009 z rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 208 poz. 6230) 530/XLI/2010 z rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 112, poz z r.) 572/XLVII/2010 z 28.IV.2010 rysunek (Dz.Urz.W.Maz. Nr 161 poz z 09.X.2010 r.) wygaszony Uchwałą Nr XIV/81/2015 z dn r. 576/XLVII/2010 z rysunek ( Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 142, poz. 3400) Plan zmieniony w części, patrz poz /XLVII/2010 z rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 142, poz z r.) 596/XLIX/2010 z rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 191, poz z r.) 653/LIII/2010 z rysunek sprostowanie błędu (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 201, poz z r.) VI/60/2011 z 29.III.2011r. rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 91, poz z r.) XII/113/2011 z 28.VI.2011 r. rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 134 poz. 4271) XV/138/2011 z r. rysunek (fragment wygaszony Uchwałą Nr XVIII/116/2015 z r.) (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 163 poz z 2011 r.) XVI/161/2011 z 28.IX.2011 r. rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 229 poz z r.) XVIII/183/2011 z 25.X.2011 r. (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 229 poz z r.) Plan zmieniony w części, patrz poz. 123 XXVI/286/2012 z 30.V.2012 r. (Dz. Urz. Woj. Maz poz. 4793) WESTMOR CONSULTING 35

36 Lp Nazwa planu MPZP dla fragmentu wsi Solec Łubna rejon drogi krajowej nr 79 część wschodnia MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria osiedla Parcela MPZP dla fragmentu wsi Baniocha rejon drogi krajowej nr 79 część 2 MPZP dla fragmentu wsi Łubna i Szymanów tereny po wschodniej stronie drogi powiatowej do Konstancina II MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria rejon ul. Papczyńskiego etap 1 MPZP dla fragmentu wsi Tomice - Domanówek MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria rejon pomiędzy ulicami Czerską, Graniczną i Wojska Polskiego Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) XXIX/322/2012 z r. rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz poz. 6372) XXIX/323/2012 z r. rysunek (Dz. Urz. Woj. Maz poz z r.) XLII/470/2013 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz poz z r.) XLV/490/2013 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz poz z r.) XLVI/505/2013 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. 2013, poz ) Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Mazowieckiego XLIV/477/2013 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z dnia 8 sierpnia 2013 r. poz. 9064) LIII/581/2014 z r. (Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia r. stwierdził nieważność uchwały w części dotyczącej ustaleń: 3 pkt 7, 10, 13; 8 ust. 6 pkt 2; 10 ust. 6 pkt 2; 11 ust. 5 pkt 2 lit. c; 12 ust. 1; 17 pkt 2; 17 pkt 4; 19 pkt 4). 104 MPZP dla fragmentu wsi Mikówiec - część 2 LV/606/2014 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z dnia r. poz. 4774) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I MZ1 z dn r. stwierdził nieważność uchwały w części (Dz.Urz.Woj.Maz. z dn r. poz. 5667) MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - teren pomiędzy ulicami Rybie i Zakalwaria MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - rejon ul. Zakalwaria i ul. Wiejskiej LV/607/2014 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z dnia r. poz. 4775) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I MZ1 z dn r. stwierdził nieważność uchwały w części (Dz.Urz.Woj.Maz. z dn r. poz. 5668). LVIII/634/2014 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz.7582) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I MZ1z dnia 29 lipca 2014 r., stwierdził nieważność uchwały w części (Dz.Urz.Woj.Maz. z dn r. poz.7427). 107 MPZP Osiedla Bema w Górze Kalwarii LXII/666/2014 z r. (Dz.Urz.Woj. Maz. z r., poz. 9399) MPZP dla fragmentu wsi Tomice - rejon drogi krajowej nr 79 MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - os. Marianki, rejon ul. Wiejskiej MPZP dla fragmentu wsi Karolina - rejon drogi krajowej Nr 50 LXII/664/2014 z r. (Dz. Urz. Woj. Maz. z r., poz. 9398) LXV/685/2014 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz ) Plan zmieniony w części patrz poz. 126 XIV/84/2015 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz. 7043) WESTMOR CONSULTING 36

37 Lp Nazwa planu MPZP dla fragmentu wsi Czachówek - część wschodnia I MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - teren dawnej jednostki wojskowej - etap I MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - rejon "Osiedla Skierniewicka" MPZP dla fragmentu rejonu publicznej drogi dojazdowej - dz. nr ew. 98 we wsi Łubna MPZP dla fragmentu wsi Aleksandrów i Linin (obręb Linin II) MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - terenów położonych pomiędzy ulicami Grójecką i Wojska Polskiego MPZP dla fragmentu wsi Baniocha - tereny położone na południowy - wschód od ulicy Wiejskiej MPZP dla fragmentu wsi Baniocha - tereny położone na południowy - wschód od ul. Wiejskiej - część 2 MPZP dla fragmentu wsi Aleksandrów i wsi Linin (obręb Linin II) - część 2 MPZP dla fragmentu wsi Wólka Załęska i fragmentu wsi Tomice - etap I MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - rejon ul. Polnej MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria oraz dla fragmentu wsi Moczydłów rejon ul. Lipkowskiej Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I MO z dnia 23 lipca 2015 r., stwierdził nieważność uchwały w części XIV/83/2015 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz. 7042) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I BŁ z dnia 23 lipca 2015 r., stwierdził nieważność uchwały w części XIV/81/2015 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz. 7145) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I JF z dnia 23 lipca 2015 r., stwierdził nieważność uchwały w części XVIII/116/2015 z r. rysunek (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz. 8485) XVIII/115/2015 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz. 9901) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I BŁ stwierdził nieważność Uchwały w części XX/144/2015 z r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., poz ) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I BŁ stwierdził nieważność Uchwały w części XXII/175/2015 r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 870) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I RM stwierdził nieważność Uchwały w części XXII/176/2015 r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 871) Wojewoda Mazowiecki rozstrzygnięciem nadzorczym nr LEX-I RM stwierdził nieważność Uchwały w części XXXI/279/2016 r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 6865) XXXIV/314/2016 r. (Dz.Urz.Woj.Maz z r. poz. 9178). XXXVI/328/2016 r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz ) Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Mazowieckiego nr LEX-I MO XXXVIII/358/2016r. (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 989) XXXIX/366/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 2075) Uchwała zmieniająca plan patrz poz. 87 WESTMOR CONSULTING 37

38 Lp Nazwa planu MPZP dla fragmentu wsi Wojciechowice część północna MPZP dla fragmentu wsi Czachówek część wschodnia. Nr uchwały z dnia (Dziennik Urzędowy) XXXIX/367/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 2076) Uchwała zmieniająca plan patrz poz. 95 XXXIX/369/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 2077) Uchwała zmieniająca plan patrz poz MPZP dla fragmentu wsi Potycz XXXIX/371/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r. poz. 2078) Uchwała zmieniająca plan patrz poz MPZP dla fragmentu miasta Góra Kalwaria - osiedle Marianki, rejon ul. Wiejskiej MPZP dla fragmentów wsi Solec i Baniocharejon drogi krajowej nr 79 MPZP dla fragmentu wsi Brześce - rejon ulicy Mikołaja Reja - część 2 - etap I XLVII/461/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., 6380) Uchwała zmieniająca plan patrz. poz. 109 XLVII/462/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., 6381) Uchwała zmieniająca plan patrz. poz. 58 XLVII/463/2017 (Dz.Urz.Woj.Maz. z r., 6382) Uchwała zmieniająca plan patrz. poz. 31 Źródło: 3. Efekty realizacji dotychczasowego Programu Ochrony Środowiska Poprzednio obowiązującym dokumentem z zakresu ochrony środowiska na terenie Gminy Góra Kalwaria był Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Góra Kalwaria na lata z uwzględnieniem lat Realizacja zadań inwestycyjnych i nie inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska była systematycznie realizowana zgodnie z możliwościami finansowymi Gminy Góra Kalwaria. 4. Charakterystyka Gminy 4.1. Położenie administracyjne i geograficzne Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE Gmina miejsko-wiejska Góra Kalwaria położona jest w województwie mazowieckim, w powiecie piaseczyńskim, w odległości ok. 20 km od granic Warszawy, natomiast od stolicy powiatu w Piasecznie oddalona jest o ok. 15 km. Gmina Góra Kalwaria zajmuje obszar o powierzchni 144,12 km 2. WESTMOR CONSULTING 38

39 Rysunek 3. Gmina Góra Kalwaria na tle województwa mazowieckiego i powiatu piaseczyńskiego Źródło: Gmina Góra Kalwaria sąsiaduje z następującymi jednostkami samorządu terytorialnego: Gmina Konstancin-Jeziorna, powiat piaseczyński, woj. mazowieckie; Gmina Piaseczno, powiat piaseczyński, woj. mazowieckie; Gmina Karczew (przez Wisłę), powiat otwocki, woj. mazowieckie; Gmina Chynów, powiat grójecki, woj. mazowieckie; Gmina Warka, powiat grójecki, woj. mazowieckie. Gmina Prażmów, powiat piaseczyński, woj. mazowieckie. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE Według podziału fizycznogeograficznego Polski wg Kondrackiego (2002), Gmina Góra Kalwaria położona jest na terenie dwóch mezoregionów fizycznogeograficznych: Równina Warszawska oraz Dolina Środkowej Wisły. Szczegółowa regionalizacja fizycznogeograficzna Gminy została zaprezentowana w poniższej tabeli. Tabela 2. Położenie Gminy Góra Kalwaria wg regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Gmina Góra Kalwaria Prowincja Niż Środkowoeuropejski Podprowincja Niziny Środkowopolskie Makroregion Nizina Środkowomazowiecka Mezoregion Równina Warszawska Dolina Środkowej Wisły Źródło: Kondracki J. (2002), Geografia regionalna Polski WESTMOR CONSULTING 39

40 Równina Warszawska (318.76) mezoregion fizycznogeograficzny w środkowo-wschodniej Polsce, stanowiący centralną część Niziny Środkowomazowieckiej. Region graniczy od północy z Kotliną Warszawską, od zachodu z Równiną Łowicko-Błońską i Wysoczyzną Rawską, od południa z Równiną Kozienicką, a od wschodu z Doliną Środkowej Wisły. Na południowym zachodzie region styka się z Doliną Białobrzeską. Równina Warszawska leży w całości w obrębie woj. mazowieckiego. Mezoregion jest zdenudowanym płatem akumulacji lodowcowej położonym m ponad lustrem wody Wisły z zaznaczonym stopniem erozyjnym ku wschodowi. Zachodnia krawędź regionu stanowiąca granicę z niższymi mezoregionami jest mało widoczna w terenie. Równina Warszawska jest regionem wybitnie rolniczym, dominują tu uprawa warzyw i sadownictwo. W 1993 roku na terenie Lasów Chojnowskich utworzono Chojnowski Park Krajobrazowy. Głównym ośrodkiem miejskim regionu jest Warszawa (na północnym krańcu), a mniejszymi ośrodkami Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, Warka i Tarczyn. Źródło: Geografia regionalna Polski J. Kondracki, PWN, Warszawa 2009 Dolina Środkowej Wisły (318.75) mezoregion fizycznogeograficzny w środkowowschodniej Polsce, stanowiący centralną i południową część Niziny Środkowomazowieckiej. Region graniczy od północy z Równiną Wołomińską i Kotliną Warszawską, od zachodu z Równiną Warszawską i Równiną Kozienicką od wschodu z Równiną Garwolińską i Wysoczyzną Żelechowską, a od południa z Pradoliną Wieprza, Wysoczyzną Lubartowską i Małopolskim Przełomem Wisły, stanowiącym naturalne przedłużenie regionu ku południu. Dolina Środkowej Wisły leży na pograniczu województw mazowieckiego i lubelskiego. Mezoregion ma wydłużony południkowy kształt o szerokości ok. 10 km, obejmujący dolinę Wisły na odcinku Puławy-Warszawa. Na obszarze regionu wyróżnia się dwa tarasy geologiczne: łąkowy zalewowy (niższy) i wydmowy piaszczysty (wyższy). Po prawej stronie Wisły rozpościerają się obszerne kompleksy leśne, m.in. objęte ochroną Lasy Garwolińskie, Lasy Osieckie, Lasy Celestynowskie i Lasy Otwockie, wchodzące w skład Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Główne ośrodki miejskie położone zupełnie lub częściowo na terenie regionu to Warszawa (południowo-zachodnie przedmieścia), Otwock, Puławy, Kozienice, Dęblin, Konstancin-Jeziorna, Józefów, Karczew i Góra Kalwaria. Źródło: Geografia regionalna Polski J. Kondracki, PWN, Warszawa 2009 WESTMOR CONSULTING 40

41 Rysunek 4. Położenie fizyczno-geograficzne Gminy Góra Kalwaria Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, Centralna Baza Danych Geologicznych, Zagospodarowanie przestrzenne Gminy W skład Gminy wchodzi 37 sołectw: Baniocha-wieś, Baniocha-osiedle, Brześce, Brzumin, Aleksandrów, Cendrowice, Czaplin, Czaplinek, Czarny Las, Czersk, Czachówek, Coniew, Dobiesz, Dębówka, Karolina, Kąty, Krzaki Czaplinkowskie, Królewski Las, Linin, Łubna, Mikówiec, Moczydłów, Obręb, Pęcław, Podgóra, Podłęcze, Podosowa, Potycz, Sierzchów, Sobików, Solec, Szymanów, Tomice, Wincentów, Wojciechowice, wólka Dworska, Wólka Załęska. WESTMOR CONSULTING 41

42 Rysunek 5. Struktura Gminy Góra Kalwaria Źródło: Zgodnie z danymi GUS, największą powierzchnię Gminy Góra Kalwaria stanowią użytki rolne (59,97%). Wśród nich przeważają grunty orne 48,24% przestrzeni rolniczej. Drugie miejsce pod względem powierzchni stanowią lasy oraz grunty leśne, które w 2014 r. zajmowały 25,17% ogólnej powierzchni Gminy. WESTMOR CONSULTING 42

43 Tabela 3. Struktura zagospodarowania gruntów Gminy Góra Kalwaria w 2014 r. Rodzaje gruntów Powierzchnia (w ha) Udział % Użytki rolne, w tym: ,97% - Grunty orne ,24% - Sady ,88% - Łąki 714 8,26% - Pastwiska 856 9,90% - Pozostałe użytki rolne 408 4,72% Lasy oraz grunty leśne, w tym: ,17% - Lasy ,06% - Grunty zadrzewione i zakrzewione ,94% Grunty pod wodami 719 4,99% Grunty zabudowane i zurbanizowane ,49% Pozostałe grunty i nieużytki 200 1,39% RAZEM % Źródło: Dane z GUS, Podział terytorialny 4.3. Demografia Zgodnie z danymi Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria, liczba mieszkańców Gminy w 2017 r. wynosiła osoby. Najwięcej osób zamieszkiwało miejscowość Góra Kalwaria, co stanowiło ok. 44,71% wszystkich mieszkańców Gminy. Dane dotyczące liczby mieszkańców Gminy w poszczególnych sołectwach prezentuje poniższa tabela. Tabela 4. Liczba mieszkańców Gminy Góra Kalwaria (stan na r.) Miejscowości Liczba ludności Udział (%) Aleksandrów 52 0,20% Baniocha (osiedle) ,95% Baniocha (wieś) 326 1,26% Borki 40 0,15% Brześce 693 2,68% Brzumin 46 0,18% Buczynów 126 0,49% Cendrowice 306 1,18% Coniew 297 1,15% Czachówek 498 1,92% Czaplin 218 0,84% Czaplinek 354 1,37% Czarny Las 384 1,48% WESTMOR CONSULTING 43

44 Miejscowości Liczba ludności Udział (%) Czersk 775 2,99% Dębówka 78 0,30% Dobiesz 396 1,53% Góra Kalwaria ,71% Julianów 142 0,55% Karolina 244 0,94% Kąty 984 3,80% Kępa Radwankowska 11 0,04% Królewski Las 90 0,35% Krzaki Czaplinkowskie 517 2,00% Linin (Osiedle) 321 1,24% Linin (wieś) 123 0,47% Łubna 626 2,42% Ługówka 49 0,19% Mikówiec 145 0,56% Moczydłów 360 1,39% Obręb 166 0,64% Ostrówik 134 0,52% Pęcław 359 1,39% Podgóra 145 0,56% Podłęcze 294 1,14% Podosowa 63 0,24% Potycz 275 1,06% Sierzchów 330 1,27% Sobików 224 0,86% Solec 761 2,94% Szymanów 333 1,29% Tomice 486 1,88% Wincentów 292 1,13% Wojciechowice 192 0,74% Wólka Dworska 267 1,03% Wólka Załęska 260 1,00% Razem ,00% Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria Zgodnie z danymi przekazanymi przez Gminę Góra Kalwaria, najliczniejszą grupę wiekową zarówno na terenie miasta jak i terenów wiejskich Gminy stanowią osoby w wieku lat WESTMOR CONSULTING 44

45 (w przypadku mężczyzn) oraz lat (w przypadku kobiet). W 2017 r. liczba kobiet przeważała nad liczbą mężczyzn. Tabela 5. Ludność według wieku na terenie Miasta i Gminy Góra Kalwaria (stan na r.) Miasto Góra Kalwaria Wiek Mężczyzn Kobiet Ogółem > > ogółem Gmina Góra Kalwaria (obszar wiejski) Wiek Mężczyzn Kobiet Ogółem > > ogółem Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria WESTMOR CONSULTING 45

46 Zgodnie z danymi GUS, liczba urodzeń na przełomie lat wzrosła o 12, co stanowi 4,15%, nastąpił również wzrost liczby zgonów, który w analizowanym okresie stanowił 0,72%. Wskaźnik przyrostu naturalnego w latach ulegał wahaniom, w większości jednak przyjmował wartości dodatnie. Dane dotyczące przyrostu naturalnego na terenie Gminy Góra Kalwaria przedstawione są w poniższej tabeli oraz na wykresie. Tabela 6. Przyrost naturalny na terenie Gminy Góra Kalwaria Rok Wyszczególnienie Urodzenia żywe ogółem mężczyźni kobiety Zgony ogółem mężczyźni kobiety Przyrost naturalny ogółem mężczyźni kobiety Źródło: Dane z GUS Wykres 1. Wielkość przyrostu naturalnego w latach w Gminie Góra Kalwaria Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS WESTMOR CONSULTING 46

47 W 2016 roku ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 61,2 % ogółu mieszkańców Gminy Góra Kalwaria. Osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowiły 19,5%, a osoby w wieku poprodukcyjnym 19,3%. W latach dostrzec można wzrost liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym o 1,26%, spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym o 1,46% oraz wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym o 30,67%. Taka sytuacja świadczy o niekorzystnym zjawisku starzenia się społeczeństwa na terenie Gminy Góra Kalwaria. Wyszczególnienie Tabela 7. Struktura demograficzna Gminy Góra Kalwaria w latach Rok ludność w wieku przedprodukcyjnym ogółem mężczyźni kobiety ludność w wieku produkcyjnym ogółem mężczyźni kobiety ludność w wieku poprodukcyjnym ogółem mężczyźni kobiety Źródło: Dane z GUS Wykres 2. Struktura ludności Gminy Góra Kalwaria w podziale na grupy wiekowe w latach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS WESTMOR CONSULTING 47

48 4.4. Sytuacja gospodarcza Zgodnie z danymi GUS, na terenie Gminy Góra Kalwaria na koniec 2016 roku działało podmiotów gospodarczych, z czego 97,5% funkcjonowało w sektorze prywatnym. Liczba podmiotów gospodarczych ogółem od 2010 roku wzrosła o 471 podmiotów. Strukturę działalności gospodarczej prowadzonej na terenie Gminy, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym, prezentuje poniższa tabela. Tabela 8. Struktura działalności gospodarczej według sektorów w Gminie Góra Kalwaria w latach Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON podmioty gospodarki narodowej ogółem sektor publiczny sektor prywatny Rok ogółem państwowe i samorządowe jednostki prawa budżetowego spółki handlowe ogółem osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą spółki handlowe spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego spółdzielnie fundacje stowarzyszenia i organizacje społeczne Źródło: Dane z GUS Zgodnie z danymi dotyczącymi struktury działalności gospodarczej prowadzonej w sektorze prywatnym, przedstawionymi na poniższym wykresie, prywatna działalność gospodarcza prowadzona na terenie Gminy Góra Kalwaria koncentruje się głównie na: handlu hurtowym i detalicznym (sekcja G), budownictwie (sekcja F), działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (sekcja M), przetwórstwie przemysłowym (sekcja C) oraz i gospodarce magazynowej (sekcja H). transporcie WESTMOR CONSULTING 48

49 Wykres 3. Struktura działalności gospodarczej na terenie Gminy Góra Kalwaria w 2016 r. wg sekcji PKD 2007 Legenda: Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z GUS A B C D E F G H I J K L M N O P Q R Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Górnictwo i wydobywanie Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Dostawa wody: gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Transport i gospodarka magazynowa Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Informacja i komunikacja Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Działalność w zakresie usług administrowania i działalności wspierająca Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia społeczne Edukacja Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją WESTMOR CONSULTING 49

50 S T U Pozostała działalność usługowa Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Organizacje i zespoły eksterytorialne 4.5. Infrastruktura drogowa i transport Na infrastrukturę drogową na terenie Gminy Góra Kalwaria składają się: drogi krajowe nr 50 oraz nr 79, drogi wojewódzkie nr 724 oraz nr 683, drogi powiatowe, drogi gminne (123,121 km). Tabela 9. Wykaz dróg gminnych z terenu Gminy Góra Kalwaria Lp. Numer drogi Numer Ewidencyjny Odcinka (NEO) Nazwa drogi Długość (m) W G Dobiesz, ul. Wolska W G Dobiesz, ul. Ogrodowa W G Dobiesz, ul. Szkolna W G Sierzchów, ul. Ogrodowa - Kąty, ul. Podleśna W G , G Kąty (dr powiatowa nr 2811W)- Ługówka Góra Kalwaria, ul. Leśna, Kąty (dr powiatowa nr 2811W)- Ługówka Góra Kalwaria, ul. Leśna W G Sierzchów (dr. powiatowa nr 2816W) - Ługówka W G W G Kąty (dr. powiatowa nr 2811W-Mikówiec (dr. krajowa nr 79)-Budki Moczydłowskie-Moczydłów (dr. wojewódzka nr 724) Kąty (dr. krajowa nr 79), ul. Wrzosowa- Wólka Załęska, ul. Klonowa- ul. Ku Słońcu (dr. wojewódzka nr 724)- Wólka Dworska, ul. Kaczy Dół (dr. powiatowa nr 2801W) W G Wólka Załęska, ul. Ku Słońcu W G Tomice, ul. Kwiatowa, Tomice, ul. Prusa Bolesława, Tomice, ul. Sosnowa, Tomice, ulice Sosnowa, Kwiatowa, Prusa Bolesława, Kochanowskiego W G Tomice- Kąty, ul. Reja Mikołaja W G Tomice (dr. krajowa nr 79)-Brześce, ul. Reja (dr. wojewódzka nr 724) W G Baniocha, ul. Wiejska W G Brześce, ul. Jesionowa W G Baniocha, ul. Podleśna WESTMOR CONSULTING 50

51 Lp. Numer drogi Numer Ewidencyjny Odcinka (NEO) Nazwa drogi Długość (m) W G W G W G Baniocha, ul. Krótka, Baniocha, ul. Polna, Baniocha, ul. Projektowana, Baniocha, ul. Skrajna, Baniocha, ul. Sportowa, Baniocha, ul. Środkowa, Baniocha, ul. Szeroka, Baniocha, ul. Szkolna, Baniocha, ul. Wesoła, Baniocha, ul. Willowa Łubna, (dr. powiatowa nr 2811W do drogi wojewódzkiej nr 734) Wypęk (dr. krajowa nr 79) - Solec (gr. gminy Konstancin Jeziorna) W G Czersk, ul. Gródź W G Czersk, ul. Saturnina Sikorskiego W G Czersk, ul. Gacki (do wału wiślanego) W G Czersk, ul. Wiślana W G Czersk, Pl. Tysiąclecia, Czersk, ul. Bielińskiego Franciszka, Czersk, ul. Królowej Bony, Czersk, ul. Na Skarpie, Czersk, ul. Podzamcze, Czersk, ul. Wąska, Czersk, ul. Wójtowska W G Czersk, ul. Książąt Mazowieckich W G Czersk, ul. Warecka W G Podgóra (dr. powiatowa nr 2810W)- Naddawki (dr.krajowa nr 79) W G Coniew (dr.krajowa nr 79) - dr.gminna nr W W G Podgóra - Królewski Las W G W G Podgóra (dr.powiatowa nr 2810W) - Coniew (dr.krajowa nr 79) Potycz (dr.krajowa nr 79) Rososzka (granica gminy Chynów) W G Potycz (od dr.powiatowej 2821W) W G W G W G W G dr.przez wieś Potycz (od Wisły, dr.krajowa nr 79, na płn.dr.gminnej W) dr.przez wieś Podosowa (dr.gminna nr W, dr.krajowa nr 79, do wału wiślanego) Pęcław (od dr.gminnej nr W do dr.powiatowej nr 2820W) Coniew (dr.krajowa nr 79) - Pęcław (dr.powiatowa nr 2821W) W G Pęcław (dr.powiatowa nr 2821W) - Rososz W G W G Pęcław (dr.powiatowa nr 2820W) Szpruch (dr.krajowa nr 79) Linin (dr. powiatowa nr 2820W) - Lininek (Staniszewice) W G dr. przez wieś Linin 694 WESTMOR CONSULTING 51

52 Lp. Numer drogi Numer Ewidencyjny Odcinka (NEO) Nazwa drogi Długość (m) W G , G W G W G W G W G W G W G W G W G Linin (dr.powiatowa nr 2820W) - Aleksandrów - gr.miasta Góra Kalwaria, ul. Walewicka, Linin (dr.powiatowa nr 2820W) - Aleksandrów - gr.miasta Góra Kalwaria, ul. Walewicka Szpruch - Coniew (dr.krajowa nr 79) - Aleksandrów - Czaplinek (dr.powiatowa nr 2822W) dr.gminna nr W-Buczynów-Czaplindr.krajowa nr 50 dr.przez wieś Wincentów - Ludwinów (na zach. od dr. powiatowej nr 2822W) dr.przez wieś Karolina (dr.gminna nr Wdr.krajowa nr 79) dr.przez wieś Karolina (dr.gminna nr Wdr.krajowa nr 50) Krzaki Czaplinkowskie, ul. Akacjowa, Krzaki Czaplinkowskie, ul. Główna Cendrowice, ul. Brzozowa, Cendrowice, ul. Krótka, Cendrowice, ul. Słoneczna Czarny Las (dr. powiatowa 2816W) - Czachówek Wsch. - dr. wojewódzka W G Czachówek, ul. Główna W G Obręb, ul. Wierzbowa W G Obręb, ul. Kasztanowa W G Czaplinek, ul. Sadowa W G Czaplinek, ul. Słoneczna, Czaplinek, ul. Spacerowa W G Kąty, ul. Spacerowa W G Kąty, ul. Lipowa W G Góra Kalwaria, ul. Św. Antoniego W G Asnyka Adama W G Batalionu Czwartaków W G Batorego Stefana W G Bema Józefa W G Broniewskiego Władysława W G Budowlanych W G Dominikańska W G Gen. Leopolda Okulickiego W G Gałczyńskiego W G Głowackiego Aleksandra W G Gwardzistów WESTMOR CONSULTING 52

53 Lp. Numer drogi Numer Ewidencyjny Odcinka (NEO) Nazwa drogi Długość (m) W G Kilińskiego Jana W G Jerzego Popiełuszki W G Kościuszki Tadeusza W G Armii Krajowej W G Macieja Rataja W G Krótka W G Lipkowska W G ego Maja W G Grota Roweckiego W G Mariańska W G Mickiewicza W G Wincentego Witosa W G Ogrodowa W G Partyzantów W G Polna W G Papczyńskiego W G Pułaskiego Kazimierza W G Ratuszowa W G Rybie W G Sadowa W G Sajny Zygmunta W G Skierniewicka W G Słoneczna W G Sobieskiego Jana W G Staszica Stanisława W G Strażacka W G ego Stycznia W G Śniadeckich W G Józefa Piłsudskiego W G Chopina Fryderyka W G Szpitalna W G Traugutta Romualda W G Tuwima Juliana W G Wierzbowskiego W G Wiślana 426 WESTMOR CONSULTING 53

54 Lp. Numer drogi Numer Ewidencyjny Odcinka (NEO) Nazwa drogi Długość (m) W G Zakalwaria W G Pl. Marsz. Józefa Piłsudskiego W G Zubrzyckiego Franciszka W G ego Listopada W G Żwirki i Wigury W G Sportowa W G Filipińska W G Fabianiego W G Baczyńskiego O Baniocha, ul. Spacerowa O Baniocha, ul. Prosta O Baniocha, ul. Nad Stawami O Baniocha, ul. Zakole O Baniocha, ul. Długa G G Baniocha, ul. Lipowa G G Tomice, ul. Brzozowa 392 Razem Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria 4.6. Zaopatrzenie w ciepło, gaz, energię elektryczną ZAOPATRZENIE W CIEPŁO Ciepło wykorzystywane jest do: ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budownictwie mieszkaniowym; przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych; ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u., na potrzeby technologiczne (w kuchniach) w szkołach i innych obiektach usługowych. Na terenie Gminy Góra Kalwaria istnieje centralna sieć ciepłownicza. Ciepłownia znajduję się w miejscowości Góra Kalwaria. Jej zarządzaniem zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej sp. z o.o. Przedsiębiorstwo zajmuje się wytwarzaniem, przesyłaniem i dystrybucją ciepła, na mocy koncesji: na wytwarzanie ciepła koncesja nr WCC/1218/1425/W/OWA/2011/MB z dnia 14 marca 2011 r., na przesyłanie i dystrybucję ciepła koncesja nr PCC/1184/1425/W/OWA/2011/MB z dnia 14 marca 2011 r., WESTMOR CONSULTING 54

55 na obrót ciepłem koncesja nr OCC/317/1425/W/OWA/2003/RW z dnia 20 listopada 2003 r., zmieniona decyzją nr OCC/317A/1425/W/OWA/2006/EB z dnia 23 czerwca 2006 r., zmieniona decyzją nr OCC/317-ZTO/1425/W/OWA/2012/EB. Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Górze Kalwarii wytwarza ciepło w kotłowni gazowej o łącznej mocy 11,1 MW, na którą składają się trzy kotły o mocy 3,7 MW każdy, zasilanej gazem ziemnym GZ 50. Przesył i dystrybucja ciepła na terenie Miasta i Gminy Góra Kalwaria odbywa się poprzez węzły cieplne, które są własnością i są eksploatowane przez przedsiębiorstwo (grupa taryfowa S1), i poprzez węzły cieplne, które stanowią własność i są eksploatowane przez odbiorcę (grupa taryfowa S2). Zakład zaopatruje w ciepło głównie budynki użyteczności publicznej: Spółdzielnia Mieszkaniowa (Osiedle Skierniewicka i Pijarska ), Placówki Oświatowe (Szkoła Budowlana, Zespół Szkół Ogólnokształcących, Przedszkole Samorządowe), Miejski Ośrodek Basenowo Rekreacyjny, Dom Pomocy Społecznej, Wspólnoty Mieszkaniowe, Budynki wielolokalowe, Firmę Brenntag, Ratusz i Urząd Gminy. Sieć cieplna zasilana jest z kotłowni miejskiej przy ul. Skierniewickiej 6 (Rysunek 7). Sieć cieplną na terenie Gminy można podzielić na dwie części: Część I - przebiega od kotłowni przez ul. Skierniewicką, Chopina, Pijarską, teren Domu Pomocy Społecznej, ul. Lipkowską, Ks. Sajny, por. Białka, przechodzi przez ul. Dominikańską i dochodzi do budynków przy ul. Armii Krajowej. Część II - łączy kotłownię z blokami mieszkalnymi przy ul. Towarowej i firmą Brenntag. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata WESTMOR CONSULTING 55

56 Rysunek 6. Plan sieci ciepłowniczej na terenie Gminy Góra Kalwaria Źródło: Dane ZGK Sp. z o.o. w Górze Kalwarii WESTMOR CONSULTING 56

57 Na terenie Gminy Góra Kalwaria funkcjonuje przedsiębiorstwo ciepłownicze (Zakład Gospodarki Komunalnej w Górze Kalwarii). Przedsiębiorstwo posiada Plan rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na ciepło dla obszaru działania ZGK sp. z o.o. w Górze Kalwarii. Wg informacji uzyskanych od ZGK sp. z o.o., do najistotniejszych celów rozwoju systemu przesyłania i dystrybucji ciepła należą: poprawa efektywności wykorzystania własnego źródła ciepła, ograniczenie jednostkowych kosztów stałych wytwarzania oraz przesyłania i dystrybucji ciepła. Kierunki rozwoju energetyki cieplnej w Gminie Góra Kalwaria opierają się w szczególności na indywidualnych lub lokalnych systemach grzewczych. Preferowane formy grzewcze to gaz, energia elektryczna, olej opałowy o niskiej zawartości siarki lub odnawialne źródła energii. Na obszarze Gminy promowane i rozwijane będą systemy bazujące na źródłach wykorzystujących paliwa nie powodujące ponadnormatywnego zanieczyszczenia środowiska. Gmina posiada również korzystne warunki dla pokrycia paliwem gazowym przewidywanych zwiększonych potrzeb w zakresie ogrzewania i ciepłej wody. Gmina powinna również promować wykorzystanie biopaliw, oraz budowę kolektorów słonecznych. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata ZAOPATRZENIE W GAZ SIECIOWY Dystrybutorem gazu ziemnego dla Gminy Góra Kalwaria jest Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o., Oddział w Warszawie. Operatorem sieci gazowej na terenie Gminy Góra Kalwaria jest PGNiG Obrót Detaliczny sp. z o.o. Gaz ziemny do mieszkańców na terenie Gminy Góra Kalwaria dostarczany jest poprzez gazociągi magistralne o średnicy mm z sieci wysokiego ciśnienia oraz stacji redukcyjno-pomiarowych I stopnia Konstancin i Piaseczno. Tabela 10. Wyposażenie Gminy Góra Kalwaria w gaz sieciowy w latach Wyszczególnienie długość czynnej sieci ogółem długość czynnej sieci przesyłowej długość czynnej sieci rozdzielczej czynne przyłącza do budynków ogółem (mieszkalnych i Rok J.m m m m szt WESTMOR CONSULTING 57

58 Wyszczególnienie niemieszkalnych) J.m. Rok odbiorcy gazu gosp zużycie gazu ludność korzystająca z sieci gazowej korzystający z instalacji w % ogółu ludności tys. m , , , , , ,0 osoba % 35,2 37,0 35,8 35,7 36,0 36,3 Źródło: Dane z GUS Zgodnie z danymi z GUS, długość czynnej sieci ogółem na terenie Gminy Góra Kalwaria w 2015 r. wynosiła m, czynnych przyłączy do budynków ogółem odnotowano szt. Z sieci gazowej korzystało osób co stanowiło 36,3% wszystkich mieszkańców Gminy. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ Dostawcą energii odpowiadającym za sprawność dostaw energii oraz rozwój i modernizacje sieci energetycznej dla Gminy Góra Kalwaria jest PGE Dystrybucja SA, Oddział Warszawa. Odbiorcy energii elektrycznej w Gminie Góra Kalwaria zasilani są z systemu linii wyprowadzonych z GPZ w Piasecznie i Górze Kalwarii. W poniższych tabelach przedstawione zostały ich dokładne parametry. Tabela 11. Stacje 110/15kV zasilające teren Gminy Góra Kalwaria Nazwa GPZ Moc zainstalowanych transformatorów [MVA] Obciążenie w szczycie 2012 [MW] 2013[MW] 2014[MW] Piaseczno - transformator nr Piaseczno - transformator nr Piaseczno- transformator nr Góra Kalwaria - transformator nr Góra Kalwaria - transformator nr Źródło: Dane od PGE Dystrybucja S.A Oddział Warszawa Z powyższych danych wynika, iż obciążenie w szczycie dla poszczególnych stacji GPZ na terenie Gminy Góra Kalwaria w latach ulegało wahaniom. W GPZ w Piasecznie obciążenie w latach spadło, natomiast w GPZ w Górze Kalwarii wzrosło. WESTMOR CONSULTING 58

59 Tabela 12. Wykaz linii 15kV zasilających teren Gminy Góra Kalwaria Nazwa linii 15kV Obciążenie w szczycie [%] Ilość przyłączonych stacji transformatorowych [szt.] Góra Kalwaria - Warka Góra Kalwaria -Czachówek Góra Kalwaria - INCO Góra Kalwaria - Konstancin Góra Kalwaria - Piaseczno Góra Kalwaria- Szermierz 75 5 Góra Kalwaria - Marianki 14 7 Góra Kalwaria Miasto I Góra Kalwaria Miasto II 2 11 Góra Kalwaria - Osiedle Rybie Góra Kalwaria - Call Center 10 1 Góra Kalwaria - PRK 21 2 Piaseczno- Góra Kalwaria 64 4 Góra Kalwaria Cofinec I 45 3 Góra Kalwaria Cofinec II 25 3 Źródło: Dane od PGE Dystrybucja S.A Oddział Warszawa Podstawowym zadaniem stacji GPZ (Główny Punkt Zasilania) jest przetworzenie energii elektrycznej i wprowadzenie jej w lokalną sieć rozdzielczą średniego napięcia 15kV zasilającą odbiorców przemysłowych i komunalnych. Stąd lokalizacja stacji, a także moc znamionowa transformatorów, jest ściśle związana z zapotrzebowaniem na energię elektryczną na danym obszarze. Energia elektryczna na terenie Gminy Góra Kalwaria rozprowadzana jest do odbiorców poprzez sieć linii napowietrznych i kablowych 15kV oraz 0,4kV oraz stacji transformatorowych 110/15kV. W najbliższych dziesięciu latach zmiany w zakresie zapotrzebowania na energię elektryczną, mogą być podyktowane głównie inwestycjami prowadzonymi na terenie Gminy Góra Kalwaria w zakresie budownictwa mieszkaniowego, komunalnego, usługowego oraz produkcyjnego. Wpływ na zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną będzie miało coraz powszechniejsze stosowanie energooszczędnych świetlówek kompaktowych w miejsce dotychczas stosowanych żarówek do oświetlenia mieszkań i obiektów użyteczności publicznej. Nie mniej jednak, z uwagi na ciągły rozwój cywilizacyjny nastąpi wzrost konsumpcji energii elektrycznej spowodowany: wzrostem ilości odbiorców, WESTMOR CONSULTING 59

60 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GÓRA KALWARIA NA LATA wzrostem ilości odbiorników zainstalowanych u poszczególnych odbiorców, rozwojem przemysłu i usług, ewentualnie szerszym wykorzystaniem energii elektrycznej do celów grzewczych. Wzrost ten będzie nieco wyhamowywany poprzez wymianę części stosowanych już urządzeń na nowe, energooszczędne, ale zwiększenie ogólnej liczby odbiorców i odbiorników, zgodnie z globalnymi tendencjami, spowoduje zwiększenie zużycia energii elektrycznej. Istniejące aktualnie urządzenia elektroenergetyczne sieci SN i stacje transformatorowe na terenie Gminy Góra Kalwaria zapewniają obecne zapotrzebowanie i są w stanie zapewnić w przyszłości, dostawę energii elektrycznej w wymaganej ilości pokrywającej zgłaszane zapotrzebowanie na energię elektryczną. Jednakże ze względu na awaryjność napowietrznych linii elektroenergetycznych oraz przestarzałość niektórych linii kablowych, niezbędna jest ich przebudowa oraz modernizacja. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata Odnawialne źródła energii Możliwość eksploatacji i rozwój ekologicznych źródeł energii jest szansą dla województwa mazowieckiego na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego, a także stwarza możliwość poprawy zaopatrzenia w energię terenów o słabo rozwiniętej infrastrukturze energetycznej. Powstawanie w województwie nowych inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE) może przyczynić się również do redukcji emisji CO 2 oraz wpłynąć na oszczędność energii i zwiększenie efektywności energetycznej Energia wiatru Energia wiatru należy do odnawialnych źródeł energii, nie jest jednak dla środowiska neutralna. W praktyce bowiem elektrownie wiatrowe mogą wywierać negatywny wpływ na otoczenie ludzi, ptaki oraz krajobraz. Problemem jest np. wytwarzany przez turbiny wiatrowe monotonny, stały hałas o niskim natężeniu, który niekorzystnie oddziaływuje na psychikę człowieka. Innym ujemnym aspektem jest wpływ elektrowni na ptaki. Szacuje się bowiem, że farma wiatrowa o mocy 80 MW może zabić nawet 3500 ptaków w ciągu roku. Nie można też zapomnieć o ujemnym wpływie farm na krajobraz, zajmują one bowiem duże powierzchnie i zlokalizowane są często w rejonach turystycznych lub nadmorskich, co zniechęca część osób do odwiedzenia takich miejsc. Instalacje wiatrowe utrudniają także rozchodzenie się fal radiowych. Zaletami siłowni wiatrowych są: - bezpłatność energii wiatru; - brak zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego; WESTMOR CONSULTING 60

61 - możliwość budowy na nieużytkach. Z kolei jako wady wymienić należy: - wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne; - zagrożenie dla ptaków; - zniekształcenie krajobrazu; - negatywny wpływ na psychikę człowieka. Korzyścią ekologiczną wyprodukowania 1 kwh energii elektrycznej z elektrowni wiatrowej, w stosunku do tradycyjnie wyprodukowanej w elektrowni węglowej, jest uniknięcie emisji do atmosfery następujących zanieczyszczeń: 5,5 g SO 2, 4,2 g NO x, 700 g CO 2, 49 g pyłów i żużlu. Z uwagi na uwarunkowania prawne, przyrodnicze, krajobrazowe i sozologiczne należy - uznać za wyłączone dla lokalizacji elektrowni wiatrowych następujące obszary: wszystkie tereny objęte formami ochrony przyrody, projektowane obszary ochronne, w tym zwłaszcza obszary wytypowane w ramach tworzenia Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000, projektowane i postulowane zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, tereny tworzące osnowę ekologiczną województwa, której zasięg określony został w planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego, tereny położone w strefach ekspozycji obiektów dziedzictwa kulturowego: pomników historii, cennych założeń urbanistycznych i ruralistycznych oraz założeń zamkowych, parkowo-pałacowych i parkowo-dworskich, tereny w otoczeniu lotnisk wraz z polami wznoszenia i podejścia do lądowania. Największy potencjał produkcji energii elektrycznej pochodzącej z wiatru w Polsce przypada na okres jesienno - zimowy, kiedy to prędkości wiatru są najwyższe. Zaistniała sytuacja jest bardzo korzystna, ze względu na fakt, że maksymalne sezonowe zasoby energii wiatru pokrywają się z największym zapotrzebowaniem na energię w okresie grzewczym. Zgodnie z niniejszą mapą, Gmina Góra Kalwaria leży w obszarze posiadającym korzystne warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej. WESTMOR CONSULTING 61

62 Rysunek 7. Strefy energetyczne wiatru Polsce Źródło: Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych w województwie mazowieckim stan i wyzwania Ponadto, Gmina Góra Kalwaria w Programie Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego została wskazana jako obszar preferowany do rozwoju energetyki wiatrowej. Aktualnie na terenie Gminy Góra Kalwaria nie występują elektrownie wiatrowe. Do Urzędu Gminy w Górze Kalwarii w 2010 oraz 2013 zgłosiło się po jednym podmiocie zainteresowanym stworzeniem elektrowni wiatrowej. Mimo zgłaszanej chęci realizacji takiego przedsięwzięcia, żadna z planowanych inwestycji nie doszła do skutku. Na terenie Gminy Góra Kalwaria należy wziąć pod uwagę rozwój małych turbin wiatrowych (MTW), wykorzystywanych na potrzeby własne właściciela, m.in. do oświetlenia domów, pomieszczeń gospodarczych, ogrzewania. Obecność obszarów chronionych (m.in. Obszary Natura 2000, Park Krajobrazowy, Rezerwaty) znajdujących się w granicach Gminy, dodatkowo wpływają na trudności w realizacji tego typu przedsięwzięć. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata WESTMOR CONSULTING 62

63 Rysunek 8. Obszary preferowane do rozwoju energetyki wiatrowej w województwie mazowieckim Źródło: Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego Energia wody Energią wodną nazywana jest energia ruchów wód morskich i śródlądowych. Budowa wielkich elektrowni wodnych związana jest z dużymi nakładami finansowymi. W przyszłości, w przypadku energetyki wodnej należy spodziewać się rozwoju małych elektrowni wodnych. Charakteryzują się one stosunkowo niskimi nakładami inwestycyjnymi oraz relatywnie krótkim okresem zwrotu nakładów i zaletami ekologicznymi. W całym województwie mazowieckim istnieje kilka rzek o znaczących przepływach. Są to: Narew, Bug, Pilica, Bzura, Wkra, Omulew, Orzyc, Radomka, Skrwa Prawa, Iłżanka. Posiadają one jednak przeciętne możliwości do zagospodarowania hydroenergetycznego. Spowodowane jest to głównie układem dolin rzecznych. Są one w większości płaskie, co uniemożliwia uzyskanie korzystnych spadów. Źródło: Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych w województwie mazowieckim stan i wyzwania Obecnie na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego nie funkcjonuje żadna mała elektrownia wodna (MEW). Gmina nie posiada również korzystnych warunków do WESTMOR CONSULTING 63

64 zagospodarowania hydroenergetycznego. Pomimo rzek znajdujących się na obszarze Gminy, doliny ich są płaskie i posiadają zbyt małe spadki. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata Energia z biomasy i biogazu Największy potencjał w zakresie wykorzystania biomasy i biogazu posiadają tereny rolnicze oraz charakteryzujące się występowaniem dużej koncentracji hodowli zwierzęcej. Opłacalność budowy biogazowni zależy również od dodatkowych czynników, m.in. bliskiego sąsiedztwa licznych ferm w stosunku do planowanej biogazowni, dużej koncentracji zakładów surowcowego przetwórstwa rolnego, spożywczego albo rzeźni, a także zapewnienia odpowiedniego zbytu ciepła lub energii elektrycznej. Jednym ze sposobów produkcji biomasy jest także uprawa roślin energetycznych. BIOMASA Zgodnie z zapisami Dyrektywy 2001/77/WE biomasa oznacza podatne na rozkład biologiczny produkty oraz ich frakcje, odpady i pozostałości przemysłu rolnego (łącznie z substancjami roślinnymi i zwierzęcymi), leśnictwa, związanych z nim gałęzi gospodarki, jak również podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich. Ustawa o biokomponentach i paliwach ciekłych definiuje biomasę jako stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji, a w szczególności surowce rolnicze (Art. 2 ust. 1 pkt. 2). Jednym ze sposobów produkcji biomasy jest także uprawa roślin energetycznych. Obecnie ocenia się, że biomasa jest źródłem energii odnawialnej o największym potencjale do wykorzystania w Polsce. Również na terenie Gminy Góra Kalwaria wykorzystywana jest energia z biomasy. Mieszkańcy wykorzystują biomasę pochodzenia rolniczego i leśnego (często również jako dodatek do tradycyjnych nośników energii) w indywidualnych piecach. BIOGAZ Prawo energetyczne definiuje biogaz rolniczy jako paliwo gazowe otrzymywane w procesie fermentacji metanowej surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości z przetwórstwa produktów pochodzenia rolniczego lub biomasy leśnej, z wyłączeniem gazu pozyskanego z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów (Art. 3 ust. 20a). Biogaz może być również wytwarzany podczas fermentacji anaerobowej bądź rozpadu gnilnego ścieków i odpadów komunalnych. WESTMOR CONSULTING 64

65 Opłacalność budowy biogazowni zależy od wielu czynników, m.in. bliskiego sąsiedztwa licznych ferm w stosunku do planowanej biogazowni, dużej koncentracji zakładów surowcowego przetwórstwa rolnego, spożywczego albo rzeźni, a także zapewnienia odpowiedniego zbytu ciepła lub energii elektrycznej. Na terenie Gminy Góra Kalwaria w chwili obecnej nie funkcjonuje biogazownia rolnicza. Zgodnie z mapą obszarów preferowanych do rozwoju biogazowni rolniczych, Gmina Góra Kalwaria nie znajduje się na obszarze korzystnym do budowy tego typu instalacji. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata ; Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego Energia geotermalna Gmina Góra Kalwaria znajduje się na terenie grudziądzko-warszawskiego okręgu geotermalnego o wysokim potencjale tpu/km 2. Są to tereny cechujące się znaczącymi w skali kraju potencjalnymi zasobami energii. Rysunek 9. Okręgi geotermalne Polski oraz ich potencjalne zasoby energii Źródło: Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych w województwie mazowieckim stan i wyzwania WESTMOR CONSULTING 65

66 Na terenie Gminy Góra Kalwaria w chwili obecnej wykorzystywana są pompy ciepła, jednak brak dokładnej ewidencji. Biorąc pod uwagę brak obowiązku zgłaszania tego typu instalacji w budynkach jednorodzinnych, istnieją trudności w oszacowaniu ich ilości. Ze względu na stosunkowo wysoki koszt urządzeń należy się spodziewać, że będą one pełniły marginalną rolę w produkcji energii. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata Energia słoneczna Energię słoneczną wykorzystuje się przetwarzając ją w inne użyteczne formy, a więc w energię elektryczną za pomocą ogniw fotowoltaicznych oraz w ciepło za pomocą kolektorów słonecznych. W Polsce wykorzystanie paneli fotowoltaicznych w układach zasilających jest ograniczone jedynie do specyficznych zastosowań, na ogół tam, gdzie ze względu na małą moc odbiornika doprowadzenie sieci elektroenergetycznej jest mało opłacalne. Ogniwa fotowoltaiczne mogą być wykorzystane do zasilania znaków ostrzegawczych przy drogach i reklam. Na terenach o silnej koncentracji zabudowy mogą zostać zamontowane na dachach budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej, natomiast na terenach niezagospodarowanych mogą powstać farmy fotowoltaiczne. W całym województwie mazowieckim istnieją bardzo dobre warunki do wykorzystywania energii słonecznej jako odnawialnego źródła energii. Na terenie powiatu piaseczyńskiego również występują dobre warunki do produkcji energii cieplnej z wykorzystaniem promieniowania słonecznego. Gmina Góra Kalwaria położona jest na obszarze, gdzie promieniowanie całkowite w ciągu roku wynosi ok kwh/m 2. Oznacza to duży potencjał w zakresie możliwości wykorzystania energii słonecznej na potrzeby c.o. i c.w.u. WESTMOR CONSULTING 66

67 Rysunek 10. Średnie sumy napromieniowania słonecznego całkowitego w Polsce za okres Źródło: Rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych w województwie mazowieckim stan i wyzwania Planując inwestycje w technologie energii słonecznej należy pamiętać, że nasłonecznienie podlega wahaniom w zależności od pory dnia i roku, a w naszej strefie klimatycznej pogoda dodatkowo bywa kapryśna, co wpływa na zmienną ilość dni słonecznych w roku. Główną barierą ograniczającą stosowanie instalacji solarnych w Polsce jest także dość wysoki koszt realizacji przedsięwzięcia. Coraz wyższa jest jednak dostępność preferencyjnych źródeł finansowania tego typu proekologicznych inwestycji, co przyczynia się do ich popularyzacji i powszechniejszego zastosowania, także w budownictwie indywidualnym. Aktualnie, potencjał Gminy Góra Kalwaria w zakresie wykorzystania energii słonecznej nie jest wykorzystany i nie występują tu systemy solarne. Budynki użyteczności publicznej na terenie Gminy nie są wyposażone w systemy solarne, a w kolejnych latach nie zaplanowano inwestycji polegających na montażu tego typu instalacji. W kolejnych latach warto więc zintensyfikować działania w celu rozpowszechniania wykorzystania energii słonecznej na potrzeby c.o. i c.w.u. budynków użyteczności publicznej, jaki i pozostałych obiektów. Ponadto na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego powinny być WESTMOR CONSULTING 67

68 propagowane zarówno wśród mieszkańców jak i lokalnych przedsiębiorców korzyści wynikające z wykorzystania energii słonecznej. Jedną z zalet wykorzystywania energie słonecznej są bardzo małe koszty energii w zł za 1 kwh, uzyskanej z kolektorów słonecznych w porównaniu z pozostałymi paliwami konwencjonalnymi. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata Włączenie aspektów ekologicznych do polityk sektorowych ROLNICTWO Do pożądanych, planowanych do osiągnięcia cech zrównoważenia sektora rolnictwa należą: optymalne wykorzystanie potencjału biologicznego gleb, poprzez dostosowanie rodzaju produkcji do jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, zalesienie nieprzydatnych dla rolnictwa oraz zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych przekazywanych na inne cele, zwłaszcza gruntów wysokich klas bonitacyjnych, podniesienie dochodowości gospodarstw rolnych dzięki poprawie jakości produkcji rolniczej, powszechne wdrożenie dobrych praktyk rolniczych, zwłaszcza w zakresie stosowania nawozów mineralnych i chemicznych środków ochrony roślin, nawożenia i gospodarowania obornikiem i gnojowicą, regulacji stosunków wodnych, mechanizacji prac polowych, wprowadzenie na szeroką skalę rolnictwa ekologicznego i rozwój agroturystyki, rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich w szczególności infrastruktury związanej z ochroną środowiska. W związku z realizacją dyrektywy 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniem powodowanym przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych (tzw. dyrektywy azotanowej) Dyrektor RZGW w Warszawie określa i weryfikuje co 4 lata wody wrażliwe na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i obszary szczególnie narażone (OSN), z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć oraz ustanawia programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych (podstawa prawna: art. 47 ust. 3 i 7 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne). Zgodnie z Rozporządzeniem nr 4/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie określenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa mazowieckiego, na terenie Gminy Góra Kalwaria WESTMOR CONSULTING 68

69 nie znajdują się obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzenia rolniczego (obszary OSN), z których należy ograniczyć odpływ azotu ze źródeł rolniczych do wód. Źródło: Niemniej jednak ze względu na charakter zlewni (zlewnia to podstawowa jednostka podziału hydrograficznego; jest to obszar, z którego wody spływają do jednego wspólnego odbiornika - rzeki, jeziora itp.; granice zlewni wyznacza dział wodny, biegnący najczęściej grzbietami wzniesień), Gminę Góra Kalwaria można zaliczyć do obszarów narażonych na zanieczyszczenia związkami azotowymi pochodzenia organicznego i mineralnego. Gospodarstwa rolne, które realizują proces produkcji żywności, pasz dla zwierząt lub surowców rolnych, zużywają duże ilości substancji nawozowych. Znaczna, niewykorzystana część tych substancji ulega kumulacji w glebie, spływa do wód powierzchniowych i gruntowych oraz migruje do atmosfery. Są to w szczególności pierwiastki biogenne - azot i fosfor, które jednocześnie wpływając pozytywnie na poziom produkcji rolnej, w nadmiernych ilościach stanowią groźne zanieczyszczenie i potencjalne zagrożenie dla środowiska przyrodniczego. Wg danych z 2014 roku pochodzących z GUS, użytki rolne stanowiły 59,97% powierzchni Gminy Góra Kalwaria. W poniższej tabeli zestawiono liczbę gospodarstw rolnych wg powierzchni. Dane wskazują, że najwięcej gospodarstw rolnych (1 782 szt.) to gospodarstwa o powierzchni 1,00-4,99 ha. Tabela 13. Liczba gospodarstw wg powierzchni na terenie Gminy Góra Kalwaria Zakres powierzchni (ha) Liczba gospodarstw 0,01-0,99 ha 418 1,00-4,99 ha ,00-9,99 ha ,00-14,99 ha 44 15,00-49,99 ha 16 Powyżej 50,00 ha 2 Razem Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria PRZEMYSŁ Na terenach przewidzianych do zagospodarowania w ramach produkcji przemysłowej, usług i handlu proponuje się wprowadzenie następujących zasad zrównoważonego rozwoju: 1. zasada zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, 2. zasada utrzymania i ochrony istniejących zasobów środowiska przyrodniczego, WESTMOR CONSULTING 69

70 3. zasada racjonalnego zagospodarowania powierzchni ziemi przy zachowaniu wysokiego udziału terenów zielonych, 4. zasada stosowania najlepszej dostępnej techniki (BAT), w tym technologii energooszczędnych z maksymalnym wykorzystaniem energii odpadowej oraz energii odnawialnej, 5. zasada ograniczania ryzyka wystąpienia poważnej awarii oraz jej skutków dla ludzi i środowiska. Wg danych z 2016 roku pochodzących z GUS, na terenie Gminy Góra Kalwaria w sektorze prywatnym funkcjonowało 285 podmiotów należących do Sekcji C przetwórstwo przemysłowe. Na terenie Gminy nie funkcjonują jednak zakłady przemysłowe, które mogą stanowić uciążliwość dla środowiska przyrodniczego. TRANSPORT Źródło: Informacje z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria Jednym z atutów Gminy jest dobry układ komunikacyjny. Z uwagi na zwiększający się ruch pojazdów proponuje się następujące cele dla zrównoważenia sektora transportu: Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego poprzez: uzyskanie przez wszystkie eksploatowane środki transportu parametrów w zakresie walorów użytkowych oraz w zakresie oddziaływania na środowisko, jakie będą w tym czasie obowiązywały w Unii Europejskiej, doprowadzenie ogólnej przepustowości szlaków i węzłów infrastruktury transportowej, a także jej rozmieszczenia przestrzennego, do stanu w pełni odpowiadającego rzeczywistym potrzebom przewozowym, eliminującego zarówno zatory transportowe, jak i zbyt mały stopień wykorzystania stworzonego potencjału oraz ewentualne, związane z takim zjawiskiem straty, poprawę stanu istniejących dróg i ulic (w zależności od konieczności - poprzez ich przebudowę, utwardzenie, modernizację, poszerzenie), Usprawnienie i wzmocnienie połączeń komunikacyjnych, Rozwój komunikacji zbiorowej oraz poprawa warunków podróżowania. Sieć komunikacyjna Gminy Góra Kalwaria jest dobrze rozbudowana, tworzą ją drogi krajowe nr 50 i nr 79, drogi wojewódzkie nr 683 i nr 724, drogi powiatowe oraz ponad 123 km dróg gminnych. GOSPODARKA KOMUNALNA I BUDOWNICTWO Zamierzenia w zakresie uzyskania docelowych cech zrównoważenia gospodarki komunalnej i budownictwa obejmują: WESTMOR CONSULTING 70

71 1. Spełnienie wszystkich wymagań wynikających z przepisów prawa krajowego i regulacji Unii Europejskiej, a także określonych regułami racjonalności i dobrej praktyki gospodarowania, dotyczących stanu infrastruktury technicznej gospodarki komunalnej w zakresie: uzdatniania wody do picia, oczyszczania i odprowadzania ścieków, zagospodarowania odpadów, ograniczania emisji ze spalania w lokalnych kotłowniach, opomiarowanie zużycia wody i ciepła, zmniejszenie strat przesyłowych wody i ciepła, 2. Tworzenie bądź utrzymanie ładu przestrzennego w Gminie, obejmującego zachowanie właściwych relacji pomiędzy terenami zabudowanymi i terenami otwartymi; zaplanowany, zharmonizowany z krajobrazem kształt architektoniczno-urbanistyczny pojedynczych budynków i ich zespołów, dbałość o czystość i porządek, 3. Całkowite wyeliminowanie samowoli budowlanej, 4. Szerokie wdrażanie tzw. dobrych praktyk w zakresie realizacji prac budowlanych (organizacja zaplecza i placu budowy, stosowane technologie, jakość, a zwłaszcza uciążliwość dla środowiska, maszyn i urządzeń oraz środków transportu, porządkowanie i rekultywacja zajętego terenu po zakończeniu inwestycji, itp., skuteczne wspierane nadzorem inwestorskim i administracyjnym w pełni wykorzystującym zalecenia zawarte w wykonanych ocenach oddziaływania projektowanych inwestycji na środowisko. TURYSTYKA I REKREACJA Na obszarze Gminy Góra Kalwaria znajdują się obiekty zabytkowe. Są to: Kościół pw. Podwyższenia Krzyża jest to dawna kaplicy Piłata. Dziś potocznie zwany jest kościołem Na Górce. Świątynia konsekrowana była w 1679 roku, pod koniec XVII wieku została przebudowana po raz pierwszy. Ostatnich zmian dokonano w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Wówczas wymieniono więźbę dachową i pokryto ją blachą, a także dobudowano w formie kapliczek dwa boczne portale stożkowe. W podziemiach kościoła znajduje się sarkofag z ciałem biskupa Stefana Wierzbowskiego, a przed świątynią, na niewielkim dziedzińcu umieszczony jest nagrobek założyciela miasta. Kościół parafialny został ufundowany w 1755 roku przez marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bieliński. Świątynie zaprojektował Jakub Fontana. W 1952 roku prymas Stefan Wyszyński powierzył parafię zakonowi marianów. Kaplica św. Antoniego położona jest na tyłach kościoła parafialnego. Pierwotna kaplica została zbudowana w połowie wysokości skarpy wiślanej, przy dawnym zjeździe do przewozu przez Wisłę przez biskupa Wierzbowskiego, który umieścił w niej drewniany posąg WESTMOR CONSULTING 71

72 świętego. Istniejący dziś kościółek w stylu barokowym został wzniesiony przez ks. Franciszka Zambrzyckiego pod koniec XVIII w. Wieczernik na Mariankach Sanktuarium Św. o. Stanisława Papczyńskiego powstał wraz z Nową Jerozolimą i miał symbolizować tajemnice Wielkiego Czwartku. Biskup Wierzbowski osadził w tym kościele marianów. Wraz z jedenastoma braćmi do Góry Kalwarii przybył ojciec Stanisław Papczyński. Sprowadzeni przez biskupa zakonnicy mieszkali w pojedynczych celach dobudowanych wokół kościółka. W Wieczerniku spoczywają doczesne szczątki Świętego i z tej racji kościół ten uznawany jest za sanktuarium zgromadzenia. Muzeum Świętego Stanisława Papczyńskiego mieści się ono w domu księży marianów przy kościele Wieczerzy Pańskiej na Mariankach. O. Stanisław Papczyński, założyciel zgromadzenia marianów, urodził się w 1631 r. w Podegrodziu na Sądecczyźnie. W młodości wstąpił do zakonu pijarów, gdzie przyjął imię Stanisław od Jezusa i Maryi. Po 16 latach opuścił ten zakon, by w 1673 r. założyć własne zgromadzenie, któremu zlecił szerzenie kultu Niepokalanego Poczęcia, modlitwę za zmarłych i pracę w parafiach. Zmarł w opinii świętości 17 września 1701 r. w Górze Kalwarii koło Warszawy. 16 września 2007 roku w Licheniu miała miejsce beatyfikacja o. Stanisława Papczyńskiego, natomiast 5 czerwca 2016 roku w Rzymie miała miejsce kanonizacja o. Stanisława Papczyńskiego. Ratusz znajduje się na ul. 3 Maja, powstał w XIX wieku. Projektantem ratusza był Bonifacy Witkowski, jednak swoje uwagi naniósł również architekt Henryk Marconi. W 1836 roku dobudowano na tyłach ratusza zaprojektowane także przez Witkowskiego pomieszczenie na kramy, tzw. jatki. Zniszczony w czasie II wojny światowej budynek został odbudowany w latach W części centralnej Ratusza znajduje się balkon, którego balustrada pochodzi z XIX wieku. Obecnie w Ratuszu swoją siedzibę mają burmistrz Miasta i Gminy oraz Urząd Stanu Cywilnego, a w odrestaurowanych pomieszczeniach dawnych jatek znajdują się zakłady usługowe. Dawne Kolegium Pijarów obecnie Dom Pomocy Społecznej im. Waleriana Łukasińskiego zostało ufundowane w 1675 r. przez biskupa St. Wierzbowskiego. Do 1806 r. służyło okolicznej młodzieży szlacheckiej. W 1819 r. budynki te przeznaczono na koszary dla wojska rosyjskiego. W 1840 roku w opuszczonym przez carskie wojsko kolegium powstał Dom Przytułku Starców i Kalek. W latach sześćdziesiątych XIX wieku kolegium rozbudowano zgodnie z projektem Henryka Marconiego. Teren, na którym znajduje się obecnie DPS (8 ha) otacza zbudowany w 1935 roku ceglany mur. WESTMOR CONSULTING 72

73 Budynek dawnej synagogi został zbudowany około 1902 roku na miejscu poprzedniej drewnianej synagogi. Po II wojnie światowej w budynku mieściły się sklepy i wytwórnia wód gazowanych. Z dawnego wystroju domu modlitwy zachowały się żeliwne słupy podtrzymujące płaski strop. Dwór cadyka i Dom Modlitwy założycielem dynastii cadyków z Góry Kalwarii był osiadły w niej ok roku Izaak Meir Alter. Dla niego zbudowano dom zwany dworem cadyka wraz z domem modlitwy przeznaczonym dla odwiedzających cadyka chasydów. Ruch żydowskich pielgrzymów był tak duży, że pod koniec XIX wieku wybudowano kolejkę wąskotorową z Warszawy do Góry Kalwarii. Żydzi górnokalwaryjscy w czasie II wojny światowej zostali w 1941 roku wywiezieni do getta warszawskiego i niemal wszyscy zginęli. Zamek Książąt Mazowieckich w Czersku został wybudowany na przełomie XIV i XV wieku przez księcia mazowieckiego Janusza I. Zamek miał duże znaczenie militarne, jego mury zewnętrzne miały grubość 2 m, a wysokość ok. 8 m. W 1526 roku stał się własnością królewską i podlegał królowej Bonie. Po raz pierwszy zamek został poważnie zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego (1656 r.) Próbę odbudowy podjął w drugiej połowie XVIII w. starosta czerski marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński, wówczas powstał most nad fosą, jednak w niedługim czasie ziemia czerska znalazła się pod zaborem pruskim i zamek został zrujnowany. Do dnia dzisiejszego zachowała się większość murów zamkowych oraz trzy wieże, z których można podziwiać panoramę Doliny Czerskiej. Kościół pw. Przemienienia Pańskiego kościół został wzniesiony na początku XIX w. Na terenie Gminy Góra Kalwaria znajduje się park linowy. W Stacji Chojnów można skorzystać z jazdy konnej. Organizowane są spływy kajakowe oraz narty wodne na Wiśle. Znajduje się tutaj wiele restauracji, barów, pizzerii oraz rozbudowana baza noclegowa. Źródło: 5. Analiza stanu środowiska przyrodniczego Gminy 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza KLIMAT Zgodnie z regionalizacją rolniczo klimatyczną wg W. Okołowicza i D. Martyn, obszar Gminy Góra Kalwaria znajduje się w obrębie zaliczanym do mazowiecko-podlaskiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej. Klimat tej dzielnicy charakteryzuje: roczna amplituda temperatury powietrza nawet >21,5 C średnia temperatura lipca 17,5-18,0 C; średnia temperatura stycznia -4,0 C do -2,5 C; WESTMOR CONSULTING 73

74 roczna suma opadów od 500 do 600 mm. Rysunek 11. Dzielnice rolniczo-klimatyczne Polski wg W. Okołowicza i D. Martyn Źródło: POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Powietrze atmosferyczne należy do najważniejszych chronionych komponentów środowiska przyrodniczego. Obowiązujące regulacje prawne odnoszą się przede wszystkim do jego jakości oraz kontroli emisji w postaci pozwoleń na emisję gazów i pyłów. Ze względu na porozumienia międzynarodowe, ochrona powietrza atmosferycznego obejmuje również warstwę ozonową i klimat. W polskim prawie środowiskowym zakres i sposoby ochrony powietrza atmosferycznego są określone głównie w ustawie Prawo ochrony środowiska. Przepisy te dotyczą ochrony WESTMOR CONSULTING 74

75 zasobów środowiska przyrodniczego, przeciwdziałania zanieczyszczeniom, wydawania pozwoleń, opłat i kar administracyjnych za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza Potrzeba prawnej ochrony powietrza jest skutkiem jego zanieczyszczenia, które w ustawie Prawo ochrony środowiska zostało zdefiniowane jako emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, może pogarszać walory estetyczne środowiska lub może kolidować z innymi uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska (art. 3 pkt 29 u.p.o.ś.). Postępująca urbanizacja przyczynia się do wzrostu liczby źródeł emisji zanieczyszczeń. Badania jakości powietrza potwierdzają, że emisja antropogeniczna jest głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w województwie mazowieckim. Najczęściej stosowaną klasyfikacją źródeł emisji jest następujący podział: źródła punktowe (emisja punktowa) związane z energetycznym spalaniem paliw i procesami technologicznymi w zakładach przemysłowych; źródła liniowe (emisja liniowa) związane z komunikacją; źródła powierzchniowe (emisja powierzchniowa) niskiej emisji rozproszonej komunalno-bytowej i technologicznej. Emisja punktowa Punktowe źródła mają istotny wpływ na wielkość i zasięg stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym. Emisja punktowa pochodzi głównie z dużych zakładów przemysłowych emitujących pyły, dwutlenek siarki, tlenek azotu, tlenek węgla oraz metale ciężkie. Zgodnie z ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2017 r. poz. 286), podmioty gospodarcze zobowiązane są do sporządzania rocznych raportów o wielkościach emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, wprowadzanych do powietrza. Ustawowy obowiązek raportowania danych o emisji gazów cieplarnianych do powietrza dotyczy wszystkich korzystających ze środowiska. Na stan czystości powietrza w Gminie Góra Kalwaria mają wpływ zanieczyszczenia związane z energetyką zawodową i działalnością zakładów przemysłowych zlokalizowanych na jej terenie. Zanieczyszczenia te to przede wszystkim pyły, tlenki węgla, siarki i azotu, które w sprzyjających warunkach meteorologicznych przenoszone są poprzez atmosferę na znaczne odległości. Zanieczyszczenia pochodzące z procesów technologicznych to głównie pyły oraz często toksyczne gazy. WESTMOR CONSULTING 75

76 Emisja liniowa Emisja zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych to tzw. emisja liniowa. System komunikacyjny ma istotny wpływ na stan jakości powietrza głównie z tytułu transportu drogowego. Pomimo działań w zakresie modernizacji i przebudowy dróg, ciągły wzrost ruchu samochodowego pociąga za sobą degradację stanu technicznego nawierzchni, a co za tym idzie zwiększenie hałasu komunikacyjnego i wzrost ilości zanieczyszczeń uwalnianych do atmosfery. W im gorszym stanie technicznym znajduje się nawierzchnia drogi, tym mniejsza prędkość poruszania się pojazdem. Powoduje to dłuższy czas pokonania danego odcinka trasy, a co za tym idzie, większe spalanie i większą emisję spalin do powietrza. Poziom zanieczyszczenia powietrza jest zależny od natężenia ruchu na poszczególnych trasach komunikacyjnych. Wielkość emisji za źródeł komunikacyjnych zależna jest od ilości i rodzaju samochodów oraz rodzaju stosowanego paliwa jak również od procesów związanych ze zużyciem opon, hamulców, a także ścierania nawierzchni dróg. Emisję związaną z ww. procesami zalicza się do tzw. emisji poza spalinowej. Dodatkowy wpływ na wielkość emisji pyłu PM10 ma tzw. emisja wtórna (z unoszenia) pyłu PM10 z nawierzchni dróg. Na terenie Gminy Góra Kalwaria, największa emisja liniowa występuje w obrębie dróg krajowych, dróg wojewódzkich, dróg powiatowych i gminnych. Jest to główna przyczyna zanieczyszczenia powietrza w wyniku emisji liniowej. Na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia powietrza oraz hałas komunikacyjny ważne jest prowadzenie działań naprawczych, w tym mających na celu ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych (w tym pyłu zawieszonego i hałasu), poprzez przywrócenie wymaganych standardów dróg lokalnych i regionalnych oraz wykorzystanie mniej uciążliwych dla środowiska form ruchu, tj. ruch pieszy i rowerowy. W celu redukcji emisji zanieczyszczeń ze źródeł liniowych warto kontynuować działania polegające na poprawie stanu technicznego dróg już istniejących (w tym również likwidacja nieutwardzonych poboczy). Dodatkowym istotnym elementem przyczyniającym się do zmniejszenia unosu pyłu z dróg również w okresie bezopadowym. Do ograniczenia emisji ze źródeł liniowych na terenie Gminy Góra Kalwaria przyczynią się głównie inwestycje w zakresie przebudowy/modernizacji szlaków komunikacyjnych oraz wzrastające ceny paliw, które prawdopodobnie zmuszą część społeczeństwa do zmiany nawyków na bardziej ekonomiczne. Korzystny wpływ na ograniczenie tego rodzaju emisji wywierają również kampanie społeczne o tematyce proekologicznej (zachęcanie do korzystania ze środków transportu publicznego), ekonomicznego podróżowania samochodem (zorganizowanie dojazdów przy maksymalnym wykorzystaniu liczby miejsc w pojeździe, co zmniejsza koszty podróży i jednocześnie ogranicza emisję zanieczyszczeń WESTMOR CONSULTING 76

77 na skutek mniejszej ilości spalonego paliwa) lub jeśli to tylko możliwe, zastępowanie samochodu rowerem. Emisja powierzchniowa Źródłem emisji powierzchniowej, pochodzącej z sektora bytowego, są lokalne kotłownie i paleniska domowe. Na terenie Gminy Góra Kalwaria duża część mieszkańców ogrzewa swoje domy węglem, co przyczynia się do wysokiej emisji dwutlenku siarki, tlenku azotu, pyłów, sadzy oraz tlenku węgla i węglowodorów aromatycznych. Coraz wyższe ceny paliw opałowych przyczyniają się z kolei do poszukiwania różnego rodzaju oszczędności. Z tego powodu część mieszkańców spala w swoich piecach różnego rodzaju odpady, emitujące duże ilości toksycznych zanieczyszczeń do atmosfery. Praktyki te są w dalszym ciągu powszechne na obszarach wiejskich. W konsekwencji, na terenie Gminy Góra Kalwaria, podobnie jak w całej Polsce, zaobserwować można zjawisko tzw. niskiej emisji, czyli emisji pochodzącej ze źródeł o wysokości nieprzekraczającej kilkunastu metrów wysokości. Zjawisko to jest obserwowalne na terenach zwartej zabudowy, charakteryzującej się brakiem możliwości przewietrzania. Elementem składowym niskiej emisji są zanieczyszczenia emitowane podczas ogrzewania budynków mieszkalnych. Do źródeł niskiej emisji należy zaliczyć przede wszystkim indywidualne posesje, w których występuje opalanie węglowe, a także mniejsze zakłady produkcyjne, punkty usługowe i handlowe. Ze względu na dużą ilość tego typu źródeł emisji nie jest możliwe monitorowanie każdego z nich, a tym samym określenie dokładnej ilości dostających się z nich do atmosfery zanieczyszczeń. Sposobem ograniczenia niskiej emisji na terenie Gminy jest termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej, których przegrody zewnętrzne nie spełniają warunków technicznych w zakresie wartości współczynnika przenikania ciepła. Docieplenie ścian zewnętrznych, stropów lub stropodachów, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz usprawnienia w zakresie instalacji c.o. i c.w.u. wiążą się z istotnym ograniczeniem zapotrzebowania budynku na ciepło, co znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w ilości spalanego paliwa, a w rezultacie emisji zanieczyszczeń. W związku z termomodernizacją budynków należy zauważyć, że budynki mieszkalne i inne obiekty budowlane stanowią potencjalne siedliska gatunków chronionych, w szczególności ptaków i nietoperzy. Niewłaściwie prowadzane remonty i ocieplenia budynków wykonywane bez uwzględniania potrzeb biologicznych zwierząt je zasiedlających mogą naruszać przepisy ustawy o ochronie przyrody, a także istotnie przyczyniać się do zmniejszenia populacji gatunków chronionych, takich jak jerzyk (Apus apus), pustułka (Falco tinnunculus), mroczek późny (Eptesicus serotinus) i innych. W celu uniknięcia nieumyślnego niszczenia siedlisk gatunków chronionych należy przed przystąpieniem do prac w obrębie budynków dokonać WESTMOR CONSULTING 77

78 ich obserwacji pod kątem występowania gatunków chronionych. W przypadku gdy planowane czynności wiążą się z naruszeniem zakazów określonych w art. 52 cyt. ustawy o ochronie przyrody, przed ich wykonaniem należy uzyskać stosowane zezwolenie wydawane przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska lub Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie. W wyniku spalania paliw naturalnych, oprócz ciepła, powstają również gazy spalinowe oraz w przypadku paliw stałych popioły i żużle. Skład spalin jest różny w zależności od rodzaju paliwa oraz samego procesu spalania, który wbrew pozorom jest procesem skomplikowanym, zależnym od temperatury, ilości paliwa, rodzaju palnika lub paleniska i wielu innych czynników. Głównym składnikiem spalin powstających przy spalaniu paliw stałych jest dwutlenek węgla (CO 2), w mniejszych ilościach dwutlenek siarki (SO 2), tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO 2), para wodna (H 2O), sadza i pył. W przypadku paliw ciekłych i gazowych udział pary wodnej w spalinach jest większy i porównywalny z ilością CO 2, natomiast nie ma w nich pyłów, a w przypadku gazu ziemnego SO 2. Niektóre gatunki ropy naftowej także nie posiadają związków siarki. W spalinach pochodzących z paliw ciekłych i gazowych również występują, choć w mniejszych ilościach, tlenki azotu i sadza, gdyż ich obecność jest związana raczej z samym procesem spalania niż z rodzajem paliwa. Tlenki węgla Z punktu widzenia ochrony środowiska rozróżnia się dwa rodzaje dwutlenków węgla: przyjazny dla środowiska o krótkim (trwającym od 1 roku kilkudziesięciu lat) obiegu w przyrodzie, który powstaje w procesach utleniania biomasy (drewna, słomy, biopaliw i biomasy) i nieprzyjazny, który jest produktem spalania paliw nieodnawialnych (węgla, ropy, gazu), a cykl jego obiegu określa się w milionach lat. Tlenki siarki Głównym źródłem emisji SO 2 jest energetyka 90%, natomiast za pozostałe 10% emisji odpowiada przemysł i komunikacja. Dwutlenek siarki, jako taki nie szkodzi środowisku, jednak w obecności ozonu O 3, który powstaje podczas wyładowań atmosferycznych, przekształca się w bardzo niebezpieczny dla środowiska SO 3, który łączy się w chmurach z parą wodną i spada na ziemię w postaci kwaśnego deszczu. Związki organiczne Związki organiczne w spalinach to głównie węglowodory alifatyczne (parafiny), które są praktycznie obojętne dla środowiska, oraz policykliczne węglowodory aromatyczne (wielopierścieniowe), które alergizują, podrażniają błony śluzowe, a nawet mogą wywoływać nowotwory. Najbardziej znany z tych związków to benzo(a)piren (BaP), który jest związkiem silnie rakotwórczym. Przyczyną powstawania tych WESTMOR CONSULTING 78

79 węglowodorów jest niepełne spalanie paliw przy zbyt małej ilości powietrza, termiczny rozkład paliwa (piroliza) również wobec braku tlenu, a także gwałtowne schładzanie płomienia na skutek nierównomiernego spalania, rozruchu urządzenia lub spalania paliw w nieodpowiednich kotłach, palnikach lub silnikach. Sadza Głównym składnikiem sadzy, która tworzy ze spalinami lub powietrzem aerozol nazywany dymem, jest węgiel bezpostaciowy. Sadza zawiera także węglowodory. Ponieważ z węglowodorów aromatycznych sadza powstaje łatwiej niż z alifatycznych, więc to one są drugim składnikiem sadzy. Należy zatem przypuszczać, że sadza może mieć, podobnie jak i węglowodory aromatyczne, działanie rakotwórcze. Pyły Pyły i popioły to stałe składniki mineralne, które pozostają po spaleniu paliw. Popiół i sadza stanowią główne składniki dymu, którego cząsteczki o rozmiarach nieprzekraczających 0,1 μm mają bardzo dobrze rozwiniętą powierzchnię, dzięki której adsorbują lotne toksyczne składniki spalin i dlatego są bardzo niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt, a także roślin. Najważniejsze negatywne skutki oddziaływania produktów spalania paliw nieodnawialnych, głównie węgla kamiennego i brunatnego, to pogłębienie się efektu cieplarnianego oraz powiększanie się stref występowania smogu. Kwaśny smog, zwany londyńskim, na skutek inwersji aerozolu, składającego się z tlenków siarki i pyłu ze spalonego węgla oraz mgły, zamiast unosić się jako cieplejszy od powietrza, opada na miasto i zatruwa jego mieszkańców. Wraz z rozwojem motoryzacji i komunikacji miejskiej, oprócz smogu londyńskiego, pojawił się nowy rodzaj smogu, zwany fotochemicznym, który atakuje w upalne lata. Smog ten zawiera, oprócz tlenków siarki i pyłów, także: tlenki azotu, związki organiczne, np. aldehydy, ketony, azotany i nadtlenki organiczne oraz ozon. W efekcie zamkniętego cyklu ponad 200 reakcji chemicznych, efekt smogu fotochemicznego pogłębia się, a jego produkty nie są obojętne dla środowiska. Wolne rodniki działają rakotwórczo, a ozon, który w stratosferze chroni nas przed promieniowaniem ultrafioletowym, w dolnych warstwach atmosfery jest równie niebezpieczny dla organizmów żywych jak związki rakotwórcze. Negatywne oddziaływanie energetyki konwencjonalnej na środowisko obejmuje ponadto: zakwaszenie atmosfery tlenkami siarki i azotu wskutek czego giną lasy, zamiera życie w rzekach i jeziorach; brak tlenu w środowisku morskim, co jest następstwem emisji tlenków azotu, zaburza równowagę pokarmową w morzu ze szkodą dla żyjących w nim organizmów roślinnych i zwierzęcych; WESTMOR CONSULTING 79

80 zanieczyszczenie wód zaskórnych metalami ciężkimi wymywanymi z nieprawidłowo składowanych popiołów i żużli, a także produktami ubocznymi powstającymi podczas oczyszczania spalin metodami mokrymi i suchymi. Zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń powietrza są groźniejsze od zanieczyszczeń wód czy gleb, ze względu na nie dającą nie kontrolować łatwość rozprzestrzeniania. STAN POWIETRZA W 2016 r. WIOŚ w Warszawie przeprowadził roczną ocenę jakości powietrza w województwie mazowieckim. Klasyfikację stanu powietrza dla tego obszaru wykonuje się w następujących strefach: aglomeracji warszawskiej, miasto Płock, miasto Radom, strefa mazowiecka. Gmina Góra Kalwaria należy do strefy mazowieckiej. Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości poziomów: dopuszczalnego, dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji, docelowego i celu długoterminowego, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031). W wyniku klasyfikacji, w zależności od analizy stężeń w danej strefie, można wydzielić następujące klasy stref: 1. Dla substancji, dla których określone są poziomy dopuszczalne lub docelowe: klasa A stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych i poziomów docelowych, klasa C stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne i poziomy docelowe. 2. Dla substancji, dla których określone są poziomy celu długoterminowego: klasa D1 stężenie ozonu i współczynnik AOT40 nie przekraczają poziomu celu długoterminowego, klasa D2 stężenia ozonu i współczynnik AOT40 przekraczają poziom celu długoterminowego. 3. Dla PM2,5 dla którego określono poziom dopuszczalny dla fazy II: klasa A1 stężenia PM2,5 na terenie strefy nie przekraczają poziomu dopuszczalnego dla fazy II, klasa C1 stężenia PM2,5 przekraczają poziom dopuszczalny dla fazy II. Poziom dopuszczalny faza I - poziom dopuszczalny określony dla fazy I jest to wartość która powinna być osiągnięta w 2015 roku. WESTMOR CONSULTING 80

81 Poziom dopuszczalny faza II - poziom dopuszczalny określony dla fazy II jest to orientacyjna wartość dopuszczalna, która zostanie zweryfikowana przez Komisję Europejską w świetle dalszych informacji, w tym na temat skutków dla zdrowia i środowiska oraz wykonywalności technicznej. Na podstawie wyników pomiarów stężeń substancji oraz wyników modelowania immisji zanieczyszczeń, otrzymanych na podstawie danych o wielkościach emisji: punktowej, powierzchniowej i liniowej z terenu województwa mazowieckiego wykonana została roczna ocena jakości powietrza za 2016 r. Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. Zgodnie z rozporządzaniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. z 2012 r. poz. 914) dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie strefę stanowi: aglomeracja o liczbie powyżej 250 tysięcy, miasto niebędące aglomeracja i liczbie powyżej 1400 tysięcy, pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast, powyżej 100 tys. mieszkańców. W poniższej tabeli zawarte jest zestawienie wynikowej klasyfikacji poszczególnych zanieczyszczeń w powietrzu dla strefy mazowieckiej. Tabela 14. Wynikowa klasyfikacja dla strefy mazowieckiej w 2016 r. ze względu na poszczególne zanieczyszczenia pod kątem ochrony zdrowia Nazwa strefy Strefa mazowiecka Kod strefy Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń w obszarze strefy SO 2 NO 2 CO PM10 PM2,5 C 6H 6 Pb As Cd Ni B(a)P O 3 PL1404 A A A C C/C1 A A A A A C C/D2 1) wg poziomu dopuszczalnego (faza I), 2) wg poziomu dopuszczalnego (faza II), 3) wg poziomu docelowego, 4) wg poziomu celu długoterminowego, Roczna ocena jakości powietrza za 2016 r. w strefie mazowieckiej wykazała przekroczenia następujących standardów imisyjnych: dla zanieczyszczeń mających określone poziomy dopuszczalne, dla których istnieje obowiązek wykonania POP (kryterium ochrona zdrowia) pył PM10 (24-h, rok), pył PM2,5 (rok); WESTMOR CONSULTING 81

82 dla zanieczyszczeń mających określone poziomy dopuszczalne dla fazy II, dla których nie istnieje obowiązek wykonania POP (kryterium ochrona zdrowia) pył PM2,5 (rok); dla zanieczyszczeń mających określone poziomy docelowe, dla których istnieje obowiązek wykonania POP (kryterium ochrona zdrowia) - benzo(a)piren B(a)P (rok); dla zanieczyszczeń mających określone poziomy celu długoterminowego oraz docelowego, dla których nie ma obowiązku wykonania POP (kryterium ochrona zdrowia) - ozon O 3 (max 8-h). dla zanieczyszczeń mających określone poziomy celu długoterminowego oraz docelowego, dla których nie ma obowiązku wykonania POP (kryterium ochrona roślin) ozon O 3- AOT40. Dla pozostałych zanieczyszczeń: dwutlenek siarki SO 2, tlenek węgla CO, benzen C 6H 6, ołów- Pb, arsen-as, kadm-cd, nikiel-ni standardy imisyjne na terenie wszystkich stref (cały obszar województwa) były dotrzymane. Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2016, WIOŚ Warszawa Tabela 15. Statystyki wyników modelowania matematycznego immisji dla wybranych zanieczyszczeń powietrza Gmina Góra Kalwaria Gmina PM10 rok PM2,5 rok B(a)P rok NO 2 rok Góra Kalwaria 22,2 17,5 1,7 14,7 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim. Raport za rok 2016, WIOŚ Warszawa Ponadto, Gmina Góra Kalwaria realizowała założenia Programu Ochrony Powietrza dla stref województwa mazowieckiego, w których został przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu. Urząd Miasta i Gminy Góra Kalwaria przekazał sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony Powietrza za lata 2015 i 2016, w którym zawarto zadania realizowane przez Gminę w ww. okresie. Tabela 16. Sprawozdanie z realizacji Programu Ochrony Powietrza dla stref województwa mazowieckiego, w których został przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu za lata Kod zadania naprawczeg o określony w załączniku nr 4 do uchwały Opis zadań wykonanych w ramach działania naprawczego Data rozpoczęci a zadania Data zakończenia zadania Rok sprawozdawczy 2015 Skala czasowa działań naprawc zych* Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie naprawcze** Szacunkowa wysokości całkowita kosztów (PLN) MzsMzPZP Ograniczenie C D ,00 WESTMOR CONSULTING 82

83 Kod zadania naprawczeg o określony w załączniku nr 4 do uchwały MzsMzSC MzsMzMMU MzsMzEEk MzsMzZSO MzsMzPZP MzsMzSC MzsMzMMU Opis zadań wykonanych w ramach działania naprawczego emisji poprzez stosowanie odpowiednich zapisów umożliwiających ograniczenie pyłu zawieszonego w miejscowych planach zag. przestrzennego Termomodernizacj a budynków Czyszczenie ulic na mokro oraz remonty dróg ułożenie dywanika asfaltowego na drogach tłuczniowych Edukacja związana z zagrożeniami pyłu zawieszonego kampanie edukacyjne Wymiana źródeł ciepła w budynkach i lokalach dofinansowanie do wymiany indywidualnych źródeł ciepła Ograniczenie emisji poprzez stosowanie odpowiednich zapisów umożliwiających ograniczenie pyłu zawieszonego w miejscowych planach zag. przestrzennego Termomodernizacj a budynków Czyszczenie ulic na mokro oraz remonty dróg ułożenie dywanika asfaltowego na drogach tłuczniowych Data rozpoczęci a zadania Data zakończenia zadania Skala czasowa działań naprawc zych* Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie naprawcze** Szacunkowa wysokości całkowita kosztów (PLN) C D , C A,E , C E 2 000,00 Rok sprawozdawczy C D , C D , C D , C A, E ,00 WESTMOR CONSULTING 83

84 Kod zadania naprawczeg o określony w załączniku nr 4 do uchwały MzsMzEEk Objaśnienia: Opis zadań wykonanych w ramach działania naprawczego Edukacja związana z zagrożeniami pyłu zawieszonego kampanie edukacyjne Data rozpoczęci a zadania Data zakończenia zadania Skala czasowa działań naprawc zych* Kategoria źródeł emisji, której dotyczy działanie naprawcze** Szacunkowa wysokości całkowita kosztów (PLN) C E 5 000,00 Źródło: Dane z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria * A - krótkoterminowe; B średnioterminowe (około roku); C długoterminowe ** A transport; B przemysł, w tym wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej; C rolnictwo; D źródła związane z handlem i mieszkalnictwem; E - inne 5.2. Zagrożenia hałasem Hałas w środowisku to wszelkiego rodzaju niepożądane, nieprzyjemne i uciążliwe dźwięki w danym miejscu i czasie o częstotliwościach w zakresie Hz. Hałas jest zanieczyszczeniem źródeł i powszechnością występowania. środowiska przyrodniczego charakteryzującym się różnorodnością Dopuszczalne poziomy hałasu dla wskaźników długookresowych i krótkookresowych określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2012 r. poz ze zm.). Hałas pochodzenia antropogenicznego, dzieli się w zależności od sposobu powstawania, na hałas komunikacyjny i przemysłowy: Hałas przemysłowy jest to hałas stworzony przez źródła zlokalizowane wewnątrz i na zewnątrz obiektów budowlanych różnego typu. Bywa on najczęstszą przyczyną skarg ludności. Wynika to między innymi z faktu, że hałasy tego typu mają najczęściej charakter ciągły, często o bardzo dokuczliwym brzmieniu. Największymi źródłami są zakłady przemysłowe, wytwórcze i rzemieślnicze. Hałas komunikacyjny pochodzi od środków transportu lotniczego, kolejowego i drogowego. Szczególnie narażone są tereny znajdujące się w pobliżu większych tras komunikacyjnych. Wynika to z dużej dynamiki wzrostu ilości środków transportu, zwłaszcza pojazdów samochodowych notowanego w ostatnich latach oraz wzmożonego ruchu tranzytowego (towarowego i osobowego) w komunikacji międzynarodowej. WESTMOR CONSULTING 84

85 Do najważniejszych czynników mających wpływ na akustykę Gminy zaliczyć należy komunikację drogową i w niewielkim stopniu hałas przemysłowy, którego uciążliwość ma charakter lokalny. Hałas przemysłowy Dominującymi źródłami hałasu przemysłowego są: instalacje wentylacji ogólnej, odpylania i odwiórowania, sprężarki, chłodnie, maszyny tartaczne, maszyny stolarskie, maszyny do plastycznej obróbki metalu, maszyny budowlane, węzły betoniarskie, sieczkarnie, specjalistyczne linie technologiczne, transport wewnątrzzakładowy oraz urządzenia nagłaśniające. Na terenie Gminy Góra Kalwaria nie ma zakładów przemysłowych, których działalność w znaczny sposób mogłaby stanowić potencjalne źródło hałasu. Hałas komunikacyjny Największa uciążliwość hałasu obserwowana jest na obszarach położonych wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Należy się spodziewać, że w najbliższych latach natężenie ruchu kołowego (w tym maszyn rolniczych) będzie wzrastać, co przyczyni się do zwiększenia natężenia hałasu w sąsiedztwie tych szlaków. Na terenie Gminy Góra Kalwaria szczególnie uciążliwy dla mieszkańców jest hałas, który ma swoje źródło we wzmożonym ruchu samochodowym, zwłaszcza wzdłuż szlaków komunikacyjnych (droga krajowa nr 50 oraz nr 79, droga wojewódzka nr 683 oraz nr 724). Hałas dokuczliwy jest też dla wszelkich zabudowań usytuowanych przy w/w trasach. Jego uciążliwość może być zmniejszana poprzez zakładanie wzdłuż wymienionej trasy tam gdzie tylko to jest możliwe i uzasadnione pasów zieleni izolacyjnej lub ekranów tłumiących hałas. BADANIA NATĘŻENIA HAŁASU W 2016 roku WIOŚ w Warszawie nie prowadził pomiarów hałasu komunikacyjnego i przemysłowego na terenie Gminy Góra Kalwaria Pola elektromagnetyczne W aktualnym stanie prawnym można wyróżnić promieniowanie: Źródło: jonizujące, powstające w wyniku użytkowania substancji promieniotwórczych w energetyce jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych, przed którym ochrona unormowana jest w ustawie z 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe, niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne, związane ze zmianami pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez źródła energetyczne WESTMOR CONSULTING 85

86 i radiokomunikacyjne, przed którym ochronę reguluje ustawa Prawo ochrony środowiska, w dziale VI pod nazwą Ochrona przed polami elektromagnetycznymi. Niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne w postaci pól elektromagnetycznych (PEM) zawsze występowało w środowisku naturalnym. Pochodzi ono od naturalnych źródeł, jakimi są np.: Słońce, Ziemia, zjawiska atmosferyczne. Natomiast sztuczne pola elektromagnetyczne zaczęły pojawiać się w środowisku ponad sto lat temu i były związane z techniczną działalnością człowieka. Promieniowanie elektromagnetyczne występuje wszędzie. Do najważniejszych źródeł promieniowania należą: stacje i linie energetyczne, nadajniki radiowe i telewizyjne oraz CB-radio i radiostacje amatorskie, stacje bazowe telefonii komórkowej, wojskowe i cywilne urządzenia radionawigacji i radiolokacji, urządzenia powszechnego użytku: kuchenki mikrofalowe, monitory, aparaty komórkowe itp. Zgodnie z art. 3 pkt 18 u.p.o.ś przez pola elektromagnetyczne rozumie się pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Promieniowanie niejonizujące uważa się obecnie za jedno z poważniejszych zanieczyszczeń środowiska. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez silne źródło niekorzystnie zmienia warunki bytowania człowieka, wpływa na przebieg procesów życiowych. Może powodować wystąpienie zaburzeń funkcji ośrodkowego układu nerwowego, układów: rozrodczego, hormonalnego, krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Obecnie prowadzone są także badania nad wpływem promieniowania elektromagnetycznego na powstawanie nowotworów u człowieka. SIECI I URZĄDZENIA WYSOKIEGO, ŚREDNIEGO I NISKIEGO NAPIĘCIA Podstawowym zadaniem stacji GPZ (Główny Punkt Zasilania) jest przetworzenie energii elektrycznej i wprowadzenie jej w lokalną sieć rozdzielczą średniego napięcia 15kV zasilającą odbiorców przemysłowych i komunalnych. Stąd lokalizacja stacji, a także moc znamionowa transformatorów, jest ściśle związana z zapotrzebowaniem na energię elektryczną na danym obszarze. Tabela 17. Wykaz linii 15kV zasilających teren Gminy Góra Kalwaria Nazwa linii 15kV Obciążenie w szczycie [%] Ilość przyłączonych stacji transformatorowych [szt.] Góra Kalwaria - Warka Góra Kalwaria - Czachówek Góra Kalwaria - INCO WESTMOR CONSULTING 86

87 Nazwa linii 15kV Obciążenie w szczycie [%] Ilość przyłączonych stacji transformatorowych [szt.] Góra Kalwaria - Konstancin Góra Kalwaria - Piaseczno Góra Kalwaria- Szermierz 75 5 Góra Kalwaria - Marianki 14 7 Góra Kalwaria Miasto I Góra Kalwaria Miasto II 2 11 Góra Kalwaria - Osiedle Rybie Góra Kalwaria - Call Center 10 1 Góra Kalwaria - PRK 21 2 Piaseczno - Góra Kalwaria 64 4 Góra Kalwaria Cofinec I 45 3 Góra Kalwaria Cofinec II 25 3 Źródło: Dane od PGE Dystrybucja S.A Oddział Warszawa Energia elektryczna na terenie Gminy Góra Kalwaria rozprowadzana jest do odbiorców poprzez sieć linii napowietrznych i kablowych 15kV oraz 0,4kV oraz stacji transformatorowych 110/15kV. Odbiorcy energii elektrycznej w Gminie Góra Kalwaria zasilani są z systemu linii wyprowadzonych z GPZ w Piasecznie i Górze Kalwarii. Źródło: Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Góra Kalwaria na lata INSTALACJE RADIOKOMUNIKACYJNE Na obszarze Gminy Góra Kalwaria zlokalizowane są stacje bazowe telefonii komórkowej. Są to nadajniki o standardach GSM i UMTS, w których transmisja mowy i danych może odbywać się w różnych pasmach częstotliwości. Poniższy rysunek przedstawia zlokalizowane na terenie Gminy stacje telefonii komórkowej: Aero2 (kolor błękitny), Plus (kolor zielony), T-mobile (kolor różowy), Orange (kolor pomarańczowy), Play (kolor fioletowy). WESTMOR CONSULTING 87

88 Rysunek 12. Operatorzy sieci GSM na terenie Gminy Góra Kalwaria Źródło: Mapa nadajników GSM, UMTS, CDMA w Polsce, BADANIA PEM W 2016 roku WIOŚ w Warszawie prowadził badania poziomu natężenia pól elektromagnetycznych na terenie Gminy Góra Kalwaria w mieście Góra Kalwaria przy ul. Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego. Ich wyniki prezentuje poniższa tabela. Tabela 18. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych na terenie Gminy Góra Kalwaria w 2016 i 2013 r. Miejscowość Góra Kalwaria, Pl. Marszałka Józefa Piłsudskiego Współrzędne geograficzne w stopniach E N Data pomiaru Natężenie składowej elektrycznej pola w [V/m] (0,1 3000) w [MHz] Data pomiaru Natężenie składowej elektrycznej pola w [V/m] (0,1 3000) w [MHz] 21,219 51, , ,38 Źródło: WESTMOR CONSULTING 88

89 Dopuszczalny poziom w zależności od częstotliwości zawiera się w przedziale od 7 V/m do 20 V/m. Analiza wyników pomiarów wykazała, że występujące w środowisku poziomy pól elektromagnetycznych są mniejsze od poziomów dopuszczalnych 5.4. Gospodarowanie wodami WODY POWIERZCHNIOWE Wschodnią granicę Gminy Góra Kalwaria stanowi rzeka Wisła. Jest to najdłuższa rzeka Polski, a także najdłuższa rzeka uchodząca do Morza Bałtyckiego. Ma długość km. Wpływa do Zatoki Gdańskiej, a jej średnioroczny przepływ w odcinku ujściowym wynosi m³/s. Przez teren Gminy przepływają również mniejsze rzeki m.in. rzeka Czarna. Na terenie Gminy nie ma jezior. Rysunek 13. Hydrografia Gminy Góra Kalwaria Źródło: Centralna Baza Danych Geologicznych WESTMOR CONSULTING 89

90 ZAGROŻENIA WÓD POWIER ZCHNIOWYCH Zanieczyszczenia wód powierzchniowych powodowane jest głównie przez wzmożoną działalność antropogeniczną na terenie zlewni, tj. urbanizacja, rolnictwo czy uprzemysłowienie. Do głównych zagrożeń zasobów i jakości wód na terenie Gminy Góra Kalwaria należy zaliczyć: emisję ścieków komunalnych; odprowadzanie ścieków nieoczyszczonych lub niedostatecznie oczyszczonych; spływ powierzchniowy biogenów z pól i niewłaściwe składowanie nawozów naturalnych. Istotnym źródłem presji na środowisko wodne jest niedostateczna sanitacja obszarów wiejskich. Rozproszenie zabudowy mieszkaniowej na obszarach wiejskich Gminy Góra Kalwaria sprawia, że budowa kanalizacji sanitarnej jest ekonomicznie nieuzasadniona. W takiej sytuacji, mieszkańcy obszarów nieskanalizowanych korzystają ze zbiorników bezodpływowych (szamba), opróżnianych przez wyspecjalizowane firmy. Korzystanie z nieszczelnego szamba grozi skażeniem bakteriologicznym gleby oraz wody wokół posesji, a zanieczyszczenia chemiczne są wchłaniane przez rośliny, w tym warzywa i zboża. Szkodliwe związki chemiczne rozprzestrzeniają się także na większe odległości, skażając wody podziemne. Kolejnym zagrożeniem czystości wód w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich są spływy powierzchniowe zanieczyszczeń, obciążone głównie związkami biogennymi (azotem i fosforem) pochodzenia rolniczego. Zjawisko to jest potęgowane przez niewłaściwe przechowywanie i stosowanie nawozów mineralnych i organicznych, nadmierne stosowanie chemicznych środków ochrony roślin oraz niewłaściwe wykonywanie zabiegów agrotechnicznych. W przypadku nadmiernego, długotrwałego spływu składników biogennych do wód, dochodzi do ich przeżyźnienia. Proces ten, zwany eutrofizacją prowadzi do szeregu konsekwencji tj. zakwity (gwałtowny rozwój makrofitów i toksycznego fitoplanktonu glony, sinice), zakwaszenie wód, pogłębienie strefy beztlenowej, spadek przezroczystości wody, wymieranie ichtiofauny, znaczne pogorszenie walorów użytkowych, przyrodniczych i rekreacyjnych wód. W efekcie, zbiornik wodny ulega postępującej degradacji, która może doprowadzić do jego całkowitego zaniku na skutek zarastania. Eutrofizacja stanowi obecnie ogromne zagrożenie dla wszystkich wód powierzchniowych na terenie Polski ze względu na nadużywanie nawozów i środków ochrony roślin, które dostają się do wód na skutek spływu powierzchniowego. Rolnictwo zanieczyszcza wodę poprzez niewykorzystane składniki środków ochrony roślin, czy nawozów, nieodpowiednie miejsca składowania i przechowywania odchodów zwierzęcych (stałych i płynnych), które znajdują się w pobliżu WESTMOR CONSULTING 90

91 obór, chlewików, czy kurników. Powodem zanieczyszczeń wód są także wybiegi dla zwierząt i drobiu oraz miejsca spływu wód z terenu zagród, jak również miejsca składowania kiszonki. Wszystko to może powodować, że jakość wód powierzchniowych i podziemnych nie będzie odpowiadać wymaganym standardom. Na czystość wód powierzchniowych ma również sposób użytkowania melioracji wodnych szczegółowych. Celem melioracji jest regulacja stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz ochrona użytków rolnych przed powodziami. W sytuacji kiedy surowe ścieki (bytowo-gospodarcze, rolnicze) są odprowadzane bezpośrednio do rowów melioracyjnych, mogą przedostawać się one wód powierzchniowych oraz gruntowych i znacznie pogarszać ich jakość. ZAGROŻENIE POWODZIOWE Według Map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego, dostępnych na stronie internetowej Informatycznego Systemu Osłony Kraju, na terenie Gminy Góra Kalwaria występują obszary narażone na niebezpieczeństwo wystąpienia powodzi. Stanowią je wschodnie tereny Gminy zlokalizowane w sąsiedztwie rzeki Wisły. Rysunek 14. Mapa obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi Gmina Góra Kalwaria i okolice Źródło: Wstępna ocena ryzyka powodziowego WESTMOR CONSULTING 91

92 JAKOŚĆ WÓD POWIERZCHNIOWYCH Program monitoringu jakości wód powierzchniowych na terenie województwa mazowieckiego prowadzi WIOŚ w Warszawie. Ocena jednolitych części wód w latach została wykonana na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1187) oraz wytycznych GIOŚ. Badania monitoringu wód powierzchniowych prowadzone są co trzy lata. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie wykonał ocenę stanu/potencjału ekologicznego lub/oraz stanu chemicznego w 155 jednolitych częściach wód (JCW) przebadanych w latach , jeden z punktów badawczych znajdował się na terenie Gminy Góra Kalwaria. Była to JCW Czarna-Cedron. Ocenę stanu ww. JCW prezentuje poniższa tabela. Tabela 19. Ocena stanu JCW Czarna-Cedron Objaśnienia: Źródło: Zgodnie z powyższymi danymi, JCW Czarna-Cedron nadano potencjał ekologiczny umiarkowany. Na określenie stanu ekologicznego złożyły się: klasa elementów biologicznych (III), klasa elementów hydromorfologicznych (II), oraz klasa elementów fizykochemicznych WESTMOR CONSULTING 92

93 (PPD poniżej potencjału dobrego). Na podstawie wszystkich tych elementów oraz potencjału ekologicznego ogólny stan JCW określono jako zły. WODY PODZIEMNE Zgodnie z definicją zawartą w Ramowej Dyrektywie Wodnej (2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r., jednolite części wód podziemnych (JCWPd) obejmują wody podziemne, które występują w warstwach wodonośnych o porowatości i przepuszczalności, umożliwiających pobór znaczący w zaopatrzeniu ludności w wodę lub przepływ o natężeniu znaczącym dla kształtowania pożądanego stanu wód powierzchniowych i ekosystemów lądowych. Gmina Góra Kalwaria znajduje się na obszarze JCWPd (jednolita część wód powierzchniowych) nr 65 o powierzchni 3 184,3 km 2 oraz JCWPd nr 66 o powierzchni 3 231,2 km 2. Rysunek 15. Lokalizacja Gminy Góra Kalwaria na tle JCWPd nr 65 oraz JCWPd nr 66 Źródło: Na obszarze RZGW w Warszawie znajduje się (częściowo lub całkowicie) 37 głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP), które występują głównie w utworach czwartorzędowych. Szacuje się, że zasoby perspektywiczne wód podziemnych w Regionie Wodnym Wisły Środkowej wynoszą 7,21 mln m 3 /dobę, zaś zasoby dyspozycyjne 5,25 mln m 3 /dobę łącznie zasoby wód podziemnych możliwych do zagospodarowania wynoszą 12,46 mln m 3 /dobę. Gmina Góra Kalwaria położona jest w zasięgu głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 222 Dolina Środkowej Wisły (Warszawa-Puławy) oraz GZWP 2151 Subniecka Warszawska (część centralna). Główne zbiorniki wód podziemnych są to zbiorniki wód podziemnych WESTMOR CONSULTING 93

94 przeznaczone przede wszystkim do zabezpieczenia rezerw wody o wysokiej jakości do wykorzystania w przyszłości. Źródło: Rysunek 16. Położenie Gminy Góra Kalwaria w obrębie GZWP 222 Dolina Środkowej Wisły (Warszawa-Puławy) oraz GZWP 2151 Subniecka Warszawska (część centralna) Źródło: BADANIA MONITORINGOWE WÓD PODZIEMNYCH Strategiczne znaczenie gospodarcze wód podziemnych i powszechność presji ograniczająca szybkość regeneracji tych zasobów, wymuszają potrzebę ich stałej kontroli. Jest ona realizowana w ramach monitoringu wód podziemnych, który jako element Państwowego Monitoringu Środowiska dostarcza informacji o stanie chemicznym wód, określa trendy zmian i sygnalizuje zagrożenia. W procedurze przeprowadzania tych działań jednostką bilansowania jest jednolita część wód podziemnych (JCWPd), definiowana jako objętość wód w warstwach wodonośnych, które są lub mogą być źródłem wody do spożycia znaczącym w zaopatrzeniu ludności lub istotnym dla kształtowania pożądanego stanu wód powierzchniowych i ekosystemów lądowych. WESTMOR CONSULTING 94

95 Celem monitoringu jakości wód podziemnych jest dostarczenie informacji o stanie chemicznym wód, śledzenie jego zmian oraz sygnalizacja zagrożeń, na potrzeby zarządzania zasobami wód podziemnych i oceny skuteczności podejmowanych działań ochronnych związanych z osiągnięciem dobrego stanu ekologicznego, określonego przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW). Oceny stanu chemicznego w jednolitych częściach wód (JCWPd) i w poszczególnych punktach badawczych dokonuje się w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 85), które wyróżnia pięć klas jakości wód: klasa I wody bardzo dobrej jakości, klasa II wody dobrej jakości, klasa III wody zadowalającej jakości, klasa IV wody niezadowalającej jakości, klasa V wody złej jakości oraz dwa stany chemiczne wód: stan dobry (klasy I, II i III), stan słaby (klasy IV i V). Zasada zaliczania wód do odpowiedniej klasy polega na dopuszczeniu przekroczenia wartości granicznych elementów fizykochemicznych, gdy jest ono spowodowane przez naturalne procesy, pod warunkiem, że mieszczą się one w granicach przyjętych dla bezpośrednio niższej klasy jakości. Jako niedopuszczalne przyjęto przekroczenie wartości granicznych oznaczonych w rozporządzeniu indeksem H wskaźników nieorganicznych: antymonu, arsenu, azotanów, azotynów, boru, chromu, cyjanków, fluorków, glinu, kadmu, niklu, ołowiu, rtęci, selenu i srebra oraz wskaźników organicznych: adsorbowanych związków chloroorganicznych (AOX), benzo(a)pirenu, benzenu, lotnych węglowodorów aromatycznych (BTX), substancji ropopochodnych, pestycydów, tetrachloroetenu, trichloroetenu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Zakres i częstotliwość badań wynika z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1178). W 2016 r. Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, wykonał badania wód podziemnych w 106 punktach województwa mazowieckiego, należących do sieci krajowej. Bezpośrednio na terenie Gminy Góra Kalwaria nie były zlokalizowane żadne punkty badawcze. WESTMOR CONSULTING 95

96 Tabela 20. Wyniki badań dla punktów pomiarowych na terenie JCWPd 65 oraz JCWPd 66 z 2016 r. JCWPd Liczba punktów ogółem Liczba punktów w II klasie Liczba punktów w III klasie Liczba punktów w IV lub V klasie (klasa) Wskaźniki decydujące o IV klasie punktu (nr punktu) (V) K (880) Źródło: W przypadku JCWPd 65 do wód II klasy (wody dobrej jakości) jakości zaliczono 5 ujęć, do klasy III (wody zadowalającej jakości) 8 ujęć, natomiast do klasy V (wody złej jakości) 1 ujęcie. W przypadku JCWPd 50 do wód II klasy jakości zaliczono 3 ujęcia Gospodarka wodno-ściekowa SIEĆ WODOCIĄGOWA Obecność sieci wodociągowej istotnie podnosi jakość życia mieszkańców poprzez zapewnienie ciągłości dostaw wody spełniającej wszelkie normy sanitarne. Wyposażenie obszaru w podstawową infrastrukturę techniczną zwiększa również atrakcyjność osiedleńczą dla potencjalnych mieszkańców oraz inwestorów. Zgodnie z danymi z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria nad gospodarką wodno-ściekową nadzór sprawuje Zakład Gospodarki Komunalnej w Górze Kalwarii. Według danych na rok 2017 długość sieci wodociągowej na terenie Gminy wynosi ok. 250 km. Na terenie Gminy znajduje się osiem stacji uzdatniania wody. Są one zlokalizowane w następujących miejscowościach: SUW Zakalwaria, przepustowość Q = 270 m 3 /h, SUW Kalwaryjska, przepustowość: Q = 120 m 3 /h, SUW Kąty, przepustowość: Q = 120 m 3 /h, SUW Sobików, przepustowość: Q = 150 m 3 /h, SUW Coniew, przepustowość: Q = 40 m 3 /h, SUW Baniocha, przepustowość: Q = 120 m 3 /h, SUW Brzumin, przepustowość: Q = 15 m 3 /h, SUW Sierzchówa, przepustowość: Q = 60 m 3 /h. Szacuje się, że ok. 2 km sieci wodociągowej zlokalizowanej na terenie Miasta wymaga wymiany, bądź naprawy. ZGK w Górze Kalwarii posiada ok. 7 tysięcy podpisanych umów na dostawę wody. Źródło: Informacje z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria WESTMOR CONSULTING 96

97 Zgodnie z danymi z GUS z sieci wodociągowej w 2015 r. korzystało 96,8% mieszkańców Gminy Góra Kalwaria. SIEĆ KANALIZACYJNA Sieć wodno-kanalizacyjna jest jednym z podstawowych elementów warunkujących rozwój mieszkalnictwa i przedsiębiorczości na każdym terenie i gwarantuje wysoką jakość życia mieszkańcom. Rozbudowa sieci wodociągowej i rozwiązanie problemu gospodarki ściekowej może zachęcić do osiedlania się, jak również do rozwoju działalności gospodarczej na danym terenie. Rozbudowa infrastruktury technicznej powinna następować stopniowo, a w pierwszej kolejności na obszarze gminy o większych skupiskach mieszkańców, gdzie jest to uzasadnione i opłacalne ekonomicznie. Zgodnie z danymi z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria w 2017 r. długość sieci kanalizacji grawitacyjnej, w tym ogólnospławnej wynosiła ok. 80 km, natomiast długość sieci kanalizacji tłocznej ok. 30 km. Na terenie Gminy Góra Kalwaria rozmieszczonych jest 46 szt. pompowni oraz 7 szt. tłoczni. ZGK w Górze Kalwarii ma ponad 4 tysiące podpisanych umów na odbiór ścieków. Szacuje się, że ok. 2 km sieci kanalizacyjnej na terenie Miasta wymaga wymiany bądź naprawy. Źródło: Informacje z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria Zgodnie z danymi z GUS z sieci kanalizacyjnej w 2015 r. korzystało 52,9% mieszkańców Gminy Góra Kalwaria. Mieszkańcy nieruchomości, które nie są podłączone do sieci kanalizacyjnej gromadzą nieczystości ciekłe w zbiornikach bezodpływowych (szamba) lub korzystają z przydomowych oczyszczalni ścieków. OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW Zgodnie z informacjami z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria, na terenie Gminy zlokalizowane są dwie oczyszczalnie ścieków: oczyszczalnia Moczydłów o przepustowości ok m 3 /d, oczyszczalnia Linin o przepustowości ok. 120 m 3 /d. Oczyszczalnia ścieków w Moczydłowie wymaga modernizacji pod względem przepustowości. Na terenach nieskanalizowanych korzysta się z szamb oraz przydomowych oczyszczalni ścieków. Według danych z GUS na koniec 2015 r. liczba zbiorników bezodpływowych na terenie Gminy Góra Kalwaria wynosiła szt., w porównaniu z rokiem 2010 nastąpił jej spadek o 34,04%. Natomiast liczba przydomowych oczyszczalni ścieków wzrosła o 10%. WESTMOR CONSULTING 97

98 Tabela 21. Liczba zbiorników bezodpływowych, oczyszczalni przydomowych oraz stacji zlewnych na terenie Gminy Góra Kalwaria w latach Wyszczególnienie zbiorniki bezodpływowe oczyszczalnie przydomowe stacje zlewne Zasoby geologiczne i gleby GLEBY Źródło: Dane z GUS Jakość gleb na terenie gminy w istotny sposób wpływa na jej potencjał. Gleby dobrej jakości oznaczają nie tylko zdrowe i wysokie plony, ale także warunkują prawidłowy rozwój człowieka, gdyż wraz z pożywieniem roślinnym i zwierzęcym dostarczają odpowiedniej ilości wysokokalorycznych składników odżywczych, witamin, substancji mineralnych, niezbędnych do budowy i właściwego funkcjonowania organizmu. Razem z pożywieniem człowiek pobiera składniki korzystne, jak i niekorzystne dla swego rozwoju. Jakość gleb ma wpływ na rozmieszenie upraw rolniczych, ale zależy ona również od odpowiedniej wilgotności, nawożenia mineralno-organicznego, warunków termicznych oraz opadów atmosferycznych. Na stan gleb na terenie Gminy Góra Kalwaria wpływają głównie czynniki pochodzenia antropogenicznego: Intensywne rolnictwo stosowanie wysoko wydajnych maszyn, technik uprawy i hodowli, nadmierne wykorzystywanie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin - co może prowadzić do degradacji chemicznej gleb (przeciążenie nadmierną ilością substancji chemicznych, w tym metalami ciężkimi, co prowadzi do zakwaszenia, zasolenia, alkalizacji, zmian jakościowych i ilościowych w próchnicy) oraz degradacji fizycznej gleb (utrata określonej masy gleby, zmiany struktury gleby, nadmierne zagęszczenie i niekorzystne zmiany stosunków wodnych, erozja spowodowana niewłaściwym użytkowaniem gruntów); Działalność zakładów produkcyjno-usługowych przyczyniająca się głównie do degradacji chemicznej gleb, na skutek emisji szkodliwych substancji do atmosfery, odprowadzania ścieków; Komunikacja i transport samochodowy przyczyniający się do zanieczyszczenia gleb położonych w bezpośrednim sąsiedztwie intensywnie użytkowanych szlaków komunikacyjnych (degradacja chemiczna); WESTMOR CONSULTING 98

99 Ponadto, negatywny wpływ na jakość gleb wywierają: składowanie odpadów w miejscach do tego nie przeznaczonych, wypalanie traw, palenie odpadów na powierzchni ziemi, odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do środowiska, nieszczelne szamba. Nasilające się stałe wpływy różnorodnych form działalności rolniczej, usługowej i urbanizacyjnej przyczyniają się do znacznych zmian w naturalnych warunkach glebowych. Zmiany te przejawiają się w postaci szeregu form degradacji pokrywy glebowej i prowadzą do wytworzenia gleb o zmienionym profilu i właściwościach fizykochemicznych. Procesy degradacji gleb związane są przede wszystkim z: rejonami intensywnej produkcji rolnej i hodowlanej, intensywnej melioracji gleb, rejonami budowy nowych osiedli mieszkaniowych, trasami komunikacyjnymi, terenami eksploatacji kopalin lub wyrobisk poeksploatacyjnych. Przekształcenia mechaniczne gleb powodowane są przez zabudowę terenu, utwardzanie i ubicie podłoża, zdjęcie pokrywy glebowej lub jej wymieszanie z elementami obcymi (np. gruzem budowlanym) oraz w wyniku formowania wykopów i wyrównań. Ważnym czynnikiem jest emisja zanieczyszczeń powietrza i opad zanieczyszczeń oraz procesy chemicznej degradacji gleb przez niewłaściwie prowadzoną gospodarkę ściekową i odpadową. W południowej i wschodniej części Gminy Góra Kalwaria znajduje się kompleks najlepszych gleb klas I-III. Na pozostałych terenach Gminy występują gleby o niższy klasach bonitacyjnych. Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta I Gminy Góra Kalwaria BADANIA MONITORINGOWE GLEB Obowiązek prowadzenia badań gleb wynika z zapisów krajowych aktów prawnych m.in. art. 26 ust. 1 pkt. 3 ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519 ze zm.). Badania chemizmu gleb realizowane są przez Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa na zlecenie Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Żadne z punktów pomiarowych analizowanych w opracowaniu Monitoring Chemizmu Gleb Ornych w Polsce w latach nie był zlokalizowany na terenie Gminy Góra Kalwaria. GEOLOGIA Źródło: Według Centralnej Bazy Danych Geologicznych na terenie Gminy Góra Kalwaria dominują żwiry, piaski, głazy i gliny moren czołowych, gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry lodowcowe. Ich rozmieszczenie zaprezentowane zostało na poniższym rysunku. WESTMOR CONSULTING 99

100 Rysunek 17. Położenie geologiczne Gminy Góra Kalwaria Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny, Centralna Baza Danych Geologicznych, web3.pgi.gov.pl OBSZARY GÓRNICZE Na terenie Gminy Góra Kalwaria nie są zlokalizowane złoża kruszyw naturalnych. Źródło: Informacje z Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria OSUWISKA Ruchy masowe ziemi stanowią w niektórych przypadkach zagrożenie dla obiektów budowlanych posadowionych na uruchomionej powierzchni oraz zagrożenie dla życia i zdrowia. Zgodnie z mapą dostępną na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego (System Osłony Przeciwosuwiskowej SOPO), na terenie analizowanej Gminy występują obszary naturalnych zagrożeń geologicznych, w tym zagrożeń osuwania się mas ziemnych/skalnych. Tereny zagrożone prezentują poniższe tabela oraz rysunek. WESTMOR CONSULTING 100

101 Tabela 22. Obszary naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie Miasta i Gminy Góra Kalwaria Nr osuwiska Miejscowość Powierzchnia (ha) KRO Kawęczyn 1, KRO Kawęczyn 1, KRO Wólka Dworska 0, KRO Wólka Dworska 5, KRO Moczydłów 8, KRO Góra Kalwaria 6, KRO Góra Kalwaria 4, KRO Góra Kalwaria 1, KRO Góra Kalwaria 1, KRO Góra Kalwaria 2, KRO Góra Kalwaria 2, KRO Góra Kalwaria 1, KRO Góra Kalwaria 4, KRO Góra Kalwaria 5, KRO Weteranów 1, KRO Czersk 0, KRO Góra Kalwaria 0, KRO Czersk 1, KRO Czersk 0, KRO Czersk 0, KRO Czersk 0, KRO Pęcław 0, KRO Pęcław 0, KRO Podosowa 0, KRO Potycz 0, KRO Potycz 0, KRO Potycz 0, KRO Potycz 0, KRO Potycz 0, KRO Góra Kalwaria 1,9 Źródło: System Osłony Przeciwosuwiskowej; WESTMOR CONSULTING 101

102 Rysunek 18. Obszary naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie Miasta i Gminy Góra Kalwaria Źródło: Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów Problem gospodarki odpadami jest jednym z ważniejszych zagadnień ochrony środowiska. Niewłaściwe postępowanie z odpadami ma negatywny wpływ na otaczającą przyrodę oraz WESTMOR CONSULTING 102

103 zdrowie ludzi. Z tego powodu istotne jest prowadzenie racjonalnej gospodarki w tym zakresie oraz minimalizacja ilości powstających odpadów. W Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Mazowieckiego 2022 zostało ustanowionych 6 regionów, z których 4 zlokalizowane są na terenie Mazowsza: centralny, południowy, wschodni, zachodni, oraz 2 regiony międzywojewódzkie: tworzony z województwem łódzkim, tworzony z województwem podlaskim. Gmina Góra Kalwaria należy do regionu centralnego. Rysunek 19. Położenie Gminy Góra Kalwaria na tle Regionu Centralnego Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Mazowieckiego 2022 WESTMOR CONSULTING 103

104 Na terenie Gminy Góra Kalwaria obowiązuje Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Góra Kalwaria przyjęty Uchwałą nr XLVII/452/2017 Rady Miejskiej Góry Kalwarii z dnia 21 czerwca 2017 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Góra Kalwaria. Jego wykonanie zostało powierzone Burmistrzowi Gminy Góra Kalwaria. Regulamin określa szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Góra Kalwaria. Właściciele nieruchomości w zabudowie jednorodzinnej w tym budynków szeregowych, grupowych na których zamieszkują mieszkańcy, właściciele nieruchomości w zabudowie wielolokalowej na których zamieszkują mieszkańcy oraz właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne obowiązani są do prowadzenia selektywnego zbierania odpadów komunalnych według określonych zasad. Dotyczy to następujących odpadów: 1. papieru, 2. szkła, 3. matali i tworzyw sztucznych, 4. odpadów ulegających biodegradacji, ze szczególnym uwzględnieniem bioodpadów, 5. odpadów zielonych, 6. popiołu z palenisk domowych, 7. przeterminowanych leków i chemikaliów, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, mebli i innych odpadów wielkogabarytowych, zużytych opon, odpadów zielonych oraz odpadów budowanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne, odpadów niebezpiecznych, pojedynczych okien, żarówek, zabawek, styropianu stanowiącego część opakowań, popiołu w workach, papieru, szkła, matali, tworzyw sztucznych, odpadów ulegający biodegradacji. Podmiotem odpowiedzialnym za zorganizowanie odbioru i nadzorującym wywóz odpadów komunalnych jest Gmina. Zasięg obowiązywania przepisów zawartych w regulaminie obejmuje nieruchomości zamieszkałe i niezamieszkałe na terenie Gminy Góra Kalwaria. W ramach omawianych przepisów, mieszkańcy za zryczałtowaną opłatę mogą oddawać nielimitowane ilości odpadów komunalnych. Mieszkańcy gospodarstw domowych, którzy nie zdecydują się na prowadzenie segregacji, ponoszą wyższe koszty, związane z odprowadzaniem odpadów komunalnych. W ramach opłaty odbierane są zarówno odpady zebrane selektywnie jak i odpady zmieszane. Harmonogram szczegółowych terminów odbioru odpadów znajduje się na oficjalnej stronie Urzędu Miasta Gminy, a także jest dostępny w Urzędzie. Odbieraniem odpadów na terenie Gminy Góra Kalwaria zajmuje się firma, która została wyłoniona w postępowaniu przetargowym. WESTMOR CONSULTING 104

105 Na terenie Gminy Góra Kalwaria funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Jest on zlokalizowany w miejscowości Góra Kalwaria przy ul. Skierniewickiej. Do PSZOK przyjmowane są następujące rodzaje odpadów: odpady zielone ulegające biodegradacji (trawa, rozdrobnione gałęzie, liście) w workach, odpady niebezpieczne (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe i opakowania po nich), oleje samochodowe max. do 5 litrów jednorazowo, gabaryty, stoły, szafy, krzesła, sofy, szafki, kanapy, materace, dywany, wózki, rowery, pojedyncze okna ( szyby należy wybić i wrzucić do pojemnika na szkło), żarówki, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte opony z samochodów osobowych, zabawki, styropian stanowiący część opakowań (np. po sprzęcie AGD), baterie i akumulatory, popiół w workach, ponadnormatywne odpady opakowaniowe z papieru i tektury (duże kartony), odpady budowlane i rozbiórkowe pochodzące z drobnych prac domowych na wykończenie których nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę lub na wykonanie, których nie jest wymagane zgłoszenie do administracji budowlano architektonicznej w ilości 1m 3 (600kg) na rok na gospodarstwo domowe. Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami w Gminie Góra Kalwaria od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku Łącznie w PSZOK w 2016 r. zebrano 375,46 Mg odpadów. Dane dotyczące ilości zebranych odpadów w 2015 i 2016 r. prezentuje poniższa tabela. Tabela 23. Rodzaje oraz masa odpadów zebranych przez PSZOK w 2015 i 2016 r. Kod odebranych odpadów komunalnych Rodzaj zebranych odpadów komunalnych Masa zebranych odpadów komunalnych w Mg 2015 r r Opakowania z papieru i tektury Opakowania z tworzyw sztucznych 0, Zmieszane odpady opakowaniowe 22,32 8, Opakowania ze szkła 14,5 19,05 WESTMOR CONSULTING 105

106 Kod odebranych odpadów komunalnych Rodzaj zebranych odpadów komunalnych Masa zebranych odpadów komunalnych w Mg 2015 r r Zużyte opony 7,7 11, Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i żywice inne niż wymienione w Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i Inne nie wymienione frakcje zbierane w sposób selektywny (popiół) 140,74 163,14 3,15 1,1 10,8 11,53-2, Odpady ulegające biodegradacji 100,28 83, Odpady wielkogabarytowe 55,59 73,26 W ramach PSZOK-u Gmina organizuje w aptekach zbiórkę odpadów takich jak: Leki inne niż wymienione w ,86 1,06 Razem 357,91 375,46 Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami w Gminie Góra Kalwaria od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku W poniższych tabelach przedstawione zostało porównanie między wymaganymi poziomami recyklingu, określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami niektórych frakcji odpadów komunalnych (Dz.U poz. 2167) oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 25 maja 2012 r. w sprawie poziomów ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania oraz sposobu obliczania poziomu ograniczania masy tych odpadów (Dz. U. z 2012 r., poz. 676) a poziomami recyklingu osiągniętymi przez Gminę Góra Kalwaria. Tabela 24. Poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia papieru, szkła, metali i tworzyw sztucznych przewidziane do osiągnięcia w poszczególnych latach Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia [Mg] 2012 r r r r r r r r r. 10% 12% 14% 16% 18% 20% 30% 40% 50% Źródło: Załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 14 grudnia 2016 r Osiągnięty przez Gminę Góra Kalwaria w 2016 r. poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła odebranych z obszaru gminy, wyniósł 28,24%. Oznacza to, że Gmina Góra Kalwaria wywiązała się z obowiązku narzuconego w ww. rozporządzeniu. WESTMOR CONSULTING 106

107 Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami w Gminie Góra Kalwaria od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku Tabela 25. Poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych przewidziane do osiągnięcia w poszczególnych latach Poziomy recyklingu i przygotowania do ponownego użycia [Mg] 2012 r r r r r r r r r. 30% 36% 38% 40% 42% 45% 50% 60% 70% Źródło: Załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 14 grudnia 2016 r Ponadto, zgodnie z ww. rozporządzenie Gmina Góra Kalwaria osiągnęła 100% poziomu recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych, w związku z tym wywiązała się z obowiązku narzuconego przedmiotowym rozporządzeniem. Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami w Gminie Góra Kalwaria od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku Tabela 26. Dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. [%] Dopuszczalny poziom masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 2012 r. 16 lipca 2013 r r r r r r r. 16 lipca 2020 r. 75% 50% 50% 50% 45% 45% 40% 40% 35% Źródło: Załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 25 maja 2012 Poziom ograniczania masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania dla Gminy Góra Kalwaria w 2016 r. wyniósł 0,38%, w związku z tym wywiązała się z obowiązku narzuconego przedmiotowym rozporządzeniem. Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami w Gminie Góra Kalwaria od 1 stycznia 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku Osiągnięte poziomy recyklingu powodują, że na Gminę Góra Kalwaria nie zostaną nałożone kary pieniężne wynikające z ustawy i utrzymania czystości i porządku w gminach. Gmina Góra Kalwaria posiada również Program Usuwania Azbestu i Wyrobów Zawierających Azbest z terenu Gminy Góra Kalwaria na lata Dokument został przyjęty uchwałą nr LIII/584/2014 Rady Miejskiej Góry Kalwarii z dnia 4 marca 2014 r. w sprawie przyjęcia Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Góra Kalwaria na lata Nadrzędnym celem Programu jest: wyeliminowanie szkodliwego wpływu i negatywnych dla zdrowia skutków spowodowanych azbestem u mieszkańców Gminy Góra Kalwaria oraz likwidacja negatywnego oddziaływania azbestu na środowisko naturalne. WESTMOR CONSULTING 107

108 Przeprowadzona w 2013 r. inwentaryzacja wykazała, iż na terenie Gminy Góra Kalwaria znajduje się m 2 wyrobów zawierających azbest w postaci falistych i płaskich płyt azbestowych. W sumie zinwentaryzowano kg tego odpadu. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji (na podstawie spisu z natury) stwierdzono, iż na terenie Gminy Góra Kalwaria występują wyroby zawierające azbest w postaci płyt falistych oraz płaskich cementowo - azbestowych występujących na pokryciach dachowych, elewacjach budynków mieszkalnych oraz budynków zabudowy gospodarczej 2196 lokalizacji. W oparciu o ilość zinwentaryzowanych odpadów oraz biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców w Gminie Góra Kalwaria ( na dzień r.) stwierdzono, iż na jednego mieszkańca Gminy Góra Kalwaria przypada około 16,32 m 2 odpadów zawierających azbest Zasoby przyrodnicze Szata roślinna Powierzchnia lasów i gruntów leśnych na terenie Gminy Góra Kalwaria w 2014 r. wg danych GUS wynosiła ha. Lesistość (wskaźnik pokrycia lasem określonej powierzchni) Gminy wg danych GUS z 2014 r. wynosiła ok. 20,4%. Lasy Państwowe znajdujące się na terenie Gminy znajdują się w zarządzie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Warszawie (Nadleśnictwo Chojnów). Na terenie Nadleśnictwa zasobności i dobrej jakości. dominują drzewostany o wysokiej Rysunek 20. Lasy na terenie Gminy Góra Kalwaria Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych o Lasach WESTMOR CONSULTING 108

109 Plan urządzania lasu stanowi szczegółowy leśny plan gospodarczy i jest to podstawowy dokument gospodarki leśnej opracowywany dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa (sporządzany dla nadleśnictw na 10 lat). Dla Nadleśnictwa Chojnów obowiązuje Plan Urządzania Lasu Nadleśnictwa Chojnów na lata Lasy żyzne (w nomenklaturze leśnej nazywane "lasowymi") o średniej wilgotności występują na ponad 64% powierzchni. Lasy ubogie (a więc "borowe"), zajęte przez gatunki iglaste, występują na 33% powierzchni. Mały udział mają żyzne i wilgotne lasy dolin rzek i bezodpływowych zagłębień - olsy. Ich udział w powierzchni występowania w Nadleśnictwie Chojnów to 3%. Pod względem udziału gatunków drzew jakie tworzą drzewostany Nadleśnictwo jest przeciętne w skali kraju. Dużym udziałem charakteryzuje się sosna - dominuje w blisko 73% powierzchni lasów. Dużo jest również dębu (blisko 11%) i brzozy (prawie 7%). Większe znaczenie ma również olsza (prawie 6%). Inne gatunki drzew pełnią rolę domieszkową i rzadko tworzą całe drzewostany. Duży udział sosny przy dużym udziale siedlisk żyznych świadczy o niedopasowaniu składów gatunkowych lasów do istniejących warunków. W wielu miejscach sosna została nasadzona bez uwzględnienia możliwości produkcyjnych siedlisk. Źródło: Ważną rolę w rolniczym krajobrazie Gminy Góra Kalwaria pełnią również zadrzewienia, które pełnią różnorodne funkcje ochronne, mikroklimatyczne, biocenotyczne, produkcyjne i rekreacyjno-turystyczne. Wg danych GUS, powierzchnia gruntów zadrzewionych i zakrzewionych w 2014 r. wynosiła 687 ha Świat zwierząt Nadleśnictwo Chojnów pełni nadzór nad gospodarką łowiecką prowadzoną przez koła łowieckie. Gospodarują one na dzierżawionych obwodach łowieckich. Z obwodów łowieckich wyłączone są tereny: parków narodowych, rezerwatów, tereny miast, miejscowości oraz zakłady i budowle. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajduje się 21 obwodów łowieckich, należą one do czwartego rejonu hodowlanego. Są to w większości obwody łowieckie polne (powierzchnia leśna obwodu poniżej 40%). Powierzchnia łączna obwodów polnych wynosi ha, pozostałą część ha stanowią obwody leśne. Do zwierzyny łownej bytującej w tym rejonie można zaliczyć: łosie (obecnie objęte ochroną gatunkową), daniele, sarny, dziki, borsuki, lisy, kuny, tchórze, zające, bażanty, kuropatwy, dzikie kaczki, grzywacze i piżmaki (wyróżnione zostały gatunki najliczniejsze). Spośród gatunków drapieżników występujących w czwartym rejonie hodowlanym największy wpływ na populację zwierząt łownych mają: lisy, borsuki, kuny i tchórze zwyczajne. Natomiast z ptactwa drapieżnego myszołowy oraz jastrzębie. WESTMOR CONSULTING 109

110 Formy ochrony przyrody Źródło: Formami ochrony przyrody w Polsce, w myśl ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz ze zm.), są: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. Na obszarze Gminy Góra Kalwaria występuje pięć obszarowych form ochrony przyrody: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 Łąki Soleckie PLH140055, Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004, Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu, Chojnowski Park Krajobrazowy, Rezerwat przyrody Łachy Brzeskie. Ponadto, na terenie Gminy Góra Kalwaria znajdują się pomniki przyrody i korytarze ekologiczne. WESTMOR CONSULTING 110

111 Rysunek 21. Obszarowe formy ochrony przyrody na terenie Gminy Góra Kalwaria Źródło: Obszary Natura 2000 program sieci obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej. Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważane są za cenne i zagrożone w skali całej Europy. SPECJALNY OBSZAR OCHRONY SIEDLISK NATURA 2000 ŁĄKI SOLECKIE PLH obszar został zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 10 stycznia 2011 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG czwartego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2010) 9669)(2011/64/UE). Zajmuje powierzchnię 222,1 ha. Obszar położony jest na Równinie Warszawskiej i obejmuje zatorfioną dolinę rzeki Małej. Pierwotnie obszar ten miał charakter mokradła stałego. WESTMOR CONSULTING 111