WHERE THERE S A WILL THERE S A WAY, CZYLI DLA CHCĄCEGO NIE MA NIC TRUDNEGO

Transkrypt

1 WHERE THERE S A WILL THERE S A WAY, CZYLI DLA CHCĄCEGO NIE MA NIC TRUDNEGO Kiedyś powiedziałam uczniowi: Grammar is a piece of cake. A on na to: Yeah. With a lot of cement among the ingredients. Jakoś sobie z tym cementem poradzimy i mam nadzieję, że nie trafimy do dentysty z połamanymi zębami. Żeby ogarnąć gramatykę, trzeba zrozumieć i zapamiętać parę spraw. Wkuwacie tabliczkę mnożenia, symbole pierwiastków, wzory z matematyki i fizyki, więc czemu nie wkujecie również paru wzorów z gramatyki angielskiej? W tabelkach znajdziecie przykłady zdań oznajmujących, pytających i przeczących we wszystkich czasach w stronie czynnej. Jak to zapamiętać? Zwróćcie uwagę na pewne podobieństwa. Są dwa rodzaje czasów proste ( Simple) i ciągłe ( Continuous) W czasach ciągłych, główny czasownik ( opisujący czynność) ma dodaną końcówkę -ING Czasy ciągłe ZAWSZE mają w orzeczeniu jakąś formę czasownika BE Present (teraźniejszy) am,is,are, Past (przeszły) was, were, Perfect been a po will ( czasowniku modalnym) - be. Czasy Perfect muszą mieć w orzeczeniu jakąś formę HAVE ( have, has w czasie Present, had w czasie przeszłym (Past) A gdy połączymy Future (will), perfect ( have - we wszystkich osobach, bo po modalnych zawsze używamy podstawowej formy czasownika) i continuous końcówka ING otrzymamy orzeczenie złożone z 4 części ( na szczęście ten czas jest rzadko stosowany) Alex is sleeping now/ Alex was sleeping between 5and7p.m. / Alex will be sleeping at this time tomorrow / Alex has been sleeping since noon. / Alex had been sleeping badly and he woke up with a splitting headache./ By 8p.m. Alex will have been sleeping for 10 hours. Czasy Simple Wykorzystujemy w orzeczeniu formę podstawową + końcówki -s /-es (Present), formę podstawową + końcówka -ed czasownika regularnego / II formę czasownika nieregularnego ( Past ) W ZDANIACH OZNAJMUJĄCYCH W czasach Perfect, po HAVE/HAS/HAD mamy czasownik główny z końcówką -ed lub III formę czasownika nieregularnego WE WSZYSTKICH TYPACH ZDAŃ Czasy Future muszą mieć will + podstawową formę czasownika, czas Future Perfect łączy przyszłość z czynnością dokonaną więc w orzeczeniu ma omówione wcześniej elementy: WILL + HAVE + czasownik główny z końcówką -ed lub III formę czasownika nieregularnego WE WSZYSTKICH TYPACH ZDAŃ Alex sleeps well every night / He slept well last night / He has slept like a baby and now he s waking up. / I think he will sleep in the afternoon./ When we get home he will have fallen asleep already. Pytania i przeczenia w czasach Present i Past Simple tworzy się inaczej niż w pozostałych czasach. Tylko w tych czasach pojawiają się dodatkowe słówka OPERATORY DO /DOES /DID. W pytaniach kolejność wyrazów jest następująca: ( WYRAZ PYTAJACY) / DO/DOES/DID / PODMIOT / CZASOWNIK GŁOWNY W PODSTAWOWEJ FORMIE + INNE ( OKOLICZNIKI CZASU, MIEJSCA, ITP.)

2 Wyraz pytający nie musi pojawiać się w pytaniach, bo istnieją pytania ogólne, które w języku polskim zaczynają się od CZY, a w angielskim w miejscu CZY jest OPERATOR ( w każdym czasie). Where does Mark live? Does he live with his parents? When do they usually arrive at school? Why did you come home so late last night? Did you buy these shoes when you were on holidays? UWAGA! Pytania o podmiot są zbudowane inaczej. Po wyrazie pytającym stosujemy taki sam szyk wyrazów jak w zdaniach oznajmujących. Jeśli chcemy się dowiedzieć KTO coś zrobił lub np. ILE OSÓB coś zrobiło, pytania będą wyglądać tak: Who gave you this book? ( Mark gave it to me.) Who has drunk all the juice? ( The children have drunk it) Who is yelling in the corridor? ( Class 2B ) Who earns the daily bread in your family? (My mother earns it) /czasownik w takim pytaniu jest w liczbie pojedynczej/ How many people live in London? (At least 7 million people live there.) W przeczeniach operatory DO/DOES/DID + NOT znajdują się w miejscu polskiego NIE, czyli przed czasownikiem głównym w PODSTAWOWEJ FORMIE. Mark doesn t live with his parents. They don t arrive at school before I didn t come home late last night. W ten sam sposób możemy tworzyć pytania i przeczenia z czasownikiem HAVE: Does Mark have any brothers? Where do you have these shoes from? don t have much time. I didn t have any idea what to do. Did they have this car three years ago? We Czasownik BE w czasie Present Simple i Past Simple, wyrażenie HAVE/HAS GOT, wszystkie czasy o ORZECZENIACH ZŁOŻONYCH ( czyli czasy continuous i perfect), CZASOWNIKI MODALNE tworzą pytania przez INWERSJĘ (przestawienie pozycji podmiotu i orzeczenia) a w przeczeniach słówko NOT pojawia się bezpośrednio po tych czasownikach. Jeśli w orzeczeniu pojawią się dwa z tych czasowników obok siebie, operatorem jest pierwszy z nich, np. w czasie future perfect: We won t have finished by midnight. How long will you have been working here by next June? Is Mark a good student? Where are you? What are they doing? Where were the kids in the morning? Has Jack got any money? How much money has he got? Have you eaten lunch yet? Why have you hit Mike?

3 What will you do if they don t let you go? Jack wasn t home when we came. They haven t drunk anything since the plane crashed in the desert. A kiedy który czas stosować? Czasy Continuous ( Progressive) podkreślają trwanie czynności w danej chwili teraz, w przeszłości, przyszłości - oraz jej tymczasowość. Mogą wyrażać czynność powtarzającą się, lecz dziejącą się tylko w krótkim okresie czasu ( pukanie do drzwi, dzwoniący telefon ). Czasy Simple odnoszą się do czynności lub stanów powtarzających się. Ale, jak to w angielskim, zawsze są jakieś wyjątkowe sytuacje, zastanawiamy się co autor miał na myśli np. przyczynę czy skutek ( Look what present Jack has bought me ważny jest ów prezent, którym teraz się chwalę i znam ofiarodawcę. Dlatego czasownik jest w Present Perfect / Who gave you that ring? mamy na myśli czynność dawania pierścionka ( w przeszłości), a nie to, że teraz koleżanka ma go na palcu. Dlatego użyty jest Past t Simple, itp. ). Należy też pamiętać o tym, że niektóre czasowniki tzw. stative verbs nie mają formy ciągłej ( nie występiją w czasach Continuous ). Należą do nich czasowniki wyrażające: o stany umysłu i emocji - believe, doubt, hate, imagine, know, love, (dis)like, prefer, realise, recognise, remember, see(=understand), suppose, think=have an opinion, understand, want, wish o używanie zmysłów - feel, hear, see smell,sound, taste o porozumiewanie się i wywoływanie reakcji (dis)agree, apper, deny, impress, look=seem, mean, please, promise, satisfy, seem, surprise o inne be, belong, concern, consist, contain, depend, deserve, fit, include, matter, measure =have length etc, need, owe, own, possess, weigh=have weight To tylko kilka przykładów. Niekóre z tych czasowników mają więcej znaczeń ( tutaj =) i mogą oznaczać stan lub czynność. np. weigh : Stan: John weighs 80 kg John waży 80kg. Czynność: The nurse is weighing John at the moment. Pielęgniarka waży Jasia. Stan: You look angry- Wyglądasz jakbyś był zły /wydajesz się być zły. Czynność: I m looking at you.- Patrzę na ciebie. O tym podziale trzeba pamiętać przy tworzeniu zdań. Podane niżej zastosowania czasów to tylko tip of the iceberg. Present Continuous: Czynności wykonywane w chwili mówienia : In the picture I can see two girls. They are chatting. Tymczasowe czynności ( mogą się powtarzać, ale tylko w jakimś wycinku teraźniejszości): Joe is doing a computer course. / I m travelling a lot these days. Odstępstwa od zwykłych zachowań i działań: Alex usually walks to school, but as he has a runny nose his mum is driving him there today. / Peter is such a sweet boy. Why is he being so naughty now? ( czasownik BE w takich sytuacjach ma formę ciągłą, ale nie można powiedzieć John is being here now) Zmiany zachodzące w teraźniejszości, rozwój jakiejś sytuacji: The prices of oil are going down. / The child is growing so fast. / The universe is expanding.

4 Plany na przyszłość ( często związane z jakimiś przygotowaniami rezerwacja, kupno biletu, zaproszenie gości, itp.): I m visiting my uncle in Scotland next month. / John is seeing his shrink on Monday. / What are you doing tomorrow evening?/ I m leaving on the 7 o clock train. Z always czas ten podkreśla naszą irytację : John is always asking silly questions. Charakterystyczne określenia czasu: now, at the moment, currently Present Simple Stałe stany, czynności dziejące się regularnie, nawyki : George goes skiing every winter. / We live in Poland / George has got three sisters./ He loves all of them. / Grandfather smokes 30 cigarettes a day) Prawa przyrody: Water boils at 100 degrees Centigrade. / It rains a lot in the autumn. Prezentacje, komentarze sportowe ( bo więcej informacji można przekazać w krótkim czasie), opowiadanie ( brzmi bardziej dramatycznie), streszczenie : First I take a bowl and break two eggs into it / Beckham passes to Lewandowski, Lewandowski shoots and scores! / So, I go into the room, and I see this man, and he says.../ The action of the film takes place during WW II. The main hero decides to join a group of guerrillas and fight. ) Przyszłość związana z harmonogramami, rozkładami jazdy, na co mówiący nie ma wpływu: The plane takes off at 7p.m. / There is a good film on TV next Thursday./ The concert starts at 7p.m. Charakterystyczne określenia czasu: every day/night/year; once/ twice/three times a week; przysłówki częstotliwości: always, usually, normally, often, sometimes, seldom, rarely, never Present Perfect Continuous Czynności i sytuacje, które zaczęły się w przeszłości i trwają nadal: I have been working a lot recently/ House prices have been going up steadily all this year. Czynności właśnie zakończyły się, ale skutki trwają: I must take a shower. I have been working out and I m sweaty. Określamy jak długo/od kiedy trwa czynność: John is in his room. He has been studying since he got back from school. He has been learning for the test for 5 hours now. Czynność powtarzająca się od jakiegoś czasu: The phone has been ringing since early morning./ I have been suffering from a toothache in the last few days. Charakterystyczne określenia czasu: recently, lately, this week/month/year, since, for Present Perfect Simple Czynność zakończyła się, ale skutki trwają: I can t go skiing with you. I have broken my arm. = My arm is in plaster now. / Have you read anything by Dickens?=Do you know any of his novels? Przekazujemy informacje o niedawnych wydarzeniach: Have you heard? John has failed his driving test!/ The Prime Minister has gone to the EU summit. Chcemy podkreślić fakt, doświadczenie życiowe. Nie wiemy lub nie jest istotne kiedy coś się stało: I have eaten shark fin soup. It s tasteless. / My uncle has done a lot of climbing.

5 Czynność miała miejsce w jakimś bliżej nieokreślonym czasie trwającym do chwili mówienia: I m sure we have met before. / Have you ever seen a ghost?/ I haven t seen Betty recently. Gdy podkreślamy ilość : I m writing an essay. I have written 150 words so far. / John has run 20 kilometres since the Marathon began. Gdy mówimy który raz coś robimy: It s the first time I have seen U2 live. / It s the fifth time Mary has swum the English Channel. Sytuacja zaczęła się w przeszłości i nadal trwa ( czasowniki stanu- state verbs- mogą być użyte tylko w tym czasie, czasowniki oznaczające czynności w obu czasach perfect) : We have known each other for ages. / He has lived / has been living in our house since Charakterystyczne określenia czasu: ever, before, recently, so far, still, just, already, yet, for..., since... it s the... time..., this week/month Past Continuous Past Simple Czynność trwała w określonym momencie w przeszłości: Yesterday at 8.30 Jack was driving home./ Alice was sleeping between 4 and 6 o clock in the afternoon. Chcemy nakreślić tło wydarzeń w opowiadaniu: The wind was whistling in the chimney, no fire was burning in the fireplace, the branches of the huge tree right behind the window were tapping against the pane... Dłuższa czynność, w toku, przerwana przez nagłe wydarzenie: As I was walking down the street, I met Jack. While the boys were playing football, some hooligans started throwing stones at them. Krótsze, tymczasowe sytuacje w przeszłości : The accident happened while I was living in London last year.= Living in London was temporary. I normally live in Dover. Z always, continually czas ten podkreśla, że coś powtarzało się lecz nie było planowane i nie byliśmy z tego powodu szczęśliwi: We didn t like Mary. She was continually taking our clothes without asking. / My mother-in-law was always coming out of the blue whenever we had plans of our own. Różne wydarzenia z przeszłości krótkie zakończone, powtarzające się, trwające dłużej: Jack broke a leg yesterday. / Last summer we went fishing almost every day./ I called you 7 times./ When I was a kid I lived at my aunt s for 5 years. Często mówimy kiedy coś się wydarzyło lub o to pytamy: My grandmother was born in 1945./ Henry VIII ruled England in the 16th century./ When did Jack get back home? W opowiadaniu, czas ten służy do przekazywania akcji: When we got to the old castle, a storm broke out. Zakończone czynności ułożone w ciągu chronologicznym: She opened the cupboard, looked inside and saw something horrible. Gdy chcemy podkreślić kontrast między tym co było, a tym co jest możemy użyć zwrotu USED TO dla wszystkich czasowników, lub WOULD dla czasowników oznaczających czynności : I smoked a lot, but I gave up.= I used to /would smoke a lot. / We were happy but now we aren t.= We used to be happy.

6 Charakterystyczne określenia czasu: wszelkie słowa i zwroty oznaczające przeszłość, określenia z last i ago. W zdaniach złożonych Past Continuous stosuje się po while, po when raczej Past Simple. Past Perfect Continuous Czynności lub sytuacje trwały do jakiegoś momentu w przeszłości: When the boy was found at last, he said that he had been wandering in the forest for 3 days. / I went to the dentist because I had been suffering from a toothache for a few days. Past Perfect Simple Oznacza wcześniejszą przeszłość. Gdy mówimy o przeszłości i chcemy zaznaczyć, że coś się stało przed czasem, w którym rozgrywały się opisywane wydarzenia: When we arrived at the airport, the plane had already taken off.= We were late for the plane. / When they got married, they had known each other for 3 months only.= They met 3 months before their wedding. Po czasownikach oznaczających mówienie i myślenie - opisywana czynność miała miejsce zanim o niej powiedzieliśmy: I told Jack I had seen that film before. / I thought that I had been there, but couldn t remember when. Żeby podkreślić zakończenie czynności zanim zaczęła się inna: After mother had cooked dinner, she at last had some time to take a nap.( Gdyby zasnęła przed ugotowaniem obiadu lub w trakcie gotowania pewnie wszystko by się spaliło) Charakterystyczne określenia czasu: since..., for..., after, before, when. Oba czasy mogą być użyte tylko w kontekście przeszłości, nie mają żadnego związku z teraźniejszością. Future Continuous Czynność będzie trwać w określonym momencie w przysłości: This time next week we will be flying to Paris = We will be on the plane. Przyszłe wydarzenia co do których zapadła decyzja, spodziewamy się ich: Professor Jones will be giving a talk on endangered species at the same time next Monday. Gdy coś możemy zrobić przy okazji : I will be going to the shops so I can get you some bread. Uprzejme pytania o czyjeś plany: Will you be using the car?/ Will you be eating out tonight? Future Simple Decyzje podejmowane na gorąco : Nobody wants to clean up? OK. I will do it. Obietnice, prośby, groźby : I promise I won t smoke. / Will you help me carry these bags?/ I ll tell your mum if you hit me again. Po think, believe, be sure itp. : I think Jack will win the race. Przewidywanie przyszłości ( przedstwiamy nasz punkt widzenia, mamy jakąś wiedzę na dany temat) : Jack is a terrible driver so don t give him the car. He ll crash it. / The baby will definitely have brown eyes. The blue gene is recessive. Czasem zamiast Present Simple gdy mówimy o powtarzających się czynnościach: George will wake up at dawn every day.

7 Be going to Plany na przyszłość, przy czym decyzja już została podjęta: We are going to move house = this is our intention. Przewidywanie przyszłości w oparciu o dowody w teraźniejszości: Sue is going to have a baby= you can easily see she s pregnant. / Have you heard the thunder? There is going to be a storm. Podkreślenie przymusu / zakazu/ odmowy : You re going to take this medicine!( POŁKNIESZ to lekarstwo!) / You re not going to watch the match while I m learning. / I m not going to wait all day. Future Perfect Continuous W określonym momencie w przyszłości czynność będzie trwać od jakiegoś czasu: By next month Jack will have been working here for 25 years. ( w przyszłym miesiącu minie 25 lat pracy Jacka. / I will have been writing the essay for two hours by midnight. ( O północy miną dwie godziny jak piszę ten esej.) Opisywana czynność obejmuje więc bardzo szeroki zakres czasowy: chwilę w przeszłości, gdy się zaczęła, poprzez teraźniejszość, bo trwa, i przyszłość, bo będzie trwała nadal. Future Perfect Coś się skończy przed określonym momentem w przyszłości: They will have finshed repairing the road by next week ( Do przyszłego tygodnia skończą naprawiać drogę) / By the time the parents come back, we will have cleaned up all the mess.( Posprzatamy cały ten bałagan zanim wrócą rodzice.) Charakterystyczne określenia czasu: by the time, by next year itp. dla czasów perfect; dla innych- wszystkie określenia odnoszące się do przyszłości np. tomorrow, next month, this time next week, in three days. Wyrażanie czynności przyszłych nie należy do łatwych. Często można stosować kilka form czasownika bez zmiany zasdniczego znaczenia zdania np. What will you do next year? ( Co będziecie robić w przyszłym roku - zwykłe pytanie o przyszłość; pewnie nie ma wyraźnych planów) / What are you doing next year? ( Co robicie w przyszłym roku - podkreśla ustalenia dotyczące przyszłości) / What are you going to do next year? ( Co zamierzacie robić w przyszłym roku - podkreśla intencje ). And that will do for now! Jeśli uda się przyswoić budowę i zastosowanie czasów gramatycznych (Ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć bo Practice makes perfect, a w dobie Internetu macie niezliczone możliwości znalezienia odpowiednich materiałów ), bardziej zaawansowane konstrukcje jak strona bierna, mowa zależna, zdania warunkowe nie sprawią Wam większych kłopotów. Pocieszające jest to, że ma maturze podstawowej NIE SĄ WYMAGANE : Past Perfect Continuous, Future Perfect, Future Perfect Continuous. Niewiele, ale zawsze coś. Rozszerzenie, to zupełnie inna bajka. Sama zmagam się z gramatyką angielską od 45 lat i jeszcze nie wszystko jest jasne. Zawsze mam pod ręką Practical English Usage Michaela Swana ponad 600 stron wiedzy tajemnej. Sądzę, że nawet nieźle wykształcony native speaker niejednokrotnie zdziwiłby się i zawstydził swą nieznajomością reguł własnego języka. Więc my, uczący i uczący się nie musimy mieć kompleksów. Jesteśmy z overseas country, nie musimy wszystkiego wiedzieć. Ale angielski to lingua franca naszego świata. Im lepiej go poznamy tym łatwiej się będzie dogadać z innymi. Nawet jeśli nie będziemy absolutely perfect, starajmy się. Lepszy broken English niż no English. Wish you luck in taking the bull by its horns.