Karol Józef Wojtyła uczony, duszpasterz, papież

Transkrypt

1 Marcin Szostakowski PAMIĘCI OJCA ŚWIĘTEGO JANA PAWŁA II Ojciec Święty Jan Paweł II (K. Wojtyła) Z UMK związanych jest kilka miejsc pamięci poświęconych osobie papieża Jana Pawła II. Są to zarówno materialne elementy przestrzeni, jak i symboliczne daty. Wpisanie ich w tradycję UMK jest uzasadnione nie tylko fizyczną obecnością papieża Polaka w murach toruńskiej uczelni, ale przede wszystkim jego całożyciową postawą wobec nauki, w tym kierowaniem się przez Ojca Świętego Jan Pawła II w pracy badawczej i dydaktycznej etosem wiedzy i prawdy. Karol Józef Wojtyła uczony, duszpasterz, papież K. Wojtyła przyszedł na świat 18 V 1920 r. w Wadowicach. W 1938 r., po ukończeniu lokalnego gimnazjum i zdaniu matury, prze- 1

2 eprowadził się wraz z ojcem do Krakowa, gdzie podjął studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ). W czasie studiów przyszły papież rozwijał rozpoczętą na wcześniejszych etapach edukacji pasję związaną z teatrem, a także uczęszczał na spotkania grupy literackiej i tworzył własną poezję. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił K. Wojtyle tradycyjne kontynuowanie nauki i zmienił jego dotychczasowe życie. Aby uniknąć wywiezienia na przymusowe roboty do Niemiec, zatrudnił się wówczas jako pracownik fizyczny w kamieniołomie w Zakrzówku, a potem w oczyszczalni wody w Borku. Ale nawet okrutna wojenna rzeczywistość nie była w stanie przezwyciężyć w nim potrzeby samorealizacji. Jesienią 1941 r. wraz z przyjaciółmi założył Teatr Respondyczny, który swoje pierwsze przedstawienie wystawił 1 XI 1941 roku. Od 1942 roku K. Wojtyła zaczął uczęszczać na wykłady podziemnego Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej zorganizowanego przez kardynała Adama Stefana Sapiehę, arcybiskupa Krakowa. W tym samym czasie rozpoczął studia na konspiracyjnym Wydziale Teologicznym UJ. W okresie od kwietnia 1945 r. do sierpnia 1946 r. pracował na krakowskiej uczelni jako asystent i prowadził seminarium z historii dogmatu. Święcenia kapłańskie przyjął po wojnie (1 XI 1946 r.) z rąk kardynała A. S. Sapiehy, który wysłał go do Włoch, aby rozpoczął studia doktoranckie. 15 XI 1946 r. K. Wojtyła wyjechał do Rzymu, aby kontynuować edukację na Papieskim Międzynarodowym Athenaeum Angelicum. Pod kierunkiem wybitnego teologa, Reginalda Garrigou-Lagrange a napisał po łacinie dysertację doktorską zatytułowaną Zagadnienie wiary u świętego Jana od Krzyża (tytuł oryginału: Doctrina de fide apud S. Ioannem de Cruce). Na potrzeby tej rozprawy nauczył się języka hiszpańskiego, by czytać teksty renesansowego mistyka w oryginale. Z powodu braku funduszy na wydanie pracy drukiem nie uzyskał stopnia doktorskiego. Tytuł ten został mu przyznany na podstawie tej samej rozprawy, ale dopiero w grudniu 1948 r. na Wydziale Teologicznym UJ. 2

3 Po powrocie z Rzymu K. Wojtyła pracował jako duchowny w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Nieowici i w parafii św. Floriana w Krakowie, w których w 1952 r. otrzymał urlop w celu dokończenia rozprawy habilitacyjnej. Dnia 12 XII 1953 r. jego praca Ocena możliwości oparcia etyki chrześcijańskiej na założeniach systemu Maksa Schelera została przyjęta jednogłośnie przez Radę Wydziału Teologicznego UJ, jednak K. Wojtyła nie uzyskał habilitacji z powodu odmowy Ministerstwa Oświaty. Decyzja władz nie była jednak w stanie uniemożliwić mu prowadzenia pracy dydaktycznej. Wykładał m.in. w seminariach diecezji krakowskiej, katowickiej, i częstochowskiej (wszystkie one zlokalizowane były w Krakowie) oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL). I choć jego wykłady obejmowały głównie zagadnienia z teologii moralnej i etyki małżeństwa, to były osadzone w szeroko pojętej historii filozofii oraz precyzyjne i trudne, a on sam uchodził za wykładowcę wymagającego, ale ujmującego studentów życzliwością, sprawiedliwością i otwartością. Tablica upamiętniająca spotkanie Ojca Świętego Jana Pawła II z przedstawicielami nauki polskiej w Auli UMK 3

4 4 VII 1958 r. w wieku zaledwie trzydziestu ośmiu lat K. Wojtyła został mianowany biskupem tytularnym Ombrii, a także biskupem pomocniczym Krakowa, co umożliwiło mu czynny udział w Soborze Watykańskim II, gdzie zaprezentował się jako wybitny mówca i myśliciel. Od 1962 r. pełnił funkcję krajowego duszpasterza środowisk twórczych i inteligencji. 13 I 1964 r. papież Paweł VI mianował go arcybiskupem krakowskim, zaś 28 VI 1967 r. w Kaplicy Sykstyńskiej wręczył mu czerwony biret symbolizujący władzę kardynalską. Jako kardynał K. Wojtyła odbywał liczne podróże zagraniczne, także będące wynikiem zaproszeń ze strony środowisk uniwersyteckich. Jednak nawet wówczas znajdował czas, aby systematycznie prowadzić wykłady na KUL. W dniu 16 X 1978 roku K. Wojtyła został wybrany na papieża i przyjął imię Jan Paweł II. Tym samym został pierwszym od 455 lat Ojcem Świętym niebędącym Włochem. Pielgrzymkę do Polski odbył po raz pierwszy w 1979 r. W ciągu trwającego prawie 27 lat pontyfikatu ojczyznę odwiedził jeszcze siedmiokrotnie: w 1983 r., w 1987 r., dwukrotnie w czerwcu i sierpniu 1991 r., w 1995 r., kiedy to przebywa w Skoczowie z wizytą nieoficjalną, w 1997 r., w 1999 r. oraz w 2002 r. Jan Paweł II zmarł 02 IV 2005 r. Podczas swego pontyfikatu odbył 104 podróże apostolskie, napisał 14 encyklik oraz wiele innych dzieł, m.in. z zakresu filozofii, teologii oraz literatury. Będąc Biskupem Rzymu wiele czasu poświęcił propagowaniu idei ekumenizmu i wspieraniu dialogu między wyznawcami różnych religii. Zarówno przed, jak i po objęciu Stolicy Piotrowej chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi zapoczątkował tradycję odbywających się do dziś Światowych Dni Młodzieży. Pozostawione przez Jana Pawła II publikacje oraz relacje osób znających go osobiście potwierdzają, że był on nie tylko wybitnym i wrażliwym duszpasterzem, piszącym wiersze oraz dramaty, ale także uczonym, który niezwykle poważnie traktował dydaktykę, dając zadość słowom Andrzeja Frycza Modrzewskiego: Takie będą Rzeczpospolite, jak ich młodzieży chowanie. 4

5 5 Gmach WNEiZ UMK

6 Związek UMK z Janem Pawłem II Kalendarium wydarzeń 7 VI 1999 r. Jan Paweł II podczas wizyty w Toruniu spotkał się w Auli UMK z przedstawicielami polskiego środowiska naukowego oraz poświęcił kamień węgielny pod budowę gmachu Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. 7 VI 2000 r. na ścianie Auli UMK odsłonięto tablicę upamiętniającą spotkanie papieża Jana Pawła II z przedstawicielami nauki polskiej, które miało miejsce w murach toruńskiej uczelni. 23 XI 2004 r. w Watykanie odbyła się uroczystość wręczenia Ojcu Świętemu tytułu doktora honoris causa UMK. Tego samego dnia w gmachu Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK został odsłonięty postument upamiętniający to wydarzenie. 17 X 2005 r. w ramach obchodów Dnia Papieskiego przygotowanego w 27. rocznicę wyboru Jana Pawła II na Stolicę Piotrową gmach Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK otrzymał imię Jana Pawła II. 7 VI 2009 r. obyło się spotkanie z okazji 10. rocznicy pobytu na UMK papieża Jana Pawła II. 24 XI 2009 r. Senat UMK uchwalił dzień 23 listopada Dniem Jana Pawła II. Postanowiono, że w tym dniu corocznie organizowany będzie wykład im. Jana Pawła II oraz konferencje naukowe poświęcone życiu i nauczaniu papieża Polaka. 6

7 Tablica upamiętniająca pobłogosławienie przez Ojca Świętego Jana 7 Pawła II kamienia węgielnego pod budowę gmachu WNEiZ UMK

8 Wizyta Jana Pawła II na UMK Na szlaku siódmej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski znalazł się Toruń. Z okazji rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w dniu 7 VI 1999 r. o godzinie w Auli UMK odbyło się spotkanie papieża Polaka z przedstawicielami polskiego środowiska naukowego, na które przybyli rektorzy z ponad dwustu polskich uczelni oraz delegaci Ministerstwa Edukacji Narodowej, Komitetu Badań Naukowych, Państwowej Akademii Nauk oraz Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego. Spotkanie z Ojcem Świętym poprzedzone było sesją naukową, w czasie której głos zabrali: ks. prof. Andrzej Szostek, Rektor KUL, który zaprezentował Karola Wojtyłę, jako Mistrza i kierownika Katedry Etyki KUL; prof. Stanisław Grygiel z Uniwersytetu Laterańskiego w Rzymie, wygłaszając referat pt.»miłość prawdy to dobro człowieka«. Wybrane zagadnienia z nauczania Jana Pawła II ; prof. Andrzej Tomczak z UMK, wygłaszając referat zatytułowany O uniwersytetach w myśli Ojca Świętego Jana Pawła II. Wejście Jana Pawła II do Auli UMK spotkało się z owacją na stojąco. Papieża powitał ówczesny rektor UMK, prof. Andrzej Jamiołkowski, który w swoim wystąpieniu przytoczył słowa Jana Pawła II wypowiedziane w Krakowie w 1997 r.: Niewiele jest rzeczy równie ważnych w życiu człowieka i społeczeństwa, jak posługa myślenia. «Posługa myślenia» to w swej istocie nic innego, jak służba prawdzie w wymiarze społecznym. Każdy intelektualista, bez względu na przekonania, jest powołany do tego, by kierując się tym wzniosłym i trudnym ideałem, spełnił funkcję sumienia krytycznego wobec tego wszystkiego, co człowieczeństwu zagraża lub go pomniejsza, deklarując, że polskie środowisko akademickie chce: ( ) w tej służbie trwać dla dobra człowieka i społeczeństwa. 8

9 Ojciec Święty Jan Paweł II w czasie spotniana z przedstawicielami nauki polskiej w Auli UMK 9

10 Rektor zapewnił także, że papieska encyklika Fides et ratio jest przez polskich uczonych studiowana z największą uwagą. Następnie przemówił Jan Paweł II, który w słowach skierowanych do przedstawicieli świata nauki przywołał postać Mikołaja Kopernika i stwierdził, że dokonane przez niego odkrycie może stanowić symbol stale aktualnego sporu, jaki toczy się między rozumem a wiarą. Papież ubolewał, że: Chociaż dla samego Kopernika jego odkrycie stało się źródłem jeszcze większego podziwu dla Stwórcy świata i potęgi rozumu ludzkiego, to dla wielu było powodem poróżnienia rozumu z wiarą. Papież mówił także o szczególnej odpowiedzialności za prawdę, rozumianej jako obowiązek dążenia do prawdy, jej obronę i życie według niej. Odpowiedzialność ta została powierzona ludziom nauki i kultury. Pytał: Czy dramatyczna historia naszego stulecia: wojny, zbrodnicze ideologie totalitarne, obozy koncentracyjne i gułagi nie skłania raczej do ulegania pokusie zniechęcenia i rozpaczy? I odpowiedział za Pascalem: Dopiero poznanie Chrystusa wyzwala od rozpaczy, bo w Nim poznajemy nie tylko naszą nędzę, ale i naszą wielkość. Prawda o Bogu Miłości staje się źródłem nadziei świata, rzuca także światło na poszukiwanie prawdy, na pracę nad rozwojem nauki i kultury. W swoim wystąpieniu Ojciec Święty przypomniał historię toruńskiego uniwersytetu, który powstał 50 lat temu dzięki ogromnemu wysiłkowi uczonych z Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wymienił postacie profesorów Ludwika Kolankowskiego, Tadeusza Czyżewskiego, Karola Górskiego, Artura Hutnikiewicza i Konrada Górskiego. Podkreślił, że: 10

11 W tych nadzwyczaj trudnych powojennych warunkach sprawdzali się ludzie, sprawdzała się ich wierność prawdzie. Na zakończenie spotkania, które uświetniła recytacja wierszy K. Wojtyły przez Gustawa Holoubka oraz występ Chóru Akademickiego UMK i Toruńskiej Orkiestry Kameralnej, rektor UMK przekazał w darze Ojcu Świętemu reprint rękopisu De revolutionibus orbium coelestium z 1542 r. i Psałterza krakowskiego z 1532 r. Zaś prof. dr hab. Aleksander Koj, rektor UJ i przewodniczący Konferencji Rektorów wręczył Papieżowi dyplom odnowienia doktoratu. Panneau zdobiące fasadę Auli UMK 11

12 Wizyta Jana Pawła II we wspomnieniach pracowników UMK: Kiedy dowiedziałam się, że papież odwiedzi Toruń, bardzo się ucieszyłam, tym bardziej, że miał również odwiedzić nasz uniwersytet. Na UMK przypadła pula wejściówek i odbyło się losowanie zaproszeń na spotkanie z papieżem, które miało się odbyć w Auli uniwersyteckiej. Ja wylosowałam wejście na foyer Auli. W dniu 7 czerwca półtorej godziny przed przyjazdem Papieża wpuszczona nas do Auli. Każdy z nas czekał na ten moment, kiedy będzie mógł zobaczyć Ojca Świętego. Przybyłe osoby zajmowały miejsca siedzące tylko do chwili, kiedy wszedł papież. Gdy Jan Paweł II wychodził po spotkaniu z rektorami polskich uczelni, był już spokój, wszyscy mogli dokładnie zobaczyć naszego papieża. Ojciec Święty zatrzymał się i wszystkich pracowników pobłogosławił. Było to dla mnie wydarzenie, które będę pamiętała do końca życia. Hanna Leśko, Kustosz Biblioteki Uniwersyteckiej W dzień pielgrzymki w Toruniu stałam przed Aulą od strony basenu. Bardzo się wzruszyłam, gdy zobaczyłam papieża - widziałam go 6 lat wcześniej w Rzymie. Było widać, że choroba postępuje i że jest coraz słabszy fizycznie. Gdy wychodził z samochodu, to miałam wrażenie, jakby patrzył tylko na mnie. Pobłogosławił stojących ludzi i wszedł do Auli. Marzenna Renek, Bibliotekarz Biblioteki Uniwersyteckiej Podczas wizyty Papieża byłam w budynku Rektoratu, gdzie znajdowało się miejsce, w którym przebierali się rektorzy uczelni z całego kraju. Profesorowe byli bardzo zdziwieni, że nie ma klimatyzacji w tym budynku należy wspomnieć, że tego dnia było bardzo gorąco. Gdy wszyscy rektorzy i osoby zaproszone znajdowały się już w Auli, nasza szefowa otrzymała wiadomość, że na przyjazd 12

13 Postument upamiętniający nadanie Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II tytułu doktoratu honoris causa UMK 13

14 papieża możemy opuścić Rektorat i udać się pod Aulę. Bardzo się ucieszyłam, że mogłam zobaczyć papieża z bardzo bliska. Gdy ojciec święty wychodził z Auli, już nie mogliśmy wyjść, mieliśmy czekać na profesorów, aby im pomagać w przebraniu się. Krystyna Nowak, Pracownik Collegium Humanisticum Znajdujący się między rektoratem a Aulą UMK pomnik De revolutionibus 14

15 Bibliografia: Bagrowicz J., Karaszewski W. (red.), Jan Paweł II. Związki z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń Dembiński S., Wprowadzenie w spotkanie [w:] J. Bagrowicz, W. Karaszewski (red.), Jan Paweł II. Związki z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń Jamiołkowski A., Czekaliśmy na to spotkanie. Przemówienie powitalne Rektora UMK [w:] J. Bagrowicz, W. Karaszewski (red.), Jan Paweł II. Związki z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń Jan Paweł II, Odpowiedzialność ludzi nauki i kultury za prawdę. Przemówienie do rektorów wyższych uczelni w Polsce[w:] J. Bagrowicz, W. Karaszewski (red.), Jan Paweł II. Związki z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń Order S., Droga życia Jana Pawła II [w:] J. Bagrowicz, W. Karaszewski (red.), Jan Paweł II. Związki z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń