Jadwiga Mirecka ekspertka bolońska Warszawa 20 maja 2013

Transkrypt

1 WDRAŻANIE ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W PROGRAMACH KSZTAŁCENIA ORAZ ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ NA WYDZIALE I UCZELNI Jadwiga Mirecka ekspertka bolońska Warszawa 20 maja 2013

2 Plan prezentacji 1. WZSJ i zarządzanie jakością 2. Standardy i wskazówki ENQA 3. Wytyczne PKA 4. Jakość w odniesieniu do programów kształcenia 5. Jakość na uczelni i wydziale 6. Kultura jakości

3 Wzrost znaczenia Wewnętrznych Systemów Zapewniania Jakości (WSZJ) Wynika z: Ustawy: z dnia 18 marca 2011 Prawo o Szkolnictwie Wyższym WdrożeniaKRKizwiększonej i odpowiedzialności uczelni za programy Przechodzenia w kierunku akredytacji instytucjonalnej

4 Praca nie została zakończona Trzeba przejść od ankiet studenckich do innych działań projakościowych

5 Zarządzanie jakością Winno odpowiedzieć na oczekiwania: Społeczne: skuteczność, racjonalizacja, dostępność, istotność, wydajność Instytucjonalne: autonomia, ekspansja, udział w rynku, generowanie dochodu Marketingowe: rankingi, wyścig reputacji i współzawodnictwo, status światowy Akademickie: swobody akademickie, jakość naukowa, oparcie o wyniki badań naukowych

6 Zarządzanie jakością To świadome działania ukierunkowane na: Zapewnianie jakości (Quality Assurance) - zgodność ze standardami Kontrolę jakości (Quality Control) - bieżące monitorowanie Poprawę jakości (Quality Enhancement) - doskonalenie

7 obejmuje Właściwe kierowanie Zarządzanie jakością Zabezpieczenie właściwego środowiska efektywności Rozwój komunikacji wewnątrz instytucjonalnej Dostrzeganie i nagradzanie osiągnięć Nacisk na współprace nie na rywalizacje Zachęcanie do budowania kultury jakości

8 Pętla ciągłego doskonalenia Ocena Wdrażanież Analiza i wnioski Plan działania

9 Standardy i wskazówki dotyczące zapewnienia jakości ś ikształcenia ł w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego ENQA ENQA -Europejskie Stowarzyszenie na rzecz Zapewnienia Jakości w Szkolnictwie Wyższym ESU -Europejska Unia Studentów ESU EUA EUA- Europejskie Stowarzyszenie Uniwersytetów EURASHE EURASHE -Europejskie Stowarzyszenie Instytucji t Szkolnictwa Wyższego

10 ENQA :1.1. Polityka oraz procedury zapewnienia jakości Instytucje winny posiadać politykę oraz procedury odnoszące się do jakości oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów. Strategia, polityka oraz procedury powinny posiadać formalny status ibyć powszechnie dostępne. Powinny również przewidywać określone funkcje dla studentów oraz pozostałych interesariuszy

11 Realizacja St Polityka oraz procedury Polityka i procedury obejmują: - struktury - deklarację celów (relację pomiędzy ę działalnością ą dydaktyczną a badawczą, organizację systemu zapewniania jakości, obowiązki jednostek i osób, rolę ę studentów) - plan działań Plan winien być: SMART Specific Measurable - Accurate Realistic - Timebound

12 ENQA 1.2. Zatwierdzanie, monitoring oraz okresowy przegląd programów oraz ich efektów Standard Instytucja powinna dysponować oficjalnymi mechanizmami zatwierdzania, okresowego przeglądu oraz monitorowania swoich programów oraz ich efektów.

13 Realizacja St Monitoring programów - Profilowanie programu - (re-) definiowanie efektów kształcenia - Monitorowanie postępów studentów - Opinie zwrotne od interesariuszy - Szeroki udział ł społeczności ł ś akademickiej ki w kształtowaniu programów - Stworzenie zespołu uprawnionego do okresowego przeglądu programów

14 ENQA 1.3. Ocenianie studentów Standard Studenci powinni być oceniani według opublikowanych i konsekwentnie stosowanych kryteriów, przepisów p i procedur!!!

15 Realizacja St Ocenianie studentów W oparciu o opracowane w uczelni procedury Dostosowanie formy sprawdzianu do efektów kształcenia (p.dalej) Dostosowanie do celu (diagnostyczne, formujące, podsumowujące) Obiektywizacja i standaryzacja egzaminów (zwłaszcza końcowych) Określenie kryteriów osiągnięcia efektu(ów) i oceny

16 ENQA 1.4. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej Standard Instytucje powinny posiadać metody gwarantujące, aby kadra prowadząca zajęcia dla studentów dysponowała odpowiednimi kwalifikacjami... Powyższe metody powinny być dostępne dla osób prowadzących zewnętrzne przeglądy i stanowić przedmiot komentarza w raportach.

17 Realizacja St Jakość kadry Rekrutacja kadry pod kątem umiejętności dydaktycznych Podnoszenie kwalifikacji jpedagogicznych gg nauczycieli akademickich (patrz dalej) Bieżąca ocena nauczycieli Promocja dobrego nauczania

18 ENQA 1.5. Zasoby do nauki oraz środki wsparcia dla studentów Standard Instytucje powinny zagwarantować, aby zasoby wspomagające naukę studentów były wystarczające i odpowiednie d i dla każdego z oferowanych programów.

19 Realizacja St Zasoby Obejmują: a. Pomieszczenia i wyposażenie b. Wsparcie ze strony opiekunów i doradców Analiza potrzeb studentów tó Przejrzyste alokowanie środków

20 ENQA 1.6. Systemy informacyjne Standard Instytucje powinny gromadzić, analizować i wykorzystywać stosowne informacje dotyczące skutecznego zarządzania oferowanymi programami studiów oraz innymi działaniami. Instytucjonalna samowiedza stanowi punkt wyjścia dla Instytucjonalna samowiedza stanowi punkt wyjścia dla skutecznego zapewnienia jakości

21 Realizacja St Systemy informacyjne Wskaźniki efektywności nauczania (patrz dalej) Wyniki badania opinii studentów, absolwentów, pracowników Profil populacji studentów Losy absolwentów Ew. porównanie z innymi uczelniami

22 ENQA 1.7. Publikowanie i informacji Standard d Instytucje powinny w regularnych odstępach czasu publikować aktualne, bezstronne i obiektywne informacje zarówno w ujęciu ilościowym, jak i jakościowym na temat oferowanych przez siebie programów oraz ich efektów.

23 Realizacja St Publikowanie informacji - Programy - Efekty kształcenia / przyznawane kwalifikacje - Metody dydaktyczne i metody oceny studentów - Opinie studentów i innych interesariuszy Informacje winny być prawdziwe, bezstronne, łatwo dostępne

24 Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej 1. Jednostka ma określoną strategię rozwoju 1) Strategia rozwoju jednostki jest zbieżna z misją uczelni i uwzględnia politykę zapewniania jakości kształcenia 2) Jednostka opracowała koncepcję kształcenia... spójną z jej celami strategicznymi 4) wewnętrzni i zewnętrzni interesariusze uczestniczą w procesie kształtowania oferty edukacyjnej j

25 Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej 2. Jednostka stosuje skuteczny wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia 1) Struktura podejmowania decyzji w zarządzaniu ą jakością ą jest przejrzysta i zapewnia udział pracowników, studentów, doktorantów, słuchaczy oraz interesariuszy i zewnętrznych 2) Wewnętrzne procedury zapewniania jakości przeciwdziałają powstawaniu zjawisk patologicznych i zapewniają ocenę wszystkich czynników wpływających na jakość kształcenia a w szczególności umożliwiają:

26 Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej cd. - ocenę realizacji efektów kształcenia (!) - udział pracodawców w określaniu i ocenie efektów - monitorowanie losów absolwentów - monitorowanie i okresowe przeglądy programów - ocenę zasad oceniania studentów, doktorantów.. oraz weryfikację efektów kształcenia - ocenę jakości ś ikadry - ocenę poziomu naukowego jednostki - ocenę zasobów materialnych, w tym infrastrukturę dydaktyczną i środki wsparcia dla studentów - funkcjonowanie systemu informacyjnego - publiczny dostęp do aktualnych i obiektywnie przedstawionych informacji o programach studiów, zakładanych efektach, organizacji studiów

27 Kryteria PKA dla oceny instytucjonalnej cd 3) Jednostka dokonuje systematycznej oceny efektywności WSZJ, a jej wyniki wykorzystuje do doskonalenia polityki jakości i budowy kultury jakości 3.Jednostka stosuje spójny opis celów i efektów kształcenia na studiach doktoranckich i podyplomowych oraz wiarygodny system weryfikujący ich osiągnięcie 4. Jednostka posiada wystarczające zasoby kadrowe, materialne i finansowe 5. Jednostka prowadzi badania naukowe 6. Jednostka uczestniczy w wymianie studentów 7. Jednostka zapewnia studentom wsparcie naukowe, dydaktyczne i materialne 8. W jednostce funkcjonuje j system wewnętrznych przepisów normujących proces zapewniania jakości

28 Wdrażanie jakości w odniesieniu dopoga programów kształcenia stace a

29 Jakość kształcenia Obejmuje: - Jakość programu - Jakość procesu kształcenia (nauczania oraz oceniania ) - Jakość organizacji

30 Zarządzanie jakością na poziomie programów Powinno obejmować ich monitorowanie pod kątem: 1. Oceny zgodności efektów programu z KRK 2. Przydatności rynkowej efektów kształcenia i ich zbieżności z trendami światowymi 3. Zdefiniowania efektów w modułach w stosunku do efektów dla programu 4. Zasadności stosowania punktacji ECTS 5. Sposobu realizacji efektów (metody i jakość nauczania) 6. Doboru metod i sposobów oceniania studentów 7. Poziomu osiągnięcia efektów

31 Okresowy przegląd ą programów: Organizowany przez: - zespół dydaktyczny - kierownika programu z udziałem interesariuszy i ew. ekspertów z innych instytucji) - sprawozdanie z oceny - wskazanie działań naprawczych (ten sam, lub inny zespół) - publikowany raport

32 Sposób realizacji efektów kształcenia: Należy zwrócić uwagę na: Nauczanie nakierowane na studenta Interaktywne metody nauczania Nauczanie umiejętności przez ich ćwiczenie Tworzenie warunków do kształtowania kompetencji społecznych

33 Ocena postępów studentów w aspekcie osiągnięcia i i efektów kształcenia: ł Oceniamy wszystkie efekty Dobieramy formy oceny do rodzaju efektu Stosujemy ocenę w stosunku do kryteriów (z góry ustalonego poziomu) a nie w stosunku do normy (porównania z grupą) Standaryzujemy sposoby oceny Nie kompensujemy deficytu jednego efektu świetnym i t opanowaniem innego St j t k i t dió d i f j i Stosujemy w trakcie studiów sprawdziany formujące i podsumowujące

34 Ocena poziomu osiągnięcia efektów kształcenia - Analiza wyników egzaminów - Przegląd prac dyplomowych, projektów - Dokumentowanie wystąpień studentów - Udział egzaminatorów zewnętrznych - Wyniki egzaminów państwowych - Opinie i losy absolwentów - Opinie pracodawców

35 Ocena osiągnięcia efektów kształcenia a ocena osiągnięć studenta Efekty kształcenia Osiągnięcia studenta Na poziomie instytucji/ kursu Bez oceny Na poziomie i określonej osoby Z oceną (suma osiągnięć)

36 Ocena procesu nauczania przez studentów (ankiety, grupy dyskusyjne, doraźna informacja zwrotna) przez bezpośrednich przełożonych przez kolegów (innych nauczycieli) przez władze uczelni (hospitacje, formalna ocena okresowa) w oparciu o dokonania dydaktyczne d (podręczniki, wprowadzanie nowych metod nauczania) portfolio nauczyciela

37 Ocena nauczycieli w aspekcie różnych ról przez nich spełnianych: - dostarczyciel informacji - mistrz umiejętności praktycznych - wzorzec zachowań - egzaminator/ osoba oceniająca - autor materiałów dydaktycznych y y - organizator zajęć

38 Jakość na uczelni i wydziale

39 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Winno obejmować: Dbałość o jakość kadry i usług Gromadzenie danych nt. kształcenia Kontrolę warunków nauczania Zapewnienie udziału studentów, doktorantów oraz interesariuszy zewnętrznych Zabezpieczenie środków Internacjonalizację i mobilność Budowanie kultury jakości

40 Zarządzanie jakością na poziomie uczelni/wydziału Dbałość o jakość kadry naukowej, dydaktycznej i administracyjno-usługowej: właściwa polityka kadrowa: - rekrutacja, - różne formy oceny, - podnoszenie kwalifikacji dydaktycznych, -podnoszenie kwalifikacji specjalistycznych - system nagród i awansów - udział w programach mobilności

41 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Dbałość o jakość usług: samoocena jednostek zakończona raportem propozycje poprawy ocena zewnętrzna (pracownik uniwersytetu, innej uczelni ekspert zarządzania, lub przedstawiciel zawodu) opinie użytkowników

42 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Gromadzenie danych nt. kształcenia Wprowadzenie/ doskonalenie elektronicznych systemów zarządzania uczelnią, w tym systemu USOS do bieżących potrzeb akademickich ki Bieżąca analiza wskaźników efektywności nauczania Bieżąca analiza opinii studentów, absolwentów, pracowników, pracodawców Podejmowanie decyzji w oparciu o uzyskane dane! (evidence based policy)

43 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Kontrola warunków nauczania: Test satysfakcji studentów (SST) Badanie zadowolenia pracowników Analiza środków Walka z plagiaryzmem, odpisywaniem, niesamodzielnym Walka z plagiaryzmem, odpisywaniem, niesamodzielnym przygotowaniem prac...

44 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Zapewnienie udziału studentów, doktorantów oraz interesariuszy zewnętrznych: W procesie definiowania efektów kształcenia W procesach oceny jakości i jej zapewniania (jako klienci klienci, obiekt obiekt i partnerzy) W badaniach naukowych i działaniach na rzecz społeczności lokalnej A także: Wsparcie dla poza programowej aktywności studentów i doktorantów

45 Zarządzanie jakością na poziomie uczelni Zabezpieczenie środków: Przejrzysty system dystrybucji środków Działania na rzecz pozyskiwania dodatkowych funduszy Inwestowanie w budynki i sprzęt Wspieranie innowacji naukowych, technicznych, kulturowych itp.. Niematerialne środki pomocy

46 Zarządzanie jakością na poziomie wydziału/uczelni Internacjonalizacja i mobilność: Zdefiniowanie celów (w powiązaniu w misją i strategią uczelni) Sporządzenie planu działania: - mobilność partnerska, Credit mobility, Degree mobility -umiędzynarodowienie procesu kształcenia na miejscu Przeznaczenie odpowiednich d i zasobów Określenie i wdrażanie uczelnianej polityki językowej Elastyczność programowa Na podst. J.Urbanikowej 2012

47 Kultura jakości

48 Kultura jakości Wewnętrzne systemy zapewnienia jakości

49 Skuteczność działań na rzecz jakości Kontrola jakości 30% (USA, Europa), 10% (Japonia) Kultura jakości 70% (USA), 90% (Japonia)

50 Kultura jakości Obejmuje: budowanie poczucia wspólnoty w oparciu o wspólnie podzielane wartości i poczucie identyfikacji się z instytucją poprawianie jakości w każdym aspekcie funkcjonowania instytucji wraz z promowaniem kreatywności i innowacyjności Łączy elementy kulturowe z organizacyjnymi

51 Na kulturę jakości składają się: Kultura pracowników Kultura studentów Przywództwo Wartości

52 Kultura jakości Przechodzenie od tradycyjnego zarządzania: - Planowanie - Organizowanie - Kierowanie - Kontrolowanie w kierunku ciągłego doskonalenia Budowana jest od dołu w oparciu o: - powszechne dążenie do poprawy jakości - indywidualną odpowiedzialność - pracę ę zespołową ą - wspólny udział w podejmowaniu decyzji... pod kierunkiem odpowiednich liderów

53 Budowanie kultury jakości - Informowanie społeczności akademickiej o podejmowanych działaniach - Zbieranie opinii pracowników - Zachęcanie do szerokiego udziału ł społeczności ł ś akademickiej w planowaniu działań - Motywowanie i nagradzanie - Kultywowanie lokalnych tradycji oraz integrowanie środowiska Wdrożenie kultury yjakości może okazać się ę tańsze niż ukryte koszty jej braku

54 Kultura jakości nie jest czymś stałym, lecz wynika z mnogich interakcji pomiędzy wszystkimi uczestnikami. Budowanie Kultury jakości to podróż aniecel

55 Q&A Dziękuję ę