URZ D STATYSTYCZNY W POZNANIU STATISTICAL OFFICE IN POZNAÑ T RYSTYK W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH

Transkrypt

1 URZ D STATYSTYCZNY W POZNANIU STATISTICAL OFFICE IN POZNAÑ T RYSTYK W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH TOURISM IN WIELKOPOLSKIE VOIVODSHIP POZNAÑ 2014

2 URZĄD STATYSTYCZNY W POZNANIU STATISTICAL OFFICE IN POZNAŃ TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE WIELKOPOLSKIM W LATACH TOURISM IN WIELKOPOLSKIE VOIVODSHIP IN Informacje i opracowania statystyczne Statistical information and elaborations POZNAŃ, 2014 SIERPIEŃ AUGUST

3 KOMITET REDAKCYJNY URZÊDU STATYSTYCZNEGO W POZNANIU Przewodnicz¹cy EDITORIAL BOARD OF STATISTICAL OFFICE IN POZNAÑ President Jacek Kowalewski Redaktor g³ówny Editor in chief Tomasz Klimanek Cz³onkowie Members Danuta Brzozowska, Ma³gorzata Gniot, Piotr Jastrzêbski, Jolanta Konieczna, Ewa Kowalka, Kazimierz Kruszka, Arleta Olbrot-Brzeziñska, Artur Owczarkowski, Dorota Stachowiak Sekretarz Secretary Emilia Bogacka Publikacja przygotowana w Dziale Opracowañ Zbiorczych Wielkopolskiego Oœrodka Badañ Regionalnych przez Zespó³ w sk³adzie: Publication was prepared in Division of Aggregate Studies in Regional Surveys Centre of Wielkopolska by group consisting of: Agnieszka Bieniek, Emilia Bogacka, Hanna Cieœliñska, Ewa Filipczuk, Marta Kowalczyk, Ewa Kowalka, Katarzyna Piêtak, Maciej Pilarski, Leszek Siwka, Ewelina e³obowska Prosimy o podanie Ÿród³a przy publikowaniu danych Urzêdu Statystycznego When publishing data of Statistical Office please indicate source ISBN URZ D STATYSTYCZNY W POZNANIU STATISTICAL OFFICE IN POZNAÑ ul. Wojska Polskiego 27/29, POZNAÑ Kontakt: tel Contact fax SekretariatUSPOZ@stat.gov.pl Adres w Internecie: Internet address Cena 18,00 z³ Price

4 PRZEDMOWA Niniejsza publikacja, przygotowana w serii wydawniczej Informacje i opracowania statystyczne, prezentuje podstawowe dane dotycz¹ce infrastruktury turystycznej w województwie wielkopolskim oraz jej wykorzystania w latach Podobne opracowanie obejmowa³o lata , jednak ze wzglêdu na zmiany w metodologii oraz zakresie prezentowania wyników, tegorocznej edycji nie mo na traktowaæ jako prostej kontynuacji tamtego wydania. Wczeœniej charakterystyka bazy noclegowej dotyczy³a wy³¹cznie obiektów zbiorowego zakwaterowania. W ramach przystosowania do wymogów nowego prawodawstwa Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki, w obszarze zainteresowañ znalaz³y siê równie pokoje goœcinne i kwatery agroturystyczne, czyli obiekty indywidualnego zakwaterowania. Od roku 2010 obiekty te zosta³y objête sprawozdawczoœci¹ miesiêczn¹. W niniejszej publikacji, charakteryzuj¹cej rozwój turystyki w latach , po raz pierwszy podjêto próbê opisu ca³ej (zbiorowej i indywidualnej) turystycznej bazy noclegowej jaka jest dostêpna w województwie wielkopolskim, oceniaj¹c stan infrastruktury, mo liwoœci i stopieñ jej wykorzystania, a tak e poziom zainteresowania turystów, w tym zagranicznych. W analizie przestrzennego zró nicowania potencja³u turystycznego wykorzystano wskaÿniki natê enia charakteryzuj¹ce stopieñ zagospodarowania turystycznego oraz intensywnoœæ ruchu turystycznego. W opracowaniu zamieszczono równie informacje dotycz¹ce szlaków turystycznych i turystyki kwalifikowanej pochodz¹ce z Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Publikacja sk³ada siê z uwag ogólnych i metodycznych oraz czêœci opisowej i tabelarycznej. W uwagach przedstawiono podstawowe pojêcia, definicje oraz metodologiê badania. Syntezê opisuj¹c¹ wyniki badañ uzupe³niono ilustracj¹ graficzn¹. W tablicach zebrane dane zaprezentowano w uk³adzie podregionów, powiatów i gmin, niektóre informacje ukazuj¹c na tle kraju oraz pozosta³ych województw. Przekazuj¹c Pañstwu publikacjê Turystyka w województwie wielkopolskim w latach , mam nadziejê, e bêdzie ona cennym Ÿród³em wiedzy o zjawiskach zachodz¹cych w sektorze turystyki, która jest wa n¹ dziedzin¹ ycia spo³ecznego i gospodarczego. Dyrektor Urzêdu Statystycznego w Poznaniu dr Jacek Kowalewski Poznañ, sierpieñ 2014 r.

5 PREFACE This publication, prepared within the editorial series Statistical information and elaborations presents basic statistical data concerning tourist infrastructure in the Wielkopolskie Voivodship and its exploitation in years A similar elaboration published in the past concerned the years , but due to changes in methodology and scope of data presentation, this edition, however, cannot be regarded as a simple continuation of that previous one. The characteristics of tourist accommodation establishments concerned earlier only collective accommodation facilities. Now, to adjust the used methodology to the requirement of the new legislation of the European Union concerning the statistics of tourism, also rooms for rent and agrotourism lodgings i.e. individual accommodation facilities were included into analysis. Since 2010, these facilities have an obligation to provide relevant monthly reports. In this publication, characterizing the development of tourism in years , first time a trial of description of all (collective and individual) tourist accommodation establishments which is available in the Wielkopolskie Voivodship was taken, assessing the condition of infrastructure, possibilities and intensity of its exploitation as well as the level of interest of tourists, of which foreign. In the analysis of spatial diversification of the tourist potential indices of intensity characterizing level of tourist management and intensity of tourist movement were applied. In this publication an information concerning tourist trails and qualified tourism collected by the Polish Tourist Country-Lovers Association was also presented. The publication consists of general and methodological notes as well as descriptive and tabular parts. In the notes basic notions, definitions and methodology of relevant surveys were presented. A synthesis contained in description of the results of surveys was supplemented by graphical illustration. In the tables the collected data were presented in the cross section by subregions, powiats and gminas; some information was presented on the background of the country and remaining voivodships. Recommending you the publication Tourism in Wielkopolskie Voivodship in years , I would like to express my hope that it will be a valuable source of knowledge about phenomena occurring in the section of tourism, which is an important domain of social and economic life. Director of Statistical Office in Poznañ Jacek Kowalewski, PhD Poznañ, August 2014

6 SPIS TREŒCI Str. Przedmowa... 3 Objaœnienia znaków umownych... 9 Skróty... 9 Uwagi ogólne Uwagi metodyczne Wyniki badañ synteza Wstêp Turystyczne obiekty noclegowe i ich wykorzystanie Obiekty i miejsca noclegowe Wykorzystanie turystycznych obiektów noclegowych Noclegi udzielone w turystycznych obiektach noclegowych Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych Wykorzystanie pokoi w obiektach hotelowych Placówki gastronomiczne Zró nicowanie terytorialne bazy noclegowej Obiekty noclegowe i ich wykorzystanie w przekroju powiatów Turyœci zagraniczni w województwie wielkopolskim Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych wed³ug powiatów WskaŸniki infrastruktury noclegowej i jej wykorzystania Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) Podsumowanie SPIS TABLIC Turystyczne obiekty noclegowe ( )... 1 Turystyczne obiekty noclegowe wed³ug podregionów i powiatów ( )... 2 Turystyczne obiekty noclegowe wed³ug podregionów, powiatów i gmin ( )... 3 Hotele i ich wykorzystanie wed³ug kategorii ( )... 4 Placówki gastronomiczne w turystycznych obiektach noclegowych ( )... 5 Turyœci korzystaj¹cy z turystycznych obiektów noclegowych wed³ug miesiêcy ( )... 6 Noclegi udzielone w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug miesiêcy ( )... 7 Wynajête pokoje w obiektach hotelowych wed³ug miesiêcy ( )... 8 Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug miesiêcy ( )... 9 Stopieñ wykorzystania pokoi w obiektach hotelowych wed³ug miesiêcy ( ) Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych i pokoi w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug podregionów i powiatów ( ) Turyœci zagraniczni korzystaj¹cy z noclegów w turystycznych obiektach noclegowych ( ) Szlaki turystyczne ( ) Turystyka kwalifikowana ( ) Wybrane wskaÿniki dotycz¹ce infrastruktury noclegowej i jej wykorzystania wed³ug podregionów, powiatów i gmin ( ) Województwo wielkopolskie na tle pozosta³ych województw Turystyczne obiekty noclegowe wed³ug województw w 2013 r Hotele i ich wykorzystanie wed³ug województw w 2013 r Wybrane wskaÿniki dotycz¹ce infrastruktury noclegowej i jej wykorzystania wed³ug województw w 2013 r. 18 Tabl. 5

7 SPIS WYKRESÓW 1. Obiekty i miejsca noclegowe w turystycznych obiektach noclegowych w latach Turystyczne obiekty noclegowe wed³ug rodzajów obiektów (2010, 2013) Turyœci korzystaj¹cy z noclegów i udzielone noclegi w turystycznych obiektach noclegowych w latach Turyœci korzystaj¹cy z noclegów i udzielone noclegi w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug rodzajów obiektów (2010, 2013) Pokoje i miejsca noclegowe w hotelach wed³ug kategorii (2010, 2013) Turyœci korzystaj¹cy i udzielone noclegi w hotelach wed³ug kategorii (2010, 2013) Turyœci korzystaj¹cy z turystycznych obiektów noclegowych wed³ug miesiêcy (2010, 2013) Noclegi udzielone w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug miesiêcy (2010, 2013) Turyœci zagraniczni korzystaj¹cy z turystycznych obiektów noclegowych wed³ug miesiêcy (2010, 2013) Noclegi udzielone turystom zagranicznym w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug miesiêcy (2010, 2013) Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych wed³ug rodzajów obiektów (2010, 2013) Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych i pokoi w turystycznych obiektach noclegowych wed³ug miesiêcy (2010, 2013) Stopieñ wykorzystania miejsc noclegowych wed³ug powiatów (2010, 2013) WskaŸnik gêstoœci ruchu turystycznego wed³ug gmin, powiatów i podregionów w 2013 r WskaŸnik intensywnoœci ruchu turystycznego Schneidera wed³ug gmin, powiatów i podregionów w 2013 r WskaŸnik intensywnoœci ruchu turystycznego Charvata wed³ug gmin, powiatów i podregionów w 2013 r Str. 6

8 CONTENTS Page Preface... 4 Symbols... 9 Abbreviations... 9 General notes Methodological notes Results of surveys synthesis Introduction Tourist accommodation establishments and their occupancy Facilities and bed places Occupancy of tourist accommodation establishments Nights spent (overnight stay) in tourist accommodation establishments Occupancy rate of bed places Occupancy of rooms in hotels and similar facilities Catering units Territorial differentiation of tourist accommodation establishments Facilities and their occupancy by powiats Foreign tourists in Wielkopolskie Voivodship Occupancy rate of bed places by powiats Indicators of accommodation infrastructure and its utilization Polish Tourist Country Lovers Society (PTTK) Summary LIST OF TABLES Tourist accommodation establishments ( )... 1 Tourist accommodation establishments by subregions and powiats ( )... 2 Tourist accommodation establishments by subregions, powiats and gminas ( ) Hotels and their occupancy by category ( )... 4 Catering units in tourist accommodation establishments ( )... 5 Tourists in tourist accommodation establishments by months ( )... 6 Nights spent (overnight stay) in tourist accommodation establishments by months ( )... 7 Rooms rented in hotels and similar facilities by months ( )... 8 Occupancy rate of bed places in tourist accommodation establishments by months ( )... 9 Occupancy rate of rooms in hotels and similar facilities by months ( ) Occupancy rate of bed places and rooms in tourist accommodation establishments by subregions and powiats ( ) Foreign tourists accommodated in tourist accommodation establishments ( ) Tourist trails ( ) Qualified tourism ( ) Selected indicators of accommodation infrastructure and its utilization by subregions, powiats and gminas ( ) Wielkopolskie Voivodship on the background of the other voivodships Tourist accommodation establishments by voivodships in Hotels and their occupancy by voivodships in Selected indicators of accommodation infrastructure and its utilization by voivodships in Table 7

9 LIST OF GRAPHS 1. Facilities and bed places in tourist accommodation establishments in Tourist accommodation establishments by type of facilities (2010, 2013) Tourists accommodated and nights spent (overnight stay) in tourist accommodation establishments in Tourists accommodated and nights spent (overnight stay) in tourist accommodation establishments by type of facilities (2010, 2013) Rooms and bed places in hotels by category (2010, 2013) Tourists accommodated and nights spent (overnight stay) in hotels by category (2010, 2013) Tourists accommodated in tourist accommodation establisments by months (2010, 2013) Nights spent (overnight stay) in tourist accommodation establishments by months (2010, 2013) Foreign tourists in tourist accommodation establishments by months (2010, 2013) Nights spent (overnight stay) by foreign tourists in tourist accommodation establishments by months (2010, 2013) Occupancy rate of bed places by type of facilities (2010, 2013) Occupancy rate of bed places and rooms in tourist accommodation establishments by months (2010, 2013) Occupancy rate of bed places by powiats (2010, 2013) Tourist traffic density rate by gminas, powiats and subregions in Tourist traffic intensity of Schneider rate by gminas, powiats and subregions in Tourist traffic intensity of Charvat rate by gminas, powiats and subregions in Page 8

10 OBJAŒNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH SYMBOLS Kreska ( ) zjawisko nie wystêpuje. magnitude zero. Zero (0) zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,5; magnitude not zero, but less than 0,5 of a unit; (0,0) zjawisko istnia³o w wielkoœci mniejszej od 0,05. magnitude not zero, but less than 0,05 of a unit. Znak (x) wype³nienie pozycji jest niemo liwe lub niecelowe. not applicable. W tym oznacza, e nie podaje siê wszystkich sk³adników sumy ogólnej. Of which indicates that not all elements of the sum are given. Comma (,) used in figures presents decimal point. SKRÓTY ABBREVIATIONS tys. = tysi¹c thous. = thousand km = kilometr kilometre km 2 = kilometr kwadratowy square kilometre p.proc. = punkt procentowy pp percentage point r. = rok year kat. = katergoria cat. = category cd. = ci¹g dalszy cont. = continued dok. = dokoñczenie cont. = continued nr (Nr) = numer No. = number poz. = pozycja = item tabl. = tablica table Dz. U. = Dziennik Ustaw Journal of Laws m.in. = miêdzy innymi i.a. = among others itp. = i tym podobne etc. and the like np. = na przyk³ad e.g. for example tj. = to jest i.e. = that is NTS = Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych NUTS = Nomenclature of Territorial Units for Statistics REGON = Krajowy rejestr urzêdowy podmiotów gospodarki narodowej National Official Business Register GUS = G³ówny Urz¹d Statystyczny CSO = Central Statistical Office UE = Unia Europejska EU = European Union 9

11 UWAGI OGÓLNE 1. Dane zamieszczone w publikacji jeœli nie zaznaczono inaczej podano w ka dorazowym podziale administracyjnym kraju. 2. Dane prezentowane w uk³adzie terytorialnym odpowiadaj¹ poszczególnym poziomom Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS). NTS obowi¹zuj¹ca od 1 I 2008 r. wprowadzona zosta³a rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 14 XI 2007 r. (Dz. U. Nr 214, poz. 1573) z póÿniejszymi zmianami, w miejsce obowi¹zuj¹cej do 31 XII 2007 r. Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) opracowana zosta³a w oparciu o istniej¹cy zasadniczy trójstopniowy podzia³ kraju na województwa, powiaty i gminy, przy pomocy którego wyodrêbnione zosta³y tak e dwa dodatkowe nieadministracyjne poziomy, tj. regiony i podregiony. NTS dzieli Polskê na terytorialne, hierarchicznie powi¹zane jednostki na 5 poziomach, z czego: trzy okreœlono jako poziomy regionalne, gdzie: poziom 1 regiony (6 jednostek) grupuj¹ jednostki szczebla wojewódzkiego, poziom 2 województwa (16 jednostek), poziom 3 podregiony (66 jednostek) grupuj¹ jednostki szczebla powiatowego; dwa okreœlono jako poziomy lokalne, gdzie: poziom 4 powiaty i miasta na prawach powiatu ( jednostek), poziom 5 gminy (2479 jednostek). Województwo wielkopolskie jest podzielone na 6 podregionów, 31 powiatów, 4 miasta na prawach powiatu oraz 226 gmin, z tego 19 miejskich, 90 miejsko-wiejskich i 117 wiejskich. 3. Liczby wzglêdne (wskaÿniki, odsetki) obliczono z regu³y na podstawie danych bezwzglêdnych wyra onych z wiêksz¹ dok³adnoœci¹ ni podano w tablicach. 4. Ze wzglêdu na elektroniczn¹ technikê przetwarzania danych, w niektórych przypadkach sumy sk³adników mog¹ siê ró niæ od podanych wielkoœci ogó³em. 10

12 GENERAL NOTES 1. Data in the publication, unless otherwise indicated, are presented according to the administrative division of the country in a given period. 2. Data presented in the territorial division correspond to separate levels of the Nomenclature of Territorial Units for Statistical Purposes (NTS). NTS valid since 1 I 2008 was introduced by the decree of the Council of Ministers, dated 14 XI 2007 (Journal of Laws No. 214, item 1573) with later amendments, replacing the NTS valid until 31 XII The Nomenclature of Territorial Units for Statistical Purposes (NTS) was developed on the basis of the existing three-tier division of the country into voivodships, powiats and gminas within which two additional non-administrative levels were established i.e., regions and subregions. NTS divides Poland into territorial units, hierarchically interrelated at 5 levels, of which: three levels were defined as regional, where: level 1 regions (6 units) grouping together voivodships, level 2 voivodships (16 units), level 3 subregions (66 units) grouping together powiats; two levels were defined as local, where: level 4 powiats and cities with powiat status ( units), level 5 gminas (2479 units). Wielkopolskie Voivodship is devided into 6 subregions, 31 powiats, 4 cities with the powiat status and 226 gminas, including 19 urban, 90 urban-rural i 117 rural ones. 3. Relative numbers (indices, percentages) are, as a rule, calculated on the basis of absolute data expressed with higher precision than that presented in the tables. 4. Due to the electronic mode of data processing, in some cases component totals may differ from the amount given in the total field. 11

13 UWAGI METODYCZNE Podstawowe pojêcia z dziedziny turystyki Termin turystyka zgodnie z Rozporz¹dzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 692/2011 z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie europejskiej statystyki w dziedzinie turystyki 1 oznacza czynnoœci odwiedzaj¹cych, którzy podejmuj¹ podró do g³ównego miejsca docelowego po³o onego poza ich zwyk³ym otoczeniem, na okres krótszy ni rok, w dowolnym g³ównym celu, w tym w celu s³u bowym, wypoczynkowym lub innym celu osobistym, innym ni zatrudnienie przez podmiot miejscowy dla odwiedzanego miejsca. Istniej¹ trzy podstawowe formy turystyki zale ne od rozpatrywanego obszaru. Turystyka krajowa oznacza podró e w granicach pañstwa cz³onkowskiego odbywane przez odwiedzaj¹cych bêd¹cych rezydentami tego pañstwa cz³onkowskiego. Turystyka przyjazdowa oznacza podró e do pañstwa cz³onkowskiego odbywane przez odwiedzaj¹cych niebêd¹cych rezydentami tego pañstwa cz³onkowskiego. Turystyka wyjazdowa oznacza podró e rezydentów pañstwa cz³onkowskiego do miejsc poza granicami tego pañstwa cz³onkowskiego. Uczestnikami turystyki s¹ odwiedzaj¹cy. Okreœlenie to dotyczy ka dej osoby podró uj¹cej do miejsca znajduj¹cego siê poza jej zwyk³ym otoczeniem, na czas nie d³u szy ni 12 kolejnych miesiêcy, jeœli podstawowym celem podró y nie jest podjêcie dzia³alnoœci zarobkowej wynagradzanej ze œrodków pochodz¹cych z odwiedzanego miejsca. Kategoria odwiedzaj¹cy (krajowi i miêdzynarodowi) dotyczy turystów (tzn. odwiedzaj¹cych, którzy przynajmniej przez jedn¹ noc korzystali z zakwaterowania w odwiedzanym miejscu) i odwiedzaj¹cych jednodniowych (beznoclegowych). Turyœci zagraniczni korzystaj¹cy z turystycznych obiektów noclegowych rejestrowani s¹ wed³ug kraju sta³ego zamieszkania. Turysta zagraniczny mo e byæ wykazany wielokrotnie, jeœli w czasie jednorazowego pobytu w Polsce korzysta z kilku obiektów noclegowych. Turystyczne obiekty noclegowe Baza noclegowa turystyki dotyczy turystycznych obiektów noclegowych, tj. obejmuje obiekty hotelowe i pozosta³e obiekty (do 2010 r. bez pokoi goœcinnych i kwater agroturystycznych). W ramach: obiektów hotelowych do grupy inne obiekty hotelowe zalicza siê te, które nie spe³niaj¹ wymagañ dla hoteli, moteli i pensjonatów, ale œwiadcz¹ us³ugi hotelarskie (np. zajazdy, goœciñce) oraz obiekty w trakcie kategoryzacji, pozosta³ych obiektów do grupy pozosta³e obiekty niesklasyfikowane zalicza siê te, które nie odpowiadaj¹ warunkom przewidzianym dla poszczególnych rodzajów obiektów oraz obiekty wykorzystywane dla potrzeb turystyki (np. domy studenckie, internaty, hostele, oœrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i œwi¹tecznego, oœrodki sportowo-rekreacyjne, oœrodki kolonijne, zak³ady uzdrowiskowe). W badaniu turystycznych obiektów noclegowych wyodrêbnia siê nastêpuj¹ce rodzaje obiektów badanych przez GUS: hotel obiekt hotelarski zlokalizowany g³ównie w zabudowie miejskiej, dysponuj¹cy co najmniej 10 pokojami (w tym wiêkszoœæ miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych), œwiadcz¹cy szeroki zakres us³ug zwi¹zanych z pobytem goœci. Ka dy hotel musi zapewniæ podawanie œniadañ. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê piêæ kategorii hoteli (najwy sza 5 gwiazdek, najni sza 1 gwiazdka); motel obiekt zlokalizowany przy trasach komunikacji drogowej, który poza us³ugami hotelarskimi przystosowany jest równie do œwiadczenia us³ug motoryzacyjnych i dysponuje parkingiem. Musi posiadaæ co najmniej 10 pokoi (w tym wiêkszoœæ miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych). Ka dy motel musi zapewniæ podawanie œniadañ. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê piêæ kategorii moteli (najwy sza 5 gwiazdek, najni sza 1 gwiazdka);

14 pensjonat obiekt, który œwiadczy us³ugi hotelarskie ³¹cznie z ca³odziennym wy ywieniem i dysponuje co najmniej 7 pokojami. Musi œwiadczyæ us³ugi gastronomiczne w formie podawania co najmniej dwóch posi³ków dziennie. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê piêæ kategorii pensjonatów (najwy sza 5 gwiazdek, najni sza 1 gwiazdka); inny obiekt hotelowy obiekt noclegowy, podzielony na pokoje, podlegaj¹cy jednemu zarz¹dowi, œwiadcz¹cy pewne us³ugi, w tym przynajmniej codzienne sprz¹tanie pokoi, s³anie ³ó ek i mycie urz¹dzeñ sanitarnych (np. obiekt spe³niaj¹cy zadania hotelu, motelu lub pensjonatu, któremu nie zosta³a nadana kategoria); dom wycieczkowy obiekt po³o ony na obszarze zabudowanym lub w pobli u zabudowy, posiadaj¹cy co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobs³ugi klientów oraz œwiadcz¹cy minimalny zakres us³ug zwi¹zanych z pobytem klientów. Ka dy dom wycieczkowy musi posiadaæ przynajmniej jedn¹ placówkê gastronomiczn¹. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê trzy kategorie domów wycieczkowych (najwy sza kat. I, najni sza kat. III); schronisko obiekt po³o ony poza obszarem zabudowanym, przy szlakach turystycznych, œwiadcz¹cy minimalny zakres us³ug zwi¹zanych z pobytem klientów. Schronisko powinno stworzyæ mo liwoœæ skorzystania z us³ug gastronomicznych lub sporz¹dzenia posi³ku. Pojêcie schronisko nie obejmuje schronisk m³odzie- owych; schronisko m³odzie owe obiekt przeznaczony do indywidualnej i grupowej turystyki m³odzie owej, dostosowany do samoobs³ugi klientów. Schronisko m³odzie owe jest placówk¹ zlokalizowan¹ w samodzielnym budynku lub w wydzielonej czêœci budynku. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê trzy kategorie schronisk m³odzie owych (najwy sza kat. I, najni sza kat. III); szkolne schronisko m³odzie owe placówka oœwiatowo-wychowawcza umo liwiaj¹ca rozwijanie zainteresowañ i uzdolnieñ oraz korzystanie z ró nych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego; oœrodek wczasowy obiekt noclegowy (lub zespó³ obiektów) przeznaczony i przystosowany do œwiadczenia wy³¹cznie lub g³ównie us³ug zwi¹zanych z wczasami; oœrodek kolonijny obiekt noclegowy (lub zespó³ obiektów) przeznaczony i przystosowany do œwiadczenia wy³¹cznie lub g³ównie us³ug zwi¹zanych z koloniami; oœrodek szkoleniowo-wypoczynkowy obiekt noclegowy (lub zespó³ obiektów) przeznaczony i przystosowany do przeprowadzania kursów, konferencji, szkoleñ, zjazdów itp. Mo e byæ tak e przystosowany do œwiadczenia us³ug wczasowych; dom pracy twórczej obiekt, w którym s¹ zapewnione w³aœciwe warunki do wykonywania pracy twórczej i wypoczynku twórców, wykorzystywany równie (g³ównie przez ich rodziny) jako oœrodek wczasowy; zespo³y domków turystycznych domek turystyczny budynek niepodpiwniczony, posiadaj¹cy nie wiêcej ni cztery pokoje, dostosowany do œwiadczenia us³ug typu hotelarskiego. Domki turystyczne mog¹ tworzyæ zespo³y domków turystycznych, a tak e organizacyjnie wchodziæ w sk³ad innych obiektów noclegowych. W grupie zespo³y domków turystycznych mog¹ znajdowaæ siê równie miejsca kempingowe; kemping (camping) teren zwykle zadrzewiony, strze ony, oœwietlony, maj¹cy sta³¹ obs³ugê recepcyjn¹ i wyposa ony w urz¹dzenia (sanitarne, gastronomiczne, rekreacyjne) umo liwiaj¹ce turystom nocleg w namiotach, mieszkalnych przyczepach samochodowych, a tak e przyrz¹dzanie posi³ków oraz parkowanie pojazdów samochodowych. W zale noœci od wyposa enia i zakresu œwiadczonych us³ug wyró nia siê cztery kategorie kempingów (najwy sza 4 gwiazdki, najni sza 1 gwiazdka); pole biwakowe wydzielone miejsce niestrze one, umo liwiaj¹ce turystom nocleg w namiotach. Na polu biwakowym znajduj¹ siê punkty poboru wody pitnej, podstawowe urz¹dzenia sanitarne i tereny rekreacyjne; hostel obiekt noclegowy o standardzie ró ni¹cym siê od obiektów hotelowych g³ównie liczb¹ miejsc w pokojach, ³ó kami piêtrowymi i wspó³dzieleniem czêœci wyposa enia oraz pomieszczeñ przeznaczonych dla goœci (np. wspólna kuchnia/³azienka). Charakterystyczne dla hostelu jest wynajmowanie ³ó ka a nie pokoju. Pokoje w hostelach to najczêœciej dormy, czyli pokoje wieloosobowe, a tak e pokoje indywidualne: 1-, 2- i 3-osobowe; zak³ad uzdrowiskowy zak³ad œwiadcz¹cy us³ugi w zakresie opieki zdrowotnej po³o ony na terenie uzdrowiska i wykorzystuj¹cy przy udzielaniu œwiadczeñ zdrowotnych naturalne zasoby lecznicze uzdrowiska. Zak³ady uzdrowiskowe wykazuj¹ wszystkie miejsca noclegowe przeznaczone do dyspozycji turystów, w tym kuracjuszy; 13

15 pokoje goœcinne (kwatery prywatne) rodzaj obiektu zakwaterowania turystycznego, który stanowi¹ umeblowane pomieszczenia i lokale (z wyj¹tkiem kwater agroturystycznych) w mieszkaniach, domach i innych budynkach mieszkalnych nale ¹cych do osób fizycznych lub prawnych (z wyj¹tkiem rolników) wynajmowane turystom na noclegi za op³at¹; kwatera agroturystyczna rodzaj obiektu zakwaterowania turystycznego, który stanowi¹ pokoje i domy mieszkalne oraz przystosowane budynki gospodarcze (po adaptacji) w gospodarstwach wiejskich (rolnych, hodowlanych, ogrodniczych czy rybackich), bêd¹ce w³asnoœci¹ rolników, wynajmowane turystom na noclegi za op³at¹; pozosta³e obiekty niesklasyfikowane obiekty, które w czasie niepe³nego wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem lub w czêœci pe³ni¹ funkcjê obiektu noclegowego dla turystów. S¹ to m.in. internaty, domy studenckie, oœrodki rekreacyjno-sportowe itp. Od 2009 r. ta grupa obejmuje te oœrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i œwi¹tecznego. Metodologia badania bazy noclegowej turystyki ród³em danych o stanie i wykorzystaniu turystycznych obiektów noclegowych w Polsce jest sta³e badanie statystyczne G³ównego Urzêdu Statystycznego, realizowane zgodnie ze specjalizacj¹ przez Urz¹d Statystyczny w Rzeszowie. Informacje pozyskiwane s¹ za poœrednictwem sprawozdañ o wykorzystaniu obiektu noclegowego turystyki KT-1 w poszczególnych miesi¹cach. Jednostki sprawozdawcze podaj¹: dok³adn¹ lokalizacjê, rodzaj i kategoriê obiektu, liczbê pokoi, miejsc noclegowych, placówek gastronomicznych. Ponadto informuj¹ one o wykorzystaniu obiektu w poszczególnych miesi¹cach, tj. o liczbie dni dzia³alnoœci obiektu, nominalnej liczbie miejsc noclegowych lub pokoi, a tak e o liczbie osób korzystaj¹cych z zakwaterowania oraz liczbie udzielonych noclegów i wynajêtych pokoi (z wyodrêbnieniem turystów zagranicznych). Wykazy jednostek do badania KT-1 powstaj¹ w oparciu o Bazê Jednostek Statystycznych (BJS), która jest utworzona jako operat do wszystkich badañ prowadzonych przez GUS. BJS zawiera informacje z rejestrów urzêdowych (REGON) oraz innych Ÿróde³ danych. Kartoteka turystycznych obiektów noclegowych jest aktualizowana w oparciu o rejestry administracyjne, ewidencjê obiektów skategoryzowanych prowadzon¹ przez marsza³ków województw oraz inne Ÿród³a. Koniecznoœæ podjêcia dzia³añ dostosowuj¹cych badanie do nowego Rozporz¹dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 692/2011 z dnia 6 lipca 2011 r. w sprawie europejskiej statystyki w dziedzinie turystyki skutkowa³o rozszerzeniem zakresu podmiotowego badania bazy noclegowej. W 2010 r. po raz pierwszy sprawozdawczoœci¹ miesiêczn¹ na formularzu KT-1 objêto pokoje goœcinne i kwatery agroturystyczne posiadaj¹ce 10 i wiêcej miejsc noclegowych oraz przeprowadzono pilota owe, roczne badanie reprezentacyjne pokoi goœcinnych i kwater agroturystycznych posiadaj¹cych mniej ni 10 miejsc noclegowych (kwestionariusz KT-2). Pocz¹wszy od zapisów w Programie Badañ Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 2009 stanowi¹cym za³¹cznik do Rozporz¹dzenia Rady Ministrów z dnia 27 listopada 2008 r. (Dz. U. Nr 221 z 2008 r., poz z póÿniejszymi zmianami), wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) zobowi¹zani zostali do przekazywania w formie elektronicznej informacji o obiektach œwiadcz¹cych us³ugi noclegowe. Obowi¹zek prowadzenia ewidencji turystycznych obiektów noclegowych, niepodlegaj¹cych kategoryzacji, nak³ada na urzêdy miast i gmin ustawa o us³ugach turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997 r. (z póÿniejszymi zmianami). W zwi¹zku z objêciem badaniem pokoi goœcinnych i kwater agroturystycznych, dotychczas stosowan¹ nazwê turystyczne obiekty zbiorowego zakwaterowania zmieniono na turystyczne obiekty noclegowe. W statystyce bazy noclegowej przyjêto nastêpuj¹ce rozwi¹zania: dane dotycz¹ce liczby obiektów i miejsc noclegowych obejmuj¹ wszystkie obiekty czynne w dniu 31 lipca oraz obiekty nieczynne w tym dniu, ale czynne w innych dniach badanego miesi¹ca; przyjêto dla nich maksymaln¹ liczbê miejsc; do liczby dni dzia³alnoœci obiektu nie wlicza siê przerw miêdzyturnusowych, z powodu remontu, dezynfekcji itp.; przez obiekt czynny rozumie siê obiekt, którego co najmniej czêœæ by³a dostêpna dla turystów (niezale nie od tego czy by³ on faktycznie wykorzystywany) w badanym okresie; 14

16 stopieñ wykorzystania obiektu wyra ony w procentach wynika z porównania faktycznie udzielonych noclegów do nominalnej liczby miejsc noclegowych (suma miejsc noclegowych przygotowanych dla turystów w ka dym dniu dzia³alnoœci obiektu), a dodatkowo dla hoteli, moteli, pensjonatów i innych obiektów hotelowych z porównania faktycznie wynajêtych pokoi do nominalnej liczby pokoi; korzystaj¹cy z noclegów to liczba osób (turystów), które rozpoczê³y pobyt w obiekcie (zosta³y zameldowane) w danym miesi¹cu. Osoby przebywaj¹ce na prze³omie dwóch miesiêcy powinny byæ liczone jeden raz (tj. w chwili zameldowania); liczba udzielonych noclegów to iloczyn osób (turystów) i liczby dni (nocy) ich pobytu; liczba wynajêtych pokoi w hotelach, motelach, pensjonatach i innych obiektach hotelowych oznacza sumê pokoi wynajêtych w ka dym dniu dzia³alnoœci obiektu, bez wzglêdu na liczbê osób (turystów) nocuj¹cych w tych pokojach; restauracja to zak³ad gastronomiczny dostêpny dla ogó³u konsumentów, z pe³n¹ obs³ug¹ kelnersk¹, oferuj¹cy ca³odzienne wy ywienie o szerokim asortymencie potraw i napojów podawanym konsumentom wed³ug karty jad³ospisowej; do barów i kawiarni zaliczono tak e herbaciarnie, winiarnie, piwiarnie, jad³odajnie, itp.; do punktów gastronomicznych zaliczono równie sma alnie, pijalnie, lodziarnie, bufety. WskaŸniki charakteryzuj¹ce stopieñ zagospodarowania turystycznego oraz intensywnoœæ ruchu turystycznego Najczêœciej stosowane s¹ miary odnosz¹ce siê do liczby mieszkañców b¹dÿ powierzchni badanej jednostki terytorialnej. Relacjê do liczby ludnoœci prezentuje m.in. wskaÿnik: funkcji turystycznej Baretje a, okreœlaj¹cy stosunek liczby miejsc noclegowych do liczby mieszkañców, intensywnoœci ruchu turystycznego Schneidera, okreœlaj¹cy relacjê korzystaj¹cych z noclegów w ci¹gu roku do liczby mieszkañców, intensywnoœci ruchu turystycznego Charvata, okreœlaj¹cy relacjê udzielonych noclegów w ci¹gu roku do liczby mieszkañców. Odniesienie wielkoœci zjawiska do powierzchni badanej jednostki terytorialnej przedstawia m.in. wskaÿnik: gêstoœci bazy noclegowej, okreœlaj¹cy relacjê liczby miejsc noclegowych do powierzchni w km 2, gêstoœci ruchu turystycznego, okreœlaj¹cy stosunek korzystaj¹cych z noclegów w ci¹gu roku do powierzchni wkm 2. Bazê turystyczn¹ charakteryzuje ponadto miernik: rozwoju bazy noclegowej, okreœlaj¹cy relacjê korzystaj¹cych z noclegów do liczby miejsc noclegowych, wykorzystania pojemnoœci noclegowej, okreœlaj¹cy relacjê udzielonych noclegów do liczby miejsc noclegowych. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) Informacje statystyczne dotycz¹ce stanu i dzia³alnoœci klubów i kó³ PTTK opracowane zosta³y na podstawie rocznej sprawozdawczoœci tej organizacji (sprawozdanie zbiorcze ze stanu organizacyjnego oraz dzia³alnoœci programowej w 2013 r.). Sprawozdanie to zawiera informacje o liczbie klubów i kó³ oraz ich cz³onkach, a tak e o wycieczkach turystyki powszechnej i kwalifikowanej oraz ich uczestnikach. Ponadto zbierane s¹ dane statystyczne o kadrze szkoleniowej (przodownicy i instruktorzy), dzia³alnoœci klubów turystyki kwalifikowanej wed³ug dyscyplin, przewodnikach turystycznych, przyznanych odznakach oraz szlakach turystycznych. Towarzystwo wyznacza, znakuje i konserwuje w³asne szlaki turystyczne oraz szlaki, nad którymi sprawuje opiekê merytoryczn¹ i prawn¹. Szlaki turystyczne to trasy (przede wszystkim piesze) wytyczone w terenie ze wzglêdu na walory krajobrazowe (z uwzglêdnieniem warunków bezpieczeñstwa turystów i przepisów ochrony œrodowiska) i oznaczone umownymi znakami umo liwiaj¹cymi odnalezienie w³aœciwej drogi, zalecanej lub obligatoryjnej. D³ugoœci szlaków turystycznych obejmuj¹ zarówno te, które zosta³y wytyczone i znajduj¹ siê pod opiek¹ oddzia³ów PTTK, jak i bêd¹ce poza ewidencj¹ PTTK. 15

17 METHODOLOGICAL NOTES Basic terms in the field of tourism Tourism, in accordance with the Regulation of the European Parliament and the Council (EU) No 692/2011 of 6 July 2011 on the European statistics on tourism 1, means the activity of visitors taking a trip to a main destination outside their usual environment, for less than a year, for any main purpose, including business, leisure or other personal purpose, other than to be employed by a resident entity in the place visited. There are three basic forms of tourism, which depend on the surveyed area. Domestic tourism means visits within a Member State by visitors who are residents of that Member State. Inbound tourism means visits to a Member State by visitors who are not residents of that Member State. Outbound tourism means visits by residents of a Member State outside that Member State. Tourists are the participants of tourism. This definition refers to every person travelling to locations outside their usual environment for a period not exceeding 12 months, whose main purpose of trip is other than the exercise of an activity remunerated from within the place visited. The visitors (domestic and foreign) category refers to tourists (i.e. visitors who occupied accommodation establishments within the given location for at least one night) and same-day visitors (not accommodated). Foreign tourists using tourist accomodation establishments are registered according to country of their permanent residence. A foreign tourist may be indicated more than once if during a single stay in Poland he/she uses more than one accommodation facility. Types of tourist accommodation establishments Tourist accommodation establishments include collective tourist accommodation establishments, i.e. hotels and similar facilities and other facilities (until 2010 excluding rooms for rent and agrotourism lodgings). Within: hotels and similar facilities, the group other hotel facilities has covered facilities which do not meet requirements for hotels, motels and boarding houses, but which provide hotel services (e.g. road houses, inns) as well as other hotel facilities during categorization, other facilities, the group other not classified establishments includes facilities which do not correspond to conditions expected in particular facilities, and other facilities used for tourism (e.g. student dormitories, boarding schools, hostels, weekend and holiday accommodation establishments, sport and reacreational centres, holiday youth centres as well as health establishments). The surveys on tourist accommodation establishments single out the following types of facilities surveyed by the CSO: hotel an accommodation facility located mainly in the urban areas, with at least 10 rooms, most of which are one-person or two-person rooms, providing a wide range of services for clients staying at the establishment. Each hotel has to render catering services. Depending on the facility furnishing and the range of the services being rendered, five categories are attributed: the highest five stars, the lowest one star; motel a hotel type complex located by road communication routes, which, besides the provision of hotel services, is also adapted to the provision of car services and has a car park. A motel has to have at least 10 rooms, most of bed places in single-bed and double-bed rooms. Each motel has to provide catering services. Depending on the equipment in the building and the scope of services rendered, five categories of motels are distinguished: top five stars, lowest one star; boarding house a hotel establishment that provides hotel services, offers full board and has at least 7 rooms. It has to provide catering services. Depending on the equipment in the building and the scope of services rendered, five categories of boarding houses are distinguished: top five stars, lowest one star;

18 other hotel facilitie a lodging place divided into rooms and managed by one board, rendering specified services, including room service, bed-making and cleaning of sanitary facilities, at least on a daily basis (e.g., a building meeting the requirement for a hotel, motel or lodging house that has not obtained a category); excursion hostel an establishment located in the built-up area or in the vicinity of buildings, with at least 30 available accommodations, adapted to self-service of the clients, and offering a minimal scope of services associated with the client stay. Each excursion hostel must have at east one catering establishment. Depending on the equipment in the building and the scope of services rendered, three categories of excursion hotels are distinguished: top cat. I, lowest cat. III; shelter an establishment located outside built-up areas, near tourist trails, offering a minimal scope of services associated with the client stay. A shelter should provide a food services or possibility of a meal self preparation. The notion shelter does not encompass youth hostels; youth hostel an establishment projected for individual and group youth tourism, adapted to self-service of the clients. A youth hostel is an establishment located in a freestanding building or a designated part of a building. Depending on the equipment in the building and the scope of services rendered, three categories of youth hostels are distinguished: top cat. I, lowest cat. III; school youth hostels an educational establishment where interests and talents can be developed as well as different kinds of rest and free time can be organized; holiday centre an accommodation establishment (or a set of establishments) designed and adapted to provide exclusively or mainly services connected with holidays; holiday youth centre an accommodation establishment (or a set of establishments) designed and adapted to provide exclusively or mainly services connected with holiday camps; training-recreational centre an accommodation establishment (or a set of establishments) designed and permanently adapted to hold courses, conferences, trainings and conventions etc. It can also be adapted to provide holiday services; creative arts centre an establishment, which assures adequate conditions for creative work and recreation of artists, also used as a holiday centre (mainly by their families); complexes of tourist cottages tourist cottage a building without a cellar, with no more than four rooms, adapted to provide hotel services. Tourist cottages can form complexes of tourist cottages and be organizationally included in other accommodation establishments. The complexes of tourist cottages may also include camping places; camping site an area, usually wooded, guarded, lighted, with 24-hour reception service, equipped with facilities (sanitary, catering, recreational) which enable the tourists to spend the night in tents, caravans as well as to prepare meals and park motor vehicles. Depending on the equipment in the building and the scope of services rendered, four categories of excursion hotels are distinguished: top four stars, lowest one star; tent camp site a place sectioned off in wooded area, non-guarded, marked and provisionally fenced, which enables the tourists to spend the night in tents. There is drinking water drawing points, necessary sanitary equipment and recreational area in the tent camp site; hostel an accommodation establishment, which varies in standard from hotel establishments mainly by the number of places in rooms, bunk beds and cooperative use of equipment and rooms for guests (e.g. common kitchen/bathroom). Hostels are characteristic of renting single beds, not whole rooms. Hostel rooms are usually dorms (multi-person rooms), as well as individual rooms: 1-, 2- and 3-persons; health establishment an establishment providing health care services, located in the area of a health resort and using its natural resources when providing health care services and providing accommodation services; rooms for rent type of tourist accommodation, which are furnished rooms and flats (excluding agrotourism lodgings) in apartments, houses and other buildings belonging to the natural or legal persons (except farmers) and rented for a fee for tourists; agrotourism lodging type of tourist accommodation, which are rooms and other buildings prepared (by adaptation) in rural households (agricultural, farming, gardening and fishing) owned by farmers and rented for a fee for tourists; 17

19 other not classified establishments establishments, which function as tourist accommodation establishments, in the period of not being fully used according to their own purpose. These include among others dormitories, boarding schools, sport and recreational centres, etc. Since 2009, this group includes weekend and holiday accommodation establishments. Methodology of the tourist accommodation establishment survey The source of data about the capacity and occupancy of tourist accommodation establishments in Poland is a complete statistical survey conducted by the Central Statistical Office in accordance with the specialization pursued by the Statistical Office in Rzeszów. Information is obtained through the KT-1 reports of the occupancy of tourism accommodation establishments in each month. The reporting units provide the following: precise location, type and category of the establishment, number of rooms, beds and catering establishments. Furthermore, they provide information on the establishment occupation in individual months. i.e. on the number of days of the establishment activity, nominal number of bed places or rooms, as well as the number of persons accommodated, and the number of overnights stays and rented rooms (separately for foreign tourists). The lists of units for KT-1 surveys are developed on the basis of the Statistical Units Base (BJS), which is established to serve as the frame for all surveys conducted by the CSO. The BJS includes information from official registers (REGON) and from other data sources. The index of collective accommodation establishments is updated on the basis of administration registers, categorized establishment registers and other sources. Necessity to adjust the survey to the new EU legislation Regulation (EU) No 692/2011 of the European Parliament and of the Council of 6 July 2011 concerning European statistics on tourism resulted in the extension of the subjective scope of the survey on KT-1 monthly form in All (collective and individual) accommodation facilities with 10 or more bed places were obliged to send monthly KT-1 reports. Moreover an annual pilot sample survey was conducted in guest rooms/private accommodation and agro-tourism accommodation establishments with less than 10 bed places on KT-2 form. In accordance with the Programme for Surveys in Public Statistics for 2009 which is an annex to the Regulation of the Council of Ministers of 27 November 2008 (Journal of Laws No. 221, 2008, item with later amendments), municipality administrators (mayors, presidents of cities) were obliged to provide information about facilities providing accommodation services in electronic form. Obligation to keep records of such entities is required from the offices of municipalities and towns and is included in the law on tourism services of 29 August 1997 (with later amendments). The survey on tourist accommodation establishment has covered supplemented data on guest rooms and agrotourism lodgins. With this, the term tourism collective accommodation establishments was changed to tourism accommodation establishments. The following solutions were adopted in the statistics on the accommodation base: data concerning the number of accommodation places and establishments covers all establishments open on 31 July and establishments closed on 31 July, but open on other days of the surveyed month. The maximum number of places has been assumed for them; the number of days of establishment activity does not include breaks between periods, caused by repairs, disinfection, etc.; an active establishment is understood as an establishment which was accessible to tourists, at least in part (regardless of the actual occupancy), during the surveyed period; the establishment occupancy rate presented in percentage results from the comparison of actually provided accommodations with the nominal number of bed places (total bed places prepared for tourists on each activity day of the establishment), and for hotels, motels, boarding houses and other hotel establishments additionally from the comparison of actually rented rooms and the nominal number of rooms; 18

20 the number of tourists accommodated is the number of persons (tourists), who began their stay in an establishment in a given month (i.e. who checked in). This means that the persons staying in the establishment at the turn of months will only be included in the survey once, which means that they will only be listed for one month (i.e. at the time of registration); number of night spent (overnight stay) is the product of persons (tourists) and the number of days (nights) of their stay; number of rented rooms in hotels, motels, boarding houses and other hotel establishments is the total of rooms rented in each day of the establishment's activity, regardless of the number of persons (tourists) accommodated in these rooms; a restaurant is a catering establishment available to general consumers with full waiting services, offering all day dining with full board with a broad assortment of meals and beverages by menu; bars and cafes include also wine houses, beer halls, canteens, etc., catering outlets include also grills, well-rooms, ice-cream parlours, refreshment rooms. Definitions of indicators characterizing tourism development stage and intensity of tourism The most commonly used are measures relating to the number of inhabitants or the surface of area of territorial units. Relation to population presents, i.a. indicator: tourist function indicator of Baretje s, defining the relation of number of bed places to the number of inhabitants, tourist traffic intensity of Schneider, defining the relation of tourists accommodated during the year to the number of inhabitants, tourist traffic intensity of Charvat, defining the relation of nights spent (overnight stay) during the year to the number of inhabitants, Reference of the size of the phenomenon to the surface of area of territorial units presents, i.a. indicator: accommodation facilities density rate, defining the relation of number of bed places to area in km 2, tourist traffic density rate, defining the relation of tourists accommodated during the year to area in km 2. Tourist accommodation facilities presents moreover indicator: development of accommodation facilities, defining the relation of tourists accommodated to the number of bed places, accommodation capacity use, defining the relation of nights spent (overnight stay) to the number of bed places. Polish Tourist Country Lovers Society (PTTK) The statistical information on the condition and activity of PTTK clubs and circles was complied on the basis of the annual regular reports submitted by this organization. This report includes information on the number of clubs and circles, as well as on their members, general and qualified tourism trips, and their participants. Furthermore, the data on training personnel (leaders and instructors), activity of qualified tourism clubs by discipline, tourism guides, awarded distinctions, and tourist trails are also collected of the statistical data. PTTK determines and maintains its own marked tourist trails and routes on which has a substantive and legal care. Tourist trails are understood as routes (primarily hiking) which are marked up on a given area due to their landscape values (while taking into consideration the safety conditions of tourists and the environmental protection regulations),and are marked with conventional symbols allowing for tracing the right way recommended or obligatory. The length of tourist trails not belonging to the PTTK but marked out by branches of PTTK was included in the presented data. 19