Volker Albus Der Bahnhof.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Volker Albus Der Bahnhof."

Helena Jasińska
8 lat temu
Przeglądów:

1 OCENA PROGRAMU PRZEBUDOWY POLSKICH DWORCÓW KOLEJOWYCH W LATACH JEGO WPLYW NA REWITALIZACJE OBSZARÓW SRÓDMIEJSKICH. Dworzec kolejowy to miasto. Nie jest on tylko miejski, centralny czy metropolitalny. Podczas gdy centra handlowe, glówne ciagi piesze, place miejskie, deptaki, drogi dostawcze czy ogrody publiczne reprezentuja jedynie pojedyncze elementy miejskosci, dworzec jest koncentracja wszystkich tych elementów. ( ) Volker Albus Der Bahnhof.

Nie jest on tylko miejski, centralny czy metropolitalny.

2 RENESANS KOLEI W EUROPIE Koleje w XIX wieku rozwój kolei oparty glównie o wzrost przewozów towarowych kolej jako glówny srodek wymiany towarów w gospodarce przemyslowej budowa nowych dworców na peryferiach miast rozwój miast poprzez budowe nowych dzielnic w sasiedztwie dworców Koleje XXI wieku renesans kolei oparty glównie o wzrost przewozów pasazerskich (szybkie koleje i koleje metropolitalne) kolej jako jeden ze srodków wspomagajacych szybka wymiane mysli w gospodarce informacyjnej przebudowa i rozbudowa istniejacych dworców w centrach miast renesans miast dzieki rewitalizacji zdegradowanych obszarów sródmiejskich, w tym transformacji terenów pokolejowych i poprzemyslowych w sasiedztwie dworców

pasazerskich (szybkie koleje i koleje metropolitalne) kolej jako jeden ze srodków wspomagajacych szybka wymiane mysli w gospodarce informacyjnej przebudowa i rozbudowa

3 RENESANS KOLEI W EUROPIE Rys. 1 Dynamika wzrostu róznych galezi transportu zbiorowego (Min. Infrastruktury, 2008)

4 RENESANS KOLEI W EUROPIE Rys. 2 Krzywa podzialu miedzygaleziowego: kolej - samolot/ odleglosc km (Min. Infrastruktury, 2008)

5 RENESANS KOLEI W EUROPIE ROZWÓJ KOLEI METROPOLITALNYCH Pomorska Kolej Metropolitalna Szacunkowe koszty: 949 mln zl Otwarcie: lipiec 2015 r.

6 RENESANS KOLEI W EUROPIE WIELKOSC DZIELNICY PRZYDWORCOWEJ (z ang. station district, station neighbourhood, close-to-station area, transit-oriented development, transit village) strefa pierwsza (bezposrednia) - bezposredni zasieg wplywu dworca na nowe inwestycje w kole o promieniu pokonywanym przez pieszego w ciagu 5-10 minut, czyli okolo m: najwyzszy wzrost inwestycji zwiazany z jednoznacznym statusem lokalizacji, najwieksza intensywnosc zabudowy, najsilniejsze wzrosty cen nieruchomosci. strefa druga (posredniego oddzialywania) pierscien o pierscieniu zewnetrznym pokonywanym przez pieszego w ciagu 15 minut, czyli okolo m strefa trzecia (zewnetrzna) - o najmniejszym znaczeniu powyzej 1km Warszawa, Lizbona, Rotterdam dr hab. inz. arch. inz. arch. Daniel Daniel Zaluski Zaluski

kole o promieniu pokonywanym przez pieszego w ciagu 5-10 minut, czyli okolo 300-500m: najwyzszy wzrost inwestycji zwiazany z jednoznacznym statusem lokalizacji, najwieksza intensywnosc zabudowy,

7 UPADEK ZNACZENIA POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH W calym sektorze przewozowym kolej pasazerska stala sie transportem niszowym. Dzisiejszy, polski dworzec utracil role symbolicznej bramy do miasta. Jest on traktowany jedynie jako przystanek pomiedzy róznymi srodkami transportu dla najubozszych grup spolecznych. Jego obraz niechlubnie swiadczy nie tylko o wlascicielu, czyli PKP S.A. ale i o gminie, na której terenie sie znajduje.

Jest on traktowany jedynie jako przystanek pomiedzy róznymi srodkami transportu dla najubozszych grup

8 UPADEK ZNACZENIA POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH Ograniczanie sieci kolejowej PKP po roku 1990

9 UPADEK ZNACZENIA POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH Wielkie inwestycje infrastrukturalne sparalizowaly prace systemu i zmarginalizowaly system kolejowy do roli niszowego srodka transportu.

10 UPADEK ZNACZENIA POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH Rok Przewozy pasazerskie w mln , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Przewozy pasa erskie w Polsce w latach (opr. w asne na podstawie [GUS 1994], [Urz d Transportu Kolejowego 2014])

789,9 2000 360,7 2005 257,6 2010 262,3 2011 264,5 2012 274,4 2013 270,4 Przewozy pasa erskie

11 UPADEK ZNACZENIA POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH Zródlo informacji: Dziennik Gazeta Prawna 24 stycznia 2013 (nr 17)

12 RENESANS POLSKICH KOLEI PASAZERSKICH? W wyniku zakonczonych prac modernizacyjnych w latach wzrosnie znaczaco predkosc handlowa pociagów na glównych trasach. Czy jednak koleje odzyskaja klientów, których przejal transport autobusowy (np. Polski Bus), transport lotniczy (Olt Express i jego nastepcy), transport indywidualny korzystajacy z nowej sieci autostrad i dróg ekspresowych? Rys. PKP S.A

13 POLSKIE DWORCE Dworce w strukturze PKP S.A. W 2005 r. w zasobach PKP S.A. znajdowalo sie 3005 obiektów dworcowych, sposród których jedynie 1506 sluzylo obsludze podróznych. W 2007 r. bylo ich 2826 i funkcjonowalo 1240, 1586 bylo nieczynnych, w tym 639 dworców lezalo przy liniach wylaczonych z uzytkowania. Ich wartosc byla szacowana na ok. 700 mln zl, natomiast koszty rocznego ich utrzymania wynosily ok. 600 mln zl. Na poczatku 2008 r. dworców czynnych bylo juz tylko 1134, a wylaczonych z eksploatacji 762, chociaz przy dworcach tych nadal zatrzymywaly sie pociagi.

Ich wartosc byla szacowana na ok. 700 mln zl, natomiast koszty rocznego ich utrzymania wynosily ok. 600 mln zl. Na poczatku 2008 r.

14 POLSKIE DWORCE Dworce w strukturze PKP S.A. Na poczatku 2011 r. bylo 916 dworców czynnych, ich utrzymanie kosztowalo ok. 200 mln rocznie i generowalo straty ok. 135 mln zl rocznie. Przewoznicy byli zainteresowani dofinansowaniem jedynie 297 dworców. Na poczatku 2013 r. PKP S.A. mialo w swoim zasobie 2570 dworców, w tym 640 czynnych. Wsród nich 220 obslugiwalo przewozy miedzywojewódzkie i miedzynarodowe (organizator ministerstwo), a 420 przewozy regionalne (organizatorzy samorzady wojewódzkie). W dn r. PKP S.A. opublikowalo liste 585 czynnych dworców.

Na poczatku 2013 r. PKP S.A. mialo w swoim zasobie 2570 dworców, w tym 640 czynnych.

15 POLSKIE DWORCE Finansowanie dworców w strukturze PKP S.A. OPLATY DWORCOWE pobierane od przewozników wzorem oplat lotniskowych, obowiazujacych na terminalach lotniczych, wydaja sie najlepszym rozwiazaniem, stosowanym w wielu krajach Europy. Z uzyskanych srodków utrzymywane sa tam przestrzenie dworcowe, wykorzystywane wylacznie na cele transportowe (kasy, poczekalnie, toalety, perony, tunele i in.). Do dzis nie wprowadzono w Polsce oplat dworcowych. Polskie dworce utrzymuja sie same w ramach calego systemu. Przyjmuje sie, ze powierzchnia potrzebna dla bezposredniej obslugi ruchu pasazerskiego wynosi jedynie ok m2. Pozostala przestrzen dworców moze byc zaadaptowana na inne funkcje. Sposród nieczynnych dworców ok. 950 wytypowano do przekazania jednostkom samorzadów terytorialnych, glównie gminnych. Natomiast ok. 980 obiektów zakwalifikowano do innych form zagospodarowania (sprzedaz komercyjna, przekazanie do PKP PLK S.A. w ramach linii kolejowej, wyburzenie i odlogowanie). Docelowo PKP S.A. chce zachowac jedynie 220 czynnych dworców, które obsluguja przewozy miedzywojewódzkie i miedzynarodowe. Sa to obiekty, które potencjalnie przy dobrym zarzadzaniu nie powinny przynosic strat, a z czasem winny wrecz na siebie zarabiac.

Z uzyskanych srodków utrzymywane sa tam przestrzenie dworcowe, wykorzystywane wylacznie na cele transportowe (kasy, poczekalnie, toalety, perony, tunele i in.).

16 REALIZACJA INWESTYCJI NA DWORCACH Terminy realizacji inwestycji kolejowych o podobnej wielkosci: minimum 1 rok - planowanie inwestycji 1-2 lata - projekt budowlany 2 lata - budowa przykladowe terminy realizacji w Europie: Hbf w Berlinie (planowane 7 lat, realizacja 10 lat), Eurolille 6 lat, Arnhem Centraal 6 lat przykladowe terminy realizacji w Polsce: Wezel Integracyjny w Tczewie 8 lat, Gdynia Gl. 5 lat

terminy realizacji w Europie: Hbf w Berlinie (planowane 7 lat, realizacja 10 lat), Eurolille 6 lat,

17 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Formy finansowania inwestycji (planowanych do oddania w 2013 r.): srodki Unii Europejskiej (UE) (3) Wroclaw Gl., Gdynia Gl., Kraków Gl. srodki Skarbu Panstwa (SP) i srodki wlasne (PKP) 74 dworce srodki komunalne Przyjete wydatkowanie srodków: 547 mln zl z UE, 434 mln zl z budzetu panstwa, 102 mln zl ze srodków wlasnych PKP.

18 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców ze srodków unijnych Gdynia Gl Gdynia Gl Wydzial Politechnika Architektury, Gdanska/ Politechnika STUDIO Gdanska DZ

19 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców ze srodków unijnych bez uwzglednienia tzw. luki inwestycyjnej (brak mozliwosci najmu powierzchni komercyjnych zrealizowanych z funduszy unijnych) Gdynia Gl. koszty: 41 mln zl / srodki wlasne i UE / Realizacja:

luki inwestycyjnej (brak mozliwosci najmu powierzchni komercyjnych

20 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców ze srodków unijnych bez uwzglednienia tzw. luki inwestycyjnej (brak mozliwosci najmu powierzchni komercyjnych zrealizowanych z funduszy unijnych) Wroclaw Gl. Pierwotnie zakladane koszty: 162,3 mln zl (netto), w tym srodki UE 113,63 mln zl Koncowe koszty: 324 mln zl Realizacja:

luki inwestycyjnej (brak mozliwosci najmu powierzchni komercyjnych zrealizowanych z

21 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców ze srodków unijnych z uwzglednieniem tzw. luki inwestycyjnej Kraków Gl. (dworzec podziemny) koszty: 134 mln zl w tym srodki UE Ostatnia faza realizacji:

22 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Tarnów koszty: 42 mln zl / srodki wlasne i SP Realizacja: Przebudowa dworców bez modernizacji linii kolejowej E30 / otwarcie autostrady A4 (peryferyzacja dworca jako elementu niszowego transportu kolejowego)

23 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Lódz Fabryczna (Systra, EREP, 2012) Wstepne koszty: ok. 1,8 mld zl / UE, SP, srodki wl. Realizacja: Przebudowa dworców bez budowy sieci kolejowych - rezygnacja z budowy KDP (peryferyzacja dworców jako elementów niszowego transportu kolejowego)

24 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców przeskalowanych dworców zabytkowych (remontowanie zabytkowych pustostanów, brak chetnych na najem nadmiernej ilosci powierzchni komercyjnych) np. Przemysl, Slawno, Kutno

25 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Nadmierna komercjalizacja przestrzeni dworcowych Poznan Gl. Koncepcja usprawnienia funkcjonalnego dworca Poznan Gl. / Studio DZ / projekt

26 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Wlasciwe zachowanie proporcji pomiedzy inwestycja komercyjna i dworcowa (substandardowa realizacja dworca autobusowego) Katowice Gl.

27 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców na zintegrowane wezly przesiadkowe Tczew, Plock, Kraków Gl.

28 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Przebudowa dworców na publiczne funkcje niekomercyjne Gizycko, Bedzin, Rumia

29 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Prestizowe przestrzenie publiczne przed dworcami, np. Kraków Gl., Katowice Gl., Elblag, Malbork

30 NOWE FUNKCJE MIEJSKIE NA TERENACH KOLEJOWYCH W TRÓJMIESCIE Nowy dworzec w Sopocie / mat. prasowe CH Metropolia wraz z przebudowa dworca Gdansk-Wrzeszcz / mat. Arch-Deco CH Radunia wraz z nowym przystankiem Gdansk Sródmiescie / mat. prasowe

31 OCENA ZREALIZOWANYCH DWORCÓW I INWESTYCJI W TOKU ( ) Dziekuje za uwage. d.zaluski@studiodz.com.pl

Podobne dokumenty

Znaczenie projektu w Sopocie dla PKP S.A. w kontekście kolejowych inwestycji dworcowych

Znaczenie projektu w Sopocie dla PKP S.A. w kontekście kolejowych inwestycji dworcowych Paweł Olczyk Członek Zarządu PKP S.A. Dyrektor Zarządzania Nieruchomościami I Nadzoru Właścicielskiego Sopot, 2 luty