S OWA KLUCZOWE: Prawo sportowe status prawny polskich pi³karzy profesjonalnych zasady transferowe.

Transkrypt

1 Prawo sportowe 51 Nowe regulacje statusu polskich pi³karzy profesjonalnych uwzglêdniaj¹ podstawowe za³o enia wykreowane przez FIFA w Nowym Systemie Transferowym z 2001 roku. Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce W artykule omówiono nowe g³ówne regulacje, wp³ywaj¹ce na status prawny polskich pi³karzy profesjonalnych. Opisano w nim ustalenia, dotycz¹ce treœci zawieranego kontraktu oraz zasady transferowe obowi¹zuj¹ce zawodników profesjonalnych, wystêpuj¹cych w rozgrywkach organizowanych przez Polski Zwi¹zek Pi³ki No nej. S OWA KLUCZOWE: Prawo sportowe status prawny polskich pi³karzy profesjonalnych zasady transferowe. Od 19 maja 2002 roku obowi¹zuj¹ nowe przepisy Polskiego Zwi¹zku Pi³ki No - nej, reguluj¹ce m.in. status polskich pi³karzy profesjonalnych Uchwa³a nr II/11 Zarz¹du Polskiego Zwi¹zku Pi³ki No nej, wprowadzaj¹ca zmiany w uchwale Za- Sport Wyczynowy 2002, nr 7-8/

2 52 rz¹du PZPN z 29 czerwca 1992 roku w sprawie statusu polskich pi³karzy oraz zmian przynale noœci klubowej (dalej jako uchw. stat.), oraz Uchwa³a nr II/12 Zasady reguluj¹ce stosunki pomiêdzy klubem sportowym a zawodnikiem profesjonalnym, za³¹cznik do typowego kontraktu o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej (umowy o pracê lub umowy cywilnoprawnej), zawartego pomiêdzy zawodnikiem profesjonalnym a klubem sportowym (dalej jako uchw. zas.). Celem omawianych przepisów, zawartych w tych Uchwa³ach, jest próba dostosowania regulacji PZPN do zasad ujêtych w Nowym Systemie Transferowym FIFA, uchwalonych w 2001 roku. I. Zgodnie z nowymi regulacjami Polskiego Zwi¹zku Pi³ki No nej zawodnikiem profesjonalnym jest zawodnik nieamator 1, posiadaj¹cy z klubem umowê o pracê lub umowê cywilnoprawn¹, zawart¹ wed³ug wzoru PZPN (kontrakt o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej) ( 12 i 13 uchw. stat.), 1 Wed³ug 7 uchw. stat. Za amatorów s¹ uznani zawodnicy, którzy z tytu³u uprawiania sportu pi³ki no nej lub innej dzia³alnoœci z tym zwi¹zanej nie otrzymali wynagrodzenia, wzglêdnie innego œwiadczenia pieniê nego lub rzeczowego, innego ni zwrot rzeczywistych wydatków poniesionych w trakcie ich udzia³u w oficjalnych rozgrywkach organizowanych przez PZPN. Koszty podró y i zakwaterowania poniesione w zwi¹zku z udzia³em w meczu oraz wydatki na sprzêt pi³karski, ubezpieczenie i szkolenie mog¹ podlegaæ zwrotowi bez podwa enia statusu amatora. Z kolei jak stanowi 8 uchw. stat. Za nieamatorów s¹ uznani zawodnicy, którzy otrzymuj¹ z tytu³u uprawiania pi³ki no nej lub dzia³alnoœci z tym zwi¹zanej wynagrodzenie, wzglêdnie inne œwiadczenie pieniê ne lub rzeczowe, wy sze od okreœlonego w 7. podlegaj¹c¹ szczególnej ochronie prawnej Zwi¹zku. Jeden z trzech egzemplarzy tego kontraktu zawodnika, wystêpuj¹cego w klubach I i II ligi, musi zostaæ z³o ony w PZPN. Co wa - ne, w rozgrywkach I i II ligi mog¹ wystêpowaæ wy³¹cznie zawodnicy posiadaj¹cy podpisany z klubem kontrakt o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej lub amatorzy. Za³¹cznik do wspomnianego wy ej kontraktu stanowi¹ Zasady reguluj¹ce stosunki pomiêdzy klubem sportowym a zawodnikiem profesjonalnym, ujête w Uchwale nr II/12 Zarz¹du Polskiego Zwi¹zku Pi³ki No nej, reguluj¹ce stosunki pomiêdzy klubem sportowym a zawodnikiem profesjonalnym wystêpuj¹cym w rozgrywkach narodowych, organizowanych przez PZPN. W szczególnoœci okreœlaj¹ one prawa i obowi¹zki zawodników profesjonalnych jako stron umowy cywilnoprawnej lub stosunku pracy. W sprawach nie uregulowanych w powy szej Uchwale zastosowanie maj¹ obowi¹zuj¹ce przepisy FIFA, UEFA i PZPN. 52

3 Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce 53 Podkreœliæ tu nale y, i podstawowe zobowi¹zania pomiêdzy klubem a zawodnikiem, w tym zasadnicze wynagrodzenie zawodnika, okreœlaæ musi umowa cywilnoprawna albo umowa o pracê (kontrakt). Oprócz tego klub sportowy oraz zawodnik profesjonalny mog¹ byæ stronami dodatkowych umów, uzale - niaj¹cych wysokoœæ dodatkowego wynagrodzenia (nagród) od uzyskania okreœlonego wyniku sportowego, np. umów o dzie³o. Co siê tyczy obowi¹zkowej treœci kontraktu, zawartego przez pi³karza z klubem sportowym, to zgodnie z art. 5 uchw. zas. pod rygorem niewa noœci (ad solemnitatem) kontrakt zawierany jest 2 na czas okreœlony, nie krótszy ni jeden rok, obejmuj¹cy ca³y sezon pi³karski, i nie d³u szy ni 5 lat (z zastrze- eniem wynikaj¹cym z art. 29 ust. 2 uchw. zas.). Okreœla on zasadnicze wynagrodzenie zawodnika na ca³y okres jego obowi¹zywania. Sporz¹dzony jest na piœmie wed³ug wzoru PZPN w trzech jednobrzmi¹cych egzemplarzach: jednym dla klubu, jednym dla zawodnika oraz jednym dla PZPN, podpisany przez 2 Art. 29 uchw. zas. Kontrakt mo e byæ zawarty przez zawodnika, który ukoñczy³ 15 (piêtnaœcie) lat (ust. 1). Zawodnik, który nie ukoñczy³ 18 (osiemnastego) roku ycia, mo e podpisaæ kontrakt tylko na okres nie przekraczaj¹cy 3 (trzech) lat. Ka de postanowienie przed³u aj¹ce ten okres ponad 3 (trzy) lata bêdzie niewa ne (ust. 2). Kontrakt mo e byæ zawarty przez zawodnika, który nie ukoñczy³ 18 (osiemnastego) roku ycia, wy³¹cznie za zgod¹ jego przedstawicieli ustawowych, stwierdzon¹ ich podpisami na kontrakcie lub odrêbnym oœwiadczeniem z ich podpisami poœwiadczonymi notarialnie (ust. 3). zawodnika oraz uprawnionych przedstawicieli klubu. Z przepisów PZPN wynika tak e, i przed podpisaniem kontraktu klub powinien przeprowadziæ badania lekarskie zawodnika, ale w przypadku braku powy szych badañ wa noœæ kontraktu nie mo e byæ uzale niona od wyniku badañ póÿniejszych. W przyjêtej uchwale uregulowano tak e kwestiê formalnych zasad zawierania kontraktów. Zawodnik profesjonalny mo e bowiem zawrzeæ kontrakt z klubem, je eli: jego kontrakt pi³karski z aktualnym klubem ju wygas³ lub wygaœnie w ci¹gu najbli szych 6 (szeœciu) miesiêcy, lub jego kontrakt z obecnym klubem zosta³ rozwi¹zany na podstawie zgodnego oœwiadczenia stron, stwierdzonego na piœmie (rozwi¹zanie na mocy porozumienia stron). Zawodnik mo e zawrzeæ tylko jeden kontrakt na ustalony w kontrakcie czas jego obowi¹zywania. W przypadku zawarcia z ró nymi klubami kontraktów, których czas obowi¹zywania pokrywa siê, zawodnik podlega karze dyscyplinarnej. 3 Zastrze enie powy sze nie dotyczy zawarcia przez zawodnika kontraktu w okresie transferu czasowego. W takim przypadku w razie w¹tpliwoœci uznaje siê, i wszelkie zobowi¹zania kontraktowe ci¹ ¹ na klubie, z którym zawodnik ma podpisany kontrakt na czas trwania transferu czasowego. Zawodnik nie mo e zmieniæ klubu w trakcie wa noœci kontraktu, chyba e 3 Patrz przepisy Uchwa³y nr III/20 z 8 czerwca 2000 roku Zarz¹du Polskiego Zwi¹zku Pi³ki No nej Regulamin Dyscyplinarny PZPN. 53

4 54 4 Art. 37 ust. 1 uchw. stat. Zmiana przynale noœci klubowej zawodników do klubów I lub II ligi mo e nast¹piæ w okresie jednego z dwóch okresów transferowych (tzw. okien transferowych) przypadaj¹cych ka dego roku w terminach: 1) od 1 lipca do 31 sierpnia; 2) od 1 lutego do 28 lutego. trzy zainteresowane strony klub odstêpuj¹cy, zawodnik oraz klub pozyskuj¹cy wyra ¹ na to pisemnie zgodê. Uprawnienie zawodnika do klubu pozyskuj¹cego mo e nast¹piæ w okresach transferowych, o których mowa w 37 ust. 1 4 uchw. stat. Klub zamierzaj¹cy podpisaæ kontrakt z zawodnikiem posiadaj¹cym wa ny kontrakt w klubie odstêpuj¹cym lub z zawodnikiem w wieku do lat 23, który jest lub by³ wczeœniej zawodnikiem innego klubu, zobowi¹zany jest do zap³aty klubowi odstêpuj¹cemu ekwiwalentu za wyszkolenie tego zawodnika, chyba e przepisy PZPN pozbawiaj¹ dotychczasowy klub takiego ekwiwalentu (np. przy rozwi¹zaniu kontraktu z winy klubu w trybie natychmiastowym). Kluby pozyskuj¹cy i odstêpuj¹cy w terminie 30 (trzydziestu) dni powinny ustaliæ wysokoœæ ekwiwalentu. W przypadku braku zgody klubów co do wysokoœci ekwiwalentu na wniosek jednego z tych klubów wysokoœæ tê okreœli uprawniony organ PZPN na podstawie odrêbnych przepisów. Zawodnik, którego dotychczasowy kontrakt wygas³, zostanie uprawniony do klubu pozyskuj¹cego bez wzglêdu na sposób za³atwienia przez kluby kwestii ekwiwalentu. Podkreœliæ nale y, i roszczenie o zap³atê ekwiwalentu przys³uguje jedynie klubowi odstêpuj¹cemu i mo e zostaæ przeniesione jedynie na inny klub. W adnym wypadku roszczenie takie nie przys³uguje innej osobie (fizycznej lub prawnej) ni klub, np. sponsorowi klubu, czy te tzw. posiadaczowi karty zawodniczej. Jednak klubowi odstêpuj¹cemu zawodnika, którego kontrakt wygas³ lub zosta³ rozwi¹zany i który w dacie zawarcia kontraktu z klubem pozyskuj¹cym ukoñczy³ 23 lata, nie przys³uguje aden ekwiwalent. Zawodnik ten mo e zmieniæ klub na zasadzie tzw. wolnego transferu. Kontrakt o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej powinien byæ dostarczony przez klub pozyskuj¹cy do PZPN w terminie 10 (dziesiêciu) dni od daty jego zawarcia. Obowi¹zek powy szy dotyczy równie umów dodatkowych, okreœlaj¹cych wynagrodzenie zawodnika oraz wszelkich zmian w kontraktach i umowach dodatkowych (tzw. aneksach do kontraktów). W przypadku niedostarczenia powy szych dokumentów klub podlegaæ bêdzie karze dyscyplinarnej. Do rozgrywek, organizowanych przez PZPN, zostanie dopuszczony jedynie ten zawodnik, którego kontrakt zostanie dostarczony do PZPN i który zostanie uprawniony do gry na podstawie stosownych przepisów (art. 12 ust. 2 uchw. zas.). Zawodnik oraz klub uprawnieni s¹ w ka dym czasie do wgl¹du w dokumenty kontraktowe zawodnika z³o one w PZPN. Zawodnik ma prawo z³o enia do swoich dokumentów kontraktowych orygina³u ka dego dokumentu, który dotyczy jego wynagrodzenia w klubie. Kontrakt oraz umowy i regulaminy, 54

5 Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce 55 5 Art. 18 ust. 2 uchw. zas. Inne œwiadczenia na rzecz zawodnika (mieszkanie, samochód itp.) mog¹ byæ okreœlone w kontrakcie lub umowie dodatkowej, przy czym zobowi¹zania ich dotycz¹ce nie podlegaj¹ ochronie prawnej PZPN. o których mowa w art. 18 ust. 2 5 uchw. zas., zawarte zgodnie z niniejszymi przepisami, podlegaj¹ ochronie prawnej PZPN. Powy sz¹ ochronê prawn¹ sprawuj¹, zgodnie ze swoimi kompetencjami, w³aœciwe jego organy. Wszelkie sprawy sporne, dotycz¹ce wa noœci, istnienia lub rozwi¹zania kontraktu, s¹ rozstrzygane w pierwszej instancji przez Wydzia³ Gier PZPN oraz w drugiej instancji przez Najwy sz¹ Komisjê Odwo³awcz¹. Wszelkie spory maj¹tkowe wynikaj¹ce z kontraktu bêd¹cego umow¹ cywilnoprawn¹ strony poddaj¹ kompetencji Pi³karskiego S¹du Polubownego, zaœ wynikaj¹ce z kontraktu, bêd¹cego umow¹ o pracê, podlegaj¹ rozstrzygniêciu przez w³aœciwy S¹d Pracy. Kontrakt o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej mo e byæ rozwi¹zany w ka dej chwili na podstawie zgodnego oœwiadczenia stron wyra onego pod rygorem niewa noœci w formie pisemnej. Stronom kontraktu nie przys³uguje prawo do jego jednostronnego wypowiedzenia w czasie jego obowi¹zywania. Klub mo e wnioskowaæ na piœmie do Wydzia³u Gier PZPN o rozwi¹zanie kontraktu z winy zawodnika w razie ciê kiego naruszenia przez niego podstawowych obowi¹zków, okreœlonych kontraktem. We wniosku powinna byæ podana przyczyna uzasadniaj¹ca rozwi¹zanie kontraktu. Nie mo e on zostaæ z³o ony w terminie póÿniejszym ni 30 (trzydzieœci) dni od powziêcia przez klub wiadomoœci o okolicznoœci uzasadniaj¹cej rozwi¹zanie kontraktu. Z kolei zawodnik mo e wnioskowaæ do Wydzia³u Gier PZPN o rozwi¹zanie kontraktu z winy klubu w razie ra ¹cego naruszenia przez klub jego zobowi¹zañ, w szczególnoœci zobowi¹zania do zap³aty wynagrodzenia okreœlonego kontraktem za okres nie krótszy ni 3 (trzy) miesi¹ce, pomimo uprzedniego pisemnego wezwania zawodnika dorêczonego klubowi na co najmniej 30 (trzydzieœci) dni przed z³o eniem wniosku o stwierdzenie rozwi¹zania kontraktu. Wniosek zawodnika powinien zostaæ z³o ony na piœmie z podaniem przyczyny uzasadniaj¹cej rozwi¹zanie kontraktu. Orzeczeniu Wydzia³u Gier PZPN, stwierdzaj¹cemu rozwi¹zanie kontraktu, mo e byæ nadany rygor natychmiastowej wykonalnoœci, a zawodnik mo e byæ warunkowo uprawniony do klubu pozyskuj¹cego. Wtej sytuacji kontrakt z klubem pozyskuj¹cym do czasu uprawomocnienia siê orzeczenia Wydzia³u Gier PZPN ma charakter warunkowy. W takim przypadku klub pozyskuj¹cy obowi¹zany jest do ubezpieczenia zawodnika od nastêpstw nieszczêœliwych wypadków, wynik³ych na skutek uprawiania pi³ki no nej do czasu uprawomocnienia siê orzeczenia Wydzia³u Gier PZPN. W stosunku do poprzednio obowi¹zuj¹cych regulacji PZPN-u wprowadzono ca³kowicie now¹ instytucjê. Jest to tzw. uzasadniona przyczyna sportowa rozwi¹zania kontraktu zawodnik, który nie rozegra³ w poprzednim sezonie 10% meczów w pierwszej dru ynie 55

6 56 klubu w oficjalnych rozgrywkach prowadzonych przez PZPN, mo e wnioskowaæ do Wydzia³u Gier PZPN o jego rozwi¹zanie. Wed³ug art. 14 ust. 5 uchw. zas. ka dy taki przypadek bêdzie oceniany indywidualnie z uwzglêdnieniem wszelkich istotnych okolicznoœci (kontuzja, zawieszenie przez klub, pozycja zawodnika na boisku, wiek itd.). W przypadku stwierdzenia istnienia uzasadnionej przyczyny sportowej w³aœciwy organ PZPN ustali, czy klub pozyskuj¹cy zobowi¹zany bêdzie do zap³aty odszkodowania klubowi odstêpuj¹cemu, w wysokoœci uwzglêdniaj¹cej koszty, jakie poniós³ ten klub. W przypadku ukarania zawodnika przez organ prowadz¹cy rozgrywki kar¹ co najmniej 3 miesiêcy bezwzglêdnej dyskwalifikacji klub posiada uprawnienie do jednostronnej zmiany w okresie obowi¹zywania dyskwalifikacji wysokoœci wynagrodzenia okreœlonego w kontrakcie. Jeœli w kontrakcie strony ustali³y wysokoœæ kwoty wyp³acanej klubowi odstêpuj¹cemu w przypadku zamiaru wczeœniejszego rozwi¹zania kontraktu przez zawodnika (tzw. kwota odstêpnego), kontrakt ten ulega rozwi¹zaniu w trybie natychmiastowym w przypadku jej zap³acenia. W takim przypadku klubowi odstêpuj¹cemu nie przys³uguje ekwiwalent. W nowych przepisach PZPN znalaz³a siê tak e kwestia skutków prawnych przypadków jednostronnego zawinienia rozwi¹zania kontraktu przez zawodnika profesjonalnego i klub sportowy. W przypadku kontraktów podpisanych przez zawodnika przed ukoñczeniem 28 roku ycia: jeœli nast¹pi rozwi¹zanie kontraktu z winy zawodnika w ci¹gu pierwszych 3 (trzech) lat obowi¹zywania kontraktu, zostan¹ zastosowane sankcje sportowe i zawodnik zobowi¹zany bêdzie do zap³aty odszkodowania. W przypadku kontraktów podpisanych po ukoñczeniu przez zawodnika 28 roku ycia zastosowanie znajduj¹ te same zasady, jedynie okres zostaje skrócony do pierwszych 2 (dwóch) lat. W przypadku rozwi¹zania kontraktu z winy zawodnika po pierwszych 3 latach jego obowi¹zywania (dotyczy to zawodników, którzy w chwili podpisania kontraktu nie ukoñczyli 28 lat) lub po pierwszych 2 latach jego obowi¹zywania (dotyczy zawodników, którzy w chwili podpisania kontraktu ukoñczyli 28 lat) nie bêd¹ mia³y zastosowania sankcje sportowe. Zawodnik zobowi¹zany bêdzie jedynie do zap³aty odszkodowania. Sankcje sportowe oraz ustalenie obowi¹zku zap³aty odszkodowania orzekaj¹: Wydzia³ Dyscypliny w zakresie zakazu uprawniania zawodnika do gry przez okres od 6 do 12 miesiêcy w zale noœci od charakteru naruszenia obowi¹zków kontraktowych oraz Komisja ds. Ustalania Ekwiwalentu w zakresie odszkodowania na rzecz dotychczasowego klubu, przy uwzglêdnieniu wysokoœci wynagrodzenia otrzymanego przez zawodnika z dotychczasowego klubu oraz wysokoœæ ekwiwalentu, jaki klub ten zap³aci³ w zwi¹zku z jego transferem. 6 6 Szczegó³owe zasady w zakresie powy szego odszkodowania okreœla uchwa³a prezydium Zarz¹du PZPN. 56

7 Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce 57 W przypadku rozwi¹zania kontraktu z winy klubu nie przys³uguje mu ekwiwalent od klubu pozyskuj¹cego zawodnika. Zasadnicze wynagrodzenie zawodnika musi byæ (pod rygorem niewa noœci ad solemnitatem) okreœlone w kontrakcie o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej. Niewa ne s¹ postanowienia kontraktu uzale niaj¹ce zasadnicze wynagrodzenie zawodnika od zaistnienia jakichkolwiek warunków, w tym uzyskania okreœlonych wyników sportowych (to jest dopuszczalne jedynie w stosunku do dodatkowego wynagrodzenia zawodnika). Kontrakt powinien okreœlaæ zasadnicze wynagrodzenie zawodnika odrêbnie za ka dy sezon pi³karski, objêty czasem obowi¹zywania kontraktu. W przypadku gdy wynagrodzenie nie obejmuje ca³oœci okresu obowi¹zywania kontraktu, jest on wa ny tylko na sezony pi³karskie, odnoœnie do których zasadnicze wynagrodzenie zawodnika zosta³o wyraÿnie okreœlone. Wszelkie inne œwiadczenia na rzecz zawodnika (mieszkanie, samochód itp.) mog¹ byæ okreœlone w kontrakcie lub umowie dodatkowej, przy czym zobowi¹zania ich dotycz¹ce nie podlegaj¹ ochronie prawnej PZPN. Wyp³ata wynagrodzenia z kontraktu zawartego w formie umowy o pracê nastêpuje miesiêcznie z do³u, najpóÿniej w dniu 10. nastêpnego miesi¹ca. Wyp³ata wynagrodzenia z kontraktu zawartego w formie umowy cywilnoprawnej mo e nast¹piæ z góry za ca³y rok lub czêœæ sezonu. Z wynagrodzenia brutto z kontraktu zawartego w formie umowy o pracê klub potr¹ca zaliczkê na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz op³aca zawodnikowi œwiadczenia na ubezpieczenie spo³eczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, w wysokoœci stosownej do obowi¹zuj¹cych przepisów prawa powszechnego. W przypadku kontuzji lub choroby uniemo liwiaj¹cej wystêpowanie zawodnika w rozgrywkach, stwierdzonej zaœwiadczeniem lekarskim, przys³uguje mu wynagrodzenie okreœlone w kontrakcie. Zawodnik otrzymuje œwiadczenia od klubu lub ZUS-u w wysokoœci okreœlonej odpowiednimi przepisami oraz ewentualne œwiadczenie uzupe³niaj¹ce ze strony klubu, do 100% kontraktowego wynagrodzenia. W przypadku kontuzji lub choroby uniemo liwiaj¹cej wystêpowanie zawodnika w rozgrywkach przez okres d³u szy ni 6 (szeœæ) miesiêcy, stwierdzonej zaœwiadczeniem lekarskim, po tym terminie klub mo e wnioskowaæ do Wydzia³u Gier PZPN o rozwi¹zanie kontraktu lub ograniczyæ wyp³atê wynagrodzenia do kwoty 50% wynagrodzenia. Obni one wynagrodzenie przys³uguje zawodnikowi kontuzjowanemu lub choremu nie d³u ej ni do dnia wygaœniêcia kontraktu. W przypadku rozwi¹zania kontraktu na powy szych zasadach klubowi nie przys³uguje ekwiwalent. Na podstawie art. 21 i 22 uchw. zas. klub sportowy zatrudniaj¹cy zawodnika profesjonalnego zobowi¹zany jest do stworzenia mu warunków do podnoszenia kwalifikacji sportowych, zwalniania w przypadku powo³ania go do gry w reprezentacji narodowej, zgodnie ze stosownymi przepisami FIFA i PZPN, 57

8 58 wyp³acania wynagrodzenia okreœlonego kontraktem oraz dodatkowymi umowami oraz regulaminami o premiowaniu. Z kolei zawodnik profesjonalny jest zobowi¹zany w szczególnoœci do reprezentowania klubu w krajowych i miêdzynarodowych zawodach sportowych, a tak e w imprezach i spotkaniach popularyzuj¹cych klub, aktywnego udzia- ³u w procesie szkoleniowym i we wspó³zawodnictwie sportowym, poddawania siê obowi¹zkowym badaniom lekarskim, stosowania wy³¹cznie œrodków farmakologicznych przepisanych przez lekarza klubowego. Ponadto zawodnik zobowi¹zany jest do przestrzegania regulaminów sportowych i zasad rywalizacji sportowej, a tak e sportowego trybu ycia, troski o powierzone mu mienie, w szczególnoœci o sprzêt sportowy, za który ponosi pe³n¹ odpowiedzialnoœæ materialn¹, niepodejmowania dzia³añ mog¹cych naraziæ dobre imiê klubu, jego w³aœcicieli, sponsorów oraz osób z nim bezpoœrednio zwi¹zanych. Poza tym w trakcie obowi¹zywania kontraktu zawodnik nie mo e prowadziæ aktywnoœci gro ¹cej mu kontuzj¹, takiej jak np. jazda na nartach, motocyklach, skuterach wodnych, jazda konna, kick-boxing itp. Ponadto nie mo e graæ w pi³kê no n¹ w dru ynach piêcio- i szeœcioosobowych oraz prowadziæ dzia³alnoœci gospodarczej lub aktywnoœci utrudniaj¹cej pe³ne zaanga- owanie siê w reprezentowanie klubu, chyba e klub na piœmie wyrazi na to zgodê. Czas wykonywania obowi¹zków kontraktowych przez zawodnika okreœlony jest wymiarem jego zadañ wynikaj¹cych z zawartego kontraktu. Zawodnikowi przys³uguje prawo do corocznego p³atnego wypoczynku w wymiarze 30 (trzydziestu) dni wolnych, który w zale noœci od uzgodnieñ z klubem powinien byæ wykorzystywany w okresie wolnym od rozgrywania meczów i prowadzenia przygotowañ (treningów). Oprócz tego klub zatrudniaj¹cy zawodnika profesjonalnego obowi¹zany jest do ubezpieczenia go od nastêpstw nieszczêœliwych wypadków, wynik³ych na skutek uprawiania pi³ki no nej. Ubezpieczenie musi obejmowaæ równie mecze i treningi z zespo³ami reprezentacji narodowych, stosownie do przepisów FIFA. Nowe Przepisy PZPN wprowadzaj¹ tak e zasadê, i wszelkie zmiany poszczególnych postanowieñ kontraktu wymagaj¹ zachowania formy pisemnej pod rygorem niewa noœci. Niewa noœæ poszczególnych postanowieñ kontraktu nie ma jednak wp³ywu na wa noœæ pozosta³ych jego postanowieñ (tzw. klauzula salvatoriañska). II. Zgodnie z nowymi zasadami transfer zawodnika pi³ki no nej (zmiana przynale noœci klubowej) mo e mieæ charakter definitywny lub czasowy. Zmiana przynale noœci klubowej zawodnika, który nie jest zwi¹zany umow¹ (kontraktem o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej) z klubem, nie mo e byæ uzale niona od zwolnienia z klubu odstêpuj¹cego. Klubowi odstêpuj¹cemu przys³ugiwaæ bêdzie ekwiwalent za wyszkolenie i rozwój zawodnika, który nie ukoñczy³ 23 roku ycia, bez wzglêdu na 58

9 Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce 59 jego status, który zmienia barwy klubowe w trakcie obowi¹zywania umowy z klubem odstêpuj¹cym o statusie amatora, który w klubie pozyskuj¹cym podpisa³ umowê (w tym kontrakt o profesjonalne uprawianie pi³ki no nej) przed ukoñczeniem 28 roku ycia. Klubowi odstêpuj¹cemu nie bêdzie przys³ugiwaæ ekwiwalent za wyszkolenie i rozwój zawodnika, który zmienia barwy klubowe po ukoñczeniu 23 roku ycia po wygaœniêciu kontraktu z up³ywem jego terminu, którego kontrakt zosta³ rozwi¹zany z winy klubu przez w³aœciwy organ PZPN lub ZPN (dawny okrêgowy zwi¹zek pi³ki no nej). W przypadku, gdy klub pozyskuj¹cy nie jest zobowi¹zany do zap³aty ekwiwalentu klubowi odstêpuj¹cemu zawodnika, który zmienia barwy klubowe po ukoñczeniu 23 roku ycia, ale przed ukoñczeniem 28 roku ycia, przys³ugiwaæ bêdzie op³ata rycza³towa w wysokoœci, okreœlonej odrêbn¹ uchwa- ³¹ Prezydium Zarz¹du PZPN. W ramach PZPN zawodnik mo e byæ transferowany tylko jeden raz w roku kalendarzowym i wy³¹cznie w okresach transferowych. Zmiana przynale noœci klubowej nastêpuje na podstawie umowy zawartej miêdzy zainteresowanymi klubami, b¹dÿ na podstawie oœwiadczenia klubu o wygaœniêciu umowy (kontraktu) z zawodnikiem, wydanego w ci¹gu 7 dni od zg³oszenia wniosku o wydanie takiego oœwiadczenia. Umowa transferowa nie mo e byæ zawarta bez zgody zawodnika, wyra onej w formie podania o przyjêcie do klubu pozyskuj¹cego. Zawodnik, który ukoñczy³ 19 rok ycia, mo e byæ transferowany definitywnie lub czasowo jedynie do klubu posiadaj¹cego zespó³ uczestnicz¹cy w rozgrywkach pi³karskich seniorów. Ka dy podpisany aneks do umowy transferowej musi byæ najpóÿniej w ci¹gu 7 dni od daty jego podpisania przekazany do PZPN (odpowiedzialny jest za to klub pozyskuj¹cy zawodnika). Nie jest dozwolone zawarcie w treœci umowy transferu definitywnego obowi¹zku powrotu zawodnika do odstêpuj¹cego klubu w przypadku niewp³acania przez klub pozyskuj¹cy kolejnych rat p³atnoœci. Zmiana przynale noœci klubowej zawodników klubów I lub II ligi mo e nast¹piæ w okresie jednego z dwóch okresów transferowych (tzw. okien transferowych ): od 1 lipca do 31 sierpnia oraz od 1 lutego do 28 lutego. Przejœcie zawodników do klubów III ligi oraz ni - szych klas rozgrywkowych mo e nast¹piæ w okresie jednego z dwóch okresów transferowych, przypadaj¹cych od 1 lipca do dnia rozpoczêcia rozgrywek w rundzie jesiennej w klasie rozgrywkowej, w której wystêpuje klub pozyskuj¹cy; oraz od 1 lutego do dnia rozpoczêcia siê rozgrywek w rundzie wiosennej. W przypadku, gdy kluby odstêpuj¹cy i pozyskuj¹cy nie mog¹ osi¹gn¹æ porozumienia co do wysokoœci ekwiwalentu za wyszkolenie i rozwój zawodnika, ka dy z nich mo e zwróciæ siê do w³aœciwego organu PZPN lub ZPN o ustalenie tego ekwiwalentu. W przypadku sporów pomiêdzy zainteresowanymi klubami co do wysokoœci ekwiwalentu zawodnik, któremu wygas³a dotychczasowa umowa z klubem, 59

10 60 z którego odchodzi, powinien byæ uprawniony do gry w klubie, do którego przechodzi, na czas trwania negocjacji pomiêdzy klubami lub do czasu ustalenia ekwiwalentu przez w³aœciwy organ po negatywnym rezultacie negocjacji. Termin na powy sze negocjacje nie mo e przekroczyæ 30 dni, licz¹c od dnia z³o enia podania o przyjêcie do nowego klubu, zaœ na ustalenie ekwiwalentu 15 dni od chwili otrzymania niezbêdnych dokumentów od klubu, z którego zawodnik odchodzi. O negatywnym wyniku negocjacji klub pozyskuj¹cy pi³karza obowi¹zany jest niezw³ocznie powiadomiæ w³aœciwy organ PZPN lub ZPN. Brak przekazania tych dokumentów w terminie 7 dni od dnia wyst¹pienia przez w³aœciwy organ zwi¹zkowy do klubu odstêpuj¹cego zawodnika powoduje ustalenie wysokoœci ekwiwalentu na podstawie w³asnej oceny w³aœciwego organu. W decyzji ustalaj¹cej wysokoœæ ekwiwalentu w³aœciwy organ okreœla termin jej zap³aty, nie d³u szy ni 14 dni. Po tym terminie automatyczne nastêpuje przyznanie walkowerów dru ynom przeciwnym w meczach, w których wyst¹pi³ transferowany zawodnik. Po up³ywie powy szego okresu, w przypadku powrotu zawodnika do klubu, z którego odchodzi, klub ten otrzymuje ekwiwalent za grê w klubie pozyskuj¹cym w wysokoœci ustalonej przez w³aœciwy organ PZPN lub ZPN. Decyzja o jego ustaleniu jest ostateczna i nie podlega zaskar eniu. W trakcie postêpowania mediacyjnego w³aœciwy organ powinien przy ustaleniu ekwiwalentu za wyszkolenie braæ pod uwagê nastêpuj¹ce kryteria: wiek zawodnika, aktualny poziom sportowy, z uwzglêdnieniem pozycji na boisku oraz liczbê rozegranych meczów, wysokoœæ zarobków osi¹ganych w klubie lub reprezentacji. Zastosowanie powy szych zasad mo liwe jest jedynie w terminach, okreœlonych dla przeprowadzania transferów. Niezmiernie ciekawe i wa ne z praktycznego punktu widzenia s¹ przepisy PZPN-u reguluj¹ce kwestiê tzw. wypo yczeñ zawodników, czyli transferów czasowych. Transfer czasowy zawodnika do tego samego klubu mo e byæ przeprowadzony tylko jeden raz, niezale nie od okresu jego trwania. Zawarcie aneksu do umowy transferu czasowego, przesuwaj¹cego termin obowi¹zywania umowy przed up³ywem terminu okreœlonego w pierwotnej umowie, nie jest traktowane w rozumieniu niniejszej uchwa³y jako kolejny transfer czasowy. Transferowany czasowo do innego klubu mo e byæ jedynie taki zawodnik, który posiada w klubie odstêpuj¹cym umowê na okres co najmniej równy okresowi czasowego transferu. Klub, w którym wystêpuje zawodnik czasowo transferowany, nie mo e go transferowaæ czasowo do innego klubu. Czasowe transferowanie zawodnika na grê w innym klubie nastêpuje zgodnie z umow¹ i mo e byæ odp³atne. Umowa miêdzy zainteresowanymi klubami nie mo e byæ zawarta bez zgody zawodnika, wyra onej w formie podania o przyjêcie do klubu pozyskuj¹cego. Zawodnik czasowo transferowany mo e powróciæ przed up³ywem umowy do klubu odstêpuj¹cego za 60

11 Nowy status prawny pi³karzy profesjonalnych w Polsce 61 zgod¹ stron i zawodnika, o ile taka mo liwoœæ przewidywana by³a w umowie i jest zgodna z regulacjami PZPN. Nie jest dozwolone wprowadzanie do treœci umowy transferu czasowego warunku wczeœniejszego powrotu zawodnika do klubu odstêpuj¹cego w sytuacji braku p³atnoœci ca³oœci sumy lub kolejnych rat finansowych. Po up³ywie okresu czasowego transferowania zawodnik staje siê automatycznie pi³karzem klubu odstêpuj¹cego. Kolejny transfer czasowy zawodnika mo e nast¹piæ po up³ywie jednej rundy rozgrywkowej i tylko w tzw. oknie transferowym. III. Moim zdaniem, nowe regulacje statusu polskich pi³karzy profesjonalnych, obowi¹zuj¹ce w Polskim Zwi¹zku Pi³ki No nej, realizuj¹c czêœæ postulatów zg³aszanych w doktrynie zas³uguj¹ na pe³n¹ aprobatê. Uwzglêdniaj¹ one podstawowe za³o enia wykreowane przez FIFA w Nowym Systemie Transferowym z 2001 roku. Zmiany te, wprowadzaj¹c w Polsce od dawna postulowan¹ zasadê wolnoœci transferowej (patrz casus Bosmana), unowoczeœniaj¹ regulacje PZPN-u oraz czyni¹ je bli szymi regu³om obowi¹zuj¹cym w prawodawstwie Unii Europejskiej. Godz¹ one rozbie ne interesy zawodników profesjonalnych i klubów sportowych i jak ka dy kompromis mog¹ nie satysfakcjonowaæ w pe³ni wszystkich zainteresowanych stron, lecz jak siê wydaje nie mog³y mieæ innej treœci. 61