WordPerfect 7 nie tylko dla chemików

Transkrypt

1 Arty ku ł w Lin ux Plus 1998, 4, WordPerfect 7 nie tylko dla chemików Karol Grela (grela@technologist.com) P ierwszy raz z programem WordPerfect 5.1 sp otkałem się na uczelni. Bardzo polu biłem go za prostotę, logikę i ogromne możliwości. Pracowałem potem z inny mi torami, jednak zawsze moim fawory tem pozostawał WordPerfect. Jego ostatniej, 8 wersj i wałem j uż dość krótko, bo w ty m czasie zmieniłem sy stem op eracy jny. Uży tkownicy Linu xa nie mogą narzekać na brak sp ecj alizowany ch torów tekstu. Do profesj onalny ch zastosowań nadaj e się TEX ze swoimi znakomity mi bibliotekami. Dostęp ne są także zintegrowane pakiety biu rowe (Ap plixw are, Star Office). Ponieważ często mu szę tworzy ć złożone ty pograficznie doku menty rozważałem zastosowanie LaTEXa, ostatecznie jednak o borze tora do nowego środowiska zadecy dowały lata pracy sp ędzone z WordPerfectem dla DOS i Windows. Pozbywaj ąc się problemów z zawieszeniami sy stemu, fragmentacj ą dy sku i wiru sami nie chciałem jednocześnie rezy gnować z dziesiątków doku mentów i makrop oleceń nap isany ch doty chczas w ty m środowisku. Corel WordPerfect 7 dla Linu xa Nie wszy scy wiedzą, że Corel wśród różny ch wersj i swoj ego tora oferu je także WordPerfecta 7 dla Linu xa. 1 Firmą odp owiedzialną za rozwój tora dla środowisk Unixa jest Software Dev ment Corp oration, na jej stronie W W W można znaleźć naj nowsze informacj e o wersj i dla Linu xa. 2 Edy tor i programy pomocnicze dostarczane są w formacie ELF, w wersj i dla X Windows Sy stem (Ry nek 1) zawieraj ą dołączone staty cznie biblioteki Motif. Zgodnie z dany mi produ centa do uru chomienia WordPerfecta dla Linu xa (minimalnie i X11R5) potrzeba 9 MB pamięci RAM dla pierwszego tkownika i po 2,5 MB dla następ ny ch. Program może też pracować w FreeBSD j pg : Ry nek 1. WordPerfect 7 dla Linu xa (X Window Sy stem, AfterStep ) Na pakiet WordPerfect 7 dla Linu xa składa się procesor tekstu, tor równań matematy czny ch oraz modu ł do tworzenia grafiki wektorowej i kresów. Do doku mentu można imp ortować grafikę w rozmaity ch formatach. 3 Należy też zau waży ć, że tabele tworzone w torze maj ą cechy arku sza kalku lacy jnego, oferu jąc całkiem sp orą porcj ę fu nkcj i matematy czny ch, staty sty czny ch czy finanso ch. Umożliwia to na przy kład nap isanie sp rawozdania, w który m kosztory s przelicza się au tomagicznie" w zależności od zadanego ku r walu ty. Dołączone są też filtry pozwalaj ące na imp ort i eksp ort tekstów w bardzo wielu formatach. 3 Format doku mentów WordPerfecta dla różny ch sy stemów op eracy jny ch jest identy czny, tak więc nie istniej e problem konwersj i pomiędzy różny mi środowiskami. WordPerfect pozwala na wczy tanie i zap isanie pliku HTML. Wbudowany tor HTML pozwala tworzy ć proste serwisy W W W w try bie WYSIW YG. Z programem dostęp ny jest pokaźny pakiet doku mentacj i, między inny mi obszerny podręcznik tkownika i administratora, przy kładowe szablony, doku menty i inne.

2 W zależności od przewidy wany ch zastosowań Corel oferu je różne możliwości zaku p u. Dostęp na jest wersj a do tku osobistego oraz znacznie droższa "serv er edition". Ta ostatnia posiada między inny mi rozbudowane biblioteki fontów i ry nków, licencj ę Netscap e Nav igatora oraz wersj ę tora przeznaczoną dla terminali znako ch (nie miałem okazj i jej testować). Polity ka cenowa produ centa jest korzy stna. Aktu alnie cena naj tańszej wersj i akademickiej nosi 59 dolarów, 2 co czy ni tor dostęp ny m dla kieszeni przeciętnego polskiego stu denta czy nau kowca (ty m bardziej, że jednocześnie oszczędza on na cenie sy stemu op eracy jnego, programów anty wiru so ch itd). Zaku p u tora można dokonać przez Internet. Wcześniej warto zap oznać się z wersj ą testową WordPerfecta 7 dla Linu xa. 2 Jest to pełne danie tora (bez wersj i znakowej ), którego można legalnie wać przez 15 dni. Przekroczenie tego terminu wiąże się jednak z naru szeniem praw firmy Corel. Z serwera Software Dev ment Corp. 2 można też skop iować op cj onalne składniki (Ramka 1). W ybrane pliki ( xgu i.tar.gz i ewentu alnie inne) należy rozp akować w ty mczaso m katalogu a następ nie w środowisku X uru chomić utworzony skry pt Run me. Sp owodu je to wołanie godnego, graficznego programu instalacy jnego. Po odp owiedzi na kilka prosty ch pytań o rodzaj instalacj i (p ełna czy minimalna), języ ki obsłu giwane przez tor (j ako dodatkowe modu ły języ kowe) i katalog docelo program zainstalu je potrzebne pliki. W trakcie instalacj i możemy też brać sterowniki do posiadany ch dru karek. Przed zakończeniem instalacj i należy także przeczy tać pliki Readme, zawieraj ące dodatkowe informacj e o konfigu racj i i tkowaniu tora. WordPerfect 7 dla Linu xa nie stawia magań co do katalogu, w który m ma być umieszczony, można go nawet zainstalować w katalogu domo m, jako z kły tkownik. Naj lep iej jest jednak przep rowadzić instalacj ę jako tkownik root do ogólnie dostęp nego katalogu (na przy kład / op t/ 7). Ułatwi to potem administrowanie torem w przy padku pracy wielu tkowników. Po instalacj i należy (nadal jako root) konać podstawowe czy nności konfigu racy jne. Katalogi bin i shbin10 warto dodać do zmiennej PATH. Edy tor dostarczany jest z pokaźną liczbą sterowników dru karek, jeśli jednak w czasie instalacj i na świetlonej liście nie znaleźliśmy potrzebnej dru karki warto sp rawdzić, czy sterownik do niej (lu b podobnej ) nie jest dostęp ny na serwerze produ centa. 3 Na zakończenie czy nności konfigu racy jny ch należy poleceniem x a dm uru chomić tor w try bie administratora i brać stosowane w torze jednostki miary, gląd paska zadań, statu, kolory okien, skonfigu rować dru karki. Będą to ustawienia domy ślne, które każdy tkownik w razie potrzeby będzie mógł dostosować do własny ch magań. Możliwości oferowane przez program. W klasie procesorów WYSIW YG dla DOS/ Windows WordPerfect od dawna należy do ścisłej czołówki. W ystarczy powiedzieć, że MS Word dop iero w naj nowszej wersj i 8 zawiera narzędzia (na przy kład niektóre fu nkcj e formatowania tabel), które w WordPerfect były prawie "od zawsze". Program Corela oferu je mocne narzędzia torskie, pozwalaj ące zaliczy ć go do "małego DTP". Nawet pobieżne ich op isanie przekraczałoby ramy tego arty ku łu. Z tego powodu wsp omnę j nie o brany ch, szczególnie intere jący ch fu nkcj ach. Jedną z cech odróżniaj ący ch WordPerfecta od inny ch graficzny ch torów jest możliwość świetlenia i cj i kodów steru jący ch. Okno tora można podzielić na dwie części górna zawiera tekst w try bie WYSIW YG, w dolnej ten sam tekst świetlany jest razem z kodami steru jący mi (Ry nek 1). Każdy z elementów formatu jący ch doku ment ma swój odp owiednik w postaci kodu. Na kodach ty ch można kony wać op eracj e takie jak kop iowanie, szu kiwanie i zamiana. Podwój ne kliknięcie na niektóry ch kodach powodu je świetlenie okien dialogo ch, umożliwiaj ący ch zmianę odp owiednich parametrów. Możliwość bezp ośredniej cj i w oknie kodów bardzo ułatwia precy zy jne formatowanie doku mentu i jest dla mnie niezastąp iony m narzędziem. Do fu nkcj i ty p u DTP należą między inny mi ramki, w który ch można umieszczać tekst

3 (z możliwością jego obrotu ), tabele, grafikę i równania. Tekst może oblewać ramkę w sp osób nieregu larny zgodnie z kontu rem grafiki (Ry nek 1). Bardzo dobrze zrealizowane są możliwości tworzenia i cj i tabel oraz umieszczania tekstu w kolu mnach gazeto ch i równoległy ch. Dzięki fu nkcj i overs trik e brane znaki mogą być nadru kowane na sobie. Z kolei a dva nce pozwala umieścić tekst w prakty cznie dowolny m miej scu na stronie ( x, y ). Możliwe jest regu lowanie odstęp ów pomiędzy znakami i razami, podcięć oraz korzy stanie ligatu r. Osoby piszące większe op racowania docenią au tomaty czne nu merowanie paragrafów i rozdziałów oraz tworzenie sp isów, indeksów i odnośników skrośny ch. WordPerfect dla Linu xa nadaj e się także do ty po ch zastosowań biu ro ch. Pozwala łatwo tworzy ć koresp ondencj ę sery jną, dru kować kop erty i ety kiety. Bardzo przy datne są też tzw. Ex pres sdocs szablony, które można au tomaty cznie pełniać różny mi dany mi. Ponieważ w środowisku Windows PerfectOffice ma konku rować z MS Office tor Corela udostęp nia szereg fu nkcj i ułatwiaj ący ch pracę początku jący m tkownikom. Nie ma co prawda Animowanego Sp inacza, czy Gadaj ącego Su perp sa, są za to takie usp rawnienia jak lin ie prow a d z a ce (zmiana szerokości marginesów czy kolu mn przez proste ciągnięcie my szą), Quick Form at (kop iowanie formatu akap itu my szą) i wiele inny ch narzędzi nazwany ch Quick * i S peed *. Możliwość tworzenia makrop oleceń pozwala zau tomaty zować żmu dne czy nności i bardzo ułatwia pracę. Proste makra można tworzy ć rej estru jąc sekwencj e naciśnięty ch klawiszy, a bardziej zaawansowane korzy staj ąc z wbudowanego języ ka programowania (PerfectScrip t). W wersj i dla Linu xa składnia języ ka nie uległa większy m zmianom, tak więc po niewielkich korektach (na przy kład polecenie " świetl okno" to DIALOGDISPLAY w Windows i XDIALOGDISPLAY w Linu xie) z powodzeniem wam makr nap isany ch dla Windows (Ry nek 2). 3 WordPerfect a języ k polski. Oficj alnie firma Corel nie zap ewnia wsp arcia dla języ ka polskiego w torze dla Linu xa. Jak uprzej mie poinformowano mnie w Software Dev ment Corp. także w wersj i 8 nie jest planowana obsłu ga naszego języ ka. Wbrew pozorom sy tu acj a nie jest jednak beznadziej na i dostosowanie tora do obsłu gi języ ka polskiego jest proste.

4 Polskie znaki diakry t yczne. "Od zawsze" WordPerfect posiada wbudowany własny zestaw znaków (tzw. WordPerfect Characters; menu : in sert > ch ara cter) obej mu jący znaki akcentowane, alfabety rosy jski, hebraj ski i arabski, znaki matematy czne i wiele inny ch (Ry nek 3). Na przy kład "ń" posiada kod 1,155 (zestaw 1 mu ltinational, znak nu mer 155) a " " 8,3 (zestaw 8 greka). Kody ty ch znaków są niezmienne w wersj ach tora dla różny ch sy stemów op eracy jny ch. Z tego powodu teksty polskoj ęzy czne stworzone w WordPerfect mogą być przetwarzane i dru kowane w DOS/ Windows i Linu xie z zachowaniem polskich liter. Umożliwia to bezp roblemową pracę nad ty m samy m doku mentem w mieszany ch środowiskach, na przy kład na unixo m terminalu w firmie i w MS Windows w domu. Polska Klawiat ura. Jeśli w X zainstalowaną mamy polską klawiatu rę programisty WordPerfect pop rawnie wstawi do tekstu odp owiednie "krzaczki" w standardzie ISO Do pisania polecam jednak wać polskich znaków wbudowany ch w tor. Pozwoli to w doku mentach polskoj ęzy czny ch korzy stać z wielu narzędzi języ ko ch, takich jak sortowanie, zamiana wielkości liter czy nawet korekta pisowni. Dzięki torowi układów klawiatu ry możemy w prosty sp osób utworzy ć dowolną klawiatu rę. Kombinacj om klawiszy można przy pisać brane fu nkcj e tora, makrop olecenia oraz sekwencj e klawiszy (Ry nek 3). Edy tor klawiatu ry nie pozwala wać kombinacj i z "Alt" (p rzy naj mniej mnie się to nie udało), tak więc polskie litery można rowadzać z "Ctrl" lu b np. ty ldą ( Pr e feren ces > Key boa rd > Pla y a Key boa rd Scrip t > [Ctrl+W]! ). Ja cenię sobie własny produ kt zmody fikowaną "klawiatu rę maszy nistki". Nigdy nie mogłem przy z czaić się do tego, że w "klawiatu rze programisty " trzeba nacisnąć aż dwa klawisze (Alt+litera) aby uzy skać jeden znak. Ponieważ nawet w tekstach techniczny ch znacznie częściej rowadzam polskie znaki niż na przy kład "~"i " " takim klawiszom przy pisałem polskie litery. W ystarczy ło potem trochę ćwiczeń (lu b zaznaczenie liter flamastrem na klawiatu rze :) i teraz mogę pisać znacznie szy bciej. W ybór układu klawiatu ry to oczy wiście kwestia indy widu alna. Ważne jest, że każdy tkownik WordPerfecta może utworzy ć prakty cznie dowolną liczbę własny ch układów klawiatu ry i zmieniać je "w locie". 3

5 " Ust awienia języ kowe w doku mencie. Format daty, naz i skróty miesięcy i dni ty godnia, walu ta i rażenia takie jak "Tabela", "Ry nek" czy "winien/ ma" zależą od języ ka w jakim tworzy my doku ment. Definicj e ty ch zmienny ch dla wielu języ ków (w ty m polskiego) zawarte są w pliku shlib10/.lrs. Jest to z kły doku ment WordPerfecta i nic nie stoi na przeszkodzie aby wartości te dowolnie mody fikować, lu b nawet dodać op is nowego języ ka. O języ ku doku mentu decy du je kod [Lang] (Tools > La n # gua # ge...). Można też oczy wiście tworzy ć teksty wieloj ęzy czne. Na przy kład od miej sca stąp ienia kodu [PL] tor będzie traktował isy wany tekst jako polski i zgodnie z ty m rowadzi datę w pop rawny m formacie (p oniedziałek, 9 lu tego 1998) oraz zasto je plik z polskim słownikiem zaś w inny m fragmencie doku mentu je daty (lu nes, 9 de febrero de 1998) i słownika hiszp ańskiego. Istniej e też możliwość pominięcia danego fragmentu tekstu przy sp rawdzaniu pisowni. Jest to przy datne dla odnośników literatu ro ch, które z natu ry (cu dzoziemskie nazwiska, naz czasop ism) zawieraj ą słowa nieznane słownikowi. Plikiem korzy sty wany m przez fu nkcj ę korekty "w locie" jest lib/ x x.qcr (gdzie "x x" oznacza kod danego języ ka). 3 Definiu jąc odp owiednie pary rażeń (Tools > Quick Correct lu b bezp ośrednio tu jąc pliki *.qcr) można zmu sić tor aby w trakcie isy wania tekstu au tomagicznie zamieniał "ktory " w "który ", "sie" w "się" czy "(tm)" w " ". Słowniki. Polski słownik ortograficzny i tezau ru s nie są niestety składnikiem tora. Korzy staj ąc z dołączonego programu do cj i słowników ( w p s p utl ) można jednak utworzy ć no, lu b korzy stać słownik ze starszej wersj i WordPerfecta. Z przy jemnością stwierdziłem, że mój stary i sp rawdzony polski słownik ortograficzny (p ochodzący jeszcze z angielskiego WordPerfecta 5.1 dla DOS) bez większy ch problemów został skonwertowany do wersj i dla Linu xa. Co ciekawe, nie udało mi się tego samego dokonać w wersj i 7 dla Windows 95. Utworzony polski słownik ortograficzny ( lib10/ pl.lex) pozwala przep rowadzić korektę tekstu ( T ools > S p eller ) i wać op cj i sp rawdzania pop rawności na bieżąco (T ools > S pell As You Go). W ty m ostatnim przy padku rowadzany tekst jest kontrolowany w locie i jeśli danego słowa nie ma w słowniku jest ono podkreślane, a tor prop onu je pop rawne (j ego zdaniem) wersj e razu (Ry nek 1). Program w p s p utl ma du że możliwości: można w nim tować istniej ące, lu b też tworzy ć własne słowniki sp ecj alisty czne, na przy kład m czne czy techniczne. Przez wany przeze mnie polski słownik ortograficzny przep uściłem kilka prac doktorskich, dzięki temu zna on teraz takie poj ęcia jak "cy kloaddy cj a" czy "elektrofil". Do utworzenia nowego słownika potrzebny jest j nie plik WordPerfect (lu b słownik pomocniczy ) z odp owiednią listą słów. W ykorzy stu jąc plik teksto jargon, pochodzący z pakietu Crack 4.1 w ramach testów stworzy łem no słownik (j argon.lex) zawieraj ący terminologię "komp uterową". Za pomocą fu nkcj i (T ools > S peller > Diction aries >

6 Ad d ) kilka słowników można łączy ć w szereg. Dzięki temu jeśli danego hasła nie będzie w główny m słowniku kolej no przeszu kany zostanie jargon.lex i inne słowniki. Należy podkreślić, że w programie Corela można tować także główne słowniki, a nie ty lko pomocnicze, tworzone przez tkownika. Dru kowanie. WordPerfect instalu je pokaźny pakiet fontów (Ty pe 1 oraz ich odp owiedniki: *.p cf i *.bdf). Z jątkiem zestawu Mu ltinational nie zawieraj ą one jednak polskich znaków. Jak sp rawdziłem program bez zarzu tu dru ku je polskie litery wbudowane w pop ularne dru karki laserowe i atramentowe. Jeśli dru karka nie posiada polskich fontów do ich dru ku tor je własnego zestawu, co jednak gląda ładnie ty lko dla kroj u Times. Nie ma też problemu z dru kiem utworzonego w Linu xie doku mentu WordPerfecta w środowisku MS Windows. W ty m przy padku do dru ku te będą fonty Tru ety pe (CP 1250) bez konieczności konwersj i polskich liter. Ocena wersj i dla Linu xa i pod mowanie. Tak się złoży ło, że WordPerfecta 7 dla Linu xa (naj pierw w wersj i Beta, potem w stabilnej ) mogłem testować w trakcie pisania du żego doku mentu technicznego. Część prac nad ty m tekstem prowadziłem równolegle w środowisku Windows 95. Na tej podstawie mogę poku sić się o ocenę tora dla Linu xa. Jeśli chodzi o oferowany zakres fu nkcj i nie ustęp u je on w niczy m wersj i 7 dla Windows 95/ NT. Edy tor jest generalnie produ ktem stabilny m, aczkolwiek kilka razy udało mi się go sku tecznie zawiesić. Następ owało to jednak z regu ły nie w czasie cj i tekstu (te fu nkcj e są dop racowane) ale na przy kład podczas komp ilacj i makrop oleceń czy konwersj i słowników. Wersj a dla Linu xa jest raźnie szy bsza od WordPerfecta 7 dla Windows 95. Zdecy dowanie niedop racowany jest jednak mechanizm świetlania tekstu na ekranie. Czcionki są ry sowane brzy dko, bez gładzania krawędzi i dość często zdarza się, że przy końcu linii ku rsor umieszcza się nie przed/ za znakiem lecz na jego środku. To dość denerwu jące zj awisko stęp u je ty lko w kilku liniach na stronie i jest generalnie niezależne od powiększenia, sp osobu formatowania czy wreszcie rozdzielczości i rodzaj u X Serwera. W oknie cj i kodów steru jący ch ku rsor świetlany jest j uż pop rawnie. Wersj a dla Linu xa jest z powodu Motifa dość brzy dka (w moj ej op inii). Języ k makrop oleceń jest nieco uboższy niż w wersj i do Windows 95. Szczególnie brakowało mi graficznego tora okien dialogo ch. Te i inne usterki (aczkolwiek iry tu jące) nie dy skwalifiku ją oczy wiście programu. Należy pamiętać, że jest to dop iero pierwsze danie tora dla Linu xa. Z wielu szczegółów widać, że wersj a ta powstawała w du ży m pośp iechu. Software Dev ment Corp. pracu je intensy wnie nad wersj ą 8 programu. Zap owiadane są du że zmiany, pierwsza Beta dla Linu xa dla ma być podobno dostęp na w marcu. Tak więc naj raźniej linia WordPerfecta dla Linu xa będzie rozwij ana, co potwierdza, że nasz ulu biony sy stem op eracy jny jest poważnie traktowany przez du że firmy. Jak się przekonałem, do uzy skania wsp arcia dla języ ka polskiego starczą standardowe narzędzia WordPerfecta (i program w p s p utl ). Na serwerze Software Dev ment Corp. dostęp ny jest także zaawansowany tor sterowników dru karek do WordPerfecta 7 dla Linu xa program ptr. 2 Dodatkowe modu ły języ kowe zawieraj ą zaz czaj op rócz słownika i tezau ru sa w pełni przetłu maczony plik pomocy (*.hlp ) i interfej s tkownika. Ponieważ polecenia menu i komu nikaty programu przecho wane są w osobny ch plikach *txt. x x polska firma w porozu mieniu z Corelem mogłaby bez tru du przep rowadzić lokalizacj ę tora. 1. http :/ / produ cts/ wordp erfect/ unix/ c 7u nix.htm

7 2. http :/ / 3. CD ROM dołączony do tego dania Linu x Plus zawiera dodatkowe informacj e na temat tora: listę filtrów do imp ortu i eksp ortu doku mentów, listę obsłu giwany ch dru karek, pliki z polską klawiatu rą, kilka przy kłado ch makrop oleceń i inne. Ramka 1. Zawartość archiwów instalacy jny ch wersj i demonstracy jnej. 2 xgu i.tar.gz (36MB) Wersj a instalacy jna WP 7 Linu x (X Window Sy stem). Zawiera wszy stkie programy, pliki pomocy i narzędzia języ kowe w wersj i angielskiej (amery kańskiej ). manu al.tar.gz (18MB) Podręcznik tkownika (w języ ku angielskim) w formacie PDF. Zawiera dołączony program Adobe Acrobat Reader w wersj i dla Linu xa. grap hics.tar.gz (80KB) Kilka przy kłado ch grafik prezentacy jny ch w formacie WPG sdk.tar.gz (1MB) SDK (Software Dev ers Kit) Pliki z wersj ami narodo mi (zawieraj ą narzędzia języ kowe, oraz zlokalizowany interfej s tkownika i pliki pomocy ). xozg.tar.gz (14MB) Angielski (au stralij ski) xceg.tar.gz (9MB) Angielski (kanady jski) xu kg.tar.gz (10MB) Angielski (bry ty jski) xfrg.tar.gz (10MB) Francu ski xcfg.tar.gz (14MB) Francu ski (kanady j xdeg.tar.gz (9MB) Niemiecki xesg.tar.gz (38MB) Hiszp ański xitg.tar.gz (10MB) Włoski xnlg.tar.gz (10MB) Niderlandzki ski) Podp isy do dołączony ch ry nków. 7 1.j pg : Ry nek 1. WordPerfect 7 dla Linu xa (X Window Sy stem, AfterStep ). 7 2.j pg : Ry nek 2. Okna dialogowe utworzone w języ ku PerfectScrip t. 7 3.j pg : Ry nek $ 3. Zestaw WordPerfect Characters.

8 7 4.j pg : Ry nek 4. Tworzenie nowego układu klawiatu ry.