Sprawy dotyczące przemocy domowej
|
|
- Ignacy Wasilewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Polityka ścigania sądowego Sprawy dotyczące przemocy domowej Zarząd Polityką, luty 2005 Copyright Koronny 2005 Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 1
2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 3 2. CO TO JEST PRZEMOC DOMOWA? 5 3. ROLA PROKURATURY KORONNEJ 6 4. KODEKS PROKURATORÓW KORONNYCH 8 5. CZY MATERIAŁ DOWODOWY JEST WYSTARCZAJĄCY, BY WSZCZĄĆ POSTĘPOWANIE SĄDOWE? CZY WNIESIENIE OSKARŻENIA JEST W INTERESIE PUBLICZNYM? PODJĘCIE DECYZJI O POSTAWIENIU ZARZUTÓW I UZNANIU PRZYZNANIA SIĘ DO WINY UNIKANIE ZWŁOKI POMOC OFIAROM I ŚWIADKOM PRZY SKŁADANIU ZEZNAŃ KAUCJA WYDANIE WYROKU ZAKOŃCZENIE 26 ZAŁĄCZNIK A 27 Kilka przykładów rodzajów zachowania jakie mogą zaistnieć w sprawach przemocy domowej, i które mogą stanowić przestępstwo ZAŁĄCZNIK B 31 Kaucja ZAŁĄCZNIK C 34 Szczegółowe adresy niektórych organizacji dostarczających pomocy albo informacji ofiarom przemocy domowej Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 2
3 1. WSTĘP 1.1 Dokument ten wyjaśnia sposób w jaki Prokuratura Koronna (CPS) zajmuje się poszczególnymi sprawami dotyczącymi przemocy domowej. 1.2 Przemoc domowa jest traktowana szczególnie poważnie. Jej rodzinny charakter jest czynnikiem raczej obciążającym niż łagodzącym z powodu nadużycia zaufania. Ofiary znają i często żyją albo żyły z prześladowcą. Ponadto często nadal istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa ofiary a w najgorszych przypadkach dla życia jej i innych osób, które (w tym dzieci) mogą być zagrożone. 1.3 Kiedy CPS decyduje o wniesieniu aktu oskarżenia, bezpieczeństwo ofiary, dzieci i wszystkich innych zagrożonych osób będzie dla niej sprawą nadrzędną. 1.4 Osoby mają prawo czuć się bezpiecznie i być bezpiecznymi w swoich związkach osobistych. Wiadomym jest, że przemoc domowa może mieć niszczący wpływ nie tylko na ofiarę ale również rodziny a szczególnie dzieci, które w tym uczestniczą i bezpośrednio znoszą następstwa tej przemocy. 1.5 Dlatego też powstrzymanie przemocy domowej i doprowadzenie sprawców przed wymiar sprawiedliwości musi być priorytetem dla Prokuratury Koronnej. Jest ona zdecydowana odegrać swoją rolę poprzez skuteczne wszczynanie postępowania sądowego i współpracę z wieloma organami zajmującymi się sprawami tego rodzaju. CPS zdaje sobie sprawę, że postępowanie karne jest tylko jednym sposobem traktowania tych spraw, i że może być konieczne jednoczesne wykorzystanie prawa karnego i cywilnego. W przypadkach równoczesnego prowadzenia postępowań karnych i cywilnych, Prokuratura Koronna będzie starała się zapewnić, że sądy wydadzą spójne nakazy, w których bezpieczeństwo ofiar i dzieci pozostaje priorytetem. Należy zwrócić uwagę na to, że niektóre ofiary mogą nie życzyć sobie, by postępowanie karne zostało w ogóle rozpoczęte, woląc wykorzystać środki cywilne albo inne mechanizmy bezpieczeństwa i pomocy. 1.6 Prokuratura Koronna będzie nadal współpracować i przygotowywać sprawy z policją, z innymi kolegami z systemu wymiaru sprawiedliwości oraz z ochotnikami i grupami wspólnotowymi, zarówno lokalnie jak i w całym kraju, aby polepszyć swoje zrozumienie spraw domowej przemocy i podjąć odpowiednie decyzje ich dotyczące. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 3
4 1.7 CPS zdaje sobie sprawę, że ofiary przemocy domowej - szczególnie te, które ją znoszą od dłuższego czasu muszą podjąć trudne decyzje, które wpłyną na ich życie i na życie osób im bliskich. 1.8 Należy przyznać zdać sobie sprawę z istniejących przeszkód, co oznacza, że w przypadku niektórych osób szansa, że zgłoszą te przestępstwa, jest mniejsza. 1.9 Ofiary, które żyją albo żyły w związku z prześladowcą, mogą czuć sie winne albo myśleć, że organy oficjalne mogą je potępić, jak również stać wobec trudnego dylematu takiego jak zakłócenie życia swoich dzieci i rodzin Osoby pochodzące z czarnej społeczności i mniejszości etnicznych mogły cierpieć z powodu rasizmu. Mogą one obawiać się, że nie uwierzy się im, albo że nie będą właściwie potraktowane. Z tego powodu mogą mieć opory, by zgłosić przestępstwo albo podtrzymywać zarzuty w przypadku postępowania sądowego. Ten sam skutek mogą mieć przekonania kulturowe i religijne W sprawach przemocy domowej w związkach jednopłciowych, ofiary mogą bać się reakcji homofobicznych ze strony systemu wymiaru sprawiedliwości, jak też tego, że zostaną odkryte (outed) w czasie procedury Osoby niepełnosprawne i pewne osoby w podeszłym wieku, które są ofiarami domowej przemocy mogą obawiać się zgłoszenia przestępstwa, szczególnie jeżeli prześladowca jest jednocześnie opiekunem CPS pracuje z pewną liczbą organizacji ogólnokrajowych i lokalnych, które proponują pomoc ofiarom począwszy od procedury zgłoszenia przestępstwa a skończywszy na złożeniu zeznania w sądzie Aby pomóc ofierze albo świadkowi przy składaniu zeznań mogą być podjęte procedury wyjątkowe (zobacz paragraf 9 na str. 18). Każda sprawa zostanie starannie i dokładnie rozważona. Decyzje podjęte przez CPS będą obiektywne ale podjęte w perspektywie zadbania o bezpieczeństwo i pomoc ofiarom i ich poinformowania Wiadomym jest, że im dłużej przemoc domowa trwa, tym bardziej staje się częsta i poważniejsza, i może skończyć się śmiercią. Z tego powodu podejmowane jest czasami postępowanie nawet jeśli ofiara prosi by tego nie robić. W tych sprawach CPS dokonuje jak najbardziej pełnego dochodzenia za pośrednictwem policji, aby upewnić się, że decyzja wniesienia oskarżenia opiera się na wszystkich dostępnych informacjach i ma za priorytet zadbanie o bezpieczeństwo ofiary i dzieci. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 4
5 2. CO TO JEST PRZEMOC DOMOWA? 2.1 Nie istnieje żadne określone ustawowo przestępstwo przemocy domowej. "Przemoc domowa to ogólne określenie opisujące zakres zachowań występujących często u pewnych osób w celu kontrolowania i górowania nad inną osobą z którą mają, albo mieli bliskie stosunki albo stosunki rodzinne. Jest to często seria zajść, w których ma miejsce złe traktowanie fizyczne albo inne, i która wywiera skumulowany efekt na ofiarę. Przemoc domowa ma miejsce bez względu na pochodzenie i warunki, seksualność, wiek, kalectwo i płeć, ale przytłaczająca większość ofiar to kobiety a prześladowcy to mężczyźni. 2.2 Rządowa definicja przemocy domowej została zatwierdzona w 2004 roku i stwierdza, że jest to: "wszelkie zajście obejmujące groźne zachowanie się, przemoc lub nadużycie [psychiczne, fizyczne, seksualne, finansowe albo emocjonalne] między dorosłymi osobami, które są lub były bliskimi partnerami lub członkami rodziny, bez względu na płeć czy seksualność. Osoba dorosła to każda osoba powyżej 18 roku życia a członkami rodziny są matka, ojciec, syn, córka, brat, siostra i dziadkowie, obojętnie czy są bezpośrednio spokrewnieni, powinowaci czy też przybrani. Definicja jest wsparta tekstem wyjaśniającym, że przemoc domowa obejmuje okaleczenie narządów płciowych kobiet, przymuszenie do małżeństwa i tak zwane "zbrodnie honorowe. 2.3 Ta definicja zastępuje różne definicje stosowane przez ministerstwa i urzędy, i była potrzebna by udoskonalić wspólne procedury robocze i kontrolę. 2.4 Ponieważ kwestia bezpieczeństwa ofiar i dzieci oraz odpowiedzialność podsądnego są tak bardzo ważne dla Prokuratury Koronnej, zastosuje ona politykę odnoszącą się do przemocy domowej w przypadkach przestępstw mających miejsce w kontekście rodzinnym obejmujących ofiary i prześladowców bez względu na ich wiek. 2.5 Kilka przykładów zachowania, które mogą stanowić przestępstwo jest podanych w Załączniku A. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 5
6 3. ROLA PROKURATURY KORONNEJ 3.1 Prokuratura Koronna jest głównym organem ścigania w Anglii i Walii i kieruje nią Prokurator Generalny (Director of Public Prosecutions). Prokurator generalny odpowiada za to przed Parlamentem. Prokuratura Koronna posiada organizację ogólnokrajową składającą się z 42 Okręgów. Każdy Okręg jest kierowany przez Prokuratora Naczelneg i odpowiada obszarowi podlegającemu jednostce organizacyjnej policji, w tym Okręg Londynu. System ten został ustanowiony w 1986 roku, by wnosić oskarżenia do sądu w sprawach prowadzonych przez policję. Chociaż Prokuratura Koronna współpracuje blisko z policją, to pozostaje od niej niezależna. Niezależność Prokuratorów Koronnych posiada podstawowe znaczenie konstytucyjne. Podjęcie decyzji przy dochodzeniu w danej sprawie w sposób uczciwy, bezstronny i niepodzielny pomaga w wymierzaniu sprawiedliwości ofiarom, świadkom, podsądnym i społeczeństwu. Prokuratura Koronna współpracuje z organami innych jurysdykcji zajmującymi się dochodzeniem i ściganiem. 3.2 Chociaż opinia ofiar jest brana pod uwagę, CPS nie jest ich prawnym przedstawicielem i nie wolno jej badać materiału dowodowego razem z nimi. Rolą CPS jest prowadzenie postępowania sądowego w imieniu społeczeństwa. 3.3 Policja jest odpowiedzialna za prowadzenie śledztwa odnośnie zarzutów o przemoc domową i zgromadzenie materiału dowodowego. Ostatnie zmiany w prawie oznaczają, że CPS jest teraz odpowiedzialna za podejmowanie decyzji w sprawie zarzutów w prawie wszystkich przestępstwach oprócz tych najmniejszej wagi. To będzie znaczyło, że prokuratorzy służą poradą w sprawach dotyczących przemocy domowej od początku procedury. 3.4 Odpowiedzialność za podjęcie decyzji o wszczęciu postępowania sądowego należy do CPS a nie do ofiary czy policji. W przypadku podjęcia decyzji o nie wnoszeniu oskarżenia lub zaniechaniu postępowania sądowego lub znacznej zmianie oskarżenia, ofiara zostanie poinformowana na piśmie o decyzji i o jej powodach. Jednak w przypadku gdy sprawa postępuje bardzo szybko możliwe jest, że CPS nie zawsze będzie w stanie dać wytłumaczenie przed jej zakończeniem. W niektórych przypadkach CPS zaproponuje też listownie spotkanie z prokuratorem w celu dostarczenia pełniejszego wytłumaczenia. Egzemplarz dokumentu Sposób podejmowania decyzji o wniesieniu oskarżenia w przypadku domowej przemocy może zostać otrzymany w Oddziale Łączności Prokuratury Koronnej. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 6
7 3.5 Ponieważ CPS jest zobowiązana do udoskonalania sposobu w jaki zajmuje się sprawami przemocy domowej, zorganizowano sieć koordynatorów do spraw przemocy domowej - jednego na każdy okręg CPS - pomagających przy wprowadzaniu w życie polityki CPS, przy problemach odnalezienia właściwych instancji, identyfikacji i przy dzieleniu się doświadczeniem. Każdy okręg gwarantuje też, że pracuje z prokuratorami, którzy są ekspertami w kwestiach przemocy domowej, i do których należy odpowiedzialność na poziomie lokalnym za wprowadzanie polityki i przekazywanie informacji, dostarczanie pomocy kolegom i współinicjowanie spotkań lokalnych z różnymi organizacjami. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 7
8 4. KODEKS PROKURATORÓW KORONNYCH 4.1 Sposób w jaki jest podejmowana decyzja o wszczęciu postępowania sądowego jest ustalony w Kodeksie Prokuratorów Koronnych. Jest to dokument publiczny. Sprawy zgłoszone Prokuraturze Koronnej przez policję są recenzowane według kryteriów ustalonych w Kodeksie. Decyzje dotyczące oskarżenia są podejmowane zgodnie z Pełnym Kryterium Dowodowym Kodeksu różniącym się od tego używanego w ograniczonych okolicznościach, gdzie stosuje się węższe Kryterium Interesu Społecznego. 4.2 Pełne Kryterium Dowodowe Kodeksu Pełne Kryterium Dowodowe Kodeksu składa się z dwóch etapów. Pierwszy etap dotyczy rozważenia materiału dowodowego. Jeśli sprawa nie spełnia kryterium tego etapu dowodowego, to nie można postępować dalej, obojętnie jak ważna czy poważna byłaby sprawa. Jeśli przejdzie ona przez etap dowodowy, to jest podjęty drugi etap a następnie decyzja o tym, czy postępowanie sądowe jest potrzebne w interesie publicznym. Pierwszy etap - etap dowodowy 4.3 CPS musi być przekonany, że istnieją wystarczające dowody, pozwalające na realistyczną perspektywę skazania każdego podsądnego i za każdy zarzut. Oznacza to, że występuje większe prawdopodobieństwo, że ława przysięgłych sąd pokoju lub sędzia samodzielnie prowadzący sprawę, właściwie pouczony zgodnie z prawem, podejmie decyzję o wydaniu wyroku skazującego za domniemane zarzuty, niż że taki wyrok nie zapadnie. Drugi etap - etap interesu publicznego 4.4 Jeśli sprawa spełnia kryterium dowodowe, CPS musi następnie podjąć decyzję czy wszczęcie postępowania leżyw interesie publicznym. Wniesienie oskarżenia będzie zazwyczaj miało miejsce o ile nie występują czynniki kryterium interesu publicznego przemawiające przeciw wnoszeniu oskarżenia, i które wyraźnie przeważają nad argumentami za jego wszczęciem 4.5 Rozważając kryterium interesu publicznego, Prokuraturzy Koronni powinni zawsze brać pod uwagę "konsekwencje dla ofiary wynikające z decyzji o podjęciu lub zaniechaniu postępowania sądowego oraz wszelkie opinie wyrażone przez ofiarę lub jej rodzinę. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 8
9 4.6 Kryterium interesu publicznego jest szczegółowo wyjaśnione w Paragrafie 6 na str. 14. Kryterium Interesu społecznego 4.7 Kryterium Interesu Społecznego wymaga podjęcia decyzji o istnieniu przynajmniej uzasadnionego podejrzenia, że podejrzany popełnił przestępstwo i jeśli tak, to czy jest to w interesie publicznym, by wnieść oskarżenie przeciwko podejrzanemu. To Kryterium jest stosowane w tych sprawach, w których nie byłoby właściwym wypuszczenie podejrzanego za kaucją po wniesieniu oskarżenia, ale nie ma jeszcze wystarczających dowodów, by zastosować Pełne Kryterium Dowodowe. Pełne Kryterium Dowodowe musi zostać zastosowane skoro tylko jest to możliwe. Policja powinna zgłosić Prokuraturze Koronnej wszystkie sprawy dotyczące przemocy domowej, chyba że nie ma żadnego dowodu, na którym można oprzeć uzasadnione podejrzenie. Ciężar i kryterium dowodu 4.8 Kryteria stosowane przez CPS w momencie podejmowania decyzji o wniesieniu oskarżenia różnią się od tych zastosowanych przez sąd przed wydaniem wyroku skazującego przeciw podsądnemu. Aby zapewnić wyrok skazujący w sądzie karnym, należy udowodnić sprawę, żeby sąd był pewny winy podsądnego. 4.9 Istnieje bardzo wysokie kryterium dowodu i wiele powodów, dla których podsądny może nie zostać skazany. Świadkowie nie powinni uważać, że oskarżony został uniewinniony, ponieważ nie uwierzono ich zeznaniom. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 9
10 5. CZY MATERIAŁ DOWODOWY JEST WYSTARCZAJĄCY, BY WSZCZĄĆ POSTĘPOWANIE SĄDOWE? 5.1 Prokuratura Koronna będzie ściśle współpracowała z policją, by upewnić się, że cały dostępny materiał dowodowy ze wszystkich źródeł został zgromadzony i poddany jej uwadze. Rzeczywiste zgromadzenie materiału dowodowego przez policję może obejmować, na przykład, 999 kaset, materiał filmowy telewizji wewnętrznej (CCTV), wyniki ekspertyzy sądowej i obserwacje policji w terenie np. przewrócone meble i odniesione obrażenia. Materiał dowodowy zostanie starannie rozważony a decyzja podjęta tak szybko jak tylko jest to możliwe. CPS postara się również upewnić, że sprawy postępują w sądzie bez niepotrzebnej zwłoki. 5.2 Przemoc domowa ma często miejsce w zaciszu domowym i czasem ofiara może być jedynym świadkiem. Może to oznaczać, że o ile podsądny nie przyznaje się do winy lub nie ma innych istotnych środków dowodowych, to zazwyczaj ofiara będzie musiała złożyć zeznanie w sądzie. Należy zdać sobie sprawę, że wiele ofiar przemocy domowej będzie uważać to za bardzo trudne i może potrzebować praktycznego i psychicznego wsparcia i usług adwokata wyspecjalizowanego w dziedzinie przemocy domowej. Psychiczna i praktyczna pomoc dla wszystkich ofiar przestępstw jest też dostępna w stowarzyszeniach Pomoc dla Ofiar i Pomoc dla Świadków. Szczegółowe adresy tych organizacji niosących pomoc znajdują się w Załączniku C. 5.3 Wiadomo, że niektóre skargi dotyczące przemocy domowej nie są wniesione natychmiast z obawy przed represją, z zastraszenia albo z powodu licznych innych czynników. Tu również organizacje wyspecjalizowane w udzielaniu pomocy w przypadkach przemocy domowej będą w stanie zaproponować pomoc i radę ofiarom, które są niepewne jakie działanie należy podjąć. 5.4 CPS nie uważa, że wezwanie ofiary do sądu, w celu złożenia zeznań jest jedynym sposobem udowodnienia sprawy. Dostępność innych dowodów będzie bardzo dokładnie rozpatrzona. Na przykład możliwe jest, że znajomy, sąsiad albo dzieci byli obecni w tym samym pomieszczeniu albo gdzie indziej w mieszkaniu i mogą złożyć zeznania. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 10
11 Co się dzieje w przypadku gdy ofiara wycofuje zarzuty wspierające postępowanie sądowe lub nie chce już składać zeznań przed sądem? 5.5 Czasami ofiary poproszą policję o niepodejmowanie dalszych kroków w danej sprawie i stwierdzą, że nie chcą już składać zeznań. To nie znaczy, że sprawa zostanie automatycznie zaniechana. Zgodnie z ogólną zasadą postępowanie sądowe będzie wszczęte gdy istnieje wystarczający materiał dowodowy i gdy takie postępowanie jest w interesie publicznym. 5.6 Kiedy to ma miejsce, trzeba dowiedzieć się o powodach takiego zachowania przed podjęciem decyzji jakie działanie należy podjąć. Może to pociągnąć za sobą odroczenie rozprawy sądowej w celu rozpatrzenia okoliczności i zdecydowania o jak najlepszym sposobie działania. 5.7 Zostaną podjęte następujące kroki: upewnienie się, że sprawa jest prowadzona przez prokuratora doświadczonego w sprawach dotyczących przemocy domowej; poproszenie policji o dokonanie dochodzenia uzupełniającego, jeżeli informacja o decyzji ofiary jest przekazana przez podsądnego; jeżeli ofiara potwierdza, że informacja ta jest zgodna z prawdą, policja zostanie poproszona o przyjęcie pisemnego oświadczenia ofiary wyjaśniającego powody wycofania swoich zeznań, stwierdzającego, czy pierwotne oświadczenie było zgodne z prawdą i czy ofiara została poddana presji, by wycofać zarzuty, i dostarczającego wszelkiej innej informacji związanej ze sprawą; poproszenie policji o opinię na temat materiału dowodowego w danej sprawie i możliwej reakcji ofiary w przypadku żądania, by stawiła się przed sądem; poproszenie policji o przeprowadzenie pełnego oszacowania ryzyka ponoszonego przez ofiarę, jakiekolwiek dzieci czy też jakąkolwiek inną narażoną na niebezpieczeństwo osobę i o odnotowanie szczegółów odnośnie pomocy dostępnej dla ofiary i pomocy już zaproponowanej. 5.8 Jeżeli istnieje podejrzenie, że ofiara została poddana presji lub zastraszona w celu wycofania skargi, policja zostanie poproszona o dalsze śledztwo. Śledztwo może ujawnić nowe przestępstwa, na przykład szykany lub zastraszenie świadka lub ewentualne złamanie warunków kaucji. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 11
12 5.9 Jeżeli zeznanie ofiary po wycofaniu skargi nie jest takie samo jak pierwotne, policja poprosi ofiarę o wyjaśnienie tej zmiany i, jeśli to konieczne, przeprowadzi dodatkowe dochodzenie na temat powodów Jeżeli ofiara potwierdza, że skarga jest zgodna z prawdą ale nadal chce ją wycofać, rozważona będzie najpierw możliwość kontynuowania postępowania sądowego bez zeznań ofiary (kryterium dowodowe) a następnie, jeśli to jest możliwe, czy należy kontynuować sprawę wbrew woli ofiary (kryterium interesu publicznego) Opcje te będą w pełni zbadane przed podjęciem decyzji o wniesieniu oskarżenia Bezpieczeństwo ofiary, dzieci albo jakiejś innej potencjalnie narażonej na niebezpieczeństwo osoby będzie najważniejszym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji. Co się dzieje w przypadku podjęcia decyzji o kontynuowaniu postępowania sądowego wbrew woli ofiary? 5.13 Zazwyczaj im poważniejsze jest wykroczenie ( na przykład z powodu obecności dzieci, lub stopnia użytej przemocy lub rzeczywistego i trwałego zagrożenia dla ofiary lub innych osób) tym prawdopodobniejsze jest wszczęcie postępowania sądowego w interesie publicznym - nawet jeśli ofiary twierdzą, że nie życzą sobie, by tak postąpiono Jeżeli uważa się, że sprawa powinna być nadal ścigana, i że konieczne byłoby oparcie się na zeznaniach ofiary, by sprawę udowodnić, należy zdecydować: czy można wykorzystać przed sądem oświadczenie ofiary jako dowód bez konieczności by ofiara zeznawała przed sądem; czy można rozpocząć postępowanie sądowe pomagając ofierze w uczestniczeniu w rozprawie dzięki procedurom wyjątkowym (zob. str. 18, wyjaśniającą w jaki sposób mogą one pomóc ofierze w złożeniu zeznań); albo czy należy zobowiązać ofiarę, by zeznawała osobiście w sądzie Zgodnie z aktualnym prawodawstwem można wymagać, by mężowie albo żony złożyli zeznanie o pobiciu albo groźbie zranienia przez współmałżonka. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 12
13 Można też wezwać partnerów żyjących w stanie pozamałżeńskim lub członków rodziny do złożenia zeznania o każdym przestępstwie W sprawach gdzie konieczne jest wezwanie ofiar wbrew ich woli, doświadczony prokurator podejmie tę decyzję jedynie po zasięgnięciu opinii policji i biorąc najpierw pod uwagę bezpieczeństwo ofiary i dzieci albo narażonych na niebezpieczeństwo osób. W sprawach dotyczących związków jednopłciowych, jeżeli to stosowne, rozważone zostaną również następstwa potencjalnego odkrycia orientacji seksualnej ofiary (outing) z powodu procesu Prawo dopuszcza wykorzystanie oświadczenia ofiary w sądzie bez jej wzywania, ale tylko w bardzo ograniczonych okolicznościach, na przykład gdy nie można jej odnaleźć. Sąd podejmie ostateczną decyzję o zezwoleniu na użycie takiego oświadczenia w ten sposób jedynie wtedy, gdy jest przekonany, że takie postępowanie jest w interesie publicznym. Jeśli ofiara jest jedynym świadkiem przestępstwa to przekonanie sądu, że działa się w imię sprawiedliwości może być bardzo trudne, kiedy obrona nie może zadać pytań jedynemu świadkowi zeznającemu przeciw podsądnemu. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 13
14 6. CZY WNIESIENIE OSKARŻENIA JEST W INTERESIE PUBLICZNYM? 6.1 W momencie podejmowania decyzji o istnieniu interesu publicznego interes ofiary jest zawsze bardzo dokładnie analizowany. Ale CPS wnosi oskarżenia w imieniu całego społeczeństwa a nie tylko w interesie jakiejś określonej jednostki. 6.2 Mogą zaistnieć trudności w odnalezieniu tej równowagi. Opinie i interes ofiary są ważne, ale nie mogą być rozstrzygające w przypadku wniesienia aktu oskarżenia. Czyny jednostki muszą zostać rozważone w kontekście szerszego społeczeństwa i biorąc pod uwagę ryzyko dla innych jednostek. 6.3 Ważne jest bezpieczeństwo dzieci. Jeżeli w rodzinie, w której istnieje przemoc żyją dzieci, należy dowiedzieć się jak to na nie wpływa. Policja zostanie spytana czy podzieliła się jakimiś obawami z innymi organizacjami lub czy te ostatnie je zasygnalizowały, zwłaszcza, gdy rozpoczyna się postępowanie w sprawie danej rodziny. 6.4 Jeśli ofiara wycofuje zeznania wspierające wniesienie oskarżenia ale Prokuratura Koronna posiada wystarczający materiał dowodowy, by kontynuować procedurę, należy podjąć decyzję o wszczęciu postępowania sądowego. Bezpieczeństwo ofiary i jakichkolwiek dzieci będą zawsze rozważone na tym etapie. Oto kilka przykładów czynników, które pomagają przy podjęciu decyzji: waga przestępstwa; urazy poniesione przez ofiarę - fizyczne lub psychiczne; jeśli oskarżony użył broni; jeśli oskarżony groził przemocą przed albo po napadzie; jeśli oskarżony zaplanował napad; jeśli w rodzinie są dzieci; jeśli przestępstwo zostało popełnione w obecności albo w pobliżu dzieci; możliwość, że oskarżony popełni znowu przestępstwo; Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 14
15 trwające nadal zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa ofiary albo kogoś innego kto jest albo może być w nie zamieszany; obecny stan związku ofiary i podsądnego; historia związku, szczególnie, jeśli jakakolwiek przemoc miała już miejsce w przeszłości; kryminalna przeszłość oskarżonego, szczególnie wszelka przemoc w przeszłości. 6.5 W sprawach dotyczących przemocy domowej, jeśli kryterium dowodowe zostało spełnione a ofiara jest skłonna do złożenia zeznań przed sądem, CPS wniesie prawie zawsze akt oskarżenia, nawet jeśli na przykład uraz był drobny lub strony się pogodziły. 6.6 Policja zostanie poproszona o poinformowanie o warunkach rodzinnych i o prawdopodobnym wpływie wniesienia oskarżenia na ofiarę i dzieci. Jeżeli służby społeczne, mieszkalne lub organizacje niosące pomoc wyspecjalizowane w przemocy domowej są, albo były zaangażowane, mogą one pomóc przez dostarczenie policji tego rodzaju informacji. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 15
16 7. PODJĘCIE DECYZJI O POSTAWIENIU ZARZUTÓW I UZNANIU PRZYZNANIA SIĘ DO WINY 7.1 Zarzuty w sprawach dotyczących przemocy domowej powinny odzwierciedlać wagę tego co się zdarzyło, każdy element premedytacji albo repetycji w postępowaniu oskarżonego, możliwy do udowodnienia zamiar oskarżonego i dotkliwość wszelkiego urazu doznanego przez ofiarę. Zarzuty muszą pomóc w przedstawieniu sprawy w jasny i prosty sposób i muszą dać sądowi możność wydania odpowiedniego wyroku. 7.2 CPS oraz policja uzgodniły tak zwane zarzuty standardowe odnośnie pewnego rodzaju przestępstw obejmujących pobicie. Są one wskazówkami pomagającymi przy podjęciu spójnych decyzji co do właściwych zarzutów. Używane są przy recenzowaniu wszystkich spraw, w tym spraw dotyczących przemocy domowej. 7.3 W niektórych przypadkach można zaakceptować przyznanie się przez podsądnego do popełnienia innego zarzutu. To może mieć na przykład miejsce, kiedy podsądny przyznaje się do popełnienia niektórych ale nie do wszystkich zarzucanych mu czynów albo z powodu pojawienia się nowego dowodu. 7.4 Jeżeli oskarżony proponuje przyznać się do popełnienia innego i prawdopodobnie mniej poważnego zarzutu, przyznanie się do winy będzie uznane jedynie, jeśli Prokuratorzy Koronni sądzą, że sąd jest w stanie wydać wyrok, który będzie odzwierciedlać wagę przestępstwa. 7.5 W momencie rozważania, czy należy przyjąć przyznanie się do winy, należy, ilekroć to możliwe, skonsultować się z ofiarami, żeby sytuacja mogła zostać wyjaśniona a ich opinie i interes wzięte pod uwagę przy podjęciu decyzji. 7.6 CPS jest zobowiązana do informowania ofiar i uwzględniania ich interesu w momencie rozważania, czy uznać przyznanie się do winy. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 16
17 8. UNIKANIE ZWŁOKI 8.1 Im dłuższa jest zwłoka, tym dłużej będzie trwało ryzyko, że ofiara będzie pod presją. Prokuratura Koronna zagwarantuje, by sprawy dotyczące przemocy domowej nie były odraczane bez bardzo istotnego powodu i zrobi co w jej mocy, by zapewnić poinformowanie ofiary o wszelkiej zwłoce w procedurze albo przez CPS albo przez policję, albo przez organizacje niosące pomoc. 8.2 CPS pracuje obecnie z partnerami wymiaru sprawiedliwości, by poprawić współczynnik wydajności w postępowaniu spraw. Wspólnie z policją tworzone są również Oddziały Opieki nad Świadkiem, aby udoskonalić pomoc udzielaną ofiarom i świadkom. Potencjalną korzyścią tych inicjatyw jest to, że rozprawy będą miały miejsce raczej w pierwszym terminie wyznaczonym przez sąd, bez potrzeby odroczeń. Egzemplarz dokumentu Brak Świadka, Brak Sprawiedliwości: Ogólnokrajowy Program Opieki nad Ofiarą i Świadkiem jest dostępny pod adresem witnesses@cps.gsi.gov.uk Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 17
18 9. POMOC OFIAROM I ŚWIADKOM PRZY SKŁADANIU ZEZNAŃ Procedury Wyjątkowe (Ustawa o Wymiarze sprawiedliwości dla nieletnich i składaniu zeznań -Youth Justice and Criminal Evidence Act 1999) 9.1 W niektórych sprawach sąd może zezwolić na złożenie przez świadka zeznań drogą procedur wyjątkowych. Procedury wyjątkowe są dostępne w Sądach Koronnych i Pokoju i są wprowadzane w życie w bieżącym programie. Są one dostępne, by pomóc następującym świadkom: dzieciom poniżej 17 roku życia; dorosłym (powyżej 17 roku życia dla celów tego ustawodawstwa), którzy mogą wymagać opieki z powodu niepełnosprawności, takiej jak problemy fizyczne lub zaburzenia umysłowe; świadkom, których zeznania uległyby zmianie z powodu zastraszenia (np. przerażonym lub zestresowanym składaniem zeznań). 9.2 Procedury wyjątkowe, na które sąd może zezwolić obejmują: użycie przegród w sali sądowej, by zasłonić ofiarę albo innego świadka przed podsądnym; składanie zeznań poza salą sądową za pośrednictwem telewizyjnego połączenia na żywo; odebranie zeznań przy drzwiach zamkniętych przy sprawach sądowych dotyczących przestępstw seksualnych albo sprawach sądowych gdzie zaistniało zastraszenie; użycie pomocy środków komunikacji, na przykład, tablicy magnetycznej lub systemu pętli wspomagającej słyszenie; składanie zeznania za pośrednictwem osoby trzeciej 1 (obecnie są prowadzone próby i prawdopodobnie będzie to obowiązywało od roku); składanie zeznań za pośrednictwem nagrania wideo 1 Zazwyczaj jest to specjalnie wyszkolony i wpisany do rejestru logopeda, który pomaga świadkom w komunikowaniu się z sądem, jeśli, na przykład, cierpią oni na wadę wymowy. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 18
19 9.3 Prokuratura Koronna musi poprosić sąd o pozwolenie na procedury wyjątkowe i zgoda na nie nie jest automatyczna gdyż to sąd podejmuje ostateczną decyzję. Jednak uważa się, że ofiary przestępstw seksualnych kwalifikują się do procedur wyjątkowych, jeśli się ich domagają i spełniają kryteria ustawowe. W przypadku dzieci sytuacja jest inna (poniżej 17 roku życia) dlatego, że normalnie muszą one składać zeznania za pośrednictwem nagrania wideo i połączenia telewizyjnego. 9.4 W momencie uwzględniania podania o procedury wyjątkowe, sąd musi wziąć pod uwagę pewne czynniki, na przykład, opinie dorosłych świadków. Sąd musi być przekonany, że jakość zeznania ze świadka będzie prawdopodobnie gorszej jakości jeżeli nie zezwoli się na określone we wniosku procedury wyjątkowe. 9.5 Przy rozstrzyganiu czy jakość zeznania ze świadka mogłaby być gorsza, sąd rozważy, między innymi: środowisko społeczne i kulturalne oraz pochodzenie etniczne świadka; przekonania religijne świadka; wszelkie zachowanie oskarżonego jego rodziny albo wspólników w stosunku do świadka. Lista ta nie jest wyczerpująca i sąd może wziąć pod uwagę inne czynniki, które mu zostaną zgłoszone. 9.6 Ważnym jest, aby Prokuratura Koronna posiadała wszystkie dostępne informacje, które mogłaby pomóc w złożeniu podania o procedury wyjątkowe dla świadka. Zazwyczaj informacje te są przekazane Prokuraturze Koronnej przez policję albo bezpośrednio przez ofiarę czy adwokata. Ponadto, personel nowych Oddziałów Opieki nad Świadkiem skontaktuje się wcześniej ze świadkami i można bezpośrednio podać im informację. 9.7 W idealnym przypadku decyzje o procedurach wyjątkowych, wspomagających ofiary i świadków, powinny być podjęte jak najwcześniej, jednak okoliczności mogą się zmienić i możliwe jest zastosowanie ich na każdym etapie postępowania sądowego. Prokuratura Koronna upewni się, że ofiary i świadkowie są poinformowani o tym, że mogą zmienić zdanie co do procedur wyjątkowych. W niektórych sprawach ofiary twierdzą, że nie domagają się procedur wyjątkowych ale mogą następnie uświadomić sobie, że ich potrzebują i bać się o tym powiedzieć. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 19
20 9.8 Przy podjęciu decyzji o złożeniu wniosku o procedury wyjątkowe policja zostanie poproszona o dowiedzenie się, czy świadek chciałby spotkać się z prokuratorem. Celem spotkań jest wzbudzenie zaufania i ośmielenia oraz uspokojenie świadków, że ich potrzeby będą wzięte pod uwagę. Takie spotkania zostaną zaproponowane także, jeżeli CPS zadecyduje o nieskładaniu wniosku o procedury wyjątkowe, w celu wyjaśnienia tej decyzji. 9.9 Dodatkowe informacje o spotkaniach z wrażliwymi lub onieśmielonymi świadkami znajdują się w dwóch ulotkach - Spotkanie z CPS oraz "O spotkaniu z CPS. Wraz z policją opublikowano też informację o procedurach zatytułowaną Pierwsze Spotkania dotyczące Procedur wyjątkowych między policją a CPS i Spotkania między CPS a wrażliwymi lub onieśmielonymi świadkami. Egzemplarze tych wszystkich dokumentów są dostępne w Oddziale Łączności Prokuratury Koronnej albo na stronie Ograniczenie informacji (Ustawa z 1999 roku o Wymiarze sprawiedliwości dla nieletnich i składaniu zeznań - sekcja 46) 9.10 W niektórych sprawach prawo pozwala na złożenie wniosku o nakaz uniemożliwiający relacjonowanie w mediach pewnych szczegółów podanych przez świadków, co mogłoby doprowadzić do ich identyfikacji Sąd musi postępować według specyficznej procedury przy rozważaniu takiego wniosku i musi określić, czy świadek może temu podlegać i czy ograniczenie informacji podniesie ewentualnie jakość zeznań świadka albo stopień jego współpracy W momencie rozważania zastosowania tych procedur sąd zwróci uwagę na możliwość pogorszenia jakości zeznań świadka lub stopnia współpracy z powodu lęku albo stresu związanych z możliwą indentyfikacją jako świadka postępowania sądowego przez osoby obecne na sali, i musi wziąć szczególnie pod uwagę: naturę i domniemane okoliczności przestępstwa, z którym postępowanie jest związane; wiek świadka; jeśli stosowne: środowisko społeczne i kulturalne i pochodzenie etniczne świadka, warunki rodzinne i zawodowe, oraz jakiekolwiek przekonania religijne albo zapatrywania polityczne; Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 20
21 wszelkie zachowanie wobec świadka ze strony podsądnego, członków jego rodziny lub wspólników, albo jakiejś innej osoby, która mogłaby być podsądnym albo świadkiem w postępowaniach Po określeniu tych czynników sąd rozważy: czy wydanie nakazu będzie w interesie wymiaru sprawiedliwości; interes publiczny z powodu unikania istotnego i potencjalnie nadmiernego ograniczenia informacji o postępowaniach Skutkiem wydanego nakazu (podsądny i / lub media są upoważnione do sprzeciwienia się każdemu wnioskowi złożonemu przez CPS) niemożliwym będzie opublikowanie jakiejkolwiek informacji wiążącej się ze świadkiem w ciągu jego życia, jeśli może ona go zidentyfikować jako świadka tego postępowania sądowego. Osobiste oświadczenia ofiary 9.15 Policja powinna zaproponować wszystkim ofiarom przestępstwa sporządzenie osobistego oświadczenia ofiary, w którym mogą one wyjaśnić wpływ, jaki przestępstwo miało na ich życie. Można w nim też zamieścić obawy dotyczące dzieci, bezpieczeństwa, zastraszenia, kaucji, pomocy w postępowaniu sądowym (lub jej braku) oraz prośbę o pomoc wszelkich organizacji wspierających. Niektóre ofiary obawiają się wyroku końcowego i dlatego mogą załączyć prośbę o wybranie jakiegoś szczególnego wyroku albo o nie wydawanie jakiegoś innego. Dzięki temu sądy mogą lepiej zrozumieć nie tylko przestępstwo ale też kontekst, w którym ono miało miejsce. Te osobiste oświadczenia mogą zostać wzięte pod uwagę przez sądy w czasie rozpraw dotyczących kaucji i wyroku skazującego. Pomoc dla ofiar i świadków w sądzie 9.16 Organizacje wspierające, wyspecjalizowane w przemocy domowej istnieją w całym kraju. Szczegółowe adresy kilku z nich znajdują się w Załączniku C Sądy pokoju i Koronne posiadają Dział Pomocy dla Świadka, które są dostarczane przez Pomoc dla Ofiar, a w niektórych okręgach Stowarzyszenie Ogólnokrajowe Zapobiegania Okrucieństwu wobec Dzieci (NSPCC) dostarcza pomocy świadkom nieletnim. Te działy pomocy dla świadka mogą zorganizować wcześniejsze zwiedzanie poznawcze sądu, jeśli to potrzebne, i wyjaśnić co może zdarzyć się w sądzie. Pracują one razem z CPS / policją, Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 21
22 Oddziałami Opieki nad Świadkiem i wszelkimi miejscowymi organizacjami niosącymi pomoc, wyspecjalizowanymi w przemocy domowej. Nie wolno im jednak dyskutować o szczegółach danej sprawy Kiedy świadek uczestniczy w rozprawie sądowej, prokurator przedstawiający sprawę i / albo pracownik CPS prowadzący postępowanie sądowe przedstawi się i odpowie na wszelkie ogólne pytania jakie świadek może mieć. Nie będzie im wolno dyskutować o szczegółach sprawy ze świadkiem Czasami osoba prowadząca postępowanie sądowe może być adwokatem (zwanym też doradcą) albo doradcą prawnym (zwanym też pośrednikiem), który nie należy do Prokuratury Koronnej, ale który został przez nią zatrudniony, by przedstawić sprawę w sądzie. Każdy adwokat czy doradca prawny zatrudniony przez CPS musi być obeznany z polityką i procedurami CPS i działać zgodnie z nimi Świadek, który złożył pisemne oświadczenie będzie mógł je przeczytać celem przypomnienia sobie faktów przed złożeniem zeznań. Jeżeli zeznanie zostało nagrane na wideo i ma być użyte jako podstawowy dowód, świadek będzie miał możliwość przejrzeć je przed rozprawą celem przypomnienia CPS zagwarantuje podjęcie właściwych dyspozycji umożliwiających usługę tłumacza świadkowi oskarżenia jeśli istnieje taka potrzeba w procedurach sądowych Świadek otrzyma zwrot uzasadnionych kosztów poniesionych, by móc stawić się przed sądem Jeżeli świadkowie są zmuszeni do czekania, CPS upewni się, czy powiadomiono ich o powodach opóźnienia oraz kiedy będą składać zeznania Kiedykolwiek to możliwe, CPS dołoży starań i upewni się, czy na czas oczekiwania udostępniono świadkom oskarżenia indywidualnych udogodnień Oddziały Opieki nad Świadkiem skontaktują się ze wszystkimi ofiarami i świadkami i będą współpracować ze wszystkimi wyspecjalizowanymi, uprzednio zaangażowanymi organizacjami niosącymi pomoc. Specjalnie wyznaczeni funkcjonariusze będą służyć jako jedyny kontakt od chwili postawienia zarzutów podsądnemu o popełnienie przestępstwa. Przeprowadzą oni oszacowanie potrzeb każdego świadka. Będą też informować ofiary i świadków o postępowaniu sprawy za pomocą środków przez nich wybranych. Obejmie to również końcowy wynik sprawy. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 22
23 10. KAUCJA 10.1 Policja zdecyduje o zwolnieniu podsądnego za kaucją czasami przed postawieniem jemu zarzutów o popełnienie przestępstwa (kiedy ma miejsce aresztowanie) i zawsze po ich postawieniu. Podsądny może być przekazany z powrotem na komisariat policji albo też wziąć udział w następnej możliwej rozprawie, zwykle w ciągu dwóch do pięciu dni od oskarżenia. Decyzja dotyczy wypuszczenia za kaucją bądź zatrzymania osoby w areszcie. Po postawieniu oskarżonego przed sądem i po wysłuchaniu aktu zaskarżenia i obrony sędziowie lub Sędzia okręgowy podejmą decyzję o kaucji. CPS może odwołać się w pewnych okolicznościach od decyzji o zwolnieniu za kaucją Prokuratura Koronna może poprosić sąd o wyznaczenie warunków kaucji, lub o zatrzymanie oskarżonego w areszcie w celu ochrony ofiary, dzieci i innych świadków przed niebezpieczeństwem, groźbami, presją albo innymi czynami ze strony oskarżonego, które mogłyby utrudnić przebieg postępowania. Sąd może zgodzić się na to jedynie, jeżeli CPS jest w stanie wykazać istnienie konkretnych podstaw by odmówić kaucji Warunki, które sąd może wyznaczyć, to między innymi żądanie niekontaktowania się z żadną wyznaczoną osobą albo niezbliżania się do pewnych okolic. Przy rozważaniu złożonego przez Prokuraturę Koronną wniosku, sąd weźmie pod uwagę informacje dostarczone przez policję na temat obaw ofiary albo świadka odnośnie szykan albo powtarzających się naruszeń. W przyszłości możliwe będzie oznakowanie podsądnego, by kontrolować jego przemieszczenia. Kilka przykładów powszechnych warunków kaucji oraz następstw w razie ich złamania znajdują się w Załączniku B Prokuratura Koronna będzie współpracować z policją, sądami i organizacjami niosącymi pomoc by upewnić się, że ofiara albo świadek są natychmiast poinformowani o wszelkiej zmianie warunków kaucji bądź sytuacji aresztowanego Jeśli podsądny łamie warunki kaucji, policja może go zatrzymać a sąd nakazać aresztowanie. Nowe przestępstwa mogą zostać popełnione poza złamaniem tych warunków i każde nowe przestępstwo będzie zrecenzowane, by zdecydować, czy powinien zostać wniesiony akt oskarżenia Gdy istnieje warunek niekontaktowania się z ofiarą, to nie ma znaczenia, czy ofiara zgodziła się lub zainicjowała jakikolwiek kontakt z podsądnym. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 23
24 Podsądny jest odpowiedzialny za przestrzeganie warunków kaucji. Jest on odpowiedzialny za dostosowanie się do wszelkich warunków wyznaczonych przez policję lub sąd do czasu gdy zostanie uwolniony od tych warunków przez policję albo sąd (zobacz Załącznik B). Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 24
25 11. WYDANIE WYROKU 11.1 Kiedy oskarżony przyznaje się do winy albo jest uznany winnym, sąd musi podjąć decyzję o wyroku i ma do wyboru szeroki zakres sankcji karnych. Według wytycznych dla sędziów, odnoszących się do wydawania wyroków nadużycie zaufania w środowisku rodzinnym jest okolicznością obciążajacą kiedy chodzi o pobicie, a inną okolicznością obciążającą jest obecność ofiar szczególnie bezbronnych. Kary mogą być w formie nakazów resocjalizacji (obejmujących czasami programy dla sprawców), kar społecznych, grzywn, aresztu tymczasowego albo więzienia. Nakazy ograniczające są obecnie wydawane w niektórych rodzajach spraw i ich użycie będzie rozszerzane po wprowadzeniu w życie nowych klauzul Ustawy o Przemocy Domowej, Przestępstwie i Ofiarach (Domestic Violence, Crime and Victims Act 2004) CPS upewni się, że sąd posiada wszystkie informacje, jakich potrzebuje do wydania właściwego wyroku, w tym każdą informację związaną ze sprawą, znajdującą się w osobistym oświadczeniu ofiary CPS poprawi każdą informację wprowadzającą w błąd a podaną przez podsądnego i rozważy dokładnie każdy wyrok, który jest wydany, by upewnić się, że odzwierciedla przestępstwo CPS poda sądowi krótką informację pomagającą w podjęciu decyzji o wydaniu ewentualnych nakazów, które sąd ma możność wydania poza głównym wyrokiem. Obejmuje to wydanie nakazów w odpowiednich sprawach w celu wynagrodzenia strat, urazów albo szkód, i wydanie ograniczenia sądowego albo rozporządzenia dotyczącego aspołecznego postępowania. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 25
26 12. ZAKOŃCZENIE 12.1 Prokuratura Koronna jest zdecydowana, by odegrać swoją rolę w powstrzymywaniu przemocy domowej i w doprowadzaniu przestępców przed wymiar sprawiedliwości. CPS jest zobowiązana udoskonalić sposób w jaki sprawy przemocy domowej są załatwiane w systemie wymiaru sprawiedliwości i pragnie, by ofiary i świadkowie mieli zaufanie do sposobu w jaki Prokuratura Koronna recenzuje i załatwia sprawy Bezcenne rady, wsparcie psychiczne i pomoc praktyczna, oraz informacja zaproponowane ofiarom i świadkom przez organizacje niosące pomoc wyspecjalizowane w przemocy domowej są doceniane i mile widziane. To wsparcie okazuje się pomocnym pozwalając ofiarom i świadkom na zachowanie zaufania i ułatwienie kontynuowania sprawy Prokuratura Koronna ma nadzieję, że dzięki temu dokumentowi ofiary przemocy domowej zrozumieją jej pracę, sposób w jaki są podejmowane decyzje i różne etapy przebiegu postępowania sądowego Prokuratura Koronna będzie nadal współpracowała z policją i kolegami z systemu wymiaru sprawiedliwości oraz sektorem ochotniczym i wspólnotowym na poziomie ogólnokrajowym i lokalnym, aby móc udoskonalić procedury Prokuratura Koronna będzie monitorować sposób w jaki sprawy przemocy domowej są przez nią prowadzone a informacje te będą publikowane To oświadczenie o linii postępowania będzie regularnie rewidowane, aby odzwierciedlać aktualne prawo i społeczne punkty widzenia Wszelkie komentarze i obserwacje, które pomogą w dokonaniu tego będą mile widziane. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 26
27 ZAŁĄCZNIK A Poniżej podanych jest kilka przykładów rodzajów zachowania jakie mogą zaistnieć w sprawach przemocy domowej, i które mogą stanowić przestępstwo. Określenie jakiegoś szczególnego postępowania jako przestępstwo będzie zawsze zależało od okoliczności danej sprawy. Dlatego też te przykłady powinny zostać potraktowane jedynie jako wskazówki. PRZYKŁADY ZACHOWANIA Wywieranie nacisku na ofiarę/ świadka by zaniechał sprawy albo nie składał zeznań. Przemoc fizyczna z ewentualnym użyciem broni, w tym uderzenie pięścią, spoliczkowanie, pchnięcie, kopanie, uderzenie w głowę i szarpanie za włosy. Przemoc prowadząca do śmierci. Przemoc prowadząca do poronienia. Wszelkie próby uduszenia. Plucie na osobę. Grożenie przedmiotem używanym jako broń np. nożem, narzędziem, telefonem, krzesłem. Rzucanie przedmiotami, np. naczyniami stołowymi, nawet jeśli nie trafiają w cel. MOŻLIWE PRZESTĘPSTWO Zastraszenie świadka, obstrukcja prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, zmowa, by udaremnić prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Napaść, lekkie uszkodzenie ciała / ciężkie uszkodzenie ciała, zranienie, usiłowanie zabójstwa. Morderstwo, zabójstwo. Zabicie dzieci, spowodowanie poronienia lub aborcji. Napaść, lekkie uszkodzenie ciała ciężkie uszkodzenie ciała, usiłowanie zabójstwa przez uduszenie. Napaść. Grożenie śmiercią, napaść, zakłócenie porządku, groźne zachowanie się. Napaść, lekkie uszkodzenie ciała / ciężkie uszkodzenie ciała, zranienie, wyrządzenie szkód, zakłócenie porządku publicznego, groźne zachowanie się. Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 27
28 PRZYKŁADY ZACHOWANIA Związanie kogoś. Grożenie komuś zabiciem. Grożenie zranieniem. Grożenie wyrządzeniem poważnych szkód albo poderwaniem pozycji społecznej Uszkodzenie lub zniszczenie mienia albo grożenie uszkodzeniem lub zniszczeniem mienia. Skrzywdzenie albo grożenie skrzywdzeniem zwierzęcia domowego. Zamknięcie kogoś w pomieszczeniu albo w domu albo niepozwolenie na wyjście. Uniemożliwienie komuś odwiedzania krewnych albo przyjaciół. Uniemożliwienie komuś szukania pomocy, np. opieki medycznej Uniemożliwienie komuś ubierania się według jego woli albo zmuszanie do noszenia specyficznego makijażu, biżuterii i fryzury. Nadużycie na tle rasowym Wydanie na jaw (Outing), np. orientacji MOŻLIWE PRZESTĘPSTWO Napaść, lekkie uszkodzenie ciała, sekwestracja. Grożenie śmiercią, szykany. Napaść, zakłócenie porządku publicznego, groźne zachowanie się*. Szykany, szantaż. Wyrządzenie szkód, grożenie wyrządzeniem szkód, szykany. Wyrządzenie szkód, grożenie wyrządzeniem szkód, okrucieństwo wobec zwierząt, szykany. Sekwestracja, szykany. Sekwestracja, porwanie, szykany. Sekwestracja, przemoc wobec osoby. Przemoc wobec osoby**, szykany. Groźne zachowanie się* zaostrzone rasizmem, chuligańskie zachowanie* albo szykany Szykany, przemoc wobec osoby**, Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 28
29 PRZYKŁADY ZACHOWANIA seksualnej albo choroby AIDS. Narzucona finansowa zależność albo przesadzone pozbawianie kogoś pieniędzy. Nadużycie pozycji zależności w rodzinie Wygórowane żądania finansowe. Przymuszenie do małżeństwa Wymuszenie stosunków płciowych. Uporczywe obrzucanie obelgami, np. stała przesadzona krytyka. Obraźliwe / nieprzyzwoite / z pogróżkami, telefony, wiadomości na piśmie albo listy. Przesadne kontaktowanie się, np. liczne telefony sprawdzające, gdzie ktoś przebywa. Potajemne albo wymuszone podawanie leków. Zaniedbanie, opuszczenie albo maltretowanie dzieci. Zbrodnie honorowe MOŻLIWE PRZESTĘPSTWO szantaż Szykany. Szantaż, szykany, napaść, lekkie uszkodzenie ciała / ciężkie uszkodzenie ciała. Szantaż, szykany Kidnaping, szantaż, sekwestracja, napaść, rzeczywisty / ciężkie uszkodzenie ciała, gwałt, czyn lubieżny Gwałt, czyn lubieżny, szykany, czerpanie zysku z nierządu Szykany, lekkie uszkodzenie ciała **. Niewłaściwe korzystanie z publicznych systemów telekomunikacji, komunikowanie się w złych intencjach, lekkie / ciężkie uszkodzenie ciała**, szykany. Szykany, sekwestracja Napaść, rzeczywisty uraz fizyczny, poważny uraz fizyczny, zatrucie. Okrucieństwo wobec dzieci. Morderstwo, pomaganie i nakłanianie do samobójstwa Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 29
30 PRZYKŁADY ZACHOWANIA Obrzezanie kobiet Wdarcie się do cudzego domu MOŻLIWE PRZESTĘPSTWO Okaleczenie narządów płciowych kobiet Naruszenie miru domowego * Jeśli groźne albo chuligańskie słowa / zachowanie mają miejsce w domu mieszkalnym, przestępstwo może zostać popełnione jedynie, jeżeli nie ma żadnej osoby postronnej w domu ani w sąsiedztwie. ** Należy udowodnić, że rzeczywisty fizyczny albo psychiczny uraz jest skutkiem tego zachowania Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 30
31 ZAŁĄCZNIK B KAUCJA Sąd może uwięzić podsądnego lub zgodzić się na zwolnienie za kaucją, z dodatkowymi warunkami albo bez nich. Przed pierwszą rozprawą sądową policja może również aresztować podsądnego albo zgodzić się na zwolnienie za kaucją, z dodatkowymi warunkami albo bez nich, ale uprawnienia policji w tej dziedzinie są bardziej ograniczone niż sądu. Warunki mogą zostać wyznaczone jedynie w celu zapewnienia, że podsądny stawi się na następną rozprawę sądową, nie popełni żadnych nowych przestępstw w międzyczasie oraz nie przeszkodzi w żadnym złożeniu zeznań lub nie utrudni przebiegu postępowania. Przykłady warunków zwolnienia za kaucją wyznaczanych przez sądy Sąd może wyznaczyć każy warunek, który wydaje się odpowiedni w okolicznościach szczególnej sprawy. Poniżej podanych jest kilka przykładów typowych warunków zwolnienia za kaucją narzuconych przez sądy: podsądnemu nie wolno kontaktować się bezpośrednio ani pośrednio z wyznaczoną osobą albo osobami, na przykład z ofiarą i dziećmi Oznacza to ogólny brak kontaktów, w tym kontaktów telefonicznych, tekstowych, faksem lub listownych albo za pośrednictwem innej osoby, np. podsądny nie może poprosić krewnego o skontaktowanie się w jego imieniu. podsądnemu nie wolno udawać się do wyznaczonego miejsca, na przykład miejsca pracy ofiary, okolic gdzie ofiara robi zakupy albo szkoły jej dzieci Chodzi tu zazwyczaj o określony adres, ale może to też być ulica, miasto, okolica albo nawet cały powiat. Czasami sąd stwierdzi, że podsądnemu nie wolno zbliżać się na konkretną odległość od miejsca, np. na pół mili od Victoria Road. Czasami z powodów praktycznych do warunku zostaną dołączone wyjątki: podsądnemu nie wolno udawać się do wyznaczonego miejsca z wyjątkiem: - w celu stawienia się przed sądem; - w celu spotkania doradcy prawnego przed rozprawą; Polityka ścigania sądowego - sprawy dotyczące przemocy domowej 31
Ściganie sądowe Decyzja o wszczęciu postępowania sądowego
Ściganie sądowe Decyzja o wszczęciu postępowania sądowego Copyright Koronny Listopad 2004 Wydrukowane przez Blacburns of Bolton01204 532121 dla CPS Publicity 020 7796 8442 Drukowane na papierze z surowców
Bardziej szczegółowoBiuro Dyrektora Urzędu ds. Oskarżenia Publicznego. Jak podejmujemy decyzje dotyczące wszczęcia postępowania karnego
Jak podejmujemy decyzje dotyczące wszczęcia postępowania karnego 1 Informacje o książeczce Niniejsza książeczka wyjaśnia, w jaki sposób Urząd Dyrektora ds. Oskarżenia Publicznego (DPP) podejmuje decyzje
Bardziej szczegółowoPrzemoc w rodzinie Często zadawane pytania Porady dla ofiar i świadków przestępstw
Przemoc w rodzinie Często zadawane pytania Porady dla ofiar i świadków przestępstw Czym jest przemoc w rodzinie? Przemoc w rodzinie zgodnie z treścią ustawy to: wszelkie incydenty gróźb, przemocy lub nękania
Bardziej szczegółowo(Data publikacji: czerwiec 2010 r.) Ofiary i przepisy prawa
(Data publikacji: czerwiec 2010 r.) 10 Ofiary i przepisy prawa 57 10: Ofiary i przepisy prawa Ten rozdział zawiera podsumowanie przepisów prawa mających zastosowanie do ofiar przestępstw. Wstęp Sąd może
Bardziej szczegółowoOdwołanie od dochodzenia policji w sprawie wniesionej skargi.
Niniejsze informacje dotyczą skarg, wpływających do policji od 22 listopada 2012 r. włącznie. Odwołania od skarg, które wpłynęły przed 22 listopada 2012 r. będą rozpatrywane w innym trybie. Potrzebne informacje
Bardziej szczegółowo1. Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do. działania we własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem (art kpk).
1 Podstawowe prawa pokrzywdzonego: 1. Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do działania we własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem (art. 299 1 kpk). 2. Jeżeli pokrzywdzonym
Bardziej szczegółowoPolityka Ścigania Sądowego w Sprawach o Gwałt
CROWN PROSECUTION SERVICE Polityka Ścigania Sądowego w Sprawach o Gwałt SPIS TREŚCI 1 Wstęp 3 2 Definicja gwałtu 4 3 Rola Prokuratury Koronnej 5 4 Kodeks Prokuratorów Koronnych 6 5 Czy materiał dowodowy
Bardziej szczegółowoKodeks Postępowania Prokuratorów Koronnych
Kodeks Postępowania Prokuratorów Koronnych Wstęp 1.1 Kodeks Postępowania Prokuratorów Koronnych (Kodeks) jest wydawany przez Dyrektora Ścigania Publicznego (Director of Public Prosecutions, DPP) na podstawie
Bardziej szczegółowoPolicja poradnik dla ofiar
2 Policja poradnik dla ofiar 15 2: Policja poradnik dla ofiar Czego można oczekiwać od policji? Jeżeli padną Państwo ofiarą przestępstwa lub traumatycznego wypadku: szybko odpowiemy na Państwa telefon
Bardziej szczegółowoSądownictwo poradnik dla ofiar
3 Sądownictwo poradnik dla ofiar 23 3: Sądownictwo poradnik dla ofiar Czego można oczekiwać od sądownictwa? Celem sądownictwa jest opieka nad ofiarami przestępstw poprzez zapewnienie udogodnień i usług,
Bardziej szczegółowoPOMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM
Ministerstwo Sprawiedliwości POMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM Co to jest? Jak z niej korzystać? Publikacja przygotowana dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej 2 Jesteś pokrzywdzonym, podejrzanym
Bardziej szczegółowoPostępowanie karne. Cje. Postępowanie przygotowawcze II
Postępowanie karne Cje I Dr Wojciech Jasiński Katedra Postępowania Karnego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski Uprawnienia stron postępowania przygotowawczego 1) uprawnienia
Bardziej szczegółowoReforma wymiaru sprawiedliwości karnej Informacje dla oskarżonych: Czego należy się spodziewać
Sądownictwo New Jersey Reforma wymiaru sprawiedliwości karnej Informacje dla oskarżonych: Czego należy się spodziewać Criminal Justice Reform Information for Defendants: What to Expect - Polish Więcej
Bardziej szczegółowoPowinien/powinna Pan/i pamiętać, że w posiedzeniach może też brać udział oskarżony.
Jak długo trwa procedura apelacyjna? Zależy to od rodzaju sprawy oraz czasu, jakiego potrzebuje prokuratura oraz prawnik skazanego na przygotowanie się do poparcia/odparcia apelacji. W niektórych przypadkach,
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIA DO SZPITALA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI ZNALEZIONYCH W MIEJSCACH PUBLICZNYCH
PRZYJĘCIA DO SZPITALA OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI ZNALEZIONYCH W MIEJSCACH PUBLICZNYCH (Paragraf 136 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2.
Bardziej szczegółowoProszę zapamiętać swoje prawa:
Zgodnie z prawem obowiązującym w Anglii i Walii, w ramach Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, przysługują Państwu niżej wymienione prawa. Proszę zapamiętać swoje prawa: 1. Należy poinformować policję,
Bardziej szczegółowoProgram Ujawniania Przemocy Domowej
Program Ujawniania Przemocy Domowej Chronimy Cię przed przemocą domową Program Ujawniania Przemocy Domowej Chronimy Cię przed przemocą domową Zachęcamy Cię do zapoznania się z niniejszą broszurką, jeżeli
Bardziej szczegółowoKonwencja Stambulska KONWENCJA RADY EUROPY O ZAPOBIEGANIU I ZWALCZANIU PRZEMOCY WOBEC KOBIET I PRZEMOCY DOMOWEJ BEZPIECZNI OD STRACHU BEZPIECZNI OD
KONWENCJA RADY EUROPY O ZAPOBIEGANIU I ZWALCZANIU PRZEMOCY WOBEC KOBIET I PRZEMOCY DOMOWEJ Konwencja Stambulska BEZPIECZNI OD STRACHU BEZPIECZNI OD PRZEMOCY JAKI JEST CEL KONWENCJI? Konwencja Rady Europy
Bardziej szczegółowoz dnia.. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym 1)
Wstępny projekt z dnia 5 czerwca 2014 r. R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A S P R AW I E D L I W O Ś C I z dnia.. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE DO SZPITALA NA PODSTAWIE SZPITALNEGO NAKAZU BEZ OGRANICZENIA PRAW
PRZYJĘCIE DO SZPITALA NA PODSTAWIE SZPITALNEGO NAKAZU BEZ OGRANICZENIA PRAW (Paragraf 37 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoWnoszenie oskarżenia. Decyzja o wniesieniu oskarżenia. Niniejsza ulotka wyjaśnia jak podejmowane są decyzje o wniesieniu aktu oskarżenia
Prosecutions - The decision to prosecute Polish edition, 2013 2013 Wnoszenie oskarżenia Decyzja o wniesieniu oskarżenia Niniejsza ulotka wyjaśnia jak podejmowane są decyzje o wniesieniu aktu oskarżenia
Bardziej szczegółowoReforma wymiaru sprawiedliwości karnej Często zadawane pytania
Sądownictwo New Jersey Reforma wymiaru sprawiedliwości karnej Często zadawane pytania Criminal Justice Reform Frequently Asked Questions - Polish Więcej na temat reformy wymiaru sprawiedliwości karnej
Bardziej szczegółowo> krok po kroku jak złożyć skargę przeciwko policji
> krok po kroku jak złożyć skargę przeciwko policji Składanie skargi przeciwko policji Skrót IPCC oznacza Niezależną Komisję do spraw Skarg Przeciw Policji (Independent Police Complaints Commission). Jesteśmy
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE DO SZPITALA NA PODSTAWIE SZPITALNEGO NAKAZU U Z OGRANICZENIEM PRAW
PRZYJĘCIE DO SZPITALA NA PODSTAWIE SZPITALNEGO NAKAZU U Z OGRANICZENIEM PRAW (Paragrafy 37 i 41 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko
Bardziej szczegółowoKancelaria JFH Law - Formularz Informacyjny dot. Ekstradycji
Kancelaria JFH Law - Formularz Informacyjny dot. Ekstradycji Ekstradycję definiuje się jako: wydanie domniemanego sprawcy wykroczenia lub czynu przestępczego, lub uciekiniera państwu, na terytorium którego
Bardziej szczegółowoZATRZYMANIE PACJENTÓW JUŻ PRZEBYWAJĄCYCH W SZPITALU
ZATRZYMANIE PACJENTÓW JUŻ PRZEBYWAJĄCYCH W SZPITALU (Paragraf 5 punkt 2 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko lekarza prowadzącego
Bardziej szczegółowoPrzyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia
Przyjazne dziecku prawodawstwo: Kluczowe pojęcia Co to są prawa?....3 Co to jest dobro dziecka?....4 Co to jest ochrona przed dyskryminacją?....5 Co to jest ochrona?....6 Co to jest sąd?...7 Co to jest
Bardziej szczegółowoJak wnosić o podanie powodów decyzji lub o ponowne jej rozpatrzenie
Jak wnosić o podanie powodów decyzji lub o ponowne jej rozpatrzenie Informacje o książeczce Niniejsza ulotka wyjaśnia, jak można prosić o podanie powodów decyzji oraz o ponowne rozpatrzenie decyzji, kiedy
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Art. 1.
USTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw Art. 1. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) wprowadza się
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med. Marta Rorat Katedra Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,
Bardziej szczegółowoPrawo głosu i pisemne oświadczenie ofiaryofiary
Prawo głosu i pisemne oświadczenie ofiaryofiary Państwo jako ofiara lub członek rodziny ofiary mają możliwość złożenia oświadczenia w czasie przewodu sądowego 0900 0101 (lokalna taryfa) 116 006 (z zagranicy)
Bardziej szczegółowoKodeks postępowania prokuratorów koronnych
Kodeks postępowania prokuratorów koronnych The Code for Crown Prosecutors Polish edition, February 2010 Prokuratura Koronna Luty 2010 r. Kodeks postępowania prokuratorów koronnych Prokuratura Koronna Luty
Bardziej szczegółowoPrawne aspekty przeciwdziałania. przemocy w rodzinie
Prawne aspekty przeciwdziałania przemocy w rodzinie Przemoc jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające te
Bardziej szczegółowoPouczenie o przysługujących prawach
Pouczenie o przysługujących prawach Ta ulotka zawiera ważne informacje dotyczące przysługujących Ci praw podczas pobytu na posterunku policji. Przez prawa rozumiemy ważne swobody i pomoc, z których zgodnie
Bardziej szczegółowoPORADNIK Dla ofiar przemocy seksualnej lub innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu
PORADNIK Dla ofiar przemocy seksualnej lub innych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu PROKURATURA Spis treści W niniejszej broszurze znajdziesz opis procedury w sprawach o przestępstwa przeciwko życiu
Bardziej szczegółowoPrawo głosu i pisemne i pisemne oświadczenie ofiaryofiary
Prawo głosu i pisemne i pisemne oświadczenie ofiaryofiary Państwo jako ofiara lub członek rodziny ofiary mają możliwoṡć zabrania głosu w czasie przewodu sądowego. Państwo mogą sȩdziemu, prokuratorowi i
Bardziej szczegółowoPRZENIESIENIE DO SZPITALA WIĘŹNIA BEZ WYROKU (Z OGRANICZENIEM LUB BEZ OGRANICZENIA PRAW)
PRZENIESIENIE DO SZPITALA WIĘŹNIA BEZ WYROKU (Z OGRANICZENIEM LUB BEZ OGRANICZENIA PRAW) (Paragraf 48 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię
Bardziej szczegółowoReforma wymiaru sprawiedliwości karnej Program Usług Przedprocesowych
Sądownictwo New Jersey Reforma wymiaru sprawiedliwości karnej Program Usług Przedprocesowych Criminal Justice Reform Pretrial Services Program - Polish Więcej na temat reformy wymiaru sprawiedliwości karnej
Bardziej szczegółowoz dnia 10 czerwca 2016 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/7 U S T AWA z dnia 10 czerwca 2016 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1070, 2103. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza
Bardziej szczegółowoCzy masz problemy w domu / związku? Pomoc jest dostępna
Czy masz problemy w domu / związku? Pomoc jest dostępna Czym jest przemoc domowa? "Każdy przypadek zastraszania, przemocy lub znęcania się (psychicznego, fizycznego, seksualnego, pod względem finansowym
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE Z DNIA 24 LISTOPADA 2010 R. I KZP 18/10
POSTANOWIENIE Z DNIA 24 LISTOPADA 2010 R. I KZP 18/10 Sformułowanie pierwsze zeznanie w postępowaniu sądowym (art. 186 1 k.p.k.) nie odnosi się do sytuacji procesowej, w której sprawa po uchyleniu wyroku
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1)
Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1) Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2006 r. Nr 226, poz. 1648. Art. 1. W ustawie z
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 114 poz. 738 USTAWA. z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym
Kancelaria Sejmu s. 1/10 Dz.U. 1997 Nr 114 poz. 738 USTAWA z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym Art. 1. 1. Przepisy ustawy stosuje się w sprawach o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione
Bardziej szczegółowoPORADNIK. Dla nieletnich ofiar zgwałcenia lub innych przestępstw seksualnych
PORADNIK Dla nieletnich ofiar zgwałcenia lub innych przestępstw seksualnych Spis treści Broszura jest przeznaczona dla nieletnich ofiar przestępstw seksualnych. Kiedy powiadomisz policję o przestępstwie
Bardziej szczegółowoFormularz poufnego zgłoszenia
Nienawiść Zgłoś to w Walii Całą dobę 0300 30 31 982 (FREE) Formularz poufnego zgłoszenia Jeśli wolisz, wypełnij formularz anonimowo Dla osób, które nie chcą iść na policję. #seeithearitreportit Przestępstwa
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym
Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym Art. 1. 1. Przepisy ustawy stosuje się w sprawach o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w zorganizowanej grupie
Bardziej szczegółowoSkreślanie ucznia z listy uczniów w Zespole Szkół Publicznych w Piasecznie.
Załącznik Nr 7 Skreślanie ucznia z listy uczniów w Zespole Szkół Publicznych w Piasecznie. 1 Tryb postępowania w wypadku skreślenia ucznia z listy uczniów. 1. Skreślić z listy uczniów można tylko ucznia
Bardziej szczegółowoKrajowe normy postępowania wobec ofiar przestępstw
Krajowe normy postępowania wobec ofiar przestępstw 1 Krajowe normy postępowania wobec ofiar przestępstw Wstęp W niniejszej broszurze wyjaśniamy normy postępowania obowiązujące w ramach wymiaru sprawiedliwości
Bardziej szczegółowoUSTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE. zasady przeciwdziałania przemocy w rodzinie. zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą
USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE zasady przeciwdziałania przemocy w rodzinie zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc Obowiązek
Bardziej szczegółowoRola Policji w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz udział w grupie roboczej. nadkom. Piotr Raźny Wydział Prewencji KMP w Krakowie
Rola Policji w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz udział w grupie roboczej nadkom. Piotr Raźny Wydział Prewencji KMP w Krakowie art. 1 ustawy o Policji ochrona życia i zdrowia ludzi oraz
Bardziej szczegółowoPolityka ochrony danych
Polityka ochrony danych Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) to nowy akt prawa Unii Europejskiej, który wszedł w życie we wszystkich państwach członkowskich UE, również w Irlandii, 25 maja 2018
Bardziej szczegółowoPROCEDURA POSTĘPOWANIA POLICJI Z OSOBĄ, KTÓRA DOŚWIADCZYŁA PRZEMOCY SEKSUALNEJ
1. W przypadku, kiedy do jednostki policji zgłasza się osoba pokrzywdzona, aby zawiadomić o popełnieniu przestępstwa przeciwko wolności seksualnej (art. 197-200 Kodeksu karnego), należy: Ustalić czy pokrzywdzony
Bardziej szczegółowoWNIOSEK SKAZANEGO o udzielenie przerwy w wykonaniu kary ograniczenia wolności UZASADNIENIE
WZÓR NR 105 WNIOSEK O UDZIELENIE PRZERWY W WYKONANIU KARY OGRANICZENIA WOLNOŚCI Wałbrzych, 8 września 2008 r. Do Sądu Rejonowego Wydział II Karny w Wałbrzychu Skazany: Edward Biłograj, Zakład Karny w Świdnicy
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV KK 299/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 listopada 2012 r. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Puszkarski SSN Barbara
Bardziej szczegółowoPrawo do kwestionowania decyzji podejmowanych w sprawie wysuwanych roszczeń
Prawo do kwestionowania decyzji podejmowanych w sprawie wysuwanych roszczeń Prawo do kwestionowania decyzji podejmowanych w sprawie wysuwanych roszczeń Urząd Ubezpieczeń Społecznych potrzebuje mieć pewność,
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 13 Przedmowa... 15 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 sierpnia 2007 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury...
Bardziej szczegółowoProcedury reagowania w przypadku cyberprzemocy w Szkole Podstawowej im. Orląt Lwowskich w Brzozówce
Procedury reagowania w przypadku cyberprzemocy w Szkole Podstawowej im. Orląt Lwowskich w Brzozówce Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole jest jednym z najważniejszych zadań placówki oświatowej.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Jarosław Matras
Sygn. akt V KK 13/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 18 marca 2015 r. SSN Jarosław Matras na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 18 marca 2015 r., sprawy
Bardziej szczegółowoPrzedawnienie przestępstw seksualnych popełnionych na szkodę małoletniego
Przedawnienie przestępstw seksualnych popełnionych na szkodę małoletniego Przestępstwa, w tym przestępstwa o charakterze seksualnym na szkodę małoletnich, przedawniają się. Instytucja przedawnienia karalności
Bardziej szczegółowoZgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne
Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne dr nauk prawn. Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki Zgoda pacjenta jako zasada generalna Zgodnie z postanowieniami ustawy z 5 grudnia 1996
Bardziej szczegółowoRola Dyrektora Urzędu Oskarżyciela Publicznego. Biuro Dyrektora Urzędu Oskarżyciela Publicznego
3 Wprowadzenie Broszura ta wyjaśnia przystępnym językiem, czym zajmuje się Biuro Dyrektora Urzędu Oskarżyciela Publicznego (DPP). Broszura ta nie omawia każdej możliwej sytuacji, ale próbuje udzielić odpowiedzi
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Rafał Malarski (przewodniczący) SSN Dariusz Kala SSN Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca)
Sygn. akt IV KK 750/18 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 29 stycznia 2019 r. SSN Rafał Malarski (przewodniczący) SSN Dariusz Kala SSN Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE DO SZPITALA W CELU PRZEPROWADZENIA OCENY
PRZYJĘCIE DO SZPITALA W CELU PRZEPROWADZENIA OCENY (Paragraf 2 Ustawy o zdrowiu psychicznym [Mental Health Act 1983] z 1983 r.) 1. Imię i nazwisko pacjenta 2. Imię i nazwisko osoby sprawującej opiekę nad
Bardziej szczegółowoInformacja dla Dzieci
Informacja dla Dzieci Czym jest Trybunał ds. Nieletnich? Przed Trybunałem ds. Nieletnich stają dzieci i ich rodzice lub opiekunowie w celu rozwiązania pewnych problemów. Wiele dzieci zostaje poproszona
Bardziej szczegółowoPostępowania karne i cywilne związane z wypadkiem lotniczym z punktu widzenia biegłego sądowego
System zarządzania bezpieczeństwem. w organizacjach lotnictwa cywilnego Uczelnia Łazarskiego, Warszawa, 18 marca 2014 Postępowania karne i cywilne związane z wypadkiem lotniczym z punktu widzenia biegłego
Bardziej szczegółowoI. Uregulowania dotyczące przemocy w rodzinie zawarte w Kodeksie Karnym.
Problematykę przemocy domowej regulują dwa, podstawowe w tej mierze akty prawne: Kodeks Karny oraz Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie uchwalona 29 lipca 2005 roku. I. Uregulowania dotyczące
Bardziej szczegółowoUdostępnianie dokumentacji psychologicznej
Udostępnianie dokumentacji psychologicznej (maj 2018) O czym jest niniejsza broszura? Niniejsza broszura opisuje prostym językiem, co musisz wiedzieć, jeżeli ktoś zwróci się do ciebie z prośbą o wyrażenie
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska
Sygn. akt V KK 298/16 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 13 lutego 2017 r. SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący) SSN Michał Laskowski (sprawozdawca) SSN Barbara
Bardziej szczegółowoPomoże ci Co zrobić, jeśli chcesz złożyć skargę na swojego prawnika
1 Rzecznik praw obywatelskich ds. prawnych Pomoże ci Co zrobić, jeśli chcesz złożyć skargę na swojego prawnika Rozpatrujemy skargi prawne Czym się zajmujemy? Pomagamy rozpatrywać skargi na prawników, którzy
Bardziej szczegółowolife for local people
life for local people Spis treści 03 Ochrona i bezpieczeństwo osób dorosłych 03 Czym jest przemoc? 05 O czym rozmawiamy? 05 Co dalej? 06 Kto jeszcze może pomóc? 07 Pytania i odpowiedzi 08 Dalsze informacje
Bardziej szczegółowoZAWIADOMIENIE POUCZENIE PODEJRZANEGO
PROKUilATUHA OKRĘGOWA lii. Gon. Władysława Andersa 34A Koszalin, dnia ^TM.. grudnia 2016 r. 75-950 K O S Z A L I N ; tel. 094-342-86-97. fax 094-342-24-17 PO V Ds. 40.2016 ZAWIADOMIENIE Sekretariat Prokuratury
Bardziej szczegółowoGloucestershire Constabulary
Gloucestershire Constabulary Przestępstwa Informacja dla ofiar Numer referencyjny przestępstwa / incydentu Rodzaj wykroczenia Funkcjonariusz dowodzący sprawą Dane kontaktowe funkcjonariusza Adres e-mail
Bardziej szczegółowoW Y C I Ą G. z USTAWY z dnia 30 kwietnia 2010 r. o POLSKIEJ AKADEMII NAUK (DZ. U. NR 96 poz. 619 z 2010 r.)
W Y C I Ą G z USTAWY z dnia 30 kwietnia 2010 r. o POLSKIEJ AKADEMII NAUK (DZ. U. NR 96 poz. 619 z 2010 r.) ROZDZIAŁ 9 ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH I BADAWCZO-TECHNICZNYCH ZATRUDNIONYCH
Bardziej szczegółowoSPR!\ W I[]) LI vvości
24/GRU/2015/CZ 11: 23 ~ Min. Sprawiedliwoici NR FAKS:225212445 S. OO 1 SPR!\ W I[]) LI vvości..._---- -_... ~ "'' ""'-'"'"-'""""",_ ""'-'( Warszawa,23grudnia 2015 r. Podsekretarz Stanu DL III 072-24/15
Bardziej szczegółowoOpinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego. (druk nr 359)
Warszawa, 27 maja 2013 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks postępowania karnego (druk nr 359) I. Cel i przedmiot ustawy Przedłożona Senatowi ustawa o zmianie ustawy Kodeks
Bardziej szczegółowoEuropejski wzór pouczenia o prawach przysługujących w postępowaniu karnym osobom podejrzanym oraz oskarżonym
Polish Europejski wzór pouczenia o prawach przysługujących w postępowaniu karnym osobom podejrzanym oraz oskarżonym Masz prawo zachować niniejsze pouczenie o prawach przez cały okres pozbawienia wolności
Bardziej szczegółowoSZPITAL CENTRALNEGO STANU CONNECTICUT KOMUNIKAT O ZASADACH PRYWATNOŚCI
SZPITAL CENTRALNEGO STANU CONNECTICUT KOMUNIKAT O ZASADACH PRYWATNOŚCI Dzień wejścia w życie: 14 kwiecień 2003 Poniższy komunikat opisuje w jaki sposób informacje medyczne o tobie lub dotyczące twojego
Bardziej szczegółowoPrawa i obowiązki świadka. Środki specjalne. Informacje dla dorosłych świadków w postępowaniu karnym i w sprawach nieletnich
Informacje dla dorosłych świadków w postępowaniu karnym i w sprawach nieletnich Broszura dostępna jest także na kasetach, w wersji z powiększonym drukiem oraz w innych wersjach językowych. Tel. 0131 244
Bardziej szczegółowoTytuł IV STRONY W SPRAWIE. Rozdział I POWÓD I STRONA POZWANA
Tytuł IV STRONY W SPRAWIE Rozdział I POWÓD I STRONA POZWANA Kan. 1476 - Każdy, zarówno ochrzczony, jak i nieochrzczony, może występować przed sądem; strona zaś pozwana zgodnie z przepisami prawa, ma obowiązek
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
1.9.2016 C 321/1 V (Ogłoszenia) INNE AKTY EUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Decyzja Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich przyjmująca przepisy wykonawcze (2016/C 321/01) Artykuł 1 Definicje Do
Bardziej szczegółowoDZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Warszawa, dnia 9 sierpnia 2016 r. Poz z dnia 22 lipca 2016 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 9 sierpnia 2016 r. Poz. 1197 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 22 lipca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu
Bardziej szczegółowoPOLITYKA RÓWNOŚCI SZANS I PRZECIWDZIAŁANIA NĘKANIU I ZASTRASZANIU
POLITYKA RÓWNOŚCI SZANS I PRZECIWDZIAŁANIA NĘKANIU I ZASTRASZANIU Wrocław, 14.08.2017 r. SPIS TREŚCI 2 1 2 4 5 7 DEKLARACJA DEFINICJE PROCEDURA W PRZYPADKU DYSKRYMINACJI PROCEDURY PRZECIWDZIAŁANIA NĘKANIU
Bardziej szczegółowoHandlem ludźmi jest werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby z zastosowaniem:
Źródło: http://handelludzmi.eu/hl/baza-wiedzy/przepisy-prawne/polskie/6283,kompilacja-najwazniejszych-przepisow-prawa-polskiego -zwiazanych-z-problematyka-h.html Wygenerowano: Niedziela, 7 lutego 2016,
Bardziej szczegółowoWytyczne w sprawie. rozpatrywania skarg przez zakłady. ubezpieczeń
EIOPA-BoS-12/069 PL Wytyczne w sprawie rozpatrywania skarg przez zakłady ubezpieczeń 1/8 1. Wytyczne Wprowadzenie 1. Zgodnie z art. 16 rozporządzenia w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru
Bardziej szczegółowoWybrane aspekty przemocy w rodzinie
Wybrane aspekty przemocy w rodzinie RODZAJE PRZEMOCY W RODZINIE Fizyczna (bicie, kopanie, popychanie, straszenie użyciem broni) Psychiczna/emocjonalna (wyśmiewanie, kontrola, dręczenie, upokarzanie i poniżanie,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt III KK 16/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 maja 2017 r. SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Michał Laskowski SSN Marek Pietruszyński
Bardziej szczegółowoSĄDY MIEJSKIE MUNICIPAL COURT
Sądownictwo stanu New Jersey New Jersey Judiciary SĄDY MIEJSKIE MUNICIPAL COURT DZIEŃ W SĄDZIE Your Day In Court Polish Prawa oskarżonego w sądach miejskich w stanie New Jersey 1. ZAKŁADA SIĘ NIEWINNOŚĆ
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 14 stycznia 2010 r. III PZP 4/09
Uchwała z dnia 14 stycznia 2010 r. III PZP 4/09 Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Zbigniew Korzeniowski, Andrzej Wróbel. Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w
Bardziej szczegółowoJakie prawa przysługują mi jako ofierze przestępstwa?
Jakie prawa przysługują mi jako ofierze przestępstwa? Nikt nie jest przygotowany na to, by stać się ofiarą przestępstwa. Bez znaczenia, czy chodzi o kradzież kieszonkową, ciężkie uszkodzenie ciała czy
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI INSPEKTORAT WETERYNARII W ŁODZI ODPOWIEDŹ NA SKARGĘ
WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT WETERYNARII W ŁODZI ul. Proletariacka 2/6, 93-569 Łódź S (42) 635-14-00; 635-14-01 fax: (42) 630-16-68 REGON 000092516; NIP 725-11-05-668 lodz.wiw@wetgiw.gov.pl http://www.wiw.bip.lodz.pl
Bardziej szczegółowoKODEKS KARNY. Art. 207.
KODEKS KARNY Art. 207. 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą
Bardziej szczegółowoAgencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Joanna Skonieczna
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej Joanna Skonieczna Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej European Union Agency for Fundamental Rights (FRA) Rozporządzenie Rady (WE) nr 168/2007 z dnia
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Waldemar Płóciennik
Sygn. akt II KK 260/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 października 2016 r. SSN Waldemar Płóciennik na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 26 października
Bardziej szczegółowoEtapy postępowania karnego. 1. Postępowanie przygotowawcze 2. Postępowanie sądowe 3. Postępowanie wykonawcze
Etapy postępowania karnego 1. Postępowanie przygotowawcze 2. Postępowanie sądowe 3. Postępowanie wykonawcze Postępowanie przygotowawcze Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wszczęcie postępowania
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt V KK 289/14. Dnia 19 listopada 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Roman Sądej
Sygn. akt V KK 289/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 listopada 2014 r. SSN Roman Sądej na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 19 listopada 2014r.,
Bardziej szczegółowoDECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
Stan prawny: 2009-03-18 Numer dokumentu LexPolonica: 63305 DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając
Bardziej szczegółowoPOLITYKA PRYWATNOŚCI -dotycząca danych osobowych osób odwiedzających sklepy objęte monitoringiem wizyjnym-
POLITYKA PRYWATNOŚCI -dotycząca danych osobowych osób odwiedzających sklepy objęte monitoringiem wizyjnym- 1. Kim jesteśmy i jak nas znaleźć Nazywamy się Podwawelska Spółdzielnia Spożywców i jesteśmy administratorem
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Kazimierz Klugiewicz
Sygn. akt II KK 291/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 15 listopada 2013 r. SSN Kazimierz Klugiewicz na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 15 listopada
Bardziej szczegółowoPPK ZAGADNIENIA PROCEDURALNE
PPK ZAGADNIENIA PROCEDURALNE Postępowanie przed Prezesem Urzędu postępowanie wyjaśniające Postępowanie przed Prezesem Urzędu postępowanie antymonopolo we postępowanie w sprawie o uznanie postanowień wzorca
Bardziej szczegółowo