Technologia Ethernet 802.3

Transkrypt

1 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO Wydział Matematyki Fizyki i Techniki Zakład Teleinformatyki 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie ze sposobem funkcjonowania sieci Ethernet w oparciu o współdzielony kanał transmisyjny i protokół CSMA/CD. Podczas realizacji ćwiczeń dokonany będzie pomiar ilości kolizji w segmencie sieci oraz badane będzie pasmo, jakie wykorzystują stacje przy transmisji ramek. Dokonana zostanie analiza budowy ramki Ethernet II. 2. Podstawy teoretyczne Laboratorium Sieci Komputerowych ćwiczenie: 2 Technologia Ethernet prowadzący: mgr inż. Piotr Żmudziński zmudzinski@ukw.edu.pl Bydgoszcz 2011r Protokół dostępu do medium w sieci Ethernet Każdy segment klasycznej sieci Ethernet posiada tylko pojedynczą fizyczną ścieżkę przekazywania danych łączącą razem wszystkie komputery. Rozwiązanie takie jest proste w realizacji jednak uniemożliwia jednoczesną wymianę informacji przez wiele stacji sieciowych. W dowolnej chwili czasu możliwe jest aby informacje transmitowała jedna stacja. Z tego powodu konieczne było wprowadzenie protokołu rywalizacji o tę ścieżkę i rozstrzyganie ewentualnych konfliktów. Standard sieci Ethernet wykorzystuje w tym celu protokółł CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection). Każdy interfejs sieciowy bezustannie monitoruje stan wspólnego kanału transmisyjnego. Po wykryciu nośnej, interfejs synchronizuje się do sygnału i odbiera początek ramki zawierający adres odbiorcy. Następnie porównuje adres odbiorcy ramki i własny, w przypadku zgodności, odczytuje całą ramkę, sprawdza poprawność i przekazuje ją do wyższych warstw oprogramowania sieciowego. W przeciwnym przypadku usuwa odebrane bity z bufora i nasłuchuje kolejnego początku transmisji. Aby nadać ramkę do sieci, po wykryciu braku zajętości łącza, interfejs zobowiązany jest odczekać czas odstępu międzyramkowego (interframe gap). W trakcie wysyłania ramki interfejs monitoruje aktualny sygnał w kablu I porównuje go z sygnałem nadawanym. Jeśli sygnały transmitowany i monitorowany różnią się, to zakłada się nadawanie sygnału także przez inną stację, czyli wystąpienie kolizji (collision detected). Sygnały elektryczne obu ramek interferują powodując wzajemne zakłócenie transmisji, co skutkuje przekłamaniem obu ramek i koniecznością retransmitowania obu. Aby zapewnić wykrycie kolizji również przez drugą transmitującą w tym momencie stację, transmisja nie jest przerywana, lecz wysyłany jest, przez określony niewielki okres, przypadkowy ciąg bitów, nazwany sekwencją zagłuszającą (jam sequence). Kiedy wszystkie stacje zaangażowane w kolizję wykryły już zaistnienie kolizji i przerwały transmisję, konieczne jest wstrzymanie transmisji na pewien czas. Po jego upływie stacje ponownie będą próbowały wytransmitować ramki zgromadzone w buforach wyjściowych. Ilość prób retransmisji jest ograniczona przez parametr attempt limit. Aby rozsynchronizować ponawiania transmisji, konieczne stało się wprowadzenie mechanizmu CSMA/CD, który posiada prosty algorytm korzystający z losowego wyboru czasu opóźnienia, dla każdej z transmisji niezależnie. Każda ze stacji wyznacza sobie czas opóźnienia transmisji T i po upływie którego sprawdzi stan nośnika i podejmie próbę retransmisji: P.Żmudziński, 2011r., ver 3.1 1

2 T i = R i * S Stała S jest wielkością szczeliny czasowej (slot time) natomiast liczba R i jest liczbą losowaną z przedziału <0,2n-1>, gdzie n =min(i,10). Indeks i jest numerem kolejnej podejmowanej próby wysłania ramki. Widać zatem, że algorytm preferuje użytkowników biorących rzadziej udział w kolizjach, ponieważ przy niższej wartości i prawdopodobieństwo wylosowania krótszego czasu oczekiwania jest większe. Czas potrzebny do rozpropagowania informacji o kolizji w całym segmencie musi być mniejszy od szczeliny czasowej S. Dla sieci 10 i 100 Mbit/s jest to czas trwania transmisji 512bitów, dla sieci 1Gbit/s odpowiada czasowi trwania 4096 bitów. Warto zwrócić uwagę, że czas szczeliny czasowej ustal również maksymalną rozpiętość sieci. Ponieważ w sieci FastEthernet zachowany został format ramki, to maksymalna rozpiętość sieci spadła 10 krotnie (Ethernet =2000m, FastEthernet =200m) ze względu na wzrost szybkości transmitowania 512bitów, czyli skrócenia czasu S. Drugą konsekwencją wyboru wielkości szczeliny czasowej jest minimalna długość ramki wynosząca 512 bitów, czyli 64 bajty co wymusza w strukturze ramki opcjonalne wypełnienie, jeśli pole danych nie przekracza 46 bajtów. Ethernetu jest wyjątkowa prostota adresacji, struktury ramki oraz mechanizmu wielodostępu. Małe skomplikowanie mechanizmów pozwalało na projektowanie relatywnie tanich urządzeń, co w konsekwencji doprowadziło od całkowitej dominacji tej technologii w segmencie sieci LAN. Obciążenie łącza (%) Tab. 1 Wartości podstawowych parametrów dla sieci Ethernet 10Mb/s Nazwa parametru Wartość Przepływność (bit rate) 10Mbit/s Szerokość szczeliny czasowej (slot time) Czas nadania 512b = 51.2 μs Przerwa międzyramkowa (interframe gap) 9.6μs Maksymalna ilość prób transmisji (attempt limit) 16 Maksymalna rozpiętość sieci 2000m Wielkość pakietu zagłuszania (jam size) 32 bity Maksymalna długość ramki (maksimum frame size) 1518 oktety * Minimalna długość ramki (minimum frame size) 64 oktety * * W technice sieciowej chętnie używa się terminu oktet zamiast bajt, ponieważ określa jednoznacznie osiem bitów Domena kolizyjna to obszar sieci CSMA/CD, w którym wystąpienie równoczesnej transmisji na dwóch lub więcej dowolnych stacjach spowoduje kolizję. Ruch generowany przez dowolną stację dociera do pozostałych stacji domeny kolizyjnej. Występowanie kolizji jest zjawiskiem normalnym, wynikającym wprost z zastosowanej metody wielodostępu. Nadmierne wykorzystanie wspólnego pasma prowadzi do wzrostu liczby kolizji, co w konsekwencji zwiększa liczbę retransmisji oraz średnią długość czasu oczekiwania T i. Na Rys.1 pokazano zależność średniej liczby retransmisji od chwilowego obciążenia sieci Ethernet. Widać zatem, że zwiększenie obciążenia skutkuje częstszymi kolizjami, zatem stacje losują coraz dłuższy czas T i, co powoduje zwiększenie średniego opóźnienia transmisji ramki. Widać zatem, że klasyczny Ethernet oferuje użytkownikom niedeterministyczny dostęp do łącza. Nie można wyznaczyć maksymalnego czasu przejścia pakietu przez sieci, ze względu na losowość występowania kolizji oraz losowe powtarzanie transmisji w przypadku kolizji. Jest to spora wada koncepcji ethernet w stosunku do technologii alternatywnych FDDI i Token Ring. Zaletą P.Żmudziński, 2011r., ver Liczba prób retransmisji Rys. 2 Doświadczalnie wyznaczona zależność obciążalność łącza. Opisany powyżej mechanizm wielodostępu do medium pozwala na działanie sieci w pół dupleksie (half duplex). To oznacza że w danej chwili urządzenia Ethernet nie mogą jednocześnie wysyłać i odbierać ramek z uwagi na istnienie jednego tylko kanału informacyjnego. Drugą ważną cechą jest spadek wydajności segmentu sieci Ethernet wraz ze zwiększającą się liczbą stacji sieciowych na skutek statystycznie częstszego jednoczesnego generowania ramek, czyli powstawania kolizji. Z wymienionych powodów we współczesnych sieciach produkcyjnych nie stosuje się klasycznego Ethernetu. Rozwiązaniem problemów: jednoczesnej transmisji, zwiększenie pasma, współpracy urządzeń różnych szybkości oraz wydajności sieci jest wprowadzenie ethernetu przełączanego (full duplex) Struktura ramki Ethernet Pierwszej definicji ramki ethernetowej dokonało konsorcjum Dell-Intel-Xerox w czasach powstawania Ethernetu, przez co ramka nosi nazwę DIX lub Ethernet II. W 1985 IEEE wprowadziła modyfikację głównych pól ramki. Obecnie w powszechnie stosowanych sieciach przesyłane są ramki Ethernet II. Dużą zaletą rodziny technologii Ethernet jest stosowanie tych samych struktur ramek. Niezależnie od szybkości (10/1000/1Gbit/s) oraz fizycznego nośnika (UTP, światłowód), przez kolejne segmenty sieci przesyłana jest ta sama struktura, czyli ramka Ethernet. 1 3

3 DIX (Ethernet II) IEEE Preambuła Adres docelowy Adres źródłowy Typ Dane < 46 dopełnienie FCS 8 B 6 B 6 B B 4 B Preambuła SFD Adres docelowy Adres źródłowy 2 B Długość 2 B nagłówek IEEE Dane < 46 dopełnienie FCS 7 B 1 B 6 B 6 B B 4 B Rys. 2 Struktura ramki Ethernet zgodna z zaleceniem IEEE Preambuła jest naprzemiennym ciągiem 1 i 0, umożliwia wykrycie przez interfejs ramki i synchronizację bitową do struktury odbieranego sygnału. Pole SFD (Start of Frame Delimiter) w ramce IEEE sygnalizuje zakończenie pola preambuła, ma postać Pola tego nie wlicza się do całkowitej długości ramki. Adresy odbiorcy i nadawcy są adresami fizycznymi (MAC Media Access Control) interfejsów przekazujących dane. Każde z urządzeń (Interfejsów Ethernet NIC) ma nadany przez producenta niepowtarzalny numer odróżniający dany egzemplarz od innych. MAC adres zapisuje się w postaci szesnastkowej np: 00:11:09:28:53:E1, niekiedy można spotkać notację stosującą znak myślnika zamiast dwukropka. Pierwsze 3 bajty adresu oznaczają kod producenta, pozostałe unikatowy model karty. Listę producentów oraz odpowiadających im numerom można znaleźć pod adresem [5]. Adres składający się z samych 1 (FF:FF:FF:FF:FF:FF) jest adresem rozgłoszeniowym. Ramka wysłana pod ten adres dociera do wszystkich stacji (broadcast) domeny rozgłoszeniowej. Jeżeli stacja otrzyma taką ramkę, uznaje że jest ona przeznaczona także do niej. Długość/Typ oznacza długość pola danych ramki liczoną w oktetach. W przypadku ramki Ethernet II znaczenie pola zmieniono, aby przenoszona w nim była informacja o typie protokołu warstwy sieciowej, który powinien otrzymać wartość pola dane, przykładowo: IP 0x0800, ARP 0x806, RARP 0x8035, EIGRP 0x088. Dane jest to pole przenoszące dane użytkownika. Jeśli ilość danych nie przekracza 46 oktetów, to pole jest uzupełnione jedynkami tak, aby ramka nie była krótsza od 512 bitów slot time. W przypadku ramki w polu danych przenoszona jest także 8 bitowa informacja 802.2, który protokół warstwy 3 ma kontynuować obróbkę otrzymanych informacji. FCS (Frame Check Sequence) o długości 4 oktety, służące do wykrywania ewentualnych błędów w transmisji ramki. Stosowany algorytm należy do grupy CRC (Cyclic Redundancy Check) polega na dołączeniu do ramki reszty z dzielenia pól ramki bez preambuły przez wielomian: G ( x) = x + x + x + x + x + x + x + x + x + x + x + x + x + x Kodowanie ramek za pomocą sygnałów analogowych W zależności od przepływności sieci bity kodowane są zgodnie z odmiennymi zasadami. Dla sieci 10Mbit/s za pomocą kodu Manchester, w sieci 100bit/s MTL-3, dla 1Gbit/s 4D-PAM5. Kod Manchester jest prostym kodem samosynchronizującym, który zmienia poziom sygnału w połowie czasu trwania bitu informacji kodowanej dzięki czemu nie wymaga dokładnego ustalenie poziomu 0. Zasada kodowania jest następująca: 0 sygnał o wysokiej wartości (HI) w pierwszej połowie okresu i niskie w drugie połowie (LO), 1-0 sygnał o niskiej wartość (LO) w pierwszej połowie okresu i wysokiej (HI) w drugiej połowie. Rys.3 Przykład kodowania ciągu bitów za pomocą kodu Manchester 2.4. Zasady budowania sieci klasycznej sieci Ethernet zwanej (halfduplex) Aby poprawnie zaprojektować sieć Ethernet należy przestrzegać kilku prostych zasad. Technologia Ethernet (10Mbit/s) Maksymalna długość kabla (między komputerem a koncentratorem w topologii gwiazdy) dla skrętki nie może przekraczać 100m natomiast kabla koncentrycznego 185m. Zasadę często określa się 5-4-3, odpowiednie liczby oznaczają: 5- maksymalna liczba segmentów, 4-maksymalna liczba koncentratorów między dowolnymi stacjami sieciowymi, 3-maksymalna liczba segmentów zawierających stacje sieciowe. Razem urządzenia tworzą jedną domenę kolizyjną. Jeżeli w sieci znajdują się przełączniki, każdy z jego interfejsów należy traktować jak osobną domenę kolizyjną oddzielną sieć. P.Żmudziński, 2011r., ver 3.1 3

4 Technologia Fast Ethernet (100Mbit/s) Wszystkie segmenty miedziane (UTP) mogą mieć długość niewiększą niż 100m, natomiast segmenty światłowodowe niewiększą niż 412m. Między dowolnymi stacjami Fast Ethernet może być zainstalowany tylko jeden koncentrator klasy I lub 2 koncentratory klasy II co daje maksymalną odległość 205m (5m kable krosowy między urządzeniami). Opisane zasady dotyczą Ethernetu half-duplex, czyli wykorzystującego CSMA/CD i koncentratory. Dla przełączanego Ethernetu powyższe zasadny nie mają zastosowania Podstawy obsługi WireShark Warunkiem analizy ramek Ethernet jest ustawienie interfejsu sieciowego w tryb promiscuous, czyli wyłączenie filtracji ramek na poziomie sprzętu, co jest niezbędne, aby obserwować ramki nieprzeznaczone do stacji obserwatora. Warunkiem koniecznym jest instalacja dodatkowych bibliotek WinPcap. Ekran programu wygląda jak pokazano na Rys.4. Aby rozpocząć analizę protokołów należy wybrać z menu Capture -> Start, następnie z listy Interface wybrać właściwą kartę sieciową oraz zaznaczyć Capture packets in promiscuous mode Konfiguracja HP J2611 z Cisco IOS zaimplementowany w koncentratorze jest bardzo okrojonym systemem operacyjnym, posiadającym jednopoziomową strukturę menu. Po zalogowaniu do urządzenia, domyślnie bez hasła, dostępny jest znak gotowości ==>. Po wpisaniu komendy ==>? dostępna jest lista komend wraz ze skróconym opisem. Enter a console command, or HE or? for help. =>? Enter the first two characters to execute a command. [ ] = an optional parameter, < > = a required parameter, = a separator between acceptable alternative options HElp [cmd] or? [cmd] - display this list of hub commands or detailed help for a specific command. BAckup - configure a backup link to another hub. CDpstatus [ON OFF] - enable or disable Cisco Discovery Protocol(CDP). COunters - display counters for all ports. DIsconnect - terminate this console session. IPconfig - configure Internet Protocol parameters. MAnagers [SHow] - edit or display the authorized managers list. MEssageinterval [time] - the interval at which CDP messages are transmitted. NEighbor - display neighbor CDP devices. PAssword - change the hub access password. PIng - perform network-layer ICMP Echo Request test. POrt <port> <ON OFF> - enable or disable a port. REset - reset hub and run power-on self-test. RObustness [SHow] - edit or display robustness features. SEcure <port SHow CLear> - configure hub security, show the settings, or clear alarms. <port> can be a port ID or ALL. SNmpcommunity - change the hub's SNMP community name. SPeed <new speed> - change the console baud rate. STatus - display status for all ports. TEstlink - perform data-link layer communication test. Entering Ctrl-c during any command terminates that command. => Wyświetlenie liczników dla wszystkich portów powoduje polecenie ==>Co. Pozostałe polecenia wydawane są analogicznie. Rys.4. Ekran główny analizatora protokołów WireShark Jeżeli znany jest protokół lub użytkownik, albo inne kryteria umożliwiające filtrowanie ruchu, należy dla zredukowania wielkości pliku wynikowego używać filtra. W dodatkowym oknie widać bieżącą liczbę przechwyconych ramek z podziałem na protokoły. Po zakończeniu rejestracji ramek, należy przeanalizować otrzymane dane. W pierwszym od góry oknie dostępne są ogólne informacje dot. zarejestrowanych ramek: - kolejny numer, - czas otrzymania ramki, - adres IP źródła i celu pakietu, który przenosi kolejna ramka, P.Żmudziński, 2011r., ver 3.1 4

5 - protokół najwyższej warstwy, której nagłówek zawarty jest w ramce, - podpowiedź programu dot. zawartości i znaczenia informacji w ramce. Drugie okno zawiera informację dot. nagłówków kolejnych protokołów znajdujących się w ramce oraz pole danych ostatniego z protokołów. Konwencja prezentowanie protokołów jest zgodna z modelem OSI. Aby zapoznać się z zawartością nagłówka warstwy należy rozwinąć poszczególne zakładki. Ostatnie okno przedstawia reprezentację heksadecymalną informacji znajdujących się w ramce. 3. Zagadnienia do przestudiowania 1. Zapoznać się z instrukcją do programu Wireshark Zapoznać się z obsługą miernika RP-BM Co to jest FLP, NLP? 4. Co oznacza termin spóźniona lub opóźniona kolizja? 4. Bibliografia [1] K. Krysiak, Sieci komputerowe Kompendium, wyd. II, Helion, Gliwice 2006 [2] W. Odon, Akademia Cisco CCNA semestr 1, Podstawy działania sieci, PWN, Warszawa 2007 [3] D. E. Comer, Sieci komputerowe i intersieci, Warszawa, WNT 2001 [4] Vademecum teleinformatyka I / II / III, Warszawa, IDG P.Żmudziński, 2011r., ver 3.1 5

6 5. Przebieg ćwiczenia Ćwiczenie 2 realizowane jest na stanowisku oznaczonym literą A. Do wykonania wykorzystane będą PC1/2/3, koncentrator HUB1 oraz miernik pasma RP- BM002. Wymagane oprogramowanie to platforma Windows XP sieci, Ability Server oraz programowy analizator protokołów WireShark. 8. Po przesłaniu obu plików sprawdzić liczbę kolizji, jakie wystąpiły ( ) Określenie liczby kolizji za pomocą miernika pasma i kolizji RP-BM0002 W przypadku braku możliwości określenie liczby kolizji za pomocą specjalizowanego oprogramowania koncentratora, należy użyć zewnętrznego miernika pasma. Na każdym z komputerów należy skonfigurować dla połączenia LAB protokół IP adres IP: x /24, gdzie x jest numerem komputera. Połączenie struktura należy wyłączyć Badanie występowania ilości kolizji 1. Połączyć żółte porty E1/2/3 do protów 1,2,3 H1 zgodnie z rysunkiem Rys Połączyć niebieski port patchpanela oznaczony C1 z niebieskim portem H1. 3. Uruchomić na PC3 serwer FTP o nazwie Ability Serwer. Skonfigurować konto użytkownika user: lab, pass: lab. 4. Skonfigurować połączenie terminalowe, skorzystać z aplikacji HyperTerminal. Ustawić dla COM4 parametry 9600, 8, brak, 1, brak. 5. Za pomocą dowolnego klienta FTP np. TotalCommandera skopiować dowolny plik o wielkości powyżej 100MB z PC1 na serwer FTP. 6. W trakcie pobierania pliku obserwować wartość liczników kolizji dla wykorzystywanych portów przełącznika. W tym celu kilkukrotnie wydać polecenie ==> CO 7. Po zakończeniu operacji sprawdzić wartości liczników dla portu, do którego fizycznie został przyłączony PC3. Zanotować otrzymane wyniki w sprawozdaniu ( ). Rys.5 Ekran główny analizatora protokołów Ethereal 1. Zapoznać się z obsługą miernika pasma i kolizji RP-BM Dołączyć miernik pasma między PC3 i HUB1, Rys Rozpocząć jednoczesne pobieranie plików z serwera FTP przez PC1 i PC2. 4. Po ustabilizowaniu transmisji (protokół TCP) dokonać zapisu wyników pomiaru za pomocą przycisku SAV/CLR. 5. Po chwili dokonać analogicznego pomiaru. 6. Za pomocą portu konsolowego, zgodnie z instrukcją dostępną na stanowisku laboratoryjnym, wyświetlić wyniki pomiarów, zanotować ( ). Rys.4 Sieć laboratoryjna 7. Powtórzyć krok 5. Zanotować średnią wielkość transferu wyświetlaną przez TotalCommandera. ( ). Po chwili rozpocząć przesyłanie dowolnego, dużego plik >100 MB z PC2 na serwer FTP. Zanotować średni transfer plików na obu hostach ( ). P.Żmudziński, 2011r., ver Budowa i analiza ramek Ethernet Wykorzystać sieć z poprzedniego punktu 1. Uruchomić na PC1 i PC2 program WireShark. Rejestracja ruchu w sieci odbywa się po wybraniu z paska menu Capture > Start> z listy rozwijanej interfejs Realtek. 2. Z komputera PC1 połączyć się za pomocą TotalCommandera z serwerem FTP na PC3. 3. Przeanalizować dwie dowolnie przechwycone ramki Ethernet. Zidentyfikować poszczególne pola ramki Ethernet, które interfejs sieciowy przesyła do systemu operacyjnego. Określić długość każdego z pól ( ). 5. Jakiego typu ramki przesyłane są między stacjami? (Ethernet II czy 802.3) 5.4. Porównanie ramek w heterogenicznej sieci ethernet W celu porównania ramek przesyłanych przez odmienne segmenty, należy zbudować sieć daną na Rys.6.

7 Rys.6 Heterogeniczna sieć Ethernet 1. Uruchomić na PC1 i PC2 rejestrację ramek. 2. Sprawdzić wzajemną osiągalność PC1 i PC2 za pomocą polecenia ping. 3. Porównać postać ramki żądania i odpowiedzi na echo ( ) w segmencie 10 oraz 100 Mbit/s. 6. Sprawozdanie P.Żmudziński, 2011r., ver 3.1 7

8 UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO, WMFiT, ZT Laboratorium Sieci Komputerowych Sprawozdanie z wykonania ćwiczenia Jednoczesne pobieranie dwóch plików H1 (Cisco) Nazwa licznika port PC1 port PC2 port PC3 nr ćwiczenia: 2 Technologia Ethernet grupa : zespół: Imię i Nazwisko członków zespołu (drukowanymi literami) ocena : Badanie występowania ilości kolizji pobieranie jednego pliku H1 Nazwa licznika Wartość licznika dla portu PC3 6.2 Wyniki pomiarów realizowanych przy pomocy BM002 parametr pomiar 1 pomiar 2 Up Stream Peak Up Stream Average Dn Stream Average Dn Stream Peak Up Stream Broadcast Up Stream Error Up Stream Collision Dn Stream Broadcast Średni transfer w kbit/s plik tylko do PC1 plik do PC1 plik do PC2 Dn Stream Error Dn Stream Collision 6.3 Budowa ramki Ethernet pole Długość Wartość Dlaczego po rozpoczęciu pobierania drugiego pliku spadła prędkość pobierania na PC1? typ ramki adr. odbiorcy adr. nadawcy typ pole danych Sprawozdanie z ćwiczenia: 2 1

9 6.4 Porównanie ramek w heterogenicznej sieci ethernet nazwa pola PC1 10Base-T PC2 100Base-TX Żądanie echa dł.[b] wartość pola dł.[b] wartość pola typ ramki adr. odbiorcy adr. nadawcy typ pole danych nazwa pola ramka 1 ramka 2 Odpowiedź echo dł.[b] wartość pola dł.[b] wartość pola typ ramki Ethernet II / Ethernet II / adr. odbiorcy adr. nadawcy typ pole danych Sprawozdanie z ćwiczenia: 2 2