Mała książeczka. o finansowaniu IT, czyli. znajdź sposób na sfinansowanie inwestycji IT w Twojej firmie

Transkrypt

1 Mała książeczka o finansowaniu IT, czyli znajdź sposób na sfinansowanie inwestycji IT w Twojej firmie

2 Spis treści Dlaczego warto sięgnąć po Małą książeczkę o finansowaniu IT? Dlaczego warto sięgnąć po Małą książeczkę o finansowaniu IT? 3 Bajdy, klątwy i uczeni czyli prawdy i mity o źródłach finansowania 4 W N E Dotacje UE jak znaleźć drogę do funduszy unijnych? 6 S Coś poszło nie tak? Złóż protest! 11 Kredyt technologiczny otwórz skarbiec dla innowacji! 14 Kredyt bankowy jak sięgnąć po kasę? 16 Leasing operacyjny IT najkrótsza droga do pieniędzy 18 Twój nawigator podążaj za radą eksperta 20 Przydatne wskazówki 21 Złap wiatr w żagle 22 Coraz więcej firm napotyka na bariery finansowe w realizacji planowanych przez siebie inwestycji. Wiele z nich zwyczajnie nie stać na zakup nowoczesnych technologii z własnych środków. Jeśli Ty też zastanawiasz się, jak zrealizować swoje plany inwestycyjne bez narażania własnego kapitału, poszukujesz alternatywnych form finansowania zakupu nowoczesnych technologii, Mała książeczce o finansowaniu IT pozwoli Ci znaleźć odpowiedzi na te pytania. W tym praktycznym przewodniku przybliżymy Ci dostępne źródła finansowego wsparcia inwestycji i wskażemy krok po kroku jak sięgnąć po: dotacje UE, leasing operacyjny IT, kredyt technologiczny, kredyty bankowe. Systemy wspierające zarządzanie dla firm Ruszajmy zatem w drogę, naszym celem jest znalezienie najlepszych źródeł finansowania Twojej firmy! 2 3

3 Bajdy, klątwy i uczeni czyli prawdy i mity o źródłach finansowania Dotacje są dostępne tylko dla dużych przedsiębiorstw, dużych projektów MIT Wręcz odwrotnie ich ideą jest wyrównywanie szans i wspieranie zwłaszcza tych przedsiębiorstw, których pozycję na rynku należy wzmocnić, a więc firm mikro, małych i średnich. Pieniądze leżą na ulicy MIT Oczywiście wszystko zależy od tego, z jakiego programu dotacji skorzystasz, ale tak czy inaczej w pozyskiwanie wsparcia finansowego trzeba włożyć chęci, zapał, wiedzę i czas. Najważniejszy jest jednak pomysł na projekt, który chciałoby się zrealizować. Jeśli jest on oryginalny i innowacyjny, to szansa na otrzymanie dotacji na jego realizację jest naprawdę duża. Nawet uzyskanie dotacji nie gwarantuje powodzenia realizacji projektu PRAWDA Pamiętaj, że zarówno na etapie starania się o dotację, jak i już po jej uzyskaniu, należy trzymać się założeń, które zostały wpisane we wniosku, a co za tym idzie w umowie o przyznaniu dofinansowania. Po otrzymaniu dotacji nie można tak po prostu zamknąć firmy w sytuacji, w której nasz biznes nie będzie szedł tak, jak sobie założyliśmy. Jeśli zamkniesz firmę, może dojść do sytuacji, w której trzeba będzie zwrócić dotację wraz z odsetkami. Okres ten wynosi rok, jeśli dotację dostaje osoba, która dopiero zakłada własny biznes. Leasing tylko w ostateczności i głównie samochody MIT Leasing to coraz bardziej popularna forma finansowania inwestycji w Polsce. Zwłaszcza w okresie spowolnienia gospodarczego jest to alternatywa dla środków własnych, których nie musimy zamrażać w inwestycji. Oferty firm leasingujących są coraz szersze. Samochody, ale też maszyny, sprzęt biurowy oraz technologie informatyczne oprogramowanie wraz z wdrożeniem, serwery, komputery, laptopy. Z dotacji sfinansować można prawie wszystko MIT Prawie. W każdym programie dotacji wskazana jest dokładna lista wydatków kwalifikowanych, w ramach których przyznawane są środki. Wpływ na to, co możemy sfinansować z unijnych pieniędzy, mają też często czynniki o charakterze norm technicznych lub prawnych. Kredyt to same problemy i mnóstwo formalności MIT To pogląd, do którego utrwalenia przyczyniały się do niedawna same banki ze swoimi skostniałymi zasadami i gąszczem zawiłych procedur. Jednak i one musiały iść z duchem czasu, poszerzając i uelastyczniając ofertę. Na rynku kredytów toczy się bowiem otwarta walka o klienta, a nic tak nie działa na atrakcyjność ofert jak zmaganie się z prężną konkurencją. 4 5

4 Dotacje UE jak znaleźć drogę do funduszy unijnych? Na przykładzie jednego z najpopularniejszych działań dotacyjnych w 2012 roku, tj. Działania 8.2. Wspieranie wdrażania biznesu elektronicznego typu B2B POIG pokażemy, gdzie szukać dotacji i jak dotrzeć do funduszy unijnych w 2013 roku. Zakres projektów realizowanych w ramach powyższego działania: wdrażanie w firmach MSP nowoczesnych technologii ITC, tj. systemów informatycznych wspierających zarządzanie firmą oraz integrację przedsiębiorstw w modelu B2B, rozwój współpracy między kooperującymi ze sobą partnerami biznesowymi bardziej zaawansowanymi technologicznie, np. firma składająca wniosek, chce zakupić taki system, który użytkuje jej partner biznesowy, by się z nim zintegrować, zwiększanie konkurencji MSP na rynku polskim i zagranicznym przez uzyskanie efektu synergii i budowę relacji biznesowych w oparciu o model B2B, tj. firma wdraża system IT usprawniający zarówno zarządzanie wewnętrzne, jak i procesy biznesowe między partnerami. Wskazówka 1. Właściwie interpretuj, czym jest B2B? Model biznesu B2B (ang. Business to Business) to zespół relacji pomiędzy firmą a jej pośrednikami, dostawcami, dystrybutorami, punktami sprzedaży i świadczenia usług oraz innymi partnerami biznesowymi. W relacjach B2B istotną rolę odgrywają elektroniczne systemy teleinformatyczne, np. systemy klasy ERP wraz z platformą B2B do elektronicznej wymiany danych między firmami. Wskazówka 2. Co sfinansować? Czyli typowe projekty B2B Typowe projekty w modelu B2B to: przedsięwzięcia, dzięki którym zautomatyzowane zostaną procesy biznesowe z partnerami poprzez zastosowanie rozwiązań informatycznych, integracja z systemami informatycznymi partnerów lub wdrażanie nowych systemów mających na celu usprawnienie współpracy. Jakie koszty finansuje działanie? analizy przygotowawcze, usługi doradcze, eksperckie do 50%, środki trwałe (np. serwery, komputery) do 70%, wartości niematerialne i prawne (np. licencje systemu klasy ERP) do 70%, usługi informatyczne, techniczne, wdrożeniowe do 50%, szkolenia pracowników do 45%. PAMIĘTAJ: Projekty mogą być objęte wsparciem przez okres nie dłuższy niż 24 miesiące. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, co dokładnie mieści się pod powyższymi pojęciami, odwiedź stronę internetową: Wskazówka 3. Kto może szukać wsparcia? Możesz otrzymać wsparcie, gdy spełniasz poniższe kryteria: jesteś mikro, małą lub średnią firmą, tj. zatrudniającą nie więcej niż 250 osób, współpracujesz z co najmniej 2 innymi przedsiębiorcami, planujesz rozpoczęcie lub rozwój współpracy w oparciu o rozwiązania elektroniczne B2B. PAMIĘTAJ: Przedsiębiorstw objętych projektem musi być minimum 3, czyli Twoja firma i 2 partnerów biznesowych! Jeśli masz wątpliwości, co do swojego statusu przedsiębiorcy, możesz skorzystać z kwalifikatora MSP, który odnajdziesz na stronie internetowej: 6 7

5 Wskazówka 4. Jakiej wielkości wsparcie możesz otrzymać? Wsparcie przewidziane dla projektów pozwala sfinansować mniejsze inwestycje już od 20 tys. zł oraz te większe do 2 mln zł. PAMIĘTAJ: Wysokość wsparcia to NIE wielkość kosztów dla całego projektu, a wysokość dotacji, jaką możesz na niego uzyskać. To, jaka może być ta kwota, możesz ustalić na podstawie Mapy Pomocy Regionalnej. Wejdź na stronę internetową: i sprawdź, jakie możliwości finansowania ma projekt w Twoim województwie. Nie sprawdzisz tego jeśli zgodnie ze wskazówką 3 nie dokonałeś właściwej kwalifikacji Twojej firmy w kwalifikatorze (wróć do tego kroku). Wskazówka 6. Strzeż się błędów! Pamiętaj szczególnie o kilku zasadach, aby uniknąć błędów: właściwe uzasadniaj model B2B, określaj precyzyjnie, jakie procesy biznesowe objęte są automatyzacją, właściwie uzasadniaj poniesione koszty projektu, prawidłowo obliczaj wskaźniki projektu, np. spadek kosztów działalności, odpowiednio wykaż efektywność projektu, wykaż współpracę pomiędzy firmami, np. załącz umowy o współpracy, pilnuj terminów. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej, jak unikać błędów w projektach, odwiedź stronę internetową: Wskazówka 5. Gdzie szukać instytucji, które mogą Ci pomóc? Na stronie internetowej: odnajdziesz spis Regionalnych Instytucji Finansujących, do których należy przekazać złożoną dokumentację. Ponadto RIF prowadzą regionalne punkty konsultacyjne, które udzielą Ci bezpłatnej konsultacji w trakcie przygotowywania wniosku. Wskazówka 7. Złożenie wniosku Jeśli przygotowana przez Ciebie dokumentacja jest rzetelna i sprawdzona, a wyznaczony termin naboru wniosku nie minął czas na złożenie projektu! PAMIĘTAJ: O miejscu złożenia wniosku, a więc o wyborze właściwej Regionalnej Instytucji Finansującej, decyduje lokalizacja projektu, tj. obszar, w którym całość kosztów projektu będzie poniesiona i gdzie zlokalizowane będą zakupione sprzęty. PAMIĘTAJ: Wniosek wraz z biznes planem składasz w Generatorze Wniosku, dostępnym na stronie internetowej: Po złożeniu wersji elektronicznej masz jeszcze 5 dni na złożenie wersji drukowanej w Regionalnej Instytucji Finansującej. 8 9

6 Wskazówka 8. Śledź losy Twojego wniosku Coś poszło nie tak? Złóż protest! Informacje na temat wyników naborów odnajdziesz na stronie internetowej: oraz stronach Regionalnej Instytucji Finansującej, w której złożyłeś wniosek. Dotacje w 2013 roku i w nowej perspektywie lat W 2013 roku planowane są ostatnie w ramach perspektywy nabory wniosków do Działania 8.2. POIG, dlatego warto wykorzystać tą szansę na finansowanie planowanych inwestycji IT. Dotacja nie została przyznana? Masz jeszcze jedną tratwę ratunkową odwołaj się! Masz prawo do wniesienia protestu, ale podobnie jak przy samym wniosku i tutaj panują żelazne zasady! Co przyniesie nam perspektywa finansowa na lata : nacisk będzie przesunięty na zwrotne formy finansowania jak preferencyjne kredyty, fundusze pożyczkowe czy poręczeniowe udzielane na tworzenie nowych lub rozbudowę istniejących firm, priorytet nadal stanowić będzie innowacyjność i rozwój technologiczny firm MSP, w tym rozwiązania IT, nowa pula środków jest w tym momencie negocjowana. Aby protest mógł być skutecznie wniesiony, musisz trzymać się określonych reguł: 1. Protest wnosisz pisemnie jako oficjalne wystąpienie wnioskującego o ponowną weryfikację dokonanej oceny projektu. 2. Musisz się odnieść do konkretnych zarzutów z konkretnymi kontrargumentami. 3. Protest musisz wnieść do PARP za pośrednictwem instytucji w Twoim regionie, która przekazała Ci pismo o negatywnym wyniku oceny wniosku. 4. Jeśli wynik rozstrzygnięcia protestu nadal jest negatywny, masz jeszcze prawo wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Więcej na temat dotacji w ujęciu regionalnym i krajowym dowiesz się odwiedzając stronę internetową:

7 12 13

8 Kredyt technologiczny otwórz skarbiec dla innowacji! Na czym polega? Kredyt technologiczny to sposób na zdobycie dodatkowych funduszy dla firm, które chcą inwestować w nowe technologie. Możesz go częściowo spłacić dzięki dofinansowaniu w formie premii technologicznej udzielanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) w ramach Działania 4.3. POIG. Kredyt udzielany jest przez banki kredytujące współpracujące z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Czy to dla mnie? Tak, pod warunkiem, że jesteś mikro, małą lub średnia firmą, i planujesz rozwój swojego przedsiębiorstwa poprzez wdrożenie np. innowacyjnych technologii IT, tj. systemu ERP, sprzętu komputerowego, serwerów etc. 30 dni dookoła kredytu, czyli jak wygląda i ile trwa jego pozyskanie? BGK współpracuje w tej dziedzinie z bankami komercyjnymi. Aktualna ich lista dostępna jest na stronie internetowej: Aby złożyć wniosek, należy udać się zatem do najbliższego oddziału banku współpracującego z BGK. BGK przyznaje promesę premii technologicznej nie później niż do końca miesiąca następującego po miesiącu, w którym został złożony poprawny wniosek, a więc ma na to ok. 30 dni. Kroki do uzyskania kredytu technologicznego 1. Wniosek o kredyt do banku kredytującego. 2. Ocena + przekazanie do BGK. 3. Ocena przez BGK i przyznanie premii. 4. Zawarcie umowy z przedsiębiorcą przez bank i BGK. 5. Realizacja inwestycji i wypłata premii po zakończeniu. Konieczne będzie udowodnienie innowacyjności technologii poprzez opinię o innowacyjności wydaną przez bezstronną instytucję naukową. Zobacz przykład na stronie internetowej: Na co możesz przeznaczyć środki: zakup gruntu, budynków, roboty budowlane, zakup środków trwałych (np. maszyny, sprzęt IT), zakup wartości niematerialnych i prawnych w formie licencji, know-how oraz nieopatentowanej wiedzy technicznej (np. technologie informatyczne, czyli programy komputerowe do zarządzania firmą), wydatki związane z wykonaniem analiz, ekspertyz (np. analizy przedwdrożeniowe). Jaka jest wysokość kredytu? Podobnie jak przy dotacjach wysokość dofinansowania określisz na podstawie Mapy Pomocy Regionalnej, którą znajdziesz na stronie internetowej: 4 mln zł maksymalna kwota premii technologicznej 25% Twój wkład 14 15

9 Kredyt bankowy jak sięgnąć po kasę? Kredyt, jak każdy instrument finansowy, ma swoje mocne i słabe strony. Pokażemy Ci, o czym pamiętać, jak się przygotować i jak skutecznie przejść ścieżkę do zdobycia kredytu. Ruszajmy w drogę! Pamiętaj: Procedury banków, tak jak ich oferty, są oczywiście różne, jednak w większości z nich do wzięcia kredytu gotówkowego czy inwestycyjnego minimum formalne to dowód tożsamości, zaświadczenie o dochodach oraz wypełniony wniosek kredytowy. Krok 2. Sprawdź swoją zdolność kredytową Krok 1. Analizuj, przeglądaj, porównuj Na początku zrób dobre rozeznanie w dostępnych ofertach na rynku. Rozważ wszelkie za i przeciw. Najistotniejsze wady kredytów bankowych: dla młodej firmy kredyt bankowy jest praktycznie niedostępny. Brak zdolności kredytowej oznacza małe szanse na pozyskanie środków od banku, przyznanie kredytu to długotrwały i skomplikowany proces, kredyt powoduje stałe obciążenie, kredyt najczęściej ma najwyższe oprocentowanie spośród innych dostępnych narzędzi, które dodatkowo nie jest stałe i może ulec zmianie. Najważniejsze zalety kredytów bankowych: dzięki kredytowi bankowemu przedsiębiorca może sfinansować nawet bardzo skomplikowane inwestycje, kredyt może być bardzo elastycznym rozwiązaniem ponieważ banki coraz częściej dostosowują swoje produkty finansowe do wymagań i możliwości przedsiębiorców, bank daje nam coraz częściej możliwość skorzystania z doradztwa kredytowego, bank doradza przy konstruowaniu biznesplanu jeśli takowy jest wymagany do uzyskania kredytu. W trakcie ubiegania się o kredyt bankowy zyskuje się niezależną opinię banku o przedsięwzięciu. Bank sprawdza Twoje dochody i odejmuje od nich koszty prowadzonej działalności i ewentualnie raty innych kredytów. W ten sposób otrzymuje comiesięczną kwotę, która może być przeznaczona na spłatę nowego kredytu. Na tej podstawie, po uwzględnieniu okresu, na jaki klient chce zaciągnąć kredyt, bank wyznacza maksymalna kwotę, którą możesz pożyczyć. Wielu przedsiębiorców nie ma jednak takiej szansy i w takiej sytuacji należy rozważyć skorzystania z innych form finansowania, jak np. leasing. Firmy leasingowe są bowiem w większości przypadków bardziej elastyczne niż banki. Jeśli chcesz poznać bliższe szczegóły na temat kredytu bankowego odwiedź stronę internetową:

10 Leasing operacyjny IT najkrótsza droga do pieniędzy Niestety w praktyce nie ma rzeczy idealnych więc i tu pojawią się wady: w przeciwieństwie do kredytu, korzystając z leasingu firma nie może rozliczyć podatku VAT z góry, nie ma możliwości wcześniejszego wypowiedzenia umowy, trudno sfinansować inwestycje powyżej 10 mln zł, występują trudności w sfinansowaniu przedmiotów używanych. Leasing to narzędzie bardzo podobne do kredytu, jednak dzięki swojej elastyczności, to najprostsza i najbardziej opłacalna podatkowo ścieżka do sfinansowania różnego rodzaju inwestycji. O jego rosnącej popularności świadczą statystyki w ostatnich dwóch latach w leasingu sfinansowana była co trzecia inwestycja co trzecia inwestycja, na łączną kwotę ponad 50 mld zł. Stając przed dylematem leasing czy kredyt rozważ nie tylko wady i zalety obydwu rozwiązań, przeanalizuj także rodzaj i wielkość kosztów Twoich planów, Twoją sytuację finansową oraz warunki finansowe konkretnych ofert leasingu i kredytu. Dlaczego warto ruszyć tą drogą? leasing daje szeroki wachlarz możliwości: maszyny, samochody, nieruchomości, ale też technologie, tj. oprogramowanie wraz z wdrożeniem i sprzęty informatyczne bez angażowania środków własnych, w koszty uzyskania przychodu (zmniejszające podatek) można ująć czynsz inicjalny, ratę, opłaty i prowizje związane z umową, przewagą leasingu jest elastyczność banki są mniej elastyczne w zakresie kosztów kredytu, i gdy zdarzy Ci się spóźnić z płatnością raty leasingowej, nie musisz się martwić, że trafisz na czarną listę BIK możesz przesunąć płatność w czasie, leasing w mniejszym stopniu niż kredyt obciąży Twoją zdolność kredytową, co ma znaczenie, gdy planujesz kolejne inwestycje, zawierając umowę leasingową możesz liczyć na uproszczone procedury, czyli po przedłożeniu dokumentów (numer NIP, Regon, dokumenty finansowe Twojej firmy), umowę leasingową możesz podpisać już nawet w ciągu 2 dni, aby podpisać umowę wymagany jest od Ciebie niski, tj. standardowo ok. 10% lub wręcz zerowy, wkład własny. Przykładowo dla inwestycji ok. 700 tys. zł, przy założeniu standardowych warunków oprocentowania ok. 12% w okresie 36 miesięcy i wpłacie własnej 10%, wysokość miesięcznej raty leasingowej wynieść może ok. 3 tys. zł. PAMIĘTAJ: Leasingiem możesz również sfinansować wkład własny w ramach realizowanego przez Ciebie projektu dotacyjnego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o leasingu i zdecydować czy to ścieżka dla Ciebie, odwiedź stronę internetową:

11 Twój nawigator podążaj za radą eksperta Przydatne wskazówki Kilka wskazówek, które pomogą Ci w pozyskaniu pieniędzy na inwestycje: W N E Sprawdź dokładnie terminy naborów inaczej termin rozumiany jest w ramach dotacji, gdzie nie ma znaczeniam, czy wniosek złożymy w pierwszym, czy ostatnim dniu naboru, inaczej jest z kredytem technologicznym, gdzie obowiązuje zasada kto pierwszy ten lepszy. Dodatkowo pilnuj terminów spóźnienie się nawet o dzień powoduje utratę szansy na dotację. Zabezpiecz środki na projekt zarówno w przypadku dotacji, jak i kredytu technologicznego, dofinansowanie nie obejmuje całości kosztów projektu. Musisz zapewnić finansowanie pozostałej części własnej mogą to być Twoje środki własne, kredyt, a nawet leasing. Jeśli masz wątpliwości, która droga finansowania jest dla Ciebie najwłaściwsza, skonsultuj się z instytucjami, które mogą pomóc Ci w podjęciu tej decyzji. Pomocne będą: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości: PARP Wspieramy e-biznes: Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego: Krajowy System Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw: Bank Gospodarstwa Krajowego: S Nie przeszacuj wydatków zbieraj oferty i zrób rozpoznanie dostawców zanim ustalisz koszty finalne. Nierozsądne jest składanie wniosku dla projektu o bardzo dużej wartości, jeśli nie masz środków na jego finansowanie i liczysz tylko na pieniądze z dotacji. Związek Polskiego Leasingu: Związek Banków Polskich: Centrum Finansowania Comarch Kiedy dokonać zakupów na pewno nie przed złożeniem wniosku o dotację czy kredyt technologiczny. Aby wydatki kwalifikowały się do objęcia wsparciem, mogą być poniesione dopiero po dniu wpływu wniosku o dofinansowanie. Więcej praktycznych rad poznasz odwiedzając stronę internetową: Finansuj wszystko finansowanie inwestycji IT objąć może koszty zarówno licencji systemu IT, sprzętów (komputery, serwery), jak też ich wdrożenia

12 Złap wiatr w żagle Zobacz rozwiązania dla małej i średniej firmy Jeżeli w dalszym ciągu masz pytania, napisz do nas na adres dotacje@comarch.pl lub zadzwoń Pomogliśmy bezpłatnie kilkuset firmom w zdobyciu pieniędzy na inwestycje IT pozyskując kwotę ponad 30 mln zł. WYBIERZ: ILOŚĆ STANOWISK KOMPUTEROWYCH 1-2 STANOWISKA HANDEL, DYSTRYBUCJA ifaktury24 RODZAJ DZIAŁALNOŚCI SERWIS, USŁUGI BIURA RACHUNKOWE PLACÓWKI MEDYCZNE Możesz sfinansować koszty oprogramowania oraz usługi związane z jego wdrożeniem dzięki unikatowej na rynku ofercie leasingu 106% STANOWISK Optima Optimed24 Sprawdzone rozwiązania dla dużych i średnich firm WYBIERZ: RODZAJ DZIAŁALNOŚCI małe projekty IT min. 2,5 tys. zł duże projekty IT min. 20 tys. zł ILOŚĆ STANOWISK KOMPUTEROWYCH HANDEL, DYSTRYBUCJA HANDEL DETALICZNY PRODUKCJA SERWIS, USŁUGI Szczegóły oferty: okres leasingu 24 miesiące, suma spłat 106%, wykup 1%, minimalna wpłata 20%, minimalna wartość transakcji 20 tys. zł STANOWISK STANOWISK Altum oraz XL Retail XL Altum Dla mniejszych firm Comarch oferuje leasing, w którym próg wartości inwestycji w oprogramowanie został obniżony do 2,5 tys. zł STANOWISK XL Sprawdź szczegóły naszej oferty finansowania inwestycji IT na stronie internetowej: Sprawdź najlepszą ofertę dla Twojej firmy na stronie internetowej:

13 Comarch to największy polski producent oprogramowania dla firm. Nasze programy finansowo-księgowe oraz systemy klasy ERP i Business Intelligence są stosowane w małych, średnich i dużych przedsiębiorstw, nie tylko w Polsce, ale także w Niemczech, Francji i Austrii. Nowoczesne, bezpieczne i łatwe w obsłudze rozwiązania Comarch wspierają działalność firm w sektorach handlowym, usługowym i produkcyjnym. Comarch SA Al. Jana Pawła II 41g, Kraków tel.: info.erp@comarch.pl ERP dotacje@comarch.pl Poleć książeczkę na: