Kamil Kowalski IV TiR ORT/W r.

Transkrypt

1 Kamil Kowalski IV TiR ORT/W r.

2 Spis treści Wstęp Problematyka pracy...4 Uzasadnienie wybranego tematu...5 Układ pracy...5 Źródła...5 Rozdział I Geografia Zjednoczonych Emiratów Arabskich...6 Podział administracyjny Emiratów Arabskich Historia Klimat Ludność Religia.. 16 Ustrój polityczny Gospodarka Miejsca koncentracji ruchu turystycznego Turystyka Waluta, język urzędowy, dojazd Wiza, przepisy wjazdowe Przepisy celne, przepisy prawne...26 Meldunek, ubezpieczenie, szczepienia, służba zdrowia, informacje dla kierowców, podróżowanie po kraju, bezpieczeństwo...27 Obyczaje, przydatne informacje, Polskie placówki dyplomatyczne i konsularne...28 Rozdział II Rynek recepcji turystycznej. Rynek kraju jako część regionu / subregionu w międzynarodowym ruchu turystycznym...29 Liczba przyjazdów turystów do Z.E.A Kierunki z których przyjeżdżają turyści do Z.E.A Długość pobytu Miejsca zakwaterowania...35 Dochody z turystyki przyjazdowej

3 Próba prognozy...38 Rozdział III Rynek emisji turystycznej Wydatki na wyjazdy zagraniczne mieszkańców Z.E.A...39 Rozdział IV Stosunki pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi Dwustronna współpraca gospodarcza Inwestycje Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług...42 Dostęp do rynku pracy...42 Kalendarium wydarzeń w stosunkach pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi Zakończenie Bibliografia Spis rysunków Spis tabel

4 Wstęp Problematyka pracy Zjednoczone Emiraty Arabskie już od wczesnego dzieciństwa były mi znane z opowiadań mojego wujka, który pracował przy budowie domów w Emiratach, Kuwejcie i Iraku. Teraz patrząc na kilka monet o kształtach przypominające kilkunasto ramienne gwiazdy, które podarował mi jeszcze w latach osiemdziesiątych przypominam sobie opowieści o kraju pięknym, bardzo religijnym, upalnym i niedostępnym - jak mi się wtedy wydawało. Dziś tak jak w piosence Budki Suflera, Nowa Wieża Babel, Świat się wokół nas wciąż mniejszy staje, Kontynenty na odległość dłoni są. To dzięki turystyce możemy odwiedzać miejsca o których dawniej tylko marzyliśmy, poznawać piękno, kulturę, religię, odpoczywać, bawić się albo żyć aktywnie. Jest ogromnym biznesem, który w 2008 roku osiągnął dochody 944 miliony USD na świecie. 1 Nic też dziwnego, że Z.E.A. rozwija się coraz prężniej. Budka Suflera Nowa Wieża Babel Świat się wokół nas wciąż mniejszy staje, Kontynenty na odległość dłoni są, Samoloty jak z dziecinnych bajek, Ponad głową coraz szybciej niebo tną. Ludzie wciąż wędrują wielkim, głośnym stadem, Z pomieszania mowy słychać jeden głos Zbudowano drugą, większą Wieżę Babel, Kto pamięta tamtej, pierwszej wieży los? Świat się kurczy jak przekłuty balon, Człowiek też maleje szybko razem z nim, Przerażony swą niewielką skalą, Coraz bardziej samotnieje w tłumie tym. Stąd ucieczki nieprzytomne pustą drogą, Jakby gdzieś coś za zakrętem było tam I te wiersze napisane dla nikogo, I te płótna pełne nostalgicznych plam. Źródło:

5 Uzasadnienie wybranego tematu Wybrałem temat pracy Zjednoczone Emiraty Arabskie ponieważ uważam ten kraj jako najszybciej rozwijający się turystycznie. Jestem zdumiony jego niezwykłymi osiągnięciami pod względem infrastruktury turystycznej, najbardziej luksusowymi i najwyższymi hotelami oraz zawziętością w realizacji celów i planów związanych z ciągłym powiększaniem rynku turystycznego w tym kraju. Układ pracy Moja praca podzielona jest na cztery rozdziały w których kolejno zawarłem podstawowe informacje dotyczące Z.E.A, analizę rynku recepcji i emisji turystycznej oraz znaczenie rynku turystycznego dla polski. Źródła Praca oparta jest o dane statystyczne ze stron internetowych. Niestety niewielka ilość danych ograniczyła mnie głównie do korzystania z encyklopedii PWN, Konsulatu Polskiego w Abu Zabi, Wikipedi, danych GUSu oraz Narodowej strony Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Rysunek 1. Widok na Dubaj z lotu ptaka źródło: 5

6 Rozdział I Geografia Zjednoczonych Emiratów Arabskich Rysunek 2. Mapa Zjednoczonych Emiratów Arabskich źródło: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Państwo Zjednoczonych Emiratów Ara ) państwo arabskie, leży na Bliskim Wschodzie w Azji Południowo - Zachodniej, nad Zatoką Perską i Omańską, składające się z siedmiu emiratów ze stolicą w Abu Zabi o powierzchni km ². Graniczy z Arabią Saudyjską, Omanem i Katarem. 2 Jest to niewielkie państwo, które leży we wschodniej części Półwyspu Arabskiego. Od północy oblewany wodami Zatoki Perskiej, od wschodu Cieśnina Ormuz i Zatoka Omańska. Środkiem kraju biegnie zwrotnik raka a skrajne punkty kraju to: 1. północny 26 05'N, 2. południowy 22 35'N, 2 6

7 3. zachodni 50 35'E, 4. wschodni 56 30'E. Rozciągłość południkowa wynosi 380 km, a równoleżnikowa 500 km. Emiraty są pustynnym krajem o gorącym, suchym klimacie. Zdecydowanie większa cześć kraju jest nizinna, gdzie średnia wysokość wynosi od 100 do 200 m n.p.m. Jedynie na wschodzie kraju znajdują się pasmo gór Al-Hadżar al-gharbi, które jest poprzecinane rozległymi, suchymi dolinami. Najwyższy szczyt kraju Dżabal al-hasim ma wysokość 2087 m n.p.m. i leży na granicy z Omanem. 3 Na obszarze całej federacji brak wód powierzchniowych. Niedobór wody słodkiej częściowo zaspokaja się poprzez odsalanie wód morskich. Głównym zasobem wodnym Federacji Emiratów są stosunkowo płytko zalegające wody podziemne. Rocznie pozyskuje się z nich ponad 200 mln. m 3 wody. Linia brzegowa jest stosunkowo dobrze rozwinięta, występuje duża ilość niewielkich zatok i przybrzeżnych wysp. Wybrzeże rejonu miasta Dubaj w wyniku projektów budowlanych uległo znacznym zmianom. U wybrzeży Zatoki Perskiej często występują rafy koralowe, tworzące różnej wielkości wyspy. Wybrzeże jest przeważnie niskie i płaskie, jedynie nad Zatoką Omańską, występują klify, i górskie wybrzeża skaliste, gdzie góry dochodzą do samego morza. 4 Rysunek 3. Plaża w Z.E.A. źródło:

8 Podział administracyjny Emiratów Arabskich Zjednoczone Emiraty Arabskie dzielą się na siedem emiratów rządzonych przez emirów. Tabela 1. Podział administracyjny Zjednoczonych Emiratów Arabskich źródło: Rysunek 4. Mapa podziału administracyjnego Zjednoczonych Emiratów Arabskich źródło: 8

9 1. Abu Zabi Abu Zabi imārat abū ẓ abī; Emirat Abu Zabi / Abu Dhabi) największy emirat wchodzący w skład Zjednoczonych Emiratów Arabskich (członek od roku 1971). Leży na Półwyspie Arabskim i na wyspach w Zatoce Perskiej. Obejmuje powierzchnię km², co stanowi 86% całego obszaru ZEA. Powierzchnia przeważnie nizinna i pustynna. Stolicą emiratu jest miasto Abu Zabi. W emiracie mieszka około ludzi (głównie Arabowie), z czego ponad połowa w stolicy. Obecnie od 2004 roku emiratem rządzi emir Chalifa ibn Zaid an-nahajan. Jeden z największych regionów wydobycia ropy naftowej. Znajdują się tam pola naftowe Murban i Bu Hasa (ląd) oraz platformy morskie Umm asz-szaif i Az-Zakkum znajdujące się w rejonie wyspy Das. Emirat posiada rozwinięty przemysł petrochemiczny i cementowy. Wydobywana ropa przetwarzana jest w rafineriach ropy naftowej (patrz rafinacja ropy naftowej). Rolnictwo jest słabo rozwinięte, skupione wokół oazy AI-Burajmi. 5 Od roku w Abu Zabi organizowany jest Grand Prix Abu Zabi wyścig Formuły 1, który po raz pierwszy został zorganizowany w sezonie 2009 mistrzostw świata. 6 Rysunek 5. Abu Zabi źródło:

10 2. Dubaj Dubaj Dubayy) jeden z siedmiu emiratów tworzących Zjednoczone Emiraty Arabskie na Półwyspie Arabskim. Dubaj jest najbardziej zaludnionym i drugim co do wielkości emiratem w ZEA po Abu Zabi. Dubaj wyróżnia się spośród innych członków ZEA niskim dochodem z wydobycia ropy naftowej w wysokości 6% PKB. Główne dochody emirat czerpie z Jebel Ali Free Zone oraz coraz więcej z turystyki. Dubaj przyciągnął uwagę świata dzięki nowatorskim i ambitnym projektom budowlanym, imprezom sportowym, konferencjom i rekordom Guinnessa. Dubaj oferuje turystom wiele zadbanych plaż, parki rekreacyjno wypoczynkowe, niezliczoną ilość hoteli, w tym jedyny na Świecie hotel siedmiogwiazdkowy - Burj Al Arab oraz niezwykłe budowle na wodzie, m. in. Palm Island. Pomimo ogromnego postępu w mieście mocno zaznaczona jest także kultura Islamu i w związku z tym znajdziemy w nim wiele historycznych budowli. 7 Najnowszym osiągnięciem w Dubaju jest drapacz chmur Burdż Chalifa. Budowa rozpoczęta 21 września 2004, zakończyła się 16 sierpnia 2009 roku. Wysokość budowli wynosi 828 metrów i została osiągnięta 17 stycznia 2009 roku. Budynek posiada 169 pięter użytkowych. Całkowita liczba kondygnacji wynosi 206. Oficjalne otwarcie budynku nastąpiło 4 stycznia 2010 roku, a koszt budowy to 1,5 miliarda dolarów. 8 Rysunek 6. Burdż Chalifa, Dubaj źródło:

11 3. Szardża Szardża, Ash-Shāriqah (arab.,(ةجراشلا emirat na Półwyspie Arabskim. Powierzchnia 2590 km² mieszkańców (2006), trzeci pod względem wielkości. Stolica Szardża. Tereny wyżynno-nizinne, powierzchnia pustynna. Klimat zwrotnikowy kontynentalny, suchy, z temperaturą stopni Celsjusza w ciągu roku i opadami poniżej mm rocznie. Brak rzek stałych. Roślinność pustynna i półpustynna. Eksploatacja złóż ropy naftowej z dna Zatoki Perskiej (złoże Mubarak) oraz uprawa zbóż, palmy daktylowej i warzyw w oazach. Na wybrzeżu rybołówstwo i połów pereł. Emirat Szardża jest jedynym emiratem przestrzegającym szariatu. Wyraża się to m.in. w całkowitym zakazie sprzedaży i podawania alkoholu. 4. Adżman, Adżman (arab. (نامجع to najmniejszy członek Zjednoczonych Emiratów Arabskich o powierzchni jedynie 460 kilometrów kwadratowych. Stolicą emiratu jest miasto Adżman. W emiracie żyje około 247 tysięcy ludzi, z czego większość mieszka w stolicy. W 1980 obszar ten zmieszkiwało jedynie 36,1 tys., ale w ostatnich latach ich liczba się zwiększyła, ponieważ zaczęli się tutaj osiedlać ludzie z innych emiratów. Obecnie od 1981 roku emiratem rządzi szejk Humajd V ibn Raszid Al Nuaimi. Adżman w latach 70. i 80. wydawał wiele filatelistycznych emisji, które cieszyły się dużym powodzeniem u zbieraczy. 5. Umm al-kajwajn, Umm al-kajwajn lub Umm al-kuwajn (arab. ال ق يوي ن (أم - jeden z emiratów w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Stolicą jest miasto Umm al-kajwajn. Wśród imigrantów popularny głównie z dwóch powodów. Pierwszy to bezcłowy sklep alkoholowy, drugi to największy (jak na razie) park wodny - Dreamland Aquapark. W związku z wysokimi kosztami życia w Dubaju oraz nowo wybudowaną autostradą powoli staje się alternatywą dla szukających tanich mieszkań w ZEA. 11

12 6. Ras al-chajma Ras Al-Chajma (arab. سأر (ةميخلا zajmuje obszar 656 mil kwadratowych (1700 km). Położony jest w północnej części Półwyspu Arabskiego. Od północnej części graniczy z państwem Oman. Populacja Ras al-chaima liczy mieszkańców. Emirat zarządzany jest przez szejka Sakra ibn Muhammada al-kassimiego 7. Fudżajra. Fudżajra - Stolicą jest miasto Fudżajra. Jako jedyny z emiratów nie jest położony nad Zatoką Perską. Również jako jedyny emirat ma trzy różne granice z Omanem. Emirat Fudżajra jest atrakcyjnym miejscem turystycznym. W szczególności dla osób uprawiających nurkowanie lub snurkowanie. 9 Historia W pierwszych wiekach n.e. nastąpił napływ plemion arabskich z Arabii Południowej na tereny obecnych Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Z kolei po wyprawie Ardaszira I do Arabii Wschodniej w 240 n.e. obszary te znalazły się pod wpływami perskich Sasanidów. W dotarła pierwsza fala chrześcijan stąd pozostałości kościoła w Al-Chaurze na wyspie Sir Bani Jas. W VII w. kraj został zajęty przez muzułmanów początkowo wpływy charydżytów z Bahrajnu i ibadytów z Omanu. W XIV w. Ras al-chajma znajdowała się pod wpływami szejka Hormuzu. Na XVI w. przypadła dominacja Portugalczyków powstały forty w Chaur Fakkanie, Kalbie i Dibbie, zastąpiona w 1. połowie XVII w. wpływami sułtana Omanu i kupców holenderskich. Ras al-chajmę okupowały przez wojska perskie, a 1761 osada Abu Zabi została zajęta przez plemię Banu Jasów. Po 1766 zawiązały się kontakty z brytyjską Kompanią Wschodnioindyjską. W końcu XVIII w. Szardża, Ras al-chajma, Adżman, Umm al-kajwajn i Al-Fudżajra zostały zdominowane przez plemiona rodu Kasimich. Zaznaczyły się silne wpływy wahhabizmu. Wobec nasilenia się piractwa, okręty brytyjskie podjęły 1808 i 1818 ekspedycje karne przeciwko Ras al-chajmie i innym osadom

13 W 1820 podpisano Generalny Układ Pokojowy z Wielką Brytanią zakazujący piractwa w Zatoce Perskiej, a 1838, 1839 i 1847 podjęto zobowiązania wobec brytyjskich rezydentów, dotyczące zaprzestania sprowadzania niewolników z Afryki. Do 1853 kraj był znany jako Wybrzeże Pirackie, a następnie Oman Traktatowy. W 1833 część ludności Abu Zabi (grupa Al Bu Falasz) zajęła Dubaj. W XIX w. sojusze Abu Jasów z Abu Zabi i Dubaju z sułtanem Omanu przeciwko Kasimim z Szardży i Ras al-chajmy. W 1853 podpisano z władzami brytyjskimi w Indiach Stały Układ Pokojowy zabraniający rozboju na morzu i waśni z sąsiadami. W 1866 Ras al-chajma, Kalba i Diba oddzieliły się od szejkanatu Szardży. W 1892 podpisano układ o protektoracie z Wielką Brytanią. W 1952 Kalbę ponowne włączono do Szardży. W 1952 utworzono pod brytyjskimi patronatem radę szejków 7 emiratów. W latach 60. wydobycie ropy i płynące stąd środki finansowe doprowadziły do dominacja ekonomicznej Abu Zabi oraz Dubaju nad pozostałymi emiratami. W związku z zamiarem Wielkiej Brytanii wycofania się z Zatoki Perskiej 30 III 1968 podpisano porozumienie o utworzeniu z Bahrajnem i Katarem Federacji Emiratów Arabskich. W 1970 uregulowano spory graniczne między Abu Zabi i Dubajjem a Katarem. Po usamodzielnieniu się Bahrajnu i Kataru oraz unieważnieniu przez Wielką Brytanię układów o protektoracie z emiratami Omanu Traktatowego, 2 XII emiratów zawarło (prócz Ras al-chajmy) porozumienia o utworzeniu Zjednoczonych Emiratów Arabskich oraz nowy układ z Wielką Brytanią o współpracy. Przyjęto tymczasową konstytucję, wybrano szejka Zajda z Abu Zabi na prezydenta i szejka Raszida Ibn Sa ida al-maktuma z Dubajju na wiceprezydenta. W II 1972 do Zjednoczonych Emiratów Arabskich przyłączyła się Ras al- Chajma. Po uregulowaniu na korzyść Abu Zabi sporu granicznego z Arabią Saudyjską o oazę Al-Burajmi nastąpiła 1974 wymiana ambasadorów z Ar-Rijadem. W 1973 Zjednoczone Emiraty Arabskie poparły Arabów w wojnie październikowej i wprowadziły embargo na eksport ropy do USA. W V 1975 Najwyższa Rada podjęła działania w celu pogłębienia integracji; V 1976 powstały wspólne siły zbrojne. W 1979 Federalna Rada Narodowa przyjęła 10-punktowe memorandum w sprawie zniesienia granic i utworzenia jednego federalnego budżetu, odrzucone przez Dubaj i Ras al-chajmę. Normalizacja stosunków wewnętrznych nastąpiła po objęciu przez szejka Raszida z Dubaju stanowiska premiera rządu V W 1980 podpisano układ obronny z Arabią Saudyjską. Zjednoczone Emiraty Arabskie udzielały pomocy finansowej Irakowi w wojnie z Iranem, zwiększając jednocześnie wydatków na zbrojenia. W VIII 1990, w związku z napaścią Iraku 13

14 na Kuwejt, potępienie Iraku, zarządzenie powszechnej mobilizacji wojska i zezwolenie na rozlokowanie sił francuskich i brytyjskich. Po aneksji przez Iran VIII 1992 wysp Tunb i Abu Musa nastąpiło pogorszenie stosunków z Iranem. Zjednoczone Emiraty Arabskie zwróciły się do Międzynarodowego Trybunału w Hadze w sprawie statusu wysp. W 1994 zawarto układ obronny z USA, 1995 z Francją, 1996 z Wielką Brytanią. 10 Klimat Emiraty znajdują się w strefie klimatu zwrotnikowego suchego i skrajnie suchego dlatego przez prawie cały rok panują tutaj upały, a słońce chowa się za chmurami bardzo rzadko. Zimy są również ciepłe, a jedynie noce bywają chłodniejsze niż zwykle. W tym okresie jest także najwięcej opadów atmosferycznych. Latem w lipcu i w sierpniu średnie wartości termiczne wahają się od 33 C w strefie nadmorskiej do 45 w głębi lądu. Upały w ciągu dnia dochodzą do 50 c. Zimą jest chłodniej, gdzie temperatury na trenie kraju oscylują w granicach C. Zimowe dni są dość ciepłe, zaś w nocy na pustyni do częstych zjawisk należą przymrozki. Opady są bardzo niskie i w zasadzie nie przekraczają 100 mm w ciągu całego roku. Jedynie w górach na wschodzie dochodzą do 140 mm. W głębi lądu na pustyni są lata, gdzie deszcz nie pada w ogóle. Powszechnym zjawiskiem są występujące zimą i wczesnym latem stałe, chłodne wiatry północne i północno-wschodnie zwane szamal. Wiatry te powodują występowanie burz piaskowych i pyłowych. Tabela 2. Średnie temperatury w Z.E.A w poszczególnych miesiącach. źródło:

15 Ludność Arabowie i Persowie stanowią jedynie 42% populacji kraju, z czego 19% to obywatele Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Osoby pochodzące z krajów subkontynentu indyjskiego to 50% społeczeństwa. Resztę ludności stanowią imigranci z Azji południowo-wschodniej, głównie z Filipin. 65% wszystkich mieszkańców wyznaje islam. W kraju oprócz języka arabskiego używany jest też angielski i perski. Poziom analfabetyzmu sięga 22%. W latach osiemdziesiątych XX wieku liczba ludności mocno się zwiększyła z 1 mln do 2 mln dziś wynosi Średnia długość życia to dla mężczyzn 70 lat, a kobiet 74. Polską społeczność ocenia się na około 2 tys. mieszkańców. 11 Tabela 3. Populacja Zjednoczonych Emiratów Arabskich źródło: UAE Figures2007.xls Populacja Zjednoczonych Emiratów Arabskich w 2006 roku wynosiła mieszkańców, a najwięcej zamieszkuje emirat Abu Dhabi

16 Tabela 4. Populacja w poszczególnych Emiratach wyrażona w %. źródło: UAE Figures2007.xls W Emiratach Abu Dhabi i Dubai zamieszkuje 66,25% całej populacji Z.E.A. Religia Kraj jest zdominowany przez islam, gdzie obowiązuje surowe prawo religijne szariat. Zakazuje ono i karze z całą surowością utrzymywanie związków pozamałżeńskich (dotyczy to również osób nie będących wyznawcami islamu). Daje się jednak zauważyć stosunkowo duży liberalizm w kwestiach ubioru. W żadnym razie nie jest wymagane nakrycie głowy u kobiet. Jedynie na prowincji, a przede wszystkim w emiratach północnych zaleca się unikanie odzieży nadmiernie odkrywającej ciało, szczególnie u kobiet. Nie jest zalecane, a w trakcie modlitw zdecydowanie zabronione, wchodzenie na teren meczetów przez wyznawców innych religii niż islam. Zabrania się także: rzucania śmieci na ulicy, przewozu alkoholu w każdej postaci i ilości bez tzw. licencji alkoholowej oraz uczestnictwa w awanturach w miejscach publicznych. 12 Najważniejszym świętem jest Ramadan. Podczas Ramadanu muzułmanie nie mogą spożywać posiłków oraz napojów. Post obowiązuje do zachodu słońca (czyli około 18)

17 Podczas Ramadanu nie pracują niektóre urzędy i firmy, a inne pracują tylko na pół gwizdka. Dotyczy to przeważnie firm lokalnych. Ramadan kończy się czterodniowym świętowaniem (wszyscy mają wolne). 13 Tabela 5. Religie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, dane z roku źródło: Ustrój polityczny Kraj ma unikatowy ustrój polityczny - federację emiratów. Głową państwa jest prezydent szejk, a szefem rządu premier szejk. Emiratami rządzą natomiast emirowie. Władza w emiratach przekazywana jest z ojca na syna. 14 Poszczególne emiraty zachowują daleko idącą odrębność prawną i ekonomiczną. Zgodnie z tymczasową konstytucją z 1971 głównym organem władzy jest Rada Najwyższa, złożona z władców (szajchów) poszczególnych księstw. Spośród swego grona wybierają oni prezydenta na 5-letnią kadencję (z reguły emir Abu Zabi). Federalna Rada Narodowa o 2-letniej kadencji, licząca 40 deputowanych ze wszystkich emiratów (od 2005 połowa z nich ma pochodzić z wyborów), ma uprawnienia ustawodawcze i doradcze (może przyjąć lub odrzucić proponowane przez rząd ustawy albo zgłosić poprawki). Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem (z reguły emir Dubaju), mianowanym przez prezydenta. Partie polityczne nie istnieją

18 Lista prezydentów Zjednoczonych Emiratów Arabskich: Zaid ibn Sultan an-nahajan listopada 2004 Maktum ibn Raszid al-maktum 2 listopada - 3 listopada 2004 (p.o.) Chalifa ibn Zaid an-nahajan 3 listopada nadal 16 Rysunek 7. Pierwszy prezydent Z.E.A Zaid ibn Sultan an-nahajan źródło: Rysunek 8.Obecny prezydent szejk Chalifa ibn Zaid an-nahajan źródło:

19 Gospodarka Kraj należy do szybko rozwijających się i najbogatszych państw Azji Zachodniej. Od powstania kraju najwięcej dochodów przynosiła ropa naftowa, która dziś stanowi ok. 18% PKB. Najważniejszym sektorem gospodarki są dziś transakcje finansowe, co jest wynikiem zliberalizowania rynku. Cztery czynniki wpływające na szybki rozwój gospodarki to: stabilny system polityczny wysoka cena ropy naftowej rewolucja w technologii odsalania wody morskiej tania siła robocza Produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca to 56,667 tys. USD (dane z 2008 r.z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej). Ważną rolę w gospodarce kraju odgrywa turystyka. Zjednoczone Emiraty Arabskie posiadają dużą liczbę luksusowych hoteli. W kraju nie ma podatków i ceł. Za ok. 10 lat skończą się złoża ropy naftowej, jednego z podstawowych sektorów gospodarki kraju. Dlatego też coraz większe sumy pieniężne są przeznaczane na inwestycje w zakresie sportu, turystyki i bankowości. Istnieje tu wiele nowoczesnych i luksusowych hoteli, a wolny rynek sprawił, że w kraju działa wiele banków, w których posiadaczami kont jest wiele znanych ludzi na świecie. W przyszłości turystyka i bankowość mają być głównymi źródłami utrzymania obywateli i państwa. Wielki handel (największy port kontenerowy na świecie, w szybkim tempie rozwijająca się giełda) i banki sprawiły, że kraj stał się usługowym zapleczem Bliskiego Wschodu. PKB na mieszkańca Zjednoczonych Emiratów jest zbliżony do poziomu najbardziej rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Bogate złoża ropy i umiarkowana polityka zagraniczna zapewniły ZEA ważną pozycję w regionie. 17 Miejsca koncentracji ruchu turystycznego Emiraty są doskonałym miejscem na wakacyjny wypoczynek z uwagi na malownicze i dogodne usytuowanie oraz atrakcyjną i bogatą ofertę hotelową i rozrywkową, prezentowaną w nadmorskich kurortach. Wybrzeże Zatoki Perskiej gwarantuje nam niezapomniane widoki,

20 egzotyczne, dobrze zagospodarowane plaże oraz luksusowe hotele, które zadowolą nawet najbardziej wymagającego wczasowicza. W Dubaju zachwyci nas ilość i jakość proponowanych tu, wyszukanych rozrywek. W parku wodnym Wild Wadi znajdziemy szereg urządzeń i zjeżdżalni, które zapewnią nam doskonałą zabawę. Panie, które w czasie urlopu lubią zakupowe szaleństwa powinny odwiedzić City Center największe centrum handlowe. Tym, którzy szukają oryginalnych pamiątek z podróży, polecany jest Souk targ, na którym można kupić złotą biżuterię i ozdoby. Są tu też miejsca doskonałe na słodki wypoczynek, w cieniu egzotycznych palm i bujnej roślinności. Zachwycą nas piękne parki Jumeira Beach Park i Mamzar park usytuowane nad morzem. Plażowiczom polecane są wczasy w największym ośrodku turystyczno rozrywkowym Emiratów - Umm al Kajwajnie. Kurort dysponuje pięknymi plażami i kasynami, w których jak nigdzie da się odczuć gorączkę letniej nocy. Do najlepiej rozwiniętych kurortów, oprócz Dubaju możemy zaliczyć Abu Dhabi, Rasal Khaimah i Sharjah. Wymienione miejscowości obfitują w obiekty sportowo rekreacyjne. Z proponowanej oferty rozrywkowej zadowoleni będą zarówno rodziny z dziećmi, jak i miłośnicy sportów elitarnych i wodnych. Przy hotelach znajdują się pola golfowe, korty tenisowe oraz boiska do gry w siatkówkę i koszykówkę. W portach można zamówić rejs z wędkowaniem na otwartym morzu, wypożyczyć rowery wodne lub jacht oraz poszaleć na desce windsurfingowej. Region turystyczny Dubaju jest niewątpliwie największą atrakcją turystyczną Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Mimo swoich rozmiarów i popularności wśród turystów z całego świata, jest to miasto bardzo bezpieczne i czyste. 18 Turystyka W 2009 Z.E.A. odwiedziło7,8 mln turystów. Tabela 6. Przyjazdy turystów do Z.E.A. w latach źródło:

21 Niskie ceny towarów (w Zjednoczonych Emiratach Arabskich brak podatków i cła) oraz nowoczesna infrastruktura hotelowa i sportowa przyciągają turystów zagranicznych i handlowców z krajów arabskich, Japonii, USA, Wielkiej Brytanii, a w ostatnich latach również z Federacji Rosyjskiej. Zjednoczone Emiraty Arabskie (w szczególności Dubaj) posiadają bardzo dużo luksusowych hoteli. Turystyka przynosi coraz większe dochody także mieszkańcom. Inwestycje w tym sektorze gospodarki są warte kilkadziesiąt miliardów dolarów. Emiraty to kraj o wielu obliczach. Fascynujące pustynie, cudowne malownicze plaże, skaliste góry oraz beduińskie wioski, oazy i niezapomniane wycieczki sprawiają, że Emiraty od lat cieszą się dużym zainteresowaniem turystów. Popularne są tu wyścigi wielbłądów na pustyni. Dużą rolę dla mieszkańców odgrywają orientalne targi - suki, a wśród nich najpopularniejszy Golden Souq. 19 Najczęściej odwiedzanymi kierunkami są Dubaj i Abu Zabi Dubaj liczy około 1,2 miliona mieszkańców i należy do najbardziej znanych miast emiratów. Jest symbolem luksusu i taniego złota. Znajduje się tam raj golfowy i handlowy. Dubaj zwraca na siebie uwagę majestatycznym hotelem Burj al-arab oraz zrealizowanymi projektami podwodnego hotelu i artystycznych wysepek w kształcie palmy. Rysunek 9. Sztuczne wyspy w Dubaju źródło:

22 Burdż al-arab (arab. جرب,برعلا Wieża Arabów) wieżowiec, najwyższy na świecie hotel i jeden z nielicznych na świecie hoteli posiadających siedem gwiazdek. Projekt wykonał Tom Wright z pracowni WS Atkins PLC. Rysunek 10. Burdż al-arab źródło: Nakheel Tower (wcześniej: Tall Tower, Al Burj) projektowany przez Al Nakheel Properties drapacz chmur, który ma stanąć w Dubaju. Gdy zostanie wybudowany będzie stał w centrum Dubai Waterfront, które jest budowane przez firmę Al Nakheel, która buduje także słynne Palm Islands. Nakheel Tower w chwili otwarcia będzie najwyższym wieżowcem na 22

23 świecie z wysokością wynoszącą co najmniej 1000m, i pokona takich rywali jak: Burdż Chalifa (828 m), Chicago Spire (610 m) czy Freedom Tower (541 m). Tak jak w przypadku Burdż Chalifa, początkowo oficjalnie podano jedynie, że budynek będzie miał co najmniej 700 m, ale prawdziwa wysokość jest tajemnicą. Obecnie już wiadomo oficjalnie, że wieżowiec będzie miał przynajmniej 1400 metrów i minimum 200 pięter. Całkowita ostateczna wysokość tak samo jak w przypadku Burdż Chalifa nie jest znana, podejrzewa się iż będzie ona wynosić najprawdopodobniej z iglicą metrów. Początkowo budynek miał się nazywać The Pinnacle oraz miał się znajdować na Palm Islands, ale zmieniono plany i budynek powstanie na Dubai Waterfront, ze względów estetycznych. W listopadzie 2007 rozpoczęto badawcze wiercenia gruntu w miejscu budowy wieżowca. Abu Zabi, także Abu Dhabi, Abu Dabi (arab. وبأ,(يبظ stolica i główne miasto Zjednoczonych Emiratów Arabskich, a także emiratu o tej samej nazwie. Miasto jest położone na przybrzeżnej wyspie Abu Zabi w Zatoce Perskiej. Drugie pod względem ludności miasto kraju. Liczba mieszkańców w 2006 wynosiła 630 tysięcy. Rysunek 11. Panorama stolicy Z.E.A. źródło: Hotel Emirates Palace (ang. Emirates Palace Hotel). Od 2005 r. najbardziej luksusowy hotel na świecie, znajdujący się w stolicy Zjednoczonych Emiratów Arabskich, w Abu Zabi. Koszt budowy wyniósł ponad 3 miliardy USD. Zarządza nim niemiecka sieć hotelowa Kempinski. Zalicza się też do największych hoteli świata. Poprzednio tytuł najbardziej luksusowego hotelu świata nosił hotel Burdż al-arab w Dubaju. 23

24 Rysunek 12. Emirates Palace Hotel panorama nocą źródło: Waluta dirham (AED); 1 USD = 3,67 AED Język urzędowy arabski Dojazd Samolotem Ten środek transportu jest najbardziej naturalnym wyborem. W ZEA istnieje kilka lotnisk międzynarodowych, z których Szardża i Dubaj są najpopularniejsze i prawdopodobnie najlepiej skomunikowane. Do wyboru pozostaje jeszcze stołeczny port lotniczy oraz w Ras al- Chajmie. Nieco na uboczu pozostaje na razie lotnisko w Fudżejrze. Rysunek 13. Jeden z samolotów linii Emirates źródło: 24

25 Koleją Do Emiratów nie da się dojechać koleją. Także wewnątrz kraju nie ma linii kolejowych. Dubaj buduje obecnie system kolei miejskiej, która ma w zamierzeniu rozprzestrzenić się poza ten emirat. Samochodem Dosyć wygodnie można przekraczać granicę drogową z Omanem czy Arabią Saudyjską. Drogi w Emiratach są najwyższej jakości i zazwyczaj dobrze opisane. Ze względu na ciągłe prace konstrukcyjne jakiekolwiek mapy względnie szybko tracą swoją aktualność - dotyczy to przede wszystkim schemutu ulic miejskich, jak i sieci drogowej całego kraju. Bez obaw można wypożyczyć samochód. Można skorzystać z oferty znanych i renomowanych firm (jak np. Avis), ale jeśli chcemy zaoszczędzić kilkadziesiąt dirhamów dziennie, wybierzmy lokalne wypożyczalnie, gdzie zapłacimy około 70 dirhamów za Toyotę Yaris bez limitu kilometrów (dane z lipca 2009 r.). Paliwo jest tanie, bowiem za litr benzyny zapłacimy około 60 groszy. Jeśli korzystamy z Sheikh Zayed Road musimy liczyć z koniecznością uiszczenia opłat za korzystanie z tej drogi. Opłatę uiszczamy w wypożyczalni na podstawie dostępnej w Internecie ewidencji przejazdów. Statkiem Pływają statki z irańskich portów, szczególnie godne uwagi dla turysty wydaje się połączenie z wyspą Kisz. Wiza, przepisy wjazdowe Obywatele RP, niezależnie od celu przyjazdu, podlegają obowiązkowi wizowemu. Generalnie, zgodnie z zasadą sponsorowania wiz obowiązującą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (dalej: ZEA), wizy udzielane są wyłącznie osobom, dla których uprawniony podmiot miejscowy uzyska promesę w urzędzie imigracyjnym. Tym podmiotem może być osoba fizyczna obywatel ZEA lub cudzoziemiec przebywający w ZEA na podstawie wizy pobytowej z prawem do pracy. Podmiotem może być także instytucja: hotel, biuro podróży, przedstawicielstwo linii lotniczych (dotyczy to wiz krótkoterminowych, turystycznych). Nie można otrzymać wizy na granicy bez uprzedniego uzyskania promesy wizy w trybie przewidzianym dla każdej kategorii udzielanych wiz. Nie ma natomiast wymogu posiadania 25

26 przez obywateli RP wiz tranzytowych w przypadku pozostawania w strefie tranzytowej lotniska. W ZEA cudzoziemcy nie otrzymują zgody na pobyt stały. Szczegółowe informacje o możliwości uzyskania przez obywateli RP wiz wjazdowych do Emiratów można uzyskać w Ambasadzie ZEA w Berlinie: Hiroshimastrasse 18 20, D10785 Berlin, tel. ( ) , faks ( ) Paszport osoby ubiegającej się o wizę musi być ważny, co najmniej 6 miesięcy. W paszporcie nie mogą się znajdować wizy wjazdowe Izraela lub ślady pobytu w tym kraju, gdyż taki paszport jest w myśl przepisów ZEA nieważny. Przepisy celne Nie ma ograniczeń dotyczących wwozu i wywozu pieniędzy. Przepisy celne nie odbiegają od powszechnie przyjętych standardów. Do ZEA nie można wwozić: materiałów zawierających treści obsceniczne i godzących w obyczajowość muzułmańską, narkotyków i środków odurzających, leków psychotropowych (w razie konieczności zażywania tego typu lekarstw należy mieć indywidualne recepty), kaset wideo zawierających treści sprzeczne z obyczajowością lub nakazami islamu, który w Emiratach jest religią państwową. Formalnie biorąc na przywóz alkoholu (dozwolony tylko dla nie muzułmanów powyżej 18. roku życia: 2 l alkoholu powyżej 22 proc., 2 l wina) trzeba mieć zezwolenie, lecz warunek ten nie zawsze przy wjeździe do ZEA jest zbyt ściśle przestrzegany. Zezwolenie takie wymagane jest natomiast do nabycia alkoholu w wydzielonych punktach sprzedaży na terenie ZEA (napoje alkoholowe są podawane bez specjalnego zezwolenia w wielu hotelach oraz klubach o ograniczonym dostępie). Przepisy prawne ZEA są krajem muzułmańskim, w którym źródłem prawa jest szariat, religijne prawo muzułmańskie. Zakazuje ono utrzymywania związków pozamałżeńskich i karze je z całą surowością (dotyczy to również osób nie będących wyznawcami islamu). Za posiadanie, zażywanie oraz handel narkotykami grozi wieloletnie więzienie lub kara śmierci. Zabroniony jest przewóz alkoholu w każdej postaci i ilości bez tzw. licencji alkoholowej. W miejscach publicznych obowiązuje zakaz spożywania alkoholu pod każdą postacią oraz przebywania w stanie nietrzeźwym (grozi za to grzywna lub kara aresztu). Karane jest uczestnictwo w awanturach w miejscach publicznych oraz rzucanie śmieci na ulicy. W okresie ramadanu zabronione jest jedzenie i picie napojów w miejscach publicznych od wschodu do zachodu słońca. 26

27 Meldunek W hotelach istnieje obowiązek meldunkowy na ogólnie przyjętych zasadach. Ubezpieczenie Polisy polskich towarzystw ubezpieczeniowych nie są uznawane, o ile nie są reasekurowane w towarzystwach ubezpieczeniowych działających na terytorium ZEA. Informacje na ten temat można uzyskać w towarzystwach ubezpieczeniowych w Polsce. Szczepienia, służba zdrowia Obszar ZEA jest wolny od szczególnych zagrożeń sanitarno-epidemiologicznych. Nie są wymagane jakiekolwiek szczepienia. Woda ze wszystkich wodociągów miejskich pochodzi z odsalanej i uzdatnianej do picia wody morskiej. Zalecane jest spożywanie wody przegotowanej bądź mineralnej. W ZEA działa wiele gabinetów lekarskich oraz szpitali prywatnych. Opieka lekarska jest na dobrym, a często wysokim poziomie. Koszt standardowej wizyty u lekarza ogólnego ok. 300 AED, u specjalisty, w tym u stomatologa od 250 do 500 AED. Doba w szpitalu kosztuje ok AED; opłata jest uzależniona od rodzaju badań, które są na ogół kosztowne. Informacje dla kierowców Przy pobytach nie przekraczających 30 dni wymagane jest międzynarodowe prawo jazdy. Można wówczas prowadzić samochód wypożyczony z licznych tu wypożyczalni. Natomiast po otrzymaniu wizy pobytowej należy uzyskać lokalne prawo jazdy. Wystawia je departament zezwoleń policji drogowej każdego z emiratów na podstawie zalegalizowanego tłumaczenia polskiego prawa jazdy. Można wówczas prowadzić samochody prywatne. Podróżowanie po kraju Nie ma ograniczeń. Kraj ma sieć doskonałych autostrad, w nocy oświetlonych. Bezpieczeństwo ZEA należą do krajów o najniższym w świecie wskaźniku przestępczości. 27

28 Obyczaje Wyznawcy innych religii nie powinni wchodzić do meczetów. Podczas modlitw jest to zdecydowanie zabronione. W kwestiach ubioru widać pewien liberalizm. W żadnym razie nie jest wymagane nakrycie głowy u kobiet. W takich metropoliach jak Dubaj czy Abu Zabi akceptowane są stroje jak w Europie. Jedynie na prowincji, a przede wszystkim w emiratach północnych, zaleca się, szczególnie kobietom, unikanie odzieży nadmiernie odkrywającej ciało. Przydatne informacje Oficjalnie dniami wolnymi od pracy są piątek i sobota. W praktyce dotyczy to przede wszystkim sektora publicznego, gdyż sektor prywatny pracuje 6 dni w tygodniu, a częściowo nawet w piątek. Czas pracy: urzędów państwowych od niedzieli do czwartku włącznie w godz , banków od niedzieli do czwartku włącznie w godz , sklepów przez cały tydzień w godz i , centrów handlowych od soboty do czwartku włącznie w godz (w piątki ). Szczegółowe informacje o kraju można uzyskać m.in. na stronach internetowych oraz Polskie placówki dyplomatyczne i konsularne Ambasada RP Abu Dhabi, Delma Street, Corner with Karama Street, P. O. Box 2334, ABU DHABI, United Arab Emirates. tel. ( ) ; fax polemb@emirates.net.ae

29 Rozdział II Rynek recepcji turystycznej Ważną rolę w gospodarce kraju odgrywa turystyka. Zjednoczone Emiraty Arabskie posiadają dużą liczbę luksusowych hoteli. W kraju nie ma podatków i ceł. Za ok. 10 lat skończą się złoża ropy naftowej, jednego z podstawowych sektorów gospodarki kraju. Dlatego też coraz większe sumy pieniężne są przeznaczane na inwestycje w zakresie sportu, turystyki i bankowości. Istnieje tu wiele nowoczesnych i luksusowych hoteli, a wolny rynek sprawił, że w kraju działa wiele banków, w których posiadaczami kont jest wiele znanych ludzi na świecie. W przyszłości turystyka i bankowość mają być głównymi źródłami utrzymania obywateli i państwa. Wielki handel (największy port kontenerowy na świecie, w szybkim tempie rozwijająca się giełda) i banki sprawiły, że kraj stał się usługowym zapleczem Bliskiego Wschodu. Rynek kraju jako część regionu / subregionu w międzynarodowym ruchu turystycznym Rysunek 14. Mapa krajów zaliczanych do Bliskiego Wschodu źródło: 29

30 Z.E.A. należy do regionu Bliskiego Wschodu (Middle East) i cieszy się najszybszym wzrostem turystycznym na świecie, notuje największy przyrost procentowy turystów w porównaniu do roku poprzedniego. Do regionu tego należą również Arabia Saudyjska, Bahrajn, Egipt, Jemen, Jordania, Katar, Liban, Oman i Syria. Tabela 7. Przyjazdy turystów zagranicznych na świecie według regionów UNWTO (w mln) źródło: Liczba przyjazdów turystów do Z.E.A. Tabela 8. Liczba turystów przyjeżdżających do Z.E.A. w latach

31 źródło: Z.E.A od przyjmowała każdego roku więcej turystów. Rok 2008 i 2009 notowały spadki w liczbie przyjazdów turystów z powodu światowego kryzysu gospodarczego. Tabela 9. Liczba przyjazdów turystów do poszczególnych krajów Bliskiego Wschodu oraz dochodu z turystyki. źródło: Kraje Bliskiego Wschodu każdego roku przyjmują więcej przyjezdnych. W 2008 przyjęły turystów to o 18,1 % i blisko 9,5 miliona więcej niż w roku 2007 i o 14,5 miliona więcej niż w Dochody z turystyki osiągnęły 45,640 miliardów USD w 2008 roku to o 10,657 miliardów USD więcej niż w roku 2007 i 15,777 miliardów USD więcej niż w roku

32 Kierunki z których przyjeżdżają turyści do Z.E.A. Tabela 10. Liczba gości hotelowych z poszczególnych krajów. 32

33 źródło: A002%202007%20Hotel%20Statistics%20Summary Jak wykazał raport, w 2007 roku z hoteli skorzystało milionów osób. Najczęściej gościli w hotelach pięciogwiazdkowych miliona osób, dalej w hotelach czterogwiazdkowych, trzygwiazdkowych itd. Najwięcej to przyjezdni z Wielkiej Brytanii- 654,127 osób nocowało w hotelach Z.E.A, USA, Rosji i Niemiec. 33

34 Długość pobytu Tabela 11. Średnia długość pobytu gości hotelowych według narodowości w 2007 roku. 34

35 źródło: A002%202007%20Hotel%20Statistics%20Summary Średnia długość pobytu w hotelach Z.E.A w 2007 wyniosła 2,71. Największy współczynnik wynosi 6,76 dla gości z Białorusi w hotelach jednogwiazdkowych. Miejsca zakwaterowania Wykres 1. Hotele w Dubaju według kategorii źródło: W Dubaju najwięcej jest hoteli jednogwiazdkowych, dwugwiazdkowych i pięciogwiazdkowych. 35

36 Dochody z turystyki przyjazdowej Tabela 12. Kraje świata o największych wpływach z turystyki zagranicznej (w mld USD) źródło: UNWTO World Tourism Barometer Vol 6, No. 2, June 2008 Zjednoczone Emiraty Arabski znajdują się na 42 miejscu w roku 2008 pod względem dochodów z turystyki i notuje bardzo dynamiczny przyrost. Tabela 13. Dochody z turystyki przyjazdowej w miliardach USD źródło: 36

37 Wpływy z turystyki w 2008 roku sięgnęły 7,162 miliardy USD, to o 15,7 % więcej niż w roku 2007 Tabela 14. Dochody hoteli według kategorii w Dirhamach (1 EUR = 5,30 AED). źródło: Najwięcej zarobiły hotele pięciogwiazdkowe ćwierć z tego hotele czterogwiazdkowe i jedna trzecią z tego hotele trzygwiazdkowe. Tabela 15. Liczba zatrudnionych w gospodarce i przemyśle turystycznym w tysiącach. źródło: W 2009 roku liczba zatrudnionych spadła z 578 tysięcy zatrudnionych do 480 tysięcy. Kryzys gospodarczy miał tutaj duże odbicie. 37

38 Próba prognozy Tabela 16. Prognozowana liczba przyjazdów turystów do poszczególnych regionów w 2020 roku. źródło: Według UNWTO region Bliskiego Wschodu będzie najszybciej rozwijajacym się regionem turystycznym. Średni wzrost wyniesie 7,1 % rocznie a liczba przyjezdnych ma się podwoi z 36 milionów do 69 milionów. Tabela 17. Prognozowana liczba przyjazdów turystów do Z.E.A. w latach źródło: Według WTTC liczba przyjezdnych do Z.E.A wzrośnie z 7 milionów w 2010 roku do blisko 17 milionów turystów w 2020 roku. 38

39 Rozdział III Rynek emisji turystycznej Bardzo trudne zagadnienie, które w literaturze nie jest opisane. Wydatki na wyjazdy zagraniczne mieszkańców Z.E.A Tabela 18. Wydatki na wyjazdy zagraniczne (w mld USD) według krajów pochodzenia turystów źródło: UNWTO World Tourism Barometer Vol 6, No. 2, June 2008 Zjednoczone Emiraty Arabskie według danych z 2008 roku zajmują 22 miejsce w wydatkach na wyjazdy zagraniczne. BRAK DANYCH 39

40 Rozdział IV Stosunki pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne: Polska i ZEA zawarły trzy umowy dwustronne o charakterze gospodarczym. Są to: - Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania; - Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji; - Umowa o współpracy w komunikacji lotniczej. Porozumienia te stanowią ważną podstawę rozwoju handlu i inwestycji między obydwoma krajami. Zjednoczone Emiraty Arabskie są największym partnerem handlowym Polski na obszarze obejmującym Afrykę Północną, Bliski i Środkowy Wschód oraz Południową Azję. Obroty handlowe między obu krajami doszły do poziomu 819,6 mln USD za 11 miesięcy 2008 r. Dzieje się tak dzięki bardzo dynamicznie rozwijającemu się eksportowi z Polski, który zdołał zrekompensować z dużym naddatkiem spadek wolumenu importu z ZEA (o ok. 13%). Polski eksport, liczony w dolarach USA, wzrósł w roku 2008 niemal trzykrotnie (wskaźnik wzrostu: 288,08) w stosunku do tego samego okresu w roku Eksport rzędu 722,4 mln USD i import wartości 97,3 mln USD zapewniły również największe dodatnie saldo polskiego handlu z krajami tego obszaru, które wyniosło 625,1 mln USD. Przy założeniu utrzymania się tych tendencji rozwoju obrotów do końca roku 2008 można szacować, iż obroty te osiągnęły wartość ok. 894 mln USD, na co złożył się eksport z Polski w wysokości 788 mln USD i import rzędu 106 mln USD przy dodatnim saldzie obrotów wysokości 682 mln USD.Powyższe rozmiary obrotów kwalifikują Polskę jako średniej wielkości partnera handlowego Emiratów wśród krajów Unii Europejskiej. Pod tym względem - zarówno w zakresie eksportu, jak i importu - osiągnęliśmy pozycję takich krajów jak Szwecja czy Austria, a wyprzedziliśmy górujące dotychczas nad nami Czechy i Węgry. 40

41 Struktura towarowa importu z Emiratów zdominowana jest przez dostawy aluminium hutniczego. Mimo spadku zakupów tego metalu do Polski o 9,5%, pozostał on główną pozycją w naszym imporcie (69% importu ogółem). Drugą większą grupę towarową stanowią wyroby przemysłu chemicznego (17%), a kolejną - urządzenia mechaniczne, elektryczne, optyczne, tabor pływający i pojazdy - 7%. Znacznie bardziej urozmaicony jest polski eksport, w którego strukturze towarowej zachodzą korzystne zmiany. Wejście na rynek ZEA produkowanych w Polsce autobusów i samochodów dostawczych spowodowało, że w strukturze eksportu wybiła się zdecydowanie grupa pojazdów naziemnych, która stanowi obecnie 40,5% eksportu. Silną pozycję (29,2%) utrzymała grupa urządzeń mechanicznych, elektrycznych i narzędzi, co świadczy, że wywóz z Polski tego asortymentu wzrósł równie dynamicznie jak cały eksport. W dalszej kolejności 5,4% eksportu przypadło na szeroko rozumiane wyroby chemiczne, a na kolejnych pozycjach z równym udziałem po ok. 4,5% znalazły się statki (jachty), metale nieszlachetne i wyroby z nich (głównie stal i żeliwo) oraz towary spożywcze i używki (tytoń). Listę większych pozycji eksportowych zamykają meble (3,4%), których wywóz też wyraźnie wzrósł, choć nie w takim stopniu jak eksport pojazdów czy urządzeń i narzędzi. Inwestycje Skumulowaną wartość polskich inwestycji bezpośrednich w Emiratach szacuje się na ok. 130 mln USD. Do powstałych już wcześniej firm produkcyjnych (Arabcan Co., należąca do krakowskiego Canpacku), budowlanych (Librus) czy instalacyjnych (Sergas) dołączają ciągle nowe. Bardziej spektakularne przedsięwzięcia to spółka deweloperska w Dubaju, założona przez Kulczyk Investment House oraz udział jednego z polskich przedsiębiorców w znajdującej się w budowie fabryce fluoru Gulf Fluor w Abu Zabi. Spojrzenie na listę uczestników handlu polsko-emirackiego wskazuje, że zakładane tu przez polskich przedsiębiorców (m.in. Telefonika Kraków, Koelner, Solaris) spółki o różnym charakterze - zarówno w strefach specjalnych, jak i poza nimi - generują znaczny eksport z Polski. Procesowi temu sprzyjają wspomniane wyżej dwustronne umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji, a wkrótce dojdzie do tego dodatkowy czynnik w postaci umowy o wolnym handlu z krajami Unii Europejskiej, która w dużym stopniu zniesie istniejące jeszcze wzajemne ograniczenia w dostępie do rynków. 41

42 Ze strony emirackiej, poza sięgającą jeszcze roku 2007 inicjatywą firmy deweloperskiej Limitless z Dubaju, która wykupiła w Polsce tereny budowlane (Wrocław, Poznań, Mazury), a w roku 2008 zawarła porozumienie z władzami miasta Chrzanowa o budowie wielkiej dzielnicy mieszkaniowej (ale nie rozpoczęła realizacji żadnego projektu), odnotowano zakupienie przez holding przemysłowy Al Masaood z Abu Zabi fabryki łożysk i warsztatów mechanicznych we Wrocławiu. W Gdańsku złożyli wizytę przedstawiciele holdingu Royal Group z Abu Zabi, interesując się tamtejszymi propozycjami inwestycyjnymi. Trzeba mieć jednak świadomość, że zdobycie dla Polski inwestorów z ZEA w warunkach światowego kryzysu gospodarczego jest zadaniem bardzo trudnym. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Polski eksport nie natrafia na szczególne przeszkody administracyjne w dotarciu do rynku Emiratów, a w każdym razie obiektywne warunki konkurencji ma pod tym względem takie same jak eksport z innych krajów (poza członkami arabskiego ugrupowania GAFTA, którzy są tu nieco uprzywilejowani). Ujednolicona stawka celna w imporcie wynosi 5% ad valorem, przy czym ok. 400 pozycji, obejmujących niektóre podstawowe artykuły żywnościowe i leki, jest wolnych od obciążeń celnych. Wolny od cła jest również import do specjalnych stref ekonomicznych. Barierą pozataryfową dla dostaw wyrobów mięsnych jest warunek przedłożenia certyfikatu uboju halal". Istotną przeszkodą w imporcie jest obowiązkowe pośrednictwo miejscowych agentów lub monopolistów-importerów. Wprowadzane stopniowo nowe przepisy likwidują istniejące dotychczas monopole oraz liberalizują zasady współpracy z miejscowymi agentami i można mieć nadzieję, że w perspektywie doprowadzą one do likwidacji obowiązku posiadania emirackich pośredników w imporcie. Dostęp do rynku pracy Przepisy regulujące zatrudnianie cudzoziemców mają charakter ogólnie obowiązujący i nie dyskryminują obywateli polskich. Warunkiem zatrudnienia w ZEA jest uzyskanie wizy do pracy, której sponsorem jest przyszły pracodawca lub zleceniodawca w przypadku dzieła (prac) do wykonania. Pracodawcą lub zleceniodawcą może być tylko obywatel ZEA lub firma zarejestrowana zgodnie z miejscowymi przepisami. Wiza do pracy ważna jest z reguły 3 lata. Świadczenie usług wymaga obowiązkowego większościowego współudziału obywatela ZEA w tej działalności oraz wykupienia odpowiedniej licencji, odnawialnej co rok. 42