Warsztaty Eurachem pt. Walidacja, spójność pomiarowa, pomiar niepewności. Wyzwania dla analityków u progu XXI wieku BAM, Berlin maja 2012 r.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Warsztaty Eurachem pt. Walidacja, spójność pomiarowa, pomiar niepewności. Wyzwania dla analityków u progu XXI wieku BAM, Berlin 21-22 maja 2012 r."

Transkrypt

1 Waldemar Korol, Instytut Zootechniki PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Warsztaty Eurachem pt. Walidacja, spójność pomiarowa, pomiar niepewności. Wyzwania dla analityków u progu XXI wieku BAM, Berlin maja 2012 r.

2 2012 2

3 Eurachem Workshop podstawowe dane Miejsce spotkania: Federalny Instytut Badań Materiałowych (BAM), ul. Unter den Eichen 87, Berlin, Niemcy Data spotkania: Organizator spotkania: Eurachem, Euralab- Deutschland, BAM Komitet naukowy: Prof. L. Sibbesen (Dania), prof. A. Wiliams (UK), prof. S.L.R. Ellison (UK), prof. Walsh (Irlandia), prof. R. Kaus (Niemcy), prof. W. Bremser (Niemcy), prof. B. Magnusson (Szwecja), dr R. Bettencourt da Silva (Portugalia), prof. W. Wegscheider (Austria). Komitet organizacyjny: Prof. M. Golze (Niemcy), R. Nusser (Niemcy), M. Hedrich (Niemcy) prof. L. Sibbesen (Dania) Uczestnicy: Chemicy analitycy z krajów UE i spoza UE 63 osoby. Osoby uczestniczące ze strony polskiej (5 osób): POLLAB 2 osoby, PCA 2 osoby, IZ-PIB KLP - 1 osoba

4 Eurachem Workshop podstawowe dane Spotkanie składało się z trzech części: 1. Część referatowa 2. Prezentacja posterów 3. Warsztaty w podzespołach

5 Referaty - prof. Lorens Sibbesen (Dania) Referat pt. Co wydarzyło się w obszarze walidacji metod analitycznych od wydania przewodnika Fitness for Purpose (dostosowanie do celu) w roku Istota walidacji - potwierdzenie poprzez badanie i wskazanie obiektywnych dowodów, że wymagania szczegółowe zostały zapewnione. Kiedy powinna być walidowana metoda badawcza: - nowa metoda badawcza (in house) - rozszerzenie metody (nowa matryca, zakres) - kontrola wykazuje zmianę parametrów w czasie - wykazanie równoważności nowej metody i standardowej - gdy metoda została zwalidowana np. przez AOAC laboratorium nie musi jej ponownie walidować, wystarczy potwierdzić uzyskanie parametrów (podobnie - normy)

6 Referaty - prof. Lorens Sibbesen (Dania) c.d. Co chcemy osiągnąć? Analiza jakościowa czy ilościowa? Czy analit jest zdespergowany czy występuje lokalnie? (np. mikotoksyna) Czy analit jest obecny w kilku formach? (wolny, całkowity) Zakres metody? Jaka powinna być dokładność i precyzja metody? Związane parametry walidacji Potwierdzenie identyczności selektywność / specyficzność LOD, LOQ Homogeniczność partii Sposób pobrania próbki (152/2009) Potwierdzenie identyczności Odzysk Potwierdzenie identyczności LOD, LOQ, zakres roboczy Odzysk, dokładność / poprawność (CRM, PT), powtarzalność, precyzja pośrednia, odtwarzalność Czy występują interferencje? Czy laboratorium odpowiada za pobranie próbki laboratoryjnej, podpróbki (próbka do badań)? Czy wyniki badań powinny być porównane z wynikami innego lab? Selektywność / specyficzność Niepewność przygotowania próbki do badań (VDLUFA) Odporność metody Odtwarzalność Czy wyniki powinny być porównane z Dokładność (CRM) zewnętrzną specyfikacją? Odtwarzalność

7 Referaty - dr Ricardo Bettencourt da Silva (Portugalia) Referat pt. - Potrzeby klienta a wymagania w zakresie walidacji metod badawczych powiązanie z kryteriami metody. Referujący zwrócił uwagę na potrzebę ciągłego dostosowywania do wymagań klienta, zmieniających się ciągle wymagań określonych w przepisach, itp

8 Referaty - Dr Hilde Skaar Noril (Norwegia) Dr Hilde Skaar Noril przedstawiła wymagania AOAC w zakresie standardowych metod badawczych. Standardowe metody badania AOAC (obszar badań: żywność, farmaceutyki, pasze) są powszechnie znane i szeroko stosowane. Wymagania te są dostępne w wydaniu książkowym standardowych metod AOAC

9 Referaty - prof. Steve Ellison (UK) Prof. Steve Ellison (UK) przedstawił referat pt Badanie odporności metody i jej wykorzystanie do oceny niepewności pomiaru (MU). Badanie odporności metody powinno być stałym elementem towarzyszącym walidacji. Wyniki badania odporności metody można wykorzystać do obliczenia niepewności pomiaru

10 Referaty - Prof. Wolhard Wegscheider (Austria) Referujący przedstawił ciekawy referat pt. Powiązanie pomiędzy walidacją metody, spójnością pomiarową a niepewnością pomiaru. Podkreślił istotność tych trzech elementów oceny metody

11 Warsztaty dzień I 1. Jaki przewodnik jest potrzeby w celu zaplanowania i przeprowadzenia badań walidacyjnych metody 2. Zdefiniowanie kryteriów metody 3. Walidacja metody badania wielu analitów multimetoda 4. Kombinacja badań w zakresie MV i MU 5. Czy opracowanie parametrów walidacyjnych ekstensywnej metody badawczej daje wartość dodaną

12 Referaty - prof. Steve Ellison (UK) Referujący przedstawił referat nt. projektu nowego przewodnika pt. Obliczanie niepewności pomiarów analitycznych. Omówił założenia nowego przewodnika GUM, jak np. przedstawienie nowych metod oceny niepewności pomiaru (metoda Kratgena czy metoda Monte Carlo). W nowym przewodniku omówione zostanie zagadnienie oceny niepewności pomiaru na poziomie granicy oznaczalności metody LOQ. (3rd Ed. 2012)

13 Referaty - dr Ivo Leito (Estonia) Referujący zaprezentował Zastosowanie danych i parametrów walidacyjnych metody do oznaczania niepewności pomiaru. Omówił podstawowe elementy modelowego podejścia do badania niepewności pomiaru i tworzenia budżetu niepewności, podejścia doświadczalne

14 Referaty - prof. Wolfram Bremser (BAM- Niemcy) Tytuł referatu: Nowe podejścia do oceny niepewności: propagacja niepewności, metody numeryczne i symulacja Monte Carlo. Stosowanie metody Monte Carlo do oceny niepewności wymaga dysponowania dużą liczba pomiarów. Nie zawsze jest to możliwe do uzyskania i potrzebne w pracy typowego laboratorium

15 Referaty - prof. Bertil Magnusson (Szwecja) Tytuł referatu: Składnik obciążenia metody (bias) w niepewności pomiaru. Autor przedstawił własne doświadczenia w badaniu obciążenia metody z wykorzystaniem wyników PT i CRM. W kraju jest dostępny podręcznik Nordtest, którego prof. Magnusson jest współautorem, wydany w j. polskim przez Klub POLLAB (Handbook for Calculation of Measurement Uncertainty in Environmental Laboratories. Nordtest TR 537, Version 3, Wydanie polskie: Podręcznik obliczania niepewności pomiaru w laboratoriach środowiskowych. Biuletyn Informacyjny Klubu POLLAB Nr 2/51/2008). Obliczanie obciążenia metody (bias) na podstawie podejść praktycznych (badanie CRM, dane z PT) i wykorzystanie tego parametru do oceny niepewności pomiaru było jednym z celów działalności referencyjnej KLP w ostatnich latach

16 Referaty - Prof. Alex Williams (UK) Prof. Alex Williams (UK) zaprezentował aktualny przewodnik Eurachem dotyczący spójności pomiarowej i jego praktyczne implementacje do chemii analitycznej i walidacji metod. Parametry walidacyjne wg Quality in Analytical Chemistry (2002): - Selektywność / specyficzność - Zakres pomiarowy - Kalibracja i spójność pomiarowa - Obciążenie - Liniowość (kalibracji) - LOD/LOQ - Odporność - Precyzja (powtarzalność, precyzja pośrednia)

17 Referaty - Prof. Manfred Golze (Niemcy) z BAM Referat pt: Aktualne stanowisko EA i ILAC w zakresie akredytacyjnych wymagań zapewnienia spójności pomiarowej. Zgodne z przewodnikiem Eurochem / Citac Spójność pomiarowa w analizie chemicznej

18 Postery Uczestnicy zaprezentowali kilka posterów: Poster z IZPIB KLP: W. Korol, J. Rubaj, G. Bielecka, S. Walczyński: Evaluation of bias of feed component measurement using data from proficiency testing

19 Warsztaty dzień II 1. Czy klienci laboratoriów rozumieją problem MU i wymagają podawania niepewności pomiaru (MU)? 2. Rola badań biegłości; 3. W jaki sposób laboratoria dokumentują spójność pomiarową; 4. Czy nowe numeryczne metody oceny MU mogą mieć zastosowanie w laboratoriach analitycznych? 5. Relacja pomiędzy dokładnością (spójność pomiarowa) i składnikami obciążenia w ocenie niepewności pomiaru

20 Wnioski 1. Tytułowe zagadnienia Warsztatów tj. walidacja, spójność pomiarowa i niepewność pomiaru powinny być dostosowane do aktualnych wymagań (kierunek zmian przewodników) 2. Korekty wymagają niektóre przewodniki wyzwanie dla analityków u progu XXI wieku. 3. Uzyskane dane mogą być wykorzystane do korekty przewodnika walidacji metod w laboratorium 4. Informacje przekazane podczas konferencji i warsztatów oraz pozyskane materiały powinny być upowszechnione na potrzeby laboratoriów upoważnionych do badań (pasz) w ramach urzędowego nadzoru

21 Dziękuję za uwagę Pytania? Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz, ul.chmielna 2, Lublin, tel/fax

Walidacja metody analitycznej podejście metrologiczne. Waldemar Korol Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie

Walidacja metody analitycznej podejście metrologiczne. Waldemar Korol Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Walidacja metody analitycznej podejście metrologiczne Waldemar Korol Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Walidacja potwierdzenie parametrów metody do zamierzonego jej zastosowania

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2011 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2012 r.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2011 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2012 r. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2011 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2012 r.) Wprowadzenie W roku 2011 Sekcją laboratoriów chemicznych

Bardziej szczegółowo

Badania biegłości w zakresie oznaczania składników mineralnych w paszach metodą AAS przykłady wykorzystania wyników

Badania biegłości w zakresie oznaczania składników mineralnych w paszach metodą AAS przykłady wykorzystania wyników Waldemar Korol, Grażyna Bielecka, Jolanta Rubaj, Sławomir Walczyński Instytut Zootechniki PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Badania biegłości w zakresie oznaczania składników mineralnych w paszach

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2010 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2011 r.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2010 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2011 r. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SEKCJI LABORATORIÓW CHEMICZNYCH POLLAB-CHEM / EURACHEM-PL W ROKU 2010 (na Walne Zgromadzenie Klubu POLLAB w 2011 r.) Wprowadzenie W roku 2010 Sekcją laboratoriów chemicznych

Bardziej szczegółowo

NARZĘDZIA DO KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW ANALITYCZNYCH. Piotr KONIECZKA

NARZĘDZIA DO KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW ANALITYCZNYCH. Piotr KONIECZKA 1 NARZĘDZIA DO KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW ANALITYCZNYCH Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 80-952 GDAŃSK e-mail: kaczor@chem.pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB

Walidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO. Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Walidacja metod wykrywania, identyfikacji i ilościowego oznaczania GMO Magdalena Żurawska-Zajfert Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB Walidacja Walidacja jest potwierdzeniem przez zbadanie i przedstawienie

Bardziej szczegółowo

JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE

JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE 1 Przykład walidacji procedury analitycznej Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/1 80-33 GDAŃSK

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji

Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących

Bardziej szczegółowo

Wpływ przygotowania próbki na wynik pomiaru

Wpływ przygotowania próbki na wynik pomiaru Wpływ przygotowania próbki na wynik pomiaru Waldemar Korol, Jolanta Rubaj, Grażyna Bielecka, Sławomir Walczyński Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Plan prezentacji przygotowanie

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja poddyscyplin i częstotliwość uczestnictwa w PT/ILC wg DA-05 - laboratoria upoważnione do badań w ramach urzędowego nadzoru.

Identyfikacja poddyscyplin i częstotliwość uczestnictwa w PT/ILC wg DA-05 - laboratoria upoważnione do badań w ramach urzędowego nadzoru. Identyfikacja poddyscyplin i częstotliwość uczestnictwa w PT/ILC wg DA-05 - laboratoria upoważnione do badań w ramach urzędowego nadzoru. Waldemar Korol Instytut Zootechniki - PIB Krajowe Laboratorium

Bardziej szczegółowo

JAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH

JAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH JAK WYZNACZYĆ PARAMETRY WALIDACYJNE W METODACH INSTRUMENTALNYCH dr inż. Agnieszka Wiśniewska EKOLAB Sp. z o.o. agnieszka.wisniewska@ekolab.pl DZIAŁALNOŚĆ EKOLAB SP. Z O.O. Akredytowane laboratorium badawcze

Bardziej szczegółowo

Procedury przygotowania materiałów odniesienia

Procedury przygotowania materiałów odniesienia Procedury przygotowania materiałów odniesienia Ważne dokumenty PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących ISO Guide 34:2009 General requirements

Bardziej szczegółowo

Nowa aparatura stare problemy przygotowania próbki do badań na przykładzie pasz

Nowa aparatura stare problemy przygotowania próbki do badań na przykładzie pasz Nowa aparatura stare problemy przygotowania próbki do badań na przykładzie pasz Waldemar Korol, Sławomir Walczyński, Jolanta Rubaj, Grażyna Bielecka Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz

Bardziej szczegółowo

SYSTEM KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW BADAŃ W LABORATORIUM. Piotr Konieczka

SYSTEM KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW BADAŃ W LABORATORIUM. Piotr Konieczka SYSTEM KONTROLI I ZAPEWNIENIA JAKOŚCI WYNIKÓW BADAŃ W LABORATORIUM Piotr Konieczka 1 2 Jakość spełnienie określonych i oczekiwanych wymagań (zawartych w odpowiedniej normie systemu zapewnienia jakości).

Bardziej szczegółowo

Zasady wykonania walidacji metody analitycznej

Zasady wykonania walidacji metody analitycznej Zasady wykonania walidacji metody analitycznej Walidacja metod badań zasady postępowania w LOTOS Lab 1. Metody badań stosowane w LOTOS Lab należą do następujących grup: 1.1. Metody zgodne z uznanymi normami

Bardziej szczegółowo

Ana n l a i l za z a i ns n tru r men e t n al a n l a

Ana n l a i l za z a i ns n tru r men e t n al a n l a Analiza instrumentalna rok akademicki 2014/2015 wykład: prof. dr hab. Ewa Bulska prof. dr hab. Agata Michalska Maksymiuk pracownia: dr Marcin Wojciechowski Slide 1 Analiza_Instrumentalna: 2014/2015 Analiza

Bardziej szczegółowo

Metody znormalizowane vs. metody własne: w aspekcie zasad metrologii i wymagań akredytacyjnych. Ewa Bulska. Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii

Metody znormalizowane vs. metody własne: w aspekcie zasad metrologii i wymagań akredytacyjnych. Ewa Bulska. Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Metody znormalizowane vs. metody własne: w aspekcie zasad metrologii i wymagań akredytacyjnych Ewa Bulska Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii ebulska@chem.uw.edu.pl Slide 1 Ślesin, 2006 Slide 2 Różnice

Bardziej szczegółowo

WALIDACJA METODY OZNACZANIA WYBRANYCH ANIONÓW I KATIONÓW W WODZIE I ŚCIEKACH ZA POMOCĄ CHROMATOGRAFII JONOWEJ

WALIDACJA METODY OZNACZANIA WYBRANYCH ANIONÓW I KATIONÓW W WODZIE I ŚCIEKACH ZA POMOCĄ CHROMATOGRAFII JONOWEJ XVII Sympozjum Klubu POLLAB Wymagania Techniczne Normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 3 WALIDACJA WALIDACJA METODY OZNACZANIA WYBRANYCH ANIONÓW I KATIONÓW W WODZIE I ŚCIEKACH ZA POMOCĄ CHROMATOGRAFII

Bardziej szczegółowo

Parametry krytyczne podczas walidacji procedur analitycznych w absorpcyjnej spektrometrii atomowej. R. Dobrowolski

Parametry krytyczne podczas walidacji procedur analitycznych w absorpcyjnej spektrometrii atomowej. R. Dobrowolski Parametry krytyczne podczas walidacji procedur analitycznych w absorpcyjnej spektrometrii atomowej. R. Dobrowolski Wydział Chemii Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej pl. M. Curie Skłodowskiej 3 0-03 Lublin

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) 1.5.2015 L 113/29 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/705 z dnia 30 kwietnia 2015 r. ustanawiające metody pobierania próbek i kryteria skuteczności metod analizy do celów urzędowej kontroli poziomów kwasu

Bardziej szczegółowo

WALIDACJA - ABECADŁO. OGÓLNE ZASADY WALIDACJI

WALIDACJA - ABECADŁO. OGÓLNE ZASADY WALIDACJI WALIDACJA - ABECADŁO. 1 OGÓLNE ZASADY WALIDACJI Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 80-233 GDAŃSK e-mail:piotr.konieczka@pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Członek EUROLAB EURACHEM

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Członek EUROLAB EURACHEM Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Członek EUROLAB EURACHEM XXII lata KLUBU POLLAB - po co jesteśmy TARGI EUROLAB Warszawa 10-12.04.2013 r. Klub POLLAB Powstał 3 grudnia 1991 roku z inicjatywy

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ WAŻNA CECHA METODY BADAWCZEJ

ODPORNOŚĆ WAŻNA CECHA METODY BADAWCZEJ ODPORNOŚĆ WAŻNA CECHA METODY BADAWCZEJ Ryszard Dobrowolski, Waldemar Korol 1 UMCS Lublin, Wydział Chemii 1 Instytut Zootechniki-PIB, KLP w Lublinie Co to jest odporność metody? Odporność metody badawczej

Bardziej szczegółowo

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI AKREDYTACJA LABORATORIÓW URZĘDOWYCH WYKONUJĄCYCH BADANIA POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN NA POTRZEBY ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Projekt P3 Projekt wydania 1 Warszawa, 19.09.2016

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie porównań międzylaboratoryjnych do zapewnienia jakości badań w laboratorium

Wykorzystanie porównań międzylaboratoryjnych do zapewnienia jakości badań w laboratorium Wykorzystanie porównań międzylaboratoryjnych do zapewnienia jakości badań w laboratorium Waldemar Korol, Grażyna Bielecka, Jolanta Rubaj, Sławomir Walczyński Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium

Bardziej szczegółowo

METODY BADAWCZE W OBSZARACH REGULOWANYCH PRAWNIE. DOCTUS Szkolenia i Doradztwo dr inż. Agnieszka Wiśniewska

METODY BADAWCZE W OBSZARACH REGULOWANYCH PRAWNIE. DOCTUS Szkolenia i Doradztwo dr inż. Agnieszka Wiśniewska METODY BADAWCZE W OBSZARACH REGULOWANYCH PRAWNIE DOCTUS Szkolenia i Doradztwo dr inż. Agnieszka Wiśniewska NORMA PN-EN ISO/IEC 17025:2005 5 WYMAGANIA TECHNICZNE 5.4 METODY BADAŃ I WZORCOWAŃ ORAZ ICH WALIDACJA

Bardziej szczegółowo

Najczęściej popełniane błędy w procesie walidacji metod badawczych

Najczęściej popełniane błędy w procesie walidacji metod badawczych Najczęściej popełniane błędy w procesie walidacji metod badawczych Maria Szafran Główny Specjalista Działu Akredytacji Laboratoriów Badawczych Polskie Centrum Akredytacji Metody badań proces wdrożenia

Bardziej szczegółowo

WAŻNOŚĆ WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH

WAŻNOŚĆ WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH WAŻNOŚĆ WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH Waldemar Korol, Grażyna Bielecka, Jolanta Rubaj, Sławomir Walczyński Instytut Zootechniki-PIB, Dział Analityki Chemicznej, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie XXV

Bardziej szczegółowo

Sterowanie jakością badań i analiza statystyczna w laboratorium

Sterowanie jakością badań i analiza statystyczna w laboratorium Sterowanie jakością badań i analiza statystyczna w laboratorium CS-17 SJ CS-17 SJ to program wspomagający sterowanie jakością badań i walidację metod badawczych. Może działać niezależnie od innych składników

Bardziej szczegółowo

Sylabus modułu: Moduł przedmiotów specjalizacyjnych B (0310-CH-S2-005)

Sylabus modułu: Moduł przedmiotów specjalizacyjnych B (0310-CH-S2-005) Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Chemia, drugi Sylabus modułu: Moduł przedmiotów specjalizacyjnych B (0310-CH-S2-005) Nazwa wariantu modułu: Walidacja metod analitycznych

Bardziej szczegółowo

ŚLESIN 2017: Wynik pomiaru źródło informacji analitycznej. Piotr Pasławski Senior analityk

ŚLESIN 2017: Wynik pomiaru źródło informacji analitycznej. Piotr Pasławski Senior analityk ŚLESIN 2017: Wynik pomiaru źródło informacji analitycznej Senior analityk Przewodniki i omawiane metody szacowania niepewności pomiaru Dokument Og gólne ISO GUM 1993/1995 + + Mo odelowan nie e um ojedyncze

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod analitycznych

Walidacja metod analitycznych Kierunki rozwoju chemii analitycznej Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH oznaczanie coraz niŝszych w próbkach o złoŝonej matrycy

Bardziej szczegółowo

Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r.

Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r. . POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA POLSKIEGO CENTRUM AKREDYTACJI DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 3 Warszawa, 20.06.2007 r. 1. Wstęp Niniejsza Polityka jest zgodna z dokumentem ILAC-P10:2002

Bardziej szczegółowo

STATYSTYCZNA OCENA WYNIKÓW PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH NOWE WYMAGANIA

STATYSTYCZNA OCENA WYNIKÓW PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH NOWE WYMAGANIA STATYSTYCZNA OCENA WYNIKÓW PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH NOWE WYMAGANIA Waldemar Korol, Grażyna Bielecka, Jolanta Rubaj, Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie

Bardziej szczegółowo

Teresa Topolnicka, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. Michał Iwaniec, StatSoft Polska Sp. z o.o.

Teresa Topolnicka, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla. Michał Iwaniec, StatSoft Polska Sp. z o.o. StatSoft Polska, tel. 12 428 43 00, 601 41 41 51, info@statsoft.pl, www.statsoft.pl ZASTOSOWANIE PROGRAMU STATISTICA DO AUTOMATYCZNEJ WALIDACJI METOD BADAWCZYCH I POMIAROWYCH W ZESPOLE LABORATORIÓW INSTYTUTU

Bardziej szczegółowo

Szkoła Letnia STC Łódź mgr inż. Paulina Mikoś

Szkoła Letnia STC Łódź mgr inż. Paulina Mikoś 1 mgr inż. Paulina Mikoś Pomiar powinien dostarczyć miarodajnych informacji na temat badanego materiału, zarówno ilościowych jak i jakościowych. 2 Dzięki temu otrzymane wyniki mogą być wykorzystane do

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) 29.3.2007 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 88/29 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 333/2007 z dnia 28 marca 2007 r. ustanawiające metody pobierania próbek i metody analiz do celów urzędowej kontroli

Bardziej szczegółowo

Akredytacja metod badawczych jako podstawa potwierdzenia kompetencji wykonywania badań w laboratoriach

Akredytacja metod badawczych jako podstawa potwierdzenia kompetencji wykonywania badań w laboratoriach Anna Krawczuk WROCŁAWSKIE CENTRUM BADAŃ EIT+ Akredytacja metod badawczych jako podstawa potwierdzenia kompetencji wykonywania badań w laboratoriach WROCŁAWSKIE CENTRUM BADAŃ EIT+ AKREDYTACJA DEFINICJA

Bardziej szczegółowo

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych

Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Pasteura 1, 02-093 Warszawa Rola materiałów odniesienia w zapewnieniu jakości wyników pomiarów chemicznych Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide 1 Opracowanie i

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod badawczych i szacowanie niepewności pomiaru. Wojciech Hyk

Walidacja metod badawczych i szacowanie niepewności pomiaru. Wojciech Hyk Walidacja metod badawczych i szacowanie niepewności pomiaru Wojciech Hyk wojhyk@chem.uw.edu.pl Plan Zagadnienia poruszane na szkoleniu Wstęp do analizy statystycznej Walidacja metody badawczej / pomiarowej

Bardziej szczegółowo

RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 10 czerwca 2008 r. (11.06) (OR. en) 10575/08 ENV 365

RADA UNII EUROPEJSKIEJ. Bruksela, 10 czerwca 2008 r. (11.06) (OR. en) 10575/08 ENV 365 RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 10 czerwca 2008 r. (11.06) (OR. en) 10575/08 ENV 365 PISMO PRZEWODNIE od: Komisja Europejska data otrzymania: 9 czerwca 2008 r. do: Sekretariat Generalny Rady Dotyczy:

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie materiałów odniesienia

Zastosowanie materiałów odniesienia STOSOWANIE MATERIAŁÓW ODNIESIENIA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ 1 Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/1 80-33 GDAŃSK e-mail:piotr.konieczka@pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

HOMOGENICZNOŚĆ PRÓBKI LABORATORYJNEJ I JEJ WPŁYW NA WYNIKI BADAŃ

HOMOGENICZNOŚĆ PRÓBKI LABORATORYJNEJ I JEJ WPŁYW NA WYNIKI BADAŃ HOMOGENICZNOŚĆ PRÓBKI LABORATORYJNEJ I JEJ WPŁYW NA WYNIKI BADAŃ Waldemar Korol, Grażyna Bielecka, Jolanta Rubaj, Sławomir Walczyński Instytut Zootechniki-PIB, Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie Cel

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI do książki pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy

SPIS TREŚCI do książki pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy SPIS TREŚCI do książki pt. Metody badań czynników szkodliwych w środowisku pracy Autor Andrzej Uzarczyk 1. Nadzór nad wyposażeniem pomiarowo-badawczym... 11 1.1. Kontrola metrologiczna wyposażenia pomiarowego...

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA ORGANIZACYJNA

PROCEDURA ORGANIZACYJNA Centralny Instytut Ochrony Pracy -Państwowy Instytut Badawczy LAB PROCEDURA ORGANIZACYJNA WYDANIE 7 SYMBOL: PORG-15 EGZEMPLARZ NR: 2 STRONA/STRON: 1/3 DATA WDROśENIA: 02.04.2002 OSTATNIA ZMIANA: 31.01.2008

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ODNIESIENIA - kryteria wyboru i zasady stosowania

MATERIAŁY ODNIESIENIA - kryteria wyboru i zasady stosowania 1 MATERIAŁY ODNIESIENIA - kryteria wyboru i zasady stosowania Dr inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 80-952 GDAŃSK e-mail: kaczor@chem.gda.pl

Bardziej szczegółowo

Przewodnik jakości w chemii

Przewodnik jakości w chemii Przewodnik jakości w chemii analitycznej. Wsparcie w akredytacji wg EURACHEM/CITAC Guide QAC 2016 Dr inż. Zk Zakopane, 2017 r. Porównanie przewodnika Eurachem/CITAC z 2002 r. z nowym przewodnikiem z 2016r

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH sem.vii

OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH sem.vii OPRACOWANIE WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH sem.vii Dr hab. inż. Piotr Konieczka e-mail: piotr.konieczka@pg.gda.pl 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Wprowadzenie Postępowanie analityczne - PROCEDURA ANALITYCZNA ETAPY

Bardziej szczegółowo

JAK UNIKAĆ PODWÓJNEGO LICZENIA SKŁADOWYCH NIEPEWNOŚCI? Robert Gąsior

JAK UNIKAĆ PODWÓJNEGO LICZENIA SKŁADOWYCH NIEPEWNOŚCI? Robert Gąsior Robert Gąsior Omówię klasyczne, nieco zmodyfikowane, podejście do szacowania niepewności wewnątrz-laboratoryjnej, oparte na budżecie niepewności. Budżet taki zawiera cząstkowe niepewności, które są składane

Bardziej szczegółowo

AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016

AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016 AUDYT TECHNICZNY PROCEDURY BADAWCZEJ OD PRZYJĘCIA ZLECENIA DO RAPORTU Z BADAŃ DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2016 KOMPETENCJE PERSONELU 1. Stan osobowy personelu technicznego, czy jest wystarczający (ilość osób

Bardziej szczegółowo

Kontrola i zapewnienie jakości wyników

Kontrola i zapewnienie jakości wyników Kontrola i zapewnienie jakości wyników Kontrola i zapewnienie jakości wyników QA : Quality Assurance QC : Quality Control Dobór systemu zapewnienia jakości wyników dla danego zadania fit for purpose Kontrola

Bardziej szczegółowo

I. METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI ZAWARTOŚCI CYNY W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH METALOWYCH

I. METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI ZAWARTOŚCI CYNY W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH METALOWYCH ZAŁĄCZNIK Nr 5 METODY POBIERANIA PRÓBEK DO CELÓW URZĘDOWEJ KONTROLI ZAWARTOŚCI CYNY W ŚRODKACH SPOŻYWCZYCH W OPAKOWANIACH METALOWYCH ORAZ PRZYGOTOWYWANIE PRÓBEK I KRYTERIA WYBORU METOD ANALITYCZNYCH STOSOWANYCH

Bardziej szczegółowo

Mieczysława Giercuszkiewicz-Bajtlik*, Barbara Gworek**

Mieczysława Giercuszkiewicz-Bajtlik*, Barbara Gworek** Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 39, 2009 r. Mieczysława Giercuszkiewicz-Bajtlik*, Barbara Gworek** METODY WYRAŻANIA NIEPEWNOŚCI POMIARU W ANALIZIE CHEMICZNEJ PRÓBEK ŚRODOWISKOWYCH PROCEDURES

Bardziej szczegółowo

BADANIA BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE DODATKÓW PASZOWYCH

BADANIA BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE DODATKÓW PASZOWYCH BADANIA BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE DODATKÓW PASZOWYCH Jolanta Rubaj Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Krajowe Laboratorium Pasz w Lublinie (Polska) Oceniono wyniki wieloletnich badań biegłości

Bardziej szczegółowo

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r.

POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ. Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r. . POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI POLITYKA DOTYCZĄCA ZAPEWNIENIA SPÓJNOŚCI POMIAROWEJ Wydanie 4 Warszawa, 17.11.2011 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Zakres stosowania...3 3 Cechy spójności pomiarowej...3

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM. Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK

SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM. Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK SYSTEM ZAPEWNIENIA JAKOŚCI AKREDYTACJA W LABORATORIUM BADAWCZYM Ostróda 07-08.10.2010 RENATA PAWLAK Akredytacja TPA INSTYTUT BADAŃ TECHNICZNYCH SP. Z O.O. 2 Akredytacja LICZBA BADAŃ AKREDYTOWANYCH W ZAKRESIE

Bardziej szczegółowo

KONTROLA I ZAPEWNIENIE JAKOŚCI WYNIKÓW

KONTROLA I ZAPEWNIENIE JAKOŚCI WYNIKÓW KONTROLA I ZAPEWNIENIE JAKOŚCI WYNIKÓW POMIARÓW ANALITYCZNYCH Dr hab. inż. Piotr Konieczka e-mail: piotr.konieczka@pg.gda.pl 1 Wprowadzenie Postępowanie analityczne - PROCEDURA ANALITYCZNA ETAPY PROCEDURY

Bardziej szczegółowo

Audyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora. Piotr Pasławski 2008

Audyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora. Piotr Pasławski 2008 Audyt techniczny w laboratorium widziane okiem audytora Piotr Pasławski 2008 Odniesienie do wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Pkt. 4.4 normy Przegląd zapytań, ofert i umów - procedura przeglądu zleceń

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej.

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Andrzej Hantz Dyrektor Centrum Metrologii RADWAG Wagi Elektroniczne Pomiary w laboratorium

Bardziej szczegółowo

Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym

Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym Slide 1 Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Centrum Nauk Biologiczno- Chemicznych Strategia realizacji spójności pomiarów chemicznych w laboratorium analitycznym Ewa Bulska ebulska@chem.uw.edu.pl Slide

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia r. KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.3.2019 C(2019) 2266 final ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) / z dnia 28.3.2019 r. dotyczące wieloletniego skoordynowanego unijnego programu kontroli na lata 2020,

Bardziej szczegółowo

Walidacja metod analitycznych

Walidacja metod analitycznych Kierunki rozwoju chemii analitycznej Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH oznaczanie coraz niŝszych stęŝeń w próbkach o złoŝonej

Bardziej szczegółowo

w laboratorium analitycznym

w laboratorium analitycznym Wzorce i materiały odniesienia w laboratorium analitycznym rola i zasady stosowania Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska Terminologia

Bardziej szczegółowo

JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE

JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE 1 Granica wykrywalności i granica oznaczalności Dr inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12

Bardziej szczegółowo

PLAN BADANIA BIEGŁOŚCI / PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO (niepotrzebne skreślić) NR 3/2019

PLAN BADANIA BIEGŁOŚCI / PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO (niepotrzebne skreślić) NR 3/2019 PLAN BADANIA BIEGŁOŚCI / PORÓWNANIA MIĘDZYLABORATORYJNEGO (niepotrzebne skreślić) NR 3/2019 prowadzonych przez Klub POLLAB - Sekcję Przemysłu Tekstylnego i Skórzanego Uwaga: Uzupełniając poniższą tabelę

Bardziej szczegółowo

dr inż. Agnieszka Wiśniewska DOCTUS Szkolenia i Doradztwo

dr inż. Agnieszka Wiśniewska DOCTUS Szkolenia i Doradztwo dr inż. Agnieszka Wiśniewska DOCTUS Szkolenia i Doradztwo Każda usługa wykonana w laboratorium charakteryzuje się jakąś jakością, tj. jakością na określonym poziomie. Jakość wykonywanych badań wpływa na

Bardziej szczegółowo

Doświadczenia Jednostki ds. Porównań Międzylaboratoryjnych Instytutu Łączności PIB w prowadzeniu badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych

Doświadczenia Jednostki ds. Porównań Międzylaboratoryjnych Instytutu Łączności PIB w prowadzeniu badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych Doświadczenia Jednostki ds. Porównań Międzylaboratoryjnych Instytutu Łączności PIB w prowadzeniu badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych Anna Warzec Dariusz Nerkowski Plan wystąpienia Definicje

Bardziej szczegółowo

Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia

Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia Ocena i wykorzystanie informacji podanych w świadectwach wzorcowania i świadectwach materiałów odniesienia XIX Sympozjum Klubu POLLAB Kudowa Zdrój 2013 Jolanta Wasilewska, Robert Rzepakowski 1 Zawartość

Bardziej szczegółowo

Koszty zapewnienia jakości badań / pomiarów a funkcjonowanie laboratoriów w otoczeniu biznesowym, jako kompromis JAKOŚCI i EKONOMII

Koszty zapewnienia jakości badań / pomiarów a funkcjonowanie laboratoriów w otoczeniu biznesowym, jako kompromis JAKOŚCI i EKONOMII Koszty zapewnienia jakości badań / pomiarów a funkcjonowanie laboratoriów w otoczeniu biznesowym, jako kompromis JAKOŚCI i EKONOMII Aleksandra Burczyk Centralne Laboratorium Pomiarowo Badawcze Sp. z o.o.

Bardziej szczegółowo

ENVIROMENTAL SC-9-19 NA ROK 2019 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK. Ogólne informacje

ENVIROMENTAL SC-9-19 NA ROK 2019 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK. Ogólne informacje ENVIROMENTAL SC-9-19 NA ROK 2019 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK Ogólne informacje Program badań biegłości w zakresie pobierania próbek ENVIROMENTAL SC-9-19 jest organizowany i realizowany

Bardziej szczegółowo

Walidacja metody redoksymetrycznego oznaczania kwasu askorbowego w suplementach diety i w moczu osób suplementowanych witaminą C

Walidacja metody redoksymetrycznego oznaczania kwasu askorbowego w suplementach diety i w moczu osób suplementowanych witaminą C Sprawozdanie z ćwiczenia nr 7 Walidacja metody redoksymetrycznego oznaczania kwasu w suplementach diety i w moczu osób suplementowanych witaminą C Imię i nazwisko: Grupa. Data:.. Punkty Raport z walidacji-suplementy

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE CERTYFIKOWANYCH MATERIAŁÓW ODNIESIENIA NIEZBĘDNY WARUNEK UZYSKANIA MIARODAJNOŚCI POMIARÓW. Piotr KONIECZKA

ZASTOSOWANIE CERTYFIKOWANYCH MATERIAŁÓW ODNIESIENIA NIEZBĘDNY WARUNEK UZYSKANIA MIARODAJNOŚCI POMIARÓW. Piotr KONIECZKA ZASTOSOWANIE CERTYFIKOWANYCH MATERIAŁÓW ODNIESIENIA NIEZBĘDNY WARUNEK UZYSKANIA MIARODAJNOŚCI POMIARÓW 1 Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza

Bardziej szczegółowo

Porównania międzylaboratoryjne jako element doskonalenia jakości na przykładzie badań odporności na rozdzieranie wyrobów tekstylnych

Porównania międzylaboratoryjne jako element doskonalenia jakości na przykładzie badań odporności na rozdzieranie wyrobów tekstylnych T. Nowak Porównania międzylaboratoryjne jako element doskonalenia jakości na przykładzie badań odporności na rozdzieranie wyrobów tekstylnych Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX 1. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Międzylaboratoryjne badania porównawcze wyznaczania skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu wg PN-EN ISO 12945:2002

Międzylaboratoryjne badania porównawcze wyznaczania skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu wg PN-EN ISO 12945:2002 Międzylaboratoryjne badania porównawcze wyznaczania skłonności powierzchni płaskiego wyrobu do mechacenia i pillingu wg PN-EN ISO 12945:2002 ZOFIA MOKWIŃSKA 1. Wprowadzenie Zjawisko pillingu i mechacenia

Bardziej szczegółowo

Problemy analiz GMO, niepewność i interpretacja wyników

Problemy analiz GMO, niepewność i interpretacja wyników Problemy analiz GMO, niepewność i interpretacja wyników Sławomir Sowa Laboratorium Kontroli GMO IHAR-PIB 9.10.2017 Polityka zero tolerancji dla GMO? Zero tolerancji dla GMO w materiale siewnym (konwencjonalnym

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ

PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB PODSTAWOWA TERMINOLOGIA METROLOGICZNA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Andrzej Hantz Centrum Metrologii im. Zdzisława Rauszera RADWAG Wagi Elektroniczne Metrologia

Bardziej szczegółowo

Badania biegłości laboratorium poprzez porównania międzylaboratoryjne

Badania biegłości laboratorium poprzez porównania międzylaboratoryjne Badania biegłości laboratorium poprzez porównania międzylaboratoryjne Dr inż. Maciej Wojtczak, Politechnika Łódzka Badanie biegłości (ang. Proficienty testing) laboratorium jest to określenie, za pomocą

Bardziej szczegółowo

Teoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem.

Teoria błędów. Wszystkie wartości wielkości fizycznych obarczone są pewnym błędem. Teoria błędów Wskutek niedoskonałości przyrządów, jak również niedoskonałości organów zmysłów wszystkie pomiary są dokonywane z określonym stopniem dokładności. Nie otrzymujemy prawidłowych wartości mierzonej

Bardziej szczegółowo

Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru

Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru Centralne Laboratorium Badawcze (CLB) Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru Praca nr 09300038 Warszawa, grudzien 2008

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH

PROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH Dokumentacja wykonana w ramach projektu SPOWKP/1.1.2/183/032 INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY JEDNOSTKA DS. PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH PROGRAM PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH W ZAKRESIE

Bardziej szczegółowo

CHROMATOGRAFIA GAZOWA analiza ilościowa - walidacja

CHROMATOGRAFIA GAZOWA analiza ilościowa - walidacja CHROMATOGRAFIA GAZOWA analiza ilościowa - walidacja 1 Dr hab. inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12 8-233 GDAŃSK e-mail: piotr.konieczka@pg.gda.pl

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY ODNIESIENIA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ. Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska

MATERIAŁY ODNIESIENIA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ. Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska MATERIAŁY ODNIESIENIA W PRAKTYCE LABORATORYJNEJ Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska 1 Terminologia materiał odniesienia certyfikowany materiał odniesienia

Bardziej szczegółowo

10 czerwca 2016r., Warszawa

10 czerwca 2016r., Warszawa 10 czerwca 2016r., Warszawa Techniki chemometryczne stosowane w opracowywaniu metod ilościowych i jakościowych Walidacja metod jakościowych Walidacja modeli ilościowych Praca z urządzeniem i obsługującym

Bardziej szczegółowo

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-17 NA ROK 2017

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-17 NA ROK 2017 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-17 NA ROK 2017 Ogólne informacje: Program badań biegłości w zakresie pobierania próbek ENVIROMENTAL SC-8-17 jest organizowany i realizowany

Bardziej szczegółowo

DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2015

DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2015 ZAPISY TECHNICZNE W LABORATORIUM BADAWCZYM DR INŻ. PIOTR PASŁ AWSKI 2015 POLITYKA NADZORU NAD DOKUMENTACJĄ I ZAPISAMI PRZEWODNIK EURACHEM/CITAC: ZAPEWNIENIE JAKOŚ CI ANALIZ BADAWCZO-ROZWOJOWYCH I ANALIZ

Bardziej szczegółowo

Audit techniczny w laboratorium ASA. Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego

Audit techniczny w laboratorium ASA. Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego Audit techniczny w laboratorium ASA Czyli przygotowanie do auditu technicznego jednostki akredytujacej lub auditu wewnetrznego 2008 Pkt. 4.4 normy Przegląd zapytań, ofert i umów - procedura przeglądu zleceń

Bardziej szczegółowo

Procedura szacowania niepewności

Procedura szacowania niepewności DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Stron 7 Załączniki Nr 1 Nr Nr 3 Stron Symbol procedury PN//xyz Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził

Bardziej szczegółowo

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-19 NA ROK 2019

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-19 NA ROK 2019 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-19 NA ROK 2019 Ogólne informacje: Program badań biegłości w zakresie pobierania próbek ENVIROMENTAL SC-8-19 jest organizowany i realizowany

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności

DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził

Bardziej szczegółowo

Sterowanie jakości. cią w laboratorium problem widziany okiem audytora technicznego

Sterowanie jakości. cią w laboratorium problem widziany okiem audytora technicznego Sterowanie jakości cią w laboratorium problem widziany okiem audytora technicznego Ewa Bulska Piotr Pasławski W treści normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005 zawarto następujące zalecenia dotyczące sterowania

Bardziej szczegółowo

SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski

SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI. mgr inż. Piotr Lewandowski SPÓJNOŚĆ POMIAROWA JAKO NARZĘDZIE ZAPEWNIENIA JAKOŚCI mgr inż. Piotr Lewandowski Polskie Centrum Akredytacji Polskie Centrum Akredytacji (PCA) jako jednostka nadzorująca m.in. pracę laboratoriów wzorcujących

Bardziej szczegółowo

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce

Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB Wzorcowania wewnętrzne wyposażenia pomiarowego w praktyce Użytkownicy przyrządów pomiarowych w organizacjach zobowiązani są do zachowania spójności pomiarowej.

Bardziej szczegółowo

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-15 NA ROK 2015

PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-15 NA ROK 2015 PROGRAM BADAŃ BIEGŁOŚCI W ZAKRESIE POBIERANIA PRÓBEK ENVIROMENTAL SC-8-15 NA ROK 2015 1. Ogólne informacje Program badań biegłości w zakresie pobierania próbek ENVIROMENTAL SC-8-15 jest organizowany i

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI

WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODAMI SYMULACYJNYMI Stefan WÓJTOWICZ, Katarzyna BIERNAT ZAKŁAD METROLOGII I BADAŃ NIENISZCZĄCYCH INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI ul. Pożaryskiego 8, 04-703 Warszawa tel. (0)

Bardziej szczegółowo

XVIII Sympozjum POLLAB. Wymagania techniczne normy PN-EN ISO/IEC w praktyce laboratoryjnej 4 Miarodajność wyników badań

XVIII Sympozjum POLLAB. Wymagania techniczne normy PN-EN ISO/IEC w praktyce laboratoryjnej 4 Miarodajność wyników badań Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB XVIII Sympozjum Wymagania techniczne normy PN-EN ISO/IEC 17025 w praktyce laboratoryjnej 4 Miarodajność wyników badań Kołobrzeg / Mrągowo, 2012 r. Klub Polskich

Bardziej szczegółowo

BADANIA BIEGŁOŚCI OZNACZENIA SKŁADU MORFOLOGICZNEGO W ODPADACH KOMUNALNYCH. 13.02.2014 Warszawa Przygotował: Daria Garzeł

BADANIA BIEGŁOŚCI OZNACZENIA SKŁADU MORFOLOGICZNEGO W ODPADACH KOMUNALNYCH. 13.02.2014 Warszawa Przygotował: Daria Garzeł BADANIA BIEGŁOŚCI OZNACZENIA SKŁADU MORFOLOGICZNEGO W ODPADACH KOMUNALNYCH 13.02.2014 Warszawa Przygotował: Daria Garzeł PROGRAM 1. Metodyka pobierania próbek odpadów komunalnych 2. Oznaczanie składu morfologicznego

Bardziej szczegółowo

Aspekty metrologiczne analizy próbek środowiskowych metodą FAAS i ICP-OES

Aspekty metrologiczne analizy próbek środowiskowych metodą FAAS i ICP-OES Aspekty metrologiczne analizy próbek środowiskowych metodą FAAS i ICP-OES Piotr Pasławski Państwowy Instytut Geologiczny Centralne Laboratorium Chemiczne Pomiar chemiczny i jego niepewność W 0 Substancja

Bardziej szczegółowo

DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA W ZABRZU W AUTOMATYCZNEJ WALIDACJI METOD ANALITYCZNYCH I PROWADZENIU BADAŃ BIEGŁOŚCI

DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA W ZABRZU W AUTOMATYCZNEJ WALIDACJI METOD ANALITYCZNYCH I PROWADZENIU BADAŃ BIEGŁOŚCI DOŚWIADCZENIA INSTYTUTU CHEMICZNEJ PRZERÓBKI WĘGLA W ZABRZU W AUTOMATYCZNEJ WALIDACJI METOD ANALITYCZNYCH I PROWADZENIU BADAŃ BIEGŁOŚCI Teresa Topolnicka, Agnieszka Plis, Mariusz Mastalerz, Centrum Badań

Bardziej szczegółowo

CHEMICZNE MATERIAŁY ODNIESIENIA

CHEMICZNE MATERIAŁY ODNIESIENIA Chemiczne materiały odniesienia Henryka SZEWCZYK Okręgowy Urząd Miar w Łodzi Wydział Chemii Analitycznej i Fizykochemii CHEMICZNE MATERIAŁY ODNIESIENIA W referacie opisano złożoność problemu zapewnienia

Bardziej szczegółowo

Metody przygotowywania próbek do celów analitycznych. Chemia analityczna

Metody przygotowywania próbek do celów analitycznych. Chemia analityczna START Metody przygotowywania próbek do celów analitycznych 1 Chemia analityczna Dr inż. Jerzy Górecki Katedra Chemii Węgla i Nauk o Środowisku WEiP D -11 p. 202 gorecki@agh.edu.pl Specjacja rtęci INFORMACJE

Bardziej szczegółowo