Chemia związków węgla

Transkrypt

1 strona 1/7 hemia związków węgla Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Węgiel i jego związki. Proste węglowodory nasycone i nienasycone, alkohole, kwasy karboksylowe, mydła, estry, tłuszcze, cukry, białka jako podstawowe składniki organizmów żywych, tworzywa sztuczne. Zadanie 1. Zadania zęść A (0 5) Standard I Jednym ze składników benzyny jest oktan węglowodór, którego cząsteczka zbudowana jest z 8 atomów węgla. Prawidłowy wzór sumaryczny oktanu to: Zadanie 2. Reakcji przyłączania mogą ulegać: tylko węglowodory nasycone tylko węglowodory nienasycone węglowodory nasycone i nienasycone nasycone pochodne węglowodorów Zadanie 3. Badając etanol wskaźnikiem stwierdzono, że ma odczyn: obojętny zasadowy kwasowy różny, w zależności od stężenia etanolu

2 strona 2/7 Zadanie 4. W skład białek wchodzą głównie następujące pierwiastki:, N, Ba, a,, S, Si,,, N, N, K, Na Zadanie 5. ukier zawarty w ryżu to: glukoza sacharoza skrobia celuloza zęść B (0 5) Standard II, III i IV Zadanie 6. Na poniższych ponumerowanych rysunkach przedstawiono modele odmian alotropowych węgla. Zdanie nieprawdziwe opisujące te odmiany jest następujące: Rysunek pierwszy przedstawia model diamentu, najtwardszego minerału Model cząsteczki umieszczonej na rysunku drugim przedstawia fulleren Rysunek trzeci przedstawia model diamentu We wszystkich modelach kulki symbolizują atomy węgla Zadanie 7. Banany swój charakterystyczny zapach zawdzięczają związkowi o wzorze Aby otrzymać taki ester w laboratorium należy przeprowadzić reakcję pomiędzy: i i i i

3 strona 3/7 Zadanie 8. W ponumerowanych probówkach znajdują się wodne roztwory: I kwasu mrówkowego, II etanolu, III glicerolu, IV octanu etylu Spośród nich przewodzą prąd elektryczny roztwory znajdujące się w probówkach: tylko I tylko II tylko III III i IV Zadanie 9. Substancję pozostawiającą tłuste plamy poddano silnemu ogrzewaniu: brunatne dymy nieprzyjemny zapach Na podstawie obserwacji tego doświadczenia można stwierdzić, że tą tłustą substancją na pewno nie jest: masło smalec olej słonecznikowy wazelina Zadanie 10. W zlewkach znajdują się cztery roztwory Aby wskazać roztwór skrobi należy wykonać próbę: z kwasem azotowym(v) z wodorotlenkiem miedzi(ii) z jodyną z fenoloftaleiną

4 strona 4/7 dpowiedzi na pytania testowe zakreśl w poniższej tabeli: A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B D D D D D D D D D D zęść (0 5) Standard II Spalanie alkoholu Zadanie 11. (0 2) W reakcji całkowitego spalania jednej cząsteczki pewnego alkoholu powstają dwie cząsteczki tlenku węgla(iv) i trzy cząsteczki wody. Zapisz równanie reakcji całkowitego spalania tego alkoholu. Napisz jego nazwę. Podział tłuszczów Zadanie 12. (0 3) Uzupełnij poniższy graf opisujący podział tłuszczów wybierając odpowiednie określenia: stan skupienia; pochodzenie; zwierzęce; ciekłe; stałe; roślinne; olej słonecznikowy; masło; olej lniany T USZZE.. np. smalec, tran np.... np.... np....

5 strona 5/7 zęść D (0 5) Standard III Zastosowanie pochodnych węglowodorów Zadanie 13. (0 3) Kolumna pierwsza zawiera nazwy pochodnych węglowodorów. Uzupełnij tabelę dobierając do nich określenia z kolumny drugiej. I II kwas metanowy 1. dynamit etanol 2. kwas mrówkowy palmitynian sodu 3. spirytus kwas etanowy 4. mydło sodowe E. kwas butanowy 5. kwas octowy F. nitrogliceryna 6. kwas masłowy G. octan etylu 7. esencja zapachowa A B D E F G o to za kwas? Zadanie 14. (0 2) ząsteczka pewnego nasyconego kwasu karboksylowego zawiera 8 atomów wodoru. Podaj wzór sumaryczny tego kwasu oraz jego nazwę systematyczną. zęść E (0 5) Standard IV Estry Dwa różne estry można zapisać jednym wzorem uproszczonym Zadanie 15. (0 3) Napisz wzory sumaryczne i strukturalne tych estrów oraz podaj ich nazwy. Zadanie 16. (0 2) Zapisz równania reakcji otrzymywania tych estrów.

6 strona 6/7 dpowiedzi i kryteria punktowania Zadania zamknięte część A i B Lp Sprawdzana umiejętność Prawidłowa odpowiedź 1 Wskazanie węglowodoru nasyconego zawierającego w cząsteczce 8 atomów węgla D 2 Wskazanie substancji, które ulegają reakcji przyłączenia B 3 kreślenie odczynu etanolu A 4 Wskazanie pierwiastków budujących białka 5 kreślenie do jakiej grupy cukrów należy cukier zawarty w ryżu 6 Przypisanie modelom ilustrującym odmiany alotropowe węgla ich opisu lub nazwy A 7 Wskazanie substratów reakcji estryfikacji, której produktem jest octan butylu B 8 Wskazanie substancji organicznej przewodzącej prąd elektryczny A 9 Wskazanie substancji tworzącej tłuste plamy, ale nie należącej do grupy związków organicznych zwanych tłuszczami D 10 Wskazanie próby wykrywającej skrobię Zadania otwarte - zęść, D i E Lp Kryteria oceniania 11 1 pkt określenie wzoru i nazwy spalanego alkoholu 1 pkt zapisanie równania reakcji Suma punktów za zadanie Przykładowe rozwiązanie Uwagi etanol alkohol etylowy 12 1 pkt uzupełnienie 4 luk 2 pkt uzupełnienie 6 luk 3 pkt uzupełnienie 9 luk 13 1 pkt 3 prawidłowo przyporządkowane nazwy pochodnych węglowodorów ich określeniom 2 pkt 5 prawidłowo przyporządkowych nazw pochodnych węglowodorów ich określeniom 3 pkt 7 prawidłowo przyporządkowanych nazw pochodnych węglowodorów ich określeniom 14 1 pkt podanie wzoru sumarycznego kwasu 1 pkt podanie nazwy systematycznej kwasu 3 rysunek pod tabelą 3 A 2 B 3 4 D 5 E 6 F 1 G 7 2 Wzór ogólny nasyconych kwasów karboksylowych to n 2n+1 2n = 8 n = 3 Wzór sumaryczny to 3 7 Nazwa kwas butanowy Prawidłowa nazwa kwasu to również kwas masłowy

7 strona 7/7 Lp Kryteria oceniania 15 1 pkt podanie wzorów sumarycznych estrów 1 pkt narysowanie wzorów strukturalnych 1 pkt podanie nazw estrów strukturalnych 16 1 pkt zapisanie 1 równania reakcji otrzymywania estru Suma punktów za zadanie Przykładowe rozwiązanie Uwagi metanian etylu 3 3 etanian metylu = Mrówczan etylu ctan metylu = T USZZE pochodzenie stan skupienia zwierzęce np. smalec, tran roślinne np. olej słonecznikowy ciekłe np. olej lniany stałe np. masło