PL B1. ALFA WASSERMANN S.P.A., Alanno Scalo, IT , IT, BO2001A000426

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PL 209954 B1. ALFA WASSERMANN S.P.A., Alanno Scalo, IT 06.07.2001, IT, BO2001A000426"

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. C07K 1/18 ( ) C07K 14/555 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Sposób oczyszczania białek interferonu i jego zastosowanie (30) Pierwszeństwo: , IT, BO2001A (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 01/03 (73) Uprawniony z patentu: ALFA WASSERMANN S.P.A., Alanno Scalo, IT (72) Twórca(y) wynalazku: LUCIA SCAPOL, Sasso Marconi, IT GIUSEPPE CLAUDIO VISCOMI, Sasso Marconi, IT (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 11/11 (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Elżbieta Pietruszyńska-Dajewska PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób oczyszczania białek interferonu oraz zastosowanie przedmiotowego sposobu do wytwarzania aktywnych substancji zawartych w preparatach leczniczych opartych na farmakologicznie aktywnych białkach. Znaczna część biochemicznych nauk opiera się na zastosowaniu farmakologicznie aktywnych białek, zarówno pochodzenia naturalnego, uzyskanych za pomocą technik ekstrakcyjnych, jak i pochodzenia syntetycznego, uzyskanych za pomocą metod opartych na rekombinacji DNA. W obydwu przypadkach ważny jest poziom czystości uzyskanych produktów, ponieważ zrozumienie ich aktywności związane jest z możliwością ścisłego powiązania biologicznego działania z obecnością określonej ilości białka. W tym kontekście, sposoby oczyszczania farmakologicznie aktywnych białek zyskały ważne znaczenie, gdyż czystość wytwarzanego białka wykazuje znaczny wpływ na wyniki, zwłaszcza gdy występuje w medycznym preparacie jako składnik lub dodatek. Możliwość wywołania toksycznych efektów i/lub spowodowania działań ubocznych w czasie prowadzenia leczenia jest powodem zmuszającym osoby odpowiedzialne za rejestrację i dopuszczenie do obrotu, leków opartych na białkach, do wprowadzania jeszcze bardziej ostrych przepisów w celu określenia ilości i uzyskiwanego składu aktywnych składników pochodzenia białkowego w wytwarzanych lekach. Ze względu na powyższe zagadnienia wzrasta rola sposobów oczyszczania białek, przy czym. główną trudność sprawia fakt, że farmakologicznie aktywne białka zawsze występują w mieszaninie z wieloma innymi białkami. Problem ten występuje zarówno w przypadku wykorzystania naturalnych źródeł przeznaczonych do ekstrahowania farmakologicznie aktywnych białek, takich jak, na przykład, krew, ekstrakty z narządów zwierzęcych i części roślin, jak i w przypadku stosowania metod rekombinowania DNA, ponieważ białka wykazują podobne właściwości fizykochemiczne, niezależnie od ich pochodzenia. Ponadto, w przypadku oczyszczania farmakologicznie aktywnych białek, białka te są zmieszane z innymi białkami o podobnych właściwościach i często występującymi w przeważającej ilości w porównaniu z pożądanymi białkiem, które należy wyizolować, jako produkt o wysokiej czystości. Zadanie to wymaga znacznego wysiłku i zwykle przeprowadzenia szeregu etapów oczyszczania w celu osiągnięcia pożądanego poziomu czystości. Tym sposobem, proces oczyszczania staje się bardzo skomplikowany i sukces przemysłowego wytwarzania białka jest zasadniczo związany ze skutecznością procesu oczyszczania, ponieważ ten ostatni determinuje koszty wytwarzania. W celu oczyszczania białka zastosowano wiele metod, na przykład, selektywnego wytrącania w wodnych i organicznych rozpuszczalnikach lub przy użyciu środków kaotropowych; rozdzielania za pomocą sączenia i/lub dializy; procesów imnunowytrącania przy użyciu odpowiednich przeciwciał; procesów chromatograficznych. Te ostatnie metody ogromnie zyskały na znaczeniu w czasie ostatnich lat głównie ze względu na to, że pozwalają na uzyskiwanie produktu o wysokiej czystości, jak opisał F.E. Régnier w J. Chromatogr. 413, , (1937). Wiele technik opisano w literaturze naukowej i można je sklasyfikować na podstawie mechanizmu działania zastosowanego w odniesieniu do białek, na przykład, metody te obejmują rozdzielanie na podstawie ciężaru cząsteczkowego, absorbowania na polarnych nośnikach, zwanych również fazami stacjonarnymi, absorpcji na niepolarnych nośnikach, zwanych fazami stacjonarnymi odwróconymi, absorpcji przez wykorzystanie selektywnego powinowactwa z ligandami osadzonymi na obojętnych nośnikach, takich jak, miedź, cynk, żelazo i platyna, chemiczne barwniki, takie jak, błękit brylantowy, białka typu białko A i białko G, węglowodany typu wielocukry i glukozaminoglikany, absorpcji z wykorzystaniem, immuno-powinowactwa ze specyficznymi przeciwciałami osadzonymi na obojętnych nośnikach, absorpcji opartej na jonowym oddziaływaniu z elektrostatycznie naładowanymi ligandami osadzonymi na obojętnych nośnikach. Selektywność, to znaczy zdolność do selektywnego rozpoznania pożądanego białka, koszt i możliwość zastosowania na skalę przemysłową są parametrami pozwalającymi na określenie przydatności różnych technik chromatograficznych. Na podstawie takich parametrów uznano, że chromatografia oparta na zasadzie swoistej sorpcji, to znaczy, na immunologicznym powinowactwie gwarantuje wysoką selektywność, lecz wykazuje jednocześnie wysokie reszty stosowania, ryzyko denaturowania przeciwciał i ryzyko związane z bezpieczeństwem stosowania oczyszczonego produktu, gdyż przeciwciało jest pochodzenia zwierzęcego.

3 PL B1 3 Chromatografia, która wykorzystuje oddziaływania jonowe, zwana także chromatografią jonowymienną, związana jest z mniejszym, ryzykiem, dla utrzymania farmakologicznej aktywności białek i jest łatwiejsza do zastosowania w warunkach przemysłowych, przy mniejszych kosztach, lecz jednocześnie charakteryzuje ją mniejsza selektywność. Tym samym bardzo pożądanym jest znalezienie warunków dla chromatografii jonowymiennej, które pozwolą na zwiększenie selektywności tak, aby ta metoda stała się konkurencyjna w stosunku do innych metod z punktu widzenia czystości uzyskiwanego produktu. Chromatografię jonowymienną zwykle przeprowadza się przy użyciu kolumn o różnej wielkości, wypełnionych stałymi nośnikami posiadającymi grupy chemiczne, które ciągle lub w określonych warunkach są obdarzone ładunkiem elektrostatycznym. Związek naniesiony na kolumnę jonowymienną oddziałuje na zasadzie przyciągania/odpychania ładunku elektrycznego z wypełnieniem, osadzonym, na nośniku. Różne związki zawarte w mieszaninie będą zdolne do wiązania się z fazą stacjonarną w zależności od wielkości posiadanego ładunku, w wyniku, czego będą utrzymywane na niej dłużej lub krócej, co umożliwia ich rozdzielanie przy wyjściu z kolumny. Chromatografię nazywa się kationowymienną, jeśli ładunki osadzone na nośniku są ujemne, ponieważ zatrzymywane są kationy, oraz anionowymienną gdy ładunki na nośniku są dodatnie. Białka są związkami o wysokim, ciężarze cząsteczkowym wyższym niż daltonów, utworzonymi przez heterogeniczne polimery aminokwasowe; pewne aminokwasy posiadają w swoi łańcuchu bocznym grupy funkcjonalne, które mogą być przekształcane w jony w zależności od wysokości ph roztworu, czyli w jony ujemne w przypadku kwasowych aminokwasów, lub jony dodatnie w przypadku zasadowych aminokwasów, tym samym, wszystkie ciałka posiadają dużą ilość ładunków dodatnich i ujemnych. Punkt izoelektryczny białka, pi, oznacza taką wartość ph, przy której białko jest obojętne, ponieważ ładunki ujemne są równoważone ładunkami dodatnimi; białko w punkcie izoelektrycznym umieszczone w polu elektrycznym, nie ulega jakiejkolwiek polaryzacji pod wpływem tego pola. Ilość ujemnych ładunków wzrasta przy wartościach ph wyższych, niż pl i białko uzyskuje sieć ładunków ujemnych, oraz przeciwnie przy wartościach ph niższych niż pl białko uzyskuje sieć ładunków dodatnich. Każde białko posiada swoją charakterystyczną wartość pl, która jest inna niż wartości dla innych białek oraz pewne białka stają się nierozpuszczalne w punkcie izoelektrycznym. Jeśli białko znajduje się w roztworze przy wartości ph niższej niż pi to posiada sieć ładunków dodatnich i tym samym może oddziaływać z ujemnie naładowanym, nośnikiem, i może być poddawane chromatografii kationowowymiennej, oraz białko może być poddawane chromatografii anionowymiennej przy wartościach ph wyższych niż jego pl, jak opisał F. E. Régnier, Science, 233, (1987) i S. Yamamoto i jego współpracownicy w Chromatographic Science Series, 4 3, :, Marcel Dekker, Inc. Publisher, New York. W przeciwieństwie do tego, niespodziewanie stwierdzone i na tym stwierdzeniu opiera się niniejszy wynalazek, że możliwe jest znalezienie zakresu wartości ph wyższych niż odpowiadające pl dla danego białka, przy których białka będą wciąż absorbowane na nośnikach do chromatografii kationowymiennej tak, że będzie możliwe przeprowadzenie chromatografii kationowymiennej. Taka sytuacja szczególnie ważna, ponieważ w tych warunkach można uzyskać wysoką selektywność pomiędzy białkami, gdyż nawet bardzo małe różnice pi różnych białek można wykorzystać dla osiągnięcia znacznego rozdzielenia, co pozwala na uzyskanie wysokiej skuteczności oczyszczania. Ten ostatni aspekt jest szczególnie ważny w procesach oczyszczania białek otrzymanych w wyniku rekombinacji, gdzie zanieczyszczenia, to znaczy, wykazujące bardzo małe zmiany strukturalne w porównaniu z produktami, takie jak, na przykład, produkty na różnych stopniach utlenienia, acetylacji, o utraconej funkcji amidowej i tym podobne. Ten rodzaj zanieczyszczeń jest bardzo trudny do usunięcia nawet sposobem chromatografii z wykorzystaniem swoistej sorpcji typu immmunologicznego, ponieważ w większości przypadków przeciwciała nie są zdolne do ich rozróżniania. Mechanizm, który może tłumaczyć ten fenomen opiera się na fakcie, że rozkład ładunków na zewnętrznej powierzchni białka nie jest jednorodny, czyli w przypadku gdy wartość ph jest nieznacznie większa niż wartość pl i białko posiada całkowity, ujemny ładunek sieci, to pozostają jeszcze dodatnie ładunki ulokowane w cząsteczce, które mogą oddziaływać na ujemną fazę stacjonarną. W celu skutecznego wykorzystania tego mechanizmu ważnym jest, aby nadmiar ładunków ujemnych nie był zbyt silny, bo inaczej pola elektryczne wytworzone przez ładunki ujemne mogą być tak silne, że będą uniemożliwiały oddziaływanie całego białka z ujemnie naładowanym nośnikiem chromatograficznym.

4 4 PL B1 Ponadto niezbędnym jest odpowiednie kontrolowanie mocy jonowej roztworów stosowanych, jako eluenty, ponieważ wysoka moc jonowa wykazuje działanie osłaniające wobec białka, zapobiegając ich oddziaływaniu z fazą stacjonarną. G.P. Lampson i jego współpracownicy w Anal. Biochem., 11, (1965); opisali przypadek, w którym białka typu ludzkiej gamma-globuliny, rybonukleazy, hemoglobiny, delta-chymotrypsyny, globiny i lizozymu, przy niewielkich zmianach ph ale przy utrzymywaniu len w roztworze o wysokiej mocy jonowej, zapewnianej przez 0,1 molowy roztwór fosforanu poddawały się eluowaniu metodą chromatografii kationowymiennej przy wartościach ph o prawie 0,4 jednostki niższych niż pl. Powyżej opisana zasada, na której opiera się niniejszy wynalazek, zgodnie z wiedzą wynalazców nigdy nie była zastosowana w celu przeprowadzenia skutecznego procesu oczyszczania białek. Możliwość wykorzystania różnic wartości punktu izoelektrycznego białek w celu optymalizacji procesu oczyszczania opisanego przez A. K. Kontturi i jego współpracowników w Acta Chem. Scand., 50(2), ,(1996), w istocie dotyczy konwencjonalnego zastosowania chromatografii jonowymiennej, w którym chromatografię kationowymienną przeprowadza się zawsze przy wartości ph niż punkt izoelektryczny. W przeciwieństwie do tego, zgodnie ze sposobem przedstawionym w niniejszym zgłoszeniu patentowym chromatografię kationowymienną przeprowadza się przy wartości ph wyższej niż punkt izoelektryczny białka. Sposób przedstawiony w niniejszym zgłoszeniu patentowym można ogólnie rozważać zgodnie z załączonymi przykładami, w których wykazano jego użyteczność zarówno dla białka pochodzenia naturalnego jak i dla białka uzyskanego w wyniku rekombinacji DNA. Różnice pomiędzy białkami polegają na rozległości zakresu ph, wyższego niż Pi, użytecznego dla oczyszczania danego białka. Rzeczywiście, na przykład, jak przedstawia się w poniższych przykładach, taki zakres ph wynosi około 0,2 jednostki ph w przypadku białka interferonu, oraz około jednej jednostki ph w przypadku albuminy. Zastosowanie niniejszego wynalazku rekombinowanego interferonu alfa (RFNα) którego punkt izoelektryczny wynosi 5,9 jak podali D. Thatcher i N. Panayotatos w Methods Enzymol., 119, (1986), będzie przedstawione w przykładach, gdzie zostanie pokazane możliwe i korzystne oczyszczanie tego białka metodą kationowymienną przy wartości ph 6,1. Ponadto w przykładzie przedstawia się oczyszczania, albuminy z surowicy krwi ludzkiej o wartości Pi wynoszącej 4,9, co przedstawili D. B. Rylatt i jego współpracownicy w J. Chromatogr., 865, (1999) i będzie pokazane, że oczyszczanie jest możliwe i korzystne metodą kationowymienną przy wartości ph 6,0. Korzyści stosowania sposobu według niniejszego wynalazku są znaczące, jeśli uzyskane wyniki porównuje się z wynikami uzyskanymi sposobami opisanymi w naukowych publikacjach i/lub patentach poświęconych oczyszczaniu α interferonu i albuminy z surowicy krwi ludzkiej, które to procesy zwykle wymagają stosowania trzech i więcej kolejnych etapów, co powoduje wysokie koszty przemysłowe i spadek wydajności. D. Thatcher i N. Panayotatos opisali oczyszczanie rekombinowanego, ludzkiego interferonu rifn-α2, Metod Enzymom., 119, (1986) za pomocą pięciu kolejnych etapów: a) chromatografii kationowymiennej; b) chromatografii anionowymiennej; c) chromatografii wykorzystującej powinowactwo do metali ciężkich; d) działanie nasyconym roztworem siarczanu amonowego; d) chromatografii cząsteczkowego wykluczania. W europejskim opisie patentowym przedstawiono sposób oczyszczania interferonu za pomocą kolejnego zastosowania trzech typów chromatografii: a) z wykorzystaniem swoistej sorpcji immunologicznej; b) kationowymiennej; c) cząsteczkowego wykluczania. W opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki przedstawiono sposób oczyszczania interferonu za pomocą kolejnego zastosowania czterech typów chromatografii: a) z sorpcją immunologiczną z monoklinalnym przeciwciałem; b) na odwróconej fazie; c) kationowymiennej; d) cząsteczkowego wykluczania. W europejskim, opisie patentowymi przedstawiono sposób wytwarzania alfa interferonu, w którym, zaangażowano cztery typy chromatografii: a) z metalem, chelatującym; b) kationowymienną; c) anionowymienną; d) sączenia na żelu. Inne publikacje i patenty przedstawiają trzy lub więcej działań koniecznych dla oczyszczania białka interferonu, na przykład, opis patentowy Stanów Zjednoczonych Ameryki , międzynarodowe zgłoszenie patentowe WO i publikacja F. R. Khana i V. R. Rai, Bioprocess Technol., 7, , (1990).

5 PL B1 5 Cytowane przykłady przedstawiają większość doniesień na temat oczyszczania interferonu, a zwłaszcza interferonu alfa. Wykazują one, że oczyszczanie tego ostatniego jest szczególnie trudne i wymaga stosowania wielu etapów. Ponadto podkreślić należy jak wysokie poziomy oczyszczenia uzyskuje się szczególnie przy zastosowaniu chromatografii z sorpcją immunologiczną wykorzystującej przeciwciała pochodzące od myszy lub szczurów. Jednak obecność takich technik w procesie wytwarzania przemysłowego stosowanego przy wytwarzaniu aktywnych substancji dla celów farmacji ludzkiej grozi ryzykiem możliwego zakażenia wirusami pochodzącym od myszy lub szczurów, ze względu na możliwość występowania immunogenicznych fragmentów pochodzących od immunoglobulin myszy lub szczurów w produkcie końcowym, oraz ze względu na trudności z walidowaniem nośników chromatograficznych z przemysłowego punktu widzenia. Ponadto, z krótko zilustrowanych przykładów wynika, że chromatografia kationowymienna jest szeroko stosowana, lecz nigdy jako oddzielna technika, ponieważ jej możliwości są ograniczone jeśli chodzi o zwiększanie poziomów czystości. W publikacjach K. R. Babu i jego współpracowników w Appl. Microbiol. Biotech., 53(6), , (2000), i R. Bouyona i jego współpracowników w Biotecnología Aplicada, 14, (1997) przedstawiono sposoby oczyszczania alfa interferonu w jednym etapie za pomocą chromatografii jonowymiennej w roztworze o gradiencie stężenia soli. Jednak w obydwu przypadkach w celu uzyskania produktu o dostatecznej czystości autorzy poddawali izolacji tylko niektóre frakcje chromatograficzne zawierające alfa interferon, co powodowało znaczne obniżenie wydajności aż do minimalnej 7,5%. Ponadto, opisane sposoby oczyszczania za pomocą chromatografii prowadzonej w gradiencie stężenia soli nie można stosować na skalę przemysłową. Wiele sposobów oczyszczania opartych na chromatografii opisano także w odniesieniu do albuminy ludzkiej. Wychodzą one z procedur obejmujących otrzymywanie albuminy za pomocą frakcjonowania surowicy ludzkiej lub metodami rekombinowania DNA, są to techniki kompleksowe i zaledwie dają się przenieść na poziom przemysłowy, co potwierdza wielkość wciąż istniejącego problemu skutecznego oczyszczania albuminy ludzkiej, zarówno pochodzenia naturalnego jak i uzyskiwanego przy użyciu rekombinacji. W opisach patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki numery i przedstawiono oczyszczanie albuminy za pomocą chromatografii jonowymiennej i oddziaływania hydrofobowego. Schemat oczyszczania przedstawiony w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki numer ujawnia sposób oczyszczania albuminy za pomocą dwóch etapów chromatograficznych, jednego etapu ultrafiltracji i dwóch następnych etapów oczyszczania za pomocą chromatografii. Mniej konwencjonalne metody oczyszczania albuminy, w których zastosowano chromatografię anionowymienną w złożu fluidalnym lub chromatografię na zasadzie swoistej sorpcji współdziałającą z dostępnymi w handlu nośnikami typu Streamline lub nośnikami odpowiednio spreparowanymi, na przykład z cząstkami zmodyfikowanymi cyrkonem lub emulsjami perfluorowęglowodorów przedstawiono w opisie patentowym Stanów Zjednoczonych Ameryki numer i w publikacjach A. Sumi i jego współpracowników w Bioseparation, 8(1-5), , (1999), A. Mullick i M. C. Flickinger w Biotechnol. Bioeng., 65(3), (1999) i G. E. Creath i jego współpracownicy w J. Chromatogr., 597(1-2), (1992). Ostatnio metodę oczyszczania albuminy z wykorzystaniem ciężkich metali opisali również L. Yang i jego współpracownicy w Sheng Wu Kung Cheng Hsueh Pao, 16(1), (2000) oraz technikę z wykorzystaniem powinowactwa chemicznego na nośnikach, do których cząsteczek przyłączono barwniki typu Cibacron Blue F3G opisali A. Compagnini i jego współpracownicy w J. Chromatogr. A, 736(1-2), 115, (1996). Wszystkie te metody w różnym stopniu charakteryzują problemy z kompleksowym stosowaniem i wysokimi kosztami, tym samym nie został rozwiązany problem indywidualnego, nowego sposobu oczyszczania farmakologicznie aktywnych białek, który byłby zarówno prosty i skuteczny na skalę przemysłową jak i korzystny ekonomicznie. Wynalazek opisany poniżej daje odpowiedź na te ważne wymagania dostarczając proces oczyszczania farmakologicznie aktywnych białek, prosty do stosowania przemysłowego, o niskich kosztach i znacznych ekonomicznych zaletach. Zgodnie z niniejszym wynalazkiem sposób oczyszczania białek interferonu oparty jest na zastosowaniu kationowymiennej chromatografii prowadzonej na stałym nośniku w szczególnych warunkach, które obejmują, po naniesieniu próbki, kondycjonowanie kolumny eluentami o odpowiedniej wartości ph i odpowiedniej mocy jonowej, takie że kolumna będzie jednorodna i znajdzie się w bardziej zasadowym

6 6 PL B1 ph, na przykład wyższym, niż odpowiedni dla białek interferonu punkt izoelektryczny pl, przy zapewnieniu jednak aby wymienione białka mogły być jeszcze absorbowane na stałym nośniku stosowanym w chromatografii kationowymiennej. Po przeprowadzeniu takiego kondycjonowania farmakologicznie aktywne białka eluuje się z kolumny za pomocą zwiększania mocy jonowej i/lub wartości ph eluentów. Przedmiotem niniejszego wynalazku jest sposób oczyszczania białek interferonu, polegający na tym, że obejmuje przeprowadzanie kationowymiennej chromatografii na stałym nośniku przy wartości ph bardziej zasadowej niż ph odpowiadające punktowi izoelektrycznemu pl oczyszczanych białek, wartości ph przy której wymienione białka pozostają wciąż zaabsorbowane i eluowanie wymienionych białek poprzez zwiększanie mocy jonowej i/lub wartości ph wodnych roztworów buforowych. Korzystnie wodne roztwory buforowe zawierają od 5 do 100 mm mieszanin buforujących wybranych spośród mieszanin monozasadowego fosforanu potasu i dizasadowego fosforanu sodu, monozasadowego ftalanu potasu i wodorotlenku sodu, dizasadowego cytrynianu sodu i wodorotlenku sodu, kwasu cytrynowego i dizasadowego fosforanu sodu, imidazolu i kwasu chlorowodorowego. Korzystniej roztwory buforowe mogą zawierać sole organiczne lub nieorganiczne w stężeniu od 1 do 100 mm, zdolne do modyfikowania mocy jonowej roztworów. Korzystnie białkami interferonu są interferony alfa, beta, gamma, delta, omega, tau, naturalne alfa z leukocytów, rekombinowane alfa-2b i zgodne. Korzystnie oczyszcza się rekombinowany interferon alfa-2b, rifnα-2b, przy czym sposób obejmuje nanoszenie mieszaniny białkowej pochodzącej z fermentacji rifnα-2b, umieszczonej w 1 M roztworze octanu sodu o wartości ph doprowadzonej kwasem octowym do 5,5, na kolumnę wypełnioną silną kationowymienną żywicą, kondycjonowaną przy wartości ph 5,5 za pomocą roztworu octanu sodu o stężeniu 20 mm. tak, aby nanieść pomiędzy 6 a 8 mg białka na każdy ml stacjonarnej fazy, poddawanie kolumny dwóm cyklom przemywania, pierwszemu za pomocą roztworu buforowego o wartości ph wynoszącej 6,1 przy stężeniu pomiędzy 5 a 15 mm, następnie przemywaniu tym samym roztworem buforowym z dodanym chlorkiem potasu w stężeniu 2 mm oraz na koniec eluowanie czystego rifna-2b z kolumny za pomocą roztworu buforowego o wartości ph 6,1 zawierającego chlorek potasu w stężeniu pomiędzy 15 a 25 mm. Korzystniej, jako żywicę stosuje się mocny nośnik kationowymienny składający się z hydrofilowego polimeru z grupami kwasu sulfonowego usieciowanymi na membranie polieterowosulfonowej i mieszaniny buforowe wybiera się z następujących mieszanin: monozasadowy fosforan potasu i dizasadowy fosforan sodu, monozasadowy ftalan potasu i wodorotlenek sodu, dizasadowy cytrynian sodu i wodorotlenek sodu, kwas cytrynowy i dizasadowy fosforan sodu, imidazol i kwas chlorowodorowy. Przedmiot wynalazku stanowi także zastosowanie sposobu jak określono powyżej do wytwarzania aktywnych substancji zawartych w preparatach leczniczych opartych na farmakologicznie aktywnych białkach. Korzystnie białko interferonu jest rekombinowanym interferonem alfa-2b. Skuteczne przeprowadzenie oczyszczania sposobem według wynalazku wymaga indywidualnego i prawidłowego zastosowania kombinacji obejmującej stosowany nośnik chromatograficzny, wartość ph wyższą niż wartość pl i wielkość mocy jonowej zastosowanej w chromatograficznych eluentach, ponieważ dla wybranego nośnika chromatograficznego skuteczne oczyszczanie osiąga się przy ograniczonych zmianach wartości ph i/lub mocy jonowej, często wynoszących dziesiąte części jednostki ph i/lub kilku setnych części µs będącej jednostką mocy jonowej. Można stosować wszystkie stałe nośniki zwykle wykorzystywane, jako fazy stacjonarne dla kationowymiennej chromatografii, zwłaszcza korzystnie stosuje się fazy stacjonarne zwane silnymi fazami kationowymiennymi gdy pl oczyszczanego białka jest niższe niż 6, podczas gdy kationowymienne fazy stacjonarne zarówno zwane silnymi jak i słabymi można stosować bez różnicy dla białek wykazujących pl wyższe niż 6. Wymienione fazy stacjonarne mogą zawierać nośniki silikonowe lub polimerowe, funkcjonalizowane za pomocą grup sulfonowych lub karboksylowych w postaci protonowanej lub w postaci soli alkalicznej. Skutecznie można stosować handlowe fazy stacjonarne obejmujące, na przykład, Source S (Pharmacia Biotech), Sepharose SP-Fast Flow, Sepharose SP-High Performance, SP Sepharose XL (Pharmacia Biotech), Fractogel S (Merck, Darmstadt), Mustang (Pall Corporate), CM Sepharose FF (Pharmacia Biotech), Dowex, Bio-Rad AG (Bio-Rad), Poros S (PerSeptive Biosystems), Shodex - S, Toyopearl SP (Tosohass). Zakres wartości ph, przy których skutecznie można przeprowadzać oczyszczanie sposobem według wynalazku jest bardzo szeroki, zależy od wartości punktów izoelektrycznych oczyszczanych białek interferonu i zawiera się pomiędzy 2 a 11, korzystnie pomiędzy 4 a 8,5.

7 PL B1 7 Rozpiętość zakresu wartości ph, wyższych niż wartość pl, zgodnie ze sposobem według niniejszego wynalazku, może zmieniać się odpowiednio do wartości pl białek interferonu o jednostkę ph powyżej wymienionej wartości pl, dając znaczące różnice pomiędzy różnymi białkami. Na przykład, stwierdzono, że w przypadku rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b) możliwe jest uzyskanie absorpcji białka na nośniku kationowymiennym do 0,2 jednostki ph powyżej wartości pl wynoszącej 5,9 w wyniku czego możliwe jest oczyszczanie za pomocą chromatografii kationowymiennej, podczas gdy w przypadku albuminy z surowicy krwi ludzkiej stwierdzono, że białko pozostaje zaabsorbowane do jednej jednostki ph powyżej jego wartości pl. Zakres stężenia soli w roztworach wodnych stosowany dla skutecznego zastosowania eluentów, zależy od rodzaju oczyszczanego białka interferonu i stwierdzono, że mieści w zakresie pomiędzy stężeniem 1 milimolowym a 100 milimolowym, korzystnie pomiędzy stężeniem 1 milimolowym a 30 milimolowym. Na przykład, w przypadku oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b), zakres stężenia soli w wodnym roztworze mieści się pomiędzy 1 milimolowym a 30 milimolowym, korzystnie pomiędzy 5 a 15 milimolowym. W celu zapewnienia wysokiej użyteczności chromatograficznego sposobu według wynalazku, konieczne jest zapewnienie stałych i trwałych wartości ph eluentów, nawet jeśli nie są one absolutnie konieczne, to stosuje się wodne roztwory odpowiednio buforowane, zawierające od 5 do 100 milimoli, korzystnie 10 do 20 milimoli mieszanin buforowych. Korzystnie zastosować można każdą chemiczną substancję lub mieszaninę chemicznych substancji zdolnych do utrzymania wartości ph w zakresie od 2 do 11, ponieważ można stosować eluenty o wartościach ph od 2 do 11. Wiele wodnych roztworów buforowych można korzystnie stosować zgodnie z niniejszym wynalazkiem, między innymi takie jak zawierające: glicynę i chlorek sodu, kwas maleinowy i wodorotlenek sodu, kwas malonowy i wodorotlenek sodu, kwas mlekowy i wodorotlenek sodu, kwas mrówkowy i wodorotlenek sodu lub litu, kwas bursztynowy i wodorotlenek sodu, N-metylopiperazynę i kwas chlorowodorowy, piperazynę i kwas chlorowodorowy lub kwas octowy, L-histydynę i kwas chlorowodorowy, kwas 4-(2-hydroksyetylo)-1-piperazynoetanosulfonowy i wodorotlenek sodu lub litu, N-metylodietanoloaminę i kwas siarkowy, N-metylodietanoloaminę i kwas chlorowodorowy lub kwas octowy, pirydynę i kwas mrówkowy, dizasadowy cytrynian sodu i wodorotlenek sodu, monozasadowy ftalan potasu i kwas chlorowodorowy, monozasadowy ftalan potasu i wodorotlenek sodu, monozasadowy fosforan potasu i dwuzasadowy fosforan sodu, bicynę i wodorotlenek sodu, dietylobarbituran sodu i kwas chlorowodorowy, boran sodu i kwas chlorowodorowy, boran sodu i wodorotlenek sodu, 1,3-diaminopropan i kwas chlorowodorowy, kwas cytrynowy i dizasadowy fosforan sodu, octan sodu i kwas octowy, imidazol i kwas chlorowodorowy, trietanoloaminę i kwas chlorowodorowy lub kwas octowy, tris(hydroksymetyloaminometan) i kwas chlorowodorowy, węglan sodu i wodorowęglan sodu, etanoloaminę i kwas chlorowodorowy, piperydynę i kwas chlorowodorowy, trimetyloaminę i kwas mrówkowy, pirydynę i kwas octowy, trimetyloaminę i kwas octowy, trimetyloaminę i kwas chlorowodorowy, wodorotlenek amonu i kwas mrówkowy, wodorotlenek amonu i kwas octowy, trimetyloaminę i węglan sodu, węglan amonu i wodorotlenek amonu. Zwłaszcza w przypadku oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b) można stosować wszystkie buforowe roztwory o wartości ph pomiędzy 5,9 a 6,1, korzystnie buforowe roztwory o wartości ph pomiędzy 5,9 a 6,1 zawierające monozasadowy fosforan potasu i dizasadowy fosforan sodu, monozasadowy ftalan potasu i wodorotlenek sodu, dizasadowy cytrynian sodu i wodorotlenek sodu, kwas cytrynowy i dizasadowy fosforan sodu, imidazol i kwas chlorowodorowy, podczas gdy w przypadku oczyszczania albuminy w surowicy krwi ludzkiej można stosować buforowe roztwory zawierające takie same mieszaniny związków chemicznych o wartości ph pomiędzy 4,9 a 6,0. Wodne roztwory stosowane, jako eluenty poza substancjami chemicznymi stosowanymi w celu buforowania wartości ph mogą zawierać również substancje chemiczne modyfikujące jonową moc roztworu. W tym celu korzystnie można stosować zarówno sole organiczne, takie jak, na przykład, karboksylany, alkilosulfoniany i ftalany, jak i sole nieorganiczne, takie jak, na przykład, siarczany, chlorki, fosforany, z kationami takimi jak, sodu, potasu, amoniowy, utworzony z aminy pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowej lub aminy aromatycznej. Takie związki korzystnie stosuje się w stężeniu od 1 milimolowego do 100 milimolowego, korzystnie pomiędzy 1 milimolowym a 30 milimolowym.

8 8 PL B1 Na przykład, w przypadku oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b) stężenie tych związków może zmieniać się w zakresie od 1 milimolowego do 30 milimolowego, korzystnie od 2 do 20 milimolowego. Skuteczność oczyszczania można zwiększyć, jeśli przed eluowaniem białek interferonu kolumnę raz lub więcej razy przemyje się eluentami o odpowiednim ph i odpowiedniej mocy jonowej tak, aby znalazła się w warunkach ph wyższego niż pl. W przypadku oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b), dla którego wartość pl wynosi 5,9, przemywanie prowadzi się buforowymi roztworami o wartości ph pomiędzy 6,0 a 6,1. Ilość eluentu przepuszczanego przez kolumnę w czasie takich przemywań może być różna, zwykle stosuje się od 5 do 100 objętości kolumny (CV). Na przykład, w przypadku oczyszczania albuminy z surowicy krwi ludzkiej przemywanie przeprowadza się przy użyciu od 20 do 40 CV, podczas gdy w przypadku oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b (rifnα-2b) przemywanie przeprowadza się przy użyciu od 10 do 80 CV. Ilość oczyszczanego produktu, którą można nanieść na kolumnę zależy od stosowanego nośnika chromatograficznego i może sięgać maksymalnej ilości 100 miligramów łącznej ilości białek na każdy mililitr fazy stacjonarnej, jednak zwykle stosuje się mniejsze ilości pomiędzy 5 a 20 mg/ml. Eluenty można przepuszczać przez kolumnę z szybkością liniową w odniesieniu do fazy stacjonarnej, wynoszącą maksymalnie 10 cm/minutę. Opisany sposób oczyszczania można stosować do wszystkich białek interferonu; korzystnie sposób według niniejszego wynalazku stosuje się do oczyszczania białek interferonu, zwłaszcza do oczyszczania interferonu alfa, beta, gamma, delta, omega, tau, do oczyszczania naturalnego interferonu z leukocytów, do oczyszczania rekombinowanego interferonu alfa 2b i interferonów zgodnych pochodzenia naturalnego jak i pochodzących z procesu rekombinacji. Przedmiotem opisanego powyżej sposobu oczyszczania jest zapewnienie przemysłowego i ekonomicznego sposobu otrzymywania farmakologicznie aktywnych białek o stopniu czystości takim, że pozwala na ich bezpośrednie zastosowanie do wytwarzania zawierających je leczniczych preparatów. W szczególności, leczniczymi preparatami korzystnymi zgodnie z niniejszym wynalazkiem są takie, które zawierają interferon, jeszcze korzystniej rekombinowany interferon alfa 2b (rifnα-2b) pochodzenia naturalnego oraz uzyskany z wykorzystaniem rekombinacji. Poniżej przedstawia się pewne ilustrujące przykłady sposobu według niniejszego wynalazku, wyłącznie w celu wyjaśnienia wynalazku, lecz nie można ich rozważać, jako jakiegokolwiek jego ograniczenia. P r z y k ł a d I Wytwarzanie rekombinowanego interferonu alfa 2b (rlfnα-2b) Część komórek szczepu Escherichia coli BL21 DE3 poddaje się transformacji przy użyciu 5 nanogramów plazmidu pet9α-ifnα-2b, otrzymuje przez klonowanie syntetyczny gen wytwarzający sekwencję ludzkiego genu IFNa-2b, odpowiednio zmodyfikowany w celu włączenia tej sekwencji do kodonów częściej występujących w Escherichia coli w plazmidzie pet9a (Novagen). Białkowa sekwencja ulegająca ekspresji z komórek Escherichia coli odpowiada opisanej w Methods in Enzymology, Interferons, część C, wydawca S. Pestka, 119, 3-14 (1986), wydanie Academic Press Inc.. Szczep Escherichia coli BL21 DE3 przekształcony za pomocą plazmidu pet9α-ifnα-2b umieszcza się w hodowli w kolbie, w odpowiednim podłożu hodowlanym, na przykład, w roztworze zawierającym 12 g/l fitopeptonu (Phyto peptoton, BBL), 24 g/l ekstraktu z drożdży (Yeast extract, Difco), 4 g/l gliceryny (BDH) i neomycynę, w temperaturze 37 C, w czasie dostatecznym do osiągnięcia wartości gęstości optycznej przy długości fali 600 nm wynoszącej 0,6-0,8, co zachodzi zwykle w czasie 7-9 godzin. Uzyskaną tym sposobem hodowlę przy rozcieńczeniu od 1 do 100, stosuje się następnie do zaszczepienia 5 litrowego fermentora zawierającego podłoże identyczne jak powyżej opisane podłoże w kolbie. Hodowlę prowadzi się w czasie 14 godzin w temperaturze 37 C, przy napowietrzaniu prowadzonym z szybkością jednej objętości powietrza w czasie minuty w odniesieniu do objętości podłoża. Bakteryjne komórki po zakończeniu hodowli oddziela się za pomocą wirowania z szybkością 6000 obrotów na minutę (rpm), następnie zawiesza w odpowiednim wodnym roztworze zawierającym ditiotreitol (DTT) w stężeniu 1 milimolowym, w ilości nie większej niż 6 ml na każdy gram wilgotnej pozostałości bakteryjnej po wirowaniu. Bakteryjną zawiesinę poddaje się lizie komórek za pomocą

9 PL B1 9 znanych i opisanych metod, typu rozbijania za pomocą ultradźwięków lub za pomocą hydraulicznego ciśnienia. Uzyskaną zawiesinę oddziela się za pomocą wirowania, stałą część zawiesza w 50 ml roztworu soli zawierającego DTT w stężeniu 1 milimolowym i ponownie wiruje. Stały składnik, zawierający zainkludowane związki, oddziela się i przy silnym mieszaniu w temperaturze pokojowej zawiesza w 450 ml roztworu zawierającego chlorek guanidyniowy w stężeniu 6 molowym, 50 mm Tris.HCl, przy wartości ph wynoszącej 8, oraz EDTA w stężeniu 0,1 milimolowym. Zawiesinę poddaje się wirowaniu i supernatant rozcieńcza w stosunku od 1 do 100, do 1 do 200 odpowiednio roztworem soli zawierającym 50 mm -Tris.HCl, przy wartości ph 8 i EDTA w stężeniu 0,1 milimolowym przy wartości ph 8, w celu renaturacji białka. Roztwór do renaturacji może zawierać aminokwasy typu glicyny lub argininy; mieszaniny związków zawierających siarczki w postaci utlenionej lub tworzących disiarczki w postaci zredukowanej, typu na przykład, glutationu, etanploaminy, cysteiny. Proces renaturacji prowadzi się przy silnym mieszaniu roztworu w temperaturze 4 C w czasie prawie 72 godzin, po czym roztwór sączy się i zatęża przy użyciu diafiltracji stosując bufor Tris.HCl o stężeniu 40 milimolowym o wartości ph 8 i prowadząc do czasu, gdy końcowy współczynnik stężenia spadnie od 5 do 10 razy. Końcowe stężenie roztworu zwykle wynosi od 0,4 do 1,0 mg/ml. P r z y k ł a d II Oczyszczanie rekombinowanego interferonu alfa 2b (rlfnα-2b) 1 molowy roztwór octanu sodu dodaje się do białkowej mieszaniny zawierającej rifnα-2b, uzyskanej sposobem opisanym w przykładzie I, aż do uzyskania końcowego stężenia 20 milimoli, następnie wartość ph doprowadza się do 5,5 za pomocą dodania kwasu octowego. Tak uzyskany roztwór nanosi się na silną kationowymienną kolumnę zawierającą dostępny w handlu chromatograficzny nośnik Mustang S (Pall Corporate). Przed naniesieniem roztworu białka, kationowymienną kolumnę poddaje się kondycjonowaniu za pomocą roztworu octanu sodu o stężeniu 20 milimolowym i wartości ph 5,5, podawanym w ilości 20 objętości kolumny (CV). Roztwór białka nanosi się w takiej ilości, że nie przekracza się ilości 10 mg naniesionego białka na każdy mililitr stacjonarnej fazy, korzystnie nanosi się ilości od 6 do 8 mg/ml. Po naniesieniu, produkty związane ze stacjonarną fazą poddaje się pierwszemu cyklowi przemywania za pomocą roztworu soli o wartości ph wynoszącej 6,1 przygotowanemu za pomocą zmieszania monozasadowego fosforanu potasu i dwuzasadowego fosforanu sodu przy całkowitym stężeniu wynoszącym od 5 do 15 milimoli. Optymalne stężenie roztworu określa się poprzez warunek, aby przewodnictwo roztworu nie przekraczało około 1800 µs. Całkowita ilość roztworu wynosi od 5 do 60 CV, korzystnie od 25 do 35 CV. Drugi cykl przemywania przeprowadza się przy użyciu tego samego roztworu, jaki stosuje się w pierwszym cyklu, do którego dodaje się chlorek potasu w ilości takiej, że końcowe stężenie nie przekracza 3 milimolowego, korzystnie 2 milimolowego; łączna ilość roztworu wynosi od 10 do 100 CV, korzystnie od 30 do 60 CV. Po przeprowadzeniu cyklów przemywania, prowadzi się fazę eluowania przy użyciu roztworu podobnego do roztworu stosowanego w pierwszym cyklu przemywania, z taką końcową ilością chlorku potasu, że jego stężenie nie jest niższe niż 10 milimolowe, korzystnie stężenie to jest od 15 do 25 milimolowe. Całkowita ilość roztworu stosowanego do eluowania waha się od 15 do 40 CV, korzystnie od 20 do 30 CV. Wszystkie roztwory i nanoszoną próbkę przeprowadza się przez kolumnę z szybkością liniową wynoszącą od 0,1 do 1,0 cm/minutę, korzystnie od 0,4 do 0,7 cm/minutę. W tych warunkach z kolumny eluuje się rifnα-2b z czystością wyższą niż 98%, gdy w wyjściowym roztworze czystość ta wynosiła około 40%, z wydajnością odzyskiwania pożądanego produktu wyższą niż 80%. Chromatograficzne wykresy produktu przed i po chromatograficznym oczyszczaniu przedstawiono na rysunkach fig. 1a i fig. 1b. Na rysunku fig. 1a przedstawia chromatograficzny wykres roztworu interferonu przed oczyszczaniem, zaś fig. 1b przedstawia chromatograficzny wykres po oczyszczaniu. Chromatograficzne wykresy wykonano za pomocą HPLC przy użyciu cieczowego chromatografu HP 1090, na kolumnie Vydac C18 z detektorem UV przy długości fali 214 nm. Eluowanie prowadzono przy szybkości przepływu 1 ml/minutę, stosując mieszaninę dwóch eluentów, eluentu A przygotowanego z 700 ml wody, 298 ml acetonitrylu i 2 ml kwasu trifluorooctowego, oraz eluentu B przygotowanego

10 10 PL B1 z 198 ml wody, 800 ml acetonitrylu i 2 ml kwas trifluorooctowego. Te dwa eluenty mieszano w czasie eluowania zgodnie z ilościami podanymi w poniższej tabeli: Czas (minuty) % A % B P r z y k ł a d III Proces prowadzi się sposobem opisanym w przykładzie II, przy użyciu buforowego roztworu przygotowanego z monozasadowego ftalanu potasu i wodorotlenku sodu. P r z y k ł a d IV Proces prowadzi się sposobem opisanym w przykładzie II, przy użyciu buforowego roztworu przygotowanego z dizasadowego cytrynianu sodu i wodorotlenku sodu. P r z y k ł a d V Proces prowadzi się sposobem opisanym w przykładzie II, przy użyciu buforowego roztworu przygotowanego z kwasu cytrynowego i dizasadowego fosforanu sodu. P r z y k ł a d VI Proces prowadzi się sposobem opisanym w przykładzie II, przy użyciu buforowego roztworu przygotowanego z imidazolu i kwasu chlorowodorowego. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób oczyszczania białek interferonu, znamienny tym, że obejmuje przeprowadzanie kationowymiennej chromatografii na stałym nośniku przy wartości ph bardziej zasadowej niż ph odpowiadające punktowi izoelektrycznemu pl oczyszczanych białek, wartości ph przy której wymienione białka pozostają wciąż zaabsorbowane i eluowanie wymienionych białek poprzez zwiększanie mocy jonowej i/lub wartości ph wodnych roztworów buforowych. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że wodne roztwory buforowe zawierają od 5 do 10 0 mm mieszanin buforujących wybranych spośród mieszanin; monozasadowego fosforanu potasu i dizasadowego fosforanu sodu, monozasadowego ftalanu potasu i wodorotlenku sodu, dizasadowego cytrynianu sodu i wodorotlenku sodu, kwasu cytrynowego i dizasadowego fosforanu sodu, imidazolu i kwasu chlorowodorowego. 3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że roztwory buforowe mogą zawierać sole organiczne lub nieorganiczne w stężeniu od 1 do 100 mm, zdolne do modyfikowania mocy jonowej roztworów. 4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że białkami interferonu są interferony alfa, beta, gamma, delta, omega, tau, naturalne alfa z leukocytów, rekombinowane alfa-2b i zgodne. 5. Sposób według zastrz. 4, znamienny tym, że oczyszcza się rekombinowany interferon alfa-2b, rifnα-2b, przy czym sposób obejmuje nanoszenie mieszaniny białkowej pochodzącej z fermentacji rifnα-2b, umieszczonej w 1 M roztworze octanu sodu o wartości ph doprowadzonej kwasem octowym do 5,5, na kolumnę wypełnioną silną kationowymienną żywicą, kondycjonowaną przy wartości ph 5,5 za pomocą roztworu octanu sodu o stężeniu 20 mm tak, aby nanieść pomiędzy 6 a 8 rag białka na każdy ml stacjonarnej fazy, poddawanie kolumny dwóm cyklom przemywania, pierwszemu za pomocą roztworu buforowego o wartości ph wynoszącej 6,1 przy stężeniu pomiędzy 5 a 15 mm, następnie przemywaniu tym samym roztworem buforowym z dodanym chlorkiem potasu w stężeniu 2 mm

11 PL B1 11 oraz na koniec eluowanie czystego rifnα-2b z kolumny za pomocą roztworu buforowego o wartości ph 6,1 zawierającego chlorek potasu w stężeniu pomiędzy 15 a 25 mm. 6. Sposób według zastrz. 5, znamienny tym, że jako żywicę stosuje się mocny nośnik kationowymienny składający się z hydrofilowego polimeru z grupami kwasu sulfonowego usieciowanymi na membranie polieterowosulfonowej i mieszaniny buforowe wybiera się z następujących mieszanin: monozasadowy fosforan potasu i dizasadowy fosforan sodu, monozasadowy ftalan potasu i wodorotlenek sodu, dizasadowy cytrynian sodu i wodorotlenek sodu, kwas cytrynowy i dizasadowy fosforan sodu, imidazol i kwas chlorowodorowy. 7. Zastosowanie sposobu jak określono w zastrz. 1 do 6 do wytwarzania aktywnych substancji zawartych w preparatach leczniczych opartych na farmakologicznie aktywnych białkach. 8. Zastosowanie według zastrz. 7, znamienne tym, że białko interferonu jest rekombinowanym interferonem alfa-2b. Rysunki

12 12 PL B1

13 PL B1 13

14 14 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 4,92 zł (w tym 23% VAT)

PL B1. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Izotopów POLATOM,Świerk,PL BUP 12/05

PL B1. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Izotopów POLATOM,Świerk,PL BUP 12/05 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 201238 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 363932 (51) Int.Cl. G21G 4/08 (2006.01) C01F 17/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Sposób otrzymywania białek o właściwościach immunoregulatorowych. Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania fragmentów witellogeniny.

Sposób otrzymywania białek o właściwościach immunoregulatorowych. Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania fragmentów witellogeniny. 1 Sposób otrzymywania białek o właściwościach immunoregulatorowych Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania fragmentów witellogeniny. Wynalazek może znaleźć zastosowanie w przemyśle spożywczym i

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami.

Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. Zadanie 1. [ 3 pkt.] Uzupełnij zdania, wpisując brakującą informację z odpowiednimi jednostkami. I. Gęstość propanu w warunkach normalnych wynosi II. Jeżeli stężenie procentowe nasyconego roztworu pewnej

Bardziej szczegółowo

SPECJALNE TECHNIKI ROZDZIELANIA W BIOTECHNOLOGII. Laboratorium nr1 CHROMATOGRAFIA ODDZIAŁYWAŃ HYDROFOBOWYCH

SPECJALNE TECHNIKI ROZDZIELANIA W BIOTECHNOLOGII. Laboratorium nr1 CHROMATOGRAFIA ODDZIAŁYWAŃ HYDROFOBOWYCH SPECJALNE TECHNIKI ROZDZIELANIA W BIOTECHNOLOGII Laboratorium nr1 CHROMATOGRAFIA ODDZIAŁYWAŃ HYDROFOBOWYCH Opracowała: dr inż. Renata Muca I. WPROWADZENIE TEORETYCZNE Chromatografia oddziaływań hydrofobowych

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH, Gliwice, PL BUP 26/07

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH, Gliwice, PL BUP 26/07 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 208785 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 379930 (51) Int.Cl. C01G 47/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 13.06.2006

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1968711 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 05.01.2007 07712641.5

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi.

ĆWICZENIE I - BIAŁKA. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. ĆWICZENIE I - BIAŁKA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z właściwościami fizykochemicznymi białek i ich reakcjami charakterystycznymi. Odczynniki: - wodny 1% roztwór siarczanu(vi) miedzi(ii), - 10% wodny

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 162013 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 28 3 8 2 5 (51) IntCl5: C 07D 499/76 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 16.02.1990

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 OPTYMALIZACJA ROZDZIELANIA MIESZANINY WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW METODĄ

Bardziej szczegółowo

Biopaliwo do silników z zapłonem samoczynnym i sposób otrzymywania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym. (74) Pełnomocnik:

Biopaliwo do silników z zapłonem samoczynnym i sposób otrzymywania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym. (74) Pełnomocnik: RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 197375 (21) Numer zgłoszenia: 356573 (22) Data zgłoszenia: 10.10.2002 (13) B1 (51) Int.Cl. C10L 1/14 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Środowiska

Inżynieria Środowiska ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych

Bardziej szczegółowo

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 03/06

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 03/06 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205845 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 369320 (22) Data zgłoszenia: 28.07.2004 (51) Int.Cl. C25B 1/00 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Wpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej

Wpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej Wpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej WPROWADZENIE Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest uniwersalną techniką analityczną, stosowaną

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE FAZ STACJONARNYCH STOSOWANYCH W HPLC

PORÓWNANIE FAZ STACJONARNYCH STOSOWANYCH W HPLC PORÓWNANIE FAZ STACJONARNYCH STOSOWANYCH W HPLC Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego 1. Wstęp Chromatografia jest techniką umożliwiającą rozdzielanie składników

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego

Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie dwóch kationów obok siebie metodą miareczkowania spektrofotometrycznego (bez maskowania) jest możliwe, gdy spełnione są

Bardziej szczegółowo

Pytania z Wysokosprawnej chromatografii cieczowej

Pytania z Wysokosprawnej chromatografii cieczowej Pytania z Wysokosprawnej chromatografii cieczowej 1. Jak wpłynie 50% dodatek MeOH do wody na retencję kwasu propionowego w układzie faz odwróconych? 2. Jaka jest kolejność retencji kwasów mrówkowego, octowego

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1697411 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 04.12.04 048083.9 (13) (1) T3 Int.Cl. C12P 21/02 (06.01) C07K

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób otrzymywania nieorganicznego spoiwa odlewniczego na bazie szkła wodnego modyfikowanego nanocząstkami

PL B1. Sposób otrzymywania nieorganicznego spoiwa odlewniczego na bazie szkła wodnego modyfikowanego nanocząstkami RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 231738 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 404416 (51) Int.Cl. B22C 1/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 24.06.2013

Bardziej szczegółowo

PL B1. ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin, PL BUP 06/14

PL B1. ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE, Szczecin, PL BUP 06/14 PL 222179 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 222179 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 400696 (22) Data zgłoszenia: 10.09.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

... ...J CD CD. N "f"'" Sposób i filtr do usuwania amoniaku z powietrza. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL 09.11.2009 BUP 23/09

... ...J CD CD. N f' Sposób i filtr do usuwania amoniaku z powietrza. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL 09.11.2009 BUP 23/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)212766 (13) 81 (21) Numer zgłoszenia 385072 (51) Int.CI 801D 53/04 (2006.01) C01C 1/12 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH W GLIWICACH, Gliwice, PL UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH W GLIWICACH, Gliwice, PL UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228983 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 419862 (51) Int.Cl. C01G 47/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 16.12.2016

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17

PL B1. UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU, Poznań, PL BUP 24/17 RZECZPOSPOLITA POLSKA (2) OPIS PATENTOWY (9) PL () 229709 (3) B (2) Numer zgłoszenia: 49663 (5) Int.Cl. C07F 7/30 (2006.0) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 05.2.206 (54)

Bardziej szczegółowo

(21) Numer zgłoszenia: (54) Sposób wytwarzania preparatu barwników czerwonych buraka ćwikłowego

(21) Numer zgłoszenia: (54) Sposób wytwarzania preparatu barwników czerwonych buraka ćwikłowego RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)167526 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292733 (22) Data zgłoszenia: 10.12.1991 (51) IntCl6: C12P 1/00 C12N

Bardziej szczegółowo

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4

Sole. 2. Zaznacz reszty kwasowe w poniższych solach oraz wartościowości reszt kwasowych: CaBr 2 Na 2 SO 4 Sole 1. Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań: Sole to związki, które dysocjują w wodzie na kationy/aniony metali oraz kationy/ aniony reszt kwasowych. W temperaturze pokojowej mają stały/ ciekły stan skupienia

Bardziej szczegółowo

PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06

PL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

PL B1. Symetryczne czwartorzędowe sole imidazoliowe, pochodne achiralnego alkoholu monoterpenowego oraz sposób ich wytwarzania

PL B1. Symetryczne czwartorzędowe sole imidazoliowe, pochodne achiralnego alkoholu monoterpenowego oraz sposób ich wytwarzania PL 215465 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215465 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 398943 (51) Int.Cl. C07D 233/60 (2006.01) C07C 31/135 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

Kontrola produktu leczniczego. Piotr Podsadni

Kontrola produktu leczniczego. Piotr Podsadni Kontrola produktu leczniczego Piotr Podsadni Kontrola Kontrola - sprawdzanie czegoś, zestawianie stanu faktycznego ze stanem wymaganym. Zakres czynności sprawdzający zapewnienie jakości. Jakość to stopień,

Bardziej szczegółowo

PL B1. UNIWERSYTET EKONOMICZNY W POZNANIU, Poznań, PL BUP 21/09. DARIA WIECZOREK, Poznań, PL RYSZARD ZIELIŃSKI, Poznań, PL

PL B1. UNIWERSYTET EKONOMICZNY W POZNANIU, Poznań, PL BUP 21/09. DARIA WIECZOREK, Poznań, PL RYSZARD ZIELIŃSKI, Poznań, PL PL 215965 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 215965 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 384841 (51) Int.Cl. C07D 265/30 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:

Bardziej szczegółowo

009 Ile gramów jodu i ile mililitrów alkoholu etylowego (gęstość 0,78 g/ml) potrzeba do sporządzenia 15 g jodyny, czyli 10% roztworu jodu w alkoholu e

009 Ile gramów jodu i ile mililitrów alkoholu etylowego (gęstość 0,78 g/ml) potrzeba do sporządzenia 15 g jodyny, czyli 10% roztworu jodu w alkoholu e STĘŻENIA - MIX ZADAŃ Czytaj uważnie polecenia. Powodzenia! 001 Ile gramów wodnego roztworu azotanu sodu o stężeniu 10,0% można przygotować z 25,0g NaNO3? 002 Ile gramów kwasu siarkowego zawiera 25 ml jego

Bardziej szczegółowo

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)

Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą

Bardziej szczegółowo

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/AT01/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/AT01/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206658 (21) Numer zgłoszenia: 355294 (22) Data zgłoszenia: 05.10.2001 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego:

Bardziej szczegółowo

CHROMATOGRAFIA W UKŁADACH FAZ ODWRÓCONYCH RP-HPLC

CHROMATOGRAFIA W UKŁADACH FAZ ODWRÓCONYCH RP-HPLC CHROMATOGRAFIA W UKŁADACH FAZ ODWRÓCONYCH RP-HPLC MK-EG-AS Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej Gdańsk 2009 Chromatograficzne układy faz odwróconych (RP) Potocznie: Układy chromatograficzne, w których

Bardziej szczegółowo

Sposób otrzymywania dwutlenku tytanu oraz tytanianów litu i baru z czterochlorku tytanu

Sposób otrzymywania dwutlenku tytanu oraz tytanianów litu i baru z czterochlorku tytanu RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198039 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 350109 (51) Int.Cl. C01G 23/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 12.10.2001

Bardziej szczegółowo

WPŁYW ILOŚCI MODYFIKATORA NA WSPÓŁCZYNNIK RETENCJI W TECHNICE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ

WPŁYW ILOŚCI MODYFIKATORA NA WSPÓŁCZYNNIK RETENCJI W TECHNICE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ WPŁYW ILOŚCI MODYFIKATORA NA WSPÓŁCZYNNIK RETENCJI W TECHNICE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ Wprowadzenie Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest uniwersalną technika analityczną, stosowaną

Bardziej szczegółowo

GraŜyna Chwatko Zakład Chemii Środowiska

GraŜyna Chwatko Zakład Chemii Środowiska Chromatografia podstawa metod analizy laboratoryjnej GraŜyna Chwatko Zakład Chemii Środowiska Chromatografia gr. chromatos = barwa grapho = pisze Michaił Siemionowicz Cwiet 2 Chromatografia jest metodą

Bardziej szczegółowo

Oznaczanie wybranych farmaceutyków w próbach wody

Oznaczanie wybranych farmaceutyków w próbach wody Oznaczanie wybranych farmaceutyków w próbach wody WPROWADZENIE Dynamiczny rozwój społeczno gospodarczy doprowadził do degradacji środowiska wodnego, które w wyniku działalności człowieka narażone jest

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

Związki nieorganiczne

Związki nieorganiczne strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2]

Wymagania programowe na poszczególne oceny. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Ocena dostateczna [1 + 2] Wymagania programowe na poszczególne oceny III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących podaje, na czym polega obieg wody wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2190940 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 11.09.2008 08802024.3

Bardziej szczegółowo

(54) Sposób wydzielania zanieczyszczeń organicznych z wody

(54) Sposób wydzielania zanieczyszczeń organicznych z wody RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 175992 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 305151 (22) Data zgłoszenia: 23.09.1994 (51) IntCl6: C02F 1/26 (54)

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 185682 (2 1) Numer zgłoszenia: 317784 (22) Data zgłoszenia: 30.12.1996 (13) B1 (51) IntCl7 C02F 1/44 B01D

Bardziej szczegółowo

PL 213904 B1. Elektrolityczna, nanostrukturalna powłoka kompozytowa o małym współczynniku tarcia, zużyciu ściernym i korozji

PL 213904 B1. Elektrolityczna, nanostrukturalna powłoka kompozytowa o małym współczynniku tarcia, zużyciu ściernym i korozji PL 213904 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213904 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 390004 (51) Int.Cl. C25D 3/12 (2006.01) C25D 15/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 190161 (21) Numer zgłoszenia: 329994 (22) Data zgłoszenia: 30.11.1998 (13) B1 (51 ) IntCl7 C01B 15/023 (54)

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2317877 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 23.07.09 0978824.0

Bardziej szczegółowo

Sposób otrzymywania kompozytów tlenkowych CuO SiO 2 z odpadowych roztworów pogalwanicznych siarczanu (VI) miedzi (II) i krzemianu sodu

Sposób otrzymywania kompozytów tlenkowych CuO SiO 2 z odpadowych roztworów pogalwanicznych siarczanu (VI) miedzi (II) i krzemianu sodu PL 213470 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213470 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 390326 (22) Data zgłoszenia: 01.02.2010 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II

Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Chemia Nowej Ery Wymagania programowe na poszczególne oceny dla klasy II Szczegółowe kryteria oceniania po pierwszym półroczu klasy II: III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

PL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL

PL B1. Preparat o właściwościach przeciwutleniających oraz sposób otrzymywania tego preparatu. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL PL 217050 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 217050 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 388203 (22) Data zgłoszenia: 08.06.2009 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

(54) Sposób otrzymywania cykloheksanonu o wysokiej czystości

(54) Sposób otrzymywania cykloheksanonu o wysokiej czystości RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)165518 (13)B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292935 (22) Data zgłoszenia: 23.12.1991 (51) IntCL5: C07C 49/403 C07C

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób usuwania zanieczyszczeń z instalacji produkcyjnych zawierających membrany filtracyjne stosowane w przemyśle spożywczym

PL B1. Sposób usuwania zanieczyszczeń z instalacji produkcyjnych zawierających membrany filtracyjne stosowane w przemyśle spożywczym PL 214736 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214736 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 388142 (51) Int.Cl. B01D 65/06 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:

Bardziej szczegółowo

EKSTRAHOWANIE KWASÓW NUKLEINOWYCH JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI?

EKSTRAHOWANIE KWASÓW NUKLEINOWYCH JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? EKSTRAHOWANIE KWASÓW NUKLEINOWYCH Wytrącanie etanolem Rozpuszczenie kwasu nukleinowego w fazie wodnej (met. fenol/chloroform) Wiązanie ze złożem krzemionkowym za pomocą substancji chaotropowych: jodek

Bardziej szczegółowo

Zakład Biologii Molekularnej Materiały do ćwiczeń z przedmiotu: BIOLOGIA MOLEKULARNA

Zakład Biologii Molekularnej Materiały do ćwiczeń z przedmiotu: BIOLOGIA MOLEKULARNA Zakład Biologii Molekularnej Materiały do ćwiczeń z przedmiotu: BIOLOGIA MOLEKULARNA Zakład Biologii Molekularnej Wydział Farmaceutyczny, WUM ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa tel. 22 572 0735, 606448502

Bardziej szczegółowo

PL B1. GRABEK HALINA, Warszawa, PL BUP 23/06. KAZIMIERZ GRABEK, Warszawa, PL WUP 06/11. rzecz. pat.

PL B1. GRABEK HALINA, Warszawa, PL BUP 23/06. KAZIMIERZ GRABEK, Warszawa, PL WUP 06/11. rzecz. pat. RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 208934 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 375011 (51) Int.Cl. C09H 3/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 12.05.2005

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób otrzymywania mieszanki spożywczej z kiełków roślin zawierającej organiczne związki selenu

PL B1. Sposób otrzymywania mieszanki spożywczej z kiełków roślin zawierającej organiczne związki selenu RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228134 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 406353 (22) Data zgłoszenia: 03.12.2013 (51) Int.Cl. A23L 33/00 (2016.01)

Bardziej szczegółowo

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:

HYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco: HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące

Bardziej szczegółowo

Fotochromowe kopolimery metakrylanu butylu zawierające pochodne 4-amino-N-(4-metylopirymidyn-2-ilo)benzenosulfonamidu i sposób ich otrzymywania

Fotochromowe kopolimery metakrylanu butylu zawierające pochodne 4-amino-N-(4-metylopirymidyn-2-ilo)benzenosulfonamidu i sposób ich otrzymywania PL 224153 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224153 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 411794 (22) Data zgłoszenia: 31.03.2015 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

data ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1

data ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1 Imię i nazwisko Uzyskane punkty Nr albumu data /3 podpis asystenta ĆWICZENIE 6 IZOLACJA BIAŁEK I ANALIZA WPŁYWU WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA BIAŁKA Doświadczenie 1 Cel: Frakcjonowanie białek mleka metodą wysalania

Bardziej szczegółowo

RP WPROWADZENIE. M. Kamiński PG WCh Gdańsk Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy:

RP WPROWADZENIE. M. Kamiński PG WCh Gdańsk Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy: RP WPRWADZENIE M. Kamiński PG WCh Gdańsk 2013 Układy faz odwróconych RP-HPLC, RP-TLC gdy: Nisko polarna (hydrofobowa) faza stacjonarna, względnie polarny eluent, składający się z wody i dodatku organicznego;

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH W GLIWICACH, Gliwice, PL UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL

PL B1. INSTYTUT METALI NIEŻELAZNYCH W GLIWICACH, Gliwice, PL UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, Katowice, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228989 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 419868 (51) Int.Cl. C01G 47/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 16.12.2016

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 24078 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:.0. 727834.3 (97) O udzieleniu

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII

ĆWICZENIA Z BIOCHEMII ĆWICZENIA Z BIOCHEMII D U STUDENTfiW WYDZIAŁU LEKARSKIEGO Pod redakcją Piotra Laidlera, Barbary Piekarskiej, Marii Wróbel WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO ĆWICZENIA Z BIOCHEMII DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń:

Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018. III. Woda i roztwory wodne. Ocena dopuszczająca [1] Uczeń: Wymagania programowe na poszczególne oceny CHEMII kl. II 2017/2018 III. Woda i roztwory wodne charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia

Bardziej szczegółowo

PL B1. FRYDRYCHOWSKI ANDRZEJ, Gdańsk, PL BUP 08/05. ANDRZEJ FRYDRYCHOWSKI, Gdańsk, PL WUP 09/10

PL B1. FRYDRYCHOWSKI ANDRZEJ, Gdańsk, PL BUP 08/05. ANDRZEJ FRYDRYCHOWSKI, Gdańsk, PL WUP 09/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12)OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206813 (21)Numer zgłoszenia: 362811 (22)Data zgłoszenia: 13.10.2003 (13) B1 (51) Int.Cl. C08H 1/06 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 162995 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 283854 (22) Data zgłoszenia: 16.02.1990 (51) IntCl5: C05D 9/02 C05G

Bardziej szczegółowo

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru 1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków

Bardziej szczegółowo

DHPLC. Denaturing high performance liquid chromatography. Wiktoria Stańczyk Zofia Kołeczko

DHPLC. Denaturing high performance liquid chromatography. Wiktoria Stańczyk Zofia Kołeczko DHPLC Denaturing high performance liquid chromatography Wiktoria Stańczyk Zofia Kołeczko Mini-słowniczek SNP (Single Nucleotide Polymorphism) - zmienność sekwencji DNA; HET - analiza heterodupleksów; HPLC

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE

WYMAGANIA EDUKACYJNE GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do

Bardziej szczegółowo

TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII

TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII Test przeznaczony jest dla uczniów szkół średnich. Zadania zawarte w teście obejmują obszerny zakres wiadomości z chemii, które ujęte są w podstawach programowych. Większa część

Bardziej szczegółowo

PL 203790 B1. Uniwersytet Śląski w Katowicach,Katowice,PL 03.10.2005 BUP 20/05. Andrzej Posmyk,Katowice,PL 30.11.2009 WUP 11/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA

PL 203790 B1. Uniwersytet Śląski w Katowicach,Katowice,PL 03.10.2005 BUP 20/05. Andrzej Posmyk,Katowice,PL 30.11.2009 WUP 11/09 RZECZPOSPOLITA POLSKA RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 203790 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 366689 (51) Int.Cl. C25D 5/18 (2006.01) C25D 11/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)

Bardziej szczegółowo

Odpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )

Odpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 ) PRZYKŁADOWE ZADANIA Z DZIAŁÓW 9 14 (stężenia molowe, procentowe, przeliczanie stężeń, rozcieńczanie i zatężanie roztworów, zastosowanie stężeń do obliczeń w oparciu o reakcje chemiczne, rozpuszczalność)

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2162456 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 29.05.2008 08748372.3 (13) (51) T3 Int.Cl. C07D 475/04 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl

Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą byd wykorzystywane przez jego Użytkowników

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R.

WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 9 MARCA 2018 R. Kod ucznia Liczba punktów WOJEWÓDZKI KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 9 MARCA 2018 R. 1. Test konkursowy zawiera 12 zadań. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. Sprawdź, czy

Bardziej szczegółowo

Powodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów

Powodzenia!!! WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP. Termin: r. Czas pracy: 90 minut. Liczba otrzymanych punktów KOD Ucznia WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z CHEMII III ETAP Termin: 21.03.2006r. Czas pracy: 90 minut Numer zadania Liczba możliwych punktów 1 6 2 3 3 6 4 7 5 7 6 6 7 6 8 3 9 6 10 8 Razem 58 Liczba otrzymanych

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Oświaty w Lublinie

Kuratorium Oświaty w Lublinie Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW ROK SZKOLNY 2015/2016 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 12 zadań. 2. Przed

Bardziej szczegółowo

WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE W POLSCE. Ewa Waszkowska ekspert UPRP

WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE W POLSCE. Ewa Waszkowska ekspert UPRP WYNALAZKI BIOTECHNOLOGICZNE W POLSCE Ewa Waszkowska ekspert UPRP Źródła informacji w biotechnologii projekt SLING Warszawa, 9-10.12.2010 PLAN WYSTĄPIENIA Umocowania prawne Wynalazki biotechnologiczne Statystyka

Bardziej szczegółowo

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ):

Kwas HA i odpowiadająca mu zasada A stanowią sprzężoną parę (podobnie zasada B i kwas BH + ): Spis treści 1 Kwasy i zasady 2 Rola rozpuszczalnika 3 Dysocjacja wody 4 Słabe kwasy i zasady 5 Skala ph 6 Oblicznie ph słabego kwasu 7 Obliczanie ph słabej zasady 8 Przykłady obliczeń 81 Zadanie 1 811

Bardziej szczegółowo

K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia

K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego K05 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie punktu izoelektrycznego żelatyny metodą wiskozymetryczną Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Układy

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 14.06.2006 06754350.

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 14.06.2006 06754350. RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 1901698 (13) T3 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 14.06.2006 06754350.4 (51) Int. Cl. A61K36/76 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 170477 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 298926 (51) IntCl6: C22B 1/24 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 13.05.1993 (54)

Bardziej szczegółowo

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu?

2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu z 4 objętościami H 2 otrzymano 1 objętość N 2 i 4 objętości H 2O. Jaki gaz uległ spalaniu? 1. Oblicz, ilu moli HCl należy użyć, aby poniższe związki przeprowadzić w sole: a) 0,2 mola KOH b) 3 mole NH 3 H 2O c) 0,2 mola Ca(OH) 2 d) 0,5 mola Al(OH) 3 2. Podczas spalania 2 objętości pewnego gazu

Bardziej szczegółowo

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/JP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/JP02/ (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 205828 (21) Numer zgłoszenia: 370226 (22) Data zgłoszenia: 20.06.2002 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego:

Bardziej szczegółowo

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii

Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II.

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych. CHEMIA klasa II. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych CHEMIA klasa II Oceny śródroczne: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: -wymienia zasady bhp

Bardziej szczegółowo

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy Temat: Białka Aminy Pochodne węglowodorów zawierające grupę NH 2 Wzór ogólny amin: R NH 2 Przykład: CH 3 -CH 2 -NH 2 etyloamina Aminy mają właściwości zasadowe i w roztworach kwaśnych tworzą jon alkinowy

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 172296 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 302820 (22) Data zgłoszenia: 28.03.1994 (51) IntCl6: C08L 33/26 C08F

Bardziej szczegółowo

PL B1. ADAMED SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Pieńków, PL BUP 20/06

PL B1. ADAMED SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Pieńków, PL BUP 20/06 PL 213479 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 213479 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 373928 (51) Int.Cl. C07D 401/04 (2006.01) C07D 401/14 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2307863. (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 28.07.2009 09790873.

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2307863. (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 28.07.2009 09790873. RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2307863 (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 28.07.2009 09790873.5 (13) (51) T3 Int.Cl. G01J 3/44 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL BUP 06/14

PL B1. POLITECHNIKA WARSZAWSKA, Warszawa, PL BUP 06/14 PL 221721 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 221721 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 400657 (51) Int.Cl. G01N 30/96 (2006.01) G01N 27/07 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej

Bardziej szczegółowo

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 21/10. MARCIN ŚRODA, Kraków, PL

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 21/10. MARCIN ŚRODA, Kraków, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 212156 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 387737 (51) Int.Cl. C03C 1/00 (2006.01) B09B 3/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

XX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY 2012/2013

XX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK SZKOLNY 2012/2013 IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 25 maja 2013 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XX KONKURS CHEMICZNY KLAS TRZECICH GIMNAZJALNYCH ROK

Bardziej szczegółowo