Internet moja przyszłość

Transkrypt

1 Internet moja przyszłość Wykorzystanie technologii informatycznych we własnym rozwoju Andrzej Wodecki E-learning szansą na dobrą edukację dla mieszkańców wsi Krzysztof Markiewicz Internet a niepełnosprawni na wsi Zespół Interklasy Internet w szkole WARSZAWA 2005 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:36

2 Copyright by Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa 2005 Fundacja Wspomagania Wsi ul. Bellottiego Warszawa tel do 75 fax Publikacja powstała w ramach programu Wieś aktywna. Budowanie społeczeństwa informacyjnego»e-vita«, a sfinansowana została ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Partnerami programu są: Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności, Cisco Systems, Fundacja Wspomagania Wsi ISBN Wydawca: Fundacja Wspomagania Wsi Ilustracje: Michał Dąbrowski Projekt okładki: Fundacja Wspomagania Wsi na podstawie grafiki Witryny Wiejskiej Skład i łamanie: Studio Impet, tel. (0-12) , Wydanie I, Warszawa, kwiecień 2005 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:36

3 Szanowni Państwo, Internet zmienia oblicze świata, bo stwarza ogromny dostęp do informacji. Chcielibyśmy, aby także mieszkańcy polskich wsi mogli korzystać z jego dobrodziejstw. W serii poradników, które przekazujemy na Państwa ręce, pokażemy możliwości wykorzystania technologii internetowych w rozwoju społeczności lokalnych, regionów, firm, organizacji pozarządowych, edukacji czy wreszcie rozwoju samego siebie. W tym poradniku, napisanym w formie odrębnych artykułów, przedstawiamy wybrane kwestie dotyczące rozwoju Internetu oraz tego, jak może on służyć ludziom młodym w nauce i w zabawie. Znajdą tu Państwo między innymi: Nauka przez Internet, oczywiście tak. O tym, jakie mamy możliwości studiowania czy podnoszenia swoich kwalifikacji przez sieć, pisze Andrzej Wodecki E-learning szansą na dobrą edukację dla mieszkańców wsi. Artykuł Krzysztofa Markiewicza Internet a niepełnosprawni na wsi wprowadza nas w świat osób niepełnosprawnych, ich potrzeb, możliwości i szans jakie oferują im Nowe Technologie Informacyjne. Zespół portalu Interklasa pisze o wykorzystaniu sieci w szkole. Stara się spojrzeć oczami ucznia, ale również nauczyciela, czy rodzica na możliwości, jakie stwarzają Nowe Technologie Informacyjne Internet moja przyszłość. Wszystkie publikacje znajdą Państwo dodatkowo w Bibliotece Witryny Wiejskiej wortalu internetowym adresowanym do mieszkańców wsi i małych miast ( W ramach Witryny prowadzone są również serwisy tematyczne dla przedsiębiorców, samorządu, organizacji pozarządowych, młodzieży oraz serwis regionalny, w którym można znaleźć aktualne informacje interesujące mieszkańców z poszczególnych części Polski. W witrynie znajdują się także rozbudowane bazy, m.in. Atlas Inicjatyw, szeroka baza danych dotycząca aktywności społecznych na terenach wiejskich i wiejsko-miejskich. Piotr Szczepański Prezes Fundacji Wspomagania Wsi 3 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:37

4 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:37

5 Andrzej Wodecki Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, Polski Uniwersytet Wirtualny E-learning szansą na dobrą edukację dla mieszkańców wsi E-learning: uczmy się sami? Czym tak naprawdę jest e-learning? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Dosłowne tłumaczenie terminu angielskiego sugeruje u c z e - n i e s i ę (learning) z wykorzystaniem m e d i ó w e l e k t r o n i c z n y c h ( e ). Warto podkreślić różnicę pomiędzy u c z e n i e m s i ę (sami zdobywamy wiedzę) a n a u c z a n i e m (ktoś nas uczy): okazuje się, że e-learning jest bardzo efektywny szczególnie w tym pierwszym przypadku. Technologie E w e-learning oznacza ogólnie rozumiane media elektroniczne. W szczególności może być to radio (audycje edukacyjne), telewizja (pamiętacie Państwo NURT?), komputer (niekoniecznie podłączony do Internetu), Internet, ale również telefon komórkowy, coraz częściej również podłączony do sieci. E-learning nie ogranicza się więc tylko do nauczania poprzez sieć. 5 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:38

6 Jak może wyglądać nauka? Uczenie się w formule e-learning może przybierać wiele form. Poniżej prezentuję kilka przykładów. Samouczki programów komputerowych Zacznę od najprostszego przykładu. Często zdarza się sytuacja, w której nie potrafimy rozwiązać problemu z komputerem bądź jakimś programem na nim zainstalowanym. Najczęściej dzwonimy wtedy do znajomego z błagalną prośbą o pomoc. Niekiedy próbujemy znaleźć rozwiązanie w systemie Pomocy danego programu (każdy program posiada tę funkcję). Okazuje się, że można w ten sposób znaleźć odpowiedzi na większość pytań. To najprostszy przykład e-learningu. Kluczowymi umiejętnościami, jakie powinniśmy nabyć, aby efektywnie korzystać z tego dobrodziejstwa, są nawyk korzystania z samouczków oraz umiejętność określania problemu i poszukiwania adekwatnej odpowiedzi. Multimedialne CD-ROMy Multimedialne kursy do nauki różnych przedmiotów są obecnie bardzo popularne. Kursy języków obcych, przedmiotów przyrodniczych, rozmaite encyklopedie na CD-ROMach są dostępne w wielu księgarniach czy sklepach komputerowych. Adresatami są już nie tylko osoby dorosłe, ale również młodzież i nawet 3 4 letnie dzieci. M u l t i m e d i a l n o ś ć oznacza zastosowanie wielu rozmaitych form przekazu: nie tylko tekstu, ale również obrazu, dźwięku, filmu. Innym określeniem cechującym te kursy jest ich i n t e r a k t y w n o ś ć. Użytkownik (uczestnik) szkolenia może wpływać na jego kształt, sprawdzać swoją wiedzę (rozwiązując np. testy elektroniczne), uczestniczyć w różnych symulacjach itp. W efekcie kursy multimedialne są w pewnym sensie bardzo inteligentnymi i ciekawymi książkami. Użytkownik skazany jest tu na samotność : uczy się sam, bez kontaktu z nauczycielem czy innymi studentami. Jest to źródłem podstawowego problemu w nauczaniu on-line: u t r a t y m o t y - w a c j i d o n a u k i. Trzeba być naprawdę mocno zmotywowanym, aby ukończyć kilkumiesięczny kurs, opierając się wyłącznie na multimediach, bez względu na ich atrakcyjność. 6 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:38

7 Wyszukiwarki internetowe Przejdźmy teraz do Internetu, czyli globalnej sieci połączonych ze sobą komputerów. Sieć ta rozwija się bardzo dynamicznie, czego konsekwencją jest ogromny przyrost treści w niej zawartych. A im jest jej więcej, tym trudniej znaleźć coś naprawdę potrzebnego. Na szczęście, mamy do dyspozycji tzw. w y s z u k i w a r k i i n t e r n e t o w e, czyli strony oferujące usługę przeszukiwania nieograniczonych wręcz zasobów Internetu. Co umożliwiają wyszukiwarki? Jeśli interesuje nas odpowiedź na jakieś pytanie, chcemy rozwiązać problem bądź po prostu znaleźć jakiś dokument, wpisujemy odpowiednią frazę (jedno lub wiele słów z odpowiednimi symbolami), po czym wyszukiwarka wskazuje strony w sieci, które z dużym prawdopodobieństwem zawierają poszukiwane przez nas informacje. Co ciekawe, można w ten sposób wyszukiwać nie tylko dokumenty, ale również obrazy, wypowiedzi na forach dyskusyjnych czy też przeszukać pliki na naszym komputerze. W jaki sposób wyszukiwarki wiążą się z e-learningiem? Okazuje się, że w Internecie można znaleźć odpowiedzi na wiele nurtujących nas problemów. I jak w przypadku samouczków komputerowych, coraz częściej szukamy tam rozwiązań, podpowiedzi, informacji czyli zdobywamy wiedzę za pośrednictwem medium elektronicznego. Co ciekawsze, informacje uzyskane z zastosowaniem wyszukiwarki są często bardziej aktualne od tych zawartych w książkach czy przekazywanych na wykładach. Dyskusje w Internecie Samotność w sieci raczej nam nie grozi. Jest wiele bardzo aktywnych społeczności, w których rozmowach możemy uczestniczyć. Najczęściej używanymi formami komunikacji są f o r u m d y s k u s y j n e, c z a t, k o - m u n i k a t o r (tekstowy, głosowy bądź wideo). Zainteresowani mogą znaleźć wyjaśnienie tych pojęć na końcu tego opracowania. Internet jest medium wysoce interaktywnym. Oznacza to, że jego użytkownicy mogą aktywnie wpływać na zawartość sieci, współtworzyć ją. To prawdziwe źródło jej potęgi. I n t e r n e t nie jest tylko zbiorem plików czy informacji: t o p r z e d e w s z y s t k i m m i e j s c e s p o t k a ń l u d z i. Użytkownicy Internetu mają dostęp do bardzo przyjaznych i efektywnych form komunikacji. Należy jednak pamiętać, że są to tylko narzędzia: praw- 7 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:39

8 dziwej wartości nabierają one wtedy, gdy zasilone zostaną wartościowymi dyskusjami. Okazuje się, że sieć pełna jest bardzo żywych i interesujących społeczności. Ludzie rozmawiają o gotowaniu, bezpieczeństwie sieciowym, miłości i seksie, religii, polityce. Nie są to zwykłe dyskusje: bardzo często fora służą jako miejsce wymiany doświadczeń czy rozwiązywania problemów. Wyszukiwarki typu umożliwiają bardzo efektywne wyszukiwanie pożądanych informacji wśród wypowiedzi na forach. Jeśli mamy jakiś problem (nie wiemy, czy warto kupić interesujący nas rower, szarlotka zawsze nam się przypala itp.) wystarczy zobaczyć, czy ktoś już o tym nie napisał lub po prostu zapytać. Trzeba oczywiście umieć zachować dystans wobec pewnych opinii czy porad, czy też posiąść umiejętność oceny wiarygodności zdobywanych w ten sposób informacji. Niemniej doświadczenie pokazuje, że zdobywane na wspomnianych forach informacje są często nadzwyczaj praktyczne i przydatne. Warto w tym miejscu wspomnieć, że wymagania technologiczne tych bardzo żywych wspólnot są naprawdę minimalne. Często wystarczy tylko forum dyskusyjne oraz możliwość załączenia pliku. Przydatne są też proste mechanizmy wyszukiwania, subskrypcji oraz pokazujące statystykę aktywności. Jest to kolejny dowód na to, że efektywne procesy uczenia się czy też nauczania za pośrednictwem Internetu nie wymagają bardzo drogich i zaawansowanych technologii informatycznych, czy też bogatych, a tym samym drogich, multimediów. I znowu pojawia się pytanie: jak dyskusje na forach dyskusyjnych mają się do e-learningu? Bardzo prosto: to kolejna efektywna forma uczenia się i zdobywania wiedzy. Intranety i zarządzanie wiedzą Coraz częściej różne organizacje zaczynają postrzegać wiedzę jako jeden ze swoich kluczowych aktywów. Jak można zarządzać wiedzą? Istnieje wiele rozwiązań usprawniających jej identyfikację, procesy tworzenia, jej obieg. Jednym z najprostszych rozwiązań jest tzw. intranet, czyli wewnętrzna sieć komunikacji w firmie. 8 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:39

9 Intranet to najczęściej proste oprogramowanie dostępne przez przeglądarkę internetową, umożliwiające gromadzenie dokumentów firmowych, dyskusje, współdzielenie kalendarzy, posiadające własną tablicę ogłoszeń, i często większość narzędzi komunikacji stosowanych w Internecie. Dobrze funkcjonujące intranety są świetnym narzędziem e-learningu. I tu ciekawostka: z obserwacji największych światowych firm wynika, że inwestycje w infrastrukturę wspierającą nieformalną wymianę wiedzy (czyli wszystkie procesy, o których do tej pory pisałem) są niekiedy bardziej efektywne od inwestycji w tradycyjne szkolenia. Warto o tym pamiętać. E-learning w firmach E-learning jest coraz popularniejszy również w firmach. Może być przy tym stosowany w wielu rozmaitych celach. Najpopularniejszym i chyba najbardziej efektywnym zastosowaniem są tzw. szkolenia masowe, w których relacja człowiek człowiek nie pełni kluczowej roli. Mogą być to szkolenia np. z procedur (firmowych, BHP, obsługi klienta) bądź też podstawowych umiejętności obsługi komputera. Najczęściej odbywają się one za pośrednictwem Internetu bądź też w oparciu o multimedialne kursy dystrybuowane na CD-ROM-ach. Masowość owych szkoleń oznaczać może wykształcenie nawet do kilku tysięcy pracowników. Rozwój technologii informatycznych umożliwia przy tym (na szczęście) dostosowanie poziomu kursu do umiejętności danego pracownika. W tym sensie możemy mówić o tzw. personalizacji nauczania on-line. Jak to działa? Szkolenie składa się najczęściej z kilku rozdziałów podzielonych na kilka-kilkanaście lekcji, w skład których wchodzą z kolei kilkuminutowe, multimedialne moduły (tzw. obiekty uczące). Na samym początku szkolenia uczestnik proszony jest o rozwiązanie kilkunastominutowego testu. W oparciu o jego wyniki zaawansowany system informatyczny określa poziom umiejętności studenta, a następnie proponuje mu jedynie te lekcje, które uzupełnią jego luki. W efekcie osoba bardzo dobrze znająca zagadnienie przejdzie cały kurs np. w 2 godziny, podczas gdy początkującej to samo szkolenie zajmie np. 10 godzin. 9 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:40

10 Coraz bardziej popularne stają się obecnie symulacje elektroniczne. Nauka odbywa się najczęściej w formie gry w środowisku odwzorowującym rzeczywiste sytuacje. Przykładowo, mamy za zadanie sprzedać samochód parze zainteresowanej kupnem. Możemy w tym celu zadawać różne pytania i udzielać odpowiedzi: nasze wybory określą potem poziom satysfakcji kupujących, co z kolei zakończyć się może sprzedażą (sukces) lub ich rezygnacją (klęska). Innym popularnym zastosowaniem e-learningu w biznesie jest kontrola jakości szkoleń klasycznych za pomocą testów elektronicznych. Testy te mogą nie tylko sprawdzać poziom kompetencji, ale również służyć jako metoda nauczania (nauka przez testy, podobna do przygotowania do egzaminu teoretycznego na prawo jazdy). Innym interesującym kierunkiem rozwoju jest tzw. mobile learning: nauka z zastosowaniem urządzeń przenośnych, takich jak telefony komórkowe czy też małe, mieszczące się w dłoni komputery (tzw. hand-held). Będąc np. w podróży i dysponując wolnym czasem, często chętnie wykorzystujemy takie urządzenia do zabawy: nauka bywa czasem ciekawszą alternatywą. Studia przez Internet? Do tej pory rozważaliśmy różne nieformalne metody samokształcenia z zastosowaniem mediów elektronicznych. Nie oznacza to, że nie funkcjonują również sformalizowane przedsięwzięcia typu Uniwersytetów czy Szkół Wyższych uczących przez sieć. Zjawisko to jest bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych, w Polsce funkcjonuje zaś dopiero od kilku lat, zdobywając jednak coraz większą popularność. 10 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:41

11 Jako przykład przedstawię projekt Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego (PUW): jednej z pierwszych w Polsce inicjatyw studiów przez Internet. PUW jest wspólnym przedsięwzięciem Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie (UMCS) i Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (WSHE). Obecnie nauka odbywa się tam na 4 kierunkach studiów (Informatyka, Zarządzanie i Marketing, Politologia i Pielęgniarstwo), aktywnie studiuje ok. 900 osób. Oprócz tego w ofercie PUW jest kilkadziesiąt tzw. kursów otwartych (trwających od 2 do 6 tygodni). Rok szkolny zaczyna się dwudniowym zjazdem, podczas którego odbywają się tradycyjne uroczystości inauguracji roku szkolnego oraz szkolenia z podstaw obsługi oprogramowania służącego do nauki przez Internet. Studenci otrzymują login i hasło zarówno do personalizowanego środowiska dziekanatowego, jak i tzw. platformy zdalnego nauczania. Po wejściu (zalogowaniu) na platformę student widzi przygotowane dla niego kursy elektroniczne oraz podstawowe narzędzia komunikacji internetowej (w tym fora dyskusyjne, czat, tzw. wirtualną tablicę, bibliotekę plików itp.). Oprogramowanie to łączy cechy biblioteki elektronicznej i środowiska pracy grupowej. Rok szkolny podzielony jest na 4 półsemestry trwające po 8 tygodni każdy (czyli inaczej niż na tradycyjnych, dwusemestralnych studiach). Studenci realizują średnio po 3 przedmioty w półsemestrze, przy czym materiał realizowany na jednym takim kursie odpowiada semestralnemu tradycyjnemu wykładowi. Mówiąc krótko, przedmiotów w półsemestrze jest mniej, ale są za to intensywniej realizowane. Nauka na kursie polega na rozwiązywaniu zadań i dyskutowaniu problemów. Studenci podzieleni są najczęściej na 20-osobowe grupy uczące się pod opieką nauczyciela. W ciągu ośmiu tygodni (składających się na jeden półsemestr) praca przebiega w rytmie 3 tygodni nauki, 1 tygodnia przerwy, znowu 3 tygodni pracy i ostatniego tygodnia przeznaczonego na uzupełnienie zaległości. Podczas takiego kursu studenci najczęściej otrzymują 6 dużych zadań do rozwiązania, które często po zrealizowaniu składają się na tzw. projekt. Zadania te są z kolei podzielone na drobne polecenia, z określoną liczbą punktów możliwych do otrzymania. 11 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:41

12 Oprócz zadań i materiałów pomocniczych umieszczonych w Internecie, student otrzymuje również multimedialne CD-ROMy z podręcznikami elektronicznymi ściśle związanymi z realizowanymi przedmiotami. Często do nauki przydatna jest również klasyczna książka: wartością dodaną e-learning w modelu PUW nie jest więc treść w formie elektronicznej, ale przede wszystkim możliwość wspólnego rozwiązywania problemów za pośrednictwem Internetu. Nauka w trakcie półsemestru odbywa się praktycznie tylko przez Internet. Jak wspomniałem, podstawową metodą jest praca na forach dyskusyjnych, uzupełniana spotkaniami na żywo (czaty). W efekcie (z wyjątkiem czatów) nie jest konieczna jednoczesna obecność studentów w Internecie, można uczyć się o dowolnej porze dnia i nocy. Każdy z przedmiotów kończy się klasycznym (to wymóg ustawowy) egzaminem. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest pozytywna ocena z zajęć internetowych. Ceny za studia przez Internet są niższe od cen studiów tradycyjnych. Przykładowo, w marcu 2005 roku czesne za rok nauki na kierunku Informatyka wynosiło PLN (+ 350 PLN wpisowego), zaś na kierunku Zarządzanie i Marketing: PLN (+ 350 PLN wpisowego). Przy obliczaniu kosztów studiów należy również uwzględnić mniejszą ilość przyjazdów na uczelnię oraz fakt, że w cenę studiów wliczone są podręczniki elektroniczne. Jak widać, e-learning w modelu PUW jest czymś pośrednim pomiędzy zdobywaniem wiedzy w nieformalny sposób na forach dyskusyjnych a pracą z interaktywnymi, multimedialnymi CD-ROM-ami. Kluczowa jest tu współpraca z innymi ludźmi: jest to jedna z ważniejszych różnic między metodyką PUW a np. e-learningiem stosowanym w środowiskach biznesowych. Kiedy jaki e-learning? Powyżej przedstawiłem wiele obliczy e-learning od zupełnie nieformalnego (fora dyskusyjne, czaty etc.) po w pełni sformalizowane (np. studia przez Internet). W każdym z tych podejść widać inną metodę uczenia się i nauczania. O żadnej z nich nie można powiedzieć, że jest obiektywnie 12 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:42

13 dobra: wszystko zależy od kontekstu i założonego celu. Przykładowo, badania nad efektywnością e-learning w środowiskach akademickich pokazują, że tzw. czysty e-learning (bez kontaktu fizycznego) jest dużo mniej efektywny od tzw. mieszanego nauczania (tzw. blended-learning), w którym nauka odbywa się w odpowiednich proporcjach w sposób klasyczny i elektroniczny. Mówiąc krócej, trzeba mieć świadomość różnorodności form kształcenia elektronicznego oraz umieć dobrać odpowiednią formę do konkretnej potrzeby. A przede wszystkim: 1. E-learning nie może być utożsamiany z technologią. 2. Powinien być traktowany jako środek do celu, a nie cel sam w sobie. Pamiętajmy też, że dobry kurs elektroniczny nie wymaga niesamowitych inwestycji. Kluczowa jest wyobraźnia nauczyciela oraz ucznia, umiejętność wyszukiwania dobrych informacji w sieci (w celu ich późniejszego wykorzystania, np. jako źródeł informacji) oraz inteligentne prowadzenie dyskusji on-line. Nie jest to łatwe, ale też na pewno nie jest związane tylko z technologią. Dla kogo e-learning? Czego potrzebuję i gdzie mogę się uczyć? E-learning jest dobrym rozwiązaniem dla osób posiadających już podstawowe umiejętności pracy z komputerem. Zdecydowana większość oferowanych kursów jest bardzo prosta w obsłudze (prostota obsługi to jeden 13 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:43

14 z kluczowych atutów dobrego kursu), niemniej np. sprawność pisania na klawiaturze jest bardzo przydatna przy pracy na forum dyskusyjnym czy na czacie. Warto tu również wspomnieć o zasadach Netykiety (etykiety w świecie Internetu), której podstawy należy opanować przed zaangażowaniem się w grupową naukę on-line. Zakres tematyczny szkoleń (zwłaszcza jeśli potraktujemy USENET jako miejsce wymiany wiedzy) jest właściwie nieograniczony. Z tego względu ta forma nauki ograniczona jest tylko wyobraźnią i zainteresowaniami uczącego się. Z łatwością powinniśmy znaleźć kursy odpowiadające naszym oczekiwaniom, przy czym oczywiście dużo szerszą ofertę znajdziemy w języku angielskim. Do nauki przez sieć niezbędny jest oczywiście komputer podłączony do Internetu. Wystarczy do tego naprawdę podstawowy zestaw (choć czasem nowoczesne gry edukacyjne bądź kursy na CD-ROM-ach wymagają średnio zaawansowanych urządzeń). W większości przypadków nie jest wymagana duża szybkość dostępu do Internetu. W przypadku studiów on-line w zupełności powinno wystarczyć łącze modemowe. Warto tu jednak pamiętać, że czas spędzony w sieci na nauce może być dość spory z tego względu warto rozważyć zapewnienie tzw. stałego dostępu do sieci. Można też pomyśleć o nauce poza domem (kafejki internetowe, biuro, szkoła), niemniej w przypadku poważniejszej pracy (np. studiów) takie miejsca są z wielu względów niewskazane. Od czego zacząć? Osobom zainteresowanym uczeniem się on-line na wstępie sugeruję dogłębne rozpoznanie możliwości wyszukiwarki (i portalu) Umiejętność wyszukiwania informacji w sieci jest dziś, moim zdaniem, z wielu względów kluczowa. Polecam w szczególności bliższą analizę forów dyskusyjnych USENET, dostępnych np. pod adresem Sprawdźmy strukturę polskich forów USENET-u, a zobaczmy, o czym ludzie rozmawiają. Przeszukajmy wypowiedzi, zadajmy pytanie, odpowiedzmy na pytania innych. Społeczności internetowe mają naprawdę ogromny potencjał. 14 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:43

15 W przypadku multimedialnych CD-ROM-ów szczególnie polecam wydawnictwa polskiej firmy Young Digital Poland ( Firma ta oferuje szeroką gamę naprawdę nowoczesnych, uznanych na całym świecie kursów, zarówno z języków obcych, jak i z przedmiotów przyrodniczych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Początkującym projektantom dydaktycznym sugeruję analizę metodyczną wspomnianych kursów, polecam w szczególności rozmaitość interakcji, dobre scenariusze i nawigację kursu. Studia on-line oferowane są w Polsce przez kilka instytucji. Sporą ofertę studiów i kursów on-line posiada wspomniany już Polski Uniwersytet Wirtualny ( oraz OKNO projekt realizowany przez Politechnikę Warszawską ( Warto w tym miejscu również wspomnieć interesujące projekty Szkoły Głównej Handlowej, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie oraz Uniwersytetu Warszawskiego (COME: Istnieje również w Internecie wiele stron edukacyjnych z bardzo wartościowymi, darmowymi kursami on-line. Moje ulubione przykłady to: 1. Szkolenia ekonomiczne na portalu edukacyjnym Narodowego Banku Polskiego: Aby uczestniczyć w wybranym kursie należy (po wejściu w zakładkę Kursy) zarejestrować się w portalu, a potem po prostu uczyć się. 2. Szkoła Giełdowa w Internecie organizowana przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie: To z kolei bardzo dobry przykład mieszanego nauczania: kursy elektroniczne dostępne na stronie internetowej stanowią uzupełnienie klasycznych warsztatów Szkoły Giełdowej, organizowanych przez różne instytucje edukacyjne w całej Polsce. Kursy te mogą być z powodzeniem realizowane tylko przez Internet: w bardzo prosty, poglądowy i przede wszystkim praktyczny sposób są w nich przedstawione podstawowe zasady operacji na giełdach papierów wartościowych. 3. Wiele przykładów bardzo dobrej jakości kursów elektronicznych, między innymi z oferty jednej z największych światowych firm e-learning Thomson NETg, można znaleźć na portalu Europejskiego Centrum Kształcenia Menedżerów i Inżynierów IT, dostępnego pod adresem eckm.pl. Po łatwym procesie rejestracji otrzymujemy dostęp do biblioteki 15 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:44

16 kursów, np. z podstaw obsługi komputera. Są to wersje demonstracyjne (nie otrzymujemy dostępu do całego szkolenia), niemniej dają w miarę pełny przegląd możliwości szkoleń e-learning na najwyższym światowym poziomie. 4. Portal edukacyjny BBC: jest jednym z najciekawszych na świecie zbiorów szkoleń elektronicznych w języku angielskim. Można tam znaleźć kursy z nauk przyrodniczych, języków obcych i wielu innych dziedzin. Szczerze polecam! 5. I na koniec: również anglojęzyczny zbiór blisko kursów on-line zebrany (i wciąż zasilany nowościami!) w ramach projektu merlot.org. E-learning w środowiskach wiejskich Przesłanek za wdrożeniem systemów e-learning w środowiskach wiejskich jest wiele. Przede wszystkim daje on możliwość kontaktu z wysokiej klasy specjalistami osobom zamieszkałym w miejscach, do których trudno dotrzeć. Po drugie, dzięki Internetowi można uczyć się bez konieczności częstych wyjazdów, co jest nierzadkim ograniczeniem dla osób mieszkających w regionach wiejskich. Szkolenia oparte o treści multimedialne, zamieszczone w sieci lub na CD-ROM-ach, dobrze nadają się do przekazywania informacji proceduralnych, często spotykanych w zagadnieniach z zakresu np. weterynarii czy hodowli roślin. Istnieją już dobre praktyki szkoleń e-learning realizowanych przez instytucje szkolące samorządy bądź specyficzne dla środowisk wiejskich. Przykładem może być inicjatywa Fundacji Wspomagania Wsi ( fww.org.pl), w ramach której realizowane są szkolenia elektroniczne z zakresu zarządzania projektami. I na koniec: czy warto? To bardzo trudne pytanie. Inaczej podejdzie do niego osoba reprezentująca instytucję zainteresowaną inwestycją w szkolenia on-line, inaczej pra- 16 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:44

17 cownik tej instytucji, inne zdanie mieć będzie potencjalny student przez Internet. Z pewnością warto spróbować, zwłaszcza szeroko przeze mnie opisanych metod nieformalnego uczenia się przez sieć. O korzyściach, jakie niesie z sobą e-learning, mówi się bardzo dużo. Najczęściej wspominane to niezależność od miejsca i czasu (studiuję kiedy chcę i gdzie chcę), związane z nią oszczędności oraz po prostu możliwość uczenia się (wielu studentów PUW ze względu na specyfikę swojej pracy nie mogłaby podjąć studiów w innej formule). Pamiętać należy również o drugiej stronie medalu. Podstawowym problemem w nauce on-line jest motywacja uczestników szkolenia. Samodzielna nauka wymaga dużej motywacji, z tego względu dobre szkolenia internetowe są wysoce interaktywne, muszą pobudzać szkolącego się do rozmaitych aktywności. Nie można jednak przesadzić: zbyt intensywne nauczanie jest z kolei męczące (to jedno z pierwszych doświadczeń Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego...). Jak zwykle, trzeba znaleźć jakieś optimum. Z kolei w przypadku szkoleń firmowych e-learning może wiązać się z poważnymi inwestycjami, rodzić opór pracowników przyzwyczajonych do szkoleń tradycyjnych itp. Z pewnością jednak warto zacząć traktować sieć jako źródło nieprzebranej wiedzy: im wcześniej to zrozumiemy, tym lepiej. Internet daje nie tylko szansę na edukację, ale również na zawarcie interesujących znajomości, i to nie tylko w celach matrymonialnych. Dla wielu osób, np. niepełnosprawnych, to jedno z najważniejszych okien na świat. Od wymiany poglądów do znalezienia pracy jest w Internecie bardzo blisko (tzw. telepraca). Powstają nawet tak interesujące przedsięwzięcia, jak giełdy zleceń on-line (pierwszy w Polsce portal tego typu to Można więc wyobrazić sobie sytuację, w której żyjąc na wsi, będziemy realizować zlecenia dla wielu instytucji równolegle, nie zmieniając miejsca zamieszkania. To ogromna szansa, zwłaszcza dla regionów wiejskich w Polsce. Pewne jest przy tym to, że obecnie nie wystarczy już jeden typ wykształcenia na całe życie. Musimy wciąż się uczyć, zmieniać profesje, doskonalić. I tu Internet z pewnością będzie bardzo pomocny. 17 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:45

18 Słownik podstawowych pojęć Forum dyskusyjne, jak sama nazwa wskazuje, służy dyskusjom: użytkownik może tam wpisać własną opinię (tzw. wątek), która natychmiast stanie się widoczna dla innych internautów. Zainteresowani tematem mogą odpowiedzieć: w efekcie powstaje zbiór opinii, komentarzy do tych opinii, komentarzy do tych komentarzy itd. Są one widoczne przez cały czas: nie znikają po ich napisaniu. Oznacza to, że do dyskusji można włączyć się w dowolnym momencie, komentując np. wypowiedź, która pojawiła się kilka godzin, dni czy miesięcy wcześniej. Taka forma komunikacji określana jest mianem a s y n c h r o n i c z n e j: nie wymaga jednoczesnej obecności dyskutujących osób. Przez Internet można komunikować się również na żywo. Czat to prosty program umożliwiający rozmowy tekstowe w czasie rzeczywistym. Aby z niego skorzystać, trzeba wejść na wybraną stronę internetową, wybrać interesujący nas tzw. pokój tematyczny (czyli miejsce, gdzie toczą się rozmowy na wybrany przez nas temat), wybrać pseudonim, pod którym będziemy występować w rozmowie (tzw. nick), i rozmawiać. W odróżnieniu od dyskusji na forum, rozmowy na czatach nie są najczęściej zapisywane (wypowiedzi znikają więc z ekranu praktycznie na bieżąco) i toczą się na żywo. Taki sposób komunikacji często określany jest mianem komunikacji s y n c h r o - n i c z n e j (wymaga jednoczesnej obecności użytkowników w sieci). Komunikatory to łatwe, darmowe programy instalowane na komputerze, umożliwiające rozmowę na żywo w formie podobnej do czatu, ale również rozmowy głosowe czy wideokonferencje. Czymś, co wyróżnia komunikatory od zwykłych czatów, jest możliwość sprawdzenia, kto ze znajomych jest obecnie dostępny (tzn. pracuje lub bawi się w Internecie) i zaproszenia do rozmowy (bądź wysłania komunikatu tekstowego). Najnowsze wersje komunikatorów umożliwiają naprawdę efektywną rozmowę głosową (jakość zbliżona, a czasem lepsza niż przez telefon) oraz połączenia telefoniczne na telefony stacjonarne. Coraz bardziej popularne stają się również programy umożliwiające konferencje wideo. 18 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:46

19 Andrzej Wodecki Polski Uniwersytet Wirtualny Dyrektor Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego oraz Uniwersyteckiego Centrum Zdalnego Nauczania i Kursów Otwartych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Oprócz zarządzania jednym z największych przedsięwzięć e-learning w Polsce, obecna jego aktywność koncentruje się wokół zagadnień badania efektywności szkoleń e-learning, zarządzania wiedzą oraz kompetencjami. Konsultant ds. Systemów Informacyjnych Biznesu, zarządzania wiedzą w organizacjach, biznesu elektronicznego i marketingu internetowego. Kilkuletnia praktyka zagraniczna, programy badawcze m.in. w Weizmann Institute of Science (Izrael), Tuebingen University (Niemcy), University of California Santa-Cruz (USA), University of Helsinki (Finlandia), University of Ioannina (Grecja). Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:46

20 Inernet_moja_przysz³oœæ.indd :43:46