BADANIE STRUKTURY UCZESTNIKÓW KRAJOWEGO I ZAGRANICZNEGO RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU 2013 RAPORT Z BADAŃ

Transkrypt

1 BADANIE STRUKTURY UCZESTNIKÓW KRAJOWEGO I ZAGRANICZNEGO RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W ROKU 2013 RAPORT Z BADAŃ Szczecin Nysa Wrocław 2013

2 2013 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w roku 2013 wraz z opracowaniem raportu z badań opracowywał zespół ekspertów konsorcjum 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. w składzie: Artur Kotliński kierownik projektu badawczego, dyrektor zarządzający Instytutu Badawczego IPC Sp. z o.o., Agnieszka Nowak zastępca kierownika projektu badawczego, dyrektor zarządzający 2BA doradztwo strategiczne, Jarosław Sawicki specjalista ds. badań jakościowych i ilościowych, dyrektor ds. badań Instytutu Badawczego IPC Sp. z o.o., Leszek Nowak specjalista ds. badań jakościowych, dyrektor zarządzający 2BA doradztwo strategiczne, dr Marcin Zieliński ekspert 2BA doradztwo strategiczne, dr Marcin Haberla ekspert Instytutu Badawczego IPC Sp. z o.o., Leszek Piechocki specjalista ds. badań 2BA doradztwo strategiczne, Anna Gabory specjalista ds. badań Instytutu Badawczego IPC Sp. z o.o., Żaneta Rosiak manager ds. badań Instytutu Badawczego IPC Sp. z o.o. Redakcja merytoryczna Raportu : Agnieszka Nowak 2BA doradztwo strategiczne 2BA doradztwo strategiczne Podzamcze B10/ Nysa Tel.: Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. ul. A. Ostrowskiego Wrocław Tel.:

3 Spis treści Spis treści... 3 Wprowadzenie... 6 I. Metodologiczne założenia badania Metodologiczne założenia badania Przedmiot i cele badania Zakres podmiotowy i przestrzenny badania Metody i techniki badacze Metoda doboru próby Metoda doboru próby w badaniu PAPI Metoda doboru próby w badaniach IDI, TDI, EWS oraz panel ekspertów Metoda doboru próby w badaniu Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) Metoda doboru próby w badaniu CATI Realizacja badania II. Wielkość i rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim Wielkość i rozkład ruchu turystycznego Wielkość ruchu turystycznego Rozkład sezonowy ruchu turystycznego Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego Ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim na tle ruchu turystycznego w Polsce Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego III. Uczestnicy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (wyniki badania PAPI) Charakterystyka uczestnika ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim Cechy demograficzne i społeczne uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego, w tym sylwetka badanych w życiu prywatnym Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Cele przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferencje uczestników ruchu turystycznego Preferowany sposób organizacji przyjazdu Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowany sposób spędzania pobytu Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowany środek transportu Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowany typ noclegu Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowana długość pobytu Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowana częstotliwość odwiedzin Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Preferowany sposób wypoczynku i preferowane krainy geograficzne Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu

4 3. Źródła informacji o Województwie Zachodniopomorskim i potrzeby informacyjne uczestnika ruchu turystycznego Źródła informacji o Województwie Zachodniopomorskim Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Oczekiwania i potrzeby w zakresie informacji o Województwie Zachodniopomorskim Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Wydatki uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorski Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Zapotrzebowanie na ofertę turystyczną i określenie potencjalnego popytu Najbardziej atrakcyjne miejsca Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Najpopularniejsze usługi Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Ocena poszczególnych elementów oferty Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Szacowanie możliwości powrotów Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Określenie popytu na nowe usługi i możliwości zwiększenia ruchu turystycznego poza sezonem Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Ocena nowej identyfikacji wizualnej Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu Wewnątrzregionalny ruch turystyczny (mieszkańcy uczestnikami krajowego ruchu turystycznego) Charakterystyka uczestnika ruchu turystycznego Cele przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego Preferencje uczestników ruchu turystycznego Preferowany sposób organizacji przyjazdu Preferowany sposób spędzania pobytu Preferowany środek transportu Preferowany typ noclegu Preferowana długość pobytu Preferowany sposób wypoczynku Podsumowanie badań uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego Porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego Porównanie wyników badań prowadzonych w latach Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego Szacowanie wielkości wpływów z turystyki IV. Ruch turystyczny w atrakcjach Województwa Zachodniopomorskiego oraz w centrach i punktach informacji turystycznej (wnioski z badań IDI) Opis realizacji badania Wielkość i rozkład przestrzenny ruchu turystycznego Charakterystyka uczestników ruchu turystycznego

5 4. Preferencje uczestników ruchu turystycznego Zidentyfikowanie źródeł informacji o regionie oraz diagnoza potrzeb informacyjnych uczestników ruchu turystycznego Określenie zapotrzebowania uczestników ruchu turystycznego na specyfikę oferty turystycznej Poziom zaangażowania i współpracy w obsługę ruchu turystycznego i promocję turystyczną V. Jakość obsługi uczestników ruchu turystycznego w centrach i punktach informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego (wnioski z badania Mystery Client < Tajemniczy Klient >) Opis realizacji badania Wizyta w charakterze Tajemniczego Klienta w centrach i punktach informacji turystycznej Założenia wstępne przeprowadzenia wizyty Ocena wyglądu zewnętrznego i wewnętrznego Jakość obsługi uczestnika ruchu turystycznego w jednostkach informacji turystycznej Sumaryczna ocena wizyty w jednostkach informacji turystycznej Badanie metodą Tajemniczego Klienta za pomocą zapytania via Podsumowanie badania VI. Jakość obsługi uczestnika ruchu turystycznego w opinii branży hotelarsko-gastronomicznej (raport z badania CATI) Opis realizacji badania Wyniki badania Podsumowanie badania VII. Wnioski i rekomendacje ekspertów (wnioski z badania TDI, panelu ekspertów oraz eksperckich wywiadów swobodnych) Opis realizacji badania Wnioski uczestników telefonicznych wywiadów pogłębionych (TDI) Wielkość i rozkład przestrzenny ruchu turystycznego (kontekst regionalny i odniesienie do sytuacji w kraju) Charakterystyka i preferencje uczestników ruchu turystycznego Promocja i informacja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego (kontekst regionalny i odniesienie do sytuacji w kraju) Oferta turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego (kontekst regionalny i odniesienie do sytuacji w kraju) Współpraca na rzecz rozwoju i promocji turystyki (kontekst regionalny i odniesienie do sytuacji w kraju) Wnioski uczestników paneli turystycznych Wielkość i rozkład przestrzenny ruchu turystycznego Charakterystyka i preferencje uczestników ruchu turystycznego Promocja i informacja turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego Oferta turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego Współpraca na rzecz rozwoju i promocji turystyki Uzupełnienie wniosków lokalnych ekspertów Podsumowanie badania VIII. Podsumowanie Badania krajowego zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r IX. Spis rysunków X. Spis tabel XI. Literatura XII. Załączniki

6 Wprowadzenie Województwo Zachodniopomorskie jest jednym z liderów turystycznych w Polsce. Zgodnie z raportem Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r., w 2011 r. region zajmował czwarte miejsce pośród innych województw pod względem liczby wypoczywających turystów. Jednocześnie w Województwie Zachodniopomorskim udzielono największej liczby noclegów. Cechami charakterystycznymi ruchu turystycznego w regionie są sezonowość i nierównomierne rozmieszczenie. Ponadto baza noclegowa jest bardzo zróżnicowana pod względem standardu i jakości świadczonych usług. Zlecane od 2010 r. Badanie struktury uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim pokazuje, że oferta turystyczna regionu jest pozytywnie oceniana przez jej odbiorców. Jednocześnie większość turystów preferuje wypoczynek typu 3 x S (słońce, morze, plaża). Niepewność pogody i przyzwyczajenia wypoczywających powodują, że zjawisko sezonowości determinuje działalność w zakresie obsługi ruchu turystycznego w regionie. Zarówno przedstawicielom administracji regionalnej i lokalnej, jak również zarządcom atrakcji i przedstawicielom branży hotelarsko-gastronomicznej zależy na zwiększeniu ruchu turystycznego poza sezonem. Tegoroczne badania mają na celu pogłębienie wiedzy dotyczącej rozkładu przestrzennego i czasowego ruchu turystycznego. Informacje uzyskane bezpośrednio od turystów i innych grup objętych badaniami powinny dać odpowiedź na pytanie, jak minimalizować zjawisko sezonowości. Prace badawcze dotyczyły głównie uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (turystów, jednodniowych odwiedzających oraz mieszkańców uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego). Badanie metodą PAPI objęło łącznie 2200 turystów i jednodniowych odwiedzających, przebywających w sezonie letnim na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. W ubiegłorocznym badaniu po raz pierwszy uwzględniono zarządców atrakcji turystycznych oraz pracowników centrów/punktów informacji turystycznej. Grupa ta wzięła również udział w badaniu w tym roku. Zwiększono jednak wielkość próby w indywidualnych wywiadach pogłębionych (IDI), które przeprowadzono z grupie 18 respondentów. Zakres poprzednich badań nie pozwolił jednak na zaspokojenie wszystkich potrzeb w zakresie pozyskania informacji, wpływających na wielkość i strukturę ruchu turystycznego. Nie uzyskano m.in. odpowiedzi na pytanie, jak ruch turystyczny ocenia grupa, która ma znaczący udział w obsłudze turystów, tj. branża hotelarsko-gastronomiczna. Dlatego w tegorocznym badaniu zaproponowano włączenie dodatkowych grup respondentów oraz zastosowanie nowych technik gromadzenia danych. Pełniejszego obrazu ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim dostarczyły badania branży hotelarsko-gastronomicznej, wywiady z osobami mającymi wpływ na rozwój turystyki w regionie i w kraju oraz badania funkcjonowania centrów/punktów informacji turystycznej. Równolegle obok badania uczestników ruchu turystycznego przeprowadzano badanie metodą Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) w centrach/punktach informacji turystycznej. Wspomagane komputerowo wywiady telefoniczne (CATI) objęły podmioty istniejące w bazie hotelarsko-gastronomicznej w Województwie Zachodniopomorskim. Telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) uzupełniały informacje uzyskane od zarządców atrakcji turystycznych oraz centrów/punktów informacji turystycznej i zostały przeprowadzone z regionalnymi i krajowymi ekspertami turystycznymi. Na zakończenie projektu badawczego zorganizowano dwa panele ekspertów, podczas których pogłębiano informacje zdobyte za pomocą innych technik gromadzenia danych

7 Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego w Województwie Zachodniopomorskim w roku 2013 wraz z opracowaniem raportu z badań zostało zlecone konsorcjum firm: 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. Firma 2BA doradztwo strategiczne współpracowała z Województwem Zachodniopomorskim przy realizacji zamówień Badań struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2010 r. oraz Programu rozwoju turystyki wodnej na obszarze Pojezierza Drawskiego, Myśliborskiego, Wałeckiego i w dorzeczu Parsęty i Regi. Eksperci tej firmy mają blisko 20-letnie doświadczenie w turystyce, są autorami i współautorami wielu programów dotyczących rozwoju i promocji turystyki oraz badań ruchu turystycznego. Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. posiada ponad 10-letnie doświadczenie na rynku badań społecznych i marketingowych. Eksperci Instytutu są członkami gremiów w takich instytucjach, jak PTBRiO, PTS i PTE. Zespół Instytutu Badawczego IPC współpracował z 2BA podczas realizacji Badań struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2010 r. Konsorcjum 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. działają zgodnie z procedurami ochrony danych osobowych, tajemnicy statystycznej, a także zgodnie z międzynarodowym kodeksem firm badawczych ESOMAR, dotyczącym przestrzegania standardów etycznych w badaniach społecznych. Projekt został zrealizowany zgodnie ze szczegółową metodologią badawczą, zaproponowaną w ofercie na przeprowadzenie Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego w Województwie Zachodniopomorskim w roku 2013 wraz z opracowaniem raportu z badań. Poniższy raport uwzględnia wyniki wcześniej opisanych prac badawczych. Na wstępie zaprezentowano raport metodologiczny, zawierający szczegółowe założenia procesu badawczego. Istotną częścią raportu jest omówienie wielkości i struktury ruchu turystycznego, stanowiące wynik analiz danych zastanych (desk research). Kolejne rozdziały raportu odnoszą się do celów i przedmiotu badania. Na zakończenie dokonano porównania wyników poszczególnych edycji Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim oraz opisano wnioski i rekomendacje

8 I. Metodologiczne założenia badania 1. Metodologiczne założenia badania Istnieje sieć wzajemnych powiązań pomiędzy potrzebami wynikającymi z ewaluacji regionalnych strategicznych i operacyjnych dokumentów turystycznych a badaniami wielkości i struktury ruchu turystycznego. Z jednej strony, przeprowadzane badania i ich wyniki pokazują efekty realizacji programów strategicznych i operacyjnych. Z drugiej strony, w zagadnieniach i pytaniach badawczych należy uwzględnić problemy dotyczące rozwoju, promocji turystyki i obsługi ruchu turystycznego, które są istotne z punktu widzenia programowania rozwoju turystycznego regionu. Zależność pomiędzy badaniami ruchu turystycznego a planowaniem strategicznym w Województwie Zachodniopomorskim pokazuje poniższy schemat. Rysunek 1. Badania ruchu turystycznego w kontekście polityki turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne

9 Na wielkość, strukturę i jakość obsługi ruchu turystycznego ma wpływ wiele grup podmiotów. Same badania turystów nie dają pełnego obrazu zjawisk związanych z ruchem turystycznym. Dlatego badaniami zostali objęci również ci uczestnicy obsługi ruchu turystycznego, od których zależy to, czy turyści przyjadą, a także ich liczebność i zadowolenie. Ten ostatni czynnik ma sprzyjać decyzji o ponownym odwiedzeniu Województwa Zachodniopomorskiego. Dlatego też podczas tegorocznych badań została zweryfikowana jakość obsługi uczestników ruchu turystycznego w centrach/punktach informacji turystycznej. Istotne było również pozyskanie jak najpełniejszej informacji, która powinna umożliwić podjęcie działań ukierunkowanych na zmianę modelu zachowań turystów. Było to przedmiotem wywiadów przeprowadzonych z przedstawicielami branży hotelarsko-gastronomicznej oraz regionalnymi i krajowymi ekspertami ds. turystyki. Wśród badanych znaleźli się również organizatorzy turystyczni. Tak wielokierunkowe podejście do procesu badawczego powinno przynieść w efekcie pełen obraz sytuacji na rynku turystycznym Województwa. Rysunek 2. Podmioty objęte badaniem ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne. 2. Przedmiot i cele badania Przedmiot badania obejmował przede wszystkim ruch turystyczny. Jest to zjawisko społeczne polegające na dobrowolnym i przestrzennym przemieszczaniu się ludzi na obszary i do miejscowości turystycznych 1. Badaniu podlegał zarówno przyjazdowy ruch turystyczny (obejmujący osoby przyjeżdżające do Województwa Zachodniopomorskiego z zewnątrz), jak też wewnątrzregionalny ruch turystyczny (obejmujący mieszkańców Województwa Zachodniopomorskiego podróżujących po regionie w celach turystycznych). 1 A. Kornak, Ekonomia turystyki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1995, s

10 Przedmiotem badania było dokonanie możliwie pełnej charakterystyki krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r., scharakteryzowanie profilu uczestnika ruchu turystycznego, analiza atrakcyjności oferty turystycznej, ocena efektowności promocji turystycznej oraz określenie możliwości rozwoju sektora turystycznego. Cel ten jest zbieżny w założeniami badań realizowanych w latach i potrzebami Zamawiającego. Zgodnie z wytycznymi zawartymi w Opisie Przedmiotu Zamówienia, głównym celem badania było oszacowanie wielkości ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim, określenie jego struktury i dynamiki oraz wpływu na gospodarkę turystyczną województwa, jak również poznanie opinii i uzyskanie informacji od respondentów objętych badaniem IDI, w zakresie przedmiotu zamówienia oraz funkcjonowania gospodarki turystycznej w województwie 2. Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. było kontynuacją badań zlecanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego od 2010 r. Jest to czwarta edycja badania. Zarówno cel główny, jak również cele szczegółowe pokrywają się w dużej mierze z celami zdefiniowanymi w latach ubiegłych. Daje to możliwość przeprowadzenia badania w taki sposób, aby postawione pytania badawcze i odpowiedzi uzyskane w trakcie wieloletnich badań mogły być ze sobą porównane. Szczegółowe cele badania określone w Opisie Przedmiotu Zamówienia zawiera poniższa tabela 3. Tabela 1. Szczegółowe cele Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. Lp. Szczegółowe cele badania 1. Przeprowadzenie analizy wielkości i rozkładu przestrzennego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. 2. Dokonanie charakterystyki uczestników ruchu turystycznego. 3. Zdefiniowanie preferencji uczestników ruchu turystycznego w okresie ostatnich dwóch lat. 4. Zidentyfikowanie źródeł informacji o regionie. 5. Zdiagnozowanie potrzeb informacyjnych uczestników ruchu turystycznego. 6. Określenie zapotrzebowania turystów na specyfikę oferty turystycznej. 7. Oszacowanie wydatków poniesionych przez uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. 8. Oszacowane wielkości wpływów z turystyki dla Województwa Zachodniopomorskiego, określenie potencjalnego wpływu. 9. Określenie sylwetki uczestnika ruchu turystycznego w jego życiu prywatnym, codziennym, w tym jego zwyczajów i zainteresowań, np. książka, film, teatr, podróże, hobby itp. 10. Poznanie opinii zarządców atrakcji turystycznych oraz pracowników centrów/punktów informacji turystycznej w miejscowościach objętych badaniem nt. ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Źródło: Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu na Badania struktury krajowego i zagranicznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. wraz z opracowaniem raportu z badań, znak sprawy: WOiRZ:.II TK. 2 Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu na Badania struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. wraz z opracowaniem raportu z badań, znak sprawy: WOiRZ:.II TK. 3 Tamże

11 W bazowych założeniach zostały wymienione trzy istotne problemy, o które należałoby rozszerzyć problemy/szczegółowe cele badawcze. Takie działanie pozwoliło na pełniejszą realizację celu głównego badań. Proponowane zagadnienia przedstawione są w poniższej tabeli. Tabela 2. Dodatkowe problemy/szczegółowe cele badawcze. Lp. Sformułowanie dodatkowego zagadnienia 1. Promocja i wizerunek Województwa Zachodniopomorskiego (powiązanie z 4. i 5. celem szczegółowym). 2. Ocena jakości obsługi ruchu turystycznego w centrach/punktach I oraz atrakcjach turystycznych (powiązanie z 10. celem szczegółowym). 3. Badanie poziomu współpracy i zaangażowania w obsługę ruchu turystycznego (powiązanie z 10. celem szczegółowym). Metoda/ technika badawcza PAPI turyści, IDI pracownicy centrów/punktów I, zarządcy atrakcji turystycznych, TDI eksperci, CATI branża hotelarskogastronomiczna, panel ekspertów. Mystery Client pracownicy centrów/punktów I, zarządcy atrakcji, IDI pracownicy centrów/punktów I, zarządcy atrakcji turystycznych. IDI pracownicy centrów/punktów I, zarządcy atrakcji turystycznych, CATI branża hotelarskogastronomiczna, TDI eksperci, panel ekspertów. Uzasadnienie w kontekście realizacji celu głównego badania ustalenie, jak turyści postrzegają i oceniają nowe logo (zastosowanie technik preferencji, klasyfikacji i skojarzeń), poznanie opinii pracowników centrów/punktów IT, zarządców atrakcji turystycznych i przedstawicieli branży hotelarsko-gastronomicznej nt. strategii rebrandingowej w kontekście ewentualnego zwiększenia ruchu turystycznego. obiektywna ocena poziomu obsługi turystów w wymienionych miejscach, ocena wpływu jakości obsługi na poziom zadowolenia turystów i podjęcie decyzji co do ponownego odwiedzenia regionu/rezygnacji z ponownego przyjazdu, porównanie oceny jakości obsługi, dokonanej w trakcie badania, z opiniami turystów i postrzeganiem jakości swojej pracy przez same zainteresowane podmioty. poznanie i sformułowanie kluczowych problemów w zakresie wsparcia obsługi ruchu turystycznego, poznanie oczekiwań branży turystycznej w zakresie współpracy, identyfikacja barier we współpracy na rzecz poprawy jakości obsługi turystów i zwiększenia ruchu turystycznego, określenie gotowości do współpracy i deklarowanego poziomu zaangażowania. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC. 3. Zakres podmiotowy i przestrzenny badania Zakres podmiotowy badań to: turyści i jednodniowi odwiedzający krajowi, przebywający w okresie badania w celach turystycznych na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, turyści i jednodniowi odwiedzający zagraniczni, przebywający w okresie badania w celach turystycznych na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, mieszkańcy Województwa Zachodniopomorskiego, przebywający w celach turystycznych na terenie regionu, poza miejscem zamieszkania. Przyjęto następujące definicje turysty i jednodniowego odwiedzającego 4 : 4 Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu na Badania struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. wraz z opracowaniem raportu z badań, znak sprawy: WOiRZ:.II TK

12 Turysta to osoba, która przyjechała do Województwa Zachodniopomorskiego lub konkretnej miejscowości objętej badaniem w celach: wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych lub innych (z wyjątkiem motywów zarobkowych) i która spędziła w miejscu czasowego pobytu w Województwie Zachodniopomorskim, w konkretnej miejscowości, przynajmniej jedną noc w publicznych lub prywatnych obiektach noclegowych, tj. w miejscowej bazie zbiorowego lub indywidualnego zakwaterowania, u rodziny lub znajomych lub we własnych drugich mieszkaniach/domach. Odwiedzający jednodniowy to osoba, która przyjechała do Województwa Zachodniopomorskiego lub konkretnej miejscowości objętej badaniem w celach: wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych lub innych (z wyjątkiem motywów zarobkowych) i która spędziła w miejscu czasowego pobytu w Województwie Zachodniopomorskim, w konkretnej miejscowości, mniej niż 24 godziny i nie korzystała z bazy noclegowej zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania, z gościnności rodziny/znajomych lub własnych drugich mieszkań/domów. Oprócz turystów i jednodniowych odwiedzających badaniami zostały objęte następujące grupy: zarządcy atrakcji turystycznych: przedstawiciele kierownictwa publicznych i prywatnych atrakcji turystycznych, znajdujących się na obszarze objętym badaniem, pracownicy centrów/punktów informacji turystycznej: przedstawiciele kierownictwa centrów, znajdujących się na obszarze objętym badaniem, przedstawiciele branży hotelarsko-gastronomicznej: reprezentanci obiektów należących do bazy zbiorowego zakwaterowania Województwa Zachodniopomorskiego, regionalni i krajowi eksperci ds. turystyki: przedstawiciele podmiotów zarządzających rozwojem, promocją i wsparciem turystyki na poziomie Województwa Zachodniopomorskiego i Polski (np. Zachodniopomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, Polskiej Organizacji Turystycznej itp). Regionalnych i krajowych ekspertów należało objąć badaniem z następujących powodów: wielkość, struktura i jakość obsługi ruchu turystycznego są powiązane również z działaniami podmiotów reprezentowanych przez ekspertów, z punktu widzenia charakterystyki ruchu turystycznego, bardzo istotne było również poznanie opinii przedstawicieli wymienionych instytucji i organizacji, badanie pozwoliło na zidentyfikowanie poglądów przedstawicieli wymienionych instytucji i organizacji i ich oczekiwań w zakresie poprawy jakości i intensyfikacji ruchu turystycznego, z uwzględnieniem posiadanej przez nich infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej oraz oferty turystycznej, badanie pozwoliło na porównanie informacji uzyskanych za pomocą innych technik gromadzenia danych. Przedstawicieli branży hotelarsko-gastronomicznej należało objąć badaniem z następujących powodów: wnioski z zeszłorocznych badań pokazują, że obraz przedstawicieli tej branży jest przedstawiony z perspektywy turystów oraz pracowników centrów/punktów informacji turystycznej i zarządców atrakcji turystycznych, brakuje natomiast opinii samych zainteresowanych nt. ruchu turystycznego w regionie, objęcie badaniem tej grupy pozwoliło na poznanie jej oczekiwań w zakresie wsparcia obsługi ruchu turystycznego, a także pomysłów na zwiększenie ruchu turystycznego, opinie dotyczące modelu zachowań turystów oraz działań na rzecz wsparcia ruchu turystycznego stanowiły dopełnienie informacji pozyskanych podczas przeprowadzania badań metodami IDI i PAPI nt. oceny infrastruktury turystycznej i oferty turystycznej

13 Obszar przestrzenny badania to Województwo Zachodniopomorskie. Na podstawie analizy potrzeb w zakresie informacji o ruchu turystycznym zostały wytypowane miejsca realizacji badania. Można wyodrębnić cztery główne podobszary części regionu, których udział jest kluczowy w strukturze ruchu turystycznego. Tabela 3. Podobszary objęte badaniem. Lp. Podobszar części regionu Miejscowości znajdujące się w podobszarach częściach regionu 1. Miasta Szczecin, Koszalin 2. Pas nadmorski Świnoujście, Międzyzdroje, Niechorze, Kołobrzeg, Mielno, Darłowo 3. Środkowa część Województwa Zachodniopomorskiego 4. Południowa część Województwa Zachodniopomorskiego Złocieniec, Szczecinek, Czaplinek Cedynia, Barlinek, Drawno, Wałcz Źródło: Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia w postępowaniu na Badania struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. wraz z opracowaniem raportu z badań, znak sprawy: WOiRZ:.II TK. Badania uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego były prowadzone w pobliżu atrakcji turystycznych, w poszczególnych miejscowościach, charakteryzujących się największym natężeniem ruchu turystycznego. Tabela 4. Punkty badań ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Lp. Miejscowość Punkty badań 1. Szczecin 2. Koszalin Wały Chrobrego, Zamek Książąt Pomorskich (w tym Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej na Zamku), okolice Bazyliki Katedralnej Św. Jakuba i Plac Orła Białego (bezpośrednie sąsiedztwo), Centrum Informacji Turystycznej, ul. Jana z Kolna (Budynek Żeglugi Szczecińskiej), Jasne Błonia i Park Kasprowicza (okolice bezpośrednio za Urzędem Miasta Szczecin), okolice jez. Głębokie, w tym Park Linowy, okolice jez. Dąbie, punkt widokowy z 22. piętra, z kawiarni Caffe 22 w centrum Szczecina (słynna kawiarnia, licznie odwiedzana przez turystów krajowych i zagranicznych z uwagi na rozległy widok na całe miasto). Góra Chełmska w Koszalinie, Park Linowy AVANA, okolice Dworca PKP i przystanków dla busów, okolice Katedry i Rynku Staromiejskiego (Muzeum, Domek Kata, Katedra, Ratusz, Kaplica Św. Gertrudy, Mury Miejskie), Zespół Parków Miejskich, przystań w Jamnie (miejscowość w granicach adm. miasta). 3. Świnoujście 4. Międzyzdroje 5. Niechorze Wybrzeże Władysława IV na odcinku od przeprawy promowej do ul. Marynarzy (po drodze Plac Rybaka, na którym jest Muzeum Rybołówstwa Morskiego), promenada na odcinku od ul. Chrobrego do ul. E Gierczak, plaża, wejścia na plażę (na wysokości ul. E. Gierczak i Trentowskiego), przeprawa promowa na wyspie Wolin (promy Karsibór), latarnia morska, Fort Wschodni (wyspa Wolin), stacja końcowa Uznamskiej Kolejki Uzdrowiskowej. molo, Promenada Gwiazd, obiekty Wolińskiego Parku Narodowego: Zagroda Pokazowa Żubrów oraz Muzeum Przyrodnicze z żywymi bielikami w wolierach. okolice Latarni Morskiej, okolice punktu informacji turystycznej przy głównej ulicy, dworzec Gryfickiej Kolei Wąskotorowej,

14 Muzeum Rybołówstwa Morskiego. promenada przebiegająca wzdłuż części uzdrowiskowej miasta, licznie odwiedzanej przez 6. Kołobrzeg turystów krajowych i zagranicznych, okolice latarni morskiej, port, rynek, park linowy, fortyfikacje twierdzy w Kołobrzegu, okolice Pałacu Brunszwickich, Dźwirzyno. nadmorska promenada, 7. Mielno plaża, ul. B. Chrobrego, Park Dworski. okolice Zamku Książąt Pomorskich w Darłowie, 8. Darłowo rynek w Darłowie, ul. Powstańców Wielkopolskich, port, plaża, okolice latarni morskiej w Darłówku. rynek, 9. Złocieniec okolice Pałacu Myśliwskiego, stanica wodna, okolice informacji turystycznej. okolice wyciągu do nart wodnych, 10. Szczecinek Przystań Tramwaju Wodnego, ratusz i okolice, spichlerz i okolice, Parsęcko (osada słowiańska). 11. Czaplinek w samym Czaplinku: starówka, deptak oraz ulica 5 pomostów, na której znajduje się parę największych ośrodków wypoczynkowych (np. Drawtur i Kusy Dwór), wieś Stare Drawsko, Muzeum Zamek Drahim" w ruinach zamku w Starym Drawsku, Drawski Park Krajobrazowy (np. wieża widokowa Spyczyna Góra, pola namiotowe leżące na szlaku kajakowym rzeki Drawy, nieprzerwana karawana kajaków, w tym duża ilość gości zagranicznych, głównie z Niemiec). Grodzisko, 12. Cedynia okolice Muzeum Regionalnego, klasztor cysterski hotel i klasztor Cedynia, Góra Czcibora symboliczne miejsce pamięci bitwy pod Cedynią z 972 r., wieża widokowa, ok. 150 m od rynku, przy ul. Kościuszki. 13. Barlinek rynek, okolice punktu IT, ośrodek Janowo, kąpielisko miejskie, ul. Jeziorna. 14. Drawno siedziba Drawieńskiego Parku Narodowego, przystań wodna Drawieńskiego Parku Narodowego, Spichlerz punkt informacji turystycznej, stanica wodna. 15. Wałcz COS, Plac Wolności, Aleja Aten Wałeckich, MOSIR, Most Wiszący, park linowy w Rudnicy, Muzeum Wału Pomorskiego przy ul. Wojska Polskiego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne

15 Badanie metodą IDI oraz Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) zostały przeprowadzone na terenie ww. miejscowości. Wizyty w centrach i punktach informacji turystycznej objęły 16 jednostek. Tabela 5. Centra i punkty informacji turystycznej objęte badaniem metodą Mystery Client. Lp. Miejscowość Centrum/punkt informacji turystycznej 1. Szczecin Centrum Informacji Turystycznej (MOSIR Szczecin) w Szczecinie, ul. Jana z Kolna 7 (nabrzeże przy Ładodze) Centrum Informacji Kulturalnej i Turystycznej (Zamek) w Szczecinie, ul. Korsarzy Koszalin Regionalne Centrum Informacji Turystycznej, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego w Koszalinie, ul. Dworcowa Świnoujście Centrum Informacji Turystycznej w Świnoujściu, Plac Słowiański 6/1 4. Międzyzdroje Punkt Informacji Kulturalno-Turystycznej w Międzyzdrojach ul. Boh. Warszawy Niechorze Punkt Informacji Turystycznej w Niechorzu Muzeum Rybołówstwa Morskiego, al. Bursztynowa Kołobrzeg Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Kołobrzegu, Plac Ratuszowy 2/1 7. Mielno Biuro Promocji i Informacji Turystycznej Gminy Mielno, ul. Lechitów 2 8. Darłowo Centrum Informacji Turystycznej w Darłowie, ul. Rynkowa 5 9. Złocieniec Punkt Informacji Turystycznej w Złocieńcu, ul. Czaplinecka Szczecinek Szczecineckie Centrum Informacji Turystycznej zarządzane przez Szczecinecką Lokalną Organizację Turystyczną, ul. Boh. Warszawy 6 A 11. Czaplinek Centrum Turystyki Lokalna Organizacja Turystyczna Czaplinek, ul. Rynek Cedynia Punkt Informacji Turystycznej przy Muzeum Regionalnym w Cedyni, Plac Wolności Barlinek Centrum Informacji Turystycznej w Barlinku, ul. Paderewskiego Drawno Centrum Informacji Turystycznej Spichlerz" w Drawnie, ul. Jeziorna Wałcz Centrum Informacji Turystycznej w Wałczu, Wałeckie Centrum Kultury, Plac Zesłańców Sybiru 3 Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne. Obszarem wywiadów CATI z przedstawicielami branży hotelarsko-gastronomicznej był obszar Województwa Zachodniopomorskiego. Cześć wywiadów TDI również objęła ekspertów z regionu. Jedynie 3 z 7 wywiadów TDI zostały przeprowadzone z ekspertami krajowymi. 4. Metody i techniki badacze Dobór metod i technik badawczych był zdeterminowany postawionymi celami i zakresem przedmiotowym badania. Nie bez znaczenia był fakt, że miejscem przeprowadzenia badania był teren Województwa Zachodniopomorskiego. Zgodnie z Opisem Przedmiotu Zamówienia, zakres podstawowych metod i technik badawczych obejmował: analizę danych zastanych (desk research), bezpośrednie wywiady kwestionariuszowe (PAPI) z uczestnikami krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego oraz indywidualne wywiady pogłębione (IDI) z zarządcami atrakcji turystycznych, a także pracownikami centrów/punktów informacji turystycznej. Tabela 6. Podstawowe metody i techniki badawcze. Lp. Metoda/technika badawcza Uzasadnienie techniki w kontekście celów badania 1. Desk research Analiza danych zastanych pozwoli na oszacowanie ruchu turystycznego, zmian przestrzennych w ruchu turystycznym Województwa Zachodniopomorskiego, jego struktury na tle Polski oraz pozostałych województw. Dane wtórne stworzą tło i podstawę do badań pierwotnych, a także będą bazą do prognozowania zmian co do wielkości i struktury ruchu turystycznego w następnych latach. 2. PAPI z uczestnikami krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego Bezpośrednie wywiady kwestionariuszowe PAPI z turystami pozwolą na dokładne zdiagnozowanie modelu zachowań i preferencji uczestników ruchu turystycznego. Dzięki temu badaniu będzie możliwe poznanie postaw, opinii i wiedzy turystów oraz odwiedzających, a także stworzenie szczegółowych profili gości przebywających w różnych rejonach Województwa Zachodniopomorskiego

16 3. IDI z zarządcami atrakcji turystycznych oraz pracownikami centrów/punktów informacji turystycznej Wywiady pogłębione z zarządcami atrakcji turystycznych oraz pracownikami centrów/punktów informacji turystycznej pozwolą przede wszystkim na określenie zmian w zakresie ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim, a także służyć będą wypracowaniu sposobów na zwiększenie atrakcyjności turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC. Aby jeszcze pełniej zrealizować cele badawcze, zastosowano dodatkowe metody i techniki badawcze: wspomagane komputerowo wywiady telefoniczne (CATI) z przedstawicielami branży hotelarskogastronomicznej, badanie metodą Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) w centach/punktach informacji turystycznej, telefoniczne wywiady pogłębione (TDI) z regionalnymi i krajowymi ekspertami ds. turystyki oraz panel ekspertów. Dodatkowo przeprowadzono wywiady eksperckie i wywiady swobodne (EWS) z przedstawicielami centrów/punktów informacji turystycznej, którzy nie zostali uwzględnieni w wywiadach IDI. Tabela 7. Dodatkowe metody i techniki badawcze. Lp. Metoda/technika badawcza Uzasadnienie w kontekście celów badania 1. CATI z przedstawicielami branży hotelarskogastronomicznej 2. Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) 3. TDI z regionalnymi i krajowymi ekspertami ds. turystyki Badanie z przedstawicielami branży hotelarsko-gastronomicznej pozwoli na pogłębienie analizy ruchu turystycznego z punktu widzenia podmiotów, które bezpośrednio obsługują turystów przyjeżdżających do Województwa Zachodniopomorskiego. Populację stanowią centra i punkty informacji turystycznej na terenie badanych miejscowości Województwa Zachodniopomorskiego. Badanie Mystery Client pozwoli na zbadanie w centrach i punktach informacyjnych jakości obsługi, która ma niezwykle istotny wpływ na opinie turystów nt. regionu. Proponowana optymalna wielkość próby: 7 wywiadów (4 na poziomie regionalnym i 3 na poziomie ponadregionalnym). 4. Panel ekspertów Populację stanowią eksperci zajmujący się tematyką turystyki: przedstawiciele branży hotelarsko-gastronomicznej, przedstawiciele pracowników centrów/punktów IT, zarządców atrakcji turystycznych, regionalni i krajowi eksperci ds. turystyki. Panel ekspercki pozwoli na zebranie opinii specjalistów, swoiste podsumowanie badania oraz doprecyzowanie rekomendacji do dalszych działań Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego w zakresie wsparcia rozwoju i promocji turystyki w regionie. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC. 5. Metoda doboru próby Metoda doboru próby w Badaniach struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. różni się od tych, jakie zostały zastosowane w latach poprzednich. Wynika to zarówno ze zmiany struktury badanej populacji turystów i odwiedzających, a także z rezygnacji w badaniu z określonych technik gromadzenia informacji i uwzględnienia nowych metod i technik badawczych. Poniżej znajduje się charakterystyka metody doboru próby, uwzględniająca podmiot badania oraz zaproponowane metody i techniki badawcze

17 5.1 Metoda doboru próby w badaniu PAPI W Badaniach struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. zostało zaplanowane przeprowadzenie bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych PAPI z 2200 respondentami osobami przebywającymi w celach wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych i innych na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. Minimalna wielkość próby badawczej zakładała udział w badaniach respondentów z obu grup, według następującego podziału: minimum 1100 respondentów krajowych, minimum 1100 respondentów zagranicznych. Badaniami zostali objęci uczestnicy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (turyści, jednodniowi odwiedzający oraz mieszkańcy w ramach wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego), przebywający w 15 miejscowościach Województwa Zachodniopomorskiego. W badaniu w 2010 r. zastosowano dobór próby warstwowo-losowy (warstwy to miejscowości destynacje objęte badaniem), w którym wielkość próby w poszczególnych destynacjach była uzależniona od wielkości rejestrowanego ruchu turystycznego. Taki dobór próby spowodował, że miejscowości o małym ruchu turystycznym miały niewielki udział w próbie badawczej (dla przykładu, w Cedyni zostało wykonanych tylko 10 pomiarów). W latach następnych dobór próby został zmodyfikowany w ten sposób, iż destynacje o najmniejszym rejestrowanym ruchu turystycznym miały większy udział w próbie, niż wynikałoby to z przyjętego warstwowania losowego proporcjonalnego. Metoda doboru próby powinna się odnosić do danych dotyczących ruchu turystycznego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS-u) Województwo Zachodniopomorskie odwiedziło w 2012 r turystów, korzystających z bazy zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania, w tym turystów polskich i turystów zagranicznych. Obszar objęty badaniem wybrała zdecydowana większość populacji turystów: 74,6% turystów polskich i aż 92,6% turystów zagranicznych. Statystyki GUS-u nie uwzględniają jednak jednodniowych odwiedzających ani nie pokazują wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego, co było również przedmiotem tegorocznych badań. GUS w gromadzonych danych uwzględnia również mieszkańców Województwa Zachodniopomorskiego, jednak nie wyróżnia ich w liczbie osób korzystających z obiektów zakwaterowania. Prowadzone statystyki nie uwzględniają również takich turystów, którzy nocują u rodziny, znajomych lub we własnych (drugich) domach. Analizując dane statystyczne w kontekście doboru próby, należy wziąć pod uwagę również jednodniowych odwiedzających. Są to zarówno mieszkańcy Województwa Zachodniopomorskiego, jak również odwiedzający zewnętrzni. W 2010 r. jednodniowi odwiedzający stanowili 27,8% ogółu populacji objętej Badaniem struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Z powodu braku danych statystycznych, należy przyjąć założenie, że jednodniowi odwiedzający stanowią średnio około ¼ regionalnego ruchu turystycznego (ich udział w ruchu turystycznym może się wahać, w zależności od wielu czynników)

18 Ogółem Turyści polscy Turyści zagraniczni Ogółem Turyści polscy Turyści zagraniczni Turyści polscy Turyści zagraniczni Odnosząc się do wymaganej liczby badanej populacji i rozkładu przestrzennego badania, należy podkreślić, że w 2013 r. uległa zwiększeniu liczba punktów badań (z 9 do 15). Jeśli przyjąć dobór próby adekwatny do tego z 2010 r., mogłoby się okazać, że w destynacjach o najmniejszym rejestrowanym ruchu turystycznym wielkość próby byłaby tak mała, że nie można byłoby w żaden sposób odnieść wyników badań do ogółu odwiedzających te miejsca (tabela 8). Tabela 8. Metoda doboru próby oparta na warstwowaniu według udziału w ruchu turystycznym. Liczba korzystających z noclegów w 2012 r. Udział korzystających z noclegów w 2012 r. w % Liczebność warstwy Miejscowości 5 Szczecin ,6% 21,0% 30,7% Koszalin ,1% 3,8% 1,2% Świnoujście ,6% 9,0% 18,7% Międzyzdroje ,6% 7,1% 8,7% Niechorze (Gmina Rewal) ,5% 10,3% 3,9% Kołobrzeg ,9% 25,6% 30,2% Mielno ,4% 10,7% 2,1% Darłowo ,4% 8,0% 2,3% Złocieniec ,4% 0,4% 0,3% 4 3 Szczecinek ,9% 1,1% 0,3% 12 3 Czaplinek ,5% 0,7% 0,2% 8 2 Cedynia ,3% 0,1% 0,6% 1 7 Barlinek ,7% 0,7% 0,4% 8 4 Drawno ,1% 0,1% 0,0% 1 0 Wałcz ,2% 1,4% 0,4% 16 5 Razem w miejscowościach objętych badaniem Województwo Zachodniopomorskie Udział korzystających z noclegów na obszarze objętym badaniem w skali regionu ,0% 100,0% 100,0% ,8% 74,6% 92,6% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie a. Metoda doboru próby uczestników krajowego ruchu turystycznego Metoda doboru próby badania struktury uczestników krajowego ruchu turystycznego w badaniu PAPI w 2013 r. zakładała dobór warstwowo-losowy nieproporcjonalny. Warstwy zostały nałożone na miejscowości objęte badaniem, natomiast dobór respondentów nastąpi w sposób losowy. Poniżej przedstawiono rozkład pomiarów w poszczególnych destynacjach. Należy podkreślić, że najważniejsze destynacje pod względem wielkości ruchu turystycznego w danych obszarach regionu miały większy udział w próbie badawczej, jednak różnice pomiędzy destynacjami o największym i najmniejszym ruchu turystycznym nie są tak duże, jak w przypadku badania w 2010 r. 5 W przypadku Kołobrzegu, Darłowa, Szczecinka i Wałcza podawane dane odnoszą się do miast i gmin wiejskich

19 Liczba wywiadów Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Kobiety Mężczyźni Tabela 9. Metoda doboru próby uczestników krajowego ruchu turystycznego (dobór warstwowo-losowy nieproporcjonalny), proponowana dla badania PAPI w 2013 r. Lp. Miejscowość Liczba wywiadów PAPI 1. Szczecin Koszalin Świnoujście Międzyzdroje Niechorze Kołobrzeg Mielno Darłowo Złocieniec Szczecinek Czaplinek Cedynia Barlinek Drawno Wałcz 100 Razem Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne. Próba do badań struktury krajowego ruchu turystycznego została dobrana pod względem dwóch następujących cech: płci i wieku respondentów. Szczegółowy podział struktury próby według wymienionych cech odpowiadał strukturze populacji generalnej, tj. ludności Polski w wieku określonym dla próby badawczej, w przedziale lat. Osoby należące do wszystkich przedziałów wiekowych będą miały szanse znaleźć się w próbie badawczej proporcjonalnie do ich udziału w populacji dorosłych Polaków. Tabela 10. Założona struktura próby uczestników krajowego ruchu turystycznego Lp. Miejscowości 1. Szczecin Koszalin Świnoujście Międzyzdroje Niechorze Kołobrzeg Mielno Darłowo Złocieniec Szczecinek Czaplinek Cedynia Barlinek Drawno Wałcz Łącznie Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie

20 Dobór próby badawczej pod względem cech demograficznych nie był stosowany w latach poprzednich, tym razem jednak uwzględniono określenie profilu uczestnika ruchu turystycznego. Scharakteryzowanie próby pod względem cech demograficznych może być przyczynkiem do dalszego pogłębiania informacji dotyczących turystów i odwiedzających, przebywających w Województwie Zachodniopomorskim. b. Metoda doboru próby uczestników zagranicznego ruchu turystycznego Metoda doboru próby badania struktury uczestników zagranicznego ruchu turystycznego również zakłada dobór warstwowo-losowy nieproporcjonalny. Warstwy zostały nałożone na miejscowości objęte badaniem, natomiast dobór respondentów nastąpił w sposób losowy, nieproporcjonalny, by zwiększyć ilość respondentów w mniejszych miejscowościach, kosztem większych ośrodków. Taka procedura pozwoliła uzyskać większe ilości badanych w mniejszych miejscowościach i wyciągnąć trafniejsze wnioski. W trakcie analizy zostały zastosowane procedury ważenia próby, by osiągnąć strukturę i wielkość ruchu odpowiadające strukturze i wielkości ruchu w rzeczywistości. Miało to zapewnić ponowną reprezentatywność próby, pomimo nadreprezentatywności destynacji o proporcjonalnie mniejszym ruchu turystycznym. Taką samą procedurę zastosowano w analizie wyników badań krajowego ruchu turystycznego. Struktura próby uwzględniała dobór pod względem jednej cechy, a mianowicie płci respondentów. Mając na względzie analizę zagranicznego ruchu turystycznego w rejestrowanej bazie noclegowej, w przypadku miejscowości znajdujących się w środkowej i południowej części Województwa Zachodniopomorskiego dostosowano liczebność przypadającą na poszczególne miejscowości do realnych możliwości zrealizowania próby. W tym przypadku proponowana liczba respondentów wynosi od 30 do 70. Poniższa tabela prezentuje podział próby ze względu na destynacje i płeć respondentów. Tabela 11. Metoda doboru próby uczestników krajowego ruchu turystycznego (dobór warstwowo-losowy nieproporcjonalny), proponowana dla badania PAPI w 2013 r. Lp. Miejscowości Liczba wywiadów Kobiety Mężczyźni PAPI 1. Szczecin Koszalin Świnoujście Międzyzdroje Niechorze Kołobrzeg Mielno Darłowo Złocieniec Szczecinek Czaplinek Cedynia Barlinek Drawno Wałcz Łącznie Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC

21 Zgodnie z przyjętymi założeniami struktura próby badawczej miała pozwolić na realizację większej liczby wywiadów w środkowej i południowej części Województwa Zachodniopomorskiego. Środkowa część regionu to pas pojezierzy, ciągnący się od Pojezierza Szczecineckiego (Szczecinek), poprzez Pojezierze Drawskie (Złocieniec, Czaplinek), Pojezierze Wałeckie (Wałcz), Równinę Drawską i dorzecze Drawy (Drawno), Pojezierze Choszczeńskie (Barlinek) i Pojezierze Myśliborskie (Cedynia). Przyjmując takie podejście, na obszarze pojezierzy zrealizowano 800 wywiadów z uczestnikami krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego, czyli 36,3% próby badawczej. W pasie nadmorskim przeprowadzono 970 wywiadów, co stanowi 44% próby badawczej. Zwiększenie liczby wywiadów w środkowej i południowej części regionu nastąpiło przede wszystkim kosztem miast oraz pasa nadmorskiego, pomimo zwiększenia liczby destynacji objętych badaniem w tej części regionu. Tabela 12. Liczebność wywiadów przypadających na poszczególne obszary części Województwa Zachodniopomorskiego. Lp. Podobszar części regionu Liczba wywiadów PAPI przypadająca na podobszar część regionu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego Uczestnicy ruchu turystycznego łącznie 1. Miasta Pas nadmorski Środkowa część Województwa Zachodniopomorskiego 4. Południowa część Województwa Zachodniopomorskiego Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne i Instytut Badawczy IPC Metoda doboru próby w badaniach IDI, TDI, EWS oraz panel ekspertów Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) objęły 18 przedstawicieli zarządzających atrakcjami turystycznymi oraz pracowników centrów/punktów informacji turystycznej na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. Metoda IDI była stosowana podczas dwóch ostatnich edycji Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim (w latach 2011 i 2012). Adresat wywiadów był również ten sam. Dbając o reprezentatywność wszystkich destynacji objętych badaniem (15 miejscowości w 4 podobszarach częściach regionu), wspólnie z Zamawiającym została ustalona lista respondentów uczestników badania IDI. Był to zatem dobór celowy, zakładający, że w wywiadach weźmie udział 8 przedstawicieli centrów/punktów informacji turystycznej oraz 10 zarządców atrakcji turystycznych. Ustalenia te miały na celu uniknięcie sytuacji, w której zaproszeni zostaliby respondenci, którzy uczestniczyli w poprzednich edycjach badania. Istotną okolicznością podczas realizacji tegorocznego badania była zmiana jego struktury przestrzennej, tj. objęcie badaniem większej liczby destynacji. Telefoniczne wywiady pogłębione i eksperckie wywiady swobodne uzupełniały indywidualne wywiady pogłębione o bardziej szczegółowe informacje. Zastosowanie tych technik gromadzenia danych miało umożliwić pełniejszą realizację celów badawczych. Przeprowadzono 7 telefonicznych wywiadów pogłębionych z regionalnymi i krajowymi ekspertami ds. turystyki. Również tutaj miał miejsce dobór celowy: eksperci zostali wskazani przez Zamawiającego. Panel ekspertów miał pozwolić na zebranie opinii specjalistów, swoiste podsumowanie badania oraz doprecyzowanie rekomendacji do dalszych działań Zamawiającego. Zaplanowana została organizacja dwóch paneli: w Szczecinie i w Koszalinie. Zaproponowano w nim udział minimum 5 ekspertów

22 Eksperckie wywiady swobodne zostały przeprowadzone dodatkowo, w ramach realizacji badań innymi metodami. Włączenie tego rodzaju wywiadów do badań było motywowane dwojako: z uwagi na poszerzony zakres terytorialny badania istniało ryzyko pominięcia w wywiadach lokalnych ekspertów, którzy mogli wnieść do badań wiele cennych informacji. Ponadto duże zróżnicowanie obszaru objętego badaniem wymagało pogłębienia informacji uzyskanych innymi metodami. Zgodnie z przyjętym założeniem eksperckie wywiady swobodne zostały przeprowadzone z przedstawicielami kierownictwa centrów/punktów informacji turystycznej w tych destynacjach, w których nie zaplanowano indywidualnych wywiadów pogłębionych. Łącznie przeprowadzono 5 eksperckich wywiadów swobodnych. Wnioski z tych badań uzupełniły raport z telefonicznych wywiadów pogłębionych. 5.3 Metoda doboru próby w badaniu Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) Populację tego badania stanowią centra/punkty informacji turystycznej, znajdujące się na terenie badanych miejscowości Województwa Zachodniopomorskiego. Badanie Mystery Client ( Tajemniczy Klient ) zostało wykonane na próbie obejmującej 16 centrów i punktów informacji turystycznej. Dobór próby był następujący: w badaniu w Szczecinie uwzględniono dwa centra informacji turystycznej: Miejskie Centrum Informacji Turystycznej prowadzone przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Szczecinie i Centrum Informacji Turystycznej Zamek (Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, Instytucja Kultury Samorządu Województwa Zachodniopomorskiego), w Kołobrzegu i Świnoujściu miejscem przeprowadzenia badania była główna siedziba Centrum Informacji Turystycznej (w Świnoujściu dodatkowo jest prowadzony sezonowy punkt przy promenadzie, podobnie w Kołobrzegu, gdzie funkcjonują dodatkowo 2 punkty), w Darłowie badanie przeprowadzano w siedzibie Darłowskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, która prowadzi powiatowe Centrum Informacji Turystycznej, oraz w punkcie informacji turystycznej w Darłówku, punkt informacji turystycznej w Cedyni znajduje się przy Muzeum Regionalnym i nie działa regularnie, nie było więc możliwości przeprowadzenia w nim pełnego badania metodą Mystery Client (nie odbyła się wizyta w charakterze tajemniczego klienta, zostało wysłane natomiast zapytanie ). Metoda badania zakładała osobistą wizytę w centrum/punkcie oraz wysłanie zapytania Metoda doboru próby w badaniu CATI Jak podaje GUS w raporcie Turystyka w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r., na koniec 2012 r. w regionie funkcjonowało 870 turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania, w tym 222 obiektów hotelowych 6 : 13,1% hoteli, 1,3% pensjonatów, 4,4% innych obiektów hotelowych, 1,7% schronisk, 41,8% ośrodków wczasowych, 4,8% ośrodków kolonijnych, 5,9% ośrodków szkoleniowo-wypoczynkowych, 6 Turystyka w Województwie Zachodniopomorskim w latach , pod red. Renaty Wronkowskiej, Urząd Statystyczny w Szczecinie, Informacje i opracowania statystyczne, Szczecin 2013, s. 3. Oprócz obiektów zbiorowego zakwaterowania, w regionie funkcjonuje 349 obiektów indywidualnego zakwaterowania

23 3,4% zespołu domków turystycznych, 5,2% kempingów, 4,2% pól biwakowych, 8,3% zakładów uzdrowiskowych, 5% pozostałych turystycznych obiektów noclegowych, 0,9% innych obiektów. Zaplanowane zostało przeprowadzenie co najmniej 200 wywiadów z przedstawicielami turystycznych obiektów zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Struktura próby odzwierciedliła strukturę populacji pod względem rodzaju obiektu oraz ich rozmieszczenia na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. Tabela przedstawia strukturę próby ze względu na liczbę przedsiębiorców w sekcji I w statystykach GUS-u. Tabela 13. Założona struktura próby przedstawicieli branży hotelarsko-gastronomicznej. Lp. Powiat Ilość wywiadów 1. Powiat białogardzki 1 2. Powiat drawski 6 3. Powiat kołobrzeski Powiat koszaliński Powiat sławieński Powiat szczecinecki 3 7. Powiat świdwiński 2 8. Powiat wałecki 3 9. Powiat m. Koszalin Powiat choszczeński Powiat gryficki Powiat myśliborski Powiat pyrzycki Powiat stargardzki Powiat łobeski Powiat m. Szczecin Powiat goleniowski Powiat gryfiński Powiat kamieński Powiat policki Powiat m. Świnoujście 17 Łącznie 200 Źródło: Instytut Badawczy IPC na podstawie 6. Realizacja badania Badanie zostało zrealizowane zgodnie z harmonogramem projektu Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w roku 2013, wraz z opracowaniem raportu z badania. Krótki termin realizacji narzucał reżim czasowy. Badania były przeprowadzone za pomocą poszczególnych technik gromadzenia informacji w następujących terminach:

24 badanie PAPI uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w dniach sierpnia 2013 r., badanie Mystery Client w dniach sierpnia 2013 r., indywidualne wywiady pogłębione odbyły się pomiędzy 15 sierpnia a 6 września 2013 r. (w tym samym czasie realizowane były również eksperckie wywiady swobodne), badanie CATI było realizowane od 2 do 6 września 2013 r., telefoniczne wywiady pogłębione i panele ekspertów, jako dodatkowe i uzupełniające techniki gromadzenia danych, zostały przeprowadzone do 30 września 2013 r. Proces badawczy przebiegał zgodnie z założeniami metodologicznymi, w ścisłej współpracy z Zamawiającym. Z uwagi na charakter, miejsce i czas przeprowadzenia badanie wymagało konsultowania na bieżąco istotnych uwarunkowań jego realizacji. W raporcie metodologicznym zaproponowany został schemat współpracy przy realizacji zamówienia. Rysunek 3: Schemat realizacji badania. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne. Założenia realizacji włączały w proces badawczy przedstawicieli lokalnych struktur zarządzania rozwojem i promocją turystyki oraz obsługą ruchu turystycznego na obszarze objętym Badaniem struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Znalazło to m.in. wyraz w przeprowadzeniu dodatkowych eksperckich wywiadów swobodnych z przedstawicielami kierownictwa centów i punktów informacji turystycznej, w rozmowach z przedstawicielami branży turystycznej oraz wizji lokalnej na obszarze realizacji badania. Takie podejście miało na celu optymalne pogłębienie informacji w zakresie natężania, struktury i charakteru ruchu turystycznego w regionie oraz sprzyjało określeniu jego potencjału rozwojowego

25 Podstawową metodą zbierania informacji od uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego było badanie ankietowe, wykonane metodą PAPI. Badanie było realizowane w oparciu o zaproponowany kwestionariusz, z przewagą pytań zamkniętych, z zastosowaniem skal i pytań macierzowych, co postawiło respondenta w sytuacji wyboru. Sposób pozyskiwania informacji w przypadku badania PAPI zakładał bezpośredni kontakt z respondentem za pośrednictwem ankieterów (face to face). Zaletą realizacji badania metodą PAPI była możliwość scharakteryzowania modelu zachowań turysty, jego preferencji, lojalności, oczekiwań wobec oferty turystycznej regionu i jej oceny w naturalnym środowisku miejscu realizacji pobytu turystycznego. Dla badania metodą PAPI przeprowadzono badanie pilotażowe, które określiło m.in. zrozumiałość dla respondenta pytań zawartych w kwestionariuszu, skuteczną realizację celów badawczych, wyczerpujący charakter wywiadu i jego spójność. Po dokonaniu pilotażu narzędzie zostało zmodyfikowane, z zachowaniem jego struktury i celów badawczych. Sposób realizacji badania był zgodny z założeniami metody doboru próby. Badany był co piąty respondent, co zwiększyło wiarygodność badania oraz szansę na to, że każdy uczestnik spełniający kryteria określone w Opisie Przedmiotu Zamówienia i w raporcie metodologicznym może znaleźć się w próbie badawczej. Zrealizowano zaplanowaną wielkość próby badawczej (2240 wywiadów, w tym 1120 z uczestnikami krajowego i 1120 z uczestnikami zagranicznego ruchu turystycznego). Taka wielkość próby w przypadku uczestników krajowego ruchu turystycznego pozwoliła na otrzymanie wyników obarczonych maksymalnym błędem statystycznym na poziomie 3% (przy poziomie ufności: 0,95, wielkość populacji ok. 1,4 mln osób, szacowana wielkość frakcji: 0,5). W przypadku uczestników zagranicznego ruchu wielkość próby pozwoliła na otrzymanie wyników obarczonych maksymalnym błędem statystycznym na poziomie 3% (przy poziomie ufności: 0,95, wielkość populacji ok. 450 tysięcy osób, szacowana wielkość frakcji: 0,5). Badania ilościowe, tj. wywiady z uczestnikami krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego oraz przedstawicielami branży hotelarsko-gastronomicznej były przeprowadzane przez zespół 25 ankieterów, koordynatorów terenowych. Badania nadzorowali kierownik i zastępca kierownika projektu badawczego. Badanie metodą indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI) zostało zrealizowane zgodnie z przyjętymi założeniami. Zrealizowano łącznie 18 wywiadów, które przebiegały według ustalonego wcześniej scenariusza. Czas przeprowadzenia wywiadu wynosił ok. 60 minut. Również telefoniczny wywiad pogłębiony (TDI) i panel ekspertów przebiegały zgodnie z ustalonym scenariuszem, który w części pokrywał się z dyspozycjami do IDI. Badanie TDI i panel ekspertów zostały poszerzone o zagadnienia, które pogłębiały i uzupełniały o ekspercką wiedzę informacje uzyskane innymi technikami gromadzenia danych. Przeprowadzono łącznie 7 wywiadów. Badanie metodą Mystery Client zostało zrealizowane w 16 centrach/punktach informacji turystycznej za pomocą kwestionariusza oceny. Wymienione badania jakościowe realizował zespół 5 ankieterów specjalistów ds. badań jakościowych. Badania nadzorowali kierownik i zastępca kierownika projektu badawczego

26 II. Wielkość i rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim Analizę wielkości i struktury ruchu turystycznego oparto przede wszystkim na danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS-u). W momencie opracowywania raportu dostępne były tylko dane za pierwszy kwartał 2013 r., dlatego przedstawione poniżej informacje statystyczne odnoszą się do 2012 r. Mając na względzie zapewnienie ciągłości analizy, dokonano wieloletnich porównań danych dotyczących wielkości i struktury ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Również badania prowadzone przez Instytut Turystyki odnoszą się do danych archiwalnych: aktualnie są dostępne komunikaty z badań za trzy kwartały 2012 r. Rok 2012 był rokiem szczególnym. Organizacja ME Euro 2012 wpłynęła na wzrost zainteresowania Polską, co znalazło odzwierciedlenie w statystykach obrazujących ruch turystyczny w ubiegłym roku. Dla Województwa Zachodniopomorskiego rok 2013 również był wyjątkowy. Zlot Wielkich Żaglowców i związana z rebrandingiem regionu kampania Pomorze Zachodnie zapewniły intensywną obecność w mediach. Wymienione wydarzenia nie pozostają bez wpływu na charakter ruchu turystycznego w regionie. 1. Wielkość i rozkład ruchu turystycznego 1.1. Wielkość ruchu turystycznego Porównując dane dotyczące wielkości i natężenia ruchu turystycznego, przeanalizowano dane statystyczne z lat Przyjęcie takiego okresu w analizie wynika z faktu, że Województwo Zachodniopomorskie prowadzi Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego od 2010 r. Prezentacja zmian zachodzących w ruchu turystycznym pozwoli lepiej zdiagnozować badane zjawiska. Na przestrzeni czterech ostatnich lat wzrosła liczba osób korzystających z obiektów zbiorowego zakwaterowania. Największy wzrost odnotowano w liczbie turystów zagranicznych. Stanowią oni 23,5% korzystających z bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego. Wzrasta także liczba udzielonych noclegów. Należy stwierdzić, że po spadku w 2010 r. ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim wykazuje tendencję wzrostową. Największa dynamika jest widoczna w przypadku liczby noclegów udzielonych turystom zagranicznym (wzrost o 23,7% w stosunku do 2009 r.) i odsetka obcokrajowców w bazie noclegowej zbiorowego zakwaterowania (wzrost o 13,9% w stosunku do 2013 r.). Tabela 14. Wielkość ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego zakwaterowania w Województwie Zachodniopomorskim w latach Noclegi Noclegi Liczba Korzystający z Korzystający z Udzielone udzielone udzielone Lata korzystających noclegów turyści noclegów noclegi turystom turystom z noclegów zagraniczni turyści polscy zagranicznym polskim Zmiana 2012/ ,6% 113,9% 108,3% 109,1% 123,7% 105,3% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Według analiz prowadzonych przez Urząd Statystyczny w Szczecinie wzrasta liczba korzystających z noclegów w różnego rodzaju obiektach hotelowych. Spada natomiast liczba korzystających z noclegów w motelach, a także pozostałych obiektach zbiorowego zakwaterowania. Prawie ¾ obcokrajowców korzystało

27 z noclegów w obiektach hotelowych, a większość wybierała hotele o średnim standardzie. Zmniejszyła się liczba gości zagranicznych w zakładach uzdrowiskowych 7. Średnia długość pobytu w bazie noclegowej zbiorowego zakwaterowania w 2012 r. wynosiła 5,5 doby. Średnia długość pobytu obcokrajowców i turystów polskich sytuuje się na zbliżonym poziomie. Z tabeli 15 wynika, że długość pobytu turystów polskich nieco spadła, zaś zagranicznych dość znacznie wzrosła. Tabela 15. Średnia długość pobytu w bazie noclegowej zbiorowego zakwaterowania w latach Lata Średnia długość pobytu Średnia długość pobytu turystów zagranicznych Średnia długość pobytu turystów polskich ,5 5,1 5, ,4 5,3 5, ,3 5,6 5, ,5 5,5 5,5 Zmiana 2012/ ,6% 108,6% 97,2% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie W 2012 r. sprawozdawczością objęto również turystyczne obiekty indywidualnego zakwaterowania, tj. pokoje gościnne i kwatery agroturystyczne, które posiadały co najmniej 10 miejsc noclegowych 8. Zmieniło to statystyczny obraz ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. W tabeli 16 została przedstawiona wielkość ruchu w rejestrowanej bazie noclegowej w Województwie Zachodniopomorskim z uwzględnieniem obiektów indywidualnego zakwaterowania. Oddzielnie zaprezentowano liczbę korzystających i udzielonych noclegów w obiektach indywidualnego zakwaterowania (tabela 17). Tabela 16. Wielkość ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania w Województwie Zachodniopomorskim w latach Lata Liczba korzystających z noclegów Korzystający z noclegów turyści zagraniczni Korzystający z noclegów turyści polscy Udzielone noclegi Noclegi udzielone turystom zagranicznym Noclegi udzielone turystom polskim Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Tabela 17. Wielkość ruchu turystycznego w obiektach indywidualnego zakwaterowania w Województwie Zachodniopomorskim w latach Lata Kategoria obiektu Liczba Korzystający z Korzystający z Noclegi udzielone Noclegi Udzielone korzystających noclegów turyści noclegów turystom udzielone noclegi z noclegów zagraniczni turyści polscy zagranicznym turystom polskim Pokoje gościnne Kwatery agroturystyczne Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie 7 Turystyka w Województwie Zachodniopomorskim w latach pod red. Renaty Wronkowskiej, Urząd Statystyczny w Szczecinie, Informacje i opracowania statystyczne, Szczecin 2013, ss Tamże, s

28 W 2012 r. z noclegu w obiektach indywidualnego zakwaterowania korzystało łącznie gości, z czego turystów polskich. W obiektach tych udzielono noclegów, w tym Polakom. Należy mieć świadomość, że nie jest to pełny obraz ruchu turystycznego w obiektach indywidualnego zakwaterowania. Zdaniem GUS popularność tych obiektów będzie wzrastać. Według danych statystycznych w 2012 r. z obiektów indywidualnego zakwaterowania skorzystało o 18,5% więcej gości, niż w 2011 r. Uwzględnienie tych danych jest istotne, ponieważ nocujący w nich turyści stanowią podmiot badania. Na podstawie danych o rejestrowanym ruchu turystycznym można stwierdzić, że w obiektach noclegowych indywidualnego zakwaterowania zatrzymuje się 2,8% z ogółu korzystających i jednocześnie 3,2% turystów polskich. Tabela 18: Obcokrajowcy w obiektach bazy noclegowej według narodowości w latach Udział w ogóle Lp. Kraj/lata korzystających w 2012 r. 1. Niemcy ,2% 2. Dania ,3% 3. Szwecja ,2% 4. Norwegia ,6% 5. Rosja ,3% 6. Niderlandy (Holandia) ,2% 7. Wielka Brytania ,0% 8. Francja ,8% 9. Włochy ,7% 10. Ukraina ,6% 11. Czechy ,6% 12. Belgia ,5% 13. Finlandia ,5% 14. Stany Zjednoczone Ameryki ,4% 15. Hiszpania ,4% 16. Litwa ,4% 17. Szwajcaria ,3% 18. Irlandia ,3% 19. Austria ,2% 20. Kanada ,2% 21. Białoruś ,2% 22. Słowacja ,1% 23. Grecja ,1% 24. Japonia ,1% 25. Estonia ,1% 26. Węgry ,1% 27. Łotwa ,1% 28. Portugalia ,0% 29. Słowenia ,0% 30. Luksemburg ,0% 31. Cypr ,0% 32. Malta ,0% 33. Pozostałe kraje ,6% Razem ,0% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie 9 Wartość ta uwzględnia obcokrajowców korzystających z bazy noclegowej indywidualnego zakwaterowania

29 Jak wspomniano wcześniej, turyści zagraniczni mają duży udział w ogóle odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie i korzystających z obiektów noclegowych zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Tabela 18 przedstawia strukturę obcokrajowców w bazie noclegowej zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania, przy czym korzystający z pokoi gościnnych i kwater agroturystycznych są uwzględnieni tylko w danych za 2012 r. Wśród turystów zagranicznych zdecydowanie dominowali Niemcy, którzy stanowili 76,2% ogółu turystów (w 2011 r. udział tej nacji wynosił 74,13%). Można stwierdzić, że liczba Niemców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie systematycznie wzrasta (o 19,1% w porównaniu do 2009 r.). Drugą pod względem liczebności nacją są Duńczycy, a trzecią Szwedzi. Liczebność turystów tych narodowości zmalała jednak w porównaniu do 2009 r. (o 13,6% w przypadku gości z Szwecji i 10,6% z Dani). Turyści zagraniczni najchętniej odwiedzali powiat kołobrzeski (29,1% obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie), Szczecin (28,8%) oraz Świnoujście (16,5%). Na zakończenie należy odnieść się do szacunków Instytutu Turystyki. W raporcie z Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r. 10 znajduje się informacja o wielkości krajowych i zagranicznych przyjazdów do regionu za trzy pierwsze kwartały 2012 r. Zgodnie z danymi Instytutu Turystyki za pełny rok, w 2012 r. do Województwa Zachodniopomorskiego przyjechało 3,1 mln turystów krajowych (z czego 1,6 mln stanowiły podróże długookresowe i 1,5 mln podróże krótkookresowe). Dla porównania, w 2010 r. region odwiedziło łącznie 3,9 mln turystów polskich. Jako miejsce pobytu długookresowego Województwo wybrało 2,2 mln rodaków, a krótkookresowego 1,7 mln. Cytowane dane świadczą o spadku liczby turystów krajowych, odwiedzających region 11. Wyniki badań ankietowych Instytutu Turystyki pokazują, że Województwo Zachodniopomorskie należało do jednych z najczęściej odwiedzanych regionów w Polsce. W 2012 r. przyjechało tutaj 1,5 mln obcokrajowców 12. Niestety, od 2013 r. Instytut nie prowadzi systematycznych badań i analiz, jak to miało miejsce w latach poprzednich, stąd zakres dostępnych informacji jest ograniczony. Pracownia Badań Społecznych porównała w raporcie z Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim dane dotyczące liczby podróży długoi krótkookresowych w latach 2009 i Z analizy tych danych wynika, że rośnie liczba turystów krajowych i zagranicznych, którzy odwiedzili region. Podróże są jednak coraz krótsze. Statystyczny obraz ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim pokrywa się z obserwacjami i opiniami ekspertów. Zarówno przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej, jak również zarządcy atrakcji turystycznej twierdzą zgodnie, że ruch turystyczny w regionie systematycznie rośnie. Wzrost ten dotyczy w szczególności turystów zagranicznych Rozkład sezonowy ruchu turystycznego Cechą charakterystyczną ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim jest jego nierównomierny rozkład w skali roku. Tak zwana sezonowość widoczna jest zarówno w strukturze bazy noclegowej, jak również w funkcjonowaniu destynacji turystycznych regionu. Zjawisko sezonowości w tym przypadku oznacza, że ruch turystyczny osiąga swoje ekstremum w czasie letnich wakacji (lipiec i sierpień). Dotyczy to zwłaszcza tych miejscowości w pasie nadmorskim, których oferta obejmuje wypoczynek typu 10 Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r., raport z badania, PBS na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Sopot 2012, s Dane opublikowane na stronie Instytutu Turystyki, 12 W. Bartoszewicz, T. Skalska, Zagraniczna turystyka przyjazdowa do Polski w 2012 r., Instytut Turystyki na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki, Warszawa

30 słońce, morze, plaża. Przyczynami nierównomiernego rozkładu ruchu turystycznego są zmienność pogody, krótki sezon turystyczny, a także przyzwyczajenia uczestników ruchu turystycznego. W dalszym ciągu wielu turystów i odwiedzających, w szczególności goście z Polski, decydują się na urlop w Województwie Zachodniopomorskim w sezonie letnim, chociaż potencjalnie mogliby wybrać inny termin. Również część usługodawców jest przyzwyczajona do takiego rozkładu ruchu turystycznego i w swojej aktywności koncentruje się na miesiącach letnich, ograniczając (bądź nawet zawieszając) działalność w okresie od jesieni do wiosny. Problem sezonowości ruchu turystycznego w mniejszym stopniu dotyczy miast (Szczecin, Koszalin) oraz uzdrowisk (Kołobrzeg, Świnoujście). Władze nadmorskich miejscowości i zarządcy zlokalizowanych w nich atrakcji turystycznych podejmują wiele działań, mających na celu zminimalizowanie sezonowego rozkładu ruchu turystycznego. Za pomocą kampanii informacyjno-perswazyjnych podejmowane są próby wpływania na zmianę modelu zachowań uczestników ruchu turystycznego. Działania te zaczynają przynosić rezultaty. Analiza rozkładu ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego zakwaterowania na przestrzeni ostatnich czterech lat pokazuje, że w 2012 r. wskaźnik sezonowości uległ zmniejszeniu w stosunku do roku poprzedniego. Tabela 19. Wskaźnik sezonowości ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w latach Lata Wskaźnik sezonowości ruchu 35,6% 34,6% 35,0% 33,7% turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Pozytywne zmiany dostrzec można analizując rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w ciągu roku. Dane odnoszące się do lat wyraźnie pokazują dynamikę wzrostu ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego zakwaterowania w miesiącach poza sezonem letnim. W styczniu 2013 r. do regionu przyjechało o 22,1% turystów więcej, niż w analogicznym okresie 2009 r. Znaczący wzrost dotyczy również marca i września (odpowiednio o 20,3% i 18,4%). Prezentowane dane dotyczą ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego zakwaterowania. Tabela 20. Rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w ciągu roku w latach Lp. Miesiące/ liczba korzystających z noclegów w latach Zmiana 2012/ Styczeń ,1% 2. Luty ,8% 3. Marzec ,3% 4. Kwiecień ,1% 5. Maj ,2% 6. Czerwiec ,3% 7. Lipiec ,3% 8. Sierpień ,2% 9. Wrzesień ,4% 10. Październik ,5% 11. Listopad ,5% 12. Grudzień ,3% Razem ,6% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie

31 Niemniej problem sezonowości jest nadal istotny. W 2012 r. w miesiącach wakacyjnych Województwo Zachodniopomorskie odwiedziło 33,7% ogółu turystów, którzy przyjechali do regionu w ciągu całego roku (w tym 35,6% polskich i 27,5% zagranicznych). Dla porównania, w czerwcu Województwo Zachodniopomorskie za cel podróży wybrało 10,6% turystów, zaś we wrześniu tylko 9,7%. Najmniej turystów odwiedza region w miesiącach zimowych. Dotyczy to zwłaszcza turystów zagranicznych, którzy chętnie przyjeżdżają w miesiącach wiosennych (marzec, kwiecień) oraz jesiennych (wrzesień, październik, listopad). Dla przykładu, we wrześniu 2012 r. w Województwie Zachodniopomorskim przebywało 12,1% obcokrajowców i 8,9% turystów krajowych. Prezentowane na poniższym wykresie dane odnoszą się do ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego zakwaterowania. Rysunek 4. Rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w poszczególnych miesiącach 2012 r. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Sezonowość ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim jest widoczna w strukturze bazy noclegowej. W 2012 r. 52% obiektów bazy noclegowej zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania działało sezonowo. W przypadku miejsc noclegowych ten odsetek jest jeszcze większy. Tabela 21. Wskaźnik sezonowości bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania Województwa Zachodniopomorskiego w latach Lata Udział obiektów sezonowych Udział noclegowych miejsc sezonowych ,8% 59,8% ,7% 56,1% ,5% 57,0% ,8% 68,9% Zmiana 96,2% 115,2% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie

32 Na zakończenie analizy rozkładu ruchu turystycznego należy odnieść się do danych za pierwsze półrocze 2013 r. Porównując liczbę turystów i udzielonych noclegów w okresie styczeń czerwiec z analogicznym okresem w 2012 r., można zauważyć, że ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim wykazuje tendencję wzrostową. Zmalała liczba gości z Polski (o 2081 osób w stosunku do 2012 r.). Wzrosła natomiast liczba turystów zagranicznych. Wzrost ten jest znaczący (o osób wobec analogicznego okresu w 2012 r). Krajowy i zagraniczny ruch turystyczny w pierwszej połowie 2013 r. w porównaniu do sytuacji z 2012 r. przedstawia tabela 22. Tym razem porównanie dynamiki ruchu turystycznego dotyczy łącznie obiektów zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Tabela 22. Ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim w pierwszym półroczu 2013 r. w porównaniu z analogicznym okresem w 2012 r. Miesiące/ korzystający i udzielone noclegi Liczba korzystających z noclegów Korzystający z noclegów turyści zagraniczni Korzystający z noclegów turyści polscy Udzielone noclegi ogółem Noclegi udzielone turystom zagranicznym Udzielone noclegi turystom polskim Pierwsze półrocze 2012 r. 1. Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Razem Pierwsze półrocze 2013 r. 1. Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Razem Zmiana 2013/ ,8% 113,2% 99,7% 103,1% 111,1% 100,3% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim jest nierównomierny, podobnie jak rozkład w skali roku. W 2012 r. największa liczba turystów odwiedziła powiat kołobrzeski (24,2% ogółu gości korzystających z bazy noclegowej), Szczecin (19,1%), powiat kamieński (10,5%) i powiat gryficki (8,5%). W tych powiatach udzielono również największej liczby noclegów

33 Interesujących wniosków dostarcza analiza dynamiki turystów korzystających z bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania w latach Największy przyrost gości odnotowały następujące powiaty: łobeski, policki, m. Świnoujście, stargardzki, m. Koszalin, kołobrzeski, sławieński i szczecinecki. Najwięcej turystów ubyło w powiatach: pyrzyckim, choszczeńskim, myśliborskim, goleniowskim, białogardzkim, gryfińskim i drawskim. Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w latach przedstawia poniższa tabela. Tabela 23: Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w latach (liczba korzystających z noclegów). Lp. Powiaty/lata Liczba korzystających z noclegów Dynamika 2012/ Białogardzki ,5% 2. Choszczeński ,9% 3. Drawski ,8% 4. Goleniowski ,6% 5. Gryficki ,4% 6. Gryfiński ,5% 7. Kamieński ,7% 8. Kołobrzeski ,6% 9. Koszalin ,8% 10. Koszaliński ,1% 11. Łobeski ,1% 12. Myśliborski ,3% 13. Policki ,2% 14. Pyrzycki ,6% 15. Sławieński ,9% 16. Stargardzki ,5% 17. Szczecin ,7% 18. Szczecinecki ,0% 19. Świdwiński ,1% 20. Świnoujście ,6% 21. Wałecki ,6% Razem ,6% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Najwięcej turystów zagranicznych odwiedziło następujące powiaty: kołobrzeski (29,1% obcokrajowców przyjeżdżających do Województwa Zachodniopomorskiego), w tym Kołobrzeg, Szczecin (28,8%), Świnoujście (16,5%) i kamieński (9,8%). Najmniej obcokrajowców zdecydowało się na przyjazd do następujących powiatów: łobeskiego, pyrzyckiego, choszczeńskiego i białogardzkiego. Z noclegów w obiektach indywidualnego zakwaterowania turyści najchętniej korzystali w następujących powiatach: m. Świnoujściu, koszalińskim, kołobrzeskim i kamieńskim. Goście zagraniczni najczęściej wybierali tego typu noclegi w Świnoujściu i w powiecie drawskim. Najwięcej noclegów obcokrajowcom udzielono w powiecie kołobrzeskim, m. Świnoujściu kamieńskim i gryfickim

34 Porównanie liczby udzielonych noclegów z liczbą turystów korzystających z obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania pozwala oszacować średnią długość noclegów w poszczególnych powiatach. Najwyższą średnią długość pobytu w 2012 r. odnotowano w powiecie sławieńskim (8,7 doby), następnie w kołobrzeskim (7,8 doby) i Świnoujściu (7,2 doby). Najkrócej trwały pobyty w powiecie polickim (1,4 doby), Koszalinie (1,4 doby), goleniowskim (1,4 doby) i Szczecinie (2,0 doby), przy średniej 5,5 doby dla Województwa Zachodniopomorskiego. Tabela 24. Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w latach (liczba udzielonych noclegów). Lp. Powiaty/lata Liczba udzielonych noclegów Dynamika 2012/ Białogardzki ,5% 2. Choszczeński ,8% 3. Drawski ,3% 4. Goleniowski ,9% 5. Gryficki ,6% 6. Gryfiński ,0% 7. Kamieński ,4% 8. Kołobrzeski ,6% 9. Koszalin ,0% 10. Koszaliński ,9% 11. Łobeski ,8% 12. Myśliborski ,1% 13. Policki ,4% 14. Pyrzycki ,5% 15. Sławieński ,6% 16. Stargardzki ,6% 17. Szczecin ,2% 18. Szczecinecki ,4% 19. Świdwiński ,2% 20. Świnoujście ,9% 21. Wałecki ,2% Razem ,1% Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Nierównomierne jest również rozłożona baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego. Różnice w wielkościach obiektów znajdujących się w poszczególnych powiatach pokrywają się z rozkładem przestrzennym ruchu turystycznego w regionie. Najwięcej obiektów zbiorowego zakwaterowania znajduje się w pasie nadmorskim, w powiatach kołobrzeskim (141), gryfickim (131) i kamieńskim (127). W wymienionych powiatach znajduje się 53,1% obiektów bazy noclegowej regionu (obiekty zbiorowego zakwaterowania). Najmniej obiektów noclegowych znajduje się w powiatach pyrzyckim i białogardzkim. Największa średnia gęstość bazy noclegowej dotyczy Świnoujścia, powiatu kołobrzeskiego i Szczecina. Najwyższy wskaźnik wykorzystania miejsc noclegowych występuje w powiecie kołobrzeskim (61,1% ogółu miejsc noclegowych) Turystyka w Województwie Zachodniopomorskim w latach , pod red. Renaty Wronkowskiej, Urząd Statystyczny w Szczecinie, Informacje i opracowania statystyczne, Szczecin 2013, ss

35 W powiecie kołobrzeskim znajduje się również największa liczba miejsc noclegowych regionu (23 701), co stanowi 28,4% ich ogółu. Najwięcej całorocznych obiektów posiada powiat kołobrzeski (8,2% obiektów zbiorowego zakwaterowania Województwa Zachodniopomorskiego), następnie Świnoujście (6,8%), powiat kamieński (5,1%) i gryficki (4,7%). W powiecie gryfickim znajduje się natomiast aż 10,2% obiektów sezonowych, jakimi dysponuje region 14. Jeśli chodzi o obiekty indywidualnego zakwaterowania, najwięcej miejsc noclegowych w tego typu obiektach odnotowano w 2012 r. w powiatach położonych w pasie nadmorskim: kołobrzeskim, koszalińskim, Świnoujściu, kamieńskim i gryfickim (81,8% ogółu miejsc noclegowych indywidualnego zakwaterowania). Tabela 25 przedstawia rozkład ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim, w poszczególnych powiatach, w podziale na obiekty zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Tabela 25. Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r., w podziale na obiekty zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Lp Powiaty Obiekty zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania Obiekty zbiorowego zakwaterowania Obiekty indywidualnego zakwaterowania Korzystający Udzielone noclegi Korzystający Udzielone noclegi Ogółem Turyści zagraniczni Ogółem Turystom zagranicznym Ogółem Turyści zagraniczni Ogółem Turystom zagranicznym 1. Białogardzki Choszczeński Drawski Goleniowski Gryficki Gryfiński Kamieński Kołobrzeski Koszalin Koszaliński Łobeski Myśliborski Policki Pyrzycki Sławieński Stargardzki Szczecin Szczecinecki Świdwiński Świnoujście Wałecki Razem Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie. 14 Na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Szczecinie

36 2. Ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim na tle ruchu turystycznego w Polsce Województwo Zachodniopomorskie należy do najpopularniejszych turystycznych regionów w Polsce. Świadczy o tym potencjał mierzony wielkością bazy noclegowej i ruchu turystycznego. Pod tym względem region od lat należy do ścisłej czołówki. W 2012 r. odwiedziło go 8,8% ogółu osób korzystających z bazy noclegowej w Polsce, co dawało czwartą pozycję w kraju (po województwie małopolskim, mazowieckim i dolnośląskim). Blisko 10% turystów zagranicznych (9,2%) wybrało Województwo Zachodniopomorskie za cel podróży. Średnia długość pobytu w ośrodkach z bazy noclegowej w skali kraju wynosi 2,7 doby, zaś w Województwie Zachodniopomorskim 5,5 doby. O silnym udziale regionu w ruchu turystycznym świadczy wartość wskaźnika intensywności ruchu turystycznego (wskaźnik Schneidera), który jest najwyższy w Polsce (na 100 mieszkańców w 2012 r. przypadało 116 turystów). Dane o liczbie turystów korzystających z obiektów turystycznych i liczbie udzielonych noclegów w poszczególnych województwach są zawarte w tabeli 26. Tabela 26. Ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r. na tle ruchu turystycznego w Polsce i w innych regionach 15. Korzystający Korzystający Noclegi Noclegi Liczba z noclegów z noclegów Udzielone udzielone udzielone Województwo/ 2012 r. korzystających turyści turyści noclegi turystom turystom z noclegów zagraniczni polscy zagranicznym polskim Łódzkie Mazowieckie Małopolskie Śląskie Lubelskie Podkarpackie Podlaskie Świętokrzyskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Dolnośląskie Opolskie Kujawsko-pomorskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Polska Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie 15 Prezentowane dane odnoszą się zarówno do ruchu turystycznego w obiektach zbiorowego, jak i indywidualnego zakwaterowania. Zarówno Główny Urząd Statystyczny (GUS) w Banku Danych Lokalnych, jak również autorzy cytowanego opracowania Turystyka w Województwie Zachodniopomorskim w latach nie dzielą danych za 2012 r. dot. ruchu turystycznego w skali kraju podług dwóch kategorii obiektów noclegowych

37 Region jest niekwestionowanym liderem pod względem liczby udzielonych noclegów (17,6% noclegów udzielonych w Polsce, w tym 21,2% obcokrajowcom). Schemat na rysunku 5 obrazuje procentowy udział ruchu turystycznego w regionie w krajowym ruchu turystycznym pod względem liczby udzielonych noclegów. Rysunek 5. Udział Województwa Zachodniopomorskiego w krajowym ruchu turystycznym pod względem liczby udzielonych noclegów w obiektach noclegowych zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Interesujących spostrzeżeń dostarcza analiza dynamiki ruchu turystycznego w latach Największy wzrost liczby gości odnotowały następujące województwa: małopolskie (wzrost o 27,6% w 2012 r. w odniesieniu do 2009 r.), łódzkie (22,3%), podlaskie (22,1%) i dolnośląskie (21,3%). Województwo Zachodniopomorskie jest na dziewiątym miejscu w rankingu województw (wzrost o 12,8%, przy wzroście liczby turystów w krajowej bazie noclegowej o 17%). Jeszcze mniejsza jest dynamika zagranicznego ruchu turystycznego. Największy wzrost liczby obcokrajowców zaobserwować można w województwach: podlaskim (97,3%), pomorskim (41,7%), kujawskopomorskim (37,9%), łódzkim (34,5%) i mazowieckim (34%). W Województwie Zachodniopomorskim stale rośnie liczba gości zagranicznych, jednak w porównaniu z innymi regionami wzrost ten wynosi jedynie 15,4%

38 Liczba udzielonych noclegów również bardziej dynamicznie rośnie w innych województwach. Największy wzrost odnotowały: małopolskie (20,2%), dolnośląskie (20,1%), mazowieckie (19,5%) i świętokrzyskie (19,3%). W Województwie Zachodniopomorskim liczba noclegów udzielonych turystom zagranicznym wzrosła na przestrzeni ostatnich czterech lat o 25,3% (szósta pozycja w Polsce), podczas gdy największą dynamiką wzrostu w tej kategorii mogą wykazać się następujące województwa: podlaskie (74,6%), pomorskie (43,5%), mazowieckie (34,6%) i kujawsko-pomorskie (30,4%). Analiza przytaczanych danych pozwala zauważyć, że duży wzrost odnotowały województwa, na terenie których organizowane były ME Euro 2012 (dolnośląskie, mazowieckie, pomorskie). Ruch turystyczny wyraźnie wzrósł jednak również w tych województwach, które do tej pory zajmowały dalsze miejsca pod względem udziału w krajowym ruchu turystycznym (wykres na rysunku 6). Rysunek 6. Dynamika rozwoju ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w latach w porównaniu z innymi województwami. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Województwo Zachodniopomorskie prezentuje się bardzo dobrze pod względem wskaźników natężania (wskaźnik gęstości i rozwoju bazy noclegowej, funkcji turystycznej Bareteje a). W regionie przypadały średnio 5,2 miejsca noclegowe na 1 km 2 powierzchni (drugie miejsce w Polsce po województwie małopolskim, przy średniej krajowej wynoszącej 2,2 miejsca noclegowego na 1 km 2 ). Województwo Zachodniopomorskie ma najniższą w kraju wartość wynikającą z przeliczenia liczby turystów korzystających z bazy noclegowej na jedno miejsce noclegowe (16,7 wobec 34,5 w Polsce). Korzystna jest relacja liczby miejsc noclegowych regionu do liczby mieszkańców (wskaźnik Bareteje a), która wynosi 7,0 i jest najwyższa w Polsce (średnia krajowa to 1,8)

39 W 2012 r. Województwo Zachodniopomorskie posiadało 12,9% ogólnych zasobów bazy noclegowej kraju (trzecia pozycja w Polsce) oraz 17,8% łącznie oferowanych turystom miejsc noclegowych (pierwsza pozycja). Mniej korzystnie wypada porównanie pod względem całorocznych obiektów i miejsc noclegowych. W regionie znajdowało się 7,1% obiektów i 11,2% miejsc noclegowych o charakterze całoroczny, co dawało piąta i trzecią pozycję w Polsce. Województwo Zachodniopomorskie posiada 26,2% ogółu turystycznych obiektów sezonowych w Polsce oraz 31,4% noclegowych miejsc sezonowych. Pod tym względem charakterystyka potencjału noclegowego jest podobna jak w województwie pomorskim, w którym znajduje się 26,4% obiektów sezonowych i 24,7% sezonowych miejsc noclegowych. Średnie wykorzystanie bazy noclegowej w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r. wynosiło 44,0%, co daje regionowi pierwszą lokatę w kraju (dla porównania, średnie wykorzystanie bazy noclegowej w Polsce to 33,6%). Pozostałe województwa (w tym małopolskie, mazowieckie i dolnośląskie) mają niższe wykorzystanie bazy noclegowej, niż omawiany region. Tabela 27 prezentuje potencjał noclegowy w Województwie Zachodniopomorskim w porównaniu do pozostałych regionów w Polsce. Tabela 27. Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego w 2012 r. w porównaniu z bazą noclegową w Polsce 16. Województwo/ 2012 r. Obiekty łącznie Obiekty całoroczne Obiekty sezonowe Miejsca noclegowe ogółem Miejsca noclegowe całoroczne Miejsca noclegowe sezonowe Łódzkie Mazowieckie Małopolskie Śląskie Lubelskie Podkarpackie Podlaskie Świętokrzyskie Lubuskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Dolnośląskie Opolskie Kujawsko-pomorskie Pomorskie Warmińsko-mazurskie Polska Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie 16 Podane dane uwzględniają obiekty zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania

40 Dynamika rozwoju bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego w latach wypada dobrze na tle innych regionów. W 2012 r. liczba obiektów turystycznych wzrosła o 45,3%, w porównaniu z 2009 r. Większy wzrost odnotowały tylko trzy województwa: małopolskie (56,6%), łódzkie (54,2%) i pomorskie (53,2%). Wolniej rosła względem innych regionów liczba całorocznych obiektów noclegowych. Największy wzrost tego typu obiektów odnotowały następujące województwa: kujawsko-pomorskie (64,2%), opolskie (53,9%), podkarpackie (45,8%) i lubuskie (44,8%). Dynamika wzrostu całorocznych obiektów noclegowych w Województwie Zachodniopomorskim wynosi 29,9%. Największy przyrost miejsc noclegowych odnotowały województwa: łódzkie (28,4%), małopolskie (23,1%), świętokrzyskie (20,3%) i dolnośląskie (15,5%). W analizowanym regionie wzrost ten jest na poziomie 9,6%. Liczba całorocznych miejsc noclegowych najdynamiczniej wzrastała w następujących województwach: kujawsko-pomorskim (o 39,0%), opolskim (29,1%), podkarpackim (25,1%) i lubuskim (22,2%). Dynamika wzrostu całorocznych miejsc noclegowych w Województwie Zachodniopomorskim wynosi 14,3%. Omawiane dane prezentuje wykres na rysunku 7. Rysunek 7. Dynamika rozwoju bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego w latach w porównaniu z innymi województwami. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie

41 3. Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego W 2012 r. w Województwie Zachodniopomorskim znajdowało się 870 obiektów noclegowych, w tym 470 całorocznych. Obiekty całoroczne stanowiły 47,2% ogółu bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania regionu. Pomorze Zachodnie oferowało swoim gościom miejsc noclegowych, z czego 31,1% stanowiły całoroczne miejsca noclegowe. Analizując dynamikę zmian w rozwoju bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego w latach można zauważyć wzrost liczby obiektów, szczególnie całorocznych (o 8,7%). Z danych przedstawionych w tabeli 27 wynika, że zmalała liczba obiektów sezonowych (o 1,2%), natomiast liczba sezonowych miejsc noclegowych rośnie szybciej niż liczba miejsc ogółem (17,3% w stosunku do 1,9%). Niepokojącym zjawiskiem jest spadek całorocznych miejsc noclegowych na przestrzeni ostatnich czterech lat o 21,1%. Jest to potwierdzeniem mocnego wpływu zjawiska sezonowości i występowania popytu na wyjazdy do Województwa Zachodniopomorskiego w sezonie letnim. Jeszcze bardziej dobitnie o sezonowości bazy turystycznej regionu świadczy uwzględnienie w analizie obiektów noclegowych indywidualnego zakwaterowania na 1219 obiektów bazy noclegowej regionu aż 749 (61,4%) stanowią obiekty sezonowe. Udział sezonowych miejsc noclegowych wynosi 57,3% (uwzględniając miejsca w obiektach indywidualnego zakwaterowania). Tabela 28. Baza noclegowa Województwa Zachodniopomorskiego w latach Lata Obiekty łącznie Obiekty całoroczne Obiekty sezonowe Miejsca noclegowe ogółem Miejsca noclegowe całoroczne Miejsca noclegowe sezonowe Zmiana 2012/ ,7% 108,4% 99,8% 101,9% 78,9% 117,3% Łącznie w obiektami noclegowymi indywidualnego zakwaterowania Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie

42 W strukturze bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego przeważają ośrodki wczasowe (321 obiektów) i hotele (101). Ośrodki wczasowe oferują miejsc noclegowych, co stanowi 41,9% miejsc noclegowych regionu. Hotele Województwa Zachodniopomorskiego posiadają łącznie miejsc noclegowych, co stanowi 13,1% miejsc noclegowych regionu. Inne obiekty hotelowe stanowią 8,4% bazy noclegowej regionu, a zakłady uzdrowiskowe dysponują zasobami 8,3% miejsc noclegowych (tabela 29). Tabela 29. Obiekty bazy noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego w 2012 r. według kategorii. Kategoria obiektu Obiekty łącznie Obiekty całoroczne Obiekty sezonowe Miejsca noclegowe ogółem Miejsca noclegowe całoroczne Miejsca noclegowe sezonowe Hotele Motele Pensjonaty Inne obiekty hotelowe Domy wycieczkowe Schroniska Schroniska młodzieżowe Szkolne schroniska młodzieżowe Ośrodki wczasowe Ośrodki kolonijne Ośrodki szkoleniowowypoczynkowe Hostele Domy pracy twórczej Zespoły domków turystycznych Kempingi Pola biwakowe Zakłady uzdrowiskowe Pozostałe obiekty niesklasyfikowane Razem obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania Pokoje gościnne Kwatery agroturystyczne Razem obiektów noclegowych zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie Analizując bazę noclegową Województwa Zachodniopomorskiego należy prześledzić dynamikę jej rozwoju. Podobnie jak we wcześniejszej części raportu, przyjęto w porównaniach okres Tym razem, mając na względzie duże zróżnicowanie potencjału poszczególnych kategorii obiektów noclegowych, dane są prezentowane w wartościach bezwzględnych, nie procentowych. W porównaniu z 2009 r. najwięcej przybyło zespołu domków turystycznych (25 obiektów), hoteli (17 obiektów) oraz ośrodków szkoleniowowypoczynkowych (14 obiektów). Najbardziej ubyło ośrodków wczasowych (25 obiektów) i ośrodków kolonijnych (10 obiektów). W kategorii obiektów całorocznych najbardziej dynamicznie rozwija się segment

43 hoteli (od 2009 r. przybyło 18 tego typu obiektów). W połowie 2012 r. w Województwie Zachodniopomorskim znajdowały się 3 hotele 5-gwiazdkowe, 21 hoteli 4-gwiazdkowych, 37 hoteli 3-gwiazdkowych, 22 hotele 2-gwiazdkowe, 14 hoteli 1-gwiazdkowych oraz 7 hoteli w trakcie kategoryzacji. W Szczecinie na 49 obiektów noclegowych 19 stanowią hotele. W hotelach przybyło również najwięcej miejsc noclegowych (o 4173 miejsc od 2009 r). Duży przyrost odnotowano w ośrodkach szkoleniowo-wypoczynkowych (o 1445 miejsc), kempingach (o 1713 miejsc), zespołach domków turystycznych (o 1188 miejsc) i innych obiektach hotelowych (o 1181 miejsc). Najbardziej ubyło miejsc noclegowych w ośrodkach wczasowych (5995 miejsc) oraz ośrodkach kolonijnych (o 1450 miejsc). W bazie całorocznej najdynamiczniej przybywa miejsc w hotelach (o 4215 miejsc od 2009 r.). Spada natomiast liczba miejsc całorocznych w zakładach uzdrowiskowych (o 1609 miejsc). Takie zmiany pokazują, że systematycznie wzrasta zapotrzebowanie na obiekty hotelowe (co potwierdza dynamiczny rozwój tego segmentu). Ubytek obiektów i miejsc noclegowych w kategorii ośrodków wczasowych i kolonijnych świadczy o tym, że turyści poszukują obiektów noclegowych o wyższym standardzie. Jednocześnie ruch turystyczny w ośrodkach wczasowych jest nadal duży i obiekty te cieczą się dużym zainteresowaniem. Struktura bazy noclegowej w podziale na powiaty została omówiona w punkcie Rozkład przestrzenny ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej w poszczególnych powiatach wskazuje, czy turystyka ma charakter całoroczny, czy sezonowy. Najwyższy wskaźnik występował w 2012 r. w Koszalinie, Szczecinie, powiecie goleniowskim i polickim. Najniższe wartości osiągnął on w następujących powiatach: drawskim, sławieńskim, gryfickim i pyrzyckim, co świadczy o dużym stopniu sezonowości. Największa liczba miejsc noclegowych w przeliczeniu na liczbę mieszkańców znajduje się w powiecie kamieńskim. Powiat kołobrzeski charakteryzuje się największym wykorzystaniem miejsc noclegowych (61,1% w porównaniu do 44,0% dla Województwa Zachodniopomorskiego). Podsumowując, ruch turystyczny w rejestrowanej bazie noclegowej Województwa Zachodniopomorskiego wykazuje tendencję wzrostową. Rozwija się również sama baza noclegowa, w szczególności obiekty hotelowe, których systematycznie przybywa. W porównaniu z innymi województwami dynamika wzrostu w Województwie Zachodniopomorskim nie należy do najwyższych. Ruch turystyczny i baza noclegowa w innych województwach rozwijają się mocniej. Region w dalszym ciągu utrzymuje jednak pozycję lidera pod względem liczby udzielonych noclegów

44 III. Uczestnicy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (wyniki badania PAPI) Rozdział ten jest raportem z Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w roku Badania metodą PAPI przeprowadzono na próbie badawczej uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego, którzy przebywali w regionie w okresie pomiędzy 12 i 31 sierpnia 2013 r. w 15 destynacjach. Raport jest przedstawiony w układzie odpowiadającym postawionym celom badawczym. Zawiera wnioski zbiorcze z badań, prowadzonych oddzielnie dla uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (wyniki dotyczące realizacji poszczególnych celów badawczych zostały przedstawione zgodnie z podziałem na gości polskich i obcokrajowców). Osobno zaprezentowane zostały wybrane wnioski z badań prowadzonych w grupie mieszkańców, jako uczestników krajowego ruchu turystycznego. Badanie to było realizowane na podstawie załączonego kwestionariusza. Analizując wyniki badań, należy mieć na uwadze, że tegoroczne wywiady prowadzone były nieco inaczej, niż w latach poprzednich. W latach badania zostały zrealizowane w sezonie letnim i poza nim. W 2012 r. czas przeprowadzenia wywiadów ograniczono do sezonu letniego, a w zasadzie do jego drugiej połowy. Nie pozostało to bez wpływu na wyniki badań

45 1. Charakterystyka uczestnika ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim 1.1. Cechy demograficzne i społeczne uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego, w tym sylwetka badanych w życiu prywatnym Uczestnicy krajowego ruchu Struktura uczestników krajowego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. jest bardzo zróżnicowana. Co piąty badany jest mieszkańcem regionu, na terenie którego było przeprowadzane badanie. Uczestnikom wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego poświęcony zostanie osobny punkt. Z Wielkopolski pochodziło 17,2% badanych, a 13,2% było mieszkańcami województwa lubuskiego. Dolnoślązacy należą do grupy, która chętnie odwiedza Województwo Zachodniopomorskie. W badaniu mieszkańcy tego regionu reprezentowali czwarte pod względem liczebności województwo. Z województwa mazowieckiego przyjechało 7,1% respondentów, 5,8% badanych mieszka na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, 5,0% w województwie pomorskim, a 4,9% w województwie śląskim. Odpowiedzi na pytanie odmówiło 3,7% badanych. Pozostałe województwa reprezentowane były mniej licznie. Najmniej osób przyjechało do Województwa Zachodniopomorskiego z podlaskiego. Rysunek 8. Województwo zamieszkania uczestników krajowego ruchu turystycznego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Miejsce zamieszkania uczestnika krajowego ruchu turystycznego w największym stopniu wpływało na preferencje i zachowania osób zamieszkujących region i podróżujących po jego terenie w celach turystycznych. Mieszkańcy ościennych regionów (województwa lubuskie i wielkopolskie) częściej decydują się na pobyt weekendowy (w pasie nadmorskim, na pojezierzach), szczególnie w celach związanych z wypoczynkiem i turystyką aktywną. Mieszkańcy wymienionych regionów oraz Dolnego Śląska potrafią spontanicznie przyjechać na imprezę, nie mając zorganizowanego noclegu (np. próbując przenocować na plaży). Coraz częściej na krótkie pobyty, nie tylko weekendowe, decydują się również mieszkańcy bardziej oddalonych

46 województw. Skracanie się pobytów jest widoczne w średniej, zadeklarowanej przez uczestników badania długości pobytu. Struktura doboru próby uczestników krajowego ruchu turystycznego zakładała dobór proporcjonalny pod względem dwóch cech demograficznych: wieku i płci. Badanie zostało zrealizowane zgodnie z przyjętymi założeniami: kobiety stanowiły 51,5%, a mężczyźni 48,5% respondentów. Struktura wiekowa badanych prezentowała się następująco: 24,4% osób w wieku lat, 22,0% w wieku lat, 18,5% w wieku lat, 14,5% w wieku lat, 12,5% w wieku lat i 10,0% w najstarszej grupie wiekowej, w przedziale od 60 do 65 roku życia. Różnice w odpowiedziach udzielanych przez przedstawicieli obu płci, należących do różnych kategorii wiekowych, nie były istotne statystycznie (są na granicy błędu statystycznego). Nie można stwierdzić zależności pomiędzy płcią i wiekiem respondenta a jego zachowaniami, preferencjami czy potrzebami. Rysunek 9. Struktura demograficzno-społeczna uczestników krajowego ruchu turystycznego wiek (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. W związku małżeńskim lub partnerskim pozostawało 50,9% uczestników krajowego ruchu turystycznego. Nieco ponad ⅓ (33,9%) deklarowała stan wolny, 7,7% stanowili rozwodnicy lub osoby w separacji, zaś 7,5% wdowy lub wdowcy. Stan cywilny badanych nie wpływał w istotny sposób na udzielane odpowiedzi. Rysunek 10. Struktura demograficzno-społeczna uczestników krajowego ruchu turystycznego stan cywilny (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

47 Prawie połowa (45,0%) uczestników badania zadeklarowała posiadanie wyższego wykształcenia. Nieco mniej (37,8%) legitymowała się średnim wykształceniem. Wykształcenie zawodowe posiadało 12,9% respondentów, zaś zawodowe 4,4%. Wykształcenie badanych osób nie wpływało w istotny sposób na ich zachowania i preferencje. Aktywność zawodową zadeklarowało 71,2% uczestników krajowego ruchu turystycznego, zaś 28,8% zgłosiło pozostawanie bez zatrudnienia. Osoby pracujące podawały następujące zawody: nauczyciel (7,7%), pracownik biurowy (5,0%), własna działalność (4,8%), konsultant i przedstawiciel handlowy (po 4,0%), urzędnik i student (po 3,1%), leśnik (2,9%), elektryk, ekonomista i programista (po 2,5%) oraz rzadziej inne zawody w łącznej liczbie 63. Rysunek 11: Struktura demograficzno-społeczna uczestników krajowego ruchu turystycznego wykształcenie (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Największa liczba osób badanych to mieszkańcy dużych miast (22,0% z miast w przedziale tys. mieszkańców oraz 20,5% z miast powyżej 500 tys. mieszkańców). Z małych miast do 20 tys. mieszkańców pochodzi 17,1% osób, ze średniej wielkości miast (w przedziale od 21 do 50 tys. mieszkańców) 14,9% osób, zaś z miast liczących od 51 do 100 tys. mieszkańców 14,0% uczestników badania. Na wsi mieszka z kolei 11,4% respondentów. Nie można stwierdzić również istotnych zależności pomiędzy miejscem zamieszkania respondenta a jego zachowaniami, preferencjami czy potrzebami. Rysunek 12. Struktura demograficzno-społeczna uczestników krajowego ruchu turystycznego miejsce zamieszkania (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

48 Charakterystykę uczestnika ruchu turystycznego uzupełnia opis jego sylwetki w życiu codziennym. Badanych pytano o to, jak spędzają czas wolny. Największa liczba osób zadeklarowała spędzanie czasu z rodziną (48,1%) oraz z przyjaciółmi (43,8%). Telewizję w wolnym czasie ogląda 24,6% respondentów, 24,5% uprawia sport, 24,1% czyta książki. Hobby posiada 16,9% badanych. Najważniejsze zainteresowania Polaków wypoczywających w Województwie Zachodniopomorskim są następujące: robótki ręczne, majsterkowanie, rozwiązywanie krzyżówek, nauka języków, clubbing, Internet, spacery, gotowanie i pieczenie, robienie przetworów, spędzanie czasu z dziećmi lub wnukami, kynologia, astrologia. Na wycieczki w wolnym czasie jeździ 16,3% badanych, 14,5% oddaje się drobnym pracom domowym, 13,6% pielęgnacji ogródka, 10,5% chodzi do kina lub teatru, a 7,4% na zakupy. Osoby wybierające odpowiedź inne podawały następujące formy spędzania wolnego czasu: nauka, praca, brak wolnego czasu, nadrabianie zaległości w spaniu. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Charakterystyka uczestnika krajowego ruchu turystycznego pokazuje, że jest to najczęściej mieszkaniec dużego miasta, z wyższym lub średnim wykształceniem, pracujący w sektorze publicznym lub posiadający własną działalność gospodarczą. Osoba ta spędza aktywnie czas, ma przy tym wiele zainteresowań. Może być świadomym uczestnikiem ruchu turystycznego, bardziej wymagającym i posiadającym większe oczekiwania, jeśli chodzi o ofertę turystyczną. Rysunek 13. Struktura demograficzno-społeczna uczestników krajowego ruchu turystycznego sylwetka badanego w jego życiu prywatnym (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

49 Uczestnicy zagranicznego ruchu W próbie uczestników zagranicznego ruchu turystycznego przeważają Niemcy (61,0% badanych). Nie jest to zaskoczeniem, ponieważ goście niemieccy od lat są najliczniejszą grupą wśród obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie. Potwierdzają to również dane gromadzone przez GUS (udział turystów z Niemiec w bazie noclegowej w 2012 r. wyniósł ponad ¾ wszystkich gości zagranicznych). Drugą najliczniejszą grupą obcokrajowców byli Brytyjczycy. Udział tej nacji w próbie badawczej wyniósł w tym roku 19,0% (w badaniach w 2012 r. przedstawiciele tego kraju stanowili drugą najliczniejszą grupę). Wśród uczestników zagranicznego ruchu turystycznego stosunkowo licznie reprezentowani byli Holendrzy (2,2%) i Francuzi (2,2%). Nacje te wyprzedziły Skandynawów, którzy licznie odwiedzają Województwo Zachodniopomorskie (1,8% badanych pochodziło z Szwecji, 1,7% z Danii, a 1,4% z Norwegii). Dość licznie byli reprezentowani Czesi (1,5%). Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego pochodzili głównie z Europy, jednak wśród badanych znaleźli się również przedstawiciele innych kontynentów: Amerykanie, Izraelczycy, Japończycy, Egipcjanie oraz Australijczycy. Rysunek 14. Kraj pochodzenia uczestników zagranicznego ruchu turystycznego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Zgodnie z założeniami doboru próby, w badaniu zagranicznego ruchu turystycznego wzięło udział 52,0% kobiet i 48,0% mężczyzn. Różnice w odpowiedziach udzielanych przez przedstawicieli obu płci nie były istotne statystycznie (są na granicy błędu statystycznego). Nie można stwierdzić zależności pomiędzy płcią respondenta a jego zachowaniami, preferencjami czy potrzebami

50 W strukturze wiekowej uczestników zagranicznego ruchu turystycznego najliczniej reprezentowani są respondenci w przedziale wiekowym lat (29,6% badanych). Liczna była grupa nieco starszych osób, w wieku lat (21,7%) i lat (15,2%). Goście zagraniczni w wieku do 40 lat stanowili łącznie ⅓ badanych (33,5%). Najmniej osób znajdowało się w przedziale wiekowym lata. Wpływ na taką strukturę wiekową badanych miał moment przeprowadzenia badania. Na podstawie wypowiedzi zarządców atrakcji turystycznych oraz pracowników centrów/punktów informacji turystycznych można sądzić, że koniec wakacji to czas zwiększonej aktywności turystów zagranicznych w wieku średnim i starszym, w szczególności Niemców. Z pewnością znalazło to odzwierciedlenie w próbie badawczej. Wiek uczestników zagranicznego ruchu turystycznego wpływa na zachowania i preferencje podczas pobytu w Województwie Zachodniopomorskim. Osoby w najliczniej reprezentowanych kategoriach wiekowych częściej decydują się na nocleg w hotelu i motelu. Najbardziej preferowaną formą wypoczynku jest zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą. Rysunek 15. Struktura demograficzno-społeczna uczestników zagranicznego ruchu turystycznego wiek (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Blisko połowa (47,4%) uczestników zagranicznego ruchu turystycznego pozostawała w związku małżeńskim lub partnerskim. Pozostawanie w stanie wolnym zadeklarowało 39,7% badanych. Najmniej liczne były osoby o statusie wdowy, wdowca i osoby rozwiedzione, w separacji. Stan cywilny badanych nie wpływał w istotny sposób na udzielane odpowiedzi. Rysunek 16. Struktura demograficzno-społeczna uczestników zagranicznego ruchu turystycznego stan cywilny (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

51 Największa liczba uczestników badania (47,8%) deklarowała posiadanie wyższego wykształcenia. Nieco mniej (44,3%) legitymowała się średnim wykształceniem. Osoby z wykształceniem zawodowym stanowiły tylko 6,1% próby, a z wykształceniem podstawowym 1,8%. Poziom wykształcenia respondentów znalazł odzwierciedlenie w wynikach badań, w szczególności w modelu zachowań i preferencjach. Im wyższe wykształcenie, tym bardziej badani byli zainteresowani poznawaniem historii i kultury Województwa Zachodniopomorskiego, interesowali się ofertą związaną z kulturą i rozrywką, a w wydatkach uwzględniali bilety wstępu do muzeów i innych atrakcji. Rysunek 17. Struktura demograficzno-społeczna uczestników zagranicznego ruchu turystycznego wykształcenie (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Obcokrajowcy odwiedzający Województwo Zachodniopomorskie to głównie mieszkańcy miast powyżej 500 tys. mieszkańców (53,0%). Licznie były osoby z miast posiadających od 101 do 500 tys. mieszkańców (22,0%) oraz od 51 do 100 tys. mieszkańców (9,5%). Ze średniej wielkości małych miast oraz wsi pochodziła najmniejsza liczba badanych osób (odpowiednio: 5,9%, 5,4% i 4,2%). Nie można stwierdzić również istotnych zależności pomiędzy miejscem zamieszkania respondenta a jego zachowaniami, preferencjami czy potrzebami. Rysunek 18. Struktura demograficzno-społeczna uczestników zagranicznego ruchu turystycznego miejsce zamieszkania (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

52 Zdecydowana większość uczestników zagranicznego ruchu turystycznego jest aktywna zawodowo. Odpowiedź nie pracuję wybrało 36,1% respondentów. Aktywność zawodowa nie wpływała istotnie na udzielane odpowiedzi. Nie można stwierdzić zależności pomiędzy zawodem respondenta a jego zachowaniami, preferencjami czy potrzebami. Osoby pracujące podawały najczęściej następujące zawody: pracownik biurowy: 13,1%, robotnik i nauczyciel (po 10,7%), sprzedawca (8,4%), barman/kelner (5,8%), inżynier (5,6%), informatyk (4,9%), pielęgniarka (4,7%), właściciel firmy i urzędnik (po 4,4%), prawnik i księgowa (po 3,5%), kierowca (3,3%), lekarz (3,0%), menadżer i bankowiec (2,6%), kucharz i piekarz (po 1,4%), elektryk (0,9%), policjant, dentysta i adwokat (po 0,7%), woźny i listonosz (po 0,5%) oraz weterynarz, windykator i finansista (po 0,2%). Ponad połowa osób odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie (52,1%) najchętniej spędza czas z rodziną, a nieco mniej z przyjaciółmi (46,4%). Sport uprawia 22,9% respondentów, 19,7% zajmuje się pielęgnacją ogródka lub działki, 16,7% czyta książki, 15,3% ogląda telewizję, a 15,3% spędza wolny czas na wycieczkach. Hobby posiada 14,2% badanych. Badani podawali następujące pasje: wędkowanie, jazda na rowerze/kolarstwo, zainteresowanie historią, taniec, żeglarstwo, zainteresowanie muzyką, fotografia, wyszywanie, gra w szachy. Co dziesiąty badany w wolnym czasie robi zakupy, 8,7% chodzi do kina lub teatru, a 8,2% zajmuje się pracami domowymi. W kategorii inne pojawiały się następujące odpowiedzi: Internet, gry komputerowe, spacery, imprezy, praca, szkoła. Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego preferują aktywny wypoczynek, a także wykazują zainteresowanie kulturą i historią. Swoje zainteresowania realizują również podczas wyjazdów turystycznych. Struktura demograficzno-społeczna respondentów wskazuje, że są to osoby o ustabilizowanej sytuacji życiowej, mieszkańcy dużych miast, świadomi uczestnicy ruchu turystycznego. Posiadają wiele różnych zainteresowań. Chcą poznawać historię i kulturę odwiedzanego regionu. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 19. Struktura demograficzno-społeczna uczestników zagranicznego ruchu turystycznego sylwetka badanego w jego życiu prywatnym (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

53 1.2. Cele przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego przyjeżdżali w sezonie letnim 2013 r. do Województwa Zachodniopomorskiego głównie na wypoczynek (tak odpowiedziało 32,0% osób). Był to przede wszystkim wypoczynek nad morzem (172 odpowiedzi), na plaży (49), nad jeziorem (62), w lesie (43), nad rzeką (32). Co piąty respondent przyjechał zwiedzać, czyli poznawać architekturę, kulturę i przyrodę regionu. Były to cele związane z typową turystyką. Głównym celem przyjazdu licznej grupy (11,9%) były odwiedziny rodziny lub znajomych. Uprawiać turystykę aktywną przyjechało 10,1% osób, w tym 29 osób turystykę wodną, 25 osób turystykę rowerową, 20 osób turystykę pieszą, 17 osób nordic walking, 5 osób turystykę konną, 3 osoby jogging i 3 osoby jogę na plaży. W związku z okolicznościową imprezą odwiedziło Województwo Zachodniopomorskie 7,1% badanych. Uczestnicy badania wymieniali następujące imprezy: imprezy na plaży, imprezy klubowe oraz Interfolk, Festiwal Piosenki Morskiej, Darłovia, Koronacja Królowej Puszczy Barlineckiej, Plażowe Miasteczko, Fama, Regaeenwalde Festival, Mistrzostwa Europy w Narciarstwie Wodnym, Spotkania z Kulturą Ukraińską. Co szósty badany odwiedził miejsce pobytu w związku z pracą. Przyjazd w celu zdrowotnym zadeklarowało 5,0% respondentów. Tranzytem na terenie regionu przebywało 2,2%, a na zakupy przyjechało 2,2% osób. Jako inny cel respondenci podawali: spontaniczny wyjazd nad morze, kolega mnie namówił, jest kilka celów, trudno wybrać jeden. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 20. Główny cel przyjazdu do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

54 Uczestnicy zagranicznego ruchu Głównym celem przyjazdu obcokrajowców do Województwa Zachodniopomorskiego w 2013 r. było zwiedzanie (poznawanie architektury, historii i kultury regionu). Takiej odpowiedzi udzieliło 36,6% badanych. Kolejnym istotnym powodem był wypoczynek (19,7%). Najczęściej był to wypoczynek nad morzem (22 odpowiedzi), na plaży (22), nad wodą (14), nad rzeką, jeziorem (3) i w lesie (również 3). Turystykę aktywną zamierzało uprawiać 13,0% respondentów, w tym 23 osoby zadeklarowały uprawianie turystyki rowerowej, 6 osób wybrało nordic walking i tyle samo spacery lub jogging. Stosunkowo najmniej osób przyjechało uprawiać sporty wodne (taką odpowiedź wybrały jedynie 3 osoby). Tylko 8,2% obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie wskazało na cel związany z poprawą zdrowia i rehabilitacją. Część respondentów (6,1%) zamierzało odwiedzić rodzinę lub znajomych. Udział w imprezie zadeklarowało 4,3% osób. Były to takie imprezy, jak zlot motocyklowy i Festiwal Reggae, ale też clubbing i nocne imprezy. Zaledwie 1,1% osób wybrało odpowiedź inne. Respondenci ci podawali specyficzne cele przyjazdu, jak: okrążyć Bałtyk, wziąć udział w polowaniu, aby odkupić dawny dom rodziców. Inne cele (udział w szkoleniu, praca, zakupy i tranzyt) miały mniejsze znaczenie. Jak widać, obcokrajowcy przyjeżdżają do Województwa Zachodniopomorskiego głównie w celach związanych z typową turystyką. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 21. Główny cel przyjazdu do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. 2. Preferencje uczestników ruchu turystycznego 2.1. Preferowany sposób organizacji przyjazdu

55 Uczestnicy krajowego ruchu Co ósmy badany organizował indywidualnie swój przyjazd do Województwa Zachodniopomorskiego. Inna instytucja organizowała wyjazd w przypadku 9,4% osób, za pośrednictwem zakładu pracy, szkoły lub uczelni przyjechało 8,6% osób, a tylko 1,2% za pośrednictwem innego organizatora (najczęściej w charakterze organizatora wymieniono rodzinę 5 osób, znajomych 5 osób, partnera 3 osoby). Z usług biura podróży skorzystało zaledwie 0,9% osób (zostały wymienione biura Natura i Bis-Travel ). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 22. Sposób organizacji przyjazdu do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Prawie ⅔ osób odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie (65%) organizowało swój przyjazd indywidualne. Za pośrednictwem innej instytucji przyjechało 12,9% badanych. Liczna grupa (11,9%) skorzystała z oferty biura podróży (15 osób z tej grupy wskazała na biuro Oeger Tours, 3 osoby na ATT Turistik, 2 na BG, 1 na Air Berlin ). Poprzez zakład pracy lub uczelnię wyjazd organizowało 7,2% respondentów. Odpowiedź inny organizator wybrało 3,0% badanych. Dwie osoby skorzystały z usług armatora, tyle samo miało zorganizowany wyjazd przez rodziców, pracodawcę lub znajomych. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 23. Sposób organizacji przyjazdu do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

56 2.2. Preferowany sposób spędzania pobytu Uczestnicy krajowego ruchu Pobyt w Województwie Zachodniopomorskim w towarzystwie rodziny wybrało 39,9% uczestników krajowego ruchu turystycznego. Z przyjaciółmi przyjechało 27,2% badanych. Nieco ponad 20,0% udało się w podróż samotnie, zaś 14,4% w grupie zorganizowanej. Średnia liczba osób podróżujących rodzinnie wynosi 2,5 osoby. Respondentowi spędzającemu czas z przyjaciółmi towarzyszyły średnio 3,0 osoby. Natomiast liczebność zorganizowanej grupy to 31,1 osoby. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 2 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 24. Sposób spędzania pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Wakacje w Województwie Zachodniopomorskim obcokrajowcy spędzali przede wszystkim z rodziną (40,0%) lub z przyjaciółmi (36,1%). Pobyt w zorganizowanej grupie zadeklarowało 17,0% respondentów. Jedynie 16,5% uczestników zagranicznego ruchu turystycznego przyjechało do regionu samotnie. Średnia liczba osób podróżujących rodzinnie wynosi 2,8 osoby. Respondentowi spędzającemu czas z przyjaciółmi towarzyszyły średnio 3,3 osoby, natomiast liczebność zorganizowanej grupy wynosiła 27,9 osób. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 2 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 25. Sposób spędzania pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

57 2.3. Preferowany środek transportu Uczestnicy krajowego ruchu Zdecydowana większość uczestników krajowego ruchu turystycznego (63,8%) podróżowała do Województwa Zachodniopomorskiego samochodem osobowym (własnym, rodziny, przyjaciół, partnera, służbowym). Pociągiem dostało się na miejsce pobytu turystycznego 15,1% badanych, 10,9% poruszało się autokarem wycieczkowym, zaś 7,1% autobusem kursowym. Innym środkiem transportu był najczęściej motocykl (6 osób), bus i rower (po 5 osób) i stop (4 osoby). Samolotem podróżowało zaledwie 1,2% respondentów. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 26. Środek transportu w podróży do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Respondentów pytano również o najbardziej preferowany środek transportu, jakim chcieliby się poruszać pomiędzy atrakcjami turystycznymi Województwa Zachodniopomorskiego. Prawie połowa zadeklarowała chęć zwiedzania regionu samochodem. Co czwarty chciałby przemieszczać się samochodem, 16,9% osób skorzystałaby z roweru, zaś 11,5% z pociągu. Inne preferowane środki transportu były następujące: bus (14 osób), motocykl (9 osób), pieszo (6 osób), inny zorganizowany transport (5 osób). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 27. Preferowany środek transportu do zwiedzania atrakcji regionu (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

58 Uczestnicy zagranicznego ruchu Przeważająca część obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie (44,3%) przyjechała tutaj samochodem osobowym (własnym, rodziny lub znajomych/przyjaciół). Prawie ¼ respondentów (24,8%) podróżowała autokarem wycieczkowym, zaś 11,8% odwiedziło region korzystając z autobusu kursowego. Pozostałe środki transportu cieszyły się zdecydowanie mniejszym zainteresowaniem: pociągiem przyjechało 6,4%, samolotem przyleciało 5,2%, promem lub statkiem przypłynęło 5,2% badanych. W kategorii inne badani podawali: rower (14 osób), motocykl (3 osoby), autostop (2 osoby), camper i na nogach po 1 osobie. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 28. Środek transportu w podróży do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Goście zagraniczni najchętniej poruszaliby się pomiędzy atrakcjami regionu autobusem lub autokarem wycieczkowym (takiej odpowiedzi udzieliło 40,4% osób). Samochodem zwiedzałoby okolicę 38,0% respondentów, 11,6% z nich preferowałoby zwiedzanie na rowerze. Pociągiem po Województwie Zachodniopomorskim poruszałoby się 7,8%. Pozostałe 2,2% skorzystałoby z innych środków transportu: z roweru (16 osób), z motocykla (4 osoby), z łączonych form transportu, w zależności od miejsca i rodzaju atrakcji (4 osoby). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 29. Preferowany środek transportu do zwiedzania atrakcji regionu (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

59 2.4. Preferowany typ noclegu Uczestnicy krajowego ruchu Polacy podczas pobytu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim najczęściej wybierali nocleg w ośrodku wczasowym i wypoczynkowym (22,1%) lub kwaterach prywatnych i pokojach gościnnych (20,3%). Duża grupa uczestników krajowego ruchu turystycznego skorzystała z noclegu u rodziny lub znajomych (18,2%). W obiektach hotelowych nocowało łącznie 31,7% badanych, w tym 13,5% w pensjonacie i 7,8% w hotelu. Pole namiotowe lub kemping wybrało 6,2% osób, schronisko lub schronisko młodzieżowe 4,1% osób. Pobyt w sanatorium lub ośrodku rehabilitacyjnym zadeklarowało 2,5% respondentów. Inny rodzaj noclegu wybrało 0,6% badanych. Był to nocleg na plaży (3 osoby), w internacie (2 osoby), własne mieszkanie (2 osoby). W miejscu pobytu nie nocowało 4,7% badanych. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 30. Preferowany rodzaj obiektu noclegowego, w którym zatrzymał się respondent (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego wybierają najczęściej ekonomiczne obiekty turystyczne lub, chcąc obniżyć koszty, korzystają z gościny rodziny i znajomych. Jeśli decydują się na pobyt w obiekcie hotelowym, preferują standard ekonomiczny (średnia kategoria w badaniu wyniosła 2,6 gwiazdki). Goście z Polski korzystający z bazy zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania oraz innych typów noclegów zostali zapytani też o preferencje dotyczące wyposażenia obiektu noclegowego. Dla ponad połowy (53,8%) najistotniejsza jest osobna łazienka. Duża grupa badanych (20,1%) wybrała odpowiedź inne elementy. Najczęściej wskazywanym innym czynnikiem była cena (125 osób). Istotna jest również bliskość morza (30 osób), położenie blisko sklepu spożywczego (23 osoby), możliwość palenia papierosów, miejsce na wózek dla dzieci, możliwość grillowania. Bezpłatny parking był ważny dla 20,1% badanych. Restaurację i bar w miejscu pobytu preferuje 17,2% respondentów, a 14,0% kuchnię lub aneks kuchenny. Telewizja kablowa ma istotne znaczenie dla 11,2% osób, a 9,8% wybiera obiekty z basenem. Dla 7,1% miejsce pobytu musi posiadać klimatyzację. Plac zabaw jest istotny dla 7,0% gości z Polski. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%)

60 Rysunek 31. Preferowane elementy wyposażenia obiektu wybieranego na nocleg (n= 1 067). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie najczęściej wybierały nocleg w hotelu lub motelu (28,7%). Nocleg w pensjonacie preferowało 22,6% badanych. W ośrodku wczasowym lub wypoczynkowym zatrzymało się 9,5%. Nieco mniej turystów zagranicznych nocowało u rodziny lub znajomych (9,3%), schronisku lub schronisku młodzieżowym (8,3%), pokojach gościnnych (7,7%). Zaskakująco mała liczba respondentów wskazała na sanatorium lub ośrodek rehabilitacyjny (6,3%). Jeszcze mniej osób wybrało nocleg na polu namiotowym lub kempingu (4,7%). Jako inne rodzaje noclegu były podawane: apartament, jacht, plaża, na dziko, statek, własne mieszkanie. Na terenie Województwa Zachodniopomorskiego nie nocowało zaledwie 0,5% badanych (6 osób). Respondenci wybierający nocleg w hotelu lub motelu najczęściej wybierali obiekty średniej klasy (średnia kategoria to 3 gwiazdki). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Preferencje uczestników zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim są przedstawione na wykresie poniżej. Rysunek 32. Preferowany rodzaj obiektu noclegowego, w którym zatrzymał się respondent (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

61 Respondent korzystający z usług noclegowych został poproszony o wskazanie elementów wyposażenia, branych pod uwagę przy wyborze miejsca zakwaterowania. Dla 58,4% respondentów najważniejsza była osobna łazienka, dla 29,7% telewizja kablowa, satelitarna, dla 26,2% bezpłatny parking, dla 24,9% gastronomia (restauracja, bar), dla 16,7% aneks kuchenny, dla 14,5% klimatyzacja, zaś dla 13,6% basen. Tylko 9,1% osób wskazało na plac zabaw dla dzieci. Najczęściej wymienianym innym czynnikiem była atrakcyjna cena. Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego wskazywali również następujące determinanty wyboru miejsca noclegu: cenę (27 osób) swobodę/wolność (4 osoby), bliskość morza (3 osoby), możliwość przebywania z psem (2 osoby) oraz miłą atmosferę, możliwość leczenia, posiadanie przez obiekt własnego spa, sali gimnastycznej, sprzętu sportowego, rekomendacje. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 33. Preferowane elementy wyposażenia obiektu wybieranego na nocleg (n=1 114). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI Preferowana długość pobytu Uczestnicy krajowego ruchu Goście z Polski w sezonie wakacyjnym przejeżdżają do Województwa Zachodniopomorskiego głównie na okres 5 8 dni (taką odpowiedź wybrało 26,6% osób). Duża część badanych osób zdecydowała się na pobyt 2 4- dniowy w tygodniu (23,0%). Na weekend do regionu przyjechało 20,9% osób. Pobyt weekendowy trwał średnio 2,2 doby. Dłuższy wyjazd (9 dni i więcej) zaplanowało 13,5% respondentów. Przez jeden dzień z noclegiem w regionie przebywało 8,6% osób. Jednodniowi odwiedzający stanowili 7,4% badanej grupy. Na uwagę zasługuje rozbieżność pomiędzy tą wartością a odpowiedzą na pytanie dotyczące wyboru miejsca pobytu (4,7% wybrało odpowiedź nie nocuję ). Te osoby, które spędziły jeden dzień bez noclegu i nie skorzystały z obiektu noclegowego, zatrzymywały się przede wszystkim u rodziny lub znajomych lub spędzały czas na imprezie (w klubie, na plaży itp). Średnia łączna długość pobytu uczestników badania wynosiła 4,3 doby (średnia dla Województwa Zachodniopomorskiego według GUS-u to 5,5 doby). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi

62 Rysunek 34. Długość pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n= 1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego spędzili w Województwie Zachodniopomorskim najczęściej 5 8 dni (29,8% badanych). Nieco ponad ¼ (26,0%) preferowała pobyty 2 4 dniowe w środku tygodnia. Na dłużej (9 dni i więcej) przyjechało 17,1% badanych. Weekend w regionie zdecydowało się spędzić 11,2% turystów. Tylko 5,7% przyjechało na 1 dzień z noclegiem. Jednodniowi odwiedzający stanowili 10,2% ogółu badanych osób. Na uwagę zasługuje rozbieżność pomiędzy tą wartością a odpowiedzią dotyczącą wyboru miejsca pobytu (0,25% nienocujących w Województwie Zachodniopomorskim). Osoby deklarujące pobyt krótszy niż 1 dzień z noclegiem zatrzymywały się przede wszystkim na jachcie, statku lub u rodziny/znajomych. Średnia długość pobytu uczestników badania wynosiła 2,2 doby (dla porównania, średnia długość pobytu w bazie noclegowej w statystykach GUS-u wynosi 5,5 doby). Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 35. Długość pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n= 1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

63 2.6. Preferowana częstotliwość odwiedzin Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Po raz pierwszy Województwo Zachodniopomorskie odwiedziło 24,1% badanych gości z Polski. Po raz drugi przyjechało 23,4% badanych, a 19,8% w regionie było więcej niż pięć razy. Trzeci raz gościło tutaj 17,8% osób, zaś czwarty i piąty raz odpowiednio: 8,2% i 6,7% osób. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Z danych wynika, że Polacy często odwiedzają Województwo Zachodniopomorskie (52,5% było tutaj więcej niż po raz drugi). Z analizy zostali wyłączeni mieszkańcy regionu. Rysunek 36. Częstotliwość przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego (n=917). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Prawie ⅔ uczestników zagranicznego ruchu turystycznego (61,8%) przyjechało do Województwa Zachodniopomorskiego po raz pierwszy. Drugi raz w regionie było 22,2% respondentów. Częstymi gośćmi (ponad pięć wizyt) było 6,7% uczestników badania. Po raz trzeci w Województwie Zachodniopomorskim gościło 6,6% badanych osób, po raz czwarty 1,8%, zaś po raz piąty jedynie 0,9%. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 37. Częstotliwość przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

64 2.7. Preferowany sposób wypoczynku i preferowane krainy geograficzne Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego najbardziej preferują wypoczynek wakacyjny typu słońce, morze, plaża w pasie nadmorskim (takiej odpowiedzi udzieliło 24,9% osób odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie w sezonie letnim w 2013 r). Coraz więcej naszych rodaków wypoczywa aktywnie (nad morzem, mad jeziorami i rzekami), jak wynika z deklaracji uczestników badania (40,7% odpowiedzi). Prawie ⅓ respondentów wybiera zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą (co dziesiąty badany jest zainteresowany odwiedzeniem Szczecina). Na uwagę zasługuje duży odsetek badanych, którzy preferują wypoczynek nad jeziorem (26,8%). Poznawaniem atrakcji przyrodniczych jest zainteresowane 24,5% osób. Udział w imprezach i rozrywka są atrakcyjne dla 13,5% osób. Uczestnicy badania wymieniali następujące imprezy: imprezy na plaży, imprezy klubowe oraz Intefolk, Festiwal Piosenki Morskiej, Darłovia, Plażowe Miasteczko, Fama, Regaeenwalde Festival, Mistrzostwa Europy w Narciarstwie Wodnym. Kurację typu spa & wellness preferuje 9,5% osób, zaś pobyt leczniczo-uzdrowiskowy 6,2% osób. Badani wskazywali ponadto na integrację firmową (8 odpowiedzi) i grzybobranie (3). Z analizy wyłączono osoby podróżujące tranzytem. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 38. Preferowany sposób wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 081). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Wypoczynek aktywny i sport preferuje 40,7% osób. Poniżej są wymienione rodzaje aktywności. Rysunek 39. Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu (n=440). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

65 Najbardziej preferowaną przez uczestników badania formą turystyki aktywnej i sportu była turystyka wodna (tak odpowiedziało 45,2% osób, które wskazały odpowiedź turystyka aktywna i sport ). Goście z Polski najchętniej uprawiają turystykę kajakową (44,7% odpowiedzi w kategorii turystyka wodna), chętnie pływają (co czwarta odpowiedź). Tyle samo uprawia żeglarstwo, zaś 7,5% respondentów preferuje surfing. Wielu zwolenników znajduje turystyka rowerowa (40,7% osób spośród tych, które wskazały odpowiedź turystyka aktywna i sport ). Blisko ⅓ osób uprawiających turystykę aktywną preferuje z kolei spacery lub nordic walking (odpowiednio: 30,7% i 28,4% odpowiedzi). Sporty ekstremalne wybiera 6,6% badanych, 5,9% turystykę wodną, zaś 2,7% osób uprawia golf. Rysunek 40. Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu turystyka wodna (n=199). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Najchętniej wybieraną formą wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim jest wypoczynek typu słońce, morze, plaża (taką odpowiedź wybrało 57,4% respondentów). Popularne jest zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą (44,9% odpowiedzi), poznawanie atrakcji przyrodniczych (22,2% odpowiedzi). Obcokrajowcy są zainteresowani miastami, zarówno dużymi (Szczecinem, Koszalinem), jak również mniejszymi, o bogatej historii i zasobnymi w zabytki. Wypoczynek aktywny i sport wybrało również 22,2% osób. Nad jeziorem planowało wypoczywać 15,4% osób. Na pobyt leczniczo-uzdrowiskowy zdecydowało się 13,4% badanych, a nieco mniej (11,5%) na kurację spa & wellness. Udział w imprezach i rozrywka są preferowane przez 7,0% biorących w badaniu. Najczęściej był to wieczór spędzony w dyskotekach i na imprezach klubowych. Cztery osoby wskazały konkretną imprezę: Festival Reggae, UK Legends, zlot motocykli. W kategorii inny rodzaj uczestnicy badania podawali następujące formy: zakupy (10 osób najczęściej pojawiająca się odpowiedź), spędzanie czasu z rodziną (7 osób), sprawy biznesowe (4 osoby), szkolenie i przebywanie w restauracjach (po 3 osoby). Pojawiały się również oryginalne odpowiedzi: przejazd do Rosji, objechanie Bałtyku, ślub w rodzinie. Z analizy wyłączono osoby podróżujące tranzytem. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%)

66 Rysunek 41. Preferowany sposób wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 114). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Osoby preferujące wypoczynek aktywny i sport najczęściej uprawiały w Województwie Zachodniopomorskim turystykę rowerową (38,0% z tej grupy) oraz turystykę wodną (23,3%). Wypoczynek aktywny w formie spaceru nordic walking wybrało 19,4%, zaś w formie turystyki pieszej 10,9% badanych. Sporty ekstremalne, golf i turystyka konna cieszyły się najmniejszym zainteresowaniem. Inną formę turystyki aktywnej i sportu wybrało 3,1% respondentów. Były to następujące formy aktywności: jogging, kitesurfing, jachting, riding, rolki, siatkówka, diabolo, zwiedzanie na motorze. Rysunek 42. Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu (n=249). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

67 3. Źródła informacji o Województwie Zachodniopomorskim i potrzeby informacyjne uczestnika ruchu turystycznego 3.1. Źródła informacji o Województwie Zachodniopomorskim Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego przed przyjazdem do Województwa Zachodniopomorskiego najczęściej kierują się opinią rodziny lub znajomych (na podstawie informacji z tego źródła decyzję o przyjeździe do regionu podejmuje 43,0% badanych). Drugim najistotniejszym źródłem wiedzy jest doświadczenie pozyskiwane podczas poprzednich pobytów (33,5% osób). Były to pobyty w ciągu ostatnich dwóch lat (i wcześniej) w następujących miejscach: Świnoujście (115 osób), Kołobrzeg (93 osoby), Międzyzdroje (36 osób), Darłowo (27 osób), Rewal Niechorze Pogorzelica (23 osoby), Drawno (16 osób), Barlinek (15 osób), Czaplinek (12 osób), Mielno i Szczecinek (po 10 osób), Połczyn-Zdrój (5 osób), Dziwnów (3 osoby). Trzecim istotnym źródłem informacji jest strona internetowa (25,0% wskazań). Podawane były strony internetowe destynacji, do których udawali się badani, strony obiektów noclegowych, atrakcji, organizatorów turystyki (w tym spływów kajakowych), centrów lub punktów informacji turystycznej. Najczęściej pojawiały się następujące strony: Google (99 osób), Wikipedia (65 osób), Nocuj.pl (41 osób), Tanienoclegi.pl (35 osób), Noclegi.interia.pl i Swinoujscie.pl (po 31 osób), E-nocleg.pl i Szczecin.eu (po 22 osoby), Klimatycznykolobrzeg.pl (17 osób), Morzeprzygody.eu (16 osób), Stolicanordicwalking.pl (12 osób), Koszalin.pl (8 osób), Forum.gazeta.pl (6 osób). Wiedzę z ulotek, folderów i publikacji promocyjnych czerpało 12,6% uczestników krajowego ruchu turystycznego. Biuro turystyczne w poszukiwaniu informacji odwiedziło 8,2% osób. Z innego źródła informacji skorzystało 7,1% respondentów. Wśród wymienianych pojawiały się następujące źródła: pracodawca (15 osób), zaprzyjaźniony hotelarz (13 osób) oraz autorytet medyczny (10 osób). Dla 4,9% osób istotna była wiedza przekazana przez informatorów turystycznych (osoby uczestniczące w badaniu kontaktowały się z centrami lub punktami informacji turystycznej w regionie telefonicznie lub poprzez wysłanie zapytania via ). Uczestnicy badania czerpali również informację ze środków masowego przekazu (4,5% osób) oraz targów turystycznych (2,9%). Były to targi turystyczne organizowane w Poznaniu, Warszawie i Berlinie. Rysunek 43. Źródła informacji wpływające na decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

68 Uczestnicy zagranicznego ruchu Podejmując decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego obcokrajowcy najczęściej kierują się opiniami rodziny lub znajomych (38,2% odpowiedzi) i doświadczeniami związanymi z wcześniejszej wizyty w regionie (25,2% odpowiedzi). Uczestnicy badania odwiedzali w ciągu ostatnich dwóch lat następujące miejsca w Województwie Zachodniopomorskim: Szczecin (83 osoby), Kołobrzeg (32 osoby), Świnoujście (30 osób), Międzyzdroje (20 osób), Rewal (10 osób), Darłowo (8 osób), Mielno (6 osób), Koszalin i Szczecinek (po 5 osób) oraz inne destynacje w regionie, szczególnie te zlokalizowane w pasie nadmorskim. Część respondentów dobrze zna również inne regiony Polski: deklarowało pobyty w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Poznaniu, Sopocie, Łebie i Ustce. Bardzo istotnym źródłem informacji są strony internetowe (taką odpowiedź wybrało 23,8% badanych). Najczęściej były to następujące źródła internetowe: Google i Google Maps (84 osoby), Hrs.com, Wzp.pl, Szczecin.eu, Facebook, Morzeprzygody.eu, Booking.com (po 2 osoby). Biuro turystyczne w charakterze źródła informacji było istotne dla 15,4%, ulotki, foldery i publikacje dla 13,7%, natomiast informacja turystyczna lub ambasada dla 5,1% obcokrajowców. Z informacji w mediach (radio, prasa, telewizja) korzystało 3,9% respondentów. Zaledwie 1,2% badanych udała się po informację o regionie na targi turystyczne. Były to targi Tour Salon oraz ITB Berlin. Co ósmy badany wybrał odpowiedź inne źródło, czyli np.: praca (17 osób), lekarz (10 osób), szkoła (7 osób), uniwersytet/uczelnia (6 osób). Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 44. Źródła informacji wpływające na decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI Oczekiwania i potrzeby w zakresie informacji o Województwie Zachodniopomorskim Uczestnicy krajowego ruchu Istotnym elementem badania było określenie zapotrzebowania turystów i odwiedzających na informację o Województwie Zachodniopomorskim. Poznanie oczekiwań klientów oferty turystycznej regionu pozwoli skuteczniej planować działania promocyjne. Dla uczestników krajowego ruchu turystycznego najistotniejsze znaczenie ma wiarygodność informacji (takiej odpowiedzi udzieliło 21,3% badanych). Część osób (17,6%

69 badanych) nie potrafiła stwierdzić, dlaczego podane źródło ma dla nich znaczenie. Duża dostępność jest ważna dla 10,1% respondentów. Duża część osób polega na własnym doświadczeniu (9,8%), zaś 4,9% na doświadczeniu rodziny lub znajomych. Potrzebę zaufania do źródła informacji deklarowało 4,7% osób, natomiast dla 3,5% jest istotna atrakcyjność przekazu. Polecenie przez innych (również użytkowników sieci internetowej) jest istotne dla 3,2%. Część badanych (3,1%) korzysta z danego źródła, ponieważ jest wygodne, inna część (2,9%) kieruje się jego popularnością. Dla 2,7% ważny okazuje się element zachęty, a dla 2,1% szybkość sprawdzenia. Tyle samo osób polega na reklamie lub zostały zaproszone do odwiedzenia Województwa Zachodniopomorskiego. Podawane były również następujące odpowiedzi dotyczące preferowanych źródeł informacji: pewność źródła (1,7%), rzetelność informacji (1,7%), własne doświadczenie (1,5%), rodzina zaproponowała i oglądam TVN 24 (po 1,3%), są aktualne, przekonałem się do nich wcześniej i spodobało mi się (po 1,1%), oficjalna strona internetowa (0,9%), miejsce, do którego chętnie wracam (0,7%), byłam wcześniej przejazdem, dużo informacji, rodzinne strony, ulotki ciekawe i zachęcające, urzekł mnie krajobraz, wierzę w nie (po 0,6%), byłem wcześniej, mieszkałam wcześniej, zadowolony klient, bo tak (po 0,5%). Dla uczestników krajowego ruchu turystycznego najważniejsze jest wiarygodne źródło, sprawdzone informacje, bazujące głównie na własnym doświadczeniu lub poleceniu. Cenią sobie jednak również atrakcyjną i zachęcającą formę przekazu. Popularność i dostępność informacji oraz szybkość sprawdzenia są istotne dla osób korzystających z Internetu. Respondenci najczęściej poszukują informacji dotyczących zakwaterowania (47,1% osób), dojazdu (31,4% osób), atrakcyjnych obiektów i miejsc (27,6% osób) oraz wyżywienia (21,3% osób). Potrzebę uzyskiwania informacji o atrakcyjnych wydarzeniach zadeklarowało 18,3% badanych. Dla 15,9% istotne są z kolei informacje o możliwościach wynajęcia sprzętu turystycznego, zaś 12,5% oczekuje informacji dotyczących godzin otwarcia atrakcji i cen biletów. Pozostałe najbardziej oczekiwane informacje wiążą się z innymi elementami oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego, takimi jak: trasy turystyczne, oferta muzeów i galerii, prognoza pogody, transport publiczny, porównanie cen noclegów, atrakcje dla dzieci, sklepy spożywcze, opiekunki dla dzieci. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 45. Potrzeby informacyjne uczestnika ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

70 Uczestnicy zagranicznego ruchu Przeważająca część uczestników zagranicznego ruchu turystycznego (⅔ badanych osób) nie potrafi powiedzieć, dlaczego określone źródła informacji są dla nich istotne, i szczegółowo określić swoich potrzeb informacyjnych (10,0%). Kolejne 10,0% korzysta z źródeł, które są łatwo dostępne, nie poświęca zbyt dużo czasu na wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji. Województwo Zachodniopomorskie odwiedza jednak również grupa świadomych i dobrze przygotowanych obcokrajowców, którzy starannie dobierają i weryfikują informacje o miejscu docelowym wyjazdu turystycznego. Badani podkreślili znaczenie wiarygodności źródła informacji (9,0%), preferowali sprawdzone źródła (8,5%), jak i brali pod uwagę doświadczenie z wcześniejszych pobytów w regionie (7,0%), np. strona internetowa obiektu, miasta, osobisty kontakt z właścicielami miejsca zakwaterowania. Osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie cenią rzetelność informacji, jej szczegółowość, interesujący charakter przekazu, intensywność zachęty do odwiedzenia danego miejsca (6,0%). Dla wielu respondentów ważne jest, aby internetowe źródła informacji były wyczerpujące i dostępne, szczególnie w ich języku. Uważają, że Internet jest najlepszym ze wszystkich źródeł informacji (najszybszym, łatwo dostępnym, wygodnym). Użytkownicy Internetu śledzą fora internetowe, kierują się opiniami innych osób, sami chętnie komentują i opisują własne doświadczenia. Oczekują większej dostępności informacji w mediach społecznościowych. Dla obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie najbardziej oczekiwana jest informacja dostarczana za pomocą nowoczesnych kanałów komunikacyjnych (dotyczy to również uszczegółowienia wiedzy zgromadzonej na bazie wcześniejszych wizyt oraz rekomendacji rodziny/znajomych). Co szósty uczestnik badania poszukuje informacji dotyczących zakwaterowania, 47,5% sprawdza możliwości dojazdu, zaś dla 29,9% ważne są informacje dotyczące wyżywienia w miejscu pobytu turystycznego. Obcokrajowców interesuje to, co można zobaczyć, zwiedzić (23,1% odpowiedzi dotyczyło atrakcyjnych obiektów i miejsc, 19,6% szczegółów zwiedzania, w tym godzin otwarcia i cen biletów, zaś 12,2% atrakcyjnych wydarzeń). Co dziesiąty badany wyrażał zainteresowanie wynajęciem sprzętu sportowoturystycznego, a dla 5,2% istotne były inne informacje (np. dotyczące: usług zdrowotnych, rozrywki, połączeń promowych, atrakcji dla dzieci, tras rowerowych, usług spa, punktów widokowych, historii). Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 46. Potrzeby informacyjne uczestnika ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

71 4. Wydatki uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorski 4.1. Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego zamierzali przeznaczyć na pobyt turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim średnio 385,70 zł. Ponieważ pobyt trwał średnio 4,3 doby, wydatki na jeden dzień pobytu wynosiły 89,69 zł. Respondenci wydają pieniądze przede wszystkim na wyżywienie (69,9% osób) i zakwaterowanie (62,8% osób). Jak się okazuje, ⅓ uczestników badania wydaje swój budżet na zabawę i rozrywkę, 26,3% na bilety wstępu, zaś 24,5% na wydatki związane z transportem (dojazd do miejsca pobytu, poruszanie się po terenie regionu). Inne wydatki ponosi 7,8% osób. Były to następujące kategorie: zakupy, żywność, lekarstwa, pamiątki, odzież, alkohol, przyjemności oraz nieprzewidziane wydatki. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 47. Struktura wydatków uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Uczestnicy zagranicznego ruchu Średnie wydatki obcokrajowca podczas pobytu w Województwie Zachodniopomorskim wynosiły 933,50 zł. Uczestnicy badania spędzali w regionie średnio 2,2 doby, a więc kwota przeznaczana na jeden dzień pobytu to średnio 424,32 zł. Przy przeliczeniu na PLN uwzględniono średnie kursy walut w trzecim kwartale 2013 r

72 Dla blisko ⅔ respondentów najważniejsze były wydatki związane z wyżywieniem, nieco ponad połowa wydaje pieniądze głównie na zakwaterowanie. Istotnymi wydatkami są: zabawa (32,4% odpowiedzi), transport (28,8%) i bilety wstępu (23,4%). Oprócz wymienionych kategorii obcokrajowcy ponoszą również inne wydatki (5,0% odpowiedzi), głównie na zakupy, odnowę biologiczną, zabiegi zdrowotne, leczenie, pamiątki i odzież. Pojawiła się również odpowiedź wszystko dużo kosztuje. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 48. Struktura wydatków uczestników ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. 5. Zapotrzebowanie na ofertę turystyczną i określenie potencjalnego popytu 5.1. Najbardziej atrakcyjne miejsca Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego byli zainteresowani odwiedzeniem wielu atrakcji Województwa Zachodniopomorskiego, również poza swoim miejscem pobytu. Przeważająca część badanych wykazała zainteresowanie atrakcjami krajoznawczymi: antropogenicznymi i naturalnymi. Lasy i jeziora zamierzało odwiedzić 11,2% osób, inne chciały zobaczyć różne zabytki regionu (m.in. kościoły, spichlerze, mury miejskie) 6,9%, muzea, świadectwa sztuki regionalnej 5,3%, latarnie morskie 5,0%. Popularne były też miasta, fortyfikacje, bunkry, schrony, grupy warowne, pałace, zamki i zabytkowe układy miejskie. Niektórzy respondenci deklarowali chęć podróżowania po regionie, np. szklakiem fortyfikacji średniowiecznych, szlakiem latarni morskich czy szlakiem Wału Pomorskiego. Osoby odwiedzające region były zainteresowane atrakcjami i imprezami sportowymi, o czym świadczy liczba osób wymieniających szlaki kajakowe i rowerowe jako atrakcje Województwa Zachodniopomorskiego (po 4,1% badanych). Odwiedzający planowali także zwiedzenie regionu na rowerze. Wreszcie pewna grupa osób zamierzała odwiedzać centra rozrywki, centra handlowe, ośrodki spa, bądź brać udział w imprezach kulturalnych, rozrywkowych lub sportowych. Badani wymieniali konkretne obiekty i imprezy, dlatego lista najbardziej atrakcyjnych miejsc jest długa. Można zaobserwować zbieżność pomiędzy podawanymi przez uczestników krajowego ruchu turystycznego atrakcjami turystycznymi regionu a celami i preferencjami dotyczącymi form wypoczynku na terenie Województwa Zachodniopomorskiego

73 Tabela 30: Najpopularniejsze atrakcje Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120) Lp. Atrakcje Liczba wskazań Udział w % 1. Jeziora i lasy ,2% 2. Zabytki różne (kościoły, spichlerze, mury miejskie) 77 6,9% 3. Muzea, sztuka regionalna 59 5,3% 4. Latarnie morskie 56 5,0% 5. Międzyzdroje i molo 49 4,4% 6. Spływy kajakowe 46 4,1% 7. Szlaki rowerowe 46 4,1% 8. Rejs statkiem, tramwajem wodnym, wodolotem 45 4,0% 9. Latarnia w Gąskach 42 3,8% Latarnia morska w Świnoujściu Plaża, w Świnoujściu, Międzyzdrojach Fortyfikacje, grupy warowne Woliński Park Narodowy, zagroda żubrów Baseny - aqua parki (m.in. Gryfino) 37 3,3% 37 3,3% 36 3,2% 36 3,2% 35 3,1% 15. Przyroda, lasy 34 3,0% 16. Port 31 2,8% Zamek Drahim, Stare Drawsko Wieże i tarasy widok. (m.in. Bismarcka, G. Chełmska) Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie 31 2,8% 28 2,5% 26 2,3% 20. Park Miniatur Latarni 23 2,1% 21. Trzęsacz 23 2,1% Wyspa Karsibór, Mysia, Wolin Morze Bałtyckie, Zalew Szczeciński 23 2,1% 22 2,0% 24. Papiernia w Barlinku 20 1,8% 25. Papiernia w Koszalinie 20 1,8% 26. Jezioro Jamno, kanał 19 1,7% 27. Koszalin - amfiteatr, katedra 19 1,7% 28. Mielno 19 1,7% Promenada Gwiazd w Międzyzdrojach Źródła solanki, studnie artezyjskie 19 1,7% 19 1,7% 31. Borne Sulinowo 17 1,5% 32. Kolejki i koleje wąskotorowe 17 1,5% 33. Wioska Wikingów 17 1,5% 34. Berlin 16 1,4% 35. Rejs po Jeziorze Jamno 16 1,4% 36. Wały Chrobrego 16 1,4% Ośrodek sportu Bukowina COS Fort Gerharda, Fort Anioła 15 1,3% 14 1,3% 39. Połczyn Zdrój 14 1,3% 40. Starówki miast 14 1,3% 41. Pałace i zamki 14 1,3% 42. Kołobrzeg 13 1,2% 43. Pałac w Siemczynie 13 1,2% 44. Jezioro Turkusowe 12 1,1% 45. Muzeum Figur Woskowych 11 1,0% 46. Wyciąg do nart wodnych 11 1,0% 47. Spa 11 1,0% 48. Mistrzostwa w Narciarstwie Wodnym 10 0,9% 49. Oceanarium 10 0,9% 50. Bunkry, schrony 9 0,8% 51. Rynek 9 0,8% 52. Crossy 8 0,7% Parki zdrojowe i krajobrazowe Parki rozrywki, tor gokartowy 8 0,7% 8 0,7% 55. Katedra św. Jakuba 7 0,6% Loty widokowe samolotem Rezerwat (m.in. Wrzosowiska Cedyńskie) 7 0,6% 7 0,6% 58. Świnoujście 7 0,6% 59. Wał Pomorski 7 0,6% 60. Wycieczka na Bornholm 7 0,6%

74 62. Domy w kratę 6 0,5% 63. Góra Czcibora 6 0,5% 64. Krzywy las 6 0,5% 65. Muzeum Rybołówstwa 6 0,5% 66. Park Rudnica 6 0,5% 67. Szlak fortyfikacji 6 0,5% 68. Układ urbanistyczny Szczecina 6 0,5% 69. Bazylika 5 0,4% 70. Galeria Kaskada 5 0,4% 71. Kościół Chrystusa Króla w Świnoujściu 5 0,4% 72. Muzeum Oręża Polskiego 5 0,4% 73. Przeprawa promowa w Świnoujściu 5 0,4% 74. Ratusz w Kołobrzegu 5 0,4% 75. Rejs promem do Szwecji 5 0,4% 76. Zamek w Darłowie 5 0,4% Zawody strzeleckie, wędkarskie Bunkier pod dworcem głównym w Szczecinie 5 0,4% 4 0,4% 79. Caffe ,4% 80. Centrum Rozrywki Rodzinnej 4 0,4% 81. Dolina Miłości 4 0,4% 82. Domek Kata 4 0,4% 83. Festyny i odpusty 4 0,4% 84. Klasztor w Cedyni 4 0,4% 85. Klify w Międzyzdrojach 4 0,4% Koronacja Królowej Puszczy Barlineckiej Muzeum Techniki i Komunikacji 4 0,4% 4 0,4% 88. Pałac w Gąskach 4 0,4% 89. Park Dinozaurów 4 0,4% 90. Park linowy w Koszalinie 4 0,4% 91. Planetarium 4 0,4% 9. Pomniki przyrody 4 0,4% 93. Wyspa Bielawa 4 0,4% 94. Chojna 3 0,3% 95. Falochron 3 0,3% 96. Jasne Błonia 3 0,3% 97. Kościół NMP w Mielnie 3 0,3% 98. Park Wieloryba 3 0,3% 99. Pomnik Ziemniaka 3 0,3% 100. Promenady 3 0,3% 101. Skansen Kultury Jameńskiej 3 0,3% 102. Strzelnica 3 0,3% 103. Jezioro Dąbie 2 0,2% 104. Kawcza Góra 2 0,2% Kolejowy most zwodzony w Szczecinie Latarnia morska w Kołobrzegu 2 0,2% 2 0,2% 107. Puszcza Barlinecka 2 0,2% 108. Teatr 2 0,2% 109. Uzdrowiska 2 0,2% 110. Barlinek 1 0,1% 111. Cegielnia w Wałczu 1 0,1% 112. Drawieński Park Narodowy 1 0,1% 113. Indiański Świat 1 0,1% 114. Jezioro Morzycko 1 0,1% 115. Jezioro Szmaragdowe 1 0,1% 116. Karsiborska Kępa 1 0,1% 117. Muzeum Broni 1 0,1% 118. Muzeum Energetyki 1 0,1% 119. Muzeum Włodzimierza Wysockiego Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. 1 0,1% 120. Park Kasprowicza 1 0,1% 121. Pokazy fajerwerków 1 0,1% 122. Pole golfowe 1 0,1% 123. Sarbinowo 1 0,1% Razem ,6%

75 Uczestnicy zagranicznego ruchu Obcokrajowcy wskazywali najczęściej atrakcje turystyczne, znajdujące się w ich miejscu pobytu. Można to wytłumaczyć tym, że ⅔ uczestników zagranicznego ruchu turystycznego odwiedziło Województwo Zachodniopomorskie po raz pierwszy. Badani najczęściej wymieniali (10 najważniejszych wskazań): latarnie morskie (10,1%), plażę (9,4%), Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie (7,3%), zabytki historyczne i Morze Bałtyckie (po 6,8%), muzea (6,4%), molo w Kołobrzegu (5,9%), kościoły/zabytkowe kościoły (5,3%), miasta/zabytkowe układy miejskie/stare miasta (4,8%), Promenadę Gwiazd w Międzyzdrojach (3,5%). Tabela 31. Najpopularniejsze atrakcje Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Lp. Atrakcje Liczba wskazań Udział w % 1. Latarnie morskie ,1% 2. Plaża 105 9,4% 3. Zamek Książąt Pomorskich 82 7,3% 4. Zabytki historyczne 76 6,8% 5. Morze Bałtyckie 76 6,8% 6. Muzea 72 6,4% 7. Molo w Kołobrzegu 66 5,9% Kościoły/zabytkowe kościoły Miasta/zabytkowe układy miejskie/stare miasta 59 5,3% 54 4,8% 10. Promenada Gwiazd 39 3,5% 11. Port (morski, rybacki) 38 3,4% 12. Wały Chrobrego 31 2,8% 13. Park zdrojowy 31 2,8% 14. Mury miejskie, średniowieczne fortyfikacje 30 2,7% 15. Nie wiem 29 2,6% 16. Woliński Park Narodowy 24 2,1% 17. Fort Wschodni 23 2,1% 18. Wieże widokowe 22 2,0% 19. Ratusz 22 2,0% 20. Fortyfikacje 21 1,9% 21. Wydmy 19 1,7% 22. Bunkry 19 1,7% 23. Fort Anioła 17 1,5% Muzeum Figur Woskowych Muzeum Rybołówstwa Morskiego 16 1,4% 15 1,3% 26. Deptak 15 1,3% 27. Muzeum Oręża Polskiego 14 1,3% 28. Lasy 14 1,3% 29. Klify 14 1,3% 30. Wyspa Karsibór 13 1,2% 31. Szlaki rowerowe/turystyczne 13 1,2% 32. Kołobrzeg 13 1,2% 33. Latarnia w Niechorzu 12 1,1% 34. Zamek w Darłowie 11 1,0% 35. Góra Czcibora 11 1,0% 36. Fort Gerharda 11 1,0% 37. Szczecin 10 0,9% 38. Sanktuarium i wieża widokowa na Górze Chełmskiej 10 0,9% 39. Rejs statkiem pirackim 10 0,9% 40. Stare budowle/domy 9 0,8% 41. Spa 9 0,8% 42. Planetarium 9 0,8% 43. Fort Zachodni 9 0,8% 44. Nic 8 0,7% 45. Domek Kata 8 0,7% 46. Ruiny w Trzęsaczu 7 0,6% 47. Oceanarium 7 0,6% 48. Rynek kołobrzeski 6 0,5% 49. Plac Wolności w Szczecinie 6 0,5% 50. Parki rozrywki 6 0,5% 51. Krajobrazy/piękne widoki/natura 6 0,5% 52. Port w Świnoujściu 5 0,4% 53. Port jachtowy 5 0,4% 54. Podziemia Szczecina 5 0,4% 55. Osada Wikingów w Wolinie 5 0,4%

76 56. Budynek Straży 5 0,4% 66. Opactwo cystersów 1 0,1% 57. Aquapark 5 0,4% 67. Muzeum Żeglugi 1 0,1% 58. Zabytki militarne 4 0,4% 68. Lapidarium 1 0,1% 59. Turkusowe jezioro 4 0,4% 69. Kościół Chrystusa Króla 1 0,1% 60. Port w Szczecinie 4 0,4% 70. Gdańsk 1 0,1% 61. Park linowy 4 0,4% 71. Dom do góry nogami 1 0,1% 62. Pałac ślubów 4 0,4% Razem ,1% 63. Katedra w Szczecinie 4 0,4% 64. Ruiny zamku 3 0,3% 65. Port wojenny 1 0,1% Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI Najpopularniejsze usługi Uczestnicy krajowego ruchu Goście z Polski byli zainteresowani przede wszystkim usługami związanymi z rekreacją i aktywnym wypoczynkiem (tak odpowiedziało 57,5% osób), co może dziwić w kontekście wyników badań z poprzednich lat. Tegoroczne badania potwierdzałyby tezę o wzrastającej aktywności uczestników krajowego ruchu turystycznego: co dziesiąty rodak przyjechał do Województwa Zachodniopomorskiego w celu związanym z turystyką aktywną i sportem, ten rodzaj turystyki był na drugim miejscu na liście preferowanych form wypoczynku w regionie, a wśród planowanych do odwiedzenia atrakcji znalazły się obiekty i urządzenia rekreacyjno-sportowe, szlaki rowerowe i kajakowe oraz imprezy sportowe. Nieco ponad połowa uczestników badania zamierzała skorzystać z usług gastronomicznych, 41,3% w usług kulturalnych i rozrywkowych, a 15,9% z usług handlowych. Usługi zdrowotne i rehabilitacyjne interesowały odsetek 14,8%. Udział w wycieczkach zorganizowanych zadeklarowało 14,3% osób, a 10,7% planowało poruszać się transportem miejskim. Prawie co dziesiąty badany zamierzał wziąć udział w wyjeździe zagranicznym. Respondenci wymieniali również inne usługi: fryzjer, kosmetyczka, udział w spotkaniu firmowym, zakup biletów wstępu, organizacja spływu kajakowego. Tylko 0,4% osób nie zamierzało skorzystać podczas pobytu w Województwie Zachodniopomorskim z żadnych usług. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 49. Najpopularniejsze usługi Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

77 Uczestnicy zagranicznego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego zamierzali przede wszystkim skorzystać z następujących usług: gastronomia (65,8% osób), rekreacja i aktywny wypoczynek (51,0% osób) oraz kultura i rozrywka (47,9% osób). Usługami zdrowotnymi było zainteresowanych 17,5% respondentów. Inne usługi cieszyły się mniejszą popularnością: 11,9% osób zamierzało wziąć udział w wycieczkach zorganizowanych, 10,4% osób interesowało się usługami handlowymi, a 6,7% osób planowało wyjazd zagraniczny. Z transportu miejskiego zamierzało skorzystać 5,8% obcokrajowców. Niewielki odsetek uczestników badania (1,3%) nie zamierzało nabywać żadnych usług. Część z nich było zainteresowanych innymi usługami, m.in. zwiedzaniem, spa dla zwierząt, zabiegami fryzjersko-kosmetycznymi, usługami agencji towarzyskich, organizacją konferencji, usługami związanymi z organizacją polowań. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 50. Najpopularniejsze usługi Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI Ocena poszczególnych elementów oferty Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy krajowego ruchu Polacy oceniają ofertę turystyczną Województwa Zachodniopomorskiego dość dobrze (łączna średnia ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej wynosi 0,38, w skali od -1 do 1). Najkorzystniej wypadła ocena nastawienia mieszkańców (średnia ocena to 0,60). Goście z Polski uważają, że łatwo jest znaleźć informację o regionie i konkretnych miejscach (średnia ocena 0,50). Jakość usług noclegowych została oceniona na 0,48 (podobnie jak dostępność atrakcji turystycznych i łączna ocena atrakcyjności turystycznej regionu). Stopień zaspokojenia swoich oczekiwań badani ocenili na 0,46. Najsłabiej została oceniona możliwość zakupu pakietów (0,07). Osoby nabywające pakiety usług turystycznych oczekują podobnego poziomu organizacji, jak np. na Południu Europy (taką opinię wyraził jeden z badanych). Aż ⅓ respondentów nie miała jednak zdania na temat pakietów usług, nie potrafiła ich ocenić (np. nie miała doświadczeń w zakupie tego typu oferty). Nisko zostały ocenione ilość atrakcji turystycznych, atrakcyjność i konkurencyjność cenowa noclegów (0,24) oraz oznakowanie turystyczne (0,25). Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej dokonana przez uczestników krajowego ruchu turystycznego jest zbieżna z zapotrzebowaniami (brakami), zgłaszanymi w ramach odpowiedzi na inne pytania kwestionariusza

78 Rysunek 51. Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Rysunek 52. Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego ocena średnia (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

79 Uczestnicy zagranicznego ruchu Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego bardzo dobrze ocenili ofertę turystyczną Województwa Zachodniopomorskiego. Nota wysoka była najczęściej wybierana przy ocenie każdego z elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Najlepiej osoby badane oceniały jakość usług noclegowych (ocena średnia 0,71 w skali od -1 do 1), stopień zaspokojenia potrzeb (ocena średnia to 0,70) i ład estetyczny (ocena średnia to 0,69). Stosunkowo najsłabiej została oceniona atrakcyjność i konkurencyjność cenowa noclegów (ocena średnia to 0,49). Łączna ocena średnia elementów oferty turystycznej regionu wynosi 0,62. Rysunek 53. Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Rysunek 54. Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego ocena średnia (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI

80 5.4. Szacowanie możliwości powrotów Uczestnicy krajowego ruchu Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego są ogólnie zadowoleni z oferty turystycznej regionu i zamierzają tu powrócić (91,0%). Osoby niezamierzające ponownie odwiedzić Województwa Zachodniopomorskiego poproszono o podanie przyczyn niezadowolenia. Powody rezygnacji z ponownych odwiedzin są następujące: wysokie ceny, niepewność, duży tłok, jakość wyżywienia (niezadowalająca, niespełniająca oczekiwań), oferta niewarta swojej ceny (często taki argument podawali respondenci przebywający w destynacjach nadbałtyckich), mało miejsca na plaży, słabo oznakowane i niezagospodarowane szlaki rowerowe i wodne ( opis na papierze nie pokrywa się z rzeczywistością ), ciągle mało atrakcji dla dzieci, organizator spływu kajakowego nie dotrzymał umowy, nie byłem zadowolony z jakości obsługi w tym ośrodku, lubię odwiedzać nowe miejsca, nad Bałtykiem jest coraz drożej. Generalnie należy stwierdzić, że uczestnikom krajowego ruchu turystycznego odpowiada oferta turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego, mogą stać się wiernymi klientami i często powracać (co też większość robi), generując tym samym dochody z turystyki dla regionu. W przypadku uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego uwzględniane były deklaracje dotyczące podróżowania w celach turystycznych po regionie Uczestnicy zagranicznego ruchu Zdecydowana większość uczestników zagranicznego ruchu turystycznego (94,4%) zamierza powrócić na tereny Województwa Zachodniopomorskiego. Pozostałe 5,6% osób, które nie zamierza ponownie odwiedzić regionu, podaje następujące powody: za daleko, za drogo, za zimno, za mało atrakcji, za dużo ludzi, tłum, jest wiele innych miejsc do odwiedzenia oraz nie jeździmy dwa razy w to samo miejsce, nie podoba mi się, odczuwam niechęć Polaków, Polacy to antysemici, zatrułem się starą rybą. Pomimo grupy osób niezadowolonych (były to przede wszystkim osoby odwiedzające region po raz pierwszy), prawie 95,0% badanych może w przyszłości generować dochody z turystyki dla Województwa Zachodniopomorskiego Określenie popytu na nowe usługi i możliwości zwiększenia ruchu turystycznego poza sezonem Uczestnicy krajowego ruchu W celu zwiększania dochodów z turystyki dla Województwa Zachodniopomorskiego należy rozpoznać zapotrzebowanie uczestników ruchu turystycznego na ofertę turystyczną. Co siódmemu Polakowi przebywającemu w celach turystycznych niczego nie brakuje w ofercie turystycznej regionu. Wśród najczęściej zgłaszanych braków i zapotrzebowania znalazły się: aquaparki i baseny, bardziej atrakcyjne ceny wyżywienia i noclegu, autostrada, baseny termalne, więcej spokoju w miejscowościach nadmorskich, centra rozrywkowe i handlowe chodniki bez zaparkowanych samochodów, czystsza plaża, galeria sztuki, lepiej oświetlone ulice, lepsza oferta cenowa, łatwiejsza komunikacja, lepszy dojazd pociągiem lub autobusem, lepsze oznakowanie zabytków (tablice, kierunki), poprawa stanu chodników, późniejsza cisza nocna, więcej rozrywki dla młodych ludzi, więcej atrakcji na niepogodę, dla dzieci, więcej miejsc do uprawiania sportów, więcej dobrze oznakowanych i zadbanych szlaków rowerowych i wodnych, więcej wiarygodnych informacji o sprawdzonych organizatorach turystyki, bardziej zorientowani i pomocni pracownicy informacji turystycznej

81 Uczestników krajowego ruchu turystycznego zapytano, jakiego rodzaju nowych atrakcji oczekują w Województwie Zachodniopomorskim. Najbardziej oczekiwane przez badanych są centra rekreacyjnosportowe (tak odpowiedziało 38,8% osób) i parki rozrywki (34,1% osób). Zapotrzebowanie na pakiety usług ofertę sieciową zgłosiło 26,1% respondentów. Duża część badanych (22,5% osób) oczekuje więcej atrakcji dla dzieci, co świadczy o dużym udziale w populacji turystów Województwa Zachodniopomorskiego rodzin z dziećmi. Innego rodzaju oferty poszukuje 16,2% uczestników badania. Udzielane przez te osoby odpowiedzi dotyczyły następującego rodzaju oferty: atrakcyjne obiekty sportowe, więcej miejsc parkingowych, zintegrowany transport w miejscowościach turystycznych, cyklobusy, więcej pośredników w sprzedaży miejsc noclegowych, imprezy sportowe dla profesjonalistów, imprezy muzyczne i festiwale, lepszy serwis plażowy. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 55. Oczekiwane nowe usługi turystyczne w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Elementem badania popytu na nowe usługi było poznanie opinii respondentów na temat oferty pakietu oferty sieciowej. Pytano o to zarówno w kontekście znajomości tego typu oferty, chęci zakupu, jak również możliwości przyciągnięcia w ten sposób nowej grupy klientów poza sezonem letnim. W punkcie 5,3 ( ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego ) poproszono również uczestników badania o ocenę możliwości zakupu pakietu usług turystycznych regionu. Prawie połowa (44,8%) uczestników krajowego ruchu turystycznego zdecydowałaby się na zakup pakietu usług w sytuacji otrzymania bardziej korzystnej oferty cenowej za pobyt. Co czwartego badanego do zakupu tego typu oferty skłoniłyby dodatkowe atrakcje w cenie pakietu, nieco mniej osób (23,9%) interesowałaby oferta all-inclusive. Co dziesiąta osoba byłaby zainteresowana opieką dla dzieci w cenie pakietu. Odpowiedź coś innego wybrało 3,8% respondentów. Podawali oni następujące okoliczności: bezpłatny parking w hotelu, spa w cenie pakietu, nie jestem zainteresowany, nie wiem, co to jest, jest w ogóle coś takiego?. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%)

82 Rysunek 56. Okoliczności zakupu pakietu usług turystycznych przez osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie (n=1 120). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Dla Województwa Zachodniopomorskiego bardzo istotny jest rozwój oferty turystycznej w takim kierunku, aby zwiększyć ruch turystyczny poza wysokim sezonem letnim. Uczestników badania pytano, w jakich okolicznościach zdecydowaliby się odwiedzić region w innych porach roku, niż lato. Prawie jedna piąta (19,6% osób) nie ma zdania w tej kwestii, 11,3% osób odpowiedziało nic, 10,0% przyjechałoby do regionu poza sezonem w przypadku, jeśli otrzymałoby niższą cenę za pobyt. Więcej atrakcji skłoniłoby do przyjazdu 12,3% osób, a lepsza pogoda zainteresowałaby 8,8% osób. Atrakcji typowo zimowych oczekuje 4,2% badanych. Część respondentów (3,7%) uzależnia swój przyjazd poza sezonem letnim od większej dostępności połączeń kolejowych i autobusowych. Uczestnicy badania oczekują większej ilości imprez kulturalnych, muzycznych, plenerowych, rokowych, sportowych) poza sezonem, lepszej dostępności usług, krótszego czasu przejazdu, oferty rabatowej, oferty sportów zimowych (lodowiska, trasy do narciarstwa biegowego, stoku narciarskiego, rynny do jazdy na sankach), festiwali jesienią i zimą, odśnieżonych ścieżek rowerowych ( a próbował Pan jeździć tu w zimie na rowerze? ), miast nadmorskich żyjących przez cały rok ( jesienią tutaj wszystko zamiera ), term i basenów termalnych. Pojawiały się również odpowiedzi: lubię region poza sezonem, przyjeżdżam tu poza sezonem, jestem mieszkańcem regionu, na szczęście poza sezonem nie ma tu takiego tłoku jak latem, region ma potencjał, aby rozwijać całoroczną ofertę dla turystów aktywnych, ale moim zdaniem brak chęci, wszyscy koncentrują się głównie na sezonie letnim. Ostatnia wypowiedź może wskazywać kierunek, w jakim powinna rozwijać się oferta pozasezonowa Województwa Zachodniopomorskiego Uczestnicy zagranicznego ruchu Obcokrajowcom odwiedzającym Województwo Zachodniopomorskie najbardziej brakuje następujących elementów oferty turystycznej: obiektów typu sport & spa, agencji towarzyskich, aktywnych form spędzania czasu, bezpłatnego WC, czystszych plaży, dobrych dróg, dobrych restauracji, gór, informacji w języku niemieckim, internetu bezprzewodowego w lokalach gastronomicznych, informacji o obiektach historycznych, koszernych restauracji, więcej obiektów kultury, imprez kulturalnych, lokali gastronomicznych sieciowych, lotniska w Kołobrzegu, nowoczesnych marin, oznakowania szlaków rowerowych, lepszego oznakowania centrów/punktów informacji turystycznej, placów zabaw dla dzieci, produktów regionalnych, regionalnego jedzenia, sklepów otwartych przez 24 godziny, szlaków turystycznych (istniejących nie tylko na papierze, w folderach i na mapach), tanich pól namiotowych, większej liczby unikatowych atrakcji turystycznych, wyróżniających się eventów, zorganizowanego wyżywienia, jak i zorganizowanych form sportu

83 Uczestników badania również pytano, jakiego rodzaju nowych atrakcji oczekują w Województwie Zachodniopomorskim. Goście zagraniczni są najbardziej zainteresowani centrami rekreacyjno-sportowymi (52,6% odpowiedzi), parkami rozrywki (42,4% odpowiedzi). Około ⅓ respondentów oczekuje oferty w formie pakietów usług (oferta sieciowa, łącząca kilka usług różnych usługodawców, która jest obecnie dostępna np. dla gości odpoczywających w Świnoujściu pod nazwą Traumwoche ). Placów zabaw oczekuje tylko 15,6% badanych, co pokazuje na udział w strukturze próby badawczej rodzin z dziećmi. W kategorii coś innego obcokrajowcy podawali: dobre kluby, imprezy, festiwale, koncerty, muzea tematyczne, park linowy, więcej obiektów typu spa & wellness o wysokim standardzie, a także więcej miejsc do robienia interesów o wysokim standardzie. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 57. Oczekiwane nowe usługi turystyczne w Województwie Zachodniopomorskim (n=1 120). Źródło: Opracowanie Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Część uczestników badania deklarowała, że brakuje pakietów usług. Kolejne pytanie dotyczyło warunków zakupu przez osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie tego typu oferty. Dla 51,8% uczestników zagranicznego ruchu turystycznego motywacją do zakupu oferty sieciowej byłaby niższa cena usług w pakiecie. Co trzecia osoba jest zainteresowana dodatkowymi usługami, 27,5% odpowiedzi wskazuje na pakiet allinclusive (wszystko w cenie pakietu), dla 16,3% badanych istotne jest zapewnienie opieki nad dziećmi. Osoby wybierające odpowiedź coś innego z reguły deklarowały brak zainteresowania tego typu ofertą, ponieważ organizują swoje wyjazdy samodzielnie. Inni respondenci obawiają się, że taka oferta będzie zbyt droga i nie będzie ich na to stać, inni wolą spontaniczne wyjazdy. Dla osób zainteresowanych pakietami usług ważne jest również ubezpieczenie, a także dostępność w sprzedaży (obecnie trudno kupić pakiety w popularnych kanałach dystrybucji). Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%)

84 Rysunek 58. Okoliczności zakupu pakietu usług turystycznych przez osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie (n=1 120). Źródło: Instytut Badawczy IPC na podstawie badań PAPI. Obcokrajowców pytano również, w jakich okolicznościach zdecydowaliby się odwiedzić Województwo Zachodniopomorskie poza sezonem letnim. Duża grupa badanych osób (12,6%) nie ma zdania w tej kwestii. Co dziesiąty zdecydowałby się na urlop poza sezonem letnim, gdyby otrzymał atrakcyjną ofertę cenową, 8,0% nie podróżuje poza sezonem letnim, 5,0% było w Województwie Zachodniopomorskim poza sezonem letnim i uważa, że problemem jest niewielka dostępność atrakcji turystycznych, a 4,5% oczekuje organizacji imprez kulturalnych i rozrywkowych również poza sezonem letnim. Pojawiają się również następujące odpowiedzi: tańsze spa, auquapark, stok narciarski, cisza i spokój, gorące źródła, góry, jakieś atrakcje dla emerytów i rencistów, lepsza organizacja imprez, imprezy na plaży, kosze i leżaki na plaży, więcej otwartych lokali gastronomicznych, lepsza pogoda, molo (w Świnoujściu), więcej atrakcji sportowych (lodowiska, kryte baseny, trasy do narciarstwa biegowego, bojery, zawody w sportach zimowych), obiekt typu spa tropicana, wody termalne, atrakcyjna oferta pakietowa na czas zimowych wakacji. 6. Ocena nowej identyfikacji wizualnej Województwa Zachodniopomorskiego 6.1. Uczestnicy krajowego ruchu Prawie ⅓ uczestników krajowego ruchu turystycznego (29,6%) miała okazję zapoznać się przed udziałem w badaniu z nowym logo Województwa Zachodniopomorskiego. Część badanych osób widziała spot reklamowy w telewizji, inni zauważyli logo w publikacjach promocyjnych. Logo podoba się ponad połowie respondentów (57,4%) spośród tych, którzy zadeklarowali jego znajomość. Przeciwnego zdania było 42,6% badanych. Co trzecia osoba uczestnicząca w badaniu nie ma skojarzeń związanych z logo, pozostałe mają bardzo pozytywne odczucia: dla 19,0% jest to znak OK. (pozytywna odpowiedź, odhaczenie, tick ), 11,5% widzi w logo mewę lub po prostu ptaka, zaś 9,7% kolorowe kwadraty. Co ósmemu badanemu logo kojarzy się z morzem, dla 5,4% osób znak jest graficzną prezentacją regionu Pomorze Zachodnie, dla 5,1% osób kojarzy się z atrakcjami wodnymi, 3,0% odczuwa przyjemne konotacje z przyrodą, wodą, słońcem, piaskiem, a 2,7% widzi w znaku linię brzegową Województwa Zachodniopomorskiego. Respondenci mieli również następujące skojarzenia: optymizm, dobry wybór, Windows 8, pozytywne wrażenie, piksele, pozytywnie na tak, V jak Victoria, potłuczone szkło, tęcza, optymizm, znak graficzny firmy produkującej odzież sportową, bohomaz, wskazówki

85 zegara, latawiec, skrzydła, liść, postmodernizm, znak z korzyściami, logo programu integracyjnego w telewizji, żagiel, Świnoujście, latarnia. Największa liczba badanych zapamiętała kolorowe kwadraty (26,0% znających logo). Co ósmy badany nie zapamiętał nic szczególnego, 5,4% osób wskazało na kolory, 5,1% osób na ptaka, zaś 4,5% na literę V, ułożoną z kwadracików. Tylko 1,8% zapamiętało nazwę Pomorze Zachodnie Uczestnicy zagranicznego ruchu W okresie realizacji badania nowe logo Województwa Zachodniopomorskiego nie było znane większości uczestników zagranicznego ruchu turystycznego. Tylko 22,0% respondentów potwierdziło znajomość tego znaku. Przeważająca część gości zagranicznych nie ma skojarzeń z logo (tak odpowiedziało 72% osób z grupy znających logo). Inni podawali następujące skojarzenia: znak OK., tak, odhaczanie (11,8%), Morze Bałtyckie (3,7%), kolorowe kwadraty (2,4%), kształt wybrzeża Województwa Zachodniopomorskiego oraz morze i przyroda (po 1,2%), kolorowe znaki na białym tle, bardzo przyjazny, dobrze się kojarzy (0,8%). Pozostałe skojarzenia to: zieleń, skrzydła, power, okna, mewa, logo Nike, krajobraz Pomorza, kolory przyrody, logo Polski, ciekawa całość, bliskość morza. Zdaniem obcokrajowców logo jest trudne do zapamiętania (tak stwierdziło 56,5% osób z grupy znających logo). Respondenci najczęściej zapamiętywali zielono-niebieskie kwadraty i kolorowe logo (po 9,3%), kolory (5,7%), kwadraty z nazwą regionu, nazwę Pomorze Zachodnie (po 0,8%). Logo podoba się 36,8% uczestników badania. Przeciwnego zdania było 63,2%

86 7. Wewnątrzregionalny ruch turystyczny (mieszkańcy uczestnikami krajowego ruchu turystycznego) Jednym z zadań Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. było zdiagnozowanie wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego. Podmiotem badania byli również mieszkańcy regionu, przebywający w celach turystycznych w wyznaczonych 15 destynacjach. Byli to zarówno turyści korzystający z bazy noclegowej (zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania) lub korzystający z gościny rodziny i znajomych, jak również jednodniowi odwiedzający. Osoby mieszkające na terenie Województwa Zachodniopomorskiego stanowiły 18,1% próby badawczej. Uczestnicy wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego zostali scharakteryzowani pod względem struktury demograficzno-społecznej, celu wyjazdu turystycznego oraz preferencji związanych z uprawianiem turystyki na terenie regionu, w którym mieszkają Charakterystyka uczestnika ruchu turystycznego Największa liczba mieszkańców Województwa Zachodniopomorskiego w okresie badania przebywała turystycznie w Wałczu (20,2% tej grupy) i Barlinku (17,2%). Oba miasta miały duży udział w ogólnej próbie badawczej (przebadano w nich 20,4% uczestników krajowego ruchu turystycznego w regionie w 2013 r.). Mniej mieszkańców przebywało w celach turystycznych w destynacjach pasa nadmorskiego (najwięcej w Darłowie 7,9% osób i Świnoujściu 5,9% osób). Koszalin odwiedziło 5,4% mieszkańców, a Szczecin 4,9%. Najmniej przedstawicieli tej grupy przebywało w Czaplinku, Międzyzdrojach, Niechorzu, Kołobrzegu i Mielnie (nie więcej, niż 2,5% osób). Rysunek 59. Miejsce turystycznego pobytu mieszkańców Województwa Zachodniopomorskiego (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

87 W grupie mieszkańców przeważały kobiety (54,2% próby). Najliczniej reprezentowaną grupą wiekową były osoby w wieku lat (22,2%). Duży odsetek stanowili czterdziesto- i pięćdziesięciolatkowie (odpowiednio: 19,7% i 19,2%). Turystykę na terenie Województwa Zachodniopomorskiego uprawia 13,3% osób w wieku lat. Najmniej liczną grupą są respondenci z dwóch najmłodszych grup wiekowych (po 12,3% osób w wieku lat i lat). Rysunek 60. Struktura demograficzno-społeczna uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego wiek (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Co czwarty uczestnik wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego legitymował się wyższym wykształceniem. Średnie wykształcenie posiadało 34,7% osób. Najmniejszą grupą byli respondenci z wykształceniem zawodowym i podstawowym (odpowiednio 14,8% osób i 5,4% osób). Rysunek 61. Struktura demograficzno-społeczna uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego wykształcenie (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

88 Blisko ¼ respondentów to mieszkańcy ośrodków miejskich w przedziale od 21 do 50 tys. ludności, nieco ponad ⅕ to mieszkańcy wsi. Mieszkańcy dużych ośrodków miejskich (od 101 do 500 tys. ludności) stanowili 19,7% badanych. Są to osoby pochodzące z dwóch miast: Szczecina i Koszalina. Respondenci z miast do 20 tys. ludności to 18,7% osób, zaś z miast do 100 tys. ludności stanowią 15,3% próby. Niewielki odsetek badanych zadeklarował zamieszkiwanie w miastach powyżej 500 tys. ludności, jakich nie ma na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. Z pewnością osoby te miały na myśli Szczecin. Rysunek 62. Struktura demograficzno-społeczna uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego miejsce zamieszkania (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Prawie połowa badanych (47,8%) pozostaje w związkach formalnych lub nieformalnych, a 29,6% stanowią osoby stanu wolnego. Respondenci posiadający status wdów lub wdowców oraz osób rozwiedzionych lub w separacji byli reprezentowani mniej licznie (odpowiednio: 12,8% i 9,9%). Aktywność zawodową deklarowało 81,8% badanych. W tej grupie duży udział stanowili urzędnicy, nauczyciele, osoby prowadzące własną działalność, menadżerowie, leśnicy, muzealnicy, a także studenci. Bez zatrudnienia pozostawało w momencie przeprowadzenia badania 18,2% osób

89 W życiu prywatnym uczestnicy wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego spędzają przede wszystkim czas z rodziną (47,3% osób) lub z przyjaciółmi (43,3% osób). Telewizję ogląda 23,2% respondentów, 21,7% czyta książki, 20,7% uprawia sport, a 18,2% oddaje się pielęgnacji ogródka lub działki. Hobby posiada 17,2% badanych. Wymieniali oni następujące zainteresowania: nauka języków, internet, spacery, spędzenie czasu z dziećmi lub wnukami, rozwiązywanie krzyżówek, fitness, uczestnictwo w zawodach sportowych, historia II wojny światowej, sztuka. Nieco ponad 15,3% przedstawicieli wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego uczestniczy w wycieczkach, 14,3% zajmuje się drobnymi pracami domowymi, do kina lub teatru chodzi 9,9%. Robienie zakupów jest formą spędzania czasu w przypadku 5,4% badanych. Inne zajęcia dla 3,0% osób to: wyjazd do SPA, nauka, praca, profesjonalny sport. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 63. Struktura demograficzno-społeczna uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego sylwetka badanego w jego życiu prywatnym (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI 7.2. Cele podróży po Województwie Zachodniopomorskim Cele turystycznych podróży uczestników wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego są bardzo zróżnicowane, jednak głównym celem w przypadku 28,1% osób był wypoczynek (nad wodą, w lesie). Respondenci wypoczywali głównie nad jeziorem (19 osób), w lesie (14 osób), nad morzem, na plaży (13 osób), we własnym domku letniskowym (10 osób), u rodziny na działce (1 osoba). Odwiedziny rodziny lub znajomych były celem wyjazdu dla 18,7% respondentów. Poznawanie architektury, kultury i przyrody regionu stanowiło motywację dla 17,2% osób, a 8,4% osób podróżowało po Województwie Zachodniopomorskim w związku z pracą, udziałem w konferencji lub szkoleniu, 7,9% przyjechało na zakupy (głównie do Szczecina, Koszalina i Wałcza), przy okazji uczestnicząc w imprezie lub odwiedzając rodzinę lub znajomych. Turystykę aktywną przyjechało uprawiać w miejscu przeprowadzania badania 7,4% osób. Była to turystyka rowerowa (7 osób), wodna (6 osób) i piesza (2 osoby). Tylko 12 respondentów (5,9%) brało przede wszystkim udział w imprezach, takich jak: Darłovia, Koronacja Królowej Puszczy Barlineckiej, Regaeenwalde Festival, Mistrzostwa Europy w Narciarstwie Wodnym, Spotkania z kulturą ukraińską, imprezy klubowe, koncerty organowe, wernisaż Włodzimierza Wysockiego. Tranzytem przez miejsce przeprowadzania badania podróżowało 4,4% badanych (najczęściej po drodze do destynacji nadmorskich). Poprawa zdrowia była celem przyjazdu 1,5% osób. Inne cele dotyczyły m.in. pobytu w spa lub przyjazdu do rodziny w celu opieki nad wnukami. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi

90 Rysunek 64. Główny cel podróży po Województwie Zachodniopomorskim (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Preferencje uczestników ruchu turystycznego Preferowany sposób organizacji podróży Co ósmy uczestnik wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego organizował swoją podróż indywidualnie, w przypadku 10,3% osób organizatorem był głównie zakład pracy, zaś 6,9% skorzystało z usług innej instytucji. Innym organizatorem (dla dwóch osób) była rodzina. Nikt nie podróżował z biurem podróży. Rysunek 65. Sposób organizacji podróży po Województwie Zachodniopomorskim (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

91 Preferowany sposób spędzania pobytu Prawie połowa badanych (48,3% osób) spędzała czas w miejscu pobytu z rodziną. Nieco ponad ¼ podróżowała samotnie, zaś 20,7% organizowało swój wyjazd wspólnie z rodziną lub przyjaciółmi. Tylko 9,4% podróżowało po Województwie Zachodniopomorskim w zorganizowanej grupie. Średnia liczba osób w podróżującej wspólnie rodzinie wynosiła 2,4. Respondentowi spędzającemu czas z przyjaciółmi towarzyszyły średnio 2,5 osoby, natomiast liczebność zorganizowanej grupy wynosiła średnio 18,8 osoby. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 2 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 66. Sposób spędzania pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Preferowany środek transportu Uczestnicy wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego poruszali się po Województwie Zachodniopomorskim przede wszystkim samochodem (77,3% osób). Z usług komunikacji kolejowej skorzystało 10,3% badanych, 6,4% przyjechało autokarem wycieczkowym, zaś 3,4% respondentów dostało się na miejsce pobytu autobusem kursowym. Innym środkiem transportu był rower (3 osoby) i motocykl (2 osoby). Również samochodem pomiędzy atrakcjami Województwa Zachodniopomorskiego chciałaby się przemieszczać większość badanych (44,8%). Prawie co trzeci (27,6%) zadeklarował chęć skorzystania z roweru. Autobusem lub autokarem wolałoby jeździć 14,3% respondentów. Część osób (3,0%) poruszałaby się pieszo (4 osoby) lub motocyklem (2 osoby). Na te pytania respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 67. Środek transportu w podróży do Województwa Zachodniopomorskiego (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

92 Preferowany typ noclegu Mieszkańcy Województwa Zachodniopomorskiego zatrzymywali się przede wszystkim u rodziny lub znajomych (27,6% osób) oraz w kwaterach prywatnych lub pokojach gościnnych (23,6% osób). W ośrodku wczasowym bądź wypoczynkowym zatrzymało się 13,8% respondentów (głównie przebywających w destynacjach nadmorskich). Z noclegu nie korzystało 12,3% badanych. Część osób nocowała na polu namiotowym lub w domkach kempingowych (7,4%) oraz w schroniskach lub schroniskach młodzieżowych (6,4%). Stosunkowo nieliczna grupa wybrała nocleg w obiektach hotelowych (5,9% w pensjonatach i 2,0% w hotelach oraz motelach). Średnia kategoria obiektu hotelarskiego wynosiła trzy gwiazdki. Jedna osoba nocowała we własnym domku letniskowym, a jedna w sanatorium lub ośrodku rehabilitacyjnym. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Wybierając typ obiektu noclegowego większość osób kieruje się możliwością posiadania osobnej łazienki, a dla 20,7% osób najważniejsza jest cena noclegu. Dostępność baru lub restauracji determinuje wybór w przypadku 16,3% badanych, 14,3% oczekuje bezpłatnego parkingu, zaś dla 13,8% istotna jest kuchnia lub aneks kuchenny. Na dostęp do telewizji kablowej i satelitarnej zwraca uwagę 6,4% osób, a 5,4% na funkcjonowanie klimatyzacji. Placu zabaw dla dzieci oczekuje 4,4% badanych. Tylko 3,0% osób wybrało basen. Na to pytanie można było udzielić maksymalnie 3 odpowiedzi (wyniki nie sumują się do 100%). Rysunek 68. Preferowany rodzaj obiektu noclegowego, w którym zatrzymał się respondent (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

93 Preferowana długość pobytu Uczestnicy wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego spędzają w miejscu pobytu na terenie Województwa Zachodniopomorskiego przede wszystkim weekend (tak odpowiedziało 28,1% tej grupy), przy czym średnia długość pobytu weekendowego trwa 3,3 doby. Oznacza to, że jest to tzw. przedłużony weekend, który zaczyna się pod koniec tygodnia lub kończy już na początku następnego. Krótkookresowe pobyty w ciągu tygodnia preferuje 17,2% badanych. Na okres 5 8 dni przyjechało 16,7% respondentów, a 16,3% spędza w miejscu pobytu jeden dzień z noclegiem. Jednodniowi odwiedzający stanowili 14,3% mieszkańców regionu. Tylko 7,4% osób przebywa poza miejscem zamieszkania w celach turystycznych 9 dni i więcej. Średnia długość pobytów w wewnątrzregionalnym ruchu turystycznym wynosi 3,5 doby. Część osób, które zadeklarowały przebywanie krócej niż jeden dzień z noclegiem (2,0%), zatrzymywała się u rodziny lub znajomych. Na to pytanie respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi. Rysunek 69. Długość pobytu w Województwie Zachodniopomorskim (n= 203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI Preferowany sposób wypoczynku Preferencje uczestników ruchu turystycznego dotyczyły wypoczynku w ciągu ostatnich dwóch lat. Mieszkańcy Województwa Zachodniopomorskiego preferują na terenie własnego regionu przede wszystkim wypoczynek nad jeziorem (tak zadeklarowało 43,3% osób). Wypoczynek aktywny i sport wybrało 36,5% badanych. 74 osoby preferujące wypoczynek aktywny i sport uprawiają przede wszystkim turystykę rowerową (47 osób z nich), turystykę pieszą (34 osoby), turystykę wodną (33 osoby), nordic walking (21 osób), 6 osób wybrało turystykę konną, 1 osoba sporty ekstremalne i podobnie 1 osoba golf. Jak się okazuje, ⅔ amatorów turystyki wodnej (22 osoby) uprawia kajakarstwo: 39,4% pływa, zaś 30,3% żegluje. Wypoczynek typu słońce, morze, plaża jest ulubioną formą spędzania czasu na terenie regionu dla 38,1% osób. Miejsca związane z historią i kulturą odwiedza 30,0% osób, a 19,2% osób odkrywa atrakcje przyrodnicze Województwa Zachodniopomorskiego, 13,3% zadeklarowało udział w imprezach i rozrywce. Oprócz wymienionych wcześniej imprez, podawane były przez pojedyncze osoby imprezy odbywające się w różnych miejscach regionu, również w innych miesiącach roku. Kurację spa & wellness na terenie Województwa Zachodniopomorskiego preferuje 8,4% badanych, zaś pobyt leczniczo-uzdrowiskowy 2,5% osób. Jako inny rodzaj wypoczynku było podawane spędzanie czasu z rodziną i opieka nad wnukami. Na te pytania respondent mógł udzielić tylko jednej odpowiedzi

94 Rysunek 70. Preferowany sposób wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim (n=203). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Rysunek 71. Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu (n=74). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Rysunek 72: Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu turystyka wodna (n=33). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

95 8. Podsumowanie badań uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego 8.1. Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego Uczestnikami krajowego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r. są przede wszystkim mieszkańcy tego regionu (18,1% próby badawczej). Tradycyjnie licznie reprezentowane są również województwa sąsiednie oraz Dolny Śląsk. Średni wiek uczestnika badania to 40,9 lat. Osoba ta pozostaje przeważnie w związku (małżeńskim lub partnerskim), posiada wykształcenie wyższe (ewentualnie średnie), mieszka w dużym mieście i jest aktywna zawodowo. Najczęściej wykonywanymi zawodami są: nauczyciel, pracownik biurowy, własna działalność gospodarcza, konsultant, przedstawiciel handlowy, urzędnik, student, leśnik, elektryk, ekonomista i programista. Charakterystyka uczestnika krajowego ruchu turystycznego wskazuje na to, że posiada on ustabilizowaną sytuację życiową i zawodową, spędza aktywnie swój wolny czas, ma wiele zainteresowań. Taka osoba może być świadomym uczestnikiem ruchu turystycznego, bardziej wymagającym i posiadającym większe oczekiwania w stosunku do oferty turystycznej. Respondenci przyjeżdżali w sezonie letnim 2013 r. do Województwa Zachodniopomorskiego głównie z zamiarem wypoczynku. Był to przede wszystkim wypoczynek nad morzem, na plaży lub nad jeziorem. Ważnym celem przyjazdu do regionu rodaków jest poznawanie architektury, kultury i historii. Były to cele związane z typową turystyką. Istotnym powodem przyjazdu są odwiedziny rodziny lub znajomych. Wzrasta liczba turystów polskich przebywających w Województwie Zachodniopomorskim w celu uprawiania turystyki aktywnej (jest to czwarty najczęściej wymieniany cel). Większość Polaków organizuje samodzielnie swój wyjazd do regionu. Niewielki odsetek osób ma pobyt organizowany przez innych organizatorów (zakład pracy, szkołę, rodzinę lub znajomych). Respondenci wypoczywają w Województwie Zachodniopomorskim przede wszystkim z rodziną lub przyjaciółmi. Średnia liczba osób podróżujących rodzinnie wynosi 2,5 osoby. Respondentowi spędzającemu czas z przyjaciółmi towarzyszyły średnio 3,0 osoby, natomiast liczebność zorganizowanej grupy to 31,1 osoby. Zdecydowana większość uczestników krajowego ruchu turystycznego przyjechała do regionu samochodem osobowym. Część badanych podróżowała pociągiem. Również samochodem chcieliby się poruszać respondenci pomiędzy atrakcjami turystycznymi Województwa Zachodniopomorskiego. Polacy podczas pobytu turystycznego w regionie najczęściej wybierali nocleg w ośrodku wczasowym i wypoczynkowym lub w kwaterach prywatnych i pokojach gościnnych. Duża grupa uczestników krajowego ruchu turystycznego skorzystała z noclegu u rodziny lub znajomych. Około ⅓ osób wybrała nocleg w obiektach hotelarskich (pensjonacie, hotelu i motelu). Goście z Polski w sezonie wakacyjnym przejeżdżają do Województwa Zachodniopomorskiego średnio na 5 8 dni. Duża część badanych osób zdecydowała się na pobyt 2 4 dniowy w tygodniu lub wyjazd weekendowy. Pobyt weekendowy trwał średnio 2,2 doby. Średnia łączna długość pobytu uczestników badania wynosiła 4,3 doby. Jednodniowi odwiedzający stanowili 7,4% badanej grupy, z czego ¼ respondentów przyjechała do Województwa Zachodniopomorskiego po raz pierwszy. Z udzielonych odpowiedzi wynika, że Polacy wielokrotnie odwiedzają Województwo Zachodniopomorskie (co druga osoba przyjechała tutaj więcej niż drugi raz). Rodacy najbardziej preferują wypoczynek wakacyjny typu słońce, morze, plaża w pasie nadmorskim. Coraz więcej naszych rodaków wypoczywa aktywnie (nad morzem, mad jeziorami i rzekami). Tak zadeklarował co czwarty badany. Prawie ⅓ respondentów wybiera zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą. Na

96 uwagę zasługuje duży odsetek badanych, którzy preferują wypoczynek nad jeziorem. Najbardziej preferowaną przez uczestników badania formą turystyki aktywnej i sportu była turystyka wodna. Goście z Polski najchętniej uprawiają turystykę kajakową. Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego przed przyjazdem do Województwa Zachodniopomorskiego najczęściej kierują się opinią rodziny lub znajomych. Drugim najistotniejszym źródłem wiedzy są doświadczenia pozyskiwane podczas poprzednich pobytów. Istotnym źródłem informacji jest strona internetowa. Znaczna część osób polega na własnym doświadczeniu lub na doświadczeniu rodziny i znajomych. Dla rodaków najważniejsze jest wiarygodne źródło, sprawdzone informacje, bazujące głównie na własnym doświadczeniu lub poleceniu. Cenią oni sobie jednak również atrakcyjną i zachęcającą formę przekazu. Respondenci najczęściej poszukują informacji dotyczących zakwaterowania, dojazdu, atrakcyjnych obiektów i miejsc oraz wyżywienia. Goście z Polski zamierzali przeznaczyć na pobyt turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim średnio 385,70 zł. Ponieważ pobyt trwał średnio 4,3 doby, wydatki na jeden dzień pobytu wynosiły 89,69 zł. Respondenci wydają pieniądze przede wszystkim na wyżywienie i zakwaterowanie. Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego byli zainteresowani odwiedzeniem wielu atrakcji Województwa Zachodniopomorskiego, również poza swoim miejscem pobytu. Przeważająca część badanych wykazała zainteresowanie atrakcjami krajoznawczymi: antropogenicznymi i naturalnymi. Można zaobserwować zbieżność pomiędzy podawanymi przez uczestników krajowego ruchu turystycznego atrakcjami turystycznymi regionu a celami i preferencjami dotyczącymi różnych form wypoczynku na terenie Województwa Zachodniopomorskiego. Goście z Polski byli zainteresowani przede wszystkim usługami związanymi z rekreacją i aktywnym wypoczynkiem, co może dziwić w kontekście wyników badań z poprzednich lat. Tegoroczne badania potwierdzałyby tezę o wzrastającej aktywności uczestników krajowego ruchu turystycznego (co dziesiąty rodak przyjechał do Województwa Zachodniopomorskiego w celu związanym z turystyką aktywną i sportem, ten rodzaj turystyki był na drugim miejscu na liście preferowanych form wypoczynku w regionie). Polacy oceniają ofertę turystyczną Województwa Zachodniopomorskiego dość dobrze (łączna średnia ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej wynosi 0,38 w skali od -1 do 1). Najkorzystniej wypadła ocena nastawienia mieszkańców. Generalnie należy stwierdzić, że uczestnikom krajowego ruchu turystycznego odpowiada oferta turystyczna Województwa Zachodniopomorskiego, mogą stać się wiernymi klientami i często powracać (co też większość już robi), generując tym samym dochody z turystyki dla regionu. Co siódmemu Polakowi przebywającemu w celach turystycznych niczego nie brakuje w ofercie turystycznej regionu. Uczestników krajowego ruchu turystycznego zapytano, jakiego rodzaju nowych atrakcji oczekują w Województwie Zachodniopomorskim. Najbardziej oczekiwane przez badanych są centra rekreacyjnosportowe i parki rozrywki. Prawie połowa uczestników krajowego ruchu turystycznego zdecydowałaby się na zakup pakietu usług w sytuacji otrzymania bardziej korzystnej oferty cenowej za pobyt Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego W próbie uczestników zagranicznego ruchu turystycznego przeważają Niemcy (61,0% badanych). Nie jest to zaskoczeniem, ponieważ goście niemieccy od lat są najliczniejszą grupą wśród obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie. Potwierdzają to również dane gromadzone przez GUS. Drugą najliczniejszą grupą obcokrajowców byli Brytyjczycy (w badaniach w 2012 r. przedstawiciele tego kraju stanowili również drugą najliczniejszą grupę). W strukturze wiekowej uczestników zagranicznego ruchu turystycznego najliczniej reprezentowani są respondenci w przedziale wiekowym lat, mieszkańcy miast powyżej 500 tys. mieszkańców. Blisko połowa badanych pozostawała w związku (małżeńskim lub partnerskim)

97 Największa liczba respondentów deklarowała posiadanie wyższego wykształcenia. Nieco mniej osób legitymowało się średnim wykształceniem. Zdecydowana większość obcokrajowców jest aktywna zawodowo. Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego preferują aktywny wypoczynek, również w życiu prywatnym, codziennym wykazują zainteresowanie kulturą i historią. Swoje pasje realizują także podczas wyjazdów turystycznych. Struktura demograficzno-społeczna respondentów wskazuje, że są to osoby o ustabilizowanej sytuacji życiowej, mieszkańcy dużych miast, świadomi uczestnicy ruchu turystycznego. Chcą poznawać historię i kulturę odwiedzanego regionu. Głównym celem przyjazdu obcokrajowców do Województwa Zachodniopomorskiego w 2013 r. było zwiedzanie (poznawanie architektury, historii i kultury regionu). Respondenci przyjeżdżają do Województwa Zachodniopomorskiego głównie w celach związanych z typową turystyką. Prawie ⅔ osób odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie organizowało swój przyjazd indywidualne. Część skorzystała z pośrednictwa innej instytucji lub biura podróży. Wakacje w Województwie Zachodniopomorskim obcokrajowcy spędzali przede wszystkim z rodziną lub z przyjaciółmi. Więcej gości zagranicznych niż Polaków przyjechało w ramach grupy zorganizowanej. Średnia liczba osób podróżujących rodzinnie wynosi 2,8 osoby. Respondentowi spędzającemu czas z przyjaciółmi towarzyszyły średnio 3,3 osoby, natomiast liczebność zorganizowanej grupy to 27,9 osób. Przeważająca część obcokrajowców odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie przyjechała tutaj samochodem osobowym. Prawie ¼ respondentów podróżowała autokarem wycieczkowym. Osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie najczęściej wybierały nocleg w hotelu, motelu lub pensjonacie. Respondenci wybierający nocleg w hotelu lub motelu najczęściej decydowali się na obiekty średniej klasy (średnia kategoria to 3 gwiazdki). Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego spędzili w Województwie Zachodniopomorskim najczęściej 5 8 dni. Nieco ponad ¼ preferowała pobyty 2 4 dniowe w środku tygodnia. Jednodniowi odwiedzający stanowili 10,2% ogółu badanych osób. Średnia długość pobytu uczestników badania w regionie wynosiła 2,2 doby. Prawie ⅔ uczestników zagranicznego ruchu turystycznego przyjechało do Województwa Zachodniopomorskiego po raz pierwszy. Najchętniej wybieraną przez obcokrajowców formą wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim jest wypoczynek typu słońce, morze, plaża. Popularne jest zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą. Wypoczynek aktywny, sport preferowała ⅕ respondentów. Osoby preferujące wypoczynek aktywny i sport najczęściej uprawiały w regionie turystykę rowerową oraz turystykę wodną. Podejmując decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego, obcokrajowcy najczęściej kierują się opiniami rodziny lub znajomych i doświadczeniami wyniesionymi z wcześniejszej wizyty w regionie. Osoby odwiedzające Województwo Zachodniopomorskie cenią rzetelność informacji, jej szczegółowość, interesujący charakter przekazu, jak i intensywność zachęty do odwiedzenia danego miejsca. Dla gości zagranicznych najbardziej oczekiwana jest informacja dostarczana za pomocą nowoczesnych kanałów komunikacyjnych. Co szósty uczestnik badania poszukuje informacji dotyczących zakwaterowania. Średnie wydatki obcokrajowca odwiedzającego podczas pobytu w Województwie Zachodniopomorskim wynosiły 933,50 zł. Uczestnicy badania spędzali w regionie średnio 2,2 doby, a więc kwota przeznaczana na jeden dzień pobytu to średnio 424,32 zł. Dla blisko ⅔ respondentów najważniejsze były wydatki związane z wyżywieniem, nieco ponad połowa wydaje pieniądze głównie na zakwaterowanie

98 Obcokrajowcy byli zainteresowani odwiedzeniem atrakcji turystycznych znajdujących się w ich miejscu pobytu. Można to wytłumaczyć tym, że ⅔ uczestników zagranicznego ruchu turystycznego odwiedziło Województwo Zachodniopomorskie po raz pierwszy. Respondenci zamierzali przede wszystkim skorzystać z usług gastronomicznych, usług dotyczących rekreacji i aktywnego wypoczynku oraz kultury i rozrywki. Uczestnicy badania bardzo dobrze ocenili ofertę turystyczną Województwa Zachodniopomorskiego. Najlepiej ocenili jakość usług noclegowych, stopień zaspokojenia potrzeb i ład estetyczny. Łączna ocena średnia elementów oferty turystycznej regionu wynosi 0,62. Zdecydowana większość uczestników zagranicznego ruchu turystycznego (94,4%) zamierza powrócić do Województwa Zachodniopomorskiego. Obcokrajowcom najbardziej brakuje następujących elementów oferty turystycznej: obiektów typu sport & spa, aktywnych form spędzania czasu, bezpłatnego WC, czystszych plaży, dobrych dróg, dobrych restauracji, gór, informacji w języku niemieckim, internetu bezprzewodowego w lokalach gastronomicznych, informacji o obiektach historycznych. Część uczestników badania uznała też, że brakuje im pakietów usług Porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego Największe różnice w wynikach badań uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego dotyczą celów przyjazdu oraz preferencji. Dotyczy to przede wszystkim wyboru obiektu noclegowego, długości pobytu oraz preferowanej formy wypoczynku, jak również częstotliwości przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego. Inna jest również ocena potencjału turystycznego regionu, w tym poszczególnych elementów oferty turystycznej. Podobieństwa można dostrzec w charakterystyce przedstawicieli obu grup: są to głównie osoby z dużych miast, pozostające w związkach i posiadające wyższe lub średnie wykształcenie. Respondenci są aktywni zawodowo. Wolny czas spędzają głównie z rodziną i przyjaciółmi. Głównym celem pobytu turystycznego obcokrajowców w Województwie Zachodniopomorskim jest zwiedzanie (36,6%), podczas gdy uczestnicy krajowego ruchu turystycznego przyjeżdżają głównie na wypoczynek (32,0%). Te dwa cele w przypadku obu grup zamieniły się jakby miejscami. Turystyka aktywna jest bardziej istotna dla gości zagranicznych (13,0%), zaś dla Polaków ważniejszym celem są odwiedziny rodziny lub znajomych (11,9%). Rysunek 73. Główny cel przyjazdu do Województwa Zachodniopomorskiego porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

99 Obie grupy samodzielnie organizowały swój przyjazd do Województwa Zachodniopomorskiego. Zarówno uczestnicy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego spędzają w Województwie Zachodniopomorskim czas z rodziną (odpowiednio: 39,9% i 40,0%). Więcej obcokrajowców spędza czas z przyjaciółmi (36,1%) i w grupie zorganizowanej (17,0%). Polacy chętniej natomiast podróżują samotnie (21,3%). W grupie gości zagranicznych większa jest średnia liczba członków rodziny i przyjaciół towarzyszących respondentowi (2,8 do 2,5 w przypadku podróży rodzinnych i 3,3 do 3,0 w przypadku grup przyjaciół). Większa liczba obcokrajowców podróżuje w grupie zorganizowanej. Rysunek 74. Sposób spędzania pobytu w Województwie Zachodniopomorskim porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Obie grupy respondentów przyjechały do Województwa Zachodniopomorskiego samochodem osobowym (w przypadku Polaków odsetek korzystających z tego środka transportu był o prawie 20% większy). Również dwukrotnie większa liczba gości z Polski podróżowała pociągiem (15,1%). W przypadku obcokrajowców ponad dwukrotnie większy był natomiast odsetek respondentów, którzy przyjechali do regionu autokarem wycieczkowym. Rysunek 75. Środek transportu w podróży do Województwa Zachodniopomorskiego porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

100 Obcokrajowcy wybierają przede wszystkim nocleg w obiektach hotelowych (hotelach, motelach i pensjonatach, odpowiednio: 28,7% i 22,6%). Polacy są zainteresowani przede wszystkim noclegiem w ośrodkach wczasowych i wypoczynkowych (22,1%), kwaterach i pokojach gościnnych, w tym w gospodarstwach agroturystycznych (20,3%) oraz u rodziny i znajomych (18,2%). Porównywalna liczba uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego wybiera ośrodki wczasowe i wypoczynkowe. Obie grupy miały podobne preferencje w zakresie wyposażenia wybranego obiektu noclegowego. Rysunek 76. Preferowany rodzaj obiektu noclegowego, w którym zatrzymał się respondent porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Zarówno goście z Polski, jak i z zagranicy najbardziej preferują pobyty trwające 5 8 dni oraz 2 4 dni w ciągu tygodnia (odsetek obcokrajowców jest jednak większy niż Polaków). Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego chętniej spędzają na terenie regionu weekendy (20,9%). Udział jednodniowych odwiedzających jest większy wśród obcokrajowców, niż wśród Polaków (10,2% do 7,4%). Średnia łączna długość pobytu uczestników krajowego ruchu turystycznego wynosiła 4,3 doby, zaś w przypadku obcokrajowców pobyt trwał średnio 2,2 doby. Był więc prawie o połowę krótszy. Rysunek 77. Długość pobytu w Województwie Zachodniopomorskim porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

101 Blisko ⅔ obcokrajowców przyjechało do Województwa Zachodniopomorskiego po raz pierwszy, podczas gdy dla ¼ Polaków tegoroczny przyjazd był pierwszą wizytą w regionie. Rodacy częściej odwiedzali Województwo Zachodniopomorskie po raz trzeci, czwarty, piąty i kolejny, niż goście zagraniczni. Rysunek 78. Częstotliwość przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Respondenci reprezentujący obie grupy najbardziej preferują wypoczynek typu słońce, morze, plaża (w przypadku obcokrajowców znacząco wyższy jest odsetek osób zainteresowanych tą formą wypoczynku). Dla gości kolejną istotną formą wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim jest zwiedzanie miejsc związanych z historią i kulturą (44,9%), natomiast Polacy preferują wypoczynek aktywny i sport (w przypadku tego rodzaju turystyki różnica w preferencjach pomiędzy obiema grupami jest bardzo duża, prawie 50-procentowa). Wypoczynek nad jeziorem wybiera więcej rodaków, niż obcokrajowców (26,8% do 15,4%). Rysunek 79. Preferowany sposób wypoczynku w Województwie Zachodniopomorskim porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI

102 Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego zainteresowani byli bardziej turystyką aktywną i sportem (40,7%), w szczególności turystyką wodną i rowerową. Wśród tej grupy bardziej popularna była turystyka konna i sporty ekstremalne, natomiast uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego zamierzali uprawiać w pierwszej kolejności turystykę rowerową, następnie wodną i nordic walking. Rysunek 80. Preferowany rodzaj wypoczynku aktywnego i sportu porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Uczestnicy krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego podejmując decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego czerpali informacje z podobnych źródeł: polegali na opinii rodziny lub znajomych i opierali się na doświadczeniach z wcześniejszych pobytów w regionie (odsetek Polaków w obu przypadkach jest nieco większy). Obcokrajowcy częściej polegają na informacji uzyskanej w biurze podróży. Podobne są również motywy wyboru określonego źródła. Goście zagraniczni poszukują przede wszystkim informacji dotyczących zakwaterowania, dojazdu, wyżywienia, a następnie atrakcyjnych obiektów i miejsc. Dla rodaków są także istotne informacje w zakresie zakwaterowania, dojazdu, atrakcyjnych obiektów i miejsc, a dopiero później wyżywienia. Goście z Polski zamierzali przeznaczyć na pobyt turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim średnio 385,70 zł, natomiast średnie wydatki obcokrajowca odwiedzającego region wynosiły 933,50 zł. Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego byli zainteresowani odwiedzeniem wielu atrakcji Województwa Zachodniopomorskiego, również poza swoim miejscem pobytu, natomiast goście zagraniczni koncentrują się na atrakcjach w swoim miejscu pobytu. Polacy zamierzali skorzystać z następujących usług: rekreacja i aktywny wypoczynek, gastronomia, kultura i rozrywka, usługi handlowe. W przypadku obcokrajowców kolejność najbardziej popularnych usług jest nieco inna. Ta grupa była zainteresowana następującymi usługami: gastronomia, rekreacja i aktywny wypoczynek, kultura i rozrywka, usługi zdrowotne i rehabilitacyjne. Goście zagraniczni lepiej ocenili poszczególne elementy oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego, niż goście Polscy (0,62 do 0,38). Rodacy niżej ocenili wszystkie elementy, tylko w przypadku nastawienia mieszkańców regionu do turystów ocena ta jest zbieżna

103 Rysunek 81. Ocena poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego, ocena średnia porównanie badań krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badań PAPI. Przedstawiciele obu grup deklarują odwiedzenie regionu w przyszłości. Obie grupy oczekują podobnych nowych usług w miejscu spędzania urlopu: centrów rekreacyjno-sportowych i parków rozrywki. Co dziewiątemu obcokrajowcowi niczego nie brakuje w ofercie turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. W grupie Polaków odsetek ten jest większy: co trzeci rodak skarży się na braki utrudniające wypoczynek. Lista tych niedostatków jest długa. Świadczy to o tym, że goszcząc częściej w regionie turyści z Polski widzą więcej drobnych mankamentów. Przedstawiciele obu grup skorzystaliby z oferty pakietów turystycznych, gdyby otrzymali niższą cenę za pobyt oraz dodatkowe atrakcje w cenie pakietu. Goście polscy i zagraniczni zdecydowaliby się odwiedzić region poza sezonem również w przypadku uzyskania korzystniejszej oferty cenowej, jak również atrakcyjnej oferty usług dodatkowych. Dla obu grup istotne byłoby funkcjonowanie w Województwie Zachodniopomorskim większej liczby całorocznych atrakcji, a także organizacja poza sezonem letnim interesujących imprez kulturalnych, rozrywkowych i sportowych. Z analizy porównawczej krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego wynika, że Polacy są bardziej krytyczni i surowiej oceniają ofertę turystyczną Województwa Zachodniopomorskiego. Z wypowiedzi uczestników tegorocznego badania wynika, że zmieniają się preferencje i styl wypoczynku rodaków. Są bardziej aktywni, mobilni i oczekują większej liczby atrakcji. Natomiast obcokrajowcy chcieliby, aby oferta turystyczna była bardziej korzystna cenowo (dla wielu respondentów w Województwie Zachodniopomorskim jest zbyt drogo). Oczekiwaliby lepszego dopasowania do swoich przyzwyczajeń, kultury, stylu życia (np. więcej informacji i lepsza obsługa w ich ojczystym języku). Ta grupa również byłaby bardziej usatysfakcjonowana większą ilością atrakcji turystycznych, w tym aktywnych form spędzania czasu. Oferta turystyczna regionu powinna nadążać za zmieniającym się modelem zachowań uczestników ruchu turystycznego i ich rosnącymi wymaganiami

104 W interpretacji wyników badań należy uwzględnić moment ich przeprowadzenia. Był to praktycznie koniec sezonu letniego, kiedy rodziny z dziećmi kończyły swoje wakacje. Do Województwa Zachodniopomorskiego zaczynają wówczas przyjeżdżać osoby zainteresowane bardziej zwiedzaniem i aktywnym wypoczynkiem. Dotyczy to również gości zagranicznych. 9. Porównanie wyników badań prowadzonych w latach W raporcie z Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r. została przedstawiona analiza porównawcza wyników badań z lat Edycje badań z lat były przeprowadzone wyłącznie w sezonie letnim. W przeciwieństwie do roku poprzedniego, tegoroczne badania objęły ostatnie dwa tygodnie sierpnia. Nie pozostało to bez wpływu na model zachowań i preferencje osób odwiedzających region. Ponadto w tym roku badaniami zostały objęte dodatkowe destynacje, w tym dwie nad Bałtykiem (Międzyzdroje i Mielno) oraz cztery w pasie pojezierzy (Barlinek, Wałcz, Drawno, Złocieniec). Respondenci odwiedzający tę ostatnią część regionu mają odmienne preferencje i oczekiwania w zakresie wyjazdów turystycznych Uczestnicy krajowego ruchu turystycznego Od 2010 r. głównym celem przyjazdów do Województwa Zachodniopomorskiego jest wypoczynek (w tym roku 32,0%). W latach poprzednich cel ten miał większe znaczenie dla respondentów, niż obecnie (55,7% w 2010 r., 60,0% w 2011 r. i 60,7% w 2012 r.). Zdecydowanie wzrósł odsetek osób zainteresowanych zwiedzaniem (do 20,0%), podczas gdy w 2012 r. w tym celu przyjechało zaledwie 1,9% badanych i cel ten wykazywał tendencję spadkową. W 2013 r. na trzecim miejscu znalazły się odwiedziny rodziny lub znajomych (11,9%), natomiast w latach poprzednich cel ten był na drugim miejscu (13,0% w 2010 r., 8,1% w 2011 r. i 16,8% w 2012 r.). Wzrósł odsetek rodaków, którzy przejechali do regionu uprawiać turystykę aktywną (10,1%). Dla porównania w 2012 r. zainteresowanych tą formą turystyki było jedynie 2,4% osób. W interpretacji celów przyjazdu należy uwzględnić, że badania były przeprowadzane pod koniec sezonu letniego. Na przestrzeni ostatnich czterech lat goście z Polski samodzielnie organizują przyjazdy do Województwa Zachodniopomorskiego. W tegorocznych badaniach odsetek takich wyjazdów był mniejszy (80,0%), zaś od 2010 r. rósł (od 88,4% w 2010 r. do 93,0% w 2011 r.), aby minimalnie spaść w 2012 r. (92,4%). Wzrosło znaczenie wyjazdów organizowanych przez inną instytucję oraz zakład pracy, szkołę lub uczelnię. W poprzednich latach głównym środkiem transportu w podróży do Województwa Zachodniopomorskiego był samochód osobowy (55,1% w 2010 r., 59,9% w 2011 r. i 70,06% w 2012 r.). W tym roku jest to również najważniejszy środek transportu. Jego znaczenie jednak zmalało (do 63,8%). Systematycznie zmniejsza się liczba osób korzystających z transportu kolejowego (z 35,0% w 2010 r., 26,3% w 2011 r., 24,4% w 2012 r. do 15,1% w 2013 r.). Większy odsetek badanych przyjechał autokarem wycieczkowym (10,9%) i autobusem kursowym (7,1%). W stosunku do lat ubiegłych zmieniła się waga przypisywana tym dwóm środkom transportu (w 2012 r. 3,8% przyjechało autobusem kursowym i zaledwie 0,7% autokarem wycieczkowym, ponadto z roku na rok malała liczba osób podróżujących tym środkiem transportu). 17 Badanie struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r., raport z badania, PBS na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, Spot 2012, s

105 W 2013 r. zmieniła się znacząco kolejność na liście trzech najbardziej preferowanych miejsc noclegowych przez uczestników krajowego ruchu turystycznego. Rodacy najchętniej korzystali z noclegów w ośrodkach wczasowych i wypoczynkowych (22,1%), kwaterach i pokojach gościnnych (20,3%), u rodziny lub znajomych (18,2%) i w pensjonatach (13,5%). W latach poprzednich przeważał nocleg u rodziny lub znajomych (31,4% w 2010 r., 22,8% w 2011 r. i 21,1% w 2012 r). Na drugim miejscu znalazł się również nocleg w kwaterach prywatnych i pokojach gościnnych (20,4% w 2010 r., 20,0% w 2011 r. i 15,1% w 2012 r). W ubiegłym roku wzrosła liczba respondentów korzystających z pensjonatów (z 12,1% w 2010 r. do 21,0% w 2012 r.). Był to trzeci najbardziej preferowany obiekt. Ośrodek wczasowy i wypoczynkowy był piątym chętnie wybieranym obiektem (9,1% w 2010 r., 12,2% w 2011 r. i 9,0% w 2012 r.). Zmieniły się również preferencje dotyczące długości pobytów. Podobnie jak w ubiegłym roku, uczestnicy krajowego ruchu turystycznego przyjeżdżali średnio na 5 8 dni, jednak odsetek tych podróży zmalał (z 36,8% w 2012 r. do 26,6% w 2013 r). Na przestrzeni ostatnich lat zmniejszyła się liczba osób przyjeżdżających na 9 dni i więcej (z 34,6% w 2010 r., 23,2% w 2012 r. do 13,5% w 2012 r.). W latach ubiegłych pobyty długookresowe (9 dni i więcej) znajdowały się na drugim miejscu. W 2013 r. wzrosło znaczenie pobytów 2 4 dniowych w ciągu tygodnia, pomiędzy poniedziałkiem a piątkiem (z 14,9% w 2010 r., 11,8% w 2011 r., 13,0% w 2012 r. do 23,0% w 2013 r.). W tym roku respondenci częściej przyjeżdżali również w weekend (20,9%), zaś w latach poprzednich malał udział pobytów (z 8,3% w 2010 r., 7,9% w 2011 r. do 4,3% w 2012 r). Wyniki tegorocznych badań pokazują, że długość pobytów rodaków skraca się. Mniej jest podróży długookresowych na korzyść 2 4 dniowych w ciągu tygodnia i w weekendy. W 2013 r. liczba osób odwiedzających Województwo Zachodniopomorskie po raz pierwszy jest na podobnym poziomie, jak w 2012 r. (24,1% do 25,5%). W analizie wyników tegorocznych badań z szacowania powrotów zostali wyłączeni uczestnicy wewnątrzregionalnego ruchu turystycznego, dlatego odsetek osób odwiedzających region po raz drugi i kolejny był mniejszy niż w latach Tegoroczna edycja badania uzupełniła kafeterię preferowanych form wypoczynku w regionie o wypoczynek nad jeziorem. Z tego względu możliwość porównania z wynikami badań z lat ubiegłych jest ograniczona. Można jednak zaobserwować, że niezmiennie od lat rodacy najbardziej lubią wypoczynek bierny typu słońce, morze, plaża (56,8% w 2010 r., 56,3% w 2011 r., 68,7% w 2012 r. i 44,9% w 2013 r). Przytoczone dane wskazują jednoznacznie, że zdecydowanie mniej uczestników krajowego ruchu turystycznego chce wypoczywać biernie. Jak wspomniano wcześniej, przy formułowaniu wniosków należy mieć na uwadze moment przeprowadzenia badania. Na przestrzeni czterech ostatnich lat zmieniał się odsetek osób preferujących wypoczynek aktywny i sport, który w tym roku znalazł się na drugim miejscu, po wypoczynku typu słońce, morze, plaża (39,7% w 2010 r., 54,1% w 2011 r., 24,2% w 2012 r. i 40,7% w 2013 r). Po ubiegłorocznym spadku zwiększyła się liczba osób zainteresowanych zwiedzaniem miejsc związanych z historią i kulturą (z 13,9% w 2012 r. do 32,0% w 2013 r.). W latach ten rodzaj turystyki wykazywał tendencję spadkową (z 42,2% w 2010 r., 33,2% w 2011 r. do 13,9% w 2013 r.). Prawdopodobnie w tym roku na taki rozkład odpowiedzi również wpłynął czas realizacji pomiarów. Nie można tego jednak jednoznacznie stwierdzić, ponieważ pogoda sprzyjała wypoczynkowi na plaży. Pomimo tego Polacy chętnie zwiedzali region. W tym roku na czwartym miejscu znalazł się wypoczynek nad jeziorem (26,8%), który nie występował w kafeteriach w latach poprzednich. Wzrosła liczba respondentów odwiedzających atrakcje przyrodnicze (z 14,2% w 2012 r. do 24,5% w 2013 r.), osiągając stan z 2010 r. (25,9%). Więcej Polaków preferuje pobyty spa & wellness (4,5% w 2010 r., 3,2% w 2011 r., 4,2% w 2012 r., 9,5% w 2013 r.). W stosunku do roku ubiegłego zmalała natomiast popularność imprez (z 24,7% do 13,5%)

106 Na przestrzeni ostatnich czterech lat Polacy niezmiennie polegają na opiniach rodziny lub znajomych. W oparciu o to źródło podejmują decyzję o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego. W tym roku dodano do kafeterii doświadczenia respondenta z jego wcześniejszych pobytów turystycznych na terenie regionu. To źródło wiedzy o ofercie turystycznej regionu znalazło się na drugim miejscu (33,5%), przed stronami internetowymi (25,0% w 2013 r. w porównaniu z 24,7% w 2010 r., 31,6% w 2011 r. i 41,9% w 2012 r). W latach ubiegłych średnia ocena atrakcyjności oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego była na podobnym poziomie (3,3 w 2010 r., 3,5 w 2011 r. i 3,4 w 2012 r.). Uwzględniając różnice w sposobie obliczenia tegorocznych wyników, należy stwierdzić, że ocena jest porównywalna. W 2013 r. zmieniła się struktura usług nabywanych przez uczestników krajowego ruchu turystycznego. Wartości procentowe rozkładają się bardziej równomiernie. Zmieniła się również kolejność na liście najbardziej popularnych usług. W latach poprzednich systematycznie rosła liczba osób korzystających z gastronomii (z 67,9% w 2010 r., 74,4% w 2011 r. do 93,5% w 2012 r). W tym roku liczba korzystających z usług gastronomicznych zmalała do 56,9%. Najczęściej były nabywane natomiast usługi związane z rekreacją i aktywnym wypoczynkiem (57,7%), które w latach ubiegłych zajmowały drugie, trzecie lub czwarte miejsce (29,9% w 2012 r.). Wzrosło znaczenie publikacji promocyjnych (z 5,7% w 2010 r. do 12,6% w 2013 r) Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego Na przestrzeni ostatnich czterech lat zmienił się główny cel przyjazdów obcokrajowców. W tym roku goście zagraniczni byli zainteresowani głównie zwiedzaniem (36,2%). W 2012 r. liczba zwiedzających spadła do 7,3% (z 27,9% w 2011 r). Nasuwał się wówczas wniosek o utrzymującej się tendencji spadkowej. W latach dominującym celem odwiedzin gości zagranicznych był wypoczynek (51,2% w 2010 r., 35,5% w 2011 r. i 47,0% w 2012 r). Odsetek odwiedzających w 2013 r. osiągnął 19,7%. Zmniejszyło się znaczenie pobytów związanych z poprawą zdrowia i rehabilitacją (z 14,1% w 2011 r., 10,5% w 2012 r. do 8,2% w 2013 r), co oznaczało spadek z drugiego lub trzeciego miejsca na piąte. Mniej obcokrajowców przyjechało odwiedzić rodzinę lub znajomych (spadek z 16,4% w 2012 r. 6,1% w 2013 r). Zdecydowanie wzrósł natomiast odsetek korzystających z turystyki aktywnej (do 13,0%), wykazującej tendencję spadkową (z 4,7% w 2010 r., 3,0% w 2011 r. do 1,1% w 2012 r). Ma to swojej uzasadnienie w fakcie, że badanie było przeprowadzone pod koniec sezonu letniego. Opinie zarządców atrakcji turystycznych i przedstawicieli informacji turystycznych potwierdzają, że przełom sierpnia i września jest tradycyjnie czasem wzrostu aktywności obcokrajowców zainteresowanych zwiedzaniem i turystyką aktywną. Zmieniła się struktura preferowanego sposobu organizacji przyjazdu. W dalszym ciągu dominują przyjazdy organizowane indywidualnie (65,0% w 2013 r). Poprzednie edycje badań wskazywały na większy i rosnący odsetek podróżujących w ten sposób (65,4% w 2010 r., 71,8% w 2011 r. i 73,0% w 2012 r). Malał udział korzystających z usług biur podróży, co potwierdzają również tegoroczne badania (23,5% w 2010 r., 22,9% w 2011 r., 21,0% w 2012 r. i 11,9% w 2013 r). W przeciwieństwie do lat ubiegłych wzrosło znaczenie podróży organizowanych przez inne instytucje (z 3,9% w 2012 r. do 12,9% w 2013 r.) oraz zakład pracy, szkołę lub uczelnię (z 3,0% w 2012 r. do 7,2% w 2013 r). Przeważająca część uczestników zagranicznego ruchu turystycznego przyjeżdża do regionu samochodem osobowym, jednak w 2013 r. odsetek ten uległ zmniejszeniu (z 52,4% w 2010 r., 43,5% w 2011 r., aby po wzroście do 57,0% w 2012 r. spaść do 44,3% w 2013 r). W 2013 r. więcej obcokrajowców poruszało się autokarem wycieczkowym (wzrost z 19,3% w 2012 r. do 24,8% w 2013 r.), w latach poprzednich odsetek wahał się od 19,4% w 2010 r. do 22,8% w 2011 r.). Poprzednie edycje badań wskazywały na dużą popularność pociągu

107 (10,9% w 2010 r., 11,9% w 2011 r). Już jednak w 2012 r. odnotowano spadek do 9,7%. W tym roku tylko 9,7% osób przyjechało do Województwa Zachodniopomorskiego pociągiem. Wzrosła natomiast liczba korzystających z autobusu kursowego (z 8,7% w 2010 r., 9,7% w 2012 r. do 11,8% w 2013 r.). Generalnie mniej gości zagranicznych podróżuje pociągiem, a więcej autobusem kursowym. Na przestrzeni ostatnich lat zmienia się struktura preferowanych obiektów noclegowych. Od 2010 r. spadał odsetek osób nocujących w hotelach i motelach (z 40,8% w 2010 r., 36,6% w 2011 r. do 11,8% w 2012 r). W 2013 r. obiekty te wybrało 28,7% respondentów. Malała równie popularność pensjonatów (z 17,2% w 2010 r., 8,3% w 2011 r., aby ulec zwiększeniu w 2012 r. do 12,4% i do 22,6% w 2013 r). Wahała się liczba osób nocujących u rodziny lub znajomych (17,9% w 2010 r., 11,4% w 2011 r., 16,2% w 2012 r.), aby spaść w tym roku do poziomu 9,3%. W 2012 r. zauważalne było zwiększenie liczby obcokrajowców nocujących w ośrodkach wczasowych i wypoczynkowych (z 3,8% w latach do 14,3% w 2012 r.). Obiekty te cieszą się rosnącą popularnością: w tym roku nocowało w nich 9,5% badanych osób. Skróceniu uległy pobyty gości zagranicznych. Na przestrzeni lat wahała się liczba osób referujących urlopy trwające 9 dni i dłużej (21,3% w 2010 r., 36,5% w 2011 r., 26,7% w 2012 r.). W 2012 r. odnotowano spadek do poziomu 17,1%. Od 2010 r. rósł odsetek obcokrajowców przyjeżdżających na okres 5 8 dni (20,0% w 2010 r., 25,9% w 2011 r., 34,0% w 2012 r.). W 2013 r. liczba osób preferujących tę długość pobytu stanowiła ⅓ próby badawczej, a więc spadła w stosunku do 2012 r. Wzrósł udział podróży 2 4 dniowych w ciągu tygodnia (do 26,0%, w stosunku do 15,0% w 2012 r). Respondenci prawie dwukrotnie częściej niż w 2012 r. wybierali pobyt weekendowy (11,2% do 6,8%). Zmieniała się liczba osób przyjeżdżających na jeden dzień bez noclegu (6,2% w 2010 r., 16,1% w 2011 r., 13,7% w 2012 r.), by zmaleć do poziomu 10,2% w 2013 r. Tegoroczne badania wskazują na wzrost obcokrajowców odwiedzających po raz pierwszy Województwo Zachodniopomorskie (do 61,8% w stosunku do 55,7% w 2010 r., 46,9% w 2011 r. i 48,7% w 2012 r). Nieznacznie wzrosła liczba uczestników zagranicznego ruchu turystycznego preferujących wypoczynek typu słońce, morze, plaża (do 57,4% w opozycji z 54,3% w roku ubiegłym). Na przestrzeni ostatnich trzech lat malał udział respondentów zainteresowanych zwiedzaniem miejsc związanych z historią i kulturą (51,7% 2010 r., 45,9% w 2011 r., 24,9% w 2012 r.). Wszystko wskazywało na tendencję spadkową, jednak w 2013 r. 44,9% badanych osób zadeklarowało chęć realizacji tej formy wypoczynku. W poprzednich edycjach badania trzecim najczęściej pojawiającym się wyborem była turystyka aktywna i sport (33,5% w 2010 r., 47,9% w 2011 r., 22,9% w 2012 r.). Po wzroście w 2011 r. widoczny był spadek tej formy turystyki. W 2013 r. udział turystyki aktywnej i sportu wyniósł 22,9% (trzecia pozycja), tyle samo, co poznawanie atrakcji przyrodniczych. Te ostatnie miały w poprzednich edycjach badania mniejszy udział (20,5% w 2010 r., 13,6% w 2011 r., 16,8% w 2012 r.). Kafeterię preferencji w zakresie wypoczynku rozszerzono w tym roku o wypoczynek nad jeziorem, który pojawiła się jako czwarta z najczęściej wybieranych form wypoczynku. Udział pobytów leczniczo-uzdrowiskowych nieznacznie zmalał (13,4% w stosunku do 15,9% w roku ubiegłym). Kolejność najbardziej popularnych usług również zmieniała się na przestrzeni ostatnich czterech lat. Rósł odsetek osób korzystających z usług gastronomicznych (57,8% w 2010 r., 82,4% w 2011 r., 91,0% w 2012 r). Malała liczba obcokrajowców korzystających w usług kulturalnych i rozrywkowych (38,4% w 2010 r., 35,1% w 2011 r., 29,6% w 2012 r). Rósł za to udział usług handlowych (do poziomu 49,1% w 2012 r.). W 2013 r. spadła popularność usług gastronomicznych (do poziomu 65,8%), wzrosło natomiast znaczenie usług związanych z rekreacją i aktywnym wypoczynkiem (51,0% w porównaniu z 30,7% w 2012 r.), kulturą i rozrywką (do poziomu 47,9%) oraz usług zdrowotnych i rehabilitacyjnych (17,5% w stosunku do 15,5% w 2012 r)

108 W 2013 r. można mówić o wzroście średniej oceny poszczególnych elementów oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. W latach kształtowała się ona na poziomie 3,4 3,6 (niewielki spadek). Obecnie ocena ta nieco wzrosła. Na przestrzeni ostatnich trzech lat można było zaobserwować wyraźne trendy dotyczące źródeł informacji wykorzystywanych przez turystów przy podejmowaniu decyzji o przyjeździe do Województwa Zachodniopomorskiego. Spadał odsetek osób polegających na opinii rodziny lub znajomych (36,7% w 2010 r., 28,8% w 2011 r., 21,8% 2012 r). Malała liczba osób korzystających z informacji dystrybuowanych przez biura podróży (24,2% w 2010 r., 20,3% w 2011 r., 14,3% w 2012 r). W 2012 r. znacząco zwiększyła się popularność stron internetowych (38,7% w stosunku do 18,7% w 2010 r. i 25,3% w 2011 r). Wzrosło również znaczenie mass mediów. Tegoroczne badania wskazują na zmianę preferowanych źródeł informacji. Na zdaniu rodziny lub znajomych polega 38,2% uczestników badania (wzrost o 16,4% do poziomu 38,2%). Na drugim miejscu znalazła się nowa propozycja w kafeterii, której nie było w latach poprzednich: doświadczenia z wcześniejszych pobytów w Województwie Zachodniopomorskim (25,2%). Zmalało znaczenie stron internetowych (spadek o 14,9% do poziomu 23,8%). Zwiększył się udział informacji pozyskiwanych za pośrednictwem biura turystycznego (15,4% w stosunku 14,3% w roku ubiegłym) oraz publikacji promocyjnych (13,7% w opozycji do 10,3% w roku ubiegłym). 10. Szacowanie wielkości wpływów z turystyki Ruch turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim systematycznie rośnie. Z tegorocznych badań wynika, że zmieniają się również preferencje i oczekiwania uczestników ruchu turystycznego. Skraca się natomiast długość pobytów w regionie. Respondenci chętnie jednak wydają pieniądze na rekreację i aktywny wypoczynek, zwiedzanie oraz kulturę i rozrywkę. Potwierdzają to opinie zarządców atrakcji turystycznych oraz przedstawicieli centrów i punktów informacji turystycznej. Uczestnicy indywidualnych wywiadów pogłębionych wyraźne podkreślają, że ruch turystyczny rośnie i nie można mówić o kryzysie w branży turystycznej. Jest to bardzo istotna informacja w kontekście szacowania wielkości wpływów z turystyki do Województwa Zachodniopomorskiego. Wpływy z turystyki w regionie oszacować można na podstawie informacji GUS-u o wielkości rejestrowanego ruchu turystycznego oraz pojemności bazy noclegowej zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania. W raporcie z Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2012 r. uwzględniono dodatkowo przychody z działalności gastronomicznej oraz statystyki odwiedzających muzea. Sami autorzy raportu podkreślali, że do tych dwóch ostatnich źródeł informacji o dochodach z turystyki należy podchodzić bardzo ostrożnie. Nie można stwierdzić, jak duży odsetek korzystających z tych usług stanowią mieszkańcy lub inne grupy, których nie można zakwalifikować jako turystów lub odwiedzających. W 2012 r. w Województwie Zachodniopomorskim udzielono noclegów, w tym turystom polskim i turystom zagranicznym. Na przestrzeni ostatnich czterech lat odnotowano wzrost liczby udzielonych noclegów o 9,6% (udzielono o 13,9% więcej noclegów Polakom i 8,3% obcokrajowcom). Średnia długość pobytu obu grup wynosiła według GUS-u 5,5 doby (w przypadku gości zagranicznych średnia długość pobytu wzrosła o 0,4 doby, spadła natomiast średnia długość pobytu gości z Polski o 0,2 doby). W regionie w czerwcu 2012 r. funkcjonowało 870 obiektów bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania, oferujących miejsc noclegowych. Średnie wykorzystanie bazy noclegowej kształtowało się na poziomie 44,0%. Są to oczywiście dane o rejestrowanym ruchu turystycznym i bazie noclegowej i nie uwzględniają one rozmiaru tzw. szarej strefy oraz licznych małych obiektów noclegowych (GUS ewidencjonuje obiekty

109 indywidualnego zakwaterowania powyżej 10 miejsc noclegowych, które licznie występują w pasie nadmorskim). Z informacji uzyskanych podczas rozmów z zarządcami atrakcji turystycznych i przedstawicieli informacji turystycznych wynika, że np. w Kołobrzegu i najbliższych okolicach znajduje się ok miejsc noclegowych i udzielanych jest ok noclegów. Daje to wyobrażenie o przypuszczalnej wielkości rzeczywistego ruchu turystycznego. Na przestrzeni ostatnich czterech lat wzrosła również łączna liczba turystów odwiedzających region w miesiącu sierpniu (w okresie przeprowadzania Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r). W sierpniu 2012 r. odnotowano wzrost korzystających z bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania o 2,2% w stosunku do analogicznego okresu w roku poprzednim. Region odwiedziło wówczas turystów korzystających z bazy noclegowej zbiorowego zakwaterowania i korzystających z bazy noclegowej indywidualnego i zbiorowego zakwaterowania (w tym Polaków i obcokrajowców). Niestety, na moment opracowywania raportu nie były dostępne dane o ruchu turystycznym w sierpniu 2013 r., dlatego użyte zostały dane za rok poprzedni. Oprócz nocujących w rejestrowanej bazie noclegowej należy uwzględnić również korzystających z gościny u rodziny lub znajomych (18,2% Polaków i 10,2% obcokrajowców) oraz jednodniowych odwiedzających (odpowiednio: 7,4% i 10,2%). Według takich szacunków Województwo Zachodniopomorskie mogło odwiedzić łącznie uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego, w tym gości z Polski i z zagranicy. Goście z Polski przeznaczyli na pobyt turystyczny w Województwie Zachodniopomorskim średnio 385,70 zł (wydatki na jeden dzień pobytu wynosiły średnio 89,69 zł.), natomiast średnie wydatki obcokrajowca odwiedzającego podczas pobytu w regionie wynosiły 933,50 zł (wydatki na jeden dzień pobytu wynosiły średnio 424,32 zł). Wpływy z turystyki do Województwa Zachodniopomorskiego w sierpniu 2013 r. mogły wynieść zł

110 IV. Ruch turystyczny w atrakcjach Województwa Zachodniopomorskiego oraz w centrach i punktach informacji turystycznej (wnioski z badań IDI) 1. Opis realizacji badania Zarządcy atrakcji turystycznych oraz przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej mają bezpośredni kontakt z uczestnikami ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. Osoby te posiadają bogatą wiedzę w zakresie charakterystyki ruchu turystycznego (wielkość, sezonowość, rozkład przestrzenny). Wiedzą, kto i w jakim celu odwiedza region, potrafią też dokonać charakterystyki uczestnika ruchu turystycznego. Znają preferencje swoich gości, również w zakresie źródeł informacji. Planując działania promocyjne (promujące konkretną atrakcję, miasto, gminę lub subregion) kierują się oczekiwaniami i potrzebami turystów i odwiedzających. Zabiegają o wydłużenie sezonu turystycznego, jak i o podniesienie atrakcyjności oferty turystycznej. Tegoroczne badanie miało na celu poznanie opinii zarządców atrakcji turystycznych oraz przedstawicieli informacji turystycznych w zakresie struktury krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. W porozumieniu z Zamawiającym wytypowano 18 ekspertów lokalnych, w tym 8 kierowników centrów lub punktów informacji turystycznej i 10 zarządów atrakcji turystycznych Województwa Zachodniopomorskiego, z którymi zrealizowano indywidualne wywiady pogłębione (IDI). Wywiady te trwały ok. godziny i poruszały zagadnienia służące realizacji celów szczegółowych Badania struktury uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim w 2013 r.. Do przeprowadzenia badania służył wystandaryzowany scenariusz. Dużą zaletą wywiadów z przedstawicielami centrów lub punktów informacji turystycznej jest to, że uczestniczyli w nich kierownicy tych jednostek. Dzięki temu uzyskano szersze spojrzenie na funkcjonowanie informacji turystycznych w regionie. Na wstępie należy zaznaczyć, że centra i punkty organizacji turystycznej są bardzo zróżnicowane pod względem organizacyjnym, umiejscowienia w strukturze jednostek samorządu lokalnego, ich zakładów budżetowych, spółek gminnych lub organizacji pozarządowych (w tym lokalnych organizacji turystycznych). Z tego względu różnie rozwiązana jest kwestia prowadzenia działalności gospodarczej, w tym sprzedaży wydawnictw turystycznych. Problem ten zostanie omówiony w kolejnym rozdziale (badanie jakości obsługi ruchu turystycznego w jednostkach informacji turystycznej, przeprowadzone metodą Tajemniczy Klient ). Wywiady z przedstawicielami centrów i punktów informacji turystycznej nie tylko uzupełniają badanie krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego (wykonanego metodą PAPI), ale również łączą się z niejawnym i obiektywnym badaniem jakości obsługi przez informatorów turystycznych. Dzięki temu można dokonać porównania pomiędzy deklarowanym poziomem jakości a stanem rzeczywistym (odczuciami turysty). Zróżnicowanie dotyczy również atrakcji turystycznych, w których przeprowadzono badanie. Część z nich jest własnością prywatną, natomiast inne podlegają jednostkom samorządu terytorialnego (są ich zakładami budżetowymi) lub spółek gminnych. Działalność tych ostatnich podmiotów obejmuje nie tylko obsługę ruchu turystycznego, ale również działalność kulturalną i edukacyjną na rzecz lokalnej społeczności. Zakres zaangażowania w obsługę ruchu turystycznego sytuuje się na różnym poziomie

111 Poniżej znajdują się syntetyczne wnioski z wywiadów przeprowadzonych z zarządcami atrakcji turystycznych oraz przedstawicielami centrów i punktów informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Obszarem realizacji wywiadów były destynacje turystyczne wskazane przez Zamawiającego. 2. Wielkość i rozkład przestrzenny ruchu turystycznego Przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej oceniali ruch turystyczny na podstawie odwiedzin swojej jednostki oraz opinii zasłyszanych od przedstawicieli branży turystycznej. Większość oceniła, że na przestrzeni ostatnich trzech lat następuje stały wzrost ruchu turystycznego, średnio o około 10% rok co roku. Niestety, centra i punkty informacji turystycznej w większości nie prowadzą statystyk odwiedzin turystów. Na obszarze pojezierzy oceniano, że tegoroczny ruch turystyczny jest zbliżony wielkością do roku poprzedniego, a jego wahania zależą od czynników pogodowych. Część przedstawicieli jednostek informacji turystycznej ma ograniczoną wiedzę w zakresie ruchu turystycznego w reprezentowanej przez siebie destynacji, a swoje opinie formułują w oparciu o ruch turystyczny w zarządzanych przez siebie placówkach. Niektórzy jednak mają doskonałą wiedzę i dysponują danymi ilościowymi, potwierdzającymi formułowane wnioski. Zarządcy atrakcji różnie oceniali ruch turystyczny, jednakże w ciągu ostatnich trzech lat większość dostrzegła jego zdecydowany wzrost. Większe i dobrze zorganizowane firmy oceniają ruch turystyczny pozytywnie, chociaż, gdy pogoda jest dobra, następuje okresowy spadek liczby gości. Opinie o systematycznym wzroście ruchu turystycznego potwierdzają cytowane wcześniej statystyki GUS-u, w tym analizy prowadzone przez Urząd Statystyczny w Szczecinie. Z nielicznymi wyjątkami zarówno zarządcy atrakcji, jak również przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej, zgodnie uważają, że miniony sezon turystyczny był lepszy od poprzedniego. Na badanym obszarze szczyt ruchu turystycznego przypada na okres letni. W przypadku obszaru pojezierzy często ruch turystyczny ogranicza się tylko do okresu letniego (przed jesienią gwałtownie spada liczba odwiedzających). Obszar nadmorski wykorzystuje swoją bazę noclegową i leczniczy charakter pobytów posezonowych celem rozszerzenia oferty i przedłużenia sezonu. Dzięki temu sezon w tym miejscu nie kończy się po wakacjach. Często obiekty noclegowe są w pełni wykorzystywane do końca października przez turystów zagranicznych. Powstawanie obiektów kuracyjnych, rehabilitacyjnych oraz typu spa & wellness nie tylko w miejscowościach uzdrowiskowych spowodowało, że są one popularne również po sezonie letnim, a ich wykorzystanie w miesiącach wrzesień i październik jest porównywalne z majem i czerwcem. Zdaniem przedstawicieli informacji turystycznych oraz zarządów atrakcji, listopad, grudzień i styczeń należą do miesięcy charakteryzujących się najniższym ruchem turystycznym. W pasie pojezierzy turyści zazwyczaj przebywają jedynie od kwietnia do października, a najczęściej ich pobyt ogranicza się do miesięcy wakacyjnych. Coraz więcej atrakcji turystycznych jest również dostępnych przez cały rok, co dotyczy również tych prywatnych. Muzea i jednostki kulturalne funkcjonują całorocznie, jednak ich działalność po sezonie jest ograniczana. Liczba całorocznych atrakcji nie jest tak duża, jak oczekiwaliby tego turyści. W dużych ośrodkach miejskich wpływ na ruch turystyczny mają organizowane duże imprezy, jednakże w większości są one tylko uzupełnieniem oferty turystycznej. Szczyt natężenia imprez również przypada na sezon letni, co podkreślają zarówno uczestnicy wywiadów, jak też uczestnicy ruchu turystycznego

112 Prawie nikt z badanych nie zauważył znaczącego wpływu kryzysu na ruch turystyczny w ostatnich trzech latach. Świadczy o tym choćby wypowiedź zarządzającego atrakcjami turystycznymi w pasie nadmorskim: ( ) przychodzi sezon, szanowny panie, [i jest tu] do zwariowania ludzi. Po prostu nie ma miejsc. Pan by chciał swoich znajomych gdzieś wcisnąć, nie ma szans. W destynacjach nadmorskich kryzys w ogóle nie jest dostrzegalny: wzrasta zarówno liczba gości, jak również wielkość wydawanych przez nich środków finansowych. Niektórzy uczestnicy wywiadów dostrzegają rozwarstwianie się uczestników ruchu turystycznego: są osoby wydające bardzo dużo, coraz więcej jest jednak również wiele takich osób, które wybierają pobyty ekonomiczne i starannie szacują budżet przeznaczany na wypoczynek. Przedstawiciele pasa pojezierzy wypowiadają się ostrożniej na temat kryzysu. Ich zdaniem nie można mówić, że kryzysu nie widać. Jego wpływ nie jest jednak znaczący. Centra i punkty informacji turystycznej nie podejmują przeważnie żadnych działań poza obsługą bieżącego ruchu turystycznego. Dotyczy to jednostek funkcjonujących w strukturach samorządowych i wynika często z faktu, że działalnością promocyjną na rzecz zwiększenia ruchu turystycznego zajmują się inne komórki. Widać brak powiązania pomiędzy promocją turystyki a obsługą ruchu turystycznego. Są jednak przypadki przynależności centrów i punktów do wydziałów promocji i turystyki (np. Centrum Informacji Turystycznej w Świnoujściu). Mówiąc o działaniach na rzecz zmniejszenia sezonowości i zwiększenia ruchu turystycznego, pracownicy jednostek informacji turystycznej przedstawiali najczęściej różne kroki podejmowane na poziomie samorządu lokalnego. Rozmówcy dostrzegają zwiększoną liczbę osób poszukujących aktywnego wypoczynku i turystów zagranicznych wypoczywających po sezonie letnim nad morzem. Deklarują podejmowanie działań odpowiadających na to zapotrzebowanie, współuczestniczą w realizacji projektów takich, jak np. wypoczynek za 50%, akcje w centrach handlowych dużych miast, akcje klimatyczne plaże w miastach w Polsce, reklamy naklejkowe w pociągach IC i TLK, wystawiennictwo na imprezach targowych. Współdziałając z lokalnymi organizacjami turystycznymi, podejmują się współorganizacji podróży studyjnych dziennikarzy, seminariów dla touroperatorów bądź szkoleń dla branży turystycznej. Przedsiębiorcy w większości pracują cały rok i muszą zapewnić sobie klientów również na okres tzw. martwego sezonu. Podejmują szereg działań zmierzających do rozszerzenia sezonu i zwiększenia ruchu turystycznego: zapewniają dowóz gości z bazy noclegowej do prowadzonej przez siebie atrakcji turystycznej, prowadzą akwizycję usług poprzez internet, współdziałają z samorządami lokalnymi w akcjach rabatów (np. miasto x za 50%), rozszerzają swoją ofertę o obiekty takie, jak kino, planetarium, fortyfikacje czy muzea funkcjonujące cały rok, jak również przygotowują specjalną ofertę adresowaną do regionu. W sezonie letnim centra i punkty informacji turystycznej wydłużają godziny pracy, rozszerzają czas pracy o dni weekendowe oraz zatrudniają dodatkowe osoby. Niestety, często nie jest to wykwalifikowany personel: są to na ogół stażyści. Uruchamiane są też dodatkowe punkty informacji turystycznej bliżej miejsc koncentracji ruchu turystycznego (np. sezonowe punkty przy plaży). Jednakże mobilność jednostek informacji i gospodarczy aspekt ich funkcjonowania nie są mocną stroną analizowanych centrów i punktów. Bardzo często o lokalizacji jednostek i ich działaniu decydują względy formalne możliwość wpasowania informacji turystycznej w określoną strukturę urzędu, dostępny lokal i zasoby kadrowe. W przypadku miejscowości nadmorskich widoczna jest presja uczestników ruchu turystycznego, która powoduje, że jednostki informacji turystycznej są rozbudowywane stosownie do potrzeb i oczekiwań turystów. Pas pojezierzy jednakże jest bardziej konserwatywny, ponieważ nie można zaobserwować tu znaczącego zwiększenia ruchu turystycznego. O funkcjonowaniu informacji turystycznej często decydują względy finansowe i ograniczony budżet na wsparcie rozwoju turystyki w gminie

113 Centra i punkty informacji turystycznej poprzestają na świadczeniu podstawowych usług (dostarczanie uczestnikom ruchu turystycznego nieodpłatnej informacji turystycznej). W wielu wypadkach ich działalność nie jest powiązana z badaniami ruchu turystycznego i wynikającymi z niego ekonomicznymi wynikami (nie można mówić o prostej zależności pomiędzy nakładami na rozwój i promocję turystyki w celu zwiększenia ruchu turystycznego a korzyściami finansowymi dla gminy). W wielu wypadkach zwiększenie ruchu turystycznego jest dodatkowym obciążeniem i wiąże się z problemami lokalowo-personalnymi. Przedsiębiorcy turystyczni oceniają natężenie ruchu poprzez zainwestowane pieniądze, czas i stopę zwrotu kapitału. Zarządcy atrakcji oceniają pozytywnie ekonomiczne efekty, wynikające ze zwiększania się ruchu turystycznego. Większość centrów i punktów informacji turystycznej nie prowadzi działalności gospodarczej. Jeśli mogą natomiast prowadzić taką działalność, sprzedają mapy, przewodniki, pamiątki lub bilety na imprezy kulturalne bądź też do atrakcji turystycznych. Żadna z informacji nie zajmowała się pośrednictwem w sprzedaży noclegów, chociaż niektóre w tym pomagały. Część centrów i punktów informacji samodzielnie wykonuje lub zleca podmiotom zewnętrznym wykonanie map, przewodników, gadżetów, pamiątek. Są również takie podmioty, których funkcjonowanie jest ukierunkowane na osiąganie przychodów i rozwój. Zyski z działalności gospodarczej przeznaczają na rozwój. Inwestują w podniesienie jakości infrastruktury i obsługi ruchu turystycznego. Jednostki informacji jeszcze nie wykonały bilansu swoich finansów i trudno im ocenić tegoroczne wpływy z tej działalności. Przedsiębiorcy są zadowoleni z natężenia ruchu i wpływów finansowych, które on za sobą niesie. Nie chcą ujawniać wysokości dochodów. Podkreślają jednak, że osiągane wyniki są dla nich satysfakcjonujące i systematycznie rosną. 3. Charakterystyka uczestników ruchu turystycznego Zdaniem przedstawicieli centrów i punktów informacji turystycznej odwiedza je najczęściej typowy turysta. Nie wyróżnia się niczym szczególnym. Uczestnicy wywiadów często nie potrafili krótko scharakteryzować statystycznego turysty ( nie można jednoznacznie stwierdzić, nas odwiedza każdy ). Uczestnik ruchu turystycznego najczęściej pyta o to, co może zwiedzić, gdzie się warto zatrzymać, gdzie zjeść, co ciekawego znajduje się w danym miejscu. Często jednostkę informacji odwiedzają mieszkańcy chcący zakupić np. bilet na imprezy kulturalne. Jeśli centrum lub punkt są zlokalizowane w miejscu zagęszczenia ruchu turystycznego, zadawane pytania dotyczą najróżniejszych dziedzin i często są bardzo prozaiczne (osoby pytają najczęściej o toaletę, bankomat, pocztę, aptekę). Jednostki położone poza miejscami koncentracji ruchu przyjmują więcej pytań od turystów przygotowanych do odwiedzin. Również zakres potrzeb informacyjnych jest bardziej szeroki i szczegółowy zarazem, np. dotyczący możliwości aktywnego spędzania czasu. Uczestnicy wywiadów (również zarządcy atrakcji) wskazują na duże zróżnicowanie w obrębie uczestników ruchu turystycznego. Jest wiele segmentów rynku, m.in.: rodziny z dziećmi, pary, emeryci, single, grupy dzieci i młodzieży, zorganizowane grupy turystów zagranicznych (głównie Niemców). Trudno powiedzieć, która grupa jest najważniejsza i dominująca. Sytuacja zmienia się w ciągu roku i zależy od wielu czynników. Grupy zorganizowane stanowią w sezonie letnim niewielki odsetek odwiedzających. Dotyczy to zarówno jednostek informacji turystycznej, jak również atrakcji. Zmalała liczba grup dzieci i młodzieży szkolnej, co potwierdzają np. zarządcy jednostek muzealnych. Po sezonie się to zmienia i liczba grup rośnie zarówno w centrach i punktach informacji turystycznej, jak i atrakcjach. Niektóre atrakcje bazują prawie wyłącznie na grupach zorganizowanych, szczególnie po sezonie wakacyjnym

114 Stosunek liczby turystów krajowych do zagranicznych jest różny, w zależności od popularności destynacji lub konkretnej atrakcji. Blisko granicy i dużych ośrodków często w sezonie letnim goście zagraniczni stanowią nawet ponad połowę osób odwiedzających atrakcje turystyczne. Wiele centrów i punktów informacji deklaruje, że w miesiącach wakacyjnych ponad jedna trzecia to obcokrajowcy. Z kolei po sezonie liczba turystów zagranicznych rośnie i dochodzi w miejscowościach nadmorskich do 80%. Również zarządcy atrakcji podkreślają istotne znaczenie gości zagranicznych w portfelu ich klientów i szacują udział tej grupy na poziomie od 8% do 40%. Uczestnicy zagranicznego ruchu turystycznego chętnie odwiedzają obszar pojezierzy Województwa Zachodniopomorskiego. Zdaniem respondentów grupa ta coraz chętniej odwiedza ten obszar, również poza sezonem letnim. Cenią piękny krajobraz, brak zurbanizowania, kontakt z naturą. Uczestnicy ruchu turystycznego oczekują różnego rodzaju udogodnień związanych z pobytem w miejscowościach turystycznych. Chcą otrzymać w centrach i punktach informacji podstawowe wydawnictwa w wersji drukowanej: plan, mapę, przewodnik, tanie pamiątki. Obcokrajowcy oczekują obsługi w ich języku i pomocy w znalezieniu noclegu. Liczą, że dzięki otrzymanym materiałom i infrastrukturze będą mogli swobodnie i bezpiecznie poruszać się po regionie, zaparkować samochód oraz uprawiać turystykę aktywną. Gestorzy atrakcji starają się dostosować do upodobań i potrzeb turystów. Oferują różnego rodzaju usługi dodatkowe i rozszerzają zakres oferty. Turyści oczekują również poprawy estetyki obszaru, który odwiedzają, oraz podstawowej infrastruktury (oznakowanie, toalety, pojemniki na śmieci). Chcieliby przed podróżą mieć dostęp on-line do planowanych miejsc odwiedzin, np. poprzez kamery on-line oraz rozbudowane i aktualne strony internetowe, zawierające informacje w językach obcych. Zdaniem rozmówców rośnie liczba gości (zarówno krajowych, jak i zagranicznych), osób zainteresowanych turystyką aktywną oraz poznawaniem atrakcji historycznych, kulturalnych i przyrodniczych. Wzrasta również odsetek tzw. świadomych turystów i jednocześnie bardziej wymagających. Oczekują oni zaspokojenia swoich potrzeb i oczekiwań. Opinie zarządów atrakcji i przedstawicieli punktów informacji potwierdzają tegoroczne badania uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w Województwie Zachodniopomorskim. 4. Preferencje uczestników ruchu turystycznego Odwiedzenie przez turystów jednostki informacji jest przeważnie wizytą po drodze, w celu pozyskania aktualnych informacji w zakresie możliwości spędzenia wolnego czasu. Sam znak i przyciąga uwagę uczestników ruchu turystycznego, będąc swojego rodzaju obietnicą otrzymania chociażby materiałów drukowanych, będących pamiątką z odwiedzin. Wizyty następują częściej, gdy pogoda jest gorsza. Zarządcy atrakcji turystycznych mają podobne odczucia: często pojawienie się gości jest dziełem przypadku (przejeżdżali obok). Nie można zauważyć bezpośredniej zależności pomiędzy warunkami atmosferycznymi a częstotliwością odwiedzin, jako że niektóre atrakcje przyciągają zwiedzających niezależnie od pogody. Część respondentów uważa jednak, że gorsza pogoda zwiększa ruch turystyczny w atrakcjach. Przedstawiciele atrakcji turystycznych podkreślają, że zmiana liczby odwiedzających nie jest przypadkowa, a stanowi rezultat działań marketingowych. Coraz częściej atrakcje odwiedzają świadomi turyści, którzy starannie zaplanowali swój przyjazd. Niektórzy są też zdania, że obecnie zwiedzanie stało się swoistą modą, przerywnikiem w spędzaniu czasu na plaży. Jak podkreślano wcześniej, dla wielu turystów wizyta w centrum lub punkcie informacji wiąże się z otrzymaniem podstawowej informacji o tym, gdzie znajduje się dany sklep, apteka, bankomat, restauracja, baza noclegowa, transport bądź atrakcja. Część turystów szuka informacji na temat możliwości spędzenia czasu, przychodzą po plan miasta, przewodnik rowerowy, mapę rowerową. Grupy zorganizowane traktują jednostkę informacji jako punkt zbiorczy. Wielu turystów przychodzi po drukowane wersje konkretnych wydawnictw bądź przewodników, z którymi np. mieli okazję zapoznać się wcześniej w wersji elektronicznej

115 Przedstawiciele atrakcji i informacji turystycznych mają różne zdanie na temat przygotowania uczestników ruchu turystycznego do odwiedzenia obszaru lub danego miejsca. Zdaniem respondentów większość turystów jest leniwa i nie do końca wie, jak może spędzić wolny czas, nie przygotowuje się w szczególny sposób do wyjazdu (dotyczy to zwłaszcza Polaków). Odwiedzając jednostkę informacji turystycznej oczekują kompleksowej wiedzy, wręcz poprowadzenia. Wielu odwiedzających oczekuje informacji dotyczących nie tylko możliwości spędzania czasu w miejscu pobytu, ale również dotyczących bardziej oddalonych miejsc i atrakcji. Wiele informacji przekazywanych jest również poprzez rozmowy telefoniczne i droga ową. Niektórzy uczestnicy wywiadów podkreślali, że wzrasta liczba dobrze przygotowanych do zwiedzania miejsc i atrakcji. Odwiedzający gromadzą informacje i podczas pobytu oczekują ich uzupełnienia bądź zweryfikowania. Turyści są zainteresowani usługami dodatkowymi, jednakże większość punktów informacji nie może prowadzić działalności gospodarczej. Dla pozostałych jest to działalność dodatkowa, która podczas sezonu może stanowić problem podczas prowadzenia podstawowej działalności. Uczestnicy ruchu turystycznego pytają o przewodników, oczekują pomocy w znalezieniu noclegu (pośrednictwa), chcą kupić wydawnictwa, tanie pamiątki, a także bilety na imprezy kulturalne, na rejsy i do atrakcji turystycznych. W pasie pojezierzy, gdzie brakuje sklepów ze sprzętem turystycznym, odwiedzający są również zainteresowani takimi usługami. Atrakcje turystyczne oferują szereg dodatkowych usług, polecają zakup dodatkowego sprzętu, dbają o otoczenie, wysoką estetykę toalet, np. udostępniają parasole podczas zwiedzania, transport do atrakcji, dbają o wyedukowaną i kompetentną obsługę. Zdaniem wielu zarządców atrakcji tego właśnie oczekują turyści i konieczny jest nieustanny rozwój i zwiększanie atrakcyjności oferty. Przekłada się to na wzrost odwiedzin, a tym samym ruchu turystycznego. Poprawa ilości atrakcji i jakości obsługi ruchu turystycznego jest dostrzegana i doceniana przez turystów. Nie jest to tylko opinia uczestników wywiadów, ale również samych zainteresowanych (respondentów uczestniczących w badaniu PAPI). 5. Zidentyfikowanie źródeł informacji o regionie oraz diagnoza potrzeb informacyjnych uczestników ruchu turystycznego Centra i jednostki informacji turystycznej z reguły nie pytają o to, z jakich źródeł odwiedzający czerpali wiedzę przed przyjazdem do Województwa Zachodniopomorskiego, ani co ich skłoniło do odwiedzenia regionu i konkretnej atrakcji. Większość podmiotów nie pozyskuje informacji zwrotnych od turystów. Dlatego jednostki te mają ograniczoną wiedzę w tym zakresie, jak również w tym dotyczącym charakterystyki turystów. Rzadko odwiedziny w informacji turystycznej są związane z prowadzonymi przez nią działaniami promocyjnymi. Takie sytuacje oczywiście zdarzają się, o czym wspominali rozmówcy. Czasem sami turyści informują, że powodem przyjazdu była np. promocja na targach lub publikacje promocyjne (dotyczy to najczęściej odwiedzających region po raz pierwszy, w szczególności obcokrajowców). Zarządcy prywatnych atrakcji turystycznych podchodzą do omawianego zagadnienia bardziej odpowiedzialnie i aktywnie. Wynika to głównie z faktu, że traktują działania marketingowe na zasadzie inwestycji, która musi się zwrócić w postaci zwiększonego ruchu turystycznego. Prowadzą regularnie monitoring skuteczności realizowanej polityki marketingowej. Systematycznie badają opinie uczestników ruchu turystycznego, analizują motywy odwiedzenia atrakcji, źródła informacji, a także efektywność konkretnych form przekazu. Rozmówcy odmówili jednak podawania szczegółów, zasłaniając się tajemnicą handlową i ochroną przed konkurencją

116 Zdaniem przedstawicieli informacji i zarządców atrakcji, turyści nie kwestionują wiarygodności źródeł informacji, z których czerpią wiedzę przez odwiedzeniem Województwa Zachodniopomorskiego i konkretnej destynacji. Zdarza się jednak, że uczestnicy ruchu turystycznego poddają pod wątpliwość wiarygodność materiałów promocyjnych i przekolorowywanie prezentowanych informacji (np. w niektórych publikacjach Park Kasprowicza przedstawiany jest jako ogród botaniczny, który to ogród w rzeczywistości funkcjonuje na części jego terenu). Turyści mają również zastrzeżenie dotyczące prezentacji, dostępności i oznakowania szlaków do uprawiania turystyki aktywnej. Respondenci sami kwestionują część danych zawartych w komercyjnych informatorach turystycznych (np. dotyczących szlaków wodnych i rowerowych). Według wielu informatorów turystycznych i zarządców atrakcji, turyści poszukują wiedzy o tematycznych trasach krajoznawczych, jak i możliwościach uprawiania turystyki aktywnej. Oczekują gotowych pakietów, ofert, prezentacji szczegółowych udogodnień i możliwości spędzenia wolnego czasu dla rodzin z dziećmi. Istotne znaczenie ma wyczerpujący charakter oraz rzetelność informacji. Przedstawiciele atrakcji deklarują podejmowanie działań zmierzających do zapewnienia turystom oczekiwanych przez nich informacji. Prowadzą również w tym zakresie systematyczny monitoring, modyfikują zakres przekazywanych informacji i kanały dotarcia do klientów. Dbają o rzetelność i kompletność źródeł informacji, koncentrując się intensywnie na aspekcie perswazyjnym: komunikaty zawierają element zachęty do skorzystania z oferty atrakcji. Respondenci mają świadomość, że dla turystów duże znaczenie mają nowoczesne kanały komunikacyjne. Dlatego inwestują w atrakcyjną pod względem formy i treści stronę internetową. Wierzą również w słuszność zasady, że jeden zadowolony klient jest w stanie przyciągnąć dziesięciu innych. Dlatego dbają, aby ich klienci byli zadowoleni i przekazywali dalej pozytywny obraz atrakcji. Zaobserwować można dużą zbieżność pomiędzy wiedzą respondentów na temat oczekiwań i potrzeb informacyjnych uczestników ruchu turystycznego a opiniami samych zainteresowanych, wyrażanymi podczas wywiadów bezpośrednich PAPI. Świadczy to o tym, że część rozmówców dobrze zna swoich klientów, ich pragnienia, potrafi antycypować ich potrzeby czy wręcz pobudzać popyt na swoje usługi za pomocą polityki marketingowej. Pytanie o strategię promocyjną wywołało najczęściej zakłopotanie wśród przedstawicieli centrów i punktów informacji turystycznej. Takie plany i strategie są nieznane bądź nie ma żadnych konkretnych powiązań w działaniu jednostek informacji turystycznych z tymi dokumentami. Zdarzały się jednak wyjątki: część respondentów reprezentujących te instytucje znała założenia planów promocyjnych miasta, gminy czy powiatu. Miała orientację, jakie działania wynikają z tych planów i w jaki sposób jednostka informacji wpisuje się w realizację założeń polityki marketingowej. Takie podejście dotyczyło zwłaszcza dużych ośrodków miejskich i kluczowych destynacji turystycznych pasa nadmorskiego. Uczestnicy badania podawali konkretne przykłady stosowanych narzędzi promocyjnych i kanałów dotarcia do turystów. Wymieniane były głównie publikacje promocyjne, udział w targach turystycznych i innych imprezach wystawienniczych, reklama w mass mediach, akcje outdoorowe, eventy (np. projekt plaża ), akcje typu miasto x za pół ceny, promocja za pośrednictwem nowoczesnych mediów, w tym mediów 2.0. Widoczna jest zmiana w postrzeganiu skuteczności poszczególnych narzędzi promocyjnych. Wiele przedstawicieli centrów i punktów informacji turystycznej dostrzega też ewaluowanie formuły tragów turystycznych. Zarządcy prywatnych atrakcji turystycznych niewiele mówili o posiadanych strategiach i stosowanych narzędziach promocyjnych. Również w tym przypadku zasłaniali się tajemnicą. Wyrażali opinię, że polityka marketingowa musi być zbieżna z charakterem obiektu i grupy docelowej. Duża część atrakcji koncentruje się na aktywności w sieci internetowej (strona internetowa, profil w mediach społecznościowych). Prywatne atrakcje wydają środki finansowe na działania o szerszym zasięgu dotarcia: outdoor, reklamę w mass mediach. W przypadku publicznych atrakcji (np. jednostki muzealne funkcjonujące w strukturach samorządowych) ich pracownicy skarżą się na ograniczony zakres działań promocyjnych, spowodowany uszczuplaniem budżetu

117 Wywiady z zarządcami atrakcji i przedstawicielami jednostek informacji turystycznej wykazały, że nie jest im znana strategia promocji regionu (niedawno opracowania strategia repozycjonowania marki Województwa Zachodniopomorskiego, jak również ta poprzednia). Niektórzy słyszeli o tym, że trwają prace nad strategią promocji regionu, a część rozmówców uczestniczyła w spotkaniach z wykonawcą strategii. Respondenci wyrazili opinię, że czują niedosyt informacyjny i nie czuli się włączeni w proces prac nad tym projektem (uczestnicy wywiadów wypowiadali się z reguły z dużą rezerwą na ten temat). Nie wiedzieli, z czego wynika nazwa Pomorze Zachodnie, jak ją należy rozumieć. Zarządcy atrakcji jeszcze w mniejszym stopniu posiadali wiedzę na temat strategii promocji regionu i nie chcieli wypowiadać się na ten temat. Uważają, że sprawa ich nie dotyczy i nie widzą związku z prowadzonym przez siebie biznesem. Reprezentanci pasa pojezierzy twierdzą wręcz, że podejmowane działania są dla nich niekorzystne, bo wprowadzają w błąd ich klientów. Zdania uczestników wywiadów na temat logo Województwa Zachodniopomorskiego są bardzo podzielone. Wiele osób nie widziało i nie zna nowego znaku. Duża część z nich nie wie, co o nim sądzić (nie ma skojarzeń, nie rozumie tego znaku). Opinie rozmówców są następujące: znak nowoczesny, adresowany do młodych ludzi, element pozytywnego odhaczenia, który jest dosyć trafiony, pomimo mieszanych odczuć związanych ze zmianą znaku, jest to nowoczesny rodzaj wizualnego spojrzenia na region, nowoczesny znak z kolorami, które oddają cechy regionu, czyli zieleń i woda, jest odniesienie do dawnego logo, jednak sam znak z niczym się nie kojarzy, kolory są kolorami znaków lokalnych, widoczne jest odniesienie las, woda i słońce, zarys mapy Województwa Zachodniopomorskiego, położenie, dostęp do wody, lasy, piasek, energetyczny znak w postaci latawca, czyli pokazanie możliwości do uprawiania sportów, chociażby kitesurfingu, love, chociaż można odnieść wrażenie, że słowo to jest często dopisywane i nadużywane, pierwsze skojarzenia to ptak, mewa, Podoba się w tym logo, że zostały wykorzystane zdjęcia, bo jestem zdania, że wykorzystanie grafiki z fotografią jest najtrafniejszym rodzajem oddziaływania na odbiorcę. Podoba mi się to, miejsce tego znaku oznaczającego, Bardzo wszystko komputerowe, ale kojarzy się ze skrzydłem ptaka. Jednakże jest za dużo kwadratów, jest bardzo takie nowoczesne, Może się kojarzyć z rozwidleniami rzeki Odry, Lepiej prezentuje się z perspektywy niż z bliska, na bilbordach bardzo dobrze się sprawdza, przed sobą to jest wrażenie tych pikseli, kwadraty ostre, Kolory nawiązują do poprzedniego logo, kolory związane z atrybutami województwa, Z niczym mi się nie kojarzy i dobrze, że pisze Pomorze Zachodnie, poza tym, to się z niczym nie kojarzy, ani z ptakiem, ani z przyrodą, ani z niczym. Kłopot sprawiał też logotyp Pomorze Zachodnie. Jedni mówili, że już nie są na obszarze Województwa Zachodniopomorskiego. Inni wskazywali na zawłaszczenie sobie części województwa pomorskiego. Zdaniem uczestników wywiadów emitowane spoty były zbyt dużą zbitką różnorodności, ponownie pokazujące region poprzez pryzmat letniego wypoczynku, który później nie zostawia śladu w pamięci

118 Można dostrzec zbieżność pomiędzy opiniami wyrażanymi przez respondentów a wypowiedziami uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego. Powtarzają się najważniejsze skojarzenia: odhaczenie, zarys mapy Województwa Zachodniopomorskiego, kwadraty, piksele, mewa, ptak, skrzydła ptaka, latawiec, kolory nieba, wody, lasu, słońca i piasku. Najbardziej znamienna jest wypowiedź, że są to kolory związane z atrybutami regionu. Większość skojarzeń dotyczyła w zasadzie obszaru turystyki. Istotne jest, że niektórzy uczestnicy wywiadów podkreślają nowoczesny charakter logo, które zgodnie z zamierzeniami ma być stosowane również w promocji gospodarczej Województwa Zachodniopomorskiego. Niepokojący może być fakt, że wielu respondentów postrzega znak przez pryzmat sezonowości ruchu turystycznego, z czym walczą zarówno władze samorządowe, jak również branża turystyczna. 6. Określenie zapotrzebowania uczestników ruchu turystycznego na specyfikę oferty turystycznej W opinii zarządców atrakcji i przedstawicieli jednostek informacji oferowane usługi zaspokajają potrzeby uczestników ruchu turystycznego. Informatorzy wyrażają takie zdanie, chociaż większość centrów i punktów nie monitoruje opinii turystów. Odwiedzający najbardziej zainteresowani są bezpłatnymi mapami, przewodnikami, korzystaniem z infokiosków. Jest podkreślane, że często samorząd nie wykorzystuje w wystarczający sposób jednostek jako miejsca przekazu informacji o usługach i produktach turystycznych regionu. Przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej podkreślali ograniczone możliwości w zakresie obecnych i przyszłych działań na rzecz wzbogacenia oferty turystycznej. Większość respondentów działających w ramach struktur samorządowych zaznacza, że to wykracza poza ich kompetencje. Niektórzy przedstawiali obecne i przyszłe działania na rzecz wzbogacenia oferty turystycznej, podejmowane na poziomie polityki turystycznej i promocyjnej urzędu miasta lub gminy. Bardziej wyczerpująco wypowiadali się zarządcy atrakcji turystycznych. Koncentrowali się na bieżących aspektach oferty turystycznej. Rozmówcy ci bardzo dbają o kompleksowość oferty. Jak wspomniano wcześniej, starają się zapewnić dowóz, oferują usługi typu all-inclusive, łączą usługi w atrakcyjne pakiety, dodają bonusy, organizują specjalne upusty. Dotyczy to zwłaszcza prywatnych atrakcji. Jednostki publiczne mają ograniczone pole manewrowania ceną. Skupiają się przede wszystkim na aspektach merytorycznych. Dbają o wysoką jakość usług i ich dostępność. W miarę możliwości uzupełniają ofertę podstawową o dodatkowe elementy (np. organizują drobny poczęstunek przy okazji wernisażu, otwarcia wystawy, zapewniają atrakcyjne pakiety dla grup, np. zwiedzanie, poczęstunek, prelekcja, pokazy artystyczne). Istotnym problemem ruchu turystycznego Województwa Zachodniopomorskiego jest jego sezonowość. Jednym z elementów wywiadu było poznanie opinii rozmówców na temat tego, w jakim ich zdaniem kierunku musiałaby się zmieniać oferta turystyczna regionu, aby turyści byli bardziej skłonni przyjechać tutaj poza sezonem letnim. Pytanie to było adresowane w większym stopniu do przedstawicieli centrów i punktów informacji turystycznej, jako reprezentantów samorządu lokalnego. Niektóre jednostki chciałyby rozwinąć swoją działalność o sprzedaż biletów, pamiątek oraz ich produkcję, pośrednictwo w rezerwacji usług turystycznych, np. noclegów, oraz wymianę informacji z innymi podobnymi punktami. Część respondentów odnosiło się do działań podejmowanych na poziomie miasta lub gminy. Niektóre jednostki samorządu lokalnego współpracują z przedstawicielami branży hotelarsko-gastronomicznej i zarządcami atrakcji, promując daną destynację jako atrakcyjne miejsce na przyjazd poza sezonem letnim. Uczestnicy wywiadów wymieniali cytowane już wcześniej akcje, które mają spowodować zwiększenie pozasezonowego ruchu turystycznego (np. listopadowa i marcowa edycja akcji miasto x za pół ceny ). Rozmówcy wyraźnie podkreślają, że turyści oczekują większej ilości całorocznych atrakcji, korzystnych cen,

119 pakietów usług, zapewnienia atrakcyjnych możliwości spędzania w Województwie Zachodniopomorskim w mniej sprzyjających porach roku. Duża część respondentów wskazywała na infrastrukturę, która pozwoliłaby wykorzystać dostępne miejsca noclegowe w okresie poza sezonem, np.: aquaparki, całoroczne centra rozrywki. Padały również propozycje dotyczące stworzenia nowych produktów w formie pakietów oraz koordynacji lub przesunięcia terminów ciekawych imprez kulturalnych, rozrywkowych i sportowych na okres przedi posezonowy. Również w tym zakresie opinie rozmówców są kompatybilne z deklaracjami wyrażanymi przez uczestników ruchu turystycznego. Bardziej konkretnych informacji udzielili reprezentanci prywatnych atrakcji turystycznych. Uważają oni, że dzięki systematycznemu monitoringowi posiadają wiedzę na temat potrzeb i preferencji uczestników ruchu turystycznego. Podawali przykłady ośrodków spa & wellness, które starają się zapewnić atrakcyjną, całoroczną ofertę. Uczestnicy wywiadów często współpracują z takimi obiektami i oferują swoje usługi przebywającym w nich gościom. Dostrzegają jednak istotny problem: zarządzający ośrodkami spa & wellness podejmują wysiłki zmierzające do takiego rozszerzenia oferty dla swoich gości, aby praktycznie zamknąć ich na terenie obiektu. Właściciele prywatnych atrakcji poszukują zatem narzędzi wpływania na wydłużenie sezonu w zarządzanym przez siebie obiekcie. Często uważają jednak, że słaby ruch turystyczny poza sezonem wynika ze słabej promocji. Mają jednak świadomość, że zmiana modelu zachowań turystów jest długotrwałym procesem. Zarówno przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej, jak również zarządcy atrakcji są zainteresowani współpracą i wspólną sprzedażą oferty, jednakże zdaniem uczestników wywiadów brakuje podmiotów, które chciałyby się tego zadania podjąć i skoordynować sprzedaż sieciową oferty turystycznej. Częściej merytorycznie wypowiadali się tutaj przedstawiciele prywatnych atrakcji turystycznych. Część z nich przygotowuje dla swoich klientów pakiety usług, a zatem wiedzą doskonale, na czym polega tego typu oferta. Respondenci nieustannie uczą się, podpatrują dobre praktyki z innych regionów i krajów. Jednym z dobrych przykładów, zdaniem uczestników, jest rozwijana Szczecińska Karta Turystyczna. Przedstawiciele publicznych atrakcji turystycznych również wykazywali zainteresowanie udziałem w łączonej sprzedaży pakietów usług. Niektórzy mają już własne doświadczenia z takiej współpracy, np. sprzedaż biletów wstępu za pośrednictwem lokalnej organizacji turystycznej. 7. Poziom zaangażowania i współpracy w obsługę ruchu turystycznego i promocję turystyczną Uczestników wywiadów zapytano o poziom lokalnej współpracy na rzecz zwiększenia ruchu turystycznego oraz rozwoju i promocji turystyki. Współpraca dotyczy kilku poziomów. Pierwszy jest związany z kontaktami pomiędzy centrami i punktami informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Nieformalna współpraca istnieje, choć jest utrudniona z racji sporadyczności personalnych spotkań. Większość rozmówców zna się osobiście, spotyka np. przy okazji wspólnego uczestnictwa w imprezach targowych. Nie ma jednak, zdaniem respondentów, stałej platformy współpracy i wymiany doświadczeń. Rozmówcom brakuje takiej formy współpracy i chętnie zaangażowaliby się w tego rodzaju aktywność. Cześć jednostek informacji turystycznej współpracuje z innymi w regionie, posiada materiały innych destynacji i obszarów Województwa Zachodniopomorskiego i wymienia się nimi. Niektórzy respondenci uważają, że współpraca na tym poziomie funkcjonuje bo wspomagamy się, ja reklamuję ich hotele. Brak jest koordynacji kalendarza imprez, również na poziomie regionalnym. W opinii uczestników wywiadów brakuje również zadowalającej współpracy na poziomie regionalnym. Niektórym jednostkom brakuje nie tylko informacji, ale również wydawnictw promujących region. Część rozmówców wypowiadało się bardzo ostrożnie, zastrzegając, że wyrażają wyłącznie prywatne opinie

120 Zarządcy prywatnych atrakcji w większości nie zauważają żadnej współpracy na poziomie lokalnym i regionalnym. Nie widzą korzyści w takiej współpracy, nie czują potrzeby zaangażowania. Natomiast zarządcy publicznych atrakcji twierdzili, że nie są zapraszani do współpracy. Brakuje im większego zaangażowania, zarówno ze strony władz samorządowych, jak również podmiotów prywatnych. Przedstawiciele centrów i punktów informacji turystycznej oczekiwaliby przekazywania i wymiany informacji, systemów informatycznych z systemami rezerwacji miejsc. Część respondentów jest zadowolona z obecnego poziomu współpracy i oczekiwałaby utrzymania go w przyszłości. Z kolei przedsiębiorcy reprezentujący prywatne atrakcje od lat sami sobie dają radę i w większości nie oczekują pomocy. Nie czują się wspierani przez samorządy lokalne

121 V. Jakość obsługi uczestników ruchu turystycznego w centrach i punktach informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego (wnioski z badania Mystery Client < Tajemniczy Klient >) 1. Opis realizacji badania Centra i punkty informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego są istotnym elementem obsługi ruchu turystycznego regionu. Często są pierwszym kontaktem turysty z ofertą Województwa Zachodniopomorskiego. Zainteresowani odwiedzeniem regionu przed wizytą kontaktują się z jednostkami informacji turystycznej (telefonicznie lub via ). Badania uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego nie wykazały, że informacja turystyczna jest jednym z głównych źródeł informacji determinujących podjęcie decyzji o przyjeździe na Pomorze Zachodnie (4,9% Polaków i 5,1% obcokrajowców zadeklarowało poleganie na tym źródle). Nie umniejsza to roli centrów i punktów informacji turystycznej, które mają duży wpływ na wizerunek regionu i na potencjalną chęć ponownego odwiedzenia regionu bądź rezygnację z przyjazdu w przyszłości. Głównym celem badania metodą Tajemniczy Klient jest analiza i ocena obsługi uczestników krajowego i zagranicznego ruchu turystycznego w centrach i punktach informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Przeprowadzenie badania miało na celu osobiste poznanie informatorów podczas ich pracy: obsługi turystów i odwiedzających, zainteresowanych ofertą turystyczną poszczególnych destynacji i regionu. Cele szczegółowe badania obejmowały ocenę: jakości obsługi w jednostkach informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego (stosowane formuły grzecznościowe, życzliwość i uprzejmość informatorów, umiejętność nawiązania kontaktu z odwiedzającym, szybkość reakcji na zapytania oraz stopień dopasowania odpowiedzi do oczekiwań klientów, prezentację sposób przedstawienie się informatora i jednostki, kompletność, rzeczowość, sprawność komunikacji werbalnej i niewerbalnej), wizerunku centrów i punktów informacji turystycznej oraz zatrudnionych informatorów (obszar wizualny, zachowań i komunikacji), organizacji pracy centrów i punktów informacji turystycznej (dojazd do jednostki, oznakowanie, strefa wejścia, stanowiska informatora, udogodnienia dla odwiedzających, w tym niepełnosprawnych, prezentacja materiałów informacyjnych), reagowania w przypadku trudnych sytuacji i niestandardowych oraz trudnych klientów, wpływu jakości obsługi na poziom zadowolenia turystów i potencjalną chęć ponownego odwiedzenia regionu, rezygnację z przyjazdu w przyszłości, znajomości oferty turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego. Osoby kierujące centrami i punktami informacji turystycznej były również podmiotem badania metodą IDI. Wcześniejsze przeprowadzenie badania jakości w charakterze Tajemniczego Klienta umożliwiło porównanie jakości obsługi dokonanej w trakcie badania z opiniami turystów i postrzeganiem jakości swojej pracy przez same zainteresowane podmioty

122 Ocena jakości obsługi uczestników ruchu turystycznego została przeprowadzona za pomocą następujących technik badawczych: badane metodą Tajemniczy Klient w oparciu o obserwację bezpośrednią podczas wizyty centrach i punktach informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego, badanie metodą Tajemniczy Klient za pomocą zapytania o ofertę turystyczną regionu. Badanie zostało zrealizowane w 16 jednostkach (centrach i punktach informacji turystycznej). Znajdują się one w destynacjach objętych badaniem, czyli w: Szczecinie (2 centra), Koszalinie, Świnoujściu, Międzyzdrojach, Niechorzu, Kołobrzegu, Milenie, Darłowie, Złocieńcu, Szczecinku, Czaplinku, Cedyni, Barlinku, Drawnie i Wałczu. Warto zaznaczyć, że centra i punkty informacji turystycznej Województwa Zachodniopomorskiego są bardzo zróżnicowane. Niektóre jednostki znajdują się bezpośrednio w strukturach urzędów miejskich lub gminnych (np. Centrum Informacji Turystycznej w Świnoujściu) i nie prowadzą sprzedaży usług. Inne są częścią zakładów budżetowych lub gminnych spółek, niekoniecznie związanych bezpośrednio z obsługą ruchu turystycznego (np. Punkt Informacji Kulturalno-Turystycznej w Międzyzdrojach). W badaniu wzięły udział również centra prowadzone przez stowarzyszenia, w tym lokalne organizacje turystyczne (m.in. Regionalne Centrum Informacji Turystycznej w Koszalinie, Centrum Informacji Turystycznej w Darłowie, Centrum Informacji Turystycznej w Szczecinku). Jednostki podległe zakładom budżetowym lub gminnym spółkom oraz prowadzone przez stowarzyszenia prowadzą działalność gospodarczą, sprzedając wydawnictwa turystyczne (przewodniki, mapy), pamiątki, dodatkowe usługi (np. usługi przewodnickie). Opisane okoliczności powodują trudności przy standaryzowaniu świadczonych usług. Część centrów i punktów informacji turystycznej regionu poddało się kategoryzacji, zgodnie z polskim systemem informacji turystycznej. Podmiotem certyfikującym w regionie jest Zachodniopomorska Regionalna Organizacja Turystyczna. Ubieganie się o określoną kategorię obliguje m.in. do zapewnienia odpowiednich warunków lokalowych, rozwiązań w zakresie obsługi klienta, kompetencji zatrudnionego personelu (jakość techniczna i jakość funkcjonalna). Certyfikację przeszły m.in. następujące centra i punkty w destynacjach objętych badaniem: Regionalne Centrum Informacji Turystycznej w Koszalinie (trzy gwiazdki), Centrum Informacji Turystycznej w Świnoujściu (trzy gwiazdki), Centrum Informacji Turystycznej w Szczecinie MOSiR (trzy gwiazdki), Centrum Informacji Turystycznej Spichlerz w Drawnie (dwie gwiazdki), Centrum Informacji Turystycznej w Barlinku (trzy gwiazdki). W Województwie Zachodniopomorskim nie funkcjonuje jednak regionalny system informacji turystycznej (taki system został stworzony m.in. w województwie małopolskim: Małopolski System Informacji Turystycznej MSIT). 2. Wizyta w charakterze Tajemniczego Klienta w centrach i punktach informacji turystycznej 2.1. Założenia wstępne przeprowadzenia wizyty Badanie metodą Tajemniczy Klient przeprowadzone zostało w oparciu o obserwację bezpośrednią podczas wizyty w wymienionych centrach i punktach informacji turystycznej. Wizyty odbyły się pomiędzy 12 a 31 sierpnia 2013 r., w czasie trwania sezonu turystycznego

123 Audytorzy realizujący badanie wcielili się w tzw. zwykłych turystów. Odwiedzający centrum lub punkt informacji turystycznej to małżeństwo zainteresowane odkrywaniem uroków i atrakcji Województwa Zachodniopomorskiego, innych niż nadmorskie plaże (interesuje ich przyroda, kultura, historia). Jest to wyjazd spontaniczny. Po drodze planują odwiedzić znajomych. Przyjechali z miasta znajdującego się na Śląsku. Są zainteresowani usługami odwiedzanej jednostki. Słyszeli od znajomych o danym miejscu, że jest ciekawe, jednak o szczegóły nie wypytywali. Gdyby okazało się, że jest inaczej, pojadą dalej, w miejsce położone niedaleko, ale ciekawsze. Turyści ci podróżują własnym samochodem, ale myślą o przyjeździe w następnym roku na rowerową tematyczną wycieczkę krajoznawczą po Województwie Zachodniopomorskim. Odwiedzający centrum lub punkt informacji turystycznej oczekują pomocy w znalezieniu noclegu, pytają o atrakcje turystyczne, ich dostępność. Chcą uzyskać informacje o szlakach rowerowych i możliwościach zwiedzania regionu na rowerze. Realizacja badania składała się z czterech etapów. Pierwszy etap obejmował analizę strony internetowej centrów i punktów informacji turystycznej (część jednostek posiada własne strony internetowe, inne jedynie podstronę na stronie internetowej miasta lub gminy). Kolejne trzy etapy stanowiły wizytę w terenie. Oceniane były trzy aspekty funkcjonowania centrum lub punktu informacji turystycznej: wygląd zewnętrzny i wewnętrzny oraz obsługa klienta przez zatrudnionego tam informatora. Końcową ocenę stanowiło subiektywne wrażenie audytora przeprowadzającego badanie. Arkusz oceny składał się łącznie z 43 pytań, w tym 23 pytania odnosiły się bezpośrednio do obsługi turysty przez informatora. Ocenianym aspektom zostały nadane odpowiednie wagi, adekwatne do znaczenia w obsłudze ruchu turystycznego (podobne założenia przyjęto w badaniach prowadzonych na zlecenie Polskiej Organizacji Turystycznej). Rozkład wag jest następujący: wygląd zewnętrzny i wewnętrzny: położenie i oznakowanie (15%), wygląd zewnętrzny i wewnętrzny: organizacja jednostki IT (20%), obsługa klienta turysty w jednostce IT (55%), subiektywne wrażenie audytora (10%) Ocena wyglądu zewnętrznego i wewnętrznego Oceniając wygląd zewnętrzny i wewnętrzny centrów i punktów informacji turystycznej badano ich położenie i oznakowanie. Kryteria oceny obejmowały m.in. oznakowanie dojścia i dojazdu do jednostki, infrastrukturę otoczenia (parking samochodowy, stojaki na rowery, bliskość przystanku komunikacji publicznej), oznakowanie samego lokalu, udogodnienia dla osób niepełnosprawnych w strefie wejścia oraz czystość i estetykę. Wymienione elementy złożyły się na łączną ocenę położenia i oznakowania

124 Na łączną ocenę położenia i oznakowania składają się zarówno czynniki zależne od kierownictwa jednostki, jak również niezależne, ale istotne z punktu widzenia uczestnika ruchu turystycznego. Z tego względu skala ocen jest dość zróżnicowana (w przedziale od 0,60 do 1,35, gdzie 1,35 jest oceną maksymalną). Rysunek 82: Położenie i oznakowanie centrów i punktów informacji turystycznej (n=16) 18. Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badania metodą Mystery Client. Centra i punkty informacji turystycznej położone są w różnych lokalizacjach. Położenie wynika często z charakteru jednostki. W dużych miastach centra informacji znajdują się w miejscach o największej koncentracji ruchu turystycznego. Często oprócz głównej siedziby na terenie danej destynacji funkcjonuje kilka dodatkowych punktów informacji. Jednostki w destynacjach nadmorskich zostały zlokalizowane w centrach miast. Dodatkowo są uruchamiane sezonowe punkty w dzielnicach nadmorskich lub w miejscach koncentracji ruchu turystycznego. W miastach, szczególnie małych, w obszarze pojezierzy, punkty informacji turystycznej znajdują się najczęściej na rynku lub jego okolicach. Przeważnie jednostka posiada samodzielny lokal. W niektórych przypadkach centrum lub punkt informacji mieści się w siedzibie urzędu miasta lub gminy. Dwa punkty są połączone z muzeum lub izbą muzealną. Stolica regionu ma swoją specyfikę: miejskie Centrum Informacji Turystycznej jest zlokalizowane w budynku Żeglugi Bałtyckiej, natomiast Centrum Informacji Turystycznej Zamek (Instytucja Kultury Samorządu Województwa Zachodniopomorskiego) znajduje się bezpośrednio przy Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Lokalizacja jednostek informacji turystycznej często jest podyktowana uwarunkowaniami lokalowymi i zdarza się, że są to miejsca, do których z trudem trafia turysta. Położenie jednostki wiąże się z jej oznakowaniem, a turysta powinien bez trudu znaleźć drogę (zarówno z perspektywy kierującego pojazdem, jak również pieszego). Nie wszystkie obiekty posiadają jednak czytelne oznakowanie w systemie informacji miejskiej. Niektóre centra i punkty informacji turystycznej zmieniły niedawno swoją lokalizację. Oznakowanie dojazdu jest w trakcie tworzenia. Inne posiadają zbyt mało znaków kierujących albo znaki te okazują się zbyt małe i nieczytelne (szczególnie dla kierowców). Każda z jednostek jest położona w pobliżu parkingu samochodowego (najczęściej miejskiego). 18 Oceny poszczególnych centrów i punktów informacji turystycznej nie są ujawniane w ogólnie dostępnym raporcie. Ocenianym jednostkom zostały przyporządkowane kolejne litery alfabetu

125 Prawie połowa z nich znajduje się blisko przystanków komunikacji publicznej. W przypadku destynacji nadmorskich czynnik ten jest mniej istotny. Ważniejsze okazuje się udostępnienie stojaków do postawienia i zabezpieczenia rowerów. Takie udogodnienia znajdują się tylko przy trzech centrach informacji turystycznej (w Świnoujściu, Szczecinku i Barlinku). Dziewięć na szesnaście jednostek posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych w strefie wejścia (sześć posiada również rozwiązania lokalowe, ułatwiające obsługę niepełnosprawnych, w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich). Oznakowanie zewnętrzne lokali jednostek informacji turystycznej regulują przepisy dotyczące kategoryzacji tego typu obiektów. Większość ocenianych centrów i punktów poddało się kategoryzacji prowadzonej przez Zachodniopomorską Regionalną Organizację Turystyczną i oznakowanie spełnia zalecenia dla otrzymanej kategorii. Niemal wszystkie jednostki informacji turystycznej są dobrze oznakowane. Godziny otwarcia zostały też wyeksponowane w widoczny sposób. Wyjątek stanowi Punkt Informacji Turystycznej w Cedyni, który funkcjonuje przy Muzeum Regionalnym w Cedyni (obiekt w ogóle nie posiada oznakowania). Rysunek 83. Oznakowanie centów i punktów informacji turystycznej (n=16). Źródło: Opracowanie 2BA doradztwo strategiczne na podstawie badania metodą Mystery Client. Audytorzy zwrócili uwagę, że w niektórych przypadkach godziny otwarcia jednostki umieszczone na witrynie nie pokrywają się z informacjami dostępnymi na stronie internetowej. Zdarzyło się również, że punkt funkcjonujący przy muzeum był nieczynny, a informacja na stronie internetowej była inna. Lokale centrów i punktów informacji turystycznej są położone w otoczeniu tkanki miejskiej. Z reguły jest to otoczenie estetyczne i przyjazne turyście. Kierownictwo jednostki nie ma wpływu np. na czystość w najbliższym sąsiedztwie. Zadbanie o wygląd strefy wejścia, w szczególności czystość witryny i estetykę umieszczonych informacji, należy do pracowników obiektu. Pod względem czystości i estetyki wszystkie oceniane jednostki wypadły bardzo dobrze