Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce"

Transkrypt

1 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce Między służbą społeczną a urzędem pod redakcją Marka Rymszy

2 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce Między służbą społeczną a urzędem

3

4 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce Między służbą społeczną a urzędem pod redakcją Marka Rymszy

5

6 Spis treści Wprowadzenie Marek Rymsza Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce...11 Część I Portrety współczesnych pracowników socjalnych Marta Łuczyńska Pracownicy socjalni w procesie zmian na podstawie badań z 1988, 1995 i 2010 roku...37 Mariola Bieńko Dylematy profesji i roli w refleksyjnym projekcie tożsamości współczesnego pracownika socjalnego na przykładzie pracowników powiatowych centrów pomocy rodzinie...93 Magdalena Dudkiewicz Jak nas widzą, tak nas piszą wizerunek publiczny pracowników socjalnych Dobroniega Trawkowska Pracownicy socjalni jako środowisko zawodowe. Portret czy portrety pracowników socjalnych?(komentarz)...141

7 Część II Nowe tendencje w pracy socjalnej Tomasz Kaźmierczak Pracownicy socjalni, kapitał ludzki, profesjonalna praktyka Mariusz Granosik Mówię, jak jest, robię, co mi każą o interpretacyjnym rozdarciu współczesnego pracownika socjalnego Marek Rymsza W stronę pracy środowiskowej i nowych ról zawodowych pracowników socjalnych Mariola Racław Zmiany w pracy socjalnej z rodziną w stronę kontroli stylu życia i zarządzania marginalizacją Jerzy Szmagalski Nowe tendencje w pracy socjalnej wciąż te same problemy? (komentarz) Część III Wymiary profesjonalizacji pracy socjalnej w Polsce Marta Kozak Rozwój służb społecznych po 1989 roku oczami praktyka Jerzy Szmagalski Kształcenie do pracy socjalnej w Polsce po 1989 roku Tadeusz Kamiński Praca socjalna i pracownicy socjalni w kościelnych organizacjach pozarządowych...299

8 Maria Mendel, Marek Rymsza Po co nam pracownicy socjalni organizatorzy społeczności? Solidarność, partnerstwo, przymierze w środowiskowej pracy socjalnej Anna Olech Praca socjalna a inne profesje: punkty styczne i rozłączne Zakończenie Marek Rymsza Praca socjalna, służby społeczne, pomoc społeczna w Polsce. Stan obecny i perspektywy rozwoju Noty o autorach Bibliografia...371

9

10 WPROWADZENIE

11

12 Marek Rymsza Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce Oddajemy do rąk czytelników książkę Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem. Na początek kilka słów tłumaczących tytuł i profil niniejszej publikacji. Pracownicy socjalni to kwalifikowana część służb społecznych zatrudnionych w różnych polskich placówkach pomocy społecznej. Kim są i jacy są pracownicy socjalni? I czym jest praca socjalna, którą się zawodowo zajmują? Są to ważne i wcale nie banalne pytania. Pracownicy socjalni jako środowisko zawodowe są w Polsce słabiej rozpoznawalni niż instytucja pomocy społecznej, w której większość z nich na co dzień pracuje. Jeszcze słabiej jest rozpoznawalna sama praca socjalna. Historycznie to właśnie wykrystalizowanie się pracy socjalnej jako profesjonalnej formy pomagania (dzisiaj powiedzielibyśmy: kwalifikowanej usługi społecznej) leżało u podstaw wyodrębnienia się pracowników socjalnych jako grupy zawodowej skoncentrowanej na udzielaniu bezpośredniego wsparcia potrzebującym, współtworzącej tak zwane helping professions. W Polsce jednak to raczej uogólnione przekonania, czym jest pomoc społeczna, oraz obiegowe poglądy na temat różnych funkcjonujących w jej ramach placówek wsparcia kształtują publiczny wizerunek pracowników socjalnych, nie zaś odwrotnie. Praca socjalna jest po prostu tym, czym zajmują się wspomniani pracownicy socjalni. Ponieważ społecznie jest doceniana przede wszystkim funkcja stricte socjalna czy opiekuńcza placówek pomocy społecznej 1 związana w dużej mierze z wypłacaniem zasiłków socjalnych potoczne wyobrażenie o pracowniku socjalnym to pani od zasiłków 2. Obraz pracy socjalnej jest zaś rozmyty, nieprecyzyjny, daleki od tego, co kreśli nam teoria pracy socjalnej i co upowszechniają akademickie programy kształcenia służb społecznych. 1 Dlatego termin opieka społeczna jest nadal w potocznym użyciu, mimo że upłynęło ponad dwadzieścia lat od formalnego przekształcenia opieki społecznej w pomoc społeczną. 2 Profesja pracownika socjalnego jest w Polsce (i nie tylko w Polsce) bardzo silnie sfeminizowana.

13 12 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem Jest to sytuacja trudna dla budowania tożsamości zawodowej pracowników socjalnych jako przedstawicieli jednej ze wspomnianych helping professions. Zobaczmy, w jakże odmiennej sytuacji wyjściowej znajdują się na przykład lekarze. Lekarze to w społecznym odbiorze ci, którzy leczą chorych, a przychodnie zdrowia czy szpitale to placówki, w których lekarze pracują. Lekarz wykonujący wolny zawód i w związku z tym niemający żadnego instytucjonalnego miejsca pracy (etatu) nie przestaje być jednak lekarzem w odbiorze społecznym. Wiadomo powszechnie, kim jest i czym się zajmuje, jeśli jest czynny zawodowo. Nie ma przy tym większego znaczenia, czy przyjmuje pacjentów w gabinecie w przychodni czy wizytuje chorych w ich domach (wielu lekarzy pierwszego kontaktu łączy obie formy aktywności zawodowej i to ludziom odpowiada najbardziej). Ważne jest, aby był do tego odpowiednio przygotowany i wykonywał profesjonalnie swoją pracę. Wówczas można mu zaufać, stosować się do udzielanych przez niego porad i przestrzegać jego zaleceń. Typowy polski pracownik socjalny zaangażowany w pracę socjalną 3 łączy działania w terenie z aktywnością za biurkiem, które mieści się w konkretnej instytucji publicznej, organizacji socjalnej czy społecznej instytucji kościelnej (w Polsce jest to zazwyczaj dosłownie biurko, bo własny pokój lub gabinet to wśród pracowników socjalnych rzadki komfort). Rozwiązania w tym zakresie są różne. Na przykład w ośrodkach pomocy społecznej jedni pracownicy socjalni część każdego dnia pracy przeznaczają na pracę z dokumentami w biurze, a pozostałe godziny na pracę z ludźmi w terenie, inni wolą odpowiednio podzielić dni tygodnia na biurowe i terenowe. Tak czy inaczej, praca w terenie zazwyczaj zajmuje pracownikom socjalnym znacznie więcej czasu niż lekarze pierwszego kontaktu przeznaczają na wizyty w domach pacjentów. Paradoksalnie jednak, to wizerunek zawodowy pracowników socjalnych jest mocniej związany z zatrudniającymi ich placówkami niż wizerunek lekarzy. Różnica ta jest podstawowa. Polska służba zdrowia niedoinwestowana, wadliwie zorganizowana i źle zarządzana jest powszechnie krytykowana, ale krytyka ta tylko częściowo przenosi się na samych lekarzy. Tymczasem na pracowników socjalnych zazwyczaj są przenoszone wszystkie uogólnienia dotyczące funkcjonowania placówek pomocy społecznej. Jednocześnie pracownik socjalny postawiony w pewnym sensie poza instytucją zatrudniającą traci swój profesjonalny wizerunek, stając się w odbiorze społecznym specjalistą nie bardzo wiadomo od czego. Chciałoby się powiedzieć: i tak źle, i tak niedobrze. Czy tak być musi? 3 W literaturze przedmiotu na określenie pracowników socjalnych zaangażowanych bezpośrednio w świadczenie pracy socjalnej używa się terminu pracownicy frontowi (frontline workers). Trzeba bowiem zaznaczyć, że spora część czynnych zawodowo pracowników socjalnych, szczególnie z dłuższym stażem w zawodzie, w pewnym sensie schodzi z tego frontu : zajmuje się superwizją, konsultacjami, szkoleniami i innymi działaniami wspierającymi lub uzupełniającymi frontową pracę socjalną.

14 Marek Rymsza_Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 13 Między instytucjonalizacją pomocy społecznej a profesjonalizacją służb społecznych Warto zadać sobie następujące pytania: Dlaczego wymiar instytucjonalny jest tak ważny w wypadku pracy socjalnej? Dlaczego w Polsce pracownicy socjalni pracujący w placówkach niekojarzonych z systemem pomocy społecznej znajdują się na marginesie własnego środowiska zawodowego? Czym wobec tego jest praca socjalna, którą świadczą? Jak ją postrzegają i jakie znaczenie przywiązują do niej sami pracownicy socjalni? Czy uważają się oni bardziej za urzędników pomocy społecznej, czy też za specjalistów od pomagania? Odpowiedzi na takie właśnie pytania można szukać w niniejszej publikacji. Autorzy zamieszczonych w książce tekstów koncentrują swoje analizy nie na placówkach pomocy społecznej, ale na zatrudnionych w nich pracownikach socjalnych i świadczonej przez nich pracy socjalnej. Można powiedzieć, że pomoc społeczna w tym ujęciu tworzy instytucjonalne ramy dla aktywności zawodowej pracowników socjalnych. Większość autorów (choć nie wszyscy) odwołuje się przy tym do wyników dwóch badań empirycznych: badania ilościowego na reprezentatywnej próbie polskich pracowników socjalnych oraz badania jakościowego pracowników socjalnych zatrudnionych w ośrodkach pomocy społecznej. Oba badania są bliżej scharakteryzowane w dalszej części niniejszego opracowania. Tutaj jedynie zaznaczę, że zostały one zrealizowane w Instytucie Spraw Publicznych w 2010 roku w ramach prac Laboratorium Innowacji Społecznej wspólnego przedsięwzięcia Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL oraz Instytutu Spraw Publicznych 4. Warto także dodać, że raporty z obu badań zostały już opublikowane 5. W książce wyniki tych badań są konfrontowane z wynikami badań wcześniejszych oraz odnoszone do wybranych teorii pracy socjalnej, koncepcji socjologicznych i własnych doświadczeń zawodowych autorów. Słowem materiał empiryczny jest nie tyle sprawozdawany, ile przetwarzany. Ponadto analizy oparte na materiale badawczym zostały wzbogacone o opracowania stricte eksperckie. Rozważania wprowadzające warto rozpocząć od krótkiej charakterystyki wspomnianych ram instytucjonalnych aktywności zawodowej pracowników socjalnych, czy raczej kształtowania się tych ram. Specyfiką dwudziestu lat polskich przemian ustrojowych było bowiem to, że system pomocy społecz- 4 Laboratorium Innowacji Społecznej (LIS) jest prowadzone w ramach projektu systemowego Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy społecznej i integracji społecznej, realizowanego w latach Intencją obu organizacji współtworzących laboratorium jest przekroczenie logiki projektowej i kontynuowanie jego działalności po zakończeniu projektu. 5 Por.: M. Rymsza (red.), Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011; M. Dudkiewicz (red.), Pracownicy socjalni: pomiędzy instytucją pomocy społecznej a środowiskiem lokalnym, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011.

15 14 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem nej, formując pracowników socjalnych, sam był poddany procesowi formowania, który najlepiej oddaje termin instytucjonalizacja 6. Instytucjonalne ramy najważniejszego gminnego segmentu systemu pomocy społecznej powstały w 1990 roku, a więc w pierwszym okresie transformacji. Pomysł na nowoczesną pomoc społeczną obejmował dwa założenia wyjściowe. Po pierwsze, placówki pomocy społecznej miały współtworzyć sieć bezpieczeństwa socjalnego, ułatwiającą przejście przez swoiste Morze Czerwone, jakim była terapia szokowa polskiej gospodarki przeprowadzana na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Pomoc społeczna miała za zadanie udzielać wsparcia socjalnego różnym grupom przegranych reform gospodarczych. Gminne ośrodki pomocy społecznej funkcję tę dzieliły z utworzonymi w tym samym czasie rejonowymi urzędami pracy. Placówki obu wspomnianych typów funkcjonowały na dole, blisko ludzi, aby wsparcie było dostępne niemal od ręki, choć nie na zasadzie korzystania przez obywateli z powszechnych uprawnień socjalnych o charakterze roszczeniowym (te starano się ograniczać), ale przez dostępność infrastruktury wsparcia adresowanego. Termin kuroniówka (od nazwiska ministra pracy i spraw socjalnych Jacka Kuronia, pod którego zwierzchnictwem znajdował się wówczas i Departament Pomocy Społecznej, i Departament Zatrudnienia) nieprzypadkowo był używany jako potoczne określenie zarówno ówczesnych zasiłków dla bezrobotnych, jak i zasiłków z pomocy społecznej. Niemniej jednak warto podkreślić, że rejonowe urzędy pracy i gminne ośrodki pomocy społecznej, pełniąc podobną funkcję osłonową, zostały inaczej usytuowane i tym samym działały w odmiennych ramach instytucjonalnych. Rejonowe urzędy pracy współtworzyły wydzieloną administrację państwową w takiej formule funkcjonowały przez całą dekadę lat dziewięćdziesiątych, aż do 2000 roku, gdy w ramach drugiej reformy samorządowej zostały przekształcone w powiatowe urzędy pracy i włączone do administracji zespolonej powiatu 7. Z kolei ośrodki pomocy społecznej od początku były placówkami samorządowymi. Reforma samorządowa z 1990 roku, przywracająca w Polsce samorząd szczebla podstawowego (gminy), była pierwszą reformą systemową, która rzeczywiście rozpoczęła proces zmiany ustrojowej, polegający na odchodzeniu od omnipotencyjnego państwa, którego administracja zajmuje się wszystkim i wszystko kontroluje 8. Restaurowane samorządowe (samorządne) gminy wśród wielu zadań publicznych otrzymały również zadania socjalne miały się troszczyć o swoich najsłabszych członków i w ten 6 Por. J. Krzyszkowski, Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem. Determinanty funkcjonowania środowiskowej pomocy społecznej na poziomie lokalnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź Por. M. Szylko-Skoczny, Polityka społeczna wobec bezrobocia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa R. Wróbel, Cztery lata reformy. Z doświadczeń samorządu terytorialnego w Polsce w latach , Presspublica, Warszawa 1994.

16 Marek Rymsza_Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 15 sposób budować spójność społeczności lokalnych 9. Decentralizacyjna misja wyznaczała drugi profil ośrodków pomocy społecznej jako najważniejszych placówek pomocy społecznej 10. Pomoc społeczna miała jednak jeszcze trzeci profil. W odróżnieniu od rejonowych urzędów pracy, gminne ośrodki pomocy społecznej nie były budowane całkowicie od podstaw, ale z wykorzystaniem istniejącej już infrastruktury opieki społecznej, powstałej w poprzednim ustroju 11. Oficjalnie w Polsce Ludowej nie było ani ubóstwa, ani bezrobocia, oba problemy społeczne państwo socjalistyczne obiecało bowiem rozwiązać strukturalnie raz na zawsze. W praktyce bezrobocie zostało ukryte w formie przerostu zatrudnienia i istnienia ogromnej liczby nieproduktywnych miejsc pracy, co było jednym z powodów kryzysu gospodarki centralnie sterowanej. Ubóstwo również było problemem ukrywanym, ale nie tak konsekwentnie opieka społeczna funkcjonowała, choć z przyczyn ideologicznych nie była publicznie eksponowana. Włączono ją w struktury służby zdrowia służby w państwie socjalistycznym w pełni legitymizowanej. Dualną funkcję systemu ochrony zdrowia okresu Polski Ludowej oddawała oficjalna nazwa resortu zdrowia: Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. Opieka społeczna nie była więc widoczna, niemniej jednak miała infrastrukturę i kadry. Jedną z pierwszych decyzji rządu Tadeusza Mazowieckiego w 1990 roku w obszarze polityki społecznej było instytucjonalne wyodrębnienie opieki społecznej z systemu ochrony zdrowia i przekształcenie jej w samodzielną instytucję pomoc społeczną, funkcjonującą pod nadzorem ministra pracy i spraw socjalnych. Proces ten rozpoczęto jeszcze przed pierwszą reformą samorządową, gdyż zapotrzebowanie na działania osłonowe nie tylko skuteczne, ale także społecznie dostrzegalne było ogromne. Ten kierunek działań przypieczętowała uchwalona jesienią 1990 roku ustawa o pomocy społecznej 12, która uczyniła z pomocy społecznej ważną i rozpoznawalną instytucję polityki społecznej państwa, a z pracowników socjalnych wyodrębnioną profesję. Na mocy tej ustawy, oprócz sieci gminnych ośrodków pomocy społecznej, na poziomie wojewódzkim (przypomnijmy, funkcjonowało wówczas 49 województw) powołano wojewódzkie zespoły pomocy społecznej. Ośrodkom pomocy społecznej ustawodawca powierzył zadania własne i zadania zlecone, odpowiadające z grubsza obu wspomnianym misjom pomocy społecznej zadania własne wiązały się z funkcją więziotwórczą 9 Por. J. Hrynkiewicz, Zakres i kierunki zmian w pomocy społecznej, [w:] M. Rymsza (red.), Reformy społeczne. Bilans dekady, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004, s Por. analizę funkcjonowania ośrodków pomocy społecznej pod koniec lat dziewięćdziesiątych w: A. Żukiewicz, Praca socjalna Ośrodków Pomocy Społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław K. Wódz, Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 1998, s Dz.U. z 1990 r., Nr 87, poz. 506 ze zm. Ustawa, wielokrotnie nowelizowana, obowiązywała do 2004 roku, gdy została zastąpiona nową ustawą o tym samym tytule.

17 16 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem i obejmowały podstawowe usługi dla najsłabszych mieszkańców gminy, z kolei zadania zlecone polegały na prowadzeniu programów wsparcia kierowanych do różnych grup społecznych zidentyfikowanych przez administrację państwową jako przegrani transformacji. Podział ten utrzymała druga ustawa o pomocy społecznej z 2004 roku 13. Charakterystyczna dla lat dziewięćdziesiątych XX wieku (a także dla następnej dekady) polityka przekazywania pomocy społecznej w kolejnych latach coraz to nowych zadań zleconych 14 zachwiała jednak równowagę między obiema misjami tej instytucji i zamazała czytelność podziału zadań ośrodków pomocy społecznej na własne i zlecone. W ramach drugiej reformy samorządowej, przeprowadzanej w latach , powołano powiatowe centra pomocy rodzinie oraz regionalne ośrodki polityki społecznej. Te ostatnie przejęły zadania zlikwidowanych wojewódzkich zespołów pomocy społecznej i z tego powodu funkcjonują w ramach szeroko rozumianej pomocy społecznej (ich działalność, podobnie jak powiatowych centrów pomocy rodzinie, regulują przepisy ustawy o pomocy społecznej). W rzeczywistości regionalne ośrodki polityki społecznej pełnią zgodnie ze swoją nazwą funkcje planistyczno-szkoleniowe. Co więcej, w ogóle nie zatrudniają one pracowników socjalnych i z tego powodu nie zostały objęte badaniami, których wyniki przedstawiamy w niniejszej książce. Również w nowo utworzonych powiatowych centrach pomocy rodzinie początkowo pracowała niewielka liczba pracowników socjalnych, ale udział tych pracowników w strukturze kadr centrów stopniowo rósł, tak że centra są obecnie drugim podstawowym miejscem pracy przedstawicieli tej profesji 15. Pracownicy socjalni pracują ponadto w wielu innych placówkach wsparcia, prowadzonych nie tylko przez jednostki samorządu terytorialnego, ale także przez organizacje pozarządowe i podmioty kościelne. Można jednak odnieść wrażenie, że z perspektywy polityki profesjonalizacji służb społecznych są to pracownicy socjalni peryferyjni. Polski pomysł na profesjonalizację służb społecznych różni się istotnie od koncepcji rozwijanej w Stanach Zjednoczonych, gdzie zatrudnia się pracowników socjalnych w bardzo różnych placówkach (także na przykład w szkołach) i buduje się ich tożsamość zawodową wokół kompetencji w zakresie pracy socjalnej 16. Polska koncepcja profesjonalizacji służb społecznych wiązała się z budowaniem kompetentnych kadr ośrodków pomocy społecznej, a następnie powiatowych centrów pomocy rodzinie. Kadry tych placówek tworzą trzon polskich służb społecz- 13 Dz.U. z 2004 r., Nr 64, poz. 593 ze zm. 14 M. Rymsza, Urynkowienie państwa czy uspołecznienie rynku? Kwestia socjalna w Trzeciej Rzeczypospolitej na przykładzie ubezpieczeń społecznych, Tepis, Warszawa 1998, s M. Rymsza, Praca socjalna i pracownicy socjalni po reformie samorządowej z 1999 r., [w:] K. Frysztacki, K. Piątek (red.), Wielowymiarowość pracy socjalnej, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń Por. B. DuBois, K. Miley, Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił, przeł. K. Czekaj, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 1999, t. 2.

18 Marek Rymsza_Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 17 nych. Pozostali pracownicy socjalni funkcjonują w pewnym sensie na peryferiach, chociaż co będziemy starali się pokazać w niniejszej publikacji to właśnie oni częściej (i, jak się wydaje, z lepszym skutkiem) praktykują pracę socjalną. Liczba peryferyjnych pracowników socjalnych i ich znaczenie stale jednak rośnie, co jest zjawiskiem pozytywnym. Pracownicy socjalni pojawiają się właściwie we wszystkich nowych typach placówek wsparcia, zwłaszcza prowadzących działania aktywizujące i integracyjne. Obecnie pracownicy socjalni pracują między innymi w schroniskach dla bezdomnych, domach samotnej matki, hostelach dla osób doświadczających przemocy ze strony domowników, hospicjach, centrach integracji społecznej czy w środowiskowych domach samopomocy. Pozostają oni jednak rozproszeni, a ich doświadczenia zawodowe nie budują wizerunku czy prestiżu służb społecznych i w niewystarczającym stopniu są wykorzystywane w procesie kształcenia do pracy socjalnej. Uzupełnieniem budowania w Polsce po 1989 roku struktur pomocy społecznej były działania edukacyjne: kształcenie i dokształcanie służb społecznych w zakresie wiedzy i umiejętności pracy socjalnej, czemu towarzyszyło stopniowe podnoszenie formalnych wymagań co do przygotowania zawodowego do pracy w placówkach pomocy społecznej. Unowocześniono przejętą po Polsce Ludowej infrastrukturę policealnych szkół pracowników służb społecznych. Szkoły te następnie przekształcono w kolegia, które z kolei stopniowo włączano w struktury funkcjonujących w pobliżu uczelni wyższych. Wprowadzono regulację prawną, nakładającą na podejmujących zatrudnienie w placówkach pomocy społecznej na stanowiskach pracowników socjalnych obowiązek ukończenia studiów wyższych na wskazanych przez ustawodawcę kierunkach społecznych. Później jednak zdecydowano się wyodrębnić na poziomie uniwersyteckim kierunek kształcenia praca socjalna. Wprowadzono ponadto specjalizacje zawodowe w zakresie pracy socjalnej pierwszego i drugiego stopnia oraz specjalizację z organizacji pomocy społecznej (dla kadr kierowniczych placówek) i związane z tym kursy kształceniowe. Kontynuacją tego kierunku działań są obecnie przedsięwzięcia szkoleniowo-edukacyjne, głównie o charakterze projektowym, prowadzone w bardzo różnych formach od krótkich szkoleń do studiów podyplomowych, a współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. W przyjętym u progu zmian systemowych i kontynuowanym przez dwie kolejne dekady programie profesjonalizacji służb społecznych założono, że pracownicy socjalni, zwłaszcza zatrudnieni w ośrodkach pomocy społecznej, powinni łączyć pracę socjalną z udzielaniem wsparcia materialnego o charakterze pieniężnym i rzeczowym. Uznano, że połączenie tych zadań będzie sprzyjać zarówno podnoszeniu prestiżu służb społecznych jako służb dysponujących określonymi zasobami materialnymi, jak i rozwojowi pracy socjalnej. W myśl tej koncepcji, służby społeczne miały bowiem wykorzystywać dyskrecjonalne uprawnienia w zakresie przyznawania zasiłków

19 18 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem do mobilizowania klientów, a w konsekwencji do ich usamodzielniania. W debacie publicznej, a także w dyskusji toczonej wewnątrz systemu pomocy społecznej, żywa jest jednak koncepcja alternatywna, zakładająca, że rozwój pracy socjalnej wymaga jej instytucjonalnego oddzielenia od działań związanych z wypłacaniem zasiłków. Popularność tej koncepcji rośnie, gdyż wbrew założeniom wyjściowym orientacja zasiłkowa zdominowała w pomocy społecznej działania usamodzielniające i praca socjalna jest często aktywnością pozorowaną. Zdaniem piszącego te słowa, strategia funkcjonowania pomocy społecznej, jaka wyłaniała się z zapisów pierwszej ustawy o pomocy społecznej, była racjonalna i opierała się na założeniu, że służby społeczne powinny równolegle prowadzić dwa rodzaje programów: osłonowo-opiekuńcze i aktywizująco-usamodzielniające. Niestety, logika transformacji znacznie zniekształciła założenia wyjściowe. Funkcją przypisaną pomocy społecznej przez politycznych decydentów było udzielanie wsparcia osłonowego, które nie tylko nie miało usamodzielniać, ale wręcz prowadziło do dezaktywizacji. W orientacji osłonowej nie chodziło bowiem o mobilizowanie klientów zwalnianych z restrukturyzowanych przedsiębiorstw do tego, aby brali sprawy w swoje ręce, ale o ułatwianie im biernego znoszenia niedogodności w oczekiwaniu na lepsze, potransformacyjne czasy 17. Funkcja zasiłkowa legitymizowała ośrodki pomocy społecznej w strukturach władzy lokalnej. Wielu samorządowców traktowało (i nadal traktuje) pracę socjalną jako niepotrzebne komplikowanie realizacji programów redystrybucyjnych przez ośrodki. Paradoks tej sytuacji polega na tym, że w ten sposób władze samorządowe dowartościowują nie tylko misję osłonową realizowaną przez ośrodki pomocy społecznej, ale także związaną z nią orientację na zadania zlecone przez państwo kosztem misji więziotwórczej związanej z działaniami własnymi i nurtem decentralizacyjnym. Samorządowcy zazwyczaj traktują również pracowników socjalnych jak urzędników od spraw socjalnych. W tej sytuacji tym ostatnim trudno rozwijać pracę socjalną. Tak więc, choć począwszy od 2003 roku wśród decydentów na poziomie rządu i parlamentu umacnia się przekonanie o stopniowym wyczerpywaniu się formuły działań osłonowych i konieczności orientacji pomocy społecznej na programy aktywizujące i integracyjne (nieprzypadkowo Departament Pomocy Społecznej zmienił nazwę na Departament Pomocy i Integracji Społecznej), to zmiana obejmuje bardziej sferę regulacji prawnych niż praktyki społecznej 18. Mimo wszystko rosnące zainteresowanie polityką aktywizacji jest jednak korzystną okolicznością do upowszechnia- 17 M. Rymsza, Reformy społeczne lat dziewięćdziesiątych. Próba podsumowania, [w:] M. Rymsza (red.), Reformy społeczne. Bilans dekady, op. cit. 18 M. Rymsza, Rola służb społecznych w upowszechnianiu aktywnej polityki społecznej, [w:] M. Grewiński, J. Tyrowicz (red.), Aktywizacja, partnerstwo, partycypacja o odpowiedzialnej polityce społecznej, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa 2007.

20 Marek Rymsza_Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 19 nia pracy socjalnej 19. Takie założenie przyjęliśmy, przystępując do realizacji badań, a uzyskane wyniki w pełni je potwierdziły. Ustalenia na temat kondycji pracowników socjalnych i ich podejścia do pracy socjalnej zawarte we wcześniejszych raportach badawczych Instytutu Spraw Publicznych Laboratorium Innowacji Społecznej, o którym była już mowa, rozpoczęło działalność na początku 2010 roku. Najważniejszym zadaniem o charakterze diagnostycznym Instytutu Spraw Publicznych w ramach prac tego laboratorium było zrealizowanie dwóch badań pracowników socjalnych: badania jakościowego opartego na wywiadach grupowych z pracownikami ośrodków pomocy społecznej, badania ilościowego na próbie reprezentatywnej ogółu pracowników socjalnych. Badanie jakościowe zrealizowano pierwsze wiosną 2010 roku, a jego wyniki opublikowano w raporcie Pracownicy socjalni: pomiędzy instytucją pomocy społecznej a środowiskiem lokalnym 20. We wrześniu 2010 roku przeprowadzono badanie ilościowe, z którego następnie przygotowano raport Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej 21, w którym ze względu na ograniczenia czasowe zaprezentowano jedynie część zebranego materiału empirycznego 22. W tym miejscu warto powiedzieć kilka słów o najważniejszych ustaleniach i wnioskach z obu wspomnianych raportów. Badanie ilościowe miało w głównej mierze charakter eksploracyjny (poznawczy) i koncentrowało się na następujących zagadnieniach: współczesny portret pracowników socjalnych, ze szczególnym uwzględnieniem nastawienia badanych wobec własnej aktywności zawodowej, tożsamość zawodowa pracowników socjalnych (jak określają oni istotę swojej profesji), 19 T. Kaźmierczak, M. Rymsza (red.), W stronę aktywnej polityki społecznej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2003; A. Karwacki, Papierowe skrzydła. Rzecz o spójnej polityce aktywizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń M. Dudkiewicz (red.), Pracownicy socjalni: pomiędzy instytucją pomocy społecznej a środowiskiem lokalnym, op. cit. 21 M. Rymsza (red.), Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej, op. cit. 22 Szerzej na temat wspomnianych ograniczeń por. M. Rymsza, Założenia i tezy badawcze. Charakterystyka populacji pracowników socjalnych. Dobór próby, [w:] ibidem.

21 20 Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem profesjonalizacja pracy socjalnej rozumianej jako proces zarówno budowania wspomnianej tożsamości zawodowej i etosu zawodowego, jak i kształtowania się ścieżek rozwoju zawodowego, role zawodowe i potencjał modernizacyjny pracowników socjalnych (rekonstrukcja ról odgrywanych w codziennej działalności, badanie zainteresowania nowymi rolami, zwłaszcza związanymi z pracą socjalną metodą środowiskową). Szczególnie chcieliśmy się dowiedzieć, w jakim stopniu pracownicy socjalni budują swoją tożsamość zawodową na poczuciu przynależności do systemu pomocy społecznej (a więc przez identyfikację z miejscem pracy), w jakim zaś wokół świadczenia kwalifikowanej formy wsparcia, jaką jest praca socjalna (a więc przez eksponowanie swoich unikalnych względem innych helping professions kompetencji zawodowych). Jak dalece są więc oni (we własnym mniemaniu) urzędnikami socjalnymi, a jak dalece specjalistami od pomagania? Badanie zostało przeprowadzone na reprezentatywnej losowo-warstwowej próbie pracowników socjalnych według przygotowanej wcześniej koncepcji 23. Narzędzie badawcze i zasady konstrukcji próby losowo-warstwowej opracowali wspólnie eksperci Instytutu Spraw Publicznych: dr Mariola Bieńko, dr Marta Łuczyńska, dr Tomasz Kaźmierczak i dr Marek Rymsza (kierownik zespołu), z którymi współpracował w charakterze konsultanta metodologicznego Marek Dudkiewicz. Badania w terenie i obliczenia statystyczne na użytek zarówno raportu, jak i niniejszej publikacji wykonała firma badawczo-konsultingowa Quality Watch. W przedsięwzięciu badawczym uczestniczyli ponadto Ewa Broma-Bąk (koordynator projektu) oraz Ewelina Kuźmicz i Dominik Owczarek (koordynatorzy do spraw badań). Informacje na temat konstruowania próby i jej poszczególnych warstw, zasad losowania respondentów oraz realizacji badania w terenie są zawarte w raporcie 24. Warto jednak przywołać najważniejsze informacje metodologiczne. Próba liczyła 1210 czynnych zawodowo pracowników socjalnych, pracujących bezpośrednio z klientami i niepełniących funkcji kierowniczych w zatrudniających ich placówkach wsparcia. Badanych można określić jako frontowych pracowników socjalnych (frontline workers). Próba składała się z trzech warstw, każda o liczebności pozwalającej prowadzić analizy statystyczne na poziomie nie tylko całej próby, ale także każdej z warstw. Wyniki badania dla całej próby zostały odpowiednio przeważone, tak że można je porównywać z wynikami dla poszczególnych warstw, a jednocześnie ekstra- 23 M. Rymsza, Koncepcja badania ilościowego na próbie reprezentatywnej pracowników socjalnych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010 [mps]. 24 M. Rymsza, Założenia i tezy badawcze. Charakterystyka populacji pracowników socjalnych. Dobór próby, op. cit.; M. Dudkiewicz, Opis próby i przebiegu realizacji terenowej badania ilościowego, [w:] M. Rymsza (red.), Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej, op. cit.

W stronę środowiskowej pracy socjalnej

W stronę środowiskowej pracy socjalnej Marek Rymsza W stronę środowiskowej pracy socjalnej konferencja Aktywizacja społeczności lokalnych i klientów MOPS, projekt Pora na aktywność, Kraków, 5 października 2012 roku Prezentacja odwołuje się

Bardziej szczegółowo

TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ PROJEKT SYSTEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Spoziałania w zakresie wdrażania standardów pracy socjalnej i funkcjonowania instytucji pomocy społecznej Animator

Bardziej szczegółowo

Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej

Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 17 maja 2010r. Zmiany w treści Zapytania Ofertowego nr postępowania POKL1.18/WRZOS/1/2010

Warszawa, 17 maja 2010r. Zmiany w treści Zapytania Ofertowego nr postępowania POKL1.18/WRZOS/1/2010 Warszawa, 17 maja 2010r. Zmiany w treści Zapytania Ofertowego nr postępowania POKL1.18/WRZOS/1/2010 Dotyczy postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, prowadzonego z zachowaniem zasady konkurencyjności

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA POWIATU BRODNICKIEGO NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA POWIATU BRODNICKIEGO NA LATA Załącznik do Uchwały Nr XXXVII/181/2009 Rady Powiatu w Brodnicy Z dnia 02 grudnia 2009 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA POWIATU BRODNICKIEGO NA LATA 2010-2015 Brodnica, 2009 r. Rozdział 1 Wstęp 1 Przyczyną

Bardziej szczegółowo

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnie

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Lipnie Plany dla pomocy społecznej Rzeczywistość i wyzwania pomocy społecznej Rafał Jaworski Rzeczywistość: Czym jest pomoc społeczna? wypłata zasiłków pomoc potrzebującym

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLICE NA LATA 2014 2020 1 Spis treści 1. Wstęp 3 2. Cele Programu Aktywności Lokalnej 5 3. Kierunki działań 6 4. Adresaci Programu 7 5. Metody wykorzystywane do realizacji

Bardziej szczegółowo

Praca socjalna jest wielkim nieobecnym systemu pomocy społecznej mówi Marek Rymsza.

Praca socjalna jest wielkim nieobecnym systemu pomocy społecznej mówi Marek Rymsza. Resort pracy nie zamierza przygotować ustawy o zawodzie pracownika socjalnego. Zamiast pracą z podopiecznymi pracownicy socjalni wypełniają dokumenty. Zawód pracownika socjalnego nie jest doceniany mimo

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały Nr XXXII/483/2009 Rady Miejskiej Środy Wielkopolskiej z dnia 20 sierpnia 2009 roku. Program Aktywności Lokalnej

Załącznik do uchwały Nr XXXII/483/2009 Rady Miejskiej Środy Wielkopolskiej z dnia 20 sierpnia 2009 roku. Program Aktywności Lokalnej Załącznik do uchwały Nr XXXII/483/2009 Rady Miejskiej Środy Wielkopolskiej z dnia 20 sierpnia 2009 roku Program Aktywności Lokalnej dla Miasta i Gminy Środa Wielkopolska na lata 2009 2013 I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu

Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Dorota Wróblewska Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Toruniu Plan działania ania na lata 2007-2008 2008 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Numer Priorytetu: VII Nazwa Priorytetu: Promocja

Bardziej szczegółowo

WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE

WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE Szanowni Państwo, Zwracamy się do Państwa w związku z podejmowaniem działań na rzecz Stworzenia standardu Superwizji pracy socjalnej. realizowanych w ramach projektu

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ GMINY SZEMUD

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ GMINY SZEMUD Załącznik do Uchwały nr XXIV/196/08 Rady Gminy Szemud z dnia 08 września 2008 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ GMINY SZEMUD NA LATA 2008 2013 Szemud 2008 SPIS TREŚCI: I. WSTĘP.. 3 II. III. IV. ZAŁOŻENIA

Bardziej szczegółowo

Krytyka współczesnych koncepcji polityki społecznej

Krytyka współczesnych koncepcji polityki społecznej Krytyka współczesnych koncepcji polityki społecznej Dr hab. Ryszard Szarfenberg Uniwersytet Warszawski Instytut Polityki Społecznej Pracownia Pomocy i Integracji Społecznej XXXIII Konferencja Polityków

Bardziej szczegółowo

1.2.Rozwój środowiskowych form pomocy 2.1.Przeciwdziałanie i profilaktyka uzależnień i współuzależnień

1.2.Rozwój środowiskowych form pomocy 2.1.Przeciwdziałanie i profilaktyka uzależnień i współuzależnień Tabela nr 7 Zestawienie Projektów Realizacyjnych NR PROJEKTU NAZWA PROJEKTU KRÓTKI OPIS REALIZOWANE CELE OPERACYJNE 1 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Program odnosi się

Bardziej szczegółowo

Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego

Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE LUBAWA NA LATA 2012 2014

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE LUBAWA NA LATA 2012 2014 Załącznik do uchwały Nr XIX/119/12 Rady Gminy Lubawa z dnia 31 października 2012r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE LUBAWA NA LATA 2012 2014 1 Spis treści Wstęp. 3 1. Diagnoza środowiska lokalnego..

Bardziej szczegółowo

PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021

PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021 PROGRAM WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ W GMINIE OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI NA LATA 2015-2021 Ostrowiec Świętokrzyski 2015 Wstęp Program Wsparcia Ekonomii Społecznej w Gminie Ostrowiec Świętokrzyski na lata

Bardziej szczegółowo

BPS. Biblioteka Pracownika Socjalnego B EZROBOCIE

BPS. Biblioteka Pracownika Socjalnego B EZROBOCIE ~\ BPS Biblioteka Pracownika Socjalnego B EZROBOCIE PRACA SOCJALNA W POLSCE I WE FRANCJI INSTYTUCJONALIZACJA Redakcja Odile Carre Ewa Marynowicż-Hetka Współpraca A. Bolanowska, N. Daumerie, P. Fustier,

Bardziej szczegółowo

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Częstochowy na lata 2014-2020 RYSZARD MAJER

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Częstochowy na lata 2014-2020 RYSZARD MAJER Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Częstochowy na lata 2014-2020 RYSZARD MAJER Prace nad dokumentem Prace nad dokumentem strategicznym były prowadzane na podstawie Zarządzenia Prezydenta Miasta

Bardziej szczegółowo

3. Chorzy psychicznie, w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

3. Chorzy psychicznie, w rozumieniu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego Działania Klubu Integracji Społecznej od 2010 roku. TUTUŁ PROGRAMU Zwiększenie szans na zatrudnienie i podniesienie kompetencji społecznych poprzez stworzenie kompleksowego systemu wsparcia dla osób zagrożonych

Bardziej szczegółowo

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG. Izabela Przybysz Instytutu Spraw Publicznych

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG. Izabela Przybysz Instytutu Spraw Publicznych JAKOŚCI USŁUG Izabela Przybysz Instytutu Spraw Publicznych CO TO SĄ STANDARDY Standardy to narzędzia do zarządzania procesami usług aktywizacyjnych Mają charakter zaleceń ramowych, nie mają formy sztywnych

Bardziej szczegółowo

Zakres działania: Główne cele pomocy społecznej:

Zakres działania: Główne cele pomocy społecznej: Zakres działania: Pomoc społeczna umożliwia przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych tym, którzy nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Wspiera ich

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata

Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata Załącznik do Uchwały Nr XX/90/08 Rady Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 września 2008r. Powiatowy Program Aktywności Lokalnej na lata 2008-2013 Wąbrzeźno, wrzesień 2008 -2- Spis treści Wstęp Rozdział 1. Nawiązanie

Bardziej szczegółowo

Planowane zmiany w ustawie o pomocy społecznej a rozwój pracy socjalnej w Polsce

Planowane zmiany w ustawie o pomocy społecznej a rozwój pracy socjalnej w Polsce Planowane zmiany w ustawie o pomocy społecznej a rozwój pracy socjalnej w Polsce Dr hab. Ryszard Szarfenberg Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski Klub Pracy Socjalnej, APS, 24.03.2015 Pierwsza

Bardziej szczegółowo

Gminny program wspierania rodziny na lata

Gminny program wspierania rodziny na lata Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXVI/306/18 Rady Gminy Karsin z dnia 29 czerwca 2018 Gminny program wspierania rodziny na lata 2018-2020 1. Wstęp Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje rodziny,

Bardziej szczegółowo

2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ i SPOŁECZNEJ (stan na 31.XII) Lata poprzednie

2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ i SPOŁECZNEJ (stan na 31.XII) Lata poprzednie 2. Dane o sytuacji demograficznej i społecznej DANE O SYTUACJI DEMOGRAFICZNEJ i SPOŁECZNEJ (stan na 31.XII) WYSZCZEGÓLNIENIE Lata poprzednie PROGNOZA* Rok oceny Rok 2010 Rok 2011 Rok po ocenie Dwa lata

Bardziej szczegółowo

Zadania realizowane przez gminy

Zadania realizowane przez gminy Zadania realizowane przez gminy Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym : opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów

Bardziej szczegółowo

Opis zakresu merytorycznego wdrożenia pilotażu Standardów Usług i Modeli Instytucji

Opis zakresu merytorycznego wdrożenia pilotażu Standardów Usług i Modeli Instytucji Załącznik nr 1 do Dokumentacji konkursowej (etap I) Faza edukacyjno-szkoleniowa na wykonanie pilotażowego wdrażania standardów usług i modeli instytucji pomocy i integracji społecznej ramach projektu Tworzenie

Bardziej szczegółowo

Praca socjalna. studia II stopnia. Ogólne efekty kształcenia na kierunku Praca socjalna obejmują między innymi:

Praca socjalna. studia II stopnia. Ogólne efekty kształcenia na kierunku Praca socjalna obejmują między innymi: Praca socjalna studia II stopnia Praca socjalna* to kierunek adresowany do absolwentów studiów I stopnia dowolnego kierunku studiów, którzy charakteryzują się otwartością na ludzi oraz chcą świadomie i

Bardziej szczegółowo

Problematyka społeczna w działaniach Obserwatorium Integracji Społecznej

Problematyka społeczna w działaniach Obserwatorium Integracji Społecznej Problematyka społeczna w działaniach Obserwatorium Integracji Społecznej Nowe wyzwania w polityce społecznej Wspólnota działania - Polskie i amerykańskie modele pracy na rzecz rodziny doświadczającej problemów

Bardziej szczegółowo

Tabela nr 9 Wskaźniki monitoringu celów operacyjnych

Tabela nr 9 Wskaźniki monitoringu celów operacyjnych Tabela nr 9 Wskaźniki monitoringu celów operacyjnych CEL OPERACYJNY WSKAŹNIK PRODUKTU WSKAŹNIK REZULTATU WSKAŹNIK DYNAMIKI 1.1.Aktywizacja społeczna i zawodowa osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA Załącznik do Uchwały Nr... Rady Powiatu Żarskiego z dnia..2016 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU ŻARSKIEGO NA LATA 2016-2021 Żary, 2016 r. 1 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE.3 II. DIAGNOZA..4 III. CEL

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA MIASTA PŁOCKA NA LATA 2008-2013

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA MIASTA PŁOCKA NA LATA 2008-2013 Załącznik do Uchwały nr 345/XXIV/08 Rady Miasta Płocka z dnia 27 maja 2008 roku PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA MIASTA PŁOCKA NA LATA 2008-2013 P Ł O C K 1 PŁOCK, maj 2008 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE...3

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXIV/220/18 RADY GMINY KOLNO. z dnia 27 marca 2018 r.

UCHWAŁA NR XXXIV/220/18 RADY GMINY KOLNO. z dnia 27 marca 2018 r. UCHWAŁA NR XXXIV/220/18 RADY GMINY KOLNO z dnia 27 marca 2018 r. w sprawie przyjęcia rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny za 2017 r. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15

Bardziej szczegółowo

Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO

Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO SAMOTNE OJCOSTWO Anna Dudak SAMOTNE OJCOSTWO Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2006 Copyright by Anna Dudak Copyright by Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006 Recenzent: prof. zw. dr hab. Józef Styk Redakcja

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013 Załącznik do Uchwały Nr XL/222 /2010 Rady Miejskiej w Polanicy Zdroju z dnia 28 stycznia 2010 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY POLANICA ZDRÓJ NA LATA 2010-2013 1.Wstęp Program Aktywności Lokalnej

Bardziej szczegółowo

PROJEKT KROK W DOROSŁOŚĆ

PROJEKT KROK W DOROSŁOŚĆ KROK W DOROSŁOŚĆ PROJEKT REALIZOWANY PRZEZ POWIAT KWIDZYŃSKI, POPRZEZ POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE W KWIDZYNIE, WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ, W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO.

Bardziej szczegółowo

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt

Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020: Nowy Wymiar Aktywnej Integracji projekt Rezultat nadrzędny Zapewnienie dostępu do niedrogich mieszkań na wynajem umożliwiających

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH NA KIERUNKU PRACA SOCJALNA

PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH NA KIERUNKU PRACA SOCJALNA Załącznik nr 3d do Regulaminu praktyki zawodowej Wydziału Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSIiP w ŁomŜy PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH NA KIERUNKU PRACA SOCJALNA Praktyki stanowią integralną część programu

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 69/62/2004 Zarządu Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 lipca 2004r. Zarząd Powiatu uchwala, co następuje:

Uchwała Nr 69/62/2004 Zarządu Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 lipca 2004r. Zarząd Powiatu uchwala, co następuje: Uchwała Nr 69/62/2004 Zarządu Powiatu w Wąbrzeźnie z dnia 29 lipca 2004r. w sprawie zmiany regulaminu organizacyjnego Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Wąbrzeźnie Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

AKTYWNA INTEGRACJA W SZCZECINIE

AKTYWNA INTEGRACJA W SZCZECINIE Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Szczecinie Ul. Gen. Wł. Sikorskiego 3 70 361 Szczecin AKTYWNA INTEGRACJA W SZCZECINIE SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PROJEKTU SYSTEMOWEGO W 2013 R. Szczecin, luty 2014 r. Projekt

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE DZIEMIANY WPROWADZENIE. Rozdział 1

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE DZIEMIANY WPROWADZENIE. Rozdział 1 Załącznik do Uchwały XX/100/16 Rady Gminy Dziemiany z dnia 18.03.2016r. GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE DZIEMIANY WPROWADZENIE Do zadań własnych określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i

Bardziej szczegółowo

Raport z badania dotyczącego potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy. 1. Wstęp. 2. Dane ilościowe

Raport z badania dotyczącego potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy. 1. Wstęp. 2. Dane ilościowe Raport z badania dotyczącego potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy 1. Wstęp Niniejszy raport został opracowany celem przedstawienia potrzeb szkoleniowych pracowników Urzędów Pracy w całej Polsce

Bardziej szczegółowo

PUBLIKACJE: KSIĄŻKI AUTORSKIE:

PUBLIKACJE: KSIĄŻKI AUTORSKIE: PUBLIKACJE: KSIĄŻKI AUTORSKIE: 2009 - Arczewska Magdalena, Nie tylko jedna ustawa. Prawo o organizacjach pozarządowych, Wydanie uzupełnione, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, 2009; - Arczewska Magdalena,

Bardziej szczegółowo

System rozwoju kompetencji kadr w administracji publicznej

System rozwoju kompetencji kadr w administracji publicznej Konferencja upowszechniająca rezultaty projektu Wykwalifikowany, kompetentny pracownik potencjałem Urzędu System rozwoju kompetencji kadr w administracji publicznej 20 marca 2014 r. dr Jerzy Kołodziej

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Dla zamówienia publicznego poniżej 14 000 EUR brutto

Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Dla zamówienia publicznego poniżej 14 000 EUR brutto Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia Dla zamówienia publicznego poniżej 14 000 EUR brutto 1. Temat badania 2. Tło Ewaluacja komponentu wolontariatu długoterminowego wdrażanego w latach 2012-2013 w ramach

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ORGANIZACYJNY POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE w RADZIEJOWIE

REGULAMIN ORGANIZACYJNY POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE w RADZIEJOWIE Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 152/2005 Zarządu Powiatu w Radziejowie z dnia 21 czerwca 2005 r. REGULAMIN ORGANIZACYJNY POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE w RADZIEJOWIE I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Powiatowe

Bardziej szczegółowo

I. WPROWADZENIE Podsumowanie okresu 2005-2010

I. WPROWADZENIE Podsumowanie okresu 2005-2010 I. WPROWADZENIE Podsumowanie okresu 2005-2010 W latach 2005-2010 w przedsięwzięciach organizacyjnych, kierowanych do osób potrzebujących pomocy, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz zaliczanych

Bardziej szczegółowo

Przeprowadzenie badania potrzeb szkoleniowych w ramach projektu Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników pomocy i integracji społecznej

Przeprowadzenie badania potrzeb szkoleniowych w ramach projektu Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników pomocy i integracji społecznej Aneksy wojewódzkie Przeprowadzenie badania potrzeb szkoleniowych w ramach projektu Podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracowników pomocy i integracji społecznej Projekt współfinansowany ze środków Unii

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Wydział Nauk Ekonomicznych UW Warszawa, 28 października 2014 Najważniejsze rodzaje badań Typy badań Podział wg celu badawczego Kryteria przyczynowości

Bardziej szczegółowo

MATRYCA LOGICZNA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ W POWIECIE ŻARSKIM

MATRYCA LOGICZNA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW POMOCY SPOŁECZNEJ W POWIECIE ŻARSKIM MATRYCA LOGICZNA AKTUALIZACJI STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW POMOCY W POWIECIE ŻARSKIM CEL WSKAŹNIK OSIĄGNIĘCIA CELU TERMIN ODPOWIEDZIALNY ZAŁOŻENIA CEL NADRZĘDNY: wszyscy potrzebujący mieszkańcy powiatu

Bardziej szczegółowo

ZADANIA WŁASNE GMINY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ (OBLIGATORYJNE)

ZADANIA WŁASNE GMINY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ (OBLIGATORYJNE) ZADANIA WŁASNE GMINY Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ (OBLIGATORYJNE) ART. 17 ust. 1 1) opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 3 lipca 2013 r. Poz. 3476 UCHWAŁA NR XXVI/181/13 RADY GMINY GODZIANÓW z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej

Bardziej szczegółowo

S T A T U T Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łebie

S T A T U T Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łebie Załącznik do uchwały Nr VI/43//2011 Rady Miejskiej w Łebie z dnia 31 marca 2011r. S T A T U T Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łebie Rozdział I Postanowienia ogólne Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

Bardziej szczegółowo

KONTRAKT SOCJALNY narzędziem w realizacji projektów systemowych

KONTRAKT SOCJALNY narzędziem w realizacji projektów systemowych KONTRAKT SOCJALNY narzędziem w realizacji projektów systemowych Podstawa prawna Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz. U. Nr 64, poz. 593, z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Polityki

Bardziej szczegółowo

WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE

WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE WYŻSZA SZKOŁA PEDAGOGICZNA TWP W WARSZAWIE Szanowna Pani, Szanowny Panie Zwracamy się do Pana/Pani w związku z podejmowaniem działań na rzecz Stworzenia standardu Superwizji pracy socjalnej, realizowanych

Bardziej szczegółowo

RECENZJA. rozprawy doktorskiej Jolanty GRZEBIELUCH nt. "Znaczenie strategii marketingowej w

RECENZJA. rozprawy doktorskiej Jolanty GRZEBIELUCH nt. Znaczenie strategii marketingowej w Prof. zw. dr hab. Marian Noga Wyższa Szkota Bankowa we Wrocławiu RECENZJA rozprawy doktorskiej Jolanty GRZEBIELUCH nt. "Znaczenie strategii marketingowej w zarządzaniu podmiotem leczniczym będącym spółką

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii

SYLABUS. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii SYLABUS Rzeszów, 1 październik 2014 r. Nazwa przedmiotu Społeczeństwo obywatelskie Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu MK_45 Studia

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWY WYKAZ ZADAŃ I ICH PODZIAŁ POMIĘDZY PODMIOTY REALIZUJĄCE NARODOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO

SZCZEGÓŁOWY WYKAZ ZADAŃ I ICH PODZIAŁ POMIĘDZY PODMIOTY REALIZUJĄCE NARODOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia.. SZCZEGÓŁOWY WYKAZ ZADAŃ I ICH PODZIAŁ POMIĘDZY PODMIOTY REALIZUJĄCE NARODOWY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO Cele ogólne Cele szczegółowe Zadania

Bardziej szczegółowo

Olsztyn, dnia 17 kwietnia 2013 r. Poz. 1582 UCHWAŁA NR XXV/173/2013 RADY MIASTA BARTOSZYCE. z dnia 21 lutego 2013 r.

Olsztyn, dnia 17 kwietnia 2013 r. Poz. 1582 UCHWAŁA NR XXV/173/2013 RADY MIASTA BARTOSZYCE. z dnia 21 lutego 2013 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Olsztyn, dnia 17 kwietnia 2013 r. Poz. 1582 UCHWAŁA NR XXV/173/2013 RADY MIASTA BARTOSZYCE z dnia 21 lutego 2013 r. w sprawie nadania statutu Miejskiemu

Bardziej szczegółowo

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W ŁOMŻY ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE.

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W ŁOMŻY ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE. Załącznik do Uchwały Nr 328/LI/05 Rady Miejskiej Łomży z dnia 29 czerwca 2005 r. STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W ŁOMŻY ROZDZIAŁ I. POSTANOWIENIA OGÓLNE..1 Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

Bardziej szczegółowo

KURSY I SZKOLENIA DLA MAM

KURSY I SZKOLENIA DLA MAM KURSY I SZKOLENIA DLA MAM Mama może wszystko możliwości, jakie dają fundusze europejskie kobietom powracającym na rynek pracy Lokalny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich w Chojnicach Chojnice, 19

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA. z dnia 15 grudnia 2015 r.

UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA. z dnia 15 grudnia 2015 r. UCHWAŁA NR XII/71/2015 RADY MIEJSKIEJ WIELICHOWA z dnia 15 grudnia 2015 r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Wspierania Rodziny dla gminy Wielichowo na lata 2016 2018 Na podstawie art. 18 ust.2 pkt

Bardziej szczegółowo

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ STANDARDY JAKOŚCI USŁUG SKIEROWANYCH DO OSÓB BEZDOMNYCH - RYS PROBLEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ W ZADANIU (NR 4) W ZAKRESIE STANDARYZACJI PRACY Z BEZDOMNYMI

Bardziej szczegółowo

Ocena zasobów pomocy społecznej i potrzeb Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie

Ocena zasobów pomocy społecznej i potrzeb Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie Ocena zasobów pomocy społecznej i potrzeb Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie Sopot, 18 czerwca 2014 Populacja Powiat m.sopot ZA: NARODOWE SPISY POWSZECHNE 2002, 2011 wartość liczba mieszkańców

Bardziej szczegółowo

Program aktywizacji społecznej w powiecie rzeszowskim

Program aktywizacji społecznej w powiecie rzeszowskim Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Rzeszowie Program aktywizacji społecznej w powiecie rzeszowskim P O W I A T O W E C E N T R U M P O M O C Y R O D Z I N I E W R Z E S Z O W I E ul. Grunwaldzka 15, 35-959

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 2 grudnia 2013 r. Poz. 7037 UCHWAŁA NR XXIII/320/13 RADY MIEJSKIEJ W BYTOMIU z dnia 25 listopada 2013 r. w sprawie nadania Statutu Miejskiemu Ośrodkowi

Bardziej szczegółowo

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KĘPNIE

STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KĘPNIE STATUT POWIATOWEGO CENTRUM POMOCY RODZINIE W KĘPNIE I. POSTANOWIENIA OGÓLNE. 1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, zwane dalej Centrum działa na podstawie : 1) ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie

Bardziej szczegółowo

17 WYDARZENIA W CZĘŚCI

17 WYDARZENIA W CZĘŚCI Newsletter 17 Projekt Koordynacja na rzecz aktywnej integracji Przegląd wydarzeń w projekcie w maju 2013 r. WYDARZENIA W CZĘŚCI EDUKACYJNEJ PROJEKTU Wszystkie wydarzenia opisane w części szkoleniowej kierowane

Bardziej szczegółowo

Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim

Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim 1 Sektor ekonomii społecznej w województwie kujawsko-pomorskim Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej raport z działalności 2010-2011 Toruń, maj 2011 roku Projekt jest współfinansowany ze środków Unii

Bardziej szczegółowo

Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ANKIETA

Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ANKIETA ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel. (022) 828 91 28 wew. 135 fax. (022) 828 91 29 Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji

Bardziej szczegółowo

Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych

Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Priorytet 3: Promocja zatrudnienia, w tym przeciwdziałanie bezrobociu, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa bezrobotnych Analiza SWOT 62 MOCNE STRONY 1. Wzrost środków na aktywne formy

Bardziej szczegółowo

MIESZKAŃCY POWIATU SIEDLECKIEGO

MIESZKAŃCY POWIATU SIEDLECKIEGO MIESZKAŃCY POWIATU SIEDLECKIEGO Trzymacie Państwo w rękach broszurę informującą o realizacji w 2009 roku przez Powiat Siedlecki - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Siedlcach projektu Nowa Szansa na Przyszłość

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 września 2014 r. Poz. 4458 UCHWAŁA NR LIX/535/2014 RADY POWIATU W TARNOWSKICH GÓRACH z dnia 28 sierpnia 2014 r. w sprawie nadania Statutu Powiatowemu

Bardziej szczegółowo

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W DĘBICY

STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W DĘBICY Załącznik do uchwały Nr XXXVIII/416/2017 Rady Miejskiej w Dębicy z dnia 25 września 2017 r. STATUT MIEJSKIEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W DĘBICY Rozdział 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE: 1. Miejski Ośrodek Pomocy

Bardziej szczegółowo

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Instytucjonalne uwarunkowania narodowego systemu innowacji w Niemczech i w Polsce wnioski dla Polski Frankfurt am Main 2012 1 Instytucjonalne uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2012 dla Gminy Dąbrówka

w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2012 dla Gminy Dąbrówka UCHWAŁA Nr XXV/190/2013 RADY GMINY DĄBRÓWKA z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie przyjęcia oceny zasobów pomocy społecznej na rok 2012 dla Gminy Dąbrówka Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, w naturze i usługach MPiPS-3-P Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej: PMOPS Powiat miejski Sosnowiec Tel. Fax 41-2 SOSNOWIEC 3 MAJA 33 MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, -513 Warszawa MPiPS-3

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1. Podstawy prawne strategii

Załącznik nr 1. Podstawy prawne strategii Załącznik nr 1 Podstawy prawne strategii Podstawy prawne strategii Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych to dokument szczególny. Jej kształt stanowi odpowiedź na zmiany społeczno-ekonomiczne dokonujące

Bardziej szczegółowo

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY GNOJNIK NA ROK Załącznik Nr 1 do Uchwały nr III/18/15 Rady Gminy Gnojnik z dnia 30 stycznia 2015 r.

PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY GNOJNIK NA ROK Załącznik Nr 1 do Uchwały nr III/18/15 Rady Gminy Gnojnik z dnia 30 stycznia 2015 r. Załącznik Nr 1 do Uchwały nr III/18/15 Rady Gminy Gnojnik z dnia 30 stycznia 2015 r. PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ DLA GMINY GNOJNIK NA ROK 2015 GNOJNIK 2015 SPIS TREŚCI: I. WPROWADZENIE II. CELE PROGRAMU

Bardziej szczegółowo

Załącznik do Uchwały Nr XXVI/203/09 Rady Gminy w Laszkach z dnia 29 czerwca 2009r. I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Załącznik do Uchwały Nr XXVI/203/09 Rady Gminy w Laszkach z dnia 29 czerwca 2009r. I. POSTANOWIENIA OGÓLNE Załącznik do Uchwały Nr XXVI/203/09 Rady Gminy w Laszkach z dnia 29 czerwca 2009r. STATUT GMINNEGO OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W LASZKACH I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Laszkach,

Bardziej szczegółowo

Projekt Wykorzystaj swoją szansę!

Projekt Wykorzystaj swoją szansę! Załącznik Nr 2 Projekt Wykorzystaj swoją szansę! jest projektem systemowym realizowanym przez Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Koninie. Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach

Bardziej szczegółowo

Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?

Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać? Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać? Jerzy Wilkin Wydział Nauk Ekonomicznych UW Seminarium: Good governance, 7.11.2013 Książka podsumowująca projekt badawczy (finansowany przez

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 31 stycznia 2017 r. Poz. 605 UCHWAŁA NR XXXI/389/17 RADY MIASTA PIEKARY ŚLĄSKIE z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie nadania Statutu Miejskiemu Ośrodkowi

Bardziej szczegółowo

Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia

Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Tytuł: Młodzież wobec wyboru profilu kształcenia i zawodu na przykładzie licealistów z Podkarpacia Autor: Małgorzata Dubis ISBN: 978-83-7587-469-3 Dane techniczne: Wydanie I, Kraków 2011, Format B5, Objętość

Bardziej szczegółowo

Idea Europejskich Dni Pracodawcy

Idea Europejskich Dni Pracodawcy EUROPEJSKIE DNI PRACODAWCY NA WARMII I MAZURACH 4-15 kwietnia 2016 roku Wiosna 2016 roku to okres, w którym urzędy pracy z Warmii i Mazur swoje działania skupiły wokół pracodawców ze swojego regionu. Na

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJE DO ZMIAN W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ

PROPOZYCJE DO ZMIAN W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ PROPOZYCJE DO ZMIAN W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ MINISTERSTWO PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ DEPARTAMENT POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ DLACZEGO POTRZEBNE SĄ ZMIANY? dotychczasowe rozwiązania spełniły swoje

Bardziej szczegółowo

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej ( pieczęć) MPiPS - 03 Adresat Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE SAMBORZEC NA LATA

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE SAMBORZEC NA LATA Załącznik do uchwały Rady Gminy Samborzec Nr XXII/133/16 z dnia 30.08.2016 GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W GMINIE SAMBORZEC NA LATA 2016-2019 Rozdział 1 Wstęp Rodzina to najważniejsza i podstawowa

Bardziej szczegółowo

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata

Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata 2016-2018 Wprowadzenie Gminny Program Wspierania Rodziny w Gminie Pszczyna na lata 2016-2018 został opracowany w oparciu o ustawę o wspieraniu

Bardziej szczegółowo

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych,

MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne z udzielonych świadczeń pomocy społecznej - pieniężnych, MINISTERSTWO PRACY i POLITYKI SPOŁECZNEJ, ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Tel:. Fax:. Numer identyfikacyjny - REGON MPiPS-03 Sprawozdanie półroczne i roczne

Bardziej szczegółowo

3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej

3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH wskazane ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o

Bardziej szczegółowo

Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI:

Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426. DOI: RECENZJE OMÓWIENIA Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika XXXI/2015 Nauki Humanistyczno-Społeczne Zeszyt 426 DOI: http://dx.doi.org/10.12775/aunc_ped.2015.010 Tomasz Różański Wydział Nauk Pedagogicznych

Bardziej szczegółowo

Statut Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przodkowie

Statut Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przodkowie Statut Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Przodkowie Rozdział I Postanowienie ogólne 1 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, zwany dalej GOPS-em jest jednostką organizacyjną Gminy Przodkowo, którego istnienie

Bardziej szczegółowo

Analiza ankiet Uczestników Projektu Studia podyplomowe: kolejny krok do profesjonalizmu

Analiza ankiet Uczestników Projektu Studia podyplomowe: kolejny krok do profesjonalizmu Projekt Studia podyplomowe: kolejny krok do profesjonalizmu jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Analiza ankiet Uczestników Projektu Studia podyplomowe:

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH. projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. Grudzień 2013 r.

RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH. projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. Grudzień 2013 r. RAPORT Z KONSULTACJI SPOŁECZNYCH projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Grudzień 2013 r. 1 1. Podstawy prawne Zgodnie z art. 19a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach

Bardziej szczegółowo

Badania eksploracyjne Badania opisowe Badania wyjaśniające (przyczynowe)

Badania eksploracyjne Badania opisowe Badania wyjaśniające (przyczynowe) Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Demografia Wydział Nauk Ekonomicznych UW Warszawa, 4 listopada 2008 Najważniejsze rodzaje badań Typy badań Podział wg celu badawczego Badania eksploracyjne

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XI/64/2015 RADY GMINY CISEK. z dnia 23 listopada 2015 r.

UCHWAŁA NR XI/64/2015 RADY GMINY CISEK. z dnia 23 listopada 2015 r. UCHWAŁA NR XI/64/2015 RADY GMINY CISEK z dnia 23 listopada 2015 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Wspierania Rodziny w Gminie Cisek na lata 2015-2017 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z

Bardziej szczegółowo

Modernizacja systemu pomocy społecznej w Polsce

Modernizacja systemu pomocy społecznej w Polsce Dr Krzysztof Chaczko Instytut Pracy Socjalnej Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Modernizacja systemu pomocy społecznej w Polsce Obecny system pomocy społecznej czerpie doświadczenia z następujących

Bardziej szczegółowo