Satysfakcji z codzienności Radości z niecodzienności Miłych ludzi Dobrych zdarzeń

Transkrypt

1 W numerze m.in.: 1 Relacja własna z centralnych uroczystości 25-lecia Samorządu Lekarskiego w Warszawie (7) Bóg się rodzi... śladem świątecznego kolędowania podąża B. Kaczkowska (9) Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie portret szpitala (11) Przetarg na budowę Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie-Prokocimiu rozstrzygnięty, ale wątpliwości pozostały pisze S. Ciepły (15) Pokazowe zabiegi operacyjne na Białorusi (17) XII Dni Solidarności z Chorymi Psychicznie (18) Gorzkie refleksje nt. cukrzycy (19) Satysfakcji z codzienności Radości z niecodzienności Miłych ludzi Dobrych zdarzeń życzy na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok Redakcja GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Bezpieczeństwo pacjenta w ujęciu holistycznym melodią przyszłości (20) Krakowska Konferencja Kardiologia prewencyjna 2014 (21) Etapy wdrożeń Elektronicznej Dokumentacji Medycznej przedstawia A. Urbańczyk (26) Jubileusz 60-lecia Szpitala im. S. Żeromskiego F. Ratkowski (27) Zaproszenie na tradycyjny Bal Lekarza w hotelu Pod Różą (44) Nasza okładka Na okładce: Planty widok na Wawel fot. Wojciech Kożuch Szanowne Koleżanki i Koledzy! Samorząd lekarski ma 25 lat. Z tej okazji odbyły się w Warszawie uroczystości jubileuszowe. Przebieg tych uroczystości opisuje wewnątrz numeru red. Stefan Ciepły. A mnie po tych uroczystościach naszły smutne refleksje. Nie sądziłem nigdy, że z takiej okazji nie zdobędzie się bodaj na przysłanie listu gratulacyjnego minister zdrowia, nie wspominając już o przysłaniu swojego przedstawiciela (choć po jego zachowaniu przy okazji Kongresu Polonii Medycznej mogłem się tego spodziewać). Miałem też nadzieję, że list z tej okazji przyśle Pani Premier przecież także lekarz, była minister zdrowia. Miło mi zauważyć, że list gratulacyjny przesłał doktor Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Pracy i Polityki Społecznej. Trudno wyliczać nieobecnych, zwłaszcza nie znając listy zaproszonych, ale nie było szeregu osób, które być powinny.

2 2 Aktualności I tutaj przykra refleksja albo my ich zlekceważyliśmy i nie zaprosiliśmy, albo nas zlekceważono. Nie da się ukryć, że bardzo wielu ludzi i instytucji (w tym i organizacje lekarskie) robią wszystko, aby zmarginalizować rolę samorządu lekarskiego. Nie da się także ukryć, że jako samorząd lekarski niewiele robimy, aby ten autorytet utrzymać. Pisanie kwiecistych stanowisk nie poprawi ani sytuacji w polskiej ochronie zdrowia, ani nie poprawi pozycji samorządu. A stoimy przecież w przeddzień wprowadzenia dwóch pakietów reform, które grożą całkowitą dezorganizacją ochrony zdrowia. Stoimy bezradni. Przyjmowanie materiałów do numeru zakończono 5 grudnia 2014 Mimo tych czarnych myśli mam nadzieję, że Nowy Rok przyniesie władzy opamiętanie, czego Państwu i sobie serdecznie życzę. Niech zbliżające się Święta Bożego Narodzenia przyniosą wszystkim wiele spokoju, szczęścia i radości, a Nowy Rok będzie szczęśliwy dla Was i dla Waszych Rodzin, bo przecież szczęście osobiste i rodzinne jest najważniejsze. Wszystkiego najlepszego! Jerzy Friediger 25-lecie Samorządu Lekarskiego 25 lat temu, w ramach transformacji ustrojowej, dokonało się odrodzenie samorządu lekarskiego. W wyniku aktywnych działań środowisk lekarskich, m.in. Krakowa, Sejm Rzeczypospolitej podjął w tej kwestii stosowną uchwałę w dniu 17 maja 1989 roku. Centralne uroczystości jubileuszowe podkreślające wagę tej rocznicy odbędą się 6 grudnia w Warszawie. Relacja własna, z ostatniej chwili, na str. 7. Szereg Izb zorganizowało już uroczystości jubileuszowe w wymiarze lokalnym. Rozpoczęła je Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie, w ślad za nią poszły m.in. Dolnośląska Izba Lekarska, Śląska Izba Lekarska, Okręgowa Izba Lekarska w Łodzi. W Krakowie jubileusz postanowiono połączyć z dorocznym Okręgowym Zjazdem o charakterze budżetowym, który odbędzie się w marcu 2015 roku (w sali konferencyjnej Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego), zamykając w skali kraju jubileuszowe uroczystości. Pakiet Onkologiczny W miarę przybliżania się godziny zero, za którą uznać można 1 stycznia 2015 roku, mnożą się wątpliwości dotyczące szans wprowadzenia zapisów Pakietu Onkologicznego do praktyki lekarzy pierwszego kontaktu, specjalistów w poradniach, wreszcie onkologów zatrudnionych w szpitalach i instytutach. Zastrzeżenia dotyczą nie tylko skali zmian, ale także terminu ich wprowadzenia. Pojawiły się nawet dylematy moralne, niektóre uprzywilejowania w Pakiecie dla posiadaczy Zielonej Karty, przy niezmienionych nakładach, grożą bowiem radykalnym pogorszeniem opieki zdrowotnej nad chorymi na inne schorzenia. Pakiet przemilcza także kwestie nakładów na chorych onkologicznie w hospicjach gdzie nadal obowiązują limity przyjęć! i na oddziałach opieki paliatywnej, których w ogóle nawet się nie wymienia. Obszerniejsze wyliczenie wątpliwości znajdą Czytelnicy w reportażu z Podkarpackiego Ośrodka Onkologicznego w Brzozowie i w felietonie Warszawskiej Syrenki. 60 lat Szpitala im. S. Żeromskiego Był maj 1954 roku, kiedy Szpital, któremu nadano imię Stefana Żeromskiego, stanął w sercu nowej dzielnicy Krakowa i przyjął pierwszych pacjentów. Przestrzeni, w jakiej się pojawił, trudno nie pozazdrościć. Nowa Huta miała oddech. Ale też cały ten bagaż wielkiej migracji, skundlonej ambicji, o której Adam Ważyk pisał w słynnym Poemacie dla dorosłych. Dziś Szpital im. Żeromskiego to jeden z diamentów w koronie Krakowa. 17 oddziałów, 600 łóżek, ok. 30 tys. pacjentów rocznie, szereg certyfikatów i te same dolegliwości, które przeżywa cała polska ochrona zdrowia brak wystarczających środków finansowych na upragnioną nowoczesność. Jubileuszowe uroczystości odbyły się 27 października br., w Teatrze im. J. Słowackiego. Były kwiaty, odznaczenia, kolejne certyfikaty, piękne przemowy, wspomnienia. Rówieśników szpitala, 60-latków zaproszono na bezpłatne badania. Nowa Huta to już niezaprzeczalnie Kraków. (patrz str. 27)

3 Przetarg na budowę nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego rozstrzygnięty W siedzibie Collegium Medicum, przy ul. św. Anny, w obecności przedstawicieli władz województwa małopolskiego i miasta Krakowa przekazano do wiadomości publicznej informację o rozstrzygnięciu przetargu na budowę nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie- Prokocimiu. Przetarg, do którego przystąpiły 4 konsorcja, wygrał WarBud SA, oferując najniższą cenę wykonania przedsięwzięcia (819 mln zł), które i tak będzie największą inwestycją prozdrowotną w Polsce w najbliższych latach. Całość ma kosztować ponad 1,2 mld zł, kwotą 60 mln euro wspomoże ją Unia Europejska. Niestety, szeregu kwestii jeszcze nie rozstrzygnięto, zwłaszcza tego, co nadal pozostanie przy ul. Kopernika jako fragment SU, a co przeniesie się do nowej siedziby. Szersze omówienie na str. 15. Miejsce szpitali Małopolski w rankingu Rzeczpospolitej Najpierw o zwycięzcach. Za najlepszy szpital zabiegowy w Polsce, zgodnie z przyjętymi kryteriami ocen, uznano Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich. Drugie miejsce zajęło Dolnośląskie Centrum Chorób Serca Medinet we Wrocławiu, a trzecie Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich. Na 9. miejscu uplasowało się Krakowskie Centrum Rehabilitacji i Ortopedii z Modrzewiowej. Natomiast w rankingu szpitali niezabiegowych pierwsze miejsce przyznano SPZ Gruźlicy i Chorób Płuc w Olsztynie, a drugie szpitalowi o podobnym profilu w Łodzi. Na czwartym miejscu uplasował się Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny im. dr. S. Jasińskiego w Zakopanem, a na piątym Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika przy ul. Strzeleckiej w Krakowie. Nowe uczelnie medyczne Według danych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego liczba studentów na kierunkach lekarskich wzrosła w Polsce w ciągu ostatnich 10 lat z 12,3 tysiąca (2003) do 25,8 tys. (2013). Łącznie lekarzy kształci 12 uczelni publicznych, w tym 9 medycznych. Według resortu szkolnictwa wyższego w 2008 roku zgodę na uruchomienie kierunku lekarskiego otrzymał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (który właśnie opuszczają pierwsi absolwenci), a w roku 2014 taką zgodę otrzymały Uniwersytet Rzeszowski oraz Uniwersytet im. J. Kochanowskiego w Kielcach. Natomiast zabiegają o zgodę na wprowadzenie kierunków lekarskich Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, Uniwersytet Zielonogórski i prywatna Wyższa Szkoła Techniczna w Katowicach. Z naszych informacji wynika, że dołączyć by do tej listy należało Akademię im. A.F. Modrzewskiego w Krakowie. Rektorzy starych uczelni medycznych są przeciwni uruchamianiu nowych wydziałów lekarskich na uczelniach niemedycznych, podkreślając niewykorzystanie już posiadanej bazy dydaktycznej. Tylko czy rozsądek u nas ma jeszcze jakąkolwiek wartość? Czy Szpital Uniwersytecki zrezygnuje z opieki paliatywnej? Temat wywołała red. Iwona Hajnosz na łamach GW. Odpowiedzi nie znamy. Podczas konferencji prasowej odbytej na ten temat (25 XI br.) dyrekcja SU poinformowała, że dalsze utrzymanie oddziału (liczącego 19 łóżek) za stawkę 210 zł dziennie oferowaną na tym samym poziomie od 2008 roku przez NFZ, przy średnich kosztach przekraczających 400 zł jest niemożliwe. Czy NFZ pod naciskiem mediów, wspartych solidarnością Jerzego Stuhra z Małżonką i Grzegorza Turnaua, obecnych na konferencji podwyższy stawkę? Pacjenci na oddziałach opieki paliatywnej, w przeważającym stopniu onkologiczni, cierpią ogromnie, wymagają specjalistycznej opieki i lekarstw. Tymczasem w Małopolsce, wbrew procesom demograficznym starzejącego się społeczeństwa, takich oddziałów jest zaledwie dziewięć. Teraz jeden ubędzie. A jak zwrócił uwagę obecny na konferencji prof. Tomasz Grodzicki, dziekan Wydziału Lekarskiego, b. konsultant krajowy ds. geriatrii, w całym tzw. Pakiecie Onkologicznym nie ma ani zdania o tak pożądanej opiece paliatywnej, której chorzy onkologicznie są głównymi pacjentami. Likwidacja oddziału w SU to także w konsekwencji nauka młodzieży w tym zakresie na sucho. Quo vadis? Dziecko w skrajnie głębokiej hipotermii ratowane w Krakowie W ostatnią niedzielę listopada do Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie trafił głęboko wyziębiony 2-letni chłopiec. Dziecko w samej piżamce w środku nocy wyszło z domu babci położonego w Racławicach i przez siedem godzin przebywało na mrozie. Kiedy go znaleziono, był w głębokiej hipotermii, temperatura jego ciała wynosiła zaledwie 12,7 stopnia C. To, zdaniem lekarzy, światowy rekord przeżycia. 4 grudnia, kiedy przygotowywaliśmy ten numer GGL do druku, opiekujący się chłopcem prof. Janusz Skalski informował media, iż Adaś, po kilku dniach intensywnego leczenia, został wybudzony ze śpiączki farmakologicznej i odłączony od respiratora. Nawiązano z nim kontakt, zaczął mówić i brać do rąk zabawki. Prof. Skalski nie ukrywał, iż można mówić o cudzie. Hybrydowe wszczepienie 5-latce zastawki płucnej Także w Uniwersyteckim Szpitalu Dziecięcym w Prokocimiu operacja wszczepienia malutkiej Wiktorii, ważącej zaledwie 12 kilogramów (chorej na ciężkie tętniczne nadciśnienie płucne), biologicznej 3 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014

4 Aktualności 4 zastawki płucnej typu Melody-Metronic miała charakter unikalny w świecie. Prócz prof. Janusza Skalskiego, który stał na czele zespołu operacyjnego, uczestniczyli w niej prof. Tomasz Moszura z Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi i prof. Maciej Demkow z Instytutu Kardiologii w Warszawie. Dziecko urodzone z wrodzoną wadą rozwojową serca (wspólny pień tętniczy) przeszło już dwie ciężkie operacje. Gdyby nie odważna decyzja o otwarciu klatki piersiowej i implantacji zastawki z przebicia wolnej ściany prawej komory serca, jej szanse przeżycia byłyby znikome. Gloria Medicinae dla A. Matyji, profesorowie Tomasz Brzozowski i Piotr Chłosta prezesami towarzystw naukowych Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się 8 listopada br. uroczystość wręczenia Medalu Gloria Medicinae, przyznawanego dorocznie przez Polskie Towarzystwo Lekarskie 10 osobom szczególnie zasłużonym w dziedzinie medycyny. Wśród osób wyróżnionych za 2013 rok znalazł się prof. Andrzej Matyja z I Katedry Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologii CM UJ, aktualnie prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Krakowie. Odznaczenie przyznawane jest przez PTL od 1990 roku, wśród jego laureatów jest wielu wybitnych, cenionych i powszechnie znanych krakowskich lekarzy. Przy okazji informujemy, że XXVI Kongres Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, który obradował w Szczecinie, wybrał prof. Tomasza Brzozowskiego, kierownika Katedry Fizjologii Wydziału Lekarskiego UJ, na stanowisko prezesa Zarządu Głównego PTF, natomiast Kongres Polskiego Towarzystwa Urologicznego podczas obrad w Warszawie powierzył obowiązki prezesa-elekta PTU prof. Piotrowi Chłoście, kierownikowi Katedry i Kliniki Urologii Wydziału Lekarskiego UJ. Laureatowi i nowym prezesom serdecznie gratulujemy. Doroczna sesja Ból i cierpienie Doroczne sympozjum Ból i cierpienie odbędzie się 17 stycznia 2015 roku w Domu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego przy ul. Radziwiłłowskiej 4. Tradycyjnie, w pierwszym dniu wysłuchać będzie można wielu wykładów szeroko omawiających problematykę bólu i cierpienia. W drugim dniu w niedzielę, jak zwykle zaplanowano poranną mszę świętą w Kościele Sióstr Duchaczek przy ul. Szpitalnej 12. Rytro 2014 już za nami Ponad 340 osób przyjechało do Rytra, by wziąć udział w dorocznej, Ogólnopolskiej Konferencji Lekarzy Stomatologów. XLI już konferencja odbyła się w hotelu Perła Południa w dniach października 2014 roku. Organizatorzy spotkania: Komisja Stomatologiczna ORL w Krakowie i Związek Lekarzy Dentystów Pracodawców Ochrony Zdrowia, zapewnili obecność interesujących wykładowców, atrakcyjny program naukowo-szkoleniowy oraz miłą atmosferę także podczas towarzyskich spotkań. Opiekunami naukowymi Konferencji byli, podobnie jak w poprzednich latach, dr hab. Jolanta Pytko-Polończyk i dr n. med. Witold Jurczyński. Patronatem honorowym objęli Rytro prezes ORL w Krakowie prof. Andrzej Matyja, który poprowadził także, wspólnie z wiceprezesem OIL dr. Jerzym Friedigerem, specjalną sesję samorządową. W trakcie konferencji tradycyjnie już wręczono tym razem dr. Antoniemu Stopie Nagrodę im. Andrzeja Janusza Fortuny za zasługi dla polskiej stomatologii. Sylwetkę laureata przedstawiliśmy w wydaniu wakacyjnym GGL.

5 Kalendarium Prezesa W atmosferze umiarkowanego optymizmu obchodzimy uroczystości 25-lecia reaktywowania Samorządu Lekarskiego. Zapoczątkowała je OIL w Warszawie, 6 grudnia odbyły się uroczystości centralne, 27 marca 2015 roku jako ostatni w kraju będziemy je obchodzić w ramach Okręgowego Zjazdu, w Collegium Novum UJ. A piszę o umiarkowanym optymizmie, bo z dniem 1 stycznia wchodzą w życie dwa pakiety ministerialne, które rozchwieją moim zdaniem ostatecznie i tak daleki już od stabilizacji system ochrony zdrowia. A pomysł, by środki na Pakiet Onkologiczny wygospodarować z funduszy szpitali onkologicznych, zmniejszając wycenę procedur, a także z innych rodzajów świadczeń, jest godną pożałowania manipulacją. Fakt, iż wielu rozporządzeń wykonawczych do Zielonej Karty jeszcze nie ma (choć mamy grudzień 2014) pogłębia niepokoje. Wygląda na to, że rezultatem wdrażania pakietów będzie powtórka z obliczania wyników głosowania podczas wyborów do samorządów terytorialnych. Niemniej, z okazji zbliżających się świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku proszę przyjąć życzenia wszelkiej pomyślności, satysfakcji zawodowej, szczęścia osobistego i naturalnie zdrowia. A teraz ad rem, kalendarium... 5 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/ października 5 grudnia 2014 r. Posiedzenie Konwentu Prezesów i NRL. Omówienie aktualnych problemów w ochronie zdrowia w świetle przygotowywanych (ale niekoniecznie przygotowanych) zmian systemowych w ochronie zdrowia, m.in. dot. Pakietu Onkologicznego i Kolejkowego oraz tzw. polityki senioralnej państwa (Warszawa, października) Rytro, Jesień Konferencja naukowo-szkoleniowa, wręczenie Antoniemu Stopie nagrody im. A. J. Fortuny. Przy okazji wyjazdowe posiedzenie Prezydium ORL poświęcone sprawom stomatologicznym. Organizacja Konferencji, jak co roku, na najwyższym poziomie, za co należą się dr. Robertowi Stępniowi słowa uznania (relacja w wydaniu stomatologicznym GGL-LD, dostępnym na stronie internetowej; października br.) Jubileusz 60-lecia Szpitala im. S. Żeromskiego obchodzony w Teatrze im. J. Słowackiego jest najlepszym świadectwem integracji Nowej Huty z Krakowem. Uhonorowaliśmy Szpital naszą statuetką im. M.L. Jakubowskiego (relacja wewnątrz numeru; 27 października br.) Rozstrzygnięto wreszcie przetarg na budowę Szpitala Uniwersyteckiego w Prokocimiu. Gratulacje należą się prof. Piotrowi Leidlerowi, rektorowi UJ ds. Collegium Medicum. Wiele kwestii wymaga nadal rozstrzygnięcia, a zwłaszcza co pozostanie na Kopernika, a co powstanie w nowej siedzibie (relacja i refleksja red. S. Ciepłego wewnątrz numeru; 29 października br.) Spotkanie w Okręgowej Radzie Adwokackiej z udziałem naszego rzecznika odpowiedzialności zawodowej (Anny Kot) i przewodniczącego Okręgowego Sądu Lekarskiego (Waldemara Hładkiego). Sądownictwo korporacyjne ugina się pod ciężarem roszczeń wobec lekarzy i zbiurokratyzowania procedur. Paradoksalnie 42 zastępców OROZ i 36 sędziów nie wystarcza. Czy adwokatura może nas wspomóc? O tym rozmawialiśmy (Kraków, 30 października br.) ORL powołała Komitet Organizacyjny obchodów 25-lecia reaktywowania Samorządu. Uroczystości obchodzić będziemy w Krakowie przy okazji Okręgowego (budżetowego) Zjazdu, by nie ponosić dodatkowych kosztów. Na czele Komitetu stanął dr Jerzy Skuciński. Omówiliśmy szczegóły (4 listopada) Plenarne posiedzenie ORL. Komisje i Zespoły problemowe przedstawiły sprawozdania za 2014 rok (patrz relacja wewnątrz numeru; 5 listopada br.) Otrzymałem Gloria Medicinae. Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się niezapomniana dla mnie uroczystość. Jestem głęboko zaszczycony (8 listopada, Warszawa) Spotkanie z kandydatami naszej Izby do komisji przeprowadzających Państwowy Egzamin Specjalizacyjny. W myśl procedur nominacji dokona Ministerstwo Zdrowia. Jestem przekonany, że zaproponowaliśmy najlepszych (17 listopada br.) Wieczór poetycko-muzyczny prof. Waldemara Hładkiego w sali konferencyjnej naszej Izby upłynął w wyjątkowej atmosferze. Jestem pełen podziwu dla renesansowych talentów Pana Profesora (18 listopada br.) W Katowicach i Łodzi odbyły się uroczystości jubileuszowe 25-lecia Samorządu Lekarskiego. Wspólnie z wiceprezesem Jerzym Friedigerem reprezentowaliśmy naszą Izbę (22 listopada br.) Na Białorusi odbyła się Konferencja Naukowo-Szkoleniowa, połączona z pokazowymi zabiegami z zakresu chirurgii ogólnej i kardiologii w Regionalnym Szpitalu Klinicznym i Centrum Kardiologii Klinicznej w Grodnie, z udziałem naszej delegacji (relacja w n-rze; Grodno, listopada).

6 6 Sekretarz ORL Drogie Koleżanki i Koledzy W ostatnich kilku miesiącach miałem okazję odwiedzić wiele oddziałów w szpitalach nie tylko w Europie, ale i w Azji. Wszędzie podobne jak u nas wyposażenie, podobne procedury, ale relacje między pracownikami wszystkich szczebli... zupełnie inne. Członkowie personelu medycznego są dla siebie bardzo uprzejmi i mili, a widać wyraźnie, że nie jest to zachowanie pokazowe, ale prawdziwe, szczere i trwałe. U nas, w Polsce, też tak kiedyś w szpitalach bywało. Co się zmieniło? Co się stało, że w relacjach między lekarzami brakuje elementarnej uprzejmości i zawodowego, wzajemnego wsparcia? Dlaczego zagranicą lekarze traktują się nawzajem jak członkowie rodziny lekarskiej rodziny? Mam wrażenie, że w Polsce, w pogoni za procedurami i papierami zapominamy o tym, co najważniejsze o jedności. 25-lecie Samorządu Lekarskiego powinno skłonić nas do refleksji nad wzajemnymi relacjami. Ćwierć wieku temu Samorząd Lekarski został odtworzony między innymi przez profesorów Tadeusza Chruściela, Włodzimierza Józefowicza, doktorów Wojciecha Maksymowicza, Jerzego Moskwę, a ze strony pierwszego rządu III RP przez ówczesnego ministra zdrowia dr. med. Andrzeja Kosiniaka-Kamysza. Lekarze byli wtedy jednością. W marcu ukaże się numer GGL w większości poświęcony Jubileuszowi, gdzie przypomnimy więcej nazwisk. Tu natomiast dodam, że 25 lat później grupy lekarzy walczą między sobą o świadczenia, o wpływy, o pacjentów. Ileż więcej moglibyśmy osiągnąć, mówiąc jednym głosem? Ogólnopolskie obchody 25-lecia już za chwilę. Jak znaczące to wydarzenie na arenie ogólnopolskiej świadczy fakt, że będą z nami świętować znamienici goście, na czele z Prezydentem Bronisławem Komorowskim. Nasze regionalne obchody zaplanowane są na 27 marca 2015 roku. Mamy nadzieję, że wielu z Was będzie brało udział w spotkaniach i imprezach towarzyszących tym obchodom. Niech się one staną naszym świętem. W Krakowie zaś najbliższą okazją do wspólnego świętowania i spotkania będzie drugi już Nowy Bal Lekarza, który odbędzie się 10 stycznia 2015 roku jak zawsze w hotelu Pod Różą. Bardzo serdecznie zapraszamy! Wszystkich młodych (duchem i wiekiem) lekarzy zapraszamy też na specjalne świąteczne posiedzenie Komisji ds. Młodych Lekarzy 17 grudnia 2014 r., o godzinie 16, w siedzibie OIL. A przy okazji miło mi przekazać, że dr Jacek Tętnowski wynegocjował dla nas, lekarzy, bardzo korzystny program zniżkowy MultiBenefit (szczegóły na stronie internetowej Izby). Zachęcamy do skorzystania. Wspólnie z dr. Tętnowskim negocjujemy także wspaniały sportowy program zniżkowy MultiSport Active. W przypadku jakichś sugestii dotyczących negocjowanych programów prosimy o kontakt mailowy. em można też zgłosić chęć otrzymywania drogą elektroniczną kolejnych wydań Galicyjskiej Gazety Lekarskiej. Zachęcam gorąco do takiej, nowoczesnej lektury naszej publikacji. Moim osobistym zadaniem w OIL jest zmiana sposobu komunikacji z Wami koleżankami i kolegami lekarzami. Już teraz przygotowuję modyfikację strony internetowej, tak aby wszystkie zawarte tam informacje były łatwiej osiągalne. Równocześnie zostanie stworzone Indywidualne Konto Lekarza, gdzie w przyszłości będzie można online załatwić wszystkie sprawy, na które pozwala ustawa. Poprawi to także naszą wzajemną komunikację. Dlatego w najbliższym roku będziemy systematycznie aktualizować Wasze dane kontaktowe. Zadanie to już wdrażamy w życie. Chcemy robić to sukcesywnie, abyśmy nie doświadczyli takich problemów jak ogólnopolski system wyborczy w ostatnich tygodniach. Korzystając z okazji, pragnę złożyć Wam życzenia świąteczne. Niech przyniosą Wam i Waszym Rodzinom zdrowie i radość, a także spokój, którego na co dzień tak bardzo Nam brakuje. Z-ca Sekretarza ORL w Krakowie Dr n. med. Bartłomiej Guzik

7 25 lat odrodzonego Samorządu Lekarskiego w Polsce Przeszłość zrozumieć, by przyszłość kształtować od tej mądrej sentencji, zaczerpniętej z tematu polsko-niemieckiego sympozjum odbytego przed paru laty na Zamku w Książu rozpoczął swoje wystąpienie prezes Maciej Hamankiewicz, podczas uroczystego posiedzenia Naczelnej Rady Lekarskiej 6 grudnia 2014 roku w sali konferencyjnej Hotelu Victoria w Warszawie. A to akurat wystąpienie nadało ton uroczystościom z okazji 25-lecia odrodzonego Samorządu Lekarskiego, które zapoczątkowała sesja historyczna, potem wspomniane posiedzenie NRL z udziałem zagranicznych gości, a wieczorem rzecz zwieńczyła Srebrna Gala w Teatrze Narodowym w Warszawie. Na Sesję Historyczną złożyły się dwa referaty: Rzecznika Praw Obywatelskich prof. Ireny Lipowicz oraz wiceprezesa NRL prof. Romualda Krajewskiego na temat roli i miejsca samorządu zawodowego w polskim systemie ustrojowym, naturalnie ze szczególnym uwzględnieniem samorządu lekarskiego. Sesję dopełnił rys socjologiczny Polonii medycznej, tak w ujęciu historycznym, jak współczesnym, autorstwa prof. Marka Rudnickiego, prezesa Federacji Polonijnych Organizacji Medycznych. Około 70 tys. skarg rocznie wpływa do RPO, a znaczna ich część dotyczy zdrowia przypomniano w referacie prof. Lipowicz (nieobecnej osobiście). Rolę regulującą w tym względzie, zgodnie z art. 17 Konstytucji RP, powierza się Samorządowi, którego zadaniem jest piecza nad należytym wykonywaniem zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. A to oznacza m.in., że wszelka niewydolność systemu rzutuje na nieufność wobec samorządu, podważa jego autorytet. Tymczasem jakby w dialogu z tą tezą mówił prof. Krajewski istotą samorządu zawodowego jest działalność Pro Publico Bono. Samorząd to Jubileusze najlepsza forma kontroli wolnych czy regulowanych zawodów mieszczących się w grupie zawodów zaufania publicznego. Ze sporym zainteresowaniem uczestników spotkało się też wystąpienie prof. Marka Rudnickiego, organizatora już ośmiu Kongresów Polonii Medycznej w Polsce. Profesor podkreślił m.in. różnice ideologiczne między starą a nową Polonią medyczną (ta ostatnia jest ekspansywna, prze do stanowisk w krajach swego osadnictwa). Profesor zweryfikował przy okazji dane statystyczne, stwierdzając, że ok. 2 tys. lekarzy polskich pracuje w Wielkiej Brytanii (dla porównania 3,5 tys. lekarzy niemieckich), 2,8 tys. w Niemczech, 600 w USA, 1000 w innych krajach. Rola integracyjna Federacji jest nie do przecenienia, tym bardziej że organizuje ona też swoje Kongresy na Litwie, Ukrainie, w Czechach, Mołdawii, Gruzji. * * * Na drugą część uroczystości pod nazwą Srebrna Victoria Samorządu... przybyły liczne delegacje z zagranicy, od Hongkongu poczynając, których nie sposób tu wyliczyć, a także zaprzyjaźnione przedstawicielstwa pielęgniarek i położnych czy adwokatury. W wspomnianym na wstępie wystąpieniu M. Hamankiewicz wyliczył wirusy (jak to określił), toczące polską ochronę zdrowia, na pierwszym miejscu stawiając gigantyczną biurokrację. Na dalszych miejscach znalazły się m.in. wirus modelu odszkodowań za zdarzenia niepożądane, wirus braku zaufania do lekarzy, wirus agresji rujnującej życie publiczne, a wzniecanej często przez media, wirus cwaniactwa itp. Jak z tym walczyć? Jakie szczepionki zastosować? pytał prezes, podkreślając słabnący prestiż samorządu i niewystarczającą rolę formalnej kontestacji. Włóżcie białe fartuchy i bądźcie przy chorym, nie bacząc na ekonomiczne naciski władzy! postulował, informując przy okazji o wystąpieniu NRL, podczas posiedzenia w dniu 5 grudnia, o przełożenie terminu wejścia w życie tzw. pakietu onkologicznego, który w obecnej chwili grozi destabiliacją całego systemu ochrony zdrowia. Z podobnym wnioskiem Naczelna Rada wystąpiła także w trzy dni później do p. premier. Goście, przedstawiciele narodowych i europejskich federacji, składali Samorządowi gratulacje. Obszernie wypowiedział się m.in. przewodniczący Sejmowej Komisji Zdrowia dr Tomasz Latos, podkreślając brak dialogu władzy z samorządem, z opozycją, z ekspertami, za przykład przytaczając zlekceważenie 7 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014

8 8 dramatycznych protestów całości środowiska młodych lekarzy w sprawie zniesienia stażu podyplomowego. Spośród adresów gratulacyjnych nadesłanych do NIL zwróciliśmy uwagę, na jedyny od rządu nadesłany przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej Władysława Kosiniaka-Kamysza. * * * Po południu zainteresowani uczestnicy wzięli udział w mszy św. w Kościele św. Krzyża, odprawionej przez kardynała Kazimierza Nycza, a wieczorem w Teatrze Narodowym odbyła się, wspomniana, Srebrna Gala Samorządu. Poprowadzili ją Ewa Wiśniewska i Piotr Fronczewski (jak się dowiedzieliśmy w kuluarach całkowicie charytatywnie). W imieniu Prezydenta RP Jego Doradca ds. Zdrowia Maciej Piróg wręczył kilka odznaczeń państwowych, w tym Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski dr Igorowi Chęcińskiemu, b. prezesowi Dolnośląskiej Izby Lekarskiej. Okolicznościowe przemówienie wygłosił prezes NRL dr Maciej Hamankiewicz, szczególnie honorując zasługi prof. Woy- Wojciechowskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Natomiast przewodniczący Kolegium Redakcyjnego Gazety Lekarskiej dr Jarosław Wanecki poinformował o upominku przygotowanym przez redakcję dla wszystkich uczestników Gali w postaci książki 25 x 25 autorstwa Lucyny Krysiak, zawierającej prezentację 24 izb lekarskich, poprzedzoną izbą naczelną. * * * Na koniec pół żartem, żeby nikt nie posądził władz Samorządu o zbytnią rozrzutność, w postaci hotelu Victoria Sofitel na jedną noc dla weteranów samorządu i delegacji 24 izb okręgowych, dodam, że rano w niedzielę wszyscy obudzili się w tych samych realiach brakło po prostu wody. Awaria. Goliłem się w szczypcie mineralnej. Stefan Ciepły fot. Mariusz Janikowski

9 Z kart historii 9 fot. J.Szypuła GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Bóg się rodzi... fot. D. Kocemba Zbliża się północ. Bijące dzwony wzywają na uroczystą mszę świętą zwaną pasterką. Kościoły pełne ludzi wybuchają kolędą Bóg się rodzi. Reymont w Chłopach opowiada: Zatrzęsły się od tego drzewa i zadygotały od tej serdecznej wichury głosów i tak się zwarli duszami, wiarą i głosami, że jakby jeden głos śpiewał, bił pieśnią ogromną ze wszystkich serc rwącą, aż pod te święte nóżeczki Dzieciątka. Śpiew tej pięknej polskiej kolędy Franciszka Karpińskiego rozpoczynał i rozpoczyna święta Bożego Narodzenia. Tę kolędę ukochali Polacy, ale przecież nie tylko tę. W ogóle kolędy kocha Europa i świat cały. Jak powstały i cóż w nich jest tak niezwykłego? W Polsce pierwotnie były to pieśni ludowe związane z obrzędami Nowego Roku i z obyczajem składania życzeń gospodarzom przez służbę. Rozliczano się wtedy także z najemną czeladzią i godzono na kolejny rok pracy, bo z końcem roku wygasały umowy najmu. Temu wszystkiemu towarzyszyły zabawy, śpiewy, rozdawanie podarków, poczęstunek. Przykładem jednej z najwcześniejszych ludowych pieśni noworocznych zwanych kolędami gospodarskimi jest pochodząca z Ludycji wieśnych drukowanych u Ungera w Krakowie w 1544 roku pieśń, którą śpiewano, przymawiając się do podarków. Jej refren brzmi tak: Maszli nam daci, Nie daj nam długo staci, Boć nas będzie uziąbaci. W innej kolędzie domawiano się jedzenia: Skakały bosy pod niebiosy, chciały kołaczy i kiełbasy. Te noworoczne pieśni miały charakterystyczną trójdzielną budowę: na początku były życze- nia powodzenia, szczęścia i urodzaju, następnie prośby o datek i wreszcie podziękowanie za podarki tzw. kolędę. * * * Kolędy mają długą historię, bo wywodzą się ze starożytnej tradycji... rzymskiej. Na przełomie grudnia i stycznia konsulowie obejmowali urzędy, co było powodem hucznych zabaw, śpiewania pieśni dziękczynnych, dawania podarków. Zwyczaje te przejęło chrześcijaństwo. W 46 roku p.n.e. Juliusz Cezar zadecydował, że będzie to 1 stycznia. Nazwa kolęda pochodzi od łac. calendae pierwszy dzień miesiąca. Nieco później miejsce tych kolęd zajęły pieśni religijne, z którymi ten termin się związał. Były to pieśni kościelne i świeckie o narodzeniu Chrystusa, o Betlejem, o Gwieździe Betlejemskiej, o pasterzach i ich darach dla Jezusa, o trzech królach spieszących do szopy z hołdem, o żłóbku betlejemskim, Maryi i Józefie, o zwierzętach w szopie i aniołach nad nią. Śpiewano je przez cały okres świąteczny, bo aż do 2 lutego. Te kolędy wywodzą się z hymnów łacińskich o Bożym Narodzeniu, komponowanych we Włoszech już w średniowieczu i rozpowszechnionych w całej Europie przez zakony franciszkańskie, tak jak kult Dzieciątka Jezus i misteria o narodzeniu Chrystusa. Według legendy autorem pierwszej kolędy był św. Franciszek. Najstarsze polskie kolędy, przełożone z kancjonałów łacińskich, a także czeskich (od Czechów zapożyczyliśmy ok. 30 kolęd) pochodzą z XV wieku. Do nich zalicza się Zdrow bądź Krolu Anjelski rękopis z 1424 roku, oraz śpiewana dotychczas kolęda chorał Anioł pasterzom mówił, przetworzona z oryginału łacińskiego Angelus pastoribus, a pochodząca z XVI wieku. W XVI wieku powstała także Kolęda Jana Kochanowskiego. Oryginalna polska twórczość kolędnicza rozwijała się bujnie w XVII i XVIII wieku. Powstały wtedy liczne teksty kolęd o dużej wartości literackiej, m. in. W żłobie leży pióra wielkiego polskiego kaznodziei ks. Piotra Skargi, śpiewana do melodii poloneza koronacyjnego króla Władysława IV. Barokowy poeta

10 10 Jan Żabczyc, autor Symfonii anielskich, stworzył wiele kolęd i pastorałek. Wśród nich znajdują się: Przybieżeli do Betlejem, A wczora z wieczora, W dzień Bożego Narodzenia, Przy onej górze. W jego kolędach znajdują się stare melodie taneczne: kujawiaki, mazury, polonezy. Kolędy pisali uznani poeci baroku Hieronim Morsztyn i Wespazjan Kochowski. To wtedy powstają np. Gdy się Chrystus rodzi, Jezus malusieńki, Ach, ubogi żłobie, Tryumfy króla niebieskiego, Gdy śliczna Panna, Mędrcy świata monarchowie. W baroku została napisana piękna kolęda kołysanka Lulajże, Jezuniu, do ludowej melodii, której fragment wplótł Fryderyk Chopin do swojego scherza h-moll. Kolęda ta i jej melodia znalazły się także w Betlejem polskim Lucjana Rydla i w Wigilii na Syberii Jacka Kaczmarskiego. * * * Później, bo w XVIII wieku, kolędę Bóg się rodzi a. O narodzeniu Pańskim stworzył Franciszek Karpiński. Pochodzi ona z cyklu Pieśni nabożne. O zbiorze tym tak mówił poeta do króla Stanisława Augusta Poniatowskiego: Według możności pieśni moje składałem w myśl pokazania ludowi [ ] powinności względem Boga i bliźniego i jak kochać ojczyznę mają. I tak, w ostatniej zwrotce tej kolędy śpiewamy: Podnieś rączkę, Boże Dziecię, błogosław ojczyznę miłą, w dobrych radach, w dobrym bycie, wspieraj jej siłę swą siłą, dom nasz i majętność całą i wszystkie wioski z miastami [ ]. Legenda mówi, że melodię do tej wielkiej kolędy skomponował Karol Kurpiński, jednak najprawdopodobniej jest ona przetworzeniem poloneza koronacyjnego Stefana Batorego. Do znanych autorów kolęd należy romantyczny poeta Teofil Lenartowicz, który napisał liryczną, rzewną kolędę Mizerna cicha stajenka licha. Poczynając od XVII wieku, w kolędach zaczynają pojawiać się wątki ludowe. W opowieść biblijną o narodzeniu Jezusa wnikają elementy folkloru polskiego. Głównym motywem jest wędrówka pasterzy do Betlejem z pokłonem i darami dla Dzieciątka, np. A kiedy pasterze do Betlejem zaszli, a któren miał podarek, to z sobą ponieśli Jan chudy wziął dudy, a Maciek kukiełkę, Mikołaj kopę jaj natoczył w kobiałkę. fot. A. Kaczmarz W ten sposób powstały skoczne pastorałki, śpiewane głównie w domach. Ich cechą charakterystyczną jest serdeczna poufałość wobec Jezusa, który chociaż jest Bogiem, to przecież narodził się Maluśki, maluśki kieby rękawicka, alibo, alibo kawałecek smycka [ ]. Ponadto wypadało zaprosić małego Jezuska z lichej szopy do ciepłej chaty albo nawet pognać do Betlejem prosiaka, bo było ono blisko, gdzieś za Wieliczką. * * * Urokliwe współczesne wiersze-pastorałki tworzył ks. Jan Twardowski. Bohaterami ich są głównie zwierzęta ze stajenki betlejemskiej, którym mieszkańcy szopy są bardzo bliscy. W O zachowaniu się osiołka i wołu w Noc Narodzenia czy w W kropki zielone rozbrykany osiołek Matce Boskiej łzę zdmuchnął jak niebieską bombkę [ ], Anioła, co przyfrunął mokrą mordką potrącał, a gdy zobaczył we żłobie Dzieciątko to w najświętsze rączki chuchał [ ]. Wół z tego wszystkiego oniemiał. Napisał także ks. Twardowski współczesną wersję kolędy Bóg się rodzi, moc truchleje, w której biegli do Betlejem ci najprostsi: niespokojni czy się nie przeziębił, czy gwiazda w ostatniej chwili go nie przestraszyła, czy miał suche pieluszki, czy przy pięknie śpiewającym aniele nie dostał chrypki, czy Go siano nie podrapało [ ]. Współczesną kolędą jest napisana przez o. Mateusza Jeża w klasztorze oo. Jezuitów w Nowym Sączu: Nie było miejsca dla Ciebie, zwaną kolędą sądecką. Wydana w 1938 roku, poszła za sądeczanami do sowieckich gułagów, do hitlerowskich obozów koncentracyjnych, co przydało jej melancholijnej rzewności, a także nazwy kolędy obozowej. Do formy i treści kolęd nawiązują także poeci współcześni, np. Stanisław Grochowiak ( Kolęda ), Joseph Brodsky ( Kolęda stanu wojennego ) czy Krzysztof Kamil Baczyński ( Kolęda ). Na koniec zacytujmy jeszcze raz ks. Jana Twardowskiego i jego odpowiedź na pytanie: Dlaczego śpiewamy kolędy? Dlatego, żeby podawać sobie ręce Dlatego, żeby się uśmiechać do siebie, Dlatego, żeby sobie przebaczać, Żeby każda czarodziejka po trzydziestu latach nie stawała się czarownicą. Wielu takich pięknych chwil przy śpiewaniu kolęd życzy w imieniu Redakcji Barbara Kaczkowska

11 Portrety 11 Nietypowy szpital powiatowy czyli Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Na medycznej mapie kraju to przypadek zupełnie wyjątkowy. Oto zwyczajny szpital powiatowy, gdzieś daleko od wielkich aglomeracji, pełni równocześnie funkcję wojewódzkiego szpitala specjalizującego się w jednej z dziedzin medycyny uchodzącej za największe wyzwanie ludzkości. Mowa o Podkarpackim Ośrodku Onkologicznym im. ks. B. Markiewicza w Brzozowie, którego sława wykracza daleko poza region. Brzozów na mapie Podkarpacia to niewielkie miasto powiatowe na Pogórzu Dynowskim, położone ok. 20 km na wschód od Krosna. Nie wyróżnia się ono niczym szczególnym, chyba że nawiążemy do zaniechanej już produkcji koronek lub żartobliwie do wzniesionego tu dworca, który się nigdy nie doczekał linii kolejowej. Ale wyjątkowego charakteru nadaje mu od połowy lat 70. XX w. zatrudniający obecnie ok pracowników, w tym 130 lekarzy), posiadający 487 łóżek (w tym 247 onkologicznych) Specjalistyczny Szpital Powiatowy. Nie powtarzam imienia jego patrona (założyciela w XIX stuleciu Zgromadzenia Michalitów), bo w zgodnej opinii jest on tutaj raczej postacią przypadkową, pozbawioną związków z Brzozowem. Natomiast zupełnie innemu księdzu Józefowi Bielawskiemu, rodowitemu mieszkańcowi miasta, przypisać należy fundamentalne zasługi dla powstania szpitala w Brzozowie. Na jego parceli odziedziczonej po rodzicach i ofiarowanej miastu powstał pierwszy obiekt szpitalny. To On stał na czele powołanego w 1938 roku Komitetu Budowy Szpitala. To dzięki jego energii w czerwcu 1939 roku rozpoczęto roboty ziemne. I On wreszcie (tuż przed śmiercią w 1947 roku) wszczął po wojnie prace przy pozostawionym w stanie surowym obiekcie, przez moment budowanym także przez Niemców. Nie jest moim zamysłem opisywanie dziejów Szpitala, uruchomionego w 1950 roku, pod kierownictwem dr. Antoniego Kisiela. Opisał je szczegółowo jego następca, dr Zbigniew Kubas, w książeczce pt. Jak budowałem szpital w Brzozowie, rzeczywisty twórca onkologicznego profilu powiatowego Szpitala, którym kierował przez ćwierć wieku ( ). * * * Obecny dyrektor Szpitala w Brzozowie mgr Antoni Kolbuch pełni swoje obowiązki na tym stanowisku od 10 lat. Absolwent Akademii Ekonomicznej w Krakowie, ma w swoim życiorysie zawodowym m.in. trzyletni epizod na stanowisku głównego księgowego Szpitala w Sanoku. Podczas jego kierownictwa położono szczególny nacisk na nowoczesne wyposażenie oddziałów onkologicznych Szpitala, które nie ustępują dzisiaj renomowanym ośrodkom w Polsce. Jest nawet PET, na funkcjonowanie którego NFZ nie daje pieniędzy. Udało się natomiast Szpitalowi nawiązać współpracę z szeregiem znakomitych specjalistów z całego kraju. Padają nazwiska profesorów, m.in. Tomasza Mazurkiewicza z Lublina, Marka Pawlickiego z Krakowa, Grzegorza Urbańskiego z Poznania, Jacka Gronwalda z Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Bezpośrednio związani są ze Szpitalem w Brzozowie m.in. dr hab. Andrzej Pluta, ordynator oddziału hematologii onkologicznej, dr n. med. Dorota Hawrylecka, internista i hematolog specjalizująca się w przeszczepach, dr n. med. Józef Oberc ordynator oddziału chirurgii onkologicznej, dr n. med Józef Pitera ordynator oddziału chirurgii ogólnej, dr n. med. Jarosław Łyczek, kierownik zakładu brachyterapii, dr n. med. Zbigniew Wcisło, radioterapeuta, kierownik zakładu radiologii, wreszcie dr Dariusz Sawka, wicedyrektor Szpitala ds. lecznictwa onkologicznego, a zarazem ordynator chemioterapii i hematologii onkologicznej. To właśnie jego uwagi z perspektywy powiatowej codzienności, na temat pakietu onkologicznego ministra zdrowia Bartosza Arłukowicza przedstawiam poniżej, najpierw jednak kreśląc wizytówkę szpitala.

12 12 * * * Rocznie Szpital hospitalizuje ok pacjentów, w tym 60% onkologicznych, udziela ponad 100 tys. porad ambulatoryjnych. Głównym źródłem pozyskiwania środków inwestycyjnych informuje dyr. Kolbuch jest Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych, który zainwestował w Brzozów od 2005 roku ponad 130 mln zł. Dylematem ekonomicznym Szpitala są nadwykonania onkologiczne, które jeszcze w 2012 roku kosztowały 3 mln zł, a w 2013 już 9 mln zł. Gdyby leczenie onkologiczne było nie limitowane, kondycja finansowa Szpitala byłaby niezła, ale dyrektor Kolbuch nie wierzy w spełnienie tych obietnic. Poza deklaracjami rządowymi żadne rozporządzenia wykonawcze ani pieniądze na konto szpitala nie wpłynęły. Jako ekonomista ze sporym doświadczeniem zawodowym dyr. Kolbuch opowiada się za zatrudnieniem etatowym w szpitalach, łącznie z ujęciem w nich dyżurów. Do zatrudnienia kontraktowego ucieka się sporadycznie. W 2008 roku zbulwersował całe województwo, łącznie z wojewódzkim oddziałem NFZ, podnosząc płace wszystkich, ale to wszystkich lekarzy o co najmniej sto procent. Zarabiający 3 tysiące lekarze zaczęli brać po 6 tysięcy, dyrektorzy okolicznych szpitali chcieli go zlinczować, bo zawaliła się ich polityka kadrowa. Ale nie ustąpił. Zadowolenie pracownika, satysfakcja z pracy i płacy, to gwarancja sukcesu firmy twierdzi stanowczo. Jak ręką odjął, natychmiast ucichły wszystkie konflikty w firmie. Czasem trzeba nawet zaryzykować zadłużenie, gdyż najważniejsze jest, żeby lekarz czuł się osobiście usatysfakcjonowany, a na to składa się nie tylko nowoczesny sprzęt, dogodny lokal, dobra organizacja pracy, ale też, a może przede wszystkim wynagrodzenie tłumaczy dyrektor Kolbuch. Szpital ma 7 oddziałów ogólnych o podobnym profilu jak inne szpitale powiatowe i 7 oddziałów onkologicznych, w tym chirurgię onkologiczną, hematologię onkologiczną, ortopedię onkologiczną, chemioterapię, radioterapię, oddział dzienny chemioterapii i hematologii oraz oddział medycyny paliatywnej ukierunkowanej na leczenie chorych na raka. Całość mieści się w 4 pawilonach szpitalnych, w odrębnym budynku znajduje się psychiatria dzienna. Pion onkologiczny jest w Brzozowie jednak wyraźnie oddzielony merytorycznie od ogólnego. Ma nawet swojego dyrektora, którym jest wspomniany dr Dariusz Sawka. Podlega mu 247 łóżek stacjonarnych, plus 24 dzienne chemio- i radioterapii. Co dyrektor Dariusz Sawka mówi o tzw. pakiecie onkologicznym? Zacytujmy: Zacznijmy od głównych ustaleń Pakietu. Na wstępie postuluje się w nim p r z y s p i e s z e n i e diagnostyki. Czy będzie to możliwe, abstrahując od ilości posiadanego sprzętu, wykorzystywanego przecież także do diagnostyki innych schorzeń. Czy wprowadzimy tu jakąś hierarchię kolejności badań? pyta mój rozmówca. Druga kwestia, rozpatrzmy ją na przykładzie Brzozowa. Mamy limit 477 tys. badań rocznie a przydałoby się 400 tys. więcej. Czy realne jest ich sfinansowanie? Niech tu przykładem będzie PET służący do precyzyjnej

13 diagnostyki, nie wykorzystywany, bo badania zbyt dużo kosztują. Czy nagle znajdą się pieniądze? Następny problem poruszony w pakiecie to r o z p o- z n a w a n i e chorób nowotworowych przez lekarzy rodzinnych. Niestety, ich objawy są niecharakterystyczne. Nie da się zatem jakimś przyspieszonym kursem nauczyć lekarza rodzinnego rozpoznawania chorób nowotworowych. W dodatku nie ma do tego specjalistycznych kadr. To muszą być onkolodzy-praktycy z doświadczeniem, a oni mają wystarczającą ilość zadań czysto terapeutycznych. Nie dostrzegam też środków finansowych przeznaczonych na sfinansowanie ich działalności dydaktycznej mówi dr Sawka. To się nie wiąże w żadną całość. Trzeci pomysł, Z i e l o n e j K a r t y Pacjenta w ogóle zablokuje system. Przecież hipotetycznie, każdy może być podejrzany o chorobę nowotworową. I co, w wyniku podejrzenia uzyska uprzywilejowanie do diagnostyki na całe życie? Kolejna kwestia, k o n s y l i u m. W ujęciu ministerialnym potrzebny byłby cały sztab rozmaitych specjalistów. Skąd ich wziąć i za ile? Tymczasem leczenie powinno być zindywidualizowane, a do każdej choroby powinniśmy dopasować zalecenia lecznicze. Tak zresztą robimy i mnożenie teoretycznego nadzoru nad nami jest marnotrawstwem czasu i pieniędzy. Podobnie postrzegam dodaje: rolę tzw. k o o r- d y n a t o r a. Praktycznie każdy chory ma swego prowadzącego leczenie lekarza. Natomiast próba formalizacji tej roli, przywiązania danego lekarza na lata do chorego, to nierealne. Pytam doktora Sawkę o wskaźniki potwierdzające dobrą opinię o leczeniu chorób nowotworowych w Brzozowie. Poza krajowym rejestrem potwierdzającym tę ocenę Szpital nie prowadzi statystyk przeżycia pacjenta tu leczonego powyżej pięciu lat. Doktor uważa zresztą, że jeszcze ważniejsze byłoby prowadzenie rejestru reemisji raka i przyczyn pogorszenia się stanu pacjenta. Na to Szpitala niestety nie stać, choć sens takiego działania wydaje się oczywisty. Można by niektórym nawrotom choroby zapobiec. Doktor Sawka jest natomiast dumny z wyposażenia Szpitala, uważając, że nie ustępuje on pod względem sprzętu renomowanym europejskim lecznicom. Powodem do niepokoju jest natomiast nikły dostęp do leków innowacyjnych, podczas gdy postęp w leczeniu chorób nowotworowych jest ogromny. Tymczasem szpitalowi brakuje nawet niektórych generyków. Prowadzenie 40 rezydentów w różnych specjalizacjach onkologicznych przez Szpital w Brzozowie to najlepsze świadectwo jego renomy, zwłaszcza w kontekście braku chętnych w skali kraju do przyjmowania rezydentur w zakresie chorób nowotworowych (270 rezydentur nie obsadzonych). * * * Czy dla lekarzy Szpitala odległego o 200 kilometrów od siedziby samorządu lekarskiego w Krakowie może on być w czymś przydatny? Czy samorząd ma dla nich jakieś znaczenie? A w ogóle, jaka może być rola takiego szpitala, poza regionalną lecznicą? Doktor Józef Pitera, ordynator oddziału chirurgii ogólnej, pracujący w Szpitalu w Brzozowie od 1982 roku (czyli 32 lata, licząc od skończenia studiów), w latach dyrektor naczelny całej tej placówki, wydaje się postacią wyjątkowo kompetentną i uprawnioną do udzielenia odpowiedzi na to pytanie. Doktor Pitera kreśli przede wszystkim pewien wizerunek socjologiczny Brzozowa i jego regionu, z którego młodzież umyka do Wielkiej Brytanii, do Irlandii lub do Warszawy i innych dużych miast. Natomiast pozostaje populacja starsza, z właściwymi dla jej wieku chorobami. Przekrój społeczny w proporcjach pokoleniowych jest wyjątkowo niekorzystny dla małych miasteczek i wsi. Dominują starsi, w dodatku często samotni i bezdzietni ludzie. W ich wypadku postęp w leczeniu chorób nowotworowych zależy wyłącznie od zmiany świadomości, od wczesnej diagnostyki. Kiedyś nie można było znaleźć chętnych do profilaktycznej kolonoskopii, dziś jest kolejka, a raka piersi wykrywają ekipy jeżdżące mammobusami. Tyle że zmiany świadomości następują powoli. Natomiast młodzi wpadają tylko na święta w odwiedziny, czasem podleczyć się na coś dokuczliwego, a kosztownego za granicą. Co może zrobić Izba dla pracujących tu lekarzy? Doktor Pitera, od czterech kadencji delegat na Zjazdy OIL, ceni sobie ubezpieczenia za pośrednictwem Izby, ale na pierwszym miejscu stawia szkolenia. Samorząd powinien, jego zdaniem, przejąć całość kształcenia podyplomowego i specjalizacyjnego lekarzy. Szczególnie mu brakuje kursów 13 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014

14 14 dla... kierowników specjalizacji, dla ordynatorów, dla kadry kierowniczej. Tego nie robi nikt. A jeżdżenie do stolicy bądź do Łodzi to już poważny wydatek finansowy i strata czasu. Doktor Pitera chciałby, żeby te rozmaite kursy odbywały się na miejscu, na poziomie województwa lub regionu, żeby dojeżdżał jeden wykładowca, a nie 30 słuchaczy. Na pytanie o celowość podwyższenia składki członkowskiej na samorząd doktor odpowiada: Nie znam celowości i zasadności podwyżki. Moim zdaniem 20 złotych miesięcznej podwyżki to dla czynnego lekarza nie powinien być problem. Natomiast inna sprawa, na co te pieniądze są wydawane. * * * Opuszczam Brzozów, kupując po drodze w sklepiku elegancką Brzozowską Gazetę Powiatową, miesięcznik wydawany na kredzie przez starostwo powiatowe. Dwie szkoły: Liceum Ogólnokształcące i Zespół Szkół Ekonomicznych przedkładają młodzieży ofertę edukacyjną. Rada Powiatu lansuje zamysł utworzenia w szpitalu Oddziału Kardiologicznego. Czy to wszystko wystarczy na XXI wiek? Stefan Ciepły Od redakcji: Wątpliwości i pytania doktora Dariusza Sawki, stawiane z perspektywy Podkarpackiego Ośrodka Onkologicznego, urosły w trakcie ostatnich tygodni do zastraszającego rozmiaru. Przede wszystkim wciąż nie widać dodatkowych pieniędzy na Pakiet, ani dla placówek specjalistycznych, ani dla lekarzy rodzinnych. Ci ostatni, pisze Rzeczpospolita uważają Zieloną Kartę za biurokratyczny absurd, a Krzysztof Bukiel określa ją mianem zwierciadła patologii systemu. Protestują przedstawicielstwa lekarzy pierwszego kontaktu, m.in. Porozumienie Zielonogórskie. Wychodzi na jaw, że dramatycznie brakuje onkologów, a więc m.in. kadr do prowadzenia szkoleń lekarzy pierwszego kontaktu. W efekcie wszystko odbywa się na łapu capu, powierzchownie i... kosztownie, bo trzeba lekarzy na szkolenia dowozić np. do Warszawy. Jednocześnie specjaliści pozbawieni są prawa wystawiania Zielonych Kart, będą zatem odsyłać pacjentów do lekarzy rodzinnych. To nonsens. Nie wiadomo, kto płacić będzie za badania. W ogóle kością niezgody są pieniądze, a także zagrożenia organizacyjne, spychające chorych nie onkologicznie na dalszy plan. Przybywa biurokracji. Organizacja tzw. konsylium to cała mitręga administracyjna. Każda czynność opatrzona jest obowiązkiem wypełnienia kilkunastu rubryk i rubryczek. Wg statystyk, w Polsce każdego roku przybywa 150 tys. nowych zachorowań. Prof. Tomasz Grodzicki, b. specjalista krajowy ds. geriatrii, zwraca uwagę, że w całym Pakiecie nawet nie pada określenie opieka paliatywna, a to przecież specjalność służąca choremu (i jego rodzinie) w najtrudniejszych chwilach. Oddziałów tego rodzaju jest w całej Małopolsce 9, i właśnie jeden z nich, w Szpitalu Uniwersyteckim ma być zamknięty (o czym piszemy odrębnie). 1 stycznia 2015, kiedy to ma wejść w życie zarówno Pakiet Onkologiczny, jak i kolejkowy, zapowiada się katastrofalnie. Na koniec, jak się okazuje, NFZ znalazł pieniądze na Pakiet,obniży wyceny świadczeń onkologicznych w szpitalach onkologicznych np. za diagnostykę wstępną raka jądra ze 141 zł do 38 zł. No comments. Gratulacje W relacji z posiedzenia Okręgowej Rady Lekarskiej, zamieszczonej w nr 3/140 GGL (maj/czerwiec 2014), w której przedstawiliśmy listę i zdjęcie lekarzy, którzy zostali nagrodzeni za wzorowo zdany egzamin specjalizacyjny jesienią 2013 roku, nie znalazło się nazwisko dr. n. med. Marka Styczkiewicza, specjalisty kardiologa, kierownika Oddziału Kardiologii Szpitala Specjalistycznego w Brzozowie, który także zdał ten egzamin celująco. Panu Doktorowi co prawda z opóźnieniem serdecznie gratulujemy, życząc dalszych sukcesów w pracy zawodowej i życiu osobistym.

15 Inwestycje 15 Prokocim, wciąż wiele niewiadomych GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Wątpliwości nie są na miarę Sokratesa, niemniej trudno nie zacząć tekstu o planowanej budowie Szpitala Uniwersyteckiego w Prokocimiu od konkluzji, wiem, że nic nie wiem. Takie bowiem wrażenie odniosłem podczas odbytego 29 października 2014 roku w Auli Nowodworskiego przy ul. św. Anny spotkania cytuję za zaproszeniem informacyjnego dla opinii publicznej o stopniu zaawansowania największej w Polsce inwestycji szpitalnej budowie nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie-Prokocimiu. Temat budowy, jak się wydaje, zważywszy na liczne zawirowania związane z całą inwestycją, zasługiwał na konferencję prasową. Natomiast ograniczenie spotkania do komunikatu o rozstrzygnięciu przetargu na budowę Szpitala Uniwersyteckiego w Prokocimiu, uwiarygodnione obecnością wiceministra zdrowia Cezarego Rzemka, wydaje się błędem i wręcz mnoży pytania. Wymieniam wiceministra, gdyż był on najprawdopodobniej kilka czy kilkanaście miesięcy wcześniej siłą sprawczą, wymuszającą na Krakowie ostateczne rozstrzygnięcia, czyli albo przystąpienie do inwestycji (przygotowanie terenu i ogłoszenie tzw. dialogu konkurencyjnego), albo odstąpienie od niej, czyli odblokowanie sięgającej 800 mln zł dotacji na ten cel, wyasygnowanej przez rząd już w 2006 roku. Lasek na parceli nadludzkim wysiłkiem prof. Piotra Leidlera, prorektora UJ ds. Collegium Medicum, bodaj w 2013 roku usunięto. Natomiast kwestią zasadniczą przetargu na budowę, nazwanego dialogiem konkurencyjnym, stało się uwzględnienie w projekcie inwestycji zmian, które nastąpiły w medycynie podczas ostatnich lat, a także w wydatkowaniu dość znacznych środków na inwestycje i remonty klinik w dotychczasowej lokalizacji Szpitala Uniwersyteckiego w trójkącie ulic Kopernika, Śniadeckich i Grzegórzeckiej. Jak wiadomo, m.in. w 2013 roku powstało tu kosztem ok. 110 mln zł Centrum Urazowe Medycyny Ratunkowej i Katastrof, a rok wcześniej wyremontowano wielką Klinikę Ginekologii i Onkologii przy ul. Kopernika 23. Inne remonty trwają. Jasne więc być powinno, że nie wszystko w nowej lokalizacji jest potrzebne. Co się tyczy zmian w medycynie, jest rzeczą zrozumiałą, że postęp wykreował ogromną ilość nowych technologii, zmienił wymagania sanitarne, wprowadził techniki informatyczne, do których trzeba przystosować infrastrukturę. Ważnym aspektem stał się powszechnie dostrzegany fakt skrócenia hospitalizacji na rzecz zabiegów jednodniowych, co pociągnęło za sobą zmniejszenie liczby łóżek (która w rozstrzygniętym przetargu pozostaje niezmieniona w stosunku do pierwotnego projektu, na poziomie 925 łóżek. Na koniec rozstrzygnięcia wymaga delikatnej natury kwestia, co pozostaje na Kopernika, a co przenosi się do Prokocimia. Bo to, że kompleks obiektów w dotychczasowej lokalizacji przy ulicy Kopernika pozostaje w rękach medycyny, profesor Wojciech Nowak przesądzał to jednoznacznie, także na naszych łamach. Już w grudniu 2011 roku miesięcznik Kraków opublikował obszerny tekst zatytułowany Łakomy kąsek deweloperski, w którym została przedstawiona szczegółowo historia większości klinik tego obszaru, obowiązujących tam aktualnie prawnych struktur własności, skala nakładów ponoszonych rok rocznie na renowację obiektów, wreszcie argumentacja obalająca zamysł rozbudowy Szpitala Uniwersyteckiego w dotychczasowej lokalizacji. Spekulacje o przeznaczeniu terenu przy Kopernika na cele deweloperskie prof. Wojciech Nowak, wówczas prorektor UJ ds. Collegium Medicum, kwalifikował jako brednie. Po pierwsze mówił tam nieomal wszystko ma status zabytków i jeśli ktoś mówi, że można z tego zrobić blok mieszkalny, to w ogóle nie wie, co mówi (taką samą wartość mają spekulacje nt. biurowców czy kompleksu hotelowego dop. red.). Ja nawet na takie opinie nie reaguję. Medycyna tu oczywiście pozostanie, nie wszystkie klinki się przeprowadzą, tu zresztą mieści się tradycyjne centrum dydaktyczne nauczania medycyny. Natomiast dyskutowanie w nieskończoność, czy inwestować w nowy szpital w starym miejscu dawno straciło sens. W 2004 roku Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego podjął decyzję o budowie Szpitala Klinicznego w Prokocimiu i z tą chwilą dyskusje straciły rację bytu.

16 16 Czemu zatem zaczynam tekst o konferencji odbytej 29 października 2014 roku w siedzibie Collegium Medicum od wątpliwości, których nie zdołało rozwiać dostojne gremium zasiadające za stołem prezydialnym (Jerzy Miller, Marek Sowa, Wojciech Nowak, Elżbieta Koterba, Kazimierz Barczyk, Barbara Bulanowska, Tomasz Grodzicki)? Bo mimo blisko godzinnego wprowadzenia do tematu, dokonanego przez prorektora UJ ds. Collegium Medicum prof. Piotra Leidlera, absolutnie nie zadowoliła mnie udzielona publicznie informacja o zaawansowaniu największej inwestycji szpitalnej w Polsce. Poznałem, owszem, historię rodzenia się inicjatywy budowy szpitala od lat 50., przypomniano też znaną charakterystykę obiektów już wzniesionych w Prokocimiu (Szpital Dziecięcy w latach 60., Wydział Farmacji, akademiki, biblioteka w 70.). Zostałem też poinformowany, że inwestycja będzie ogromna. Oto na obszarze 15 ha powstanie szpital na 925 łóżek, wyposażony w 24 sale operacyjne i 27 poradni, a całość mieć będzie charakter modułowy (?). Owe moduły (pojęcie stosowne chyba przy zdefiniowaniu założeń do projektu) to łóżkowy, diagnostyczno-zabiegowy z zespołem klinik, operacyjny, dydaktycznoadministracyjny, ratunkowy oraz poradni specjalistycznych. Jak obecnych poinformowano, według wstępnego harmonogramu szpital powinien przyjąć pierwszych pacjentów w 2019 roku. Pomyślną informacją było, że lasek został już wycięty, a w dzień poprzedzający październikowe spotkanie rozstrzygnięty został dialog konkurencyjny. Ważnym bezspornie uzupełnieniem informacji było ponowne zadeklarowanie przez wiceministra zdrowia kwoty 800 mln zł z budżetu państwa na budowę oraz 60 mln euro przez marszałka Marka Sowę (gł. na sprzęt i wyposażenie) ze środków unijnych. Całość przedsięwzięcia ma kosztować według powtarzanych od lat wyliczeń 1,24 mld zł. O brakujących 200 mln zł (skąd je wziąć?) nie wspominano. * * * Czego mi zatem brakowało podczas konferencji i brakuje dzisiaj? Po pierwsze, nie rozumiem logiki całego postępowania. Przetarg, jeśli się dokonywał, to musiał się odbywać na jakichś uprzednio sformułowanych warunkach. Ot, budujemy kompleks przypominający Szpital Rydygiera na 15 pięter bądź stawiamy kilkanaście niskich pawilonów połączonych przewiązkami, z określonym systemem medialnym itp., itd. Jaki zatem dialog konkurencyjny został rozstrzygnięty, jeśli tego wszystkiego nie zdefiniowano? Jeśli nie wiadomo, które k l i n i k i, poradnie, laboratoria, sale wykładowe, sale operacyjne itp. zostaną przeniesione do Prokocimia? Czym się kierowano, rozstrzygając przetarg, jeśli nic nie zostało uprzednio przesądzone? Dlaczego w projektowaniu przenosin nie uczestniczy aktualna dyrekcja Szpitala Uniwersyteckiego? Przecież powinna być generalnym konsultantem! Otrzymaliśmy natomiast szczątkową informację, że do projektu wniesiono 2700 poprawek! Dobrze, że się ustrzeżemy takiej ilości błędów, ale trudno nie odnotować najwyższego zaniepokojenia skalą zastrzeżeń. Po wtóre, czy taki gigant na 925 łóżek w ogóle jest potrzebny, biorąc pod uwagę tendencje panujące we współczesnej medycynie. Dyrektor MOW NFZ Barbara Bulanowska słusznie sygnalizowała całkiem realny problem możliwego niedostatku środków finansowych na funkcjonowanie tak ogromnego przedsięwzięcia. Mamy z budżetu państwa wydać bardzo poważną kwotę. Większą niż na Centrum Kongresowe w Krakowie i halę Kraków Arena razem wzięte. Chciałoby się zatem wiedzieć, na jakich wzorach szpital będzie budowany? Z jakich, a może czyich doświadczeń skorzystamy, żeby się rzecz nie skończyła jak w Łodzi po 35 latach budowy, wolnymi piętrami, albo jak w Katowicach, gdzie szkielet szpitala w ogóle wyburzono. Gdy w latach 30. XX w. budowano Bibliotekę Jagiellońską, przystąpienie do inwestycji poprzedziła trwająca blisko rok peregrynacja przyszłego dyrektora BJ prof. Aleksandra Birkenmajera po najnowocześniejszych obiektach bibliotecznych ówczesnej Europy. Nie wiem, jakie doświadczenie ma prof. Piotr Richter, skądinąd świetny chirurg, jako Pełnomocnik Rektora UJ ds. Inwestycji Nowa siedziba Szpitala Uniwersyteckiego.... Czy kierował jakimiś szpitalami, pracował w zagranicznych klinikach, jest przygotowany do setek konsultacji, których przyjdzie mu udzielać budowlanym? W ogóle, osobie pełnomocnika nie poświęcono nawet pięciu minut uwagi. Może jest najlepszy, a może został wmanipulowany? Tak czy owak, nie będzie przecież działał w konspiracji. Kolejna kwestia dotyczy otwarcia ofert przedsiębiorstw zabiegających o udzielenie zamówienia publicznego, czyli uzyskania statusu generalnego wykonawcy inwestycji pn. Nowa siedziba SU w Krakowie-Prokocimiu. Z informacji udzielonej obecnym na Konferencji wynika, że do przetargu stanęły ostatecznie cztery konsorcja: 1) Strabag z Pruszkowa, wspierany przez niemiecką firmę Ed. Zueblin i hiszpańską Acciona Infraestructuras S.A. (oferujący wykonanie zadania za 998 mln 413 tys. zł); 2) Obrascon Huarte Lain S.A z Madrytu, wspierany przez OHL ŻS z Brna (876 mln 492 tys. zł); 3) Budimex SA z Warszawy, wspierany przez włoską firmę INSO z Florencji (871 mln 010 tys. zł); 4) Warbud z Warszawy, wspierany przez Vamed z Wiednia (819 mln zł). Wygrał oczywiście Warbud, podejmujący się zadania za najniższą cenę (!). Nie chcę tego komentować, firma jest znana, ceniona, ale nie dowiedzieliśmy się czego Warbud n i e w y - k o n a, lub wykona w znacznie gorszej jakości, niż Strabag, który oferował swoje usługi za kwotę wyższą o 180 mln zł (!). Brak przejrzystości w takich kwestiach natychmiast rodzi pewne

17 plotki. W tym wypadku mówiono, że Warbud realizować będzie stary projekt sprzed 15 lat, jedynie nieznacznie zmodernizowany, gdy tymczasem projekt Strabagu jest nowoczesny. Czy słusznie? Tego się pewnie nie dowiemy. Czy cena najniższa, która stała się już przekleństwem naszych przetargów, znów odezwie się tutaj czkawką? Też nie wiem. Wreszcie wiadomo już, że jedna z firm wniosła odwołanie od werdyktu, a więc nic nie jest ostatecznie przesądzone. Notabene, akurat Warbud ma w Krakowie i doświadczenie, i przyzwoitą opinię jako wykonawca Centrum Urazowego Medycyny Ratunkowej, ale przejrzystość dialogu konkurencyjnego jest wątpliwa. W ogóle brak transparentności całego tego przedsięwzięcia jest największą skazą. Nie wiadomo, co będzie się przenosić, a co zostanie. Równie ważne jest, jaki zespół o tym zadecyduje? W jakim składzie? A może powinna to być niezależna firma audytoryjna? Jak rozwiązane zostaną dziesiątki kwestii na linii nowy Szpital Uniwersytecki, stary Szpital Uniwersytecki, wreszcie dydaktyka i administracja Collegium Medicum. Pytań jest mnóstwo. Wątpliwości dotyczące kształtu architektonicznego inwestycji w ogólne nie powinny być żadną tajemnicą, podobnie usytuowanie w nowym szpitalu klinik, oddziałów, laboratoriów itp. Tymczasem nikt nic nie wie, więc nawet nie można sformułować wątpliwości. Rozwój medycyny w Krakowie wymaga bezspornie nowej bazy klinicznej. Jest ona niezbędna dla wzrostu liczby kształconych lekarzy, dla poprawy warunków pracy kadry zabiegowej, pedagogicznej i naukowej. Jest konieczna, jeśli chcemy podnieść poziom lecznictwa na wyższy, nowocześniejszy poziom. To są kwestie bezspornie przemawiające za szybką budową nowego Szpitala Uniwersyteckiego. Kraków czeka na unowocześnienie bazy klinicznej od kilkudziesięciu lat. Ale ustrzec się musimy, przystępując do tego zadania, sztuczek, gierek, personalnych prztyczków, chorych oszczędności itp. itd. Profesor Piotr Leidler, prorektor UJ ds. Collegium Medicum praktycznie rzecz biorąc postać najważniejsza w całym tym przedsięwzięciu stoi przed bardzo trudnym wyzwaniem. Odpowiedź na pytanie, czy mu sprosta, będzie znana za cztery lata. Stefan Ciepły Od autora: Ze względu na zainteresowanie tematem środowiska medycznego przedruk z grudniowego wydania Miesięcznika Kraków. 17 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Międzynarodowa Konferencja Medyczna w Grodnie na Białorusi W dniu 28 listopada w Grodnie na Białorusi miała miejsce międzynarodowa konferencja naukowa i praktyczna pt. Nowe osiągnięcia w chirurgii ogólnej i kardiochirurgii. Polscy lekarze w składzie: prof. Andrzej Matyja, dr Jerzy Friediger, dr Mirosław Szura, dr Artur Pasternak, dr Bartłomiej Guzik oraz dr Marcin Nosal, zaprezentowali serię wykładów na temat aktualnych wytycznych w diagnostyce i leczeniu przepuklin, nowotworów przewodu pokarmowego i zawałów serca. Wykonali również pokazowe zabiegi operacyjne w Regionalnym Szpitalu Klinicznym i Regionalnym Centrum Kardiologii Klinicznej w Grodnie z teletransmisją na żywo dla uczestników spotkania. Konferencja ta odbyła się w ramach 20-letniej współpracy medycznej lekarzy Obwodu Grodzieńskiego i Małopolski, którą ujęto w ramy prawne w styczniu 2014 r., podpisując Porozumienie o współpracy obu regionów między dr. Andrzejem Striżakiem dyrektorem Wydziału Zdrowia w Grodnie, a reprezentującym Konferencje Okręgową Izbę Lekarską w Krakowie prezesem prof. Andrzejem Matyją. Wizyta krakowskich lekarzy w Grodnie była kolejnym krokiem do dalszego rozwoju polsko-białoruskiej współpracy w dziedzinie medycyny opartej na wzajemnej wymianie doświadczeń zawodowych. Dr Artur Pasternak fot. Mirosław Szura

18 Konferencje 18 XIII Dni Solidarności z Osobami Chorymi Psychicznie Sprzeciw wobec dyskryminacji i wykluczenia Nie wiem, czy zdają sobie Państwo sprawę, że Światowa Organizacja Zdrowia aż dwadzieścia dziewięć dni w roku rekomenduje mieszkańcom naszego globu jako specjalnie poświęcone wybranym problemom zdrowotnym. Mamy więc nie tylko Światowy Dzień Serca, obchodzony w ostatnią sobotę września, do którego już się przyzwyczailiśmy, czy 31 maja Światowy Dzień Bez Papierosa, ale też Światowy Dzień Walki z Gruźlicą, z Cukrzycą, Malarią, AIDS, czy też innego charakteru Dni akcentujące kwestie szczepień, honorowego dawstwa krwi, poświęcone zwiększaniu świadomości dotyczącej autyzmu, zapobieganiu samobójstwom, opiece nad ludźmi starszymi, przeciwdziałaniu przemocy, walce z ubóstwem i pamięci ofiar wypadków drogowych. Nie będę przytaczał pełnej listy, lekarze specjaliści znają swój Dzień, ze społeczeństwem jest nieco gorzej. W polskich warunkach wyjątkowo niedobrze wygląda sytuacja w obszarze chorób psychicznych, mimo że od 1994 roku mamy przyjęty uchwałą sejmową Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, powstały w ślad za ustanowionym przez WHO dwa lata wcześniej na 10 października Światowym Dniem Zdrowia Psychicznego. Jak to określono w raporcie NIK z 2013 roku, nasz narodowy program ma charakter głównie marketingowy. Zdecydowana większość polskich gmin nie wykonała nawet pięciu z postawionych im w programie 23 zadań. Otwierając Konferencję Zaangażowanie Gminy Miejskiej Kraków w realizację ustawy o ochronie zdrowia psychicznego żyć, mieszkać, leczyć się i pracować w Krakowie, dr Jerzy Friediger, przewodniczący Komisji Zdrowia i Profilaktyki Rady Miasta Krakowa, stwierdził, że z Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego odpowiedzialne za jego realizację Ministerstwo Zdrowia nie wykonało 93,5% zadań. Konferencję Komisja zorganizowała w ramach XIII Dni Solidarności z Osobami Chorującymi Psychicznie, przy współpracy z Zakładem Psychiatrii Środowiskowej Katedry Psychiatrii Wydziału Lekarskiego UJ z dr. hab. Andrzejem Cechnickim na czele, który też był jednym z głównych moderatorów paneli dyskusyjnych. Oczywiście, współorganizatorów było więcej, w konferencji uczestniczyli m.in. prof. Piotr Leidler, prorektor UJ ds. Collegium Medicum, Anna Okońska-Walkowicz, pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. polityki społecznej, radna Katarzyna Pabian, przedstawiciele stowarzyszeń reprezentujących pacjentów i ich rodziny Barbara Banaś i Maria Radwańska, Szpitala Specjalistycznego im. J. Babińskiego Marta Cichońska, administracji ochrony zdrowia Anita Orzeł-Nowak, Michał Marszałek, naukowcy i kierownicy placówek psychiatrycznych.

19 Na szczęście w mieście, gdzie żył i tworzył były pilot RAF-u, absolwent Wydziału Lekarskiego w Edynburgu, jeden z najwybitniejszych polskich psychiatrów profesor Antoni Kępiński, jest pod względem opieki psychiatrycznej stosunkowo nieźle. Mimo to świadomość różnic między upośledzeniem umysłowym a chorobą psychiczną jest stosunkowo niewysoka mówiła mgr Barbara Banaś ze Stowarzyszenia Otwórzcie drzwi. Zaś praca, czyli zatrudnianie osób chorych psychicznie, napotyka na ogromne bariery. Znaczący też jest deficyt mieszkań chronionych dla chorujących psychicznie. Choroby te przynoszą wyjątkowy charakter wykluczenia ze społeczeństwa powiedział doc. Andrzej Cechnicki i dodał: A nakłady NFZ procentowo na leczenie chorób psychicznych (5%) należą do najniższych w Europie. Z wystąpienia p. wiceprezydent Okońskiej, wskazać należy prowadzenie 14 środowiskowych domów samopomocy (dla 450 pacjentów chorych psychicznie), 7 domów pomocy społecznej, wreszcie wspieranie Fundacji Hamlet stawiającej sobie za cel pomoc chorym psychicznie i ich rodzinom oraz opiekę nad modelowym zakładem pracy chronionej, powstałym przy współpracy z Edynburgiem, pn. Pensjonat i Restauracja U Pana Cogito przy ul. Bałuckiego, obsługiwanym w znacznym stopniu przez osoby chore psychicznie. Według raportu Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie (opublikowanego przez Newsweek ), około 1,5 mln osób rocznie trafia do szpitali psychiatrycznych, a około 8 mln Polaków w wieku lat cierpi na choroby psychiczne (depresję, schizofrenię, stres, omamy, fobie, stany lękowe), które wysysają z nich siły witalne. W młodszym pokoleniu, wśród dzieci i młodzieży, nie jest lepiej. Oczywiście, wyznaczenie granic normalności nie jest łatwe, niemniej zgodzą się Państwo, sytuacja jest alarmująca. Konferencja w Krakowie była przedsięwzięciem ze wszech miar potrzebnym. Nie możemy poprzestać na ustawodawstwie, na satysfakcji z posiadania Narodowego Programu. Po prostu nie możemy, jeśli nie chcemy dołączyć do grona wymagających pomocy. Stefan Ciepły fot. Jerzy Sawicz 19 GALICYJSKA GAZETA LEKARSKA nr 6/2014 Światowy Dzień Cukrzycy Gorzkie refleksje na temat cukrzycy Blisko 382 miliony osób na świecie chorują na cukrzycę. Liczba ta rośnie i za lat 20 sięgnie zapewne 600 milionów. Cukrzyca to w znacznej mierze choroba cywilizacyjna, a przemiany w tej dziedzinie są nieuniknione. Widać to szczególnie w gwałtownym wzroście zachorowań w krajach, które dokonały cywilizacyjnego skoku w Indiach, Chinach i innych krajach rejonu Pacyfiku czy na Bliskim Wschodzie. W Europie liczba chorych przekracza 56 mln, trzeba jednak mieć świadomość, że ciągle znaczna liczba chorych jest niezdiagnozowana i wedle niektórych ocen odsetek ten może sięgać nawet 46 proc.! I właśnie z okazji dorocznie obchodzonego 14 listopada Światowego Dnia Walki z Cukrzycą krakowski oddział Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego i Oddział Kliniczny Chorób Metabolicznych Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie zorganizowały konferencję, w czasie której nie brakło alarmujących sygnałów. W Polsce mamy 3 mln chorych na cukrzycę, z czego jedynie 2 mln są świadome, że chorują, bo NFZ ma ich w bazie osób wykupujących odpowiednie leki. Ten trzeci milion to dane szacunkowe, ale w pełni wiarygodne mówił dziennikarzom prof. Maciej Małecki, Maciej Małecki, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, kierownik Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych CM UJ. Cukrzyca typu drugiego, która dotyczy ok. 80 proc. przypadków, przez lata nie daje wyraźnych objawów, a to niestety ma poważne konsekwencje, bo w chwili rozpoznania choroby połowa pacjentów ma już związane z nią powikłania najczęściej chorobę niedokrwienną serca. Cukrzycą wywołane są cierpienia wielu chorych mających poważne problemy okulistyczne, kłopoty nefrologiczne czy neuropatię. To właśnie zaburzenia czucia, najczęściej w obrębie stóp, mają dramatyczne konsekwencje. Rocznie umiera w Polsce na cukrzycę i związane z nią powikłania ponad 21 tys. osób, co jest równoznaczne ze zniknięciem średniej wielkości miasta powiatowego, a 18 tys. musi być poddane amputacji kończyn z powodu zespołu stopy cukrzycowej stwierdza profesor. Mamy dobrze przygotowaną kadrę w Polsce pracuje ponad tysiąc diabetologów, prowadzony jest intensywny dialog specja-

20 Konferencje 20 listów z lekarzami rodzinnymi, ale wiele jeszcze można zrobić w sferze organizacyjnej. Złym sygnałem jest zapowiadane przez ministerstwo obniżenie stawki kapitacyjnej dla lekarzy POZ za prowadzenie chorego z cukrzycą. Potrzebny jest też nowy Narodowy Program Zwalczania Cukrzycy prawdziwy, a nie taki, który wystarcza tylko na druk ulotek! Skoro w mediach ciągle napotykamy na agresywną reklamę produktów, które trudno nazwać zdrową żywnością, to powinniśmy przeciwstawić jej propagandę prozdrowotną. Finlandię czy Holandię stać na taką rozwiniętą informację, dzięki której zmniejsza się zapadalność na cukrzycę typu drugiego to opłaci się stokrotnie. Faktem jest, że otyłość to jeden z powodów wystąpienia cukrzycy, choć raczej typu drugiego, i w znacznej mierze efekt niskiej świadomości społecznej, złych nawyków żywieniowych i słabej aktywności fizycznej alarmuje prof. UJ Tomasz Klupa, prezes Małopolskiego Oddziału PTD. Badania kontro- lne poziomu cukru i lipidów trzeba koniecznie przeprowadzać, gdy pacjent znajduje się w grupie ryzyka. Jeśli jedno z rodziców chorowało na cukrzycę, to istnieje ryzyko rzędu 40 proc., a jeśli chorowali oboje rodzice, to ryzyko sięga 70 proc., choć cukrzyca w większości przypadków nie jest dziedziczna. Chodzi raczej o dziedziczenie złych nawyków... Polska diabetologia jest poważnie niedofinansowana. Wśród krajów OECD jesteśmy na trzecim miejscu od końca, w Czechach i na Słowacji liczba nakładów na chorego jest o ok. 50 proc. większa. Na jednego pacjenta Polska wydaje 1037 USD, gdy liderzy tej listy, Norwegia i Szwajcaria, wydają około 10 tys., bo nowoczesne preparaty lecznicze nie są w Polsce refundowane. Obyśmy więc zdrowi byli, jednak ktoś nam w tym musi pomóc! dodaje prof. Małecki. Filip Ratkowski Bezpieczeństwo pacjenta w ujęciu holistycznym Tyle się mówi o bezpieczeństwie pacjenta, obserwujemy tak ogromny postęp technologii medycznych, tymczasem bezpieczeństwo chorego mającego kontakt z systemem opieki medycznej jest niższe niż bezpieczeństwo w lotnictwie czy przemyśle podkreślał dr Janusz Pokorski z Wydziału Nauk o Zdrowiu UJ podczas wykładu rozpoczynającego sympozjum Bezpieczeństwo pacjenta w ujęciu holistycznym. Według danych WHO medyczne zdarzenia niepożądane, rozumiane jako szkoda na zdrowiu nie wynikająca z przebiegu choroby, lecz z działań medycznych, przytrafiają się co dziesiątemu pacjentowi. Sympozjum odbyło się w Krakowie, w dniach listopada i zgromadziło liczne grono nie tylko lekarzy, ale też psychologów, etyków, prawników, menedżerów zdrowia i innych specjalistów zajmujących się szeroko rozumianą problematyką bezpieczeństwa pacjentów. Bardzo często błędy wynikają z niestosowania najprostszych i najbardziej oczywistych zasad bezpieczeństwa. W medycynie np. unifikacja (ujednolicenie) oznaczeń nie postępuje tak szybko, jak w niektórych innych dziedzinach. Na przykład w zależności od producenta gazik nasączony tym samym płynem może mieć zupełnie inny kolor, w liternictwie często dużą literę I można pomylić z rzymską jedynką. Wyłączniki mogą zamykać urządzenie po przekręceniu w lewo lub w prawo. Często leki mają bardzo podobne nazwy, łudząco podobne bywają opakowania i tak dalej wyliczał dr Pokorski. Zdarzenia niepożądane wynikają też z ludzkich zaniedbań, bo czym jak nie zaniedbaniem jest np. nieczytanie instrukcji. Badania niemieckie wykazały, że instrukcje wszystkich urządzeń znajdujących się w sali operacyjnej przeczytało niespełna 7 procent pracujących w nich lekarzy i 23 proc. pielęgniarek. Jednocześnie winą ludzi jest to, że te instrukcje bywają stanowczo zbyt długie, zbyt skomplikowane zwyczajnie niezrozumiałe. Dlaczego w lotnictwie bezpieczeństwo wzrosło, a w medycynie nie? Bo w lotnictwie po zdarzeniu niepożądanym szuka się przyczyn, błędu w systemie, a w medycynie szuka się sprawcy, a całe dochodzenie koncentruje się wyłącznie na aspektach medycznych, choć pierwotne, wyjściowe przyczyny bywają bardzo różne tłumaczył dr Pokorski. Organizatorami konferencji były CM UJ Klinika Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej Katedry Chorób Wewnętrznych i Gerontologii, Zakład Ergonomii i Fizjologii Wysiłku Fizycznego Instytutu Fizjoterapii, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego UJ i Szpital Uniwersytecki. (JGH) fot. Jerzy Sawicz