Badania kliniczne jaka jest prawda?

Transkrypt

1 Badania kliniczne jaka jest prawda? Nauka oparta na faktach Nauka i medycyna oparta na faktach opiera się na uzyskiwaniu dowodów na skuteczność danej metody na drodze analizowania danych naukowych. Służą do tego badania kliniczne u ludzi prowadzone według ś ciśle określonego protokołu, które mają za zadanie wykazać korzystne działanie konkretnego leku lub metody leczniczej. Wyniki takich badań są uznawane za obiektywne dowody skuteczności w leczeniu danej choroby lub stanu chorobowego. Badania kliniczne są bardzo istotne w celu określenia rzeczywistego działania leku lub metody leczniczej w oparciu o wskaźniki istotności statystycznej. U podstaw badań leży założenie, ż e powinno się uzyskać 95% pewność otrzymania takiego samego wyniku przy każdym prowadzonym badaniu. Złotym standardem w testach klinicznych jest badanie prospektywne, z podwójną ślepą próbę, randomizowane, kontrolowane i prowadzone na ludziach z wykorzystaniem placebo lub odpowiedniego innego preparatu dostępnego na receptę, przeprowadzane przez firmę niezależną od wytwórcy przy użyciu gotowego produktu. Jest to badanie najbardziej zbliżone do testów przeprowadzanych przez amerykańską agencję FDA podczas zatwierdzania nowych leków. FDA podczas zatwierdzania nowych leków. Celem badań klinicznych Fazy I jest poznanie metabolizmu danego leku, zależności między jego budową i aktywnością w organizmie, mechanizmu działania, objawów ubocznych związanych ze wzrastającymi dawkami leku i jednocześnie ustalenie jak najwcześniejszych dowodów na jego skuteczność oraz określenie profilu bezpieczeństwa. A zatem dla produktu kosmeceutycznego, który jest przedstawiany jako posiadający naukowe dowody na skuteczność, powinno się przedstawić dane z testów przypominających badanie kliniczne Ciężar dowodowy Minimalne warunki, które trzeba spełnić dla uzyskania dowodów na istotne pod względem naukowym bezpieczeństwo to powtarzany test płatkowy oceniający podrażnienie (repeated insult patch test RIPT), przeprowadzany u 50 osób. Test ten pozwala na ustalenie, czy dany produkt nie wykazuje działania alergizującego ani podrażnienia w kontakcie ze skórą. Jak się to ocenia? Badany produkt nakłada się codziennie na skórę przedramienia w miejsce, z którego zwykle pobiera się krew. Po nałożeniu produktu skórę przykrywa się opatrunkiem powodującym częściową okluzję, aby umożliwić przenikanie tlenu do skóry i usuwanie dwutlenku węgla. Miejsce badane jest codziennie oglądane w celu stwierdzenia, czy nie pojawiają się zmiany skórne, takie jak zaróżowienie lub zaczerwienienie, złuszczanie, pęcherze, krosty lub bąble pokrzywkowe. Pacjent jest pytany o występowanie uczucia ś wiądu lub pieczenia. Jeśli w ciągu dwóch tygodni wystąpi reakcja ze strony skóry, to jest ona rozpoznawana jako kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia. 69

2 Co oznaczają te terminy? Badanie otwarte vs. badanie z pojedynczo ś lepą próbą vs. badanie z podwójnie ś lepą próbą: W badaniu otwartym zarówno pacjent, jak i badacz wiedzą jakie leczenie jest stosowane (metoda X lub Y). W badaniu z pojedynczo ślepą próbą pacjent nie wie, czy otrzymuje leczenie X czy Y, ale wie to prowadzący badanie lekarz. W badaniu z podwójnie ś lepą próbą ani pacjent, ani lekarz nie wiedzą, jaka metoda lecznicza jest stosowana, ale badacz może to sprawdzić w razie nagłej konieczności. Badanie prospektywne vs. badanie retrospektywne: W badaniach prospektywnych dane są gromadzone w miarę postępu badania. W badaniu retrospektywnym zbiera się informacje od pewnej grupy osób, aby stwierdzić występowanie korelacji między leczeniem a uzyskaną poprawą. Randomizacja: W badaniach randomizowanych komputer losowo przydziela danego pacjenta do grupy otrzymującej lek lub do grupy kontrolnej. Badanie z grupą kontrolną: Jest to badanie z grupą porównawczą. Jedna z grup może otrzymać placebo, lek lub pozostać bez leczenia. In vitro vs. in vivo: Badania in vitro są prowadzone w probówkach lub na szalkach Petriego, w warunkach laboratoryjnych. W badaniach in vivo wykorzystuje się niewielkie, określone fragmenty skóry ludzi lub zwierząt. Badanie jednoośrodkowe vs. badanie wieloośrodkowe: Badanie jednoośrodkowe prowadzi tylko jeden badacz w jednym ośrodku klinicznym. W badaniu wieloośrodkowym bierze udział więcej niż jeden ośrodek badawczy, co pozwala na uwzględnienie różnic klimatycznych i geograficznych przy opracowywaniu wyników. Badanie równoległe na połowie twarzy lub całej twarzy: W badanie równoległym na połowie twarzy nakłada się testowany produkt na jedną połowę twarzy, a na drugą połowę produkt kontrolny. Badanie równoległe na całej twarzy oznacza, ż e część z osób biorących udział w badaniu otrzymała do testowania badany produkt, a pozostałe osoby stosowały placebo lub preparat porównywany. W badaniu na połowie twarzy wystarcza mniejsza liczba osób badanych dla uzyskania istotnych statystycznie wyników. W badaniu równoległym na całej twarzy obie gruby testują dane produkty w tym samym czasie. Amerykańska Agencja ds. żywności i Leków FDA wymaga przeprowadzania równoległych badań na całej twarzy. Trzy czynniki, na które należy zwrócić uwagę: Wartość p jest miarą tego, jak dużo jest dowodów na uzyskanie poprawy w porównaniu do braku zmiany lub braku efektu. Wartość ta jest miarą prawdopodobieństwa. Na przykład, wartość p poniżej 0,05 jest miarą prawdopodobieństwa, że przy stukrotnym powtórzeniu badania klinicznego w 95% przypadków uzyska się taki sam wynik. Wartość p równa 0,10 oznacza, ż e ten sam wynik otrzyma się w 90% przypadków. Istotność statystyczna pomiędzy dwoma produktami jest wystarczająco dużo różnic, aby wywołać odmienny i przewidywany wynik. Im mniejsza wartość p, tym większa będzie istotność statystyczna uzyskanego wyniku. Od badań istotnych statystycznie oczekuje się przewidywalności wynoszącej 90%, czyli wartości p mniejszej od 0,10. A zatem stwierdzenie, ż e jeden produkt jest statystycznie lepszy od drugiego produktu oznacza, ż e w ponad 95% przypadków ten produkt będzie stale lepszy od drugiego. Przewaga statystyczna vs. przewaga liczbowa proste podanie surowych wartości liczbowych wskazujących na przewagę danego produktu nie oznacza jeszcze, że między dwoma produktami występują istotne klinicznie i powtarzalne różnice w skuteczności. Z przytoczonych informacji można zatem wywnioskować, że podczas odczytywania wyników badań należy zwrócić uwagę na wartość p. Jeśli wartość ta jest wyższa niż 0,05, oznacza to, że dane kliniczne nie są wystarczające pod względem naukowym do uznania danego produktu za rzeczywiście skuteczny. 70

3 Masz prawo zadawać pytania! Co było badane pojedynczy składnik czy kompletny preparat dostępny na rynku? Czy dany aktywny składnik dodany do produktu zawierającego już liczne inne składniki zachowuje swoją aktywność, udowodnioną wcześniej w testach? Czy znana jest aktywność biologiczna lub zakres działania terapeutycznego danego składnika? Czy w produkcie kosmeceutycznym znajduje się odpowiednie stężenie tego składnika? Tylko badania kliniczne spełniające warunki złotego standardu mogą przynieść dowody na rzeczywiste działanie produktu. Czy badanie było prowadzone in-vitro czy in-vivo? Rzadko zdarza się, aby składnik o właściwościach określonych w testach in vitro zachowywał swoją aktywność lub stabilność po zmieszaniu z innymi składowymi gotowego produktu. Czy składnik ten znajduje się zatem w wystarczająco wysokim stężeniu, aby dotrzeć do docelowych receptorów w skórze i wywierać działanie lecznicze? Kto prowadził badanie? Prowadzenie badań laboratoryjnych we własnym laboratorium danej firmy często zmniejsza prawdopodobieństwo ich całkowitej obiektywności. Fakt wykorzystania wyników badań przeprowadzonych na poszczególnych składnikach w warunkach in vitro przez Narodowy Instytut Zdrowia (National Heath Institute NIH) nie jest jeszcze dowodem na skuteczność ani bezpieczeństwo danego, końcowego produktu wprowadzonego na rynek. Jak długo trwało badanie? W celu określenia wpływu danego produktu na wszystkie komórki skóry, w tym melanocyty, badanie powinno być prowadzone przez co najmniej 12 tygodni, a najlepiej przez cztery do sześciu miesięcy. Czy badania były prowadzone pod kontrolą placebo czy innego, aktywnego produktu? Innymi słowy czy poprawa kliniczna była oceniana w odniesieniu do punktu wyjścia? Bardzo ważne jest wzięcie pod uwagę efektu placebo podczas opracowywania wyników. Ile osób było poddanych badaniu? Uważa się, ż e dany produkt nie będzie skuteczny po wprowadzeniu na rynek, jeśli nie wykaże się istotnych statystycznie korzystnych wyników klinicznych u co najmniej 12 osób. W jakiej lokalizacji anatomicznej stosowano badany produkt? Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle istotna, bowiem firma produkująca dany preparat stara się udowodnić, że będzie on wywierał korzystne działanie na skórze twarzy z oznakami starzenia się. Skuteczność preparatu badanego na skórze przedramienia lub innym obszarze ciała, gdzie stężenie lipidów lub ich wzajemne proporcje są odmienne w porównaniu do skóry twarzy, nie musi koniecznie być tak samo dobra po zastosowaniu go właśnie na twarzy. Czy porównywano wszystkie parametry mogące mieć wpływ na wyniki badania? Należą do nich czas trwania badania, pora roku, częstotliwość stosowania produktu, klimat, wiek i rasa pacjenta. Kto analizował uzyskane dane? Powinno się oczekiwać, aby dane z badania były analizowane przez specjalistów dermatologów lub innych ekspertów. Te osoby będą wiedziały, na co należy zwrócić uwagę i jak prawidłowo oceniać uzyskane wyniki. Badanie informujące o tym, że osoby badane same zauważyły różnicę w swoim wyglądzie nie posiada ż adnej wartości naukowej. Uzyskanie istotnej statystycznie różnicy w stanie skóry musi być zweryfikowane przez specjalistów. Czy dane zostały uznane przez ś rodowisko naukowe? Masz prawo zadawać pytania! Recenzowana przez innych specjalistów z danej dziedziny publikacja w czasopiśmie akademickim lub prezentacja na zjeździe naukowym, takim jak Amerykańska Akademia Dermatologii (American Academy of Dermatology), nadaje znaczącą wartość wszystkim wynikom badania, potwierdzając jego naukowe podstawy. Jest to bardzo istotna wskazówka dla oceny danego produktu przez pacjentów/klientów. 71

4 Wzór do naśladowania - cz1 Badanie kliniczne zestawu Melano Corrective System Badanie otwarte pacjenci wiedzieli, jakich preparatów używaj Badanie na gotowych, dostępnych na rynku produktach osoby badane stosowały kompletne produkty, które są dostępne w handlu. Nie wykorzystywano do badań pojedynczych składników. Badanie prospektywne dane były zbierane przez przeszkolonych dermatologów oceniających skuteczność produktów w wyznaczonych odstępach czasu (w tygodniu 0, 4, 8, 12 i 18) przez cały okres badania. Badanie z grupą kontrolną - zestaw Melano Corrective System był porównywany z zestawem Obagi Nu Derm, który stosowały osoby należące do grupy kontrolnej. Badanie in vivo produkty były testowane na ż ywej ludzkiej skórze. Badanie jednoośrodkowe wszystkie osoby biorące udział w badaniu pochodziły ze stanu Colorado w USA. Badanie prowadzono zimą, co pozwoliło na ocenę reakcji skóry wystawionej na maksymalnie podrażniający wpływ czynników atmosferycznych. Wszystkie osoby były badane w tym samym miejscu. Badanie z porównaniem efektu na całej twarzy z uwagi na złożony schemat stosowania pełnego systemu, a także w celu uniknięcia mieszania się składników obu zestawów, każda z osób badanych stosowała jeden zestaw. Badanie prowadzone przez niezależną jednostkę badawczą w celu wyeliminowania efektu zafałszowania oceny przez osoby zatrudnione w danej firmie, do przeprowadzenia badania wynajęto zespół badawczy Stephens & Associate. Badanie randomizowane osoby badane zostały losowo przydzielone przez komputer do każdej z grup. 72

5 Wzór do naśladowania - cz2 Badanie kliniczne zestawu Melano Corrective System 15 osób badanych w jednej grupie utworzono 3 grupy, każda składała się 15 osób. Taka liczba pozwala na określenie istotności statystycznej. 18 tygodni przez pierwsze 12 tygodni osoby badane stosowały produkty, które zostały odstawione, a obserwację prowadzono przez kolejne 6 tygodni. Pozwoliło to na ocenę odległych skutków stosowania produktów oraz efektów końcowych. Dane z badania zostaną opublikowane, a streszczenie wyników jest łatwo dostępne w Internecie - filozofia naszej firmy opiera się na zachowaniu wiarygodności poprzez całkowitą otwartość i szczerość przy przedstawianiu wszystkich wyników badań naszych produktów. Chcemy, aby wyniki te były oceniane przez innych naukowców, co pomaga ugruntować ich naukową podstawę. Dla wszystkich parametrów są podane ich wartości liczbowe w celu pełnego ujawnienia wszystkich wyników badań zapewniono dostęp do wszystkich danych liczbowych. Podanie wartości p obliczono wartości p, które są podane dla wszystkich danych liczbowych. Oznaczono istotność statystyczną przedstawiono istotne statystycznie wyniki wykazujące powtarzalne lepsze rezultaty po stosowaniu produktów Melano Corrective System. Wnioski: Pod względem statystycznym preparaty Epionce są RÓWNIE skuteczne, co produkty Obagi N Derm, jednak PRZEWYŻSZAJĄ je pod względem bezpieczeństwa. Zostało to udowodnione w badaniu klinicznym spełniającym zasady złotego standardu badań naukowych. Jest to mniej podrażniająca alternatywa korygowania złożonego problemu przebarwień! 73